1. – Iğdır Milletvekili Abbas Bozyel’in, Avrupa Türklerinin çifte vatandaşlık ve Türkçe eğitimlerine ilişkin gündemdışı konuşması ve İçişleri Bakanı Sadettin Tantan’ın cevabı

2. – Bingöl Milletvekili Hüsamettin Korkutata’nın, doğu ve güneydoğudaki son durumlara ilişkin gündemdışı konuşması ve İçişleri Bakanı Sadettin Tantan’ın cevabı

4. – İçişleri Bakanı Sadettin Tantan’ın, Iğdır Milletvekili Abbas Bozyel’in Avrupa Türklerinin çifte vatandaşlık ve Türkçe eğitimlerine, Bingöl Milletvekili Hüsamettin Korkutata’nın doğu ve güneydoğudaki son durumlara, Ankara Milletvekili Uluç Gürkan’ın Uğur Mumcu’nun katli nedeniyle faili meçhul cinayetlere ilişkin gündemdışı konuşmalarına cevabı

1. – Mardin Milletvekili Süleyman Çelebi’nin Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Hakkında Başbakanlık Tezkeresi ve Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon Raporu (3/199) (S. Sayısı : 244)

2. – Kahramanmaraş Milletvekili Avni Doğan’ın Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Hakkında Başbakanlık Tezkeresi ve Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon Raporu (3/200) (S. Sayısı : 245)

3. – Muğla Milletvekili İbrahim Yazıcı’nın Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Hakkında Başbakanlık Tezkeresi ve Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon Raporu (3/201) (S. Sayısı : 246)

4. – Kahramanmaraş Milletvekili Avni Doğan’ın Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Hakkında Başbakanlık Tezkeresi ve Anayasa ve AdaletKomisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon Raporu (3/202) (S. Sayısı : 247)

5. – Çorum Milletvekili Yasin Hatiboğlu’nun Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Hakkında Başbakanlık Tezkeresi ve Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon Raporu (3/245) (S. Sayısı : 248)

6. – Ardahan Milletvekili Saffet Kaya’nın Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Hakkında Başbakanlık Tezkeresi ve Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon Raporu (3/246) (S. Sayısı : 249)

7. – İstanbul Milletvekili Ayşe Nazlı Ilıcak’ın Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Hakkında Başbakanlık Tezkeresi ve Anayasa ve AdaletKomisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon Raporu (3/247) (S. Sayısı : 250)

8. – Konya Milletvekili Lütfi Yalman’ın Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Hakkında Başbakanlık Tezkeresi ve Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon Raporu (3/248) (S. Sayısı : 251)

9. – Gaziantep Milletvekili Mustafa Yılmaz’ın Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Hakkında Başbakanlık Tezkeresi ve Anayasa ve AdaletKomisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon Raporu (3/249) (S. Sayısı : 255)

11. – Gelibolu Yarımadası Tarihî Millî Parkı Kanunu Tasarısı ve Tarım, Orman ve Köyişleri ve Plan ve Bütçe Komisyonları Raporları (1/392) (S. Sayısı : 186)

12. – Kamu Hizmetleri ile İlgili İmtiyaz Şartlaşma ve Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Tahkim Yoluna Başvurulması Halinde Uyulması Gereken İlkelere Dair Kanun Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu (1/616) (S. Sayısı : 311)

1. – Genel Kurulun çalışma gün ve saatlerinin yeniden düzenlenmesine ilişkin, DSP, MHP ve ANAP Gruplarının müşterek önerisi

1. – Sakarya Milletvekili Nevzat Ercan’ın, İstanbul Milletvekili Masum Türker’in, partisine ve şahsına sataşması nedeniyle konuşması

2. – Tunceli Milletvekili Kamer Genç’in, İstanbul Milletvekili A. Emre Kocaoğlu’nun, şahsına sataşması nedeniyle konuşması

3. – İstanbul Milletvekili A. Emre Kocaoğlu’nun, Tunceli Milletvekili Kamer Genç’in, şahsına sataşması nedeniyle konuşması

4. – Bartın Milletvekili Zeki Çakan’ın, Tunceli Milletvekili Kamer Genç’in, grubuna sataşması nedeniyle konuşması

1. – Bursa Milletvekili Ali Rahmi Beyreli’nin, Ereğli Demir Çelik Fabrikalarının uyguladığı fiyat politikasına ilişkin sorusu ve Devlet Bakanı Yüksel Yalova’nın cevabı (7/926)

2. – Konya Milletvekili Veysel Candan’ın, THY’nin tanıtım, reklam ve kiralama bedellerine ilişkin Başbakandan sorusu ve Devlet Bakanı Yüksel Yalova’nın cevabı (7/995)

3. – İstanbul Milletvekili Bülent Akarcalı’nın;

– Özürlülere,

– Kamu kuruluşlarındaki özürlü istihdamı oranının uygulanıp uygulanmadığına ve

– Özürlülerin iş kurmalarını teşvik edici önlemlere ilişkin Başbakandan soruları ve Devlet Bakanı Şuayip Üşenmez’in cevabı (7/1023, 1024, 1025)

4. – Hatay Milletvekili Metin Kalkan’ın, İskenderun ve Antakya SSK Hastanelerinin bazı eksiklerine ilişkin sorusu ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Yaşar Okuyan’ın cevabı (7/1056)

5. – İstanbul Milletvekili İsmail Aydınlı’nın, Türk Telekom yetkililerinin cep telefonu ihale sözleşmesinde yolsuzluk ve usulsüzlük yaptıkları iddialarına ilişkin sorusu ve Ulaştırma Bakanı Enis Öksüz’ün cevabı (7/1073)

6. – Afyon Milletvekili Müjdat Kayayerli’nin, Yunanistan’da, Batı Trakya’da yaşayan Türklerin sorunlarına ilişkin sorusu ve Dışişleri Bakanı İsmail Cem’in cevabı (7/1078)

Iğdır Milletvekili Ali Güner’in, sınır ticaretine ilişkin gündemdışı konuşmasına, DevletBakanı Tunca Toskay cevap verdi.

Bingöl Milletvekili Mahfuz Güler, yapımı sürdürülen Bingöl Havaalanının tamamlanmasına,

Trabzon Milletvekili Ali Kemal Başaran, fındık üreticilerinin sorunları ile alınması gereken önlemlere,

İlişkin gündemdışı birer konuşma yaptılar.

Kayseri Milletvekili Salih Kapusuz ve 20 arkadaşının, ücretlilerin durumunun araştırılarak alınması gereken önlemlerin belirlenmesi,

Afyon Milletvekili Halil İbrahim Özsoy ve 20 arkadaşının, jeotermal enerji kaynaklarının değerlendirilmesi,

Amacıyla birer Meclis araştırması açılmasına ilişkin önergeleri (10/114, 10/115) GenelKurulun bilgisine sunuldu; önergelerin gündemdeki yerlerini alacağı ve öngörüşmelerinin, sırasında yapılacağı açıklandı.

Erzincan Milletvekili TevhitKarakaya’nın (6/333),

Bursa Milletvekili Ertuğrul Yalçınbayır’ın (6/348),

Muğla Milletvekili Fikret Uzunhasan’ın (6/258),

Esas numaralı sözlü sorularını geri aldıklarına ilişkin önergeleri okundu; sözlü soruların geri verildiği bildirildi.

Kocaeli Milletvekili Meral Akşener’in (3/186) (S.Sayısı : 234),

Sıvas Milletvekili Temel Karamollaoğlu’nun (3/187) (S. Sayısı : 235),

Manisa Milletvekili Rıza Akçalı ve Mehmet Necati Çetinkaya ile Sakarya Milletvekili Nevzat Ercan’ın (3/188) (S.Sayısı : 236),

Sinop Milletvekili Kadir Bozkurt’un (3/189) (S. Sayısı : 237),

Çorum Milletvekili Yasin Hatiboğlu’nun (3/190) (S. Sayısı : 238),

İstanbul Milletvekili Mehmet Ali Şahin’in (3/191) (S. Sayısı : 239),

Adana Milletvekili Mehmet Halit Dağlı’nın (3/192) (S. Sayısı : 240),

Kocaeli Milletvekili Meral Akşener’in (3/196) (S. Sayısı : 241),

KahramanmaraşMilletvekili Avni Doğan’ın (3/197) (S. Sayısı : 242),

Bartın Milletvekili Zeki Çakan’ın (3/198) (S.Sayısı : 243),

Yasama dokunulmazlıklarının kaldırılmasına gerek bulunmadığı hakkında Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon raporları okundu; 10 gün içerisinde itiraz edilmediği takdirde raporların kesinleşeceği açıklandı.

Romanya Milletvekilleri Meclisi Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Victor Boştinaru’nun, TBMM Dışişleri Komisyonu Başkanı sıfatıyla Kâmran İnan’ı,

KKTC Cumhuriyet Meclisi Başkanı Ertuğrul Hasipoğlu’nun, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu üyelerinden oluşanParlamento heyetini,

Davetine icabet edilmesine ilişkin Başkanlık tezkereleri ile,

Millî Eğitim Bakanı Metin Bostancıoğlu’nun, bir heyetle birlikte, 5 -8 Aralık 1999 tarihlerinde Bulgaristan’a,

Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in, bir heyetle birlikte, 6 - 7 Aralık 1999 tarihlerinde Bosna - Hersek’e,

Başbakan Bülent Ecevit’in, bir heyetle birlikte 4 - 6 Kasım 1999 tarihlerinde Rusya Federasyonuna,

Yaptıkları resmî ziyarete iştirak etmeleri uygun görülmüş olan milletvekillerine ilişkin Başbakanlık tezkereleri,

Kabul edildi.

Fazilet Partisi Grubuna düşen :

Adalet Komisyonunda açık bulunan üyeliğe, Adıyaman Milletvekili Dengir Mir Mehmet
Fırat,

Dışişleri Komisyonunda açık bulunan üyeliğe, İstanbul Milletvekili İrfan Gündüz;

Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonunda açık bulunan iki üyelikten Milliyetçi Hareket Partisi Grubuna düşen üyeliğe, KaramanMilletvekili Hasan Çalış; Doğru Yol Partisi Grubuna düşen üyeliğe de Ordu Milletvekili Yener Yıldırım,

Gruplarınca aday gösterilerek seçildiler.

Gündemin “Sözlü Sorular” kısmının :

1 inci sırasında bulunan (6/218),

2 nci sırasında bulunan (6/219),

17 nci sırasında bulunan (6/250),

19 uncu sırasında bulunan (6/253),

Esas numaralı sözlü sorulara, Devlet Bakanı Edip Safder Gaydalı;

24 üncü sırasında bulunan (6/259),

28 inci sırasında bulunan (6/264),

Esas numaralı sözlü sorulara, Adalet Bakanı Hikmet Sami Türk;

26 ncı sırasında bulunan (6/261),

30 uncu sırasında bulunan (6/266),

32 nci sırasında bulunan (6/268),

Esas Numaralı sözlü sorulara da Çevre Bakanı Fevzi Aytekin,

Cevap verdiler;

3 üncü sırasında bulunan (6/220),

4 üncü sırasında bulunan (6/224),

5 inci sırasında bulunan (6/225),

6 ncı sırasında bulunan (6/226),

7 nci sırasında bulunan (6/230),

8 inci sırasında bulunan (6/232),

9 uncu sırasında bulunan (6/234),

10 uncu sırasında bulunan (6/237),

11 inci sırasında bulunan (6/241),

12 nci sırasında bulunan (6/242),

13 üncü sırasında bulunan (6/243),

14 üncü sırasında bulunan (6/246),

15 inci sırasında bulunan (6/248),

16 ncı sırasında bulunan (6/249),

18 inci sırasında bulunan (6/252),

21 inci sırasında bulunan (6/256),

22 nci sırasında bulunan (6/257),

25 inci sırasında bulunan (6/260),

27 nci sırasında bulunan (6/262),

29 uncu sırasında bulunan (6/265),

31 inci sırasında bulunan (6/267),

Esas numaralı sözlü sorular, ilgili bakanlar Genel Kurulda hazır bulunmadıklarından, erte-
lendi.

Gündemin “Kanun Tasarı ve Teklifleriyle Komisyonlardan GelenDiğer İşler” kısmının :

1 inci sırasında bulunan, 297 sıra sayılı kanun teklifi, Komisyon yetkilileri GenelKurulda hazır bulunmadıklarından ertelendi;

2 nci sırasında bulunan, Gelibolu Yarımadası Tarihî Millî Parkı Kanunu Tasarısının (1/392) (S. Sayısı : 186) müzakerelerine başlanarak 2 nci maddesine kadar kabul edildi.

20 Ocak Perşembe günü saat 15.00’te toplanmak üzere, birleşime 18.56’da son verildi.

Başkanvekili

Hatay Van

Kâtip Üye Kâtip Üye

No. : 64

1. – Kamu Hizmetleri ile İlgili İmtiyaz Şartlaşma ve Sözleşmelerinde Bunlardan Doğan Uyuşmazlıklarda Tahkim Yoluna Gidilmesi Halinde Uyulması Gereken İlkelere Dair Kanun Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu (1/616) (S.Sayısı : 311) (Dağıtma tarihi : 20.1.2000) (GÜN-
DEME)

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, Türkiye Büyük Millet Meclisinin 50 nci Birleşimini açıyorum.

Toplantı yetersayısı vardır; görüşmelere başlıyoruz.

Gündeme geçmeden önce, üç arkadaşıma gündemdışı söz vereceğim.

Gündemdışı ilk söz, Avrupa Türklerinin çifte vatandaşlık ve Türkçe eğitimleriyle ilgili olarak söz isteyen Iğdır Milletvekili Abbas Bozyel’e aittir.

Buyurun Sayın Bozyel. (MHP sıralarından alkışlar)

ABBAS BOZYEL (Iğdır) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Konuşmama başlamadan önce bir konuyu hatırlatmak istiyorum. Tam on yıl önce bugün, Azerbaycan, Rus Kızılordusu tarafından işgal edildi. Bakü’de binlerce insan, çocuk, genç-yaşlı, kadın-erkek demeden öldürüldü. O yıllarda dağılmanın şokunu yaşayan komünist-emperyalist Rusya, Azerbaycan’ın tam bağımsızlık mücadelesi ve önderi Azerbaycan Halk Cephesi karşısında ilk mağlubiyetini yaşadı. Büyük bir imparatorluk, Azerbaycan Halk Cephesi önünde diz çöktü ve fakat Azerbaycan Halk Cephesinin Azerbaycan’daki bu tam bağımsızlık zaferi, diğer bütün esir milletlerin, cumhuriyetlerin de yolunu aydınlatan, onları hürriyete kavuşturan, götüren bir kurtuluşun adı oldu.

Saygıdeğer Başkan, değerli milletvekilleri; şimdi durum, on yıl öncekinden hiç de farklı değil. Yine, Çeçenistan’da kan var, gözyaşı var, katliam var. Geçenlerde bu kürsüde söyledim, tekrar söylüyorum; şayet Ruslar Çeçenistan’da galip gelirlerse, yarınlarda Gürcistan ve Azerbaycan’ın Rus hâkimiyetine dahil olabilmesi için her türlü senaryonun hayata geçirileceğine bütün dünya şahit olacak. Sıcak müdahalenin dışında, en azından, Rusların kışkırtmalarıyla, Azerbaycan’da Talışlar ve Lezgiler, Gürcistan’da Ermeniler, Güney Osetinler vasıtasıyla iç harp oyunu da sahneye konulup, kendi yandaşlarını hâkimiyete getirmek isteyeceklerdir. Öyleyse, hiç vakit geçirilmeden, Türkiye’nin, batı dünyasını ikna ederek, Azerbaycan ve Gürcistan’ı bir güvenlik şemsiyesi altına alma zaruriyeti vardır.

Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; konuşmamın bu bölümü, yurt dışında yaşayan ve sayıları 3 milyonu bulan vatandaşlarımızla ilgilidir.

Malumunuz olduğu üzere, tam kırk yıl önce, yurt dışına çalışmak için giden insanlarımız, bugüne kadar, hep “saldım çayıra, Mevlam kayıra” anlayışındaki bir umursamazlıkla kendi kaderlerine terk edilmişlerdir. Aziz ülkemizin hasreti, vatan türküleri, onların vazgeçilmez sevdaları, hayat kaynakları, heyecanları olmuştur. En ağır işlerde çalıştılar; horlandılar, hakir görüldüler. Başka bir coğrafyada, başka bir kültür, başka bir lisan ve din ikliminde, kendi gayretleriyle, Türkçe ve İslamca yaşamasını, ayakta durmasını bildiler; lakin, ülkemizde “Alamancı, döviz makinesi, yolunacak kaz” olarak görüldüler; yaşadıkları ülkelerde ise, yabancı olarak dışlandılar.

Onsekiz yılını yurt dışında yaşamış bir milletvekili arkadaşınız olarak bütün söylediklerini bizatihi yaşamış birisiyim; onları her geçen gün Türklüklerinden, İslamlıklarından uzaklaştıran devlet politikalarının nasıl kurnazca, kısa ve uzun vadeli politikalarla sahnelendiğini gören birisiyim.

Diğer taraftan da, Türkçe derslerini ortadan kaldırarak, din derslerini, Almanlara göre uyarlanmış bir şekilde, fakat, Almanca verdirerek, hem dilimizi unutturmak hem de dinimizi eksik ve yanlış öğretmek yolunu seçmişlerdir.

Bir taraftan da, pembe kart rezaletiyle beraber çifte vatandaşlık hakkının ortadan kaldırılması planı var. Bütün bunlara karşı susmak mümkün değil.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; işte, milletimiz için, Avrupa’da yaşayan mensuplarına, hiç olmazsa çifte vatandaşlık hakkını verdirecek bir kanun teklifi hazırladık; bu tabiî hak, diğer sıkıntıları da ortadan kaldıracaktır.

15 Temmuz 1999’da Almanya’da çıkarılan İkinci Yabancılar Yasasıyla şayet “yabancının vatandaşı olduğu devletin hukuku vatandaşlıktan çıkmayı öngörmüyorsa” hükmü, bizim oradaki insanlarımıza bu çifte vatandaşlık hakkını sağlamaktadır...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

ABBAS BOZYEL (Devamla) – Bitiriyorum Sayın Başkanım.

BAŞKAN – Buyurun efendim.

ABBAS BOZYEL (Devamla) – Onun için, Türk Vatandaşlığı Yasasında değişiklik yapılarak “Türk vatandaşları, vatandaşlığı kaybettirmeyi gerektirecek bir suç işlemedikleri sürece vatandaşlıktan çıkarılamazlar” ilkesinin benimsenmesini istiyoruz.

Bu vesileyle, hepinize saygılar sunuyor; bu yasa değişikliği teklifimize Yüce Parlamentomuzun destek vereceğine inanıyor; şimdiden hepinize şükranlarımı ve saygılarımı sunuyorum. (MHP sıralarından alkışlar)

Gündemdışı ikinci söz, doğu ve güneydoğudaki son durumlar hakkında söz isteyen Bingöl Milletvekili Hüsamettin Korkutata’ya aittir.

Buyurun Sayın Korkutata. (FP sıralarından alkışlar)

HÜSAMETTİN KORKUTATA (Bingöl) – Sayın Başkan, değerli arkadaşlar; 21.10.1999 tarih ve 6048 sayıyla, Türkiye Büyük Millet Meclisine, 24 arkadaş olarak, bir araştırma önergesi verdik; bu araştırma önergemizin bir an önce ele alınması için gündemdışı söz almış bulunuyorum; bu vesileyle, hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Değerli arkadaşlar, bu araştırma önergemiz, partilerüstü bir anlayışla ele alınmış; dolayısıyla, DSP, ANAP, Doğru Yol ve Fazilet Partili milletvekillerince imzalanmıştır. Amacımız, bölgede terörün bir daha başını kaldırmaması, halkın susadığı huzur ve güvene kavuşması, devlet-millet kaynaşmasının köklü ve şeffaf bir şekilde sağlanmasıdır.

Bilindiği gibi, doğu ve güneydoğu, yirmi yıldan beri, yirmi yılı da aşkın bir zamandır, sıkıyönetim ve olağanüstü halle idare edilmektedir. Olağanüstü şartlar, bölgenin fizikî durumu, elbette ki, gelişmeye ve kalkınmaya mâni olmuştur; halk bunalıma, göçe ve fakirliğe itilmiş, bölgelerarası dengesizlik de bölge aleyhine gitgide artmıştır.

Olağanüstü hal fonksiyonunu tamamlamış, hükümet ve güvenlik güçleri dahi artık olağanüstü halin kaldırılması gereğine inanmışlardır. Bugün, gerçekten, bölgede huzur ve güven bir hayli artmıştır; fakat, maalesef, bürokrasi eski alışkanlığını devam ettirmektedir. İşte bu şartlar içinde diyoruz ki, bölgede ekonomik bir seferberlik, bir çalışma ilan etmenin de tam zamanıdır. Boş vaat ve paketler yerine, gerçekte bölgede huzuru, istikrarı, devlet-millet kaynaşmasını, köklü ve uzun vadeli ortaya getirecek bir çalışmayı başlatalım.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Buyurun Sayın Korkutata; lütfen, tamamlayın efendim.

HÜSAMETTİN KORKUTATA (Devamla) – Olağanüstü hal valiliğinin, bölge kalkınma valiliğine dönüştürülmesi; bölgenin acil, kalıcı, kısa, orta ve uzun vadeli yatırım politikalarının yeniden tespiti, Meclisdışı kurum ve kuruluşların dillendirmesinden önce, bu Meclisteki arkadaşlarınızın bu bölgedeki durumu tespit için verdiği önergenin bir an önce gündeme alınması; dolayısıyla, bu söylediklerimiz ve kısa zaman içinde söyleyemediğimiz birçok durumun yerinde tespit edilmesi için, en kısa zamanda bir komisyonun kurulması gerektiğine inanıyoruz. Bu komisyonla birlikte, fonların tespiti, malî yapının tespiti ve ciddî bir mekanizmanın kurulması için, bir an önce çalışmaya başlanılması lazımdır; yani, biz diyoruz ki, dert gitsin, huzur gelsin.

Değerli arkadaşlar, son olarak, bu araştırma önergesinin partilerüstü bir anlayış içinde ele alınmasını ve hepiniz tarafından desteklenmesini hem bölge adına hem de arkadaşlarım adına istirham ediyorum.

Değerli arkadaşlar, bölgenin saadeti bu ülkenin saadetidir ve inanıyorum ki, bu ülkenin saadeti, bölge ülkelerinin saadet kapısıdır. Bu inanç içinde, hepinizin yardımlarını bekler, saygılar sunarım. (FP ve DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Korkutata.

Buyurun efendim. (DSP sıralarından alkışlar)

Değerli milletvekilleri, bunu gerçekleştirebilmenin, karanlıkları aydınlığa çıkarmanın öncelikli bir koşulu var; aradan ne kadar zaman geçerse geçsin, faili meçhul cinayetlerin peşi hiç bırakılmamalıdır. Gerçekten önem verilir ve bu kahpe cinayetlerin peşi bırakılmazsa, önünde sonunda bir yere varılacaktır.

Dünkü bir gazete haberini örnek vermek istiyorum. Oral Çelik’in yargılandığı Abdi İpekçi suikastı davasında, mahkemenin istediği, ancak, hem MİT hem de emniyetin “imha edildi” dediği, sanıklardan Yalçın Özbey’in Almanya’daki sorgusunun metni bulunmuş. Emniyet Genel Müdürlüğü de, doğrusu hiç zaman yitirmemiş, bulunan metni, hemen İstanbul Cumhuriyet Savcılığına göndermiş; ancak, ne işe yarayacak belli değil; çünkü, delil yetersizliği gerekçeli beraat hükmü, metin kayıpken kesinleşmiş.

Eğer faili meçhul cinayetlerin gerçekten peşindeysek, bu olayı dikkatle izlememiz gerekiyor. İadei muhakeme yoluna gidilecek mi? Güvenlik örgütleri bünyesinde belgeyi kim ya da kimler sakladı; yalan beyanlarla mahkemeyi kim ya da kimler yanılttı? Beraat hükmü kesinleştikten sonra belgenin ortaya çıkarılması, bir alay, bir küstahlık mı; yoksa, ince bir ihbar mı? Bu sorular, sözde değil, özde bir adlî ve idarî soruşturma yapılmadan, yanıtlanamaz. Bu soruların yanıtlanamaması ise, bir büyük cinayetin, Abdi İpekçi suikastının peşinin bırakıldığı, bu konuda süreklilik kazanmış resmî bir gerçekleri örtme operasyonu uygulandığı anlamına gelir.

(Mikrofon otomatik cihaz tararfından kapatıldı)

BAŞKAN – Buyurun Sayın Gürkan, tamamlayın efendim.

H. ULUÇ GÜRKAN (Devamla) – ... davasını güden Hizbullah da, dincilik ve Kürtçülük istismarıyla beslenip büyürken, buna yer yer seyirci kalınmıştır.

Türkiye’deki faili meçhul cinayetler, çoğunlukla, kabaca çerçevesini çizmeye çalıştığım bu dosya içinde incelenebilir; ancak, hepsi, aynı sayfada izlenemez; çünkü, her meçhulün faili aynı değildir. Bir örnek vermek gerekirse, Ahmet Taner Kışlalı suikastını çözmek için Hizbullah operasyonundaki bağlantı arayışları hiç kuşkusuz doğaldır, hatta kaçınılmazdır; ama, Uğur Mumcu için, Hizbullah teorisine tek iz biçiminde sarılmak, Susurluk operasyonunda rastlanan kan izlerini görmezden gelmek, hatta örtmeye çalışmak anlamına gelebilir. Sevgili Uğur, bu uğursuz çarka çomak sokmuştu; hem de, yaşarken kendi cinayetini aydınlatacak açıklıkta bir çomaktı bu.

Bu dosyaya böylece girmek bizi korkutmamalıdır. “Ucu şuraya buraya varır, devlet skandalı doğar” türü şantajlara kulaklarımızı tıkayabilmeliyiz, gözlerimizi kapayabilmeliyiz. Bu arada, özünde düşmanlık içeren “derin devlet” kolaycılığına da kapılmamalıyız. Devleti “devlet olmaktan çıkmış bir yapı” olarak tanımlama aymazlığına da düşmemeliyiz. Böylesi aymazlıklar, sorumluluktan kaçmak, sonucunda da unutmak kolaycılığıdır; unutmak ise, özünde vazgeçmektir.

Bana, vazgeçmediğimizi anımsatabilme fırsatını verdiğiniz için Sayın Başkan size ve sevgili Uğur Mumcu’ya gönderecekleri alkışlarıyla “seni unutmadık” diyecek değerli milletvekili arkadaşlarıma içtenlikle teşekkür ediyorum. (Alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Gürkan.

Buyurun efendim. (ANAP sıralarından alkışlar)

İÇİŞLERİ BAKANI SADETTİN TANTAN (İstanbul) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; gündemdışı konuşan üç sayın milletvekilimizin konuşmalarına sırasıyla cevap vermek üzere huzurlarınızda bulunuyorum; hepinizi saygı ve sevgiyle selamlıyorum.

Öncelikle, çifte vatandaşlık konusuna cevap vermek istiyorum. Bilindiği gibi, önemli bir sayıda vatandaşımız, yurt dışında, özellikle Avrupa ülkelerinde, uzunca bir süredir yaşamaktadır. Bu vatandaşlarımızın, yaşadıkları ülke toplumuna, toplumsal hayatına katılmalarını, ekonomik durumlarını iyileştirmelerini, sosyal statülerini yükseltmelerini ve siyasal güçlerini artırmalarını sağlamak amacıyla, yabancı ülke vatandaşlığını almaları devletimizce teşvik edilmekte ve bu konuda her türlü kolaylık sağlanmaktadır.

Çifte vatandaşlığı kabul eden ülkeler vatandaşlığına geçiş çok kolaylaştırılmıştır. İngiltere, Fransa, İtalya, Belçika gibi ülkelerde yaşayan vatandaşlarımız, Bakanlığımızca verilen geçme iznini alarak, o ülke vatandaşlığını kazanabilmektedirler. Bu konuda çok hızlı bir prosedür uygulanmaktadır. İzin almadan başka ülke vatandaşlığını kazanan vatandaşlarımıza ise, başvurmaları halinde, Bakanlığımızca koruma izni verilmekte ve böylece, Türk vatandaşlığını korumaları sağlanmaktadır. Çifte vatandaşlığı kabul eden ülkelerle hiçbir problem yaşanmamaktadır. Bilgi alışverişinde yaşanan sorunlar ise, Ahvali Şahsiye Komisyonu nezdinde yapılan çalışmalarla süratle giderilmektedir.

Ayrıca, Güneydoğu ve Doğu Anadolu Bölgelerinde sadece olağanüstü hal, asayiş ve güvenlik alanında değil, ekonomik hayatın da canlandırılması yönünde, milletvekilimizin belirtmiş olduğu hususlar doğrultusunda hükümetimizin ve Bakanlığımızın çalışmaları vardır ve devam etmektedir.

Daha önce o bölge için ele alınmış olan ekonomik paketin uygulanması konusunda ve yaratılmış olan güven ortamında halkımızın sağlıklı ve disiplinli bir şekilde köye dönmesi konusunda çalışmalar da sürdürülmektedir. Bu konuda bütçede öngörülen meblağ doğrultusunda, o çalışmalar bir disiplin içerisinde sürdürülecektir.

Şunun bilinmesinde fayda vardır: Ülkenin yönetimi Yüce Meclisin çıkarmış olduğu kanunlar doğrultusunda gerçekleşmektedir. Ülke yönetiminin uygulayıcıları, sizlerin çıkarmış olduğu kanunların dışına asla çıkamazlar. Bu doğrultuda, yıllardan beri, birtakım terör örgütlerine ve menfaat gruplarına devletin başında bulunan siyasîler veya devlet görevlileri tarafından destek verildiği şeklinde halkın gündemine getirilen söylemlere asla katılmadığımı ifade etmek istiyorum. Çünkü, şu bilinmektedir ki, bu hizmetler için, gerek halktan irade teslim alanlar ve gerekse o irade doğrultusunda kendilerine görev tevdi edilenler, yasaların dışına çıktığı takdirde, yasada o görevliler hakkında hangi müeyyidenin uygulanacağı da açık olduğuna göre, eğer bugüne kadar bu tip oluşumlar olmuşsa, uygulanmamışsa, bunun sorgulanmasını geçmiş uygulayıcılara bırakmak durumunda da değiliz.

Bu Meclisin çıkarmış olduğu iradenin dışında hiçbir iradenin geçerli olamayacağını kabul etmek mecburiyetindeyiz. Bu örgütler bu iradenin karşısında asla duramazlar. Buradan bakıldığında, çok büyük gibi gösterilen bu yapılanmalar, bu milletin iradesinin önünde paramparça olmaya mahkûmdur; ama, bunun için de, çok kararlı, disiplinli, sabırlı ve uzun bir çalışma mecburiyeti vardır.

Bütün bu işler kökten çözülürken, Yüce Meclisce yapılması gereken, ülkede adaletin hâkim kılınmasını sağlamak için mutlak surette kanun hâkimiyetini hâkim kılacak uygulamalara ağırlık verilmesidir.

Bu duygu ve temennilerle hepinizi saygı ve sevgiyle selamlıyorum. (Alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Bakan.

BAŞKAN – Buyurun efendim.

TURHAN GÜVEN (İçel) – Sayın Bakanı zevkle dinledim. Yalnız, cezaevleriyle ilgili husustaki cümlesinden ötürü, acaba, Sayın Adalet Bakanı -burada yok ama- cevap vermeyi düşünüyorlar mı? Cezaevleriyle ilgili kanunî düzenlemelerle ilgili bir cevap vermeyi düşünürler mi acaba?

BAŞKAN – Efendim, gelirse, düşünürse, biz de söz verip vermeyeceğimizi düşünürüz.

Teşekkür ederim.

Sayın milletvekilleri, gündemin “Kanun Tasarı ve Teklifleriyle Komisyonlardan Gelen Diğer İşler” kısmına geçiyoruz.

1 ilâ 10 uncu sıralarda, Anayasa ve Adalet Komisyonları üyelerinden kurulu karma komisyonun, bazı milletvekillerin yasama dokunulmazlıklarına ilişkin raporları vardır; ayrı ayrı okutup bilgilerinize sunacağım.

1 inci sırada, Mardin Milletvekili Süleyman Çelebi’nin yasama dokunulmazlığının kaldırılması hakkında Anayasa ve Adalet Komisyonları üyelerinden kurulu Karma Komisyonun raporunu okutacağım; ancak, okutmaya başlamadan önce, Kâtip Üyenin sunuşlarını oturarak yapması hususunu oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Raporu okutuyorum:

Başkanlıkça, 17.6.1999 tarihinde Karma Komisyonumuza gönderilen Mardin Milletvekili Süleyman Çelebi’nin yasama dokunulmazlığının kaldırılması hakkında Başbakanlık yazısı, Komisyonumuzun 8.7.1999 tarihli toplantısında gündeme alınmış, İçtüzüğün 132 nci maddesine göre kurulan hazırlık komisyonuna incelenmek üzere verilmiştir.

Hazırlık komisyonu, inceleme sonucunu özetleyen 21.7.1999 günlü raporuyla görevli memura aktif mukavemet suçu isnat olunan Mardin Milletvekili Süleyman Çelebi hakkındaki kovuşturmanın milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar vermiştir.

Raporumuz, Genel Kurulun bilgilerine sunulmak üzere Yüksek Başkanlığına saygıyla
sunulur.

Ertuğrul Yalçınbayır

Bursa

Komisyon Başkanı ve üyeler

Bazı Milletvekillerinin Dokunulmazlıklarının Kaldırılmasıyla İlgili Muhalefet Şerhimin Açıklamasıdır:

Siyasetin, milletvekillerinin ve TBMM’nin itibarını korumak ve kamu vicdanını tatmin için, suç isnadıyla karşılaşan milletvekillerinin yargı önüne çıkarak aklanmaları en doğal, önlenemez haklarıdır.

Kamuoyunda haklı-haksız suçlu zannıyla milletvekilliğinin sürdürülmesi, demokrasimizin sağlıklı gelişmesinin en büyük engelidir.

Yasama dokunulmazlığının, suç sanıklarının sığınağı olmaması temel ilke olmalıdır.

25.11.1999

Mehmet Özcan

İzmir

BAŞKAN – Bilgilerinize sunulmuştur.

Kahramanmaraş Milletvekili Avni Doğan’ın yasama dokunulmazlığının kaldırılması hakkında Anayasa ve Adalet Komisyonları üyelerinden kurulu Karma Komisyon raporunu okutuyorum:

Başkanlıkça, 17.6.1999 tarihinde Karma Komisyonumuza gönderilen Kahramanmaraş Milletvekili Avni Doğan’ın yasama dokunulmazlığının kaldırılması hakkında Başbakanlık yazısı, Komisyonumuzun 8.7.1999 tarihli toplantısında gündeme alınmış, İçtüzüğün 132 nci maddesine göre kurulan hazırlık komisyonuna incelenmek üzere verilmiştir.

Hazırlık komisyonu, inceleme sonucunu özetleyen 3.8.1999 günlü raporuyla, devletin askerî kuvvetlerini, adliyenin ve hükümetin manevî şahsiyetini alenen tahkir ve tezyif etmek suçu, isnat olunan Kahramanmaraş Milletvekili Avni Doğan hakkındaki kovuşturmanın, milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar vermiştir.

Kahramanmaraş Milletvekili Avni Doğan, komisyonumuza gelerek, sözlü savunma vermiştir. Dosyada bulunan belge ve bilgiler ile hazırlık komisyonu raporunu inceleyen karma komisyonumuz, bütün demokratik ülkelerde, yasama meclisleri üyelerine, yasama görevlerini gereği gibi yerine getirebilmelerini sağlamak amacıyla, bazı bağışıklıkların (dokunulmazlıkların) tanındığını; ancak, böyle farklı bir statünün onlara ayrıcalıklı ve hukukun dışında bir grup haline getirmek için olmadığını; tersine, yasama görevinin kamu yararına uygun biçimde yapılabilmesi için Meclis çalışmalarına engel olunmaması ve bağımsızlıklarının bir başka yönden de güvence altına alınması amacına yöneldiğini göz önüne almıştır. Anayasanın 83 üncü maddesinin de bu anlayışa dayandığı ve bu amacı taşıdığı açıktır. Kahramanmaraş Milletvekili Avni Doğan’ın sözleri, siyasî eleştiri ve beyan sınırları içerisinde değerlendirilmiş ve bu nedenlerle Kahramanmaraş Milletvekili Avni Doğan hakkındaki kovuşturmanın milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar verilmiştir.

Raporumuz, Genel Kurulun bilgilerine sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygıyla sunulur.

Ertuğrul Yalçınbayır

Bursa

Komisyon Başkanı ve üyeler

Bazı Milletvekillerinin Dokunulmazlıklarının Kaldırılmasıyla İlgili Muhalefet Şerhimin Açıklamasıdır:

Siyasetin, milletvekillerinin ve TBMM’nin itibarını korumak ve kamu vicdanını tatmin için, suç isnadıyla karşılaşan milletvekillerinin yargı önüne çıkarak aklanmaları en doğal, önlenemez haklarıdır.

Yasama dokunulmazlığının suç sanıklarının sığınağı olmaması temel ilke olmalıdır.

25.11.1999

Mehmet Özcan

İzmir

BAŞKAN – Bilgilerinize sunulmuştur.

Muğla Milletvekili İbrahim Yazıcı’nın yasama dokunulmazlığının kaldırılması hakkında Anayasa ve Adalet Komisyonları üyelerinden kurulu Karma Komisyon raporunu okutuyorum:

Başkanlıkça 17.6.1999 tarihinde Karma Komisyonumuza gönderilen Muğla Milletvekili İbrahim Yazıcı’nın yasama dokunulmazlığının kaldırılması hakkında Başbakanlık yazısı Komisyonumuzun 8.7.1999 tarihli toplantısında gündeme alınmış, İçtüzüğün 132 nci maddesine göre kurulan hazırlık komisyonuna incelenmek üzere verilmiştir.

Hazırlık komisyonu, inceleme sonucunu özetleyen 3.8.1999 günlü raporuyla mühür bozma (fekki) suçu isnat olunan Muğla Milletvekili İbrahim Yazıcı hakkındaki kovuşturmanın milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar vermiştir.

Raporumuz, Genel Kurulun bilgilerine sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygıyla sunulur.

Ertuğrul Yalçınbayır

Bursa

Komisyon Başkanı ve üyeler

Bazı Milletvekillerinin Dokunulmazlıklarının Kaldırılmasıyla İlgili Muhalefet Şerhimin Açıklamasıdır :

Siyasetin, milletvekillerinin ve TBMM’nin itibarını korumak ve kamu vicdanını tatmin için, suç isnadıyla karşılaşan milletvekillerinin yargı önüne çıkarak aklanmaları en doğal, önlenemez haklarıdır.

Kamuoyunda, haklı-haksız suçlu zannıyla milletvekilliğinin sürdürülmesi, demokrasimizin sağlıklı gelişmesinin en büyük engelidir.

Yasama dokunulmazlığının, suç sanıklarının sığınağı olmaması temel ilke olmalıdır.

25.11.1999

Mehmet Özcan

İzmir

BAŞKAN – Bilgilerinize sunulmuştur.

Başkanlıkça, 17.6.1999 tarihinde Karma Komisyonumuza gönderilen Kahramanmaraş Milletvekili Avni Doğan’ın yasama dokunulmazlığının kaldırılması hakkında Başbakanlık yazısı, komisyonumuzun 8.7.1999 tarihli toplantısında gündeme alınmış, İçtüzüğün 132 nci maddesine göre kurulan hazırlık komisyonuna incelenmek üzere verilmiştir.

Hazırlık komisyonu, inceleme sonucunu özetleyen 3.8.1999 günlü raporuyla, görevli memurlara, görevlerinden dolayı ve görev sırasında hakaret, tehdit ve müessir fiile teşebbüs suçu isnat olunan Kahramanmaraş Milletvekili Avni Doğan hakkındaki kovuşturmanın milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar vermiştir.

Kahramanmaraş Milletvekili Avni Doğan Komisyonumuza gelerek sözlü savunma yapmıştır.

Dosyada bulunan belge ve bilgiler ile hazırlık komisyonu raporunu inceleyen Karma Komisyonumuz, bütün demokratik ülkelerde yasama meclisleri üyelerine, yasama görevlerini gereği gibi yerine getirebilmelerini sağlamak amacıyla bazı bağışıklıkların (dokunulmazlıkların) tanındığını; ancak, böyle farklı bir statünün onları ayrıcalıklı ve hukukun dışında bir grup haline getirmek için olmadığını; tersine, yasama görevinin kamu yararına uygun biçimde yapılabilmesi için Meclis çalışmalarına engel olunmaması ve bağımsızlıklarının bir başka yönden de güvence altına alınması amacına yöneldiğini gözönüne almıştır. Anayasanın 83 üncü maddesinin de bu anlayışa dayandığı ve bu amacı taşıdığı açıktır. Bu nedenlerle ve isnat olunan eylemin niteliği dikkate alınarak Kahramanmaraş Milletvekili Avni Doğan hakkındaki kovuşturmanın milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar verilmiştir.

Ertuğrul Yalçınbayır

Bursa

Komisyon Başkanı ve üyeler

Bazı Milletvekillerinin Dokunulmazlıklarının Kaldırılmasıyla İlgili Muhalefet Şerhimin Açıklamasıdır :

Siyasetin, milletvekillerinin ve TBMM’nin itibarını korumak ve kamu vicdanını tatmin için, suç isnadıyla karşılaşan milletvekillerinin yargı önüne çıkarak aklanmaları en doğal, önlenemez haklarıdır.

Kamuoyunda, haklı-haksız suçlu zannıyla milletvekilliğinin sürdürülmesi, demokrasimizin sağlıklı gelişmesinin en büyük engelidir.

Yasama dokunulmazlığının, suç sanıklarının sığınağı olmaması temel ilke olmalıdır.

25.11.1999

Mehmet Özcan

İzmir

BAŞKAN – Bilgilerinize sunulmuştur.

Çorum Milletvekili Yasin Hatiboğlu’nun yasama dokunulmazlığının kaldırılması hakkında Anayasa ve Adalet Komisyonları üyelerinden kurulu Karma Komisyonun raporunu okutuyorum:

Başkanlıkça, 1.7.1999 tarihinde Karma Komisyonumuza gönderilen Çorum Milletvekili Yasin Hatiboğlu’nun yasama dokunulmazlığının kaldırılması hakkında Başbakanlık yazısı, Komisyonumuzun 8.7.1999 tarihli toplantısında gündeme alınmış, İçtüzüğün 132 nci maddesine göre kurulan hazırlık komisyonuna incelenmek üzere verilmiştir.

Hazırlık komisyonu, inceleme sonucunu özetleyen 3.8.1999 günlü raporuyla, 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununa muhalefet suçu isnat olunan Çorum Milletvekili Yasin Hatiboğlu hakkındaki kovuşturmanın, milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar vermiştir.

Çorum Milletvekili Yasin Hatiboğlu Komisyonumuza gelerek sözlü savunma yapmıştır.

Dosyada bulunan belge ve bilgiler ile hazırlık komisyonu raporunu inceleyen Karma Komisyonumuz, bütün demokratik ülkelerde yasama meclisleri üyelerine, yasama görevlerini gereği gibi yerine getirebilmelerini sağlamak amacıyla bazı bağışıklıkların (dokunulmazlıkların) tanındığını; ancak, böyle farklı bir statünün onları ayrıcalıklı ve hukukun dışında bir grup haline getirmek için olmadığını; tersine, yasama görevinin kamu yararına uygun biçimde yapılabilmesi için Meclis çalışmalarına engel olunmaması ve bağımsızlıklarının bir başka yönden de güvence altına alınması amacına yöneldiğini gözönüne almıştır. Anayasanın 83 üncü maddesinin de bu anlayışa dayandığı ve bu amacı taşıdığı açıktır. Komisyonumuz Çorum Milletvekili Yasin Hatiboğlu’nun eylemini siyasî faaliyet kapsamında değerlendirmiş ve hakkındaki kovuşturmanın milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar verilmiştir.

Raporumuz, Genel Kurulun bilgilerine sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygıyla sunulur.

Ertuğrul Yalçınbayır

Bursa

Komisyon Başkanı ve üyeler

Bazı Milletvekillerinin Dokunulmazlıklarının Kaldırılmasıyla İlgili Muhalefet Şerhimin Açıklamasıdır :

Siyasetin, milletvekillerinin ve TBMM’nin itibarını korumak ve kamu vicdanını tatmin için, suç isnadıyla karşılaşan milletvekillerinin yargı önüne çıkarak aklanmaları, en doğal, önlenemez haklarıdır.

Kamuoyunda, haklı-haksız suçlu zannıyla milletvekilliğinin sürdürülmesi, demokrasimizin sağlıklı gelişmesinin en büyük engelidir.

Yasama dokunulmazlığının, suç sanıklarının sığınağı olmaması temel ilke olmalıdır.

25.11.1999

Mehmet Özcan

İzmir

BAŞKAN – Bilgilerinize sunulmuştur.

Ardahan Milletvekili Saffet Kaya’nın yasama dokunulmazlığının kaldırılması hakkında Anayasa ve Adalet Komisyonu üyelerinden kurulu karma komisyon raporunu okutuyorum:

Başkanlıkça, 1.7.1999 tarihinde Karma Komisyonumuza gönderilen Ardahan Milletvekili Saffet Kaya’nın yasama dokunulmazlığının kaldırılması hakkında Başbakanlık yazısı, Komisyonumuzun 8.7.1999 tarihli toplantısında gündeme alınmış, İçtüzüğün 132 nci maddesine göre kurulan hazırlık komisyonuna incelenmek üzere verilmiştir.

Hazırlık komisyonu, inceleme sonucunu özetleyen 3.8.1999 günlü raporuyla yayın yoluyla hakaret suçu isnat olunan Ardahan Milletvekili Saffet Kaya hakkındaki kovuşturmanın milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar vermiştir.

Dosyada bulunan belge ve bilgilerle hazırlık komisyonu raporunu inceleyen Karma Komisyonumuz bütün demokratik ülkelerde yasama meclisleri üyelerine, yasama görevlerini gereği gibi yerine getirebilmelerini sağlamak amacıyla bazı bağışıklıkların (dokunulmazlıkların) tanındığını; ancak, böyle farklı bir statünün onları ayrıcalıklı ve hukukun dışında bir grup haline getirmek için olmadığını; tersine, yasama görevinin kamu yararına uygun biçimde yapılabilmesi için Meclis çalışmalarına engel olunmaması ve bağımsızlıklarının bir başka yönden de güvence altına alınması amacına yöneldiğini gözönüne almıştır. Anayasanın 83 üncü maddesinin de bu anlayışa dayandığı ve bu amacı taşıdığı açıktır. Bu nedenlerle ve isnat olunan eylemin niteliği dikkate alınarak Ardahan Milletvekili Saffet Kaya hakkındaki kovuşturmanın milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar verilmiştir.

Ertuğrul Yalçınbayır

Bursa

Komisyon Başkanı ve üyeler

Bazı Milletvekillerinin Dokunulmazlıklarının Kaldırılmasıyla İlgili Muhalefet Şerhimin Açıklamasıdır :

Siyasetin, milletvekillerinin ve TBMM’nin itibarını korumak ve kamu vicdanını tatmin için, suç isnadıyla karşılaşan milletvekillerinin yargı önüne çıkarak aklanmaları en doğal, önlenemez haklarıdır.

Kamuoyunda, haklı-haksız suçlu zannıyla milletvekilliğinin sürdürülmesi, demokrasimizin sağlıklı gelişmesinin en büyük engelidir.

Yasama dokunulmazlığının, suç sanıklarının sığınağı olmaması temel ilke olmalıdır.

25.11.1999

Mehmet Özcan

İzmir

BAŞKAN – Bilgilerinize sunulmuştur.

İstanbul Milletvekili Ayşe Nazlı Ilıcak’ın yasama dokunulmazlığının kaldırılması hakkında Anayasa ve Adalet Komisyonları üyelerinden kurulu Karma Komisyon raporunu okutuyorum:

Başkanlıkça, 1.7.1999 tarihinde Karma Komisyonumuza gönderilen İstanbul Milletvekili Ayşe Nazlı Ilıcak’ın Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Hakkında Başbakanlık yazısı, Komisyonumuzun 8.7.1999 tarihli toplantısında gündeme alınmış, İçtüzüğün 132 nci maddesine göre kurulan hazırlık komisyonuna incelenmek üzere verilmiştir.

Hazırlık komisyonu, inceleme sonucunu özetleyen 3.8.1999 günlü raporuyla basın yolu ile memura görevinden dolayı hakaret suçu isnat olunan İstanbul Milletvekili Ayşe Nazlı Ilıcak hakkındaki kovuşturmanın milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar vermiştir.

İstanbul Milletvekili Ayşe Nazlı Ilıcak Komisyonumuza gelerek sözlü savunma yapmıştır.

Raporumuz Genel Kurulun bilgilerine sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygıyla sunulur.

Ertuğrul Yalçınbayır

Bursa

Komisyon Başkanı ve üyeler

Bazı Milletvekillerinin Dokunulmazlıklarının Kaldırılmasıyla İlgili Muhalefet Şerhimin Açıklamasıdır:

Siyasetin, milletvekillerinin ve TBMM’nin itibarını korumak ve kamu vicdanını tatmin için, suç isnadıyla karşılaşan milletvekillerinin yargı önüne çıkarak aklanmaları en doğal, önlenemez haklarıdır.

Kamuoyunda, haklı-haksız suçlu zannıyla milletvekilliğinin sürdürülmesi, demokrasimizin sağlıklı gelişmesinin en büyük engelidir.

Yasama dokunulmazlığının, suç sanıklarının sığınağı olmaması temel ilke olmalıdır.

25.11.1999

Mehmet Özcan

İzmir

BAŞKAN – Bilgilerinize sunulmuştur.

Konya Milletvekili Lütfi Yalman’ın yasama dokunulmazlığının kaldırılması hakkında Anayasa ve Adalet komisyonları üyelerinden kurulu Karma Komisyon raporunu okutuyorum:

Başkanlıkça, 1.7.1999 tarihinde Karma Komisyonumuza gönderilen Konya Milletvekili Lütfi Yalman’ın yasama dokunulmazlığının kaldırılması hakkında Başbakanlık yazısı, Komisyonumuzun 8.7.1999 tarihli toplantısında gündeme alınmış, İçtüzüğün 132 nci maddesine göre kurulan hazırlık komisyonuna incelenmek üzere verilmiştir.

Hazırlık komisyonu, inceleme sonucunu özetleyen 3.8.1999 günlü raporuyla zimmet suçuna fer’an iştirak suçu isnat olunan Konya Milletvekili Lütfi Yalman hakkındaki kovuşturmanın milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar vermiştir.

Dosyada bulunan belge ve bilgiler ile hazırlık komisyonu raporunu inceleyen Karma Komisyonumuz bütün demokratik ülkelerde yasama meclisleri üyelerine, yasama görevlerini gereği gibi yerine getirebilmelerini sağlamak amacıyla bazı bağışıklıkların (dokunulmazlıkların) tanındığını; ancak, böyle farklı bir statünün onları ayrıcalıklı ve hukukun dışında bir grup haline getirmek için olmadığını; tersine, yasama görevinin kamu yararına uygun biçimde yapılabilmesi için Meclis çalışmalarına engel olunmaması ve bağımsızlıklarının bir başka yönden de güvence altına alınması amacına yöneldiğini gözönüne almıştır. Anayasanın 83 üncü maddesinin de bu anlayışa dayandığı ve bu amacı taşıdığı açıktır. Bu nedenlerle ve isnat olunan eylemin niteliği dikkate alınarak Konya Milletvekili Lütfi Yalman hakkındaki kovuşturmanın milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar verilmiştir.

Ertuğrul Yalçınbayır

Bursa

Komisyon Başkanı ve üyeler

Bazı Milletvekillerinin Dokunulmazlıklarının Kaldırılmasıyla İlgili Muhalefet Şerhimin Açıklamasıdır :

Siyasetin, milletvekillerinin ve TBMM’nin itibarını korumak ve kamu vicdanını tatmin için, suç isnadıyla karşılaşan milletvekillerinin yargı önüne çıkarak aklanmaları en doğal, önlenemez haklarıdır.

Yasama dokunulmazlığının, suç sanıklarının sığınağı olmaması temel ilke olmalıdır.

25.11.1999

Mehmet Özcan

İzmir

BAŞKAN – Bilgilerinize sunulmuştur.

Gaziantep Milletvekili Mustafa Yılmaz’ın yasama dokunulmazlığının kaldırılması hakkında Anayasa ve Adalet Komisyonları üyelerinden kurulu Karma Komisyon raporunu okutuyorum

Başkanlıkça, 1.7.1999 tarihinde Karma Komisyonumuza gönderilen Gaziantep Milletvekili Mustafa Yılmaz’ın yasama dokunulmazlığının kaldırılması hakkında Başbakanlık yazısı, İçtüzüğün 132 nci maddesine göre kurulan hazırlık komisyonuna incelenmek üzere verilmiştir.

Hazırlık komisyonu, inceleme sonucunu özetleyen 3.8.1999 günlü raporuyla dikkatsizlik ve tedbirsizlik sonucu yaralamaya sebebiyet vermek suçu isnat olunan Gaziantep Milletvekili Mustafa Yılmaz hakkındaki kovuşturmanın milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar vermiştir.

Gaziantep Milletvekili Mustafa Yılmaz komisyonumuza yazılı savunma vermiştir.

Dosyada bulunan belge ve bilgiler ile hazırlık komisyonu raporunu inceleyen Karma Komisyonumuz, bütün demokratik ülkelerde yasama meclisleri üyelerine, yasama görevlerini gereği gibi yerine getirebilmelerini sağlamak amacıyla bazı bağışıklıkların (dokunulmazlıkların) tanındığını; ancak, böyle farklı bir statünün onları ayrıcalıklı ve hukukun dışında bir grup haline getirmek için olmadığını; tersine, yasama görevinin kamu yararına uygun biçimde yapılabilmesi için Meclis çalışmalarına engel olunmaması ve bağımsızlıklarının bir başka yönden de güvence altına alınması amacına yöneldiğini göz önüne almıştır. Anayasanın 83 üncü maddesinin de bu anlayışa dayandığı ve bu amacı taşıdığı açıktır. Bu nedenlerle, isnat olunan eylemin niteliği de dikkate alınarak, Gaziantep Milletvekili Mustafa Yılmaz hakkındaki kovuşturmanın, milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar verilmiştir.

Raporumuz, Genel Kurulun bilgilerine sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygıyla sunulur.

Ertuğrul Yalçınbayır

Bursa

Komisyon Başkanı ve üyeler

Bazı Milletvekillerinin Dokunulmazlıklarının Kaldırılmasıyla İlgili Muhalefet Şerhimin Açıklamasıdır:

Kamuoyunda, haklı-haksız suçlu zannıyla milletvekilliğinin sürdürülmesi, demokrasimizin sağlıklı gelişmesinin en büyük engelidir.

Yasama dokunulmazlığının, suç sanıklarının sığınağı olmaması temel ilke olmalıdır.

25.11.1999

Mehmet Özcan

İzmir

BAŞKAN – Kayseri Milletvekili Salih Kapusuz’un yasama dokunulmazlığının kaldırılması hakkında Anayasa ve Adalet Komisyonu üyelerinden müteşekkil Karma Komisyon raporunu okutuyorum:

Başkanlıkça, 1.7.1999 tarihinde Karma Komisyonumuza gönderilen Kayseri Milletvekili Salih Kapusuz’un yasama dokunulmazlığının kaldırılması hakkında Başbakanlık yazısı, Komisyonumuzun 8.7.1999 tarihli toplantısında gündeme alınmış, İçtüzüğün 132 nci maddesine göre kurulan hazırlık komisyonuna incelenmek üzere verilmiştir.

Hazırlık komisyonu, inceleme sonucunu özetleyen 3.8.1999 günlü raporuyla gece propaganda yasağına ve Seçim Kurulunun belirlediği yerler dışında propaganda yapma yasağına aykırı davranma suçu isnat olunan Kayseri Milletvekili Salih Kapusuz hakkındaki kovuşturmanın milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar vermiştir.

Dosyada bulunan belge ve bilgiler ile hazırlık komisyonu raporunu inceleyen Karma Komisyonumuz, bütün demokratik ülkelerde yasama meclisleri üyelerine, yasama görevlerini gereği gibi yerine getirebilmelerini sağlamak amacıyla bazı bağışıklıkların (dokunulmazlıkların) tanındığını; ancak, böyle farklı bir statünün onları ayrıcalıklı ve hukukun dışında bir grup haline getirmek için olmadığını; tersine, yasama görevinin kamu yararına uygun biçimde yapılabilmesi için Meclis çalışmalarına engel olunmaması ve bağımsızlıklarının bir başka yönden de güvence altına alınması amacına yöneldiğini göz önüne almıştır. Anayasanın 83 üncü maddesinin de bu anlayışa dayandığı ve bu amacı taşıdığı açıktır. Bu nedenlerle ve isnat olunan eylemin niteliği de dikkate alınarak Kayseri Milletvekili Salih Kapusuz hakkındaki kovuşturmanın milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar verilmiştir.

Ertuğrul Yalçınbayır

Bursa

Komisyon Başkanı ve üyeler

Bazı Milletvekillerinin Dokunulmazlıklarının Kaldırılmasıyla İlgili Muhalefet Şerhimin Açıklamasıdır :

Siyasetin, milletvekillerinin ve TBMM’nin itibarını korumak ve kamu vicdanını tatmin için, suç isnadıyla karşılaşan milletvekillerinin yargı önüne çıkarak aklanmaları en doğal, önlenemez haklarıdır.

Yasama dokunulmazlığının, suç sanıklarının sığınağı olmaması temel ilke olmalıdır.

25.11.1999

Mehmet Özcan

İzmir

BAŞKAN – Bilgilerinize sunulmuştur.

Sayın milletvekilleri, bu raporların tümü, kovuşturmanın, milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine dairdir. 10 gün içinde itiraz olunmadığı takdirde, bu raporlar kesinleşmiş olacaktır.

Demokratik Sol Parti, Milliyetçi Hareket Partisi ve Anavatan Partisi Gruplarının, İçtüzüğün
19 uncu maddesine göre verilmiş bir önerisi mevcuttur; önce, okutup işleme alacağım; sonra, oylarınıza sunacağım:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Danışma Kurulunun 20 Ocak 2000 Perşembe günü (bugün) yaptığı toplantıda, siyasî parti grupları arasında oybirliği sağlanamadığından, gruplarımızın ekteki müşterek önerilerinin Genel Kurulun onayına sunulmasını arz ederiz.

Saygılarımızla.

Aydın Tümen İsmail Köse Murat Başesgioğlu

DSP Grup Başkanvekili MHP Grup Başkanvekili ANAP Grup Başkanvekili

Öneri:

BAŞKAN – Öneri üzerinde, Sayın Bülent Arınç; buyurun efendim. (FP sıralarından alkışlar)

BÜLENT ARINÇ (Manisa) – Sayın Başkan, çok değerli arkadaşlarım; hepinizi hürmetle selamlıyorum.

İktidar grubu partilerin ortak önerisinin aleyhinde konuşmak üzere söz almış bulunuyorum.

Fevkalade yanlış buluyorum ve şu sebeplerle dikkatlerinizi şu önemli konuya çekmek istiyorum.

Değerli arkadaşlarım, bugünkü getirilen düzenlemeyle, dün başladığımız 186 sıra sayılı kanun tasarısının görüşülmesini takiben, henüz bugün sabah saatlerinde odalara dağıtıldığı söylenen 311 sıra sayılı, çok meşhur tabiriyle, tahkimle ilgili yasa tasarısının görüşülmesine başlanacak.

Şimdi, bakınız, halk arasındaki tabirler bazen tam yerini buluyor; yangından mal kaçırırcasına bir acelecilik var. Apar topar, alelacele, ne olduğu ne olmadığı anlaşılmadan yine önümüze bir tasarı konuluyor.

Bir defa, usul bakımından, bu, yanlıştır. Görüşülmesi istenen tasarının Parlamentodaki macerası daha bugün üçüncü günündedir; 18’inde Adalet Komisyonunda görüşülmeye başlandı; üyeler karşı çıktılar, etraflıca incelenmesini arzu ettiler. Bir alt komisyon kuruldu; alt komisyonun kurulmuş olması, iktidar grubu partilerden birisinin, ikisinin canını sıktı, tekrar bir araya geldiler, toparlandılar -arada olup bitenleri biliyoruz da, burada herhalde açıklamak nezakete uygun düşmez- aman, hemen alt komisyonu bir araya getirin, raporlarını versin, bu iş bugün bitecek dediler. Toplandılar; bir gün içerisinde alt komisyon, güya raporunu verdi ve komisyon, dün, tekrar bunu ele aldı ve oy çokluğuyla tasarıyı önümüze getirdi. Bugün, 20’sidir.

Adalet Komisyonunda görüşülüp bitirildikten sonra, muhalif kalan üyelere muhalefet şerhini yazmaları için sadece bir saatlik süre tanınmıştır.

Değerli arkadaşlarım, bugünkü iktidar yarın muhalefet olabilir, bugün muhalefet yarın iktidar olabilir. Hepimiz, aynı önemde yasama görevi yapıyoruz; birimizin görevi diğerinden daha aşağı, daha dun, daha alçak seviyede değildir. Yani, bir seviye itibariyle söylüyorum, bir yanlış anlama olmasın. Hepimiz, bu konuda üzerimize düşeni yurtseverce yapmalıyız, yeminimize bağlı kalarak yapmalıyız ve doğru olarak yapmalıyız. Sadece komisyonda birkaç arkadaşımızın karşı çıkmasıyla, üzerinde tartışma olmuş ve bitmiş bir konu değildir. Bu konu, önümüze çok önceden getirilmiş ve çok önceden getirilmesi, âdeta davul zurnayla da ilan edilmiştir; şu açıdan: Milletvekillerimizin bilgilenmesi ve bu konu üzerindeki çalışmalarında yararlanmaları bakımından, bir süre olarak değil...

Özel olarak görüştüğünüz zaman, bu aceleciliğin hikmeti ne denildiğinde, Sayın Başbakan Davos’a gidecek, bunun mutlaka çıkarılması lazım diyorlar. Amerika’ya giderken bir acelecilik, Rusya’ya giderken başka bir acelecilik, şimdi Davos’a gidiyor, yine önümüzde bir sipariş var.

Değerli arkadaşlarım, 300’den fazla güvenoyuna sahip bir hükümetin kendi takvimi içerisinde çalışması ve bu takvimi de Parlamentonun saygınlığına gölge düşürmeyecek bir şekilde takdim etmesi, herhalde en doğru olanıdır. Yoksa, bugün aklına geleni akşam talimat vererek, yarın bu işe çalışacaksınız şeklindeki düşünce, bütün arkadaşlarımıza yapılmış bir haksızlıktır diye düşünüyorum.

Sürem de bitiyor, 1 dakika, Sayın Başkanımdan müsamaha istiyorum.

BAŞKAN – Buyurun efendim.

BÜLENT ARINÇ (Devamla) – “Tahkim konusundaki anayasa değişikliğinin Meclisten geçirildiği günlerde bunun arkasının geleceğini öngörmek zor değildi; çünkü, hükümetin yeni yıla devrettiği konuların başında tahkimin geriye doğru işlemesi için yasal hazırlıkların tamamlanması geliyor. Örneğin, kişi ihaleyi almış, işe başlamış, ihale şartlarına göre parasını bulmuş, uluslararası koşullar gereği tahkimin olmamasının riskini de ihale bedeline eklemiş. Şimdi, bu kişiye, al sana bedava tahkim demeye hazırlanıyorlar.”

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Buyurun Sayın Arınç, tamamlayın efendim; açıyorum mikrofonunuzu.

BÜLENT ARINÇ (Devamla) – “Bu tür politikaların üreticisi ANAP, DSP’yi ikna etmiş görünüyor. Şimdi, MHP biraz bozuk.” Yazının çıktığı tarih 30 Aralık 1999. “Çok geriye işlemese de az geriye işlese diyorlar. Bakalım, ortaklar ne kadar gerici çıkacaklar?”

Bu ve buna benzer pek çok yazılarla, Parlamentonun şu içerisine düşürüldüğü hazin duruma bakınız. Bunları düzeltmek elimizdedir. Bunları bir parti taassubu içerisinde düşünerek bir noktaya varmamız mümkün değil. Parlamentonun saygınlığını sadece bir kısım medya değil, bu tür uygulamalar da maalesef tahrip ediyor.

Dikkatlerinize arz ediyor, hepinize saygılar sunuyorum. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Arınç.

Öneri üzerinde, Sayın Ercan, buyurun.

Adına Hizbullah denilen bir teşekkülün vahşet tablosunu hep beraber izledik, ibretle izledik. Öncelikle, hizmeti geçenlere, başta İçişleri Bakanımız olmak üzere, emniyet görevlilerimize şükranlarımızı bildiriyoruz. Şu andan itibaren Meclisin bu konuyu ele alarak, araştırma yapması dileğini de ayrıca iletiyoruz. Meclisin bu konuya elatması dileğimizle birlikte, nereye uzanırsa uzansın, uzantılarının da açıkça ortaya çıkarılmasını talep ediyoruz.

Değerli milletvekilleri, Doğru Yol Partisi, tahkim uyumuna karşı değildir, bunu peşin söyleyelim ve bir hatırlatmada bulunalım. Bildiğiniz gibi, Anayasa değişikliği teklifi, 1994 yılında, Doğru Yol Partisinin iktidar ortağı olduğu dönemde, Sayın Çiller’in Başbakan olduğu dönemde Meclise getirilmiştir, taşınmıştır. Aslında, o tarihlerde, ülkenin yararına gördüğümüz Anayasa değişiklik tekliflerimiz kabul görmüş olsaydı, Türkiye, bugün, bunları çoktan geride bırakmış olacaktı; ama, ne yazık, o gün, o desteği bizden esirgeyenler ve bu Anayasa değişikliklerine karşı çıkanlar, gün geldi, aynı konuda Anayasa değişiklik önerilerini bizlere getirdiler; ama, biz, ülke yararına gördüğümüz için, dün demedik, bugün, böyle bir değişiklik, eğer, ülke ve ülkenin insanlarının yararınaysa, Doğru Yol Partisi olarak “varız” dedik, destek verdik. Hatırlarsınız, bu Meclis, Anayasa değişikliğini, yakın tarihlerde de muhalefetin desteğiyle yapabildi; ama, bizim karşı olduğumuz Anayasa değişikliklerine paralel uyum yasalarında bir yanlışlık yapılmasın. İşaret ettiğimiz hususlar bunlar olmuştur.

Anayasa değişiklikleri bir uzlaşma çerçevesinde ele alınmıştı. Uzlaşma komisyonunda, yine, bu Anayasa değişikliklerine ilişkin uyum yasalarının da aynı uzlaşma anlayışı içinde, Meclis Genel Kurulunda ele alınması da bir prensip olarak kararlaştırmıştı.

Şimdi, bakıyorum, Anayasa değişikliğinde uzlaşma arıyorsunuz, uzlaşma komisyonunda bütün siyasî partilerin değerli üyelerinin uyum yasalarına ilişkin uzlaşma arayışlarını görmemezlikten geliyorsunuz, uyum yasalarında uzlaşmayı bir tarafa itip, Meclisin parmak sayısına dayalı, uyum yasalarını getiriyorsunuz; yani, anayasa değişikliği için aranan nitelik, çoğunluğu sağlamak için uzlaşma; ama, ona uyum yasasında parmak sayısı... Bu, bir çelişkidir; bu, doğru değildir; bu, yanlıştır. Sizi de yanlışa götüren şey bu mantıktır zaten.

Evet, şimdi, iktidar çoğunluğu, diyorum ki, o günkü sözü unuttu, sözünde değil; bugün, bakıyorum ve onları, bu sayıya dayanarak, çıkarların arkasına düşmüş görüyorum. Şimdi, muhalefet partileri yok o uzlaşmanın içinde; onun dışında, şimdi, uyum yasalarının gerisinde, arkasında bazı malum çevreler var, onların çıkarları var; şimdi, onlarla uzlaşmış görüyoruz sizleri. İşinize geldiği zaman uzlaşma, işinize gelmediği zaman parmak sayısı... Bu siyaset, doğrusu, şık bir siyaset değil; bunu doğru bulmuyoruz.

Dürüst Başbakanın perdenin arkasını doğru keşfetmesi ve kamuoyunu aydınlatması gerekir; biz, onu bekliyoruz.

Tahkimin, Anayasaya uyumunu bu hükümet bir paketle getirmedi, getiremedi de zaten. Her parça uyum tasarısında bir gizli ve kirli teşebbüsü görüyoruz biz. Yap-işlet-devret uyumunda öyle idi, usul uyumunda öyledir, bu tasarının içinden de aynı kokular geliyor. Bazı vicdanlara ikna odalarını andıran baskı ve kefalet sinyallerini, yani sizin kefaletinizin sinyallerini görüyoruz biz.

Hükümet, geçici maddelerden yararlanacak bütün şirketleri açıklamalıdır, buraya gelmelidir; açıklasın, kim bu şirketler? Bu şirketlerin aldıkları ihaleleri bilmek istiyoruz, hükümet açıklamalıdır. Şimdiye kadar sözleşmelerin hangi hükümlerini ihlal ettiklerini ayrıca açıklamaları gerekir. Bunları talep hakkı da herhalde millet adına bizim; bunları talep ediyoruz, bunları istiyoruz.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Buyurun Sayın Ercan, tamamlayın efendim. (DSP sıralarından “yeter, yeter”
sesi)

NEVZAT ERCAN (Devamla) – Yetmeyecek... Rahatsız mı ediyor?!

30 milyar dolar civarında olan PTT’nin T’sini, eğer Türkiye, o gün -o hükümet bu hükümet- satışını gerçekleştirebilmiş olsaydı, bugün Türkiye içborç faizinin, kıskacının içerisinde olmazdı; 21 katrilyon lira gibi bir içborç faiziyle 2000 yılının bütçesi bağlanmazdı. Bunların hesabını vereceksiniz. Bunları burada tekrar tekrar söyleyeceğiz; Genel Kurulun bu kürsüsünden ve Genel Kurulun dışındaki meşru zeminlerde halka şikâyet etmeye devam edeceğiz.

Hepinize saygılar sunarım. (DYP ve FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Ercan.

Öneriyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Öneri kabul edilmiştir.

Değerli milletvekilleri, gündemin “Kanun Tasarı ve Teklifleriyle Komisyonlardan Gelen Diğer İşler” kısmına geçiyoruz.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkan, öneri üzerinde konuşmalar yapıldıktan sonra, tekrar okutup oylayacaktınız; usul öyle. Lütfen, sorun oradaki arkadaşlara. (ANAP sıralarından “Geçti” sesleri)

Geçtisi yok efendim, usul neyse o yapılır.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Oylamayı usulsüz yaptınız.

BAŞKAN – Peki efendim.

Öneriyi tekrar okutup, oylayacağım.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Danışma Kurulunun 20 Ocak 2000 Perşembe günü (bugün) yaptığı toplantıda, siyasî parti grupları arasında oybirliği sağlanamadığından, gruplarımızın ekteki müşterek önerilerinin Genel Kurulun onayına sunulmasını arz ederiz.

Saygılarımızla.

Aydın Tümen İsmail Köse Murat Başesgioğlu

Öneri:

20 Ocak 2000 Perşembe günkü Gelen Kâğıtlarda yayımlanan ve aynı gün dağıtılan 311 sıra sayılı kanun tasarısının 48 saat geçmeden gündemin “Kanun Tasarı ve Teklifleriyle Komisyonlardan Gelen Diğer İşler” kısmının 2 nci sırasına, gündemin 124 üncü sırasında bulunan 309 sıra sayılı kanun tasarısının 3 üncü sırasına, 88 inci sırasında bulunan 190 sıra sayılı kanun tasarısının 4 üncü sırasına ve 38 inci sırasında bulunan 89 sıra sayılı kanun tasarısının 5 inci sırasına alınması; Genel Kurulun 20 Ocak 2000 Perşembe günü 15.00-19.00, 20.00-24.00 saatleri arasında çalışması; gündemin 2 nci sırasında bulunan 311 sıra sayılı kanun tasarısının saat 24.00’e kadar görüşmelerinin tamamlanmaması halinde, saat 24.00’ten sonra da çalışmalara devam edilerek, bu kanun tasarısının görüşmelerinin tamamlanmasına kadar çalışma süresinin uzatılması, tümü ve maddeler üzerindeki soru-cevap işleminin 15 dakikayla sınırlandırılması önerilmiştir.

BAŞKAN – Okunan öneriyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Öneri kabul edilmiştir.

Değerli milletvekilleri, gündemin “Kanun Tasarı ve Teklifleriyle Komisyonlardan Gelen Diğer İşler” kısmına devam ediyoruz.

Gelibolu Yarımadası Tarihî Millî Parkı Kanunu Tasarısı ve Tarım, Orman ve Köyişleri ve Plan ve Bütçe Komisyonları raporlarının müzakerelerine başlayacağız.

BAŞKAN – Komisyon?.. Yok.

Hükümet?.. yok.

Ertelenmiştir.

Alınan karar gereğince, Kamu Hizmetleri ile İlgili İmtiyaz Şartlaşma ve Sözleşmelerinde Bunlardan Doğan Uyuşmazlıklarda Tahkim Yoluna Gidilmesi Halinde Uyulması Gereken İlkelere Dair Kanun Tasarısı ve Adalet Komisyonu raporunun görüşmelerine başlıyoruz.

Değerli milletvekilleri, komisyon raporunun okunup okunmamasını oylarınıza sunacağım: Raporun okunmasını kabul edenler... Etmeyenler... Raporun okunması kabul edilmemiştir.

Tasarının tümü üzerinde, gruplar adına, henüz Divana intikal etmiş söz talebi bulunmamak-
tadır.

NEVZAT ERCAN (Sakarya) – Sayın Başkan, Doğru Yol Partisi Grubu adına Sayın Mehmet Dönen konuşacak.

BAŞKAN – Buyurun efendim. (DYP sıralarından alkışlar)

DYP GRUBU ADINA MEHMET DÖNEN (Hatay) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; görüşülmekte olan kanun tasarısı üzerinde, Doğru Yol Partisi Grubu adına söz almış bulunuyorum; Grubum ve şahsım adına hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Değerli arkadaşlarım, Kamu Hizmetleri ile İlgili İmtiyaz Şartlaşma ve Sözleşmelerinde Bunlardan Doğan Uyuşmazlıklarda Tahkim Yoluna Gidilmesi Halinde Uyulması Gereken İlkelere Dair Kanun Tasarısını görüşmekteyiz.

Aslında, benden önce konuşan sayın grup başkanvekilimizin de burada belirttikleri üzere, biz, tahkime genel anlamda karşı değiliz. Neden karşı değiliz; çünkü, ülkemizin, gerçekten birçok alanda yatırımlara ihtiyacı var. Bu yatırımları kendi iç kaynaklarından bulamadığı, kendi tasarruflarından karşılayamadığı için de, dış kaynaklara, başka ülkelerin tasarruflarına ihtiyaç duymaktadır. Bu kaynakları kullanabilmek için de, elbette, uluslararası hukukun kurallarına da uygun davranmak durumundayız. Eğer uluslararası hukuka uygun davranmazsak, hiç kimse gelip burada yatırıma parasını aktarmaz, kaynağını aktarmaz.

Değerli arkadaşlarım, Anayasamızın 125 inci maddesini değiştirirken, Türkiye Büyük Millet Meclisimiz çok büyük bir uzlaşmayla bu değişikliği sağladı. Bu değişiklik üzerinde, aslında, Türkiye Büyük Millet Meclisini teşkil eden hiçbir grubumuzun çok büyük bir görüş ayrılığı da yoktu; ama, daha sonra, özellikle, bu yasanın esasından ziyade, bu yasanın geçiş süresiyle ilgili, geçiş ilişkileriyle ilgili, Parlamentoda çok ciddî görüş ayrılıkları ortaya çıktı. Daha 30 Aralıkta görüştüğümüz yasada, özellikle tahkimin geçmişe yönelik uygulanması konusunda, Türkiye Büyük Millet Meclisi bunu kabul etmediğini çok açık bir biçimde gösterdi ve Sayın Bakan da, o gün, burada, Türkiye Büyük Millet Meclisini tatmin edecek, ikna edecek bir konuşmayı, Türkiye Büyük Millet Meclisinin gündemine getirmedi, getiremedi.

Değerli arkadaşlarım, eğer, bilsek ki, bu ihalelerin altında hakikaten hiçbir şaibe yok. Bu ihaleler, hakikaten, bugünkü tahkimin kapsamı içerisine alındığında, ülkemizdeki yatırımlarını bir an önce bitirecekler, bir an önce bu yatırımlar işe ve aşa dönüşecek; inanın, buna da katkıda bulunuruz; ancak, bu konuda kuşkumuz var. Bu ihalelerin tam rekabet ortamında yapılmadığı konusunda kuşkumuz var, bu ihalelerin belirli eşe dosta peşkeş çekildiği, daha sonra bu tahkimin çıkacağının söylendiği yönünde kuşkumuz var. Tüm bu kuşkular, bizim, tahkimin geriye dönük uygulanmasına ciddî biçimde karşı çıkmamızı gerektirmektedir.

Değerli arkadaşlarım, Adalet Komisyonunda bu yasa tasarısı görüşülürken, Doğru Yol Partisi Grubuna mensup arkadaşlarımız, orada, muhalefet şerhi koymuşlardır.

Biraz sonra, özellikle, burada, maddeler üzerinde Grubumuzun görüşülerini dile getirecekler; ancak, biz, her alanda olduğu gibi, burada da, milletimizin alınterinin her zaman savunucusu olduğumuzu göstermek kaydıyla, bu yasa tasarısının, bu şekilde, geçici maddeyle çıkmaması için elimizden gelen çabayı göstereceğiz; çünkü, bunun arkasında, az önce izah etmeye çalıştığım birtakım gerekçelerin olduğu kanısı, bizde yaygın bir biçimde gelişmektedir.

Değerli arkadaşlarım, Sayın Bakanın şahsına yönelik, bu konuda bizim hiçbir eleştirimiz yoktur. Sayın Bakan, belki de, çok iyiniyetle, bunu buraya getirmektedir; ama, özellikle, Sayın Bakana iktidar gruplarından gelen güvensizlik_ İktidar grubunda bulunan arkadaşlarımız tarafından yöneltilen bu güvensizliği -ki, komisyonlarda bu çok açık ortaya çıktı; daha önce, burada, grupta bunlar çok açık bir biçimde ortaya çıktı- ortadan kaldıracak açıklamaları, gelip, burada yapmak zorunda; başka çaresi yoktur...

Sayın Bakan gelip, hem muhalefeti hem de kendi iktidar gruplarının mensuplarını burada ikna etmek durumunda. Bunların, özellikle, arkasında eş dost firmaların olmadığını söylemek durumunda; 46 firmanın hangi firmalar olduğunu söylemek durumunda artı, 7 milyar doların nasıl elde edileceğini, gelip, burada anlatmak durumunda ve ikna etmek durumunda bu Meclisi. Aksi takdirde, bu tasarı buradan belki çıkar; ama, kimsenin içine sinmemiş olarak çıkar, üstünde şaibeler bulutu dolaşarak çıkar. Sayın Bakan, bu şaibeler bulutunu ortadan kaldırmak ve daha rahat çalışmasını sağlamak için, Türkiye Büyük Millet Meclisini ikna etmek durumunda.

Biz, tahkim tasarısına genel olarak karşı değiliz; ancak, tahkimin geriye uygulanmasına, az önceki söylediğim koşullardan dolayı karşıyız ve geçici maddeyle düzenlenen geriye dönük uygulamaların karşısında olduğumuzu söyler, hepinize saygılar sunarım. (DYP ve FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Dönen.

FP GRUBU ADINA AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Sayın Başkan, saygıdeğer milletvekilleri; 311 sıra sayılı tahkimle ilgili kanun tasarısının geneli üzerinde, Fazilet Partisi Grubu adına konuşmak için söz almış bulunuyorum, hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Sayın Bakana bir soruyla başlamak istiyorum; acaba, şu beyti biliyor mu:

“Tizi reftar olanın payine damen dolaşır

Biz, doğrusu, bu acelenin hikmetini anlayamadık. Şimdi, diyoruz ki, iyiniyetli hareket edelim, serdedilen bu kuşkuları ortadan kaldıralım; ama, bizim her iyiniyet adımımız, maalesef, kuşkulara sebebiyet verecek bir aceleyle karşılaşmakta. Biz, iyiniyetimizi gösterdik ve Fazilet Partisi olarak, tahkime imkân bırakan Anayasa değişikliğini oylarımızla destekledik.

Biz bunu niçin destekledik; Türkiye’yi sevdiğimiz için, Türkiye’nin enerji yatırımlarına ihtiyacı olduğunu bildiğimiz için; her yıl, 3-4 milyar dolarlık bir enerji yatırımı gerekli. Oysa, Türkiye, bir yılda 25 milyar dolar borç faizi ödediği için, bütün yatırımlarına ancak 4 milyar dolar ayırabiliyor. Öyleyse enerji yatırımı için bu 4 milyar doları nereden bulacağız; bu kaynağı, elbetteki yabancı sermayeden temin etmek zorundayız.

Yabancı sermaye, ülkemize yatırım yapmak için tahkim yolunun açılmasını istiyordu. Demek ki, imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan ihtilaflarda idarî yargıyı devredışı bırakan düzenlemenin amacı, yabancı sermayeye ve ileri teknolojiye ülkemize girme yolunu açmak, kolaylaştırmaktır; amaç ortadadır.

Oysa bu tasarıda, biraz sonra göreceğimiz gibi “yabancılık unsuru” maddesinde, ne teknoloji transferi şartı konuluyor, ne yüksek oranda bir yabancı yatırım öngörülüyor; esas hedef yabancı sermaye iken, maalesef, bu tasarıda, bizim yerli ve bazı hatırı sayılır sermaye sahipleri memnun edilmek istenmiştir.

Değerli milletvekilleri, zaten, daha ağustos ayındaki anayasa değişikliğinde, kanaatimize göre, hatalı bir adım atılmıştır. Anayasa değişikliği, tahkim imkânıyla sınırlı kalmadı; imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden Danıştayın öninceleme yapma hükmü de kaldırıldı, 155 inci madde değiştirildi; imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinde, Danıştayın ön incelemesi kaldırıldı, mecburi incelemesi kaldırıldı; idare istediği takdirde ancak Danıştaya sözleşmeyi gönderebiliyor.

Yabancı sermayenin, bu sözleşmeler, Danıştayın önincelemesinden geçmesin diye bir tavrı yok. Yabancı sermaye sadece şunu istiyor: Bu sözleşmelerden dolayı bir ihtilaf ortaya çıkarsa, bu ihtilafların çözümünde Danıştaya gidilmesin, bir hakem tayin edilebilsin.

Danıştaydan kimin sıkıntısı vardı; özellikle, medya patronları Danıştaydan müştekiydi; RTÜK yasağını hülleyle delmişlerdi, her türlü devlet ihalesinde gözleri vardı. Nitekim, geçtiğimiz yasama döneminde, hatırlarsınız, Radyo Televizyon Kanunu bu yüzden değiştirilmek istendi, başaramadılar.

Elektrik dağıtım şebekelerinin devri işinde, Danıştay, son derece sıkı bir inceleme yürüttü ve bazı medya kuruluşlarının gerçek hisselerini saklamalarına rağmen ve hülle yaptıklarını itiraf etmelerine rağmen “ellerindeki hisse oranı dahi kamu ihalelerine girmeye engeldir” hükmünü verdi Danıştay 10. Dairesi. Danıştay 10. Dairesinin bu kararı, kılpayı farkla, 8’e karşı 9 oyla Danıştay İdarî Dava Daireleri Genel Kurulu tarafından bertaraf edildi, bozuldu; ama, bu karar dahi fincancı katırlarını ürkütmeye yetmişti; Danıştayın önincelemesinden kurtulmak gerekirdi.

Bugün ANAP sıralarında bulunan muhterem bir milletvekilinin, Danıştay 1. Dairesine baskı yapmak için, Yargıtay 1. Daire Başkanı Ahmet Köksal’la samimî konuşmaları, önce telefon görüşmelerine, sonra da gazete sütunlarına yansımıştır. Yani, Danıştaydan şikâyetçi olan, esas itibariyle, yabancı sermaye değil, Danıştaydan şikâyetçi olan, kanunen hakları olmamakla birlikte, kamu ihalelerinin peşinde koşanlardır.

Şimdi, bu hususu niçin hatırlatıyorum; görüşmekte olduğumuz kanun tasarısı, anayasa değişikliğinden önce; yani, Ağustos 1999 tarihinden önce imzalanmış sözleşmelere de tahkim hakkının tanınmasını getiriyor. Evvelce imzalanan ve Danıştayın vizesinden geçen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri özel hukuk kapsamında yeniden ele alınacak. Böylece, yepyeni şartlar ilave edilebilecek, bazı mükellefiyetler, istenirse hafifletilebilecek. Kısacası, idare ile firma arasında taraflar mutabakata varırlarsa, özel hukuka tabi yepyeni bir sözleşme kaleme alınacak.

İstanbul Baro Başkanı Sayın Yücel Sayman, bir basın toplantısı yaparak biz milletvekillerini uyardı, kamuyonu aydınlattı ve bilgilendirdi. Yürüyen tüm projelerin uygulama kapsamına alınmasıyla Danıştayın inceleme yetkisinin geriye dönük olarak kaldırıldığını söyledi.

Görüşmekte olduğumuz tasarı, sözleşmelerin her türlü denetimden kaçırılarak, yeniden düzenlenmesinin yolunu açmaktadır. Bu konuya dikkatinizi çekmek istiyorum. İdare ile firma karşı karşıya kalacak ve Danıştayın vizesinden geçen sözleşmeler yeniden, yeni şartlarla ele alınabilecek. Bu, önemli bir tehlikedir ve Danıştayın incelemesi, geriye dönük olarak kaldırılmaktadır. Kaldı ki, bu Anayasaya da aykırıdır. Çünkü, Anayasada yapılan değişiklikten önce imzalanan sözleşmelere de bunun teşmil edilmesi, Anayasaya bariz bir aykırılık teşkil etmektedir.

Gördüğünüz gibi, bu sözlerin sahibi Sayın Sema Pişkinsüt, enerji sahasında devlet eliyle özel sektör tekeli yaratılmasını eleştiriyor, enerji sektöründeki yatırımlarda hiçbir ticarî risk üstlenilmeksizin tatlı kâr olduğunu ifade ediyor, bu yüzden de tahkimin geriye doğru işletilerek ilave bir imkân sağlanmasını eleştiriyordu.

Peki, ne değişti ki, bu kadar kısa bir süre zarfında, reddedilen, Plan ve Bütçe Komisyonunda da reddedilen bu hüküm yeniden tahkim maddesi içerisinde, tahkim kanun tasarısı içerisinde önümüze geldi. Bu 180 derecelik dönüşü, biz, kamuoyuna nasıl izah edeceğiz; sizler nasıl izah edeceksiniz?! Keşke, o zaman kabul etseydik de, bu kadar rezil olmasaydık!

Adalet Komisyonundaki görüşmeler sırasında Sayın Adalet Bakanı açıkladı: “Evvelce imzalanan 23 adet yap-işlet-devret modeliyle hidroelektrik ve termik santral yapımı projesi var; 23 adet de işletme hakkı devir sözleşmesi var; 46 projenin yekûnu 7 milyar dolar. Bunlar, tahkim olmadığı için kredi bulamıyor; dolayısıyla, yatırım yapılamıyor; o yüzden, bu kanun çıkmalı.”

Değerli milletvekilleri, işte, bu mantığı anlamak mümkün değil; çünkü, bu firmalar o ihaleye katıldıkları vakit, tahkim yoktu, Anayasa daha değişmemişti. Nereden bilebilirlerdi ki, Anayasa değişecek, tahkim hakkı gelecek!.. Demek ki, onlar, o günkü şartları bilerek bu ihaleye katıldılar. İhale açıldığında, ihaleye giren firmalar, bir risk primi de, fiyatlarına muhakkak dahil etmişlerdir, fiyatlarını bu yüzden yüksek tutmuşlardır. Birçok şirket de, teklif verebilecekken, kamu hukukuna tabi bir ihale söz konusu olduğu için, bu riski göze almamış, bu ihaleye girmekten imtina etmiştir. Dolayısıyla, şimdi, burada bir adaletsizlik, bir haksızlık söz konusudur.

Şimdi, Sayın Cumhur Ersümer “memleketimiz, 7 milyar dolar zarar edecek” diyor. Oysa, daha önce de şunu ifade etti: “Zaten, enerji konusunda, elimizde 135 tane 15 milyar dolarlık proje var.” Bunların sözleşmesi de imzalanmamış. O zaman, bu sözleşmelerle hemen devreye girersiniz.

Zaten, enerji sahasına ihtiyaçtan fazla yatırım yapılmak istendiği, bir yandan, Devlet Planlama Teşkilatı tarafından ifade ediliyor, bir yandan, Dünya Bankası tarafından ifade ediliyor. Devlet Planlama Teşkilatı, özellikle doğalgaza dayalı termik santrallara dikkatleri çekiyor; mevcut uygulamanın sürdürülmesi halinde, gelecekte, bitmiş olduğu halde gazı temin edilemeyen veya gazı hazır olduğu halde henüz bitmemiş olan proje uygulamalarıyla karşı karşıya kalabileceğimizi söylüyor ve bu plansız gidişe dur diyor.

Aynı zamanda -komisyonda da ifade ettim- Dünya Bankası Türkiye Direktörü Ajay Chhipper’den yap-işlet-devret modeline yönelik eleştiriler var. Bakın, Chipper, Enerji Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Dr. Yurdakul Yiğitgüden’e yazdığı mektupta ne diyor: “Daha fazla yap-işlet-devretin TEAŞ’a enerji satmasıyla birlikte, 2000 ve 2001 yıllarında durum daha da kötüye gidecek...” Çünkü, TEAŞ yüksek fiyatla, elektriği, yap-işlet-devretle alıyor, ama düşük fiyatla TEDAŞ’a devrediyor ve şu tavsiyelerde bulunuyor: “Yap-işlet-devretlerle yeniden müzakereye oturun; hukukî anlaşmaları bitmeyen yap-işlet-devretleri erteleyin, yeni üretim kapasitesi için önerilen büyük yatırımları gerekliliğinden emin olmak için talep projeksiyonlarını gözden geçirin” diyor; yani, görüldüğü gibi 23 yap-işlet-devret projesini dert edinmeye gerek yok; tam tersine, bunlar, TEAŞ’ın üzerinde bir yük; dolayısıyla, bunları erteleyin deniliyor, ama, biz, aksini yapıyoruz.

Şimdi, ben, şunu söylemek istiyorum: Burada, biz, muhalefet görevini yerine getiriyor ve kul zihniyetine karşı çıkıyoruz değerli arkadaşlar; çünkü, kul -Yargıtay Başkanı Sami Selçuk’un da dediği gibi- düşünemez; ne düşüneceği, ne düşünmeyeceği önceden belirlenmiştir, bu çizgileri aşamaz; ama, biz milletvekilleri, bizler özgür bireyleriz; parti disiplini olsa dahi, vicdanları doğrultusunda karar vermekle mükellef milletvekilleri... Dün “hayır” denilenlere, bugün nasıl “evet” diyeceğiz; bunu nasıl izah edeceğiz?

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

AYŞE NAZLI ILICAK (Devamla) – Sayın Başkan, bir tek cümleyle bağlıyorum efendim.

BAŞKAN – Buyurun Sayın Ilıcak, tamamlayın efendim.

AYŞE NAZLI ILICAK (Devamla) – Umut ediyorum ki, onların sergilediği bu sağduyu, diğer milletvekillerine de sirayet edecektir.

Hepinizi, bu anlayış ve bu beklenti içerisinde saygıyla selamlıyorum. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Ilıcak.

Demokratik Sol Parti Grubu adına, Edirne Milletvekili Sayın Mustafa İlimen; buyurun efendim. (DSP sıralarından alkışlar)

DSP GRUBU ADINA MUSTAFA İLİMEN (Edirne) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; Kamu Hizmetleri ile İlgili İmtiyaz Şartlaşma ve Sözleşmelerinde Bunlardan Doğan Uyuşmazlıklarda Tahkim Yoluna Gidilmesi Halinde Uyulması Gereken İlkelere Dair Kanun Tasarısı üzerinde Demokratik Sol Parti Grubu adına söz aldım; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

13.8.1999 tarihli ve 4446 sayılı Kanunla Anayasanın 125 inci maddesinin birinci fıkrasında yapılan değişiklikle, kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinde, bunlardan doğan uyuşmazlıkların milletlerarası tahkime, ancak, yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıklar için gidilmesi hükmü getirilmiştir.

Söz konusu anayasa değişikliğine paralel olarak, kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinde tahkim yoluna gidilmesi halinde sözleşmede uyulması gereken ilke ve esaslar ile milletlerarası tahkime ilişkin ilkeleri belirlemek amacını güden bir düzenleme var karşımızda.

Anayasamızda ilgili değişiklik yapıldıktan sonra, buna paralel, Danıştay Kanunu ve İdarî Yargılama Usulü Kanununda yap-işlet-devretle ilgili düzenlemelerde de gerekli uyum değişikliği Yüce Meclisimizden geçmiştir. Bugünkü tasarı da, aslında, böyle bir uyum yasasıdır ve yapmamız gereken değişikliklerin çok küçük bir parçasıdır.

Türkiye, 1985’ten itibaren 66 ülkeyle, yatırımların korunması ve teşvik anlaşmaları imzalamıştır. Bu anlaşmalar, yatırım uyuşmazlıklarının tahkim yoluyla çözülebileceğine ilişkin hükümler de içermektedir. Ayrıca, Türkiye, uyuşmazlıklarda uluslararası tahkimi kabul eden bazı anlaşmaları da onaylamıştır. 1958 tarihli Yabancı Hakem Kararlarının Tanınması ve İcra Konvansiyonu, 1961 tarihli Yatırım Anlaşmazlıklarının Çözümü Hakkında Konvansiyon; bunlar da, Türkiye tarafından onaylanmıştır.

Bunların hepsi bir ihtiyaçtan doğmuştur. Altyapı yatırımlarına, enerji yatırımlarına gerekli kaynak, kendi ulusal olanaklarımızla sağlanamayacaktır. Bu durumda, bazı güvenilir yabancı şirketlerin Türkiye’de enerji alanında yatırım yapmalarını teşvik etmek kendi ulusal çıkarımızın da bir gereğidir.

Dünya hızlı bir değişim süreci yaşıyor; küreselleşme, ülkeler arasında ekonomik sınırları hızla kaldırıyor. Sadece Türkiye’nin değil, günümüzdeki hiçbir devletin de bu oluşumun dışında kalma lüksü yoktur. Ekonominin dinamiklerine ayak uydurmayan statik hukuk sistemlerinin çağımızda yaşama şansları da yoktur. Bu değer, yargısal değil, evrenseldir.

Bilim, teknoloji alanında ortaya çıkan gelişmeler, hukuksal alanda yeni düzenlemelerin getirilmesini kaçınılmaz duruma getirmektedir. Bilimin, teknolojinin seli çok hızlı akmaktadır. Bu selin önünde durmaya kalkanlar, çağın dışında kalacaklardır. Uluslararası ilişkilerde, bilgiyi, teknolojiyi, gücü elinde bulunduran, kuralları koymaktadır. Uluslararası kuralları koymanın yolu, bilgiye ulaşmaktan, bilgiyi insanın yaşamında kullanmaktan, teknolojiyi elde etmekten, bilimsel buluşlardan geçmektedir. Ülke olarak, geçmişe takılıp kalmamalıyız. Geçmişteki hatalarımızı ve yapamadıklarımızı hatırlarsak, ülkemizin, hiç de hak etmediği bir durumda olduğunu görürüz.

Tüm dünya, Türkiye’yi, yatırım yapmak için elverişli ve yükselen bir pazar olarak görüyor ve sayısız fırsatları ve kaynakları olan bir ülke olduğuna inanıyor. Biz, böyle büyük bir konjonktürü geriye tepemeyiz, dünyanın entegrasyonundan çıkamayız, kendimizi dışarıya kapayamayız, kendi yağımla kavrulur, sefil olurum diyemeyiz; kimseye muhtaç değilim diyerek gerileyemeyiz.

Bakın, sadece yap-işlet-devret modeliyle 31,4 milyar doları bulan 348 proje vardır; bunların içinde 17,5 milyar doları bulan 94 proje devam ediyor; bunların sadece 13’ü inşaat halinde, 54’ü sözleşme aşamasında, 15’inin ihalesi tamamlanmış, 23’ü ise, daha, hâlâ, ihale aşamasında; 214 projeye ise hiç başlanamamış.

Enerji sektöründe proje stokunun bitiş süresi 14,1 yıldır; ulaştırmada 16,6 yıl; konutta 21,8; sağlık sektöründe 5 yıldır. Planlamada öngörülen fizikî hedeflere ulaşılamamıştır; işler uzadıkça projenin değiştirilmesi gündeme gelmektedir. Bunlar, gerçekler ve biz, bunları yenmek zorundayız; yenerken de yatırımların önünü açmak zorunda olduğumuz bir gerçektir. Firmaların piyasaya serbestçe girip çıkabilmesi ve piyasa hakkında tam bilgiye sahip olması kuralının ihlal edilmesi sonunda, nihaî tüketici olan halk, kaliteli mala ucuz bir şekilde ulaşamamaktadır.

Enerjinin ulaşılabilir ve satın alınabilir olması, tüketicinin korunmasının temel ilkesidir. Tüketicinin korunması için devletin gerekli tedbirleri alması Anayasa gereğidir.

Ayrıca, tahkimle ilgili Anayasa değişikliğinden önceki sözleşmelerin de bu kapsamda değerlendirilecek olması, tamamen mevzuattan da kaynaklanmaktadır. Şöyle ki. “Sözleşmenin imzalandığı tarihten sonra mevzuatta meydana gelecek değişikliklerin tarafları etkileyen hükümleri sözleşmeye, maliyetlerdeki artış ve azalışlar da toplam yatırım tutarına veya tarifeye aynen yansıtılacaktır” hükmü yer almaktadır.

Bütün bunları görmezlikten gelip, düzenlemelere karşı çıkmak, samimiyetle bağdaşmaz. Bilgi çağında olduğumuz gerçeği göz önünde tutularak, ülkemizi lider ülke konumuna getirecek yasal düzenlemeleri yapacak azmin Türkiye Büyük Millet Meclisinde olduğuna inanıyor ve tasarının hayırlı olmasını diliyorum.

Saygılar sunuyorum. (DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın İlimen.

Milliyetçi Hareket Partisi Grubu adına, Konya Milletvekili Sayın Faruk Bal; buyurun efendim. (MHP sıralarından alkışlar)

Tasarıyla getirilen düzenlemelerin daha iyi anlaşılabilmesi amacıyla, hukukumuzda tahkim müessesesi ve bu müessesenin gelişimi hakkında kısa bir bilgi arz etmek istiyorum.

Bilindiği gibi, kısa bir süre önce, 4446 sayılı Kanunla, Yüce Heyetinizin gerçekleştirdiği anayasa değişikliği, yabancı yatırımcılar ile devlet arasındaki imtiyaz sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıkların, uluslararası tahkim yoluyla çözümlenmesine daha geniş bir imkân sağlamıştır. Esasen, bu anayasa değişikliğinden önce de, Türk hukuk sistemi, tahkim müessesesini kabul etmişti.

Diğer taraftan, çok taraflı sözleşmelerle uluslararası tahkim müesseselerini kabul etmiş olmasına rağmen ve Anayasanın 90 ıncı maddesi uyarınca bu sözleşmelerin Anayasaya aykırılığı dahi ileri sürülemezken, ülkemizde iç hukukumuzun bir parçası haline gelmiş olan uluslararası tahkim, Danıştay kararlarıyla ortaya çıkan ve 1994 yılından beri çare aranan bu duruma, şimdi huzurunuzdaki tasarı, çare olmak üzere getirilmiştir.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; bu kural “paranın, yatırım için, siyasî istikrar, ekonomik istikrar, kârlılık ve hukukî güvenlik ilkesine göre dünya piyasalarında hareket etmesi” olarak ifade edilmektedir. Bu kuralın önemli unsurları ülkemizde gerçekleşmiş durumdadır.

Hakikaten, ülkemizin şu günlerde siyasî istikrara kavuşmuş olması, ekonomik istikrar için gereken tedbirlere tevessül edilmiş olması karşısında, hukukî güvenlik için de, Türkiye’nin, daha önce, ikili ve çoktaraflı anlaşmalarla taahhüt ettiği uluslararası tahkim yolundaki hukukî belirsizliğin giderilmesi gerekmektedir.

İşte, anayasa değişikliğiyle bu imkân sağlanmıştır. Bu anayasa değişikliğine uygun olarak da, hatırlanacağı üzere, Yüce Meclis, 4492 sayılı Kanunla Danıştay Kanunu ve İdarî Yargılma Usulü Yasasının Anayasaya aykırı hale gelmiş bulunan maddelerini değiştirmiştir.

Anayasada ve buna uygun Danıştay Kanunuyla İdarî Yargılama Usulü Yasasında yapılan değişikliklerden sonra, sıra, imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklarda tahkim yoluna başvurulması halinde uygulanacak ilkelerin tespitine gelmiştir.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; işte, görüşülmekte olan kanun tasarısı, hukukumuzdaki bu boşluğu doldurmak üzere hazırlanmıştır.

“Dünya küçülmektedir” derken, bu ifadeyi kullananlar, elbette, dünyamızın çapı ve hacmi itibariyle küçüldüğünü ifade etmemektedirler. “Dünya küçülmektedir” ifadesiyle, insanlığın geliştirdiği teknoloji, sanayi ve ticarî faaliyetleri itibariyle, giderek yoğunlaşan uluslararası ilişkiler ve bu yoğunlaşmaya paralel olarak ortaya çıkan uyuşmazlıklar anlatılmak istenmektedir.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; elbette, kişi, kuruluş veya devlet olarak, biz, yabancı bir ülkede yatırım yaparken doğabilecek hukukî ihtilaflarda ne gibi bir hukukî kurala tabi olacağımızı bilmek ve sonucuna göre yatırım yapmak isteriz. Bu, eşyanın tabiatına uygundur ve bizim en tabiî hakkımızdır. Bunun, bizim hakkımız olduğunu böylece tespit ettikten sonra, yabancı yatırımcıların da Türkiye’de yatırım yapması halinde doğabilecek hukukî ihtilaflarda uygulanacak kuralları bilmelerinin, en tabiî hakları olduğunu teslim etmemiz gerekir. İşte, huzurunuzda bulunan kanun tasarısı buna imkân sağlayacaktır.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; bu sebeple, Milliyetçi Hareket Partisi Grubu adına, millî menfaatlerımıza uygun olduğu kanaatine vardığımız bu kanun tasarısına olumlu oy vereceğimizi ifade ediyorum.

Bununla birlikte, kanun metninin bazı redaksiyonlara ihtiyacı bulunmaktadır.

Gerçekten, kanun tasarısının başlığı “Kamu Hizmetleri ile İlgili İmtiyaz Şartlaşma ve Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Tahkim Yoluna Başvurulması Halinde Uyulması Gereken İlkelere Dair Kanun Tasarısı” olarak düzeltilmeli ve kanun tasarısının başlığındaki bu anlam bozukluğu, bu şekilde giderilmelidir.

Buna paralel olarak; tasarının 1 inci maddesinde yer alan “sözleşmelerinde bunlardan” kelimeleri çıkarılarak “sözleşmelerinden” kelimesi ilave edilmesi; tasarının 2 nci maddesinin (b) bendinde aynı düzenlemenin yapılması; tasarının 2 nci maddesinin (c) bendinde “kurulu” kelimesinin yerine “kurulmuş” kelimesinin yazılması gerekmektedir.

Ayrıca, tasarının 2 nci maddesinin (a) bendinde, tahkim yoluyla birlikte hakemlerin tarifinin yapılması, bir anlam bozukluğuna yol açmıştır. Bu sebeple, hakemlerin tarifinden vazgeçilmek suretiyle, bu bendin yeniden düzenlenmesi icap etmektedir.

Son olarak, geçici maddenin yanlış yoruma sebebiyet vermemesi için “imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden kesinleşmiş mahkeme kararlarıyla iptal edilenler hariç “ifadesinin eklenmesinin uygun olacağı düşüncesindeyiz.

Hepinize teşekkür ediyor; saygılar sunuyorum. (MHP ve DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Bal.

Gruplar adına son konuşma, Anavatan Partisi Grubu adına Denizli Milletvekili Sayın Beyhan Aslan’a aittir.

Buyurun Sayın Aslan.

ANAP GRUBU ADINA BEYHAN ASLAN (Denizli) – Sayın Başkan, sayın miletvekilleri; Kamu Hizmetleri ile İlgili İmtiyaz Şartlaşma ve Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Tahkim Yoluna Gidilmesi Halinde Uyulması Gereken İlkelere Dair Kanun Tasarısı üzerinde Anavatan Partisi Grubu adına söz aldım; Yüce Meclisi saygıyla selamlıyorum.

21 inci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi, Birinci Yasama Yılında, iktidarı muhalefeti bir olmuş, bütün siyasî parti gruplarının desteği sonucu yaptığı anayasa değişikliğiyle, Anayasamıza ilk olarak “özelleştirme” kavramını koyarken, ulusal ve uluslararası tahkim kavramı da Anayasamızdaki yerini almıştır.

Değerli milletvekilleri, ülkemizin, enerji ve ulaştırma sektörlerinin hizmetlerine ihtiyacı vardır; bu sektörlerin de finansal kaynağa ihtiyacı vardır. Kamu finansman kaynaklarının kısıtlı oluşu dikkate alındığında, bu yasanın önemi tartışılmaz. Dünyadaki uygulamalar paralelinde enerji sektörünün yeniden yapılandırılması, önünün açılması, tekelcilikten kurtulup rekabetin artırılması, özel sektör yatırımlarının teşvik edilmesi, tüketiciye, güvenilir, kaliteli, sürekli ve ucuz enerjinin temin edilmesi, yine, bu yasanın hedefleri arasındadır.

Yerli ve yabancı özel sektörün enerji yatırımlarına iştirak etmesi için çaba sarf etmek, buna dair yasal altyapıyı sağlamak, görüşmekte olduğumuz bu yasa tasarısının bir çabasıdır. Bu tasarı, sadece proje ya da gerçekleşme aşamasındaki enerji yatırımları için değil, aynı zamanda elektrik dağıtım tesislerinin daha verimli ve daha etkin işletilmesine, devletin, kaynak yetersizliği gereği gerçekleştiremediği yatırımların özel sektörce yapılmasının sağlanmasına ve bu yolla, ülke genelinde yüzde 22’lere, bazı bölgelerde de yüzde 65’lere varan enerji kayıp ve kaçaklarının önlenmesine de katkıda bulunacaktır.

Değerli milletvekilleri, Türkiye’nin, elektrik enerjisi üretimi açısından mevcut yerli enerji kaynakları, ülkenin ihtiyacı olan enerjiyi karşılamakta yetersiz olduğu, enerji alanında ihtalata ihtiyaç duyduğumuz, hepimizin malumudur. 2000’li yıllara girerken, yeni milenyumun eşiğinde, Avrupa Birliğinin kapısındaki Türkiye’nin, sanayileşmesini tamamlamak ve sanayi sonrası teknolojiyi yakalamak, dünya pazarlarında rekabet edebilmek gibi büyük hedeflere koşabilmek için, birçok sektörde olduğu gibi, sanayiin itici gücü enerji sektöründe de dev yatırımlara ihtiyacı vardır. Bunun da olmazsa olmaz şartı, yerli ve yabancı özel sektörü yoğun bir şekilde enerji sektörüne kanalize etmektir.

Türkiye, elektrik yatırımlarında karşı karşıya bulunduğu sorunları mutlaka aşmalıdır. Türkiye’nin elektrik enerjisi ihtiyacının güvenilir olarak karşılanabilmesi için, 2020 yılına kadar, mevcut kurulu güce ilaveten 84 000 megavatlık bir kapasiteye ihtiyacı vardır. Bugünkü kurulu gücün dört katının üzerine çıkılması gerekiyor. Yıllık yatırım tutarı olarak, ortalama 4-4,5 milyar dolarlık finansmana ihtiyaç var. Bunun da, kamu finansman kaynaklarından karşılanmasının mümkün olmadığı aşikâr.

Ayrıca, yap-işlet-devret kapsamında, henüz sözleşmeleri imzalanmamış olmakla birlikte, değişik aşamalardan geçmiş, onay almış, bu kanun değişikliğini bekleyen 135 projenin önü de bu yasayla açılmış olacaktır; ki, yatırım tutarı 15,3 milyar dolardır. Tasarı kanunlaşırsa, bu ihtiyaca da katkıda bulunacaktır.

Değerli milletvekilleri, tahkimin geriye doğru yürümesi bir ihtiyaçtır. Anavatan Partisi, bunu, başından beri savunmaktadır. Bu, Türkiye’nin ihtiyacıdır ve aynı zamanda, bu, genel hukuk kuralıdır. Geriye yürüme, aynı zamanda hukukidir. Sözleşme imzalandıktan sonra mevzuatta meydana gelen değişiklikler, sözleşmelere yansıtılır. Bundan daha tabiî bir şey olamaz. Bu, bir mecburiyettir. Aksi halde, sözleşmenin tarafına dava hakkı doğar. Bugün, yap-işlet-devret kapsamında 23, işletme hakkı devri modeli kapsamında 23 olmak üzere, 46 projenin sözleşmeleri imzalanmış bulunmaktadır. Bu projelerin realize edilmesi durumunda, 4,3 milyar dolar tutarında santral yatırımı, yaklaşık 3 milyar dolar işletme hakkı devir bedeli elde edilecektir.

Diğer taraftan, 15 elektrik dağıtım bölgesinin görevli şirketlere devredilmesinden de, 1 milyar 745 milyon dolar işletme hakkı devir bedeli alınacaktır. Yasa, bu projelerin gerçekleşmesine katkıda bulunacaktır.

Değerli milletvekilleri, Türkiye’nin enerji meselesi, millî bir meseledir. Biz, bütün cumhuriyet hükümetlerinin meseleyi böyle değerlendirdiklerini kabul ediyoruz. Bugün, maalesef, bazı arkadaşlarımız, bu yasa tasarısına, özellikle, geriye işleme noktasında olaya siyasî bakıyor, olayı siyasî ranta dönüştürmek gibi bir davranışı tercih ediyor. Halbuki, bu yasa tasarısını teknik olarak ele almak ve yasanın hangi ihtiyaca cevap vereceğini ve ne gibi faydalar temin edeceğini tartışmamız gerekiyor.

Elbette, komisyonlarda olsun, Genel Kurulda olsun, yasaları çıkarırken tartışacağız; ama, tartışma kültürünü milletvekillerimizin öncelikle özümsemesi gerekir. Tartışmaların belirli nezaket ölçüsünde olması gerekir ve abartılı beyanlarla, gerçekdışı mücerret iddia ve ithamlarla Cumhurbaşkanını, Başbakanı, hükümet üyelerini, Meclisin üyelerini şaibe altına sokacak beyanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerine hiçbir şey kazandırmaz; Türkiye Büyük Millet Meclisi ile halkın arasını açmaktan öte de bir işe yaramaz.

Değerli arkadaşlar, görüştüğümüz tasarının geriye yürümesinden faydalanacak olan 46 sözleşmenin hepsi, Danıştay denetiminden geçmiş sözleşmelerdir. Bu firmaların hangi firmalar olduğunu Meclisimizin üyeleri de merak edecektir. Biz, Sayın Bakandan Adalet Komisyonunda sorduk, dedik ki: “Sayın Bakan, bu firmaların isimlerini söyleyin, hangi firmalardır bu firmalar?” Sayın Bakan bizi bilgilendirdi ve komisyonun tüm üyelerine bu 46 firmanın ismini tek tek verdi. Şimdi, ben, bu Mecliste, bu Meclis kürsüsünden iddia ediyorum; işte, bu firmalar; ki, şahsen ben, hiçbirini tanımam, bilmem; Adalet Komisyonundaki arkadaşlarımın da ve bu Meclisteki arkadaşlarımın da bu firmaların hiçbirini tanıdığını sanmam. Önemli olan, Türkiye’nin meselesidir. Türkiye’nin, enerji meselesi, millî bir meselesidir.

Değerli arkadaşlar, Enerji Bakanlığı, sözleşme yapılan bu firmalarla ilgili her türlü beyana, her türlü tenkite açıktır; ama, mutlaka, müşahhas belge ve bilgilerle açıktır. Buna bizim de ihtiyacımız vardır. Mücerret, soyut iddia ve ithamlarla hiçbir yere varılamaz.

Bakın, o günkü değerlendirme heyeti, aynen, bugün muhafaza ediliyor; bugün de aynı heyet değerlendiriyor. Öyleyse, bu yasayaa, siyasî açıdan değil teknik açıdan bakalım ve meseleye öyle yaklaşalım.

Değerli milletvekilleri, her zaman, yeniden yapılanmanın, gelişmenin, reform niteliğindeki değişimlerin karşısında tutucular, statikocular olacaktır; sloganlarla ülkeyi idare etme alışkanlığından kurtulamayan, 1940 model kafalara da rastlanacaktır. Bunlar, dün köprüye, ayyıldızlı TÜRKSAT uydusuna nasıl karşı çıkmışlarsa, otoyollara ne gerek var diye nasıl demişlerse, bu kadar elektrik enerjisine ne gerek var, toprağa mı vereceksiniz diye iddialarda bulunmuşlarsa...

MEHMET DÖNEN (Hatay) – Bunları ortağınıza söylüyorsunuz değil mi?!

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Karşı çıkan o yanda, bu yanda değil!

BEYHAN ASLAN (Devamla) – İşte, ben iddia ediyorum ki, bir gün gelip, herkes, her şeyi anlayacak ve Türkiye, yine belirli hedefine ulaşacaktır.

Değerli arkadaşlar, arz ettiğimiz nedenlerle, Anavatan Partisi Grubu olarak, bu yasa tasarısını destekliyoruz; bu yasanın, enerji ve ulaşım sektörlerine ve Türkiye’ye faydalar getireceğine inanıyoruz; bu vesileyle, Yüce Meclise saygılar sunuyoruz.

Teşekkür ediyorum. (ANAP ve MHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Aslan.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Sayın Başkan, söz istiyorum.

BAŞKAN – Buyurun Sayın Bakan.

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Sayın Başkan...

BAŞKAN – Buyurun Sayın Ilıcak.

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Sayın Başkan, soru sorma hakkı ne zaman?

BAŞKAN – Soru sorma hakkı zamanı gelince, şimdi değil.

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Görünmeme ihtimaline karşı...

BAŞKAN – Hükümet adına, Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanı Sayın Cumhur Ersümer; buyurun efendim.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; öncelikle sizleri saygıyla selamlıyorum.

Niye bunu ifade ediyorum; çünkü, biz, gruplarca kabul edilmeyen, tartışılan, önce kabul edilen, sonra geri çekilen iki önergedeki aksayan hususları, bu iki önergede ileri sürülen, muhalefetin de ileri sürdüğü bazı haklı gerekçeleri de dikkate alarak, hükümet olarak, Başbakanlıkta hazırlanan bu metni getirdik.

Şimdi, bu metne dikkatli bakarsanız, burada, anayasanın geriye doğru yürümesi diye bir hüküm söz konusu değil. Yani, hiçbir anayasa profesörü veya Anayasayı dikkatli okuyan, bu yasayı da dikkatli okuyan hiçbir arkadaş gelip, siz, bu yasayı geriye yürütüyorsunuz diyemez.

Burada getirilen imkânın ne olduğunu biraz daha açmamız gerekirse; burada getirilen imkân şudur: Dün, komisyonda da istediler, Bayındırlık Bakanlığı bize bilgi verdi, dedi ki: “Benim, bu yasadan faydalanacak, şu anda, yapılmış, aktedilmiş bir sözleşmem söz konusu değil.” Ulaştırma Bakanlığımızdan bir liste geldi; bu listeyi de hemen ıttılaınıza arz edebilirim. Bir de, dün, biz, bu değişiklikten, yani bu uyumdan faydalanmasını arzu ettiğimiz, istediğimiz, gerek gördüğümüz projeleri de Adalet Komisyonunda bütün üyelere dağıttık. Burada, toplam, 23 yap-işlet-devret projesi vardır, 23 de işletme hakkı devir sözleşmesi vardır. Bunların listeleri şu anda bütün üyelerimizin elindedir.

Yine, fizibilitelerin alınma tarihleri itibariyle, diğer 13 projeyle ilgili kısaca bir değerlendirme yapmak istiyorum: Bunların da tamamının fizibilitelerinin alınma tarihi 24 Kasım 1996 günü; yine, diğerleri de aynı tarihi kapsıyor. Tabiî, bu sözleşmelerin fiyatlarının alınması, fiyatların onaylanması, sözleşmelerin imzalanması ve diğer süreçler de çeşitli hükümetler döneminde devam edip gelmiş.

Ben, bunları şunun için ifade etmeye çalışıyorum: Burada bir şey söylendiği zaman, bir iddiada bulunulduğu zaman, biraz da bu, bizim iddia ettiğimiz söz kimi yaralar, kime dokunur; biz, bir arkadaşımızın gönlünü kırar mıyız diye de biraz düşünmek lazım.

Bir başka müşterek özelliği belirtmek istiyorum. Bu 46 projenin 46’sı da Danıştaydan geçmiş projeler; yani, Türkiye’de, çeşitli iddialarda bulunulmuş, çeşitli tartışmalar yaşanmış; işte RTÜK denilmiş, arkadan dönülmüş Rekabet Kurulu denilmiş ve bu projelerle ilgili birçok dava açılmış, Danıştayda davalar görülmüş; ama, neticede, Danıştay, birçoğunu bekletici mesele yapmış, birçoğunu bir sene sonra onaylamış; ama, bu 46 proje, Danıştaydan geçmiş, onay görmüş projeler.

O nedenle, kısaca şunu belirtmek istiyorum: Türkiye Cumhuriyeti 57 nci hükümeti... Nasip olursa biz, nasip olmazsa bizden sonraki bir hükümet; ama, neticede, bir hükümete verilen bir yetkiyi burada tartışıyoruz. Bu, geriye değil, ileriye dönük bir yetkidir, bunu açıkça belirtiyorum. Tabiî, bu imtiyaz sözleşmelerinin özel hukuk sözleşmeleriyle yenilenmesini değil, imtiyaz olarak devam eden sözleşmelerde tahkimin uygulanmasıyla ilgili prosedürü de kısaca izah etme çabası içerisinde olacağım.

SUAT PAMUKÇU (Bayburt) – Ne alakası var?!

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Devamla) – Tabiî “ne alakası var” diyebilirsiniz; ama, karşı çıkma sebeplerinizin mantıkî, haklı olmadığını iddia ederek bunları söylüyorum. Siz aksini söylüyorsunuz...

SAFFET ARIKAN BEDÜK (Ankara) – Ama, itham ederek değil...

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Devamla) – ... “biz haklı nedenlerle karşı çıkıyoruz” diyorsunuz; “burada bir vurgun, burada bir peşkeş, burada bir kayırma vardır” diyorsunuz; ama, haksızlık ediyorsunuz.

SAFFET ARIKAN BEDÜK (Ankara) – İkna etmek suretiyle yap, itham ederek değil!

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Devamla) – Efendim, itham eden sizsiniz.

SAFFET ARIKAN BEDÜK (Ankara) – Sen itham ediyorsun.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Devamla) – Benim burama geldi. Yani, yedi aydır burada en çok itham edilen bir kişi varsa, o da benim. Sayın Bedük, insaflı olun lütfen.

BAŞKAN – Sayın Bakan, siz, Genel Kurula hitap edin efendim.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Devamla) – Ama, bakın, görüyorsunuz; ben, yine, bir adım dahi geri atmadım. Ülke için, millet için gerekli olduğu inancıyla, şu tahkim müessesesinin geriye doğru yürüyebilmesinin sağlanması, imtiyaz sözleşmelerinde Danıştayca gerekli değişikliğin yapılmasının peşindeyim. Yine, bu imzalanan sözleşmelerin, özel hukuk sözleşmeleriyle yapılmasını sağlama noktasında, ileriye doğru götürülebilmesinin peşindeyim.

Yine, biz, iktidar olarak bir tercihte bulunduk; bundan rahatsız olunabilir. Türkiye yetmişaltı yıldır, elektrik üretimini bir tekel olarak kabul etmiş; biz, hayır dedik, geçirdiğimiz yasayla, Türkiye’de elektrik üretimi ile şeker üretimi, çimento üretimi arasında bir fark olmasın; Türkiye’de, artık, özel hukuk sözleşmeleriyle de elektrik üretilebilsin, dağıtılabilsin, iletilebilsin dedik, böyle bir imkânı getirdik. Bakın -inşallah, yaşayarak göreceğiz- yapılan bu işlerin hepsi, Türkiye enerji sektöründe atılan dev adımlardır, tarihî adımlardır ve 57 nci hükümet ile Türkiye Büyük Millet Meclisi, attığı bu adımlarla, ilelebet, övünçle, itibarla anılacaktır; bundan hiçbir arkadaşımızın şüphesi olmasın.

Beni dinlendiğiniz için saygılar sunuyorum; huzurlarınızdan saygıyla ayrılıyorum. (ANAP, DSP ve MHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Bakan.

Değerli milletvekilleri, gruplar adına yapılan konuşmalar tamamlandı. Hükümet de konuşmasını yaptı.

Şimdi, şahsı adına Samsun Milletvekili Sayın Yekta Açıkgöz; buyurun. (DSP sıralarından alkışlar)

YEKTA AÇIKGÖZ (Samsun) – Sayın Başkan, saygıdeğer milletvekilleri; 311 sıra sayılı Kamu Hizmetleri ile İlgili İmtiyaz Şartlaşma ve Sözleşmelerinde Bunlardan Doğan Uyuşmazlıklarda Tahkim Yoluna Gidilmesi Halinde Uyulması Gereken İlkelere Dair Kanun Tasarısı hakkında şahsım adına söz almış bulunuyorum; Yüce Parlamentoyu saygıyla selamlıyorum.

Tasarıyla, kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinde yargı yolu dışında tahkim yolunun öngörülmesi halinde, bunun, sözleşmeye konulacak tahkim şartı veya ayrı bir tahkim sözleşmesi yoluyla yapılabileceği öngörülmüş ve tahkim anlaşmasının nasıl yapılacağı, tahkim şartı veya tahkim sözleşmesinde belirtilmesi gereken hususlar ayrıntılı olarak ifade edilmiştir.

Değerli milletvekilleri, bu tasarının amacı, yabancı sermayeyi ülkeye çekmektir. Tüm dünya, Türkiye’yi, yatırım yapmak için elverişli ve yükselen bir pazar olarak görüyor ve sayısız fırsatları ve kaynakları olan bir ülke olduğuna inanıyor.

Biz, böyle bir konjonktürü geri tepemeyiz. İşte, 57 nci hükümetimizin şu anda göstermiş olduğu üstün performansı sayesinde gelinen noktayı halkımız memnuniyetle karşılamaktadır ve hatta, giderek, hükümete olan güveni artmaktadır. Hükümetimiz, popülizmden uzak, ülke gerçeklerine ve çıkarlarına uygun icraatlar yapmayı ve bilhassa bu yasayla önümüzdeki yıllarda ülkenin enerji sorununu çözmeyi ve bu amaçla da yabancı sermayeyi ülkeye çekmeyi amaçlamıştır.

Az önce, sayın DYP sözcüsü, muhalefet sözcüsü arkadaşımız, Şeker Bayramında gittiği bölgesinde, halkın bu hükümetten şikâyetçi olduğunu söyledi. Ben de gittim bölgemi gezdim; aksine, tüm halkımız bu hükümetten...

MUSTAFA KEMAL AYKURT (Denizli) – Çok memnun!..

YEKTA AÇIKGÖZ (Devamla) – ...çok memnun. Evet, çok memnun. (DSP sıralarından alkışlar; FP ve DYP sıralarından alkışlar [!])

MEHMET ERGÜN DAĞCIOĞLU (Tokat) – Türkiye’de mi gezdiniz?!

MUSTAFA KEMAL AYKURT (Denizli) – Bravo, harika!..

YEKTA AÇIKGÖZ (Devamla) – O açıdan, bu kürsüye çıkıp, burada ucuz politika yapmayalım. Kısaca, bu yasa, demin dediğim gibi, 57 nci hükümetimizin performansını gösterir.

Sözlerimi fazla uzatmıyorum; yasanın ülkemize, halkımıza hayırlı olması dileğiyle, Yüce Heyetinizi saygıyla selamlıyorum. (DSP, MHP ve ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Açıkgöz.

Şahsı adına ikinci söz, İstanbul Milletvekili Sayın Emre Kocaoğlu’nun.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkan, kaçıncı sıradayım ben?

BAŞKAN – Üçüncü sıradasınız Sayın Genç; bu sefer şansınız yaver gitmemiş.

Buyurun Sayın Kocaoğlu. (ANAP sıralarından alkışlar)

A. EMRE KOCAOĞLU (İstanbul) – Sayın Başkanım, değerli milletvekilleri; kısaca tahkim yasası diye bilinen yasanın üzerinde şahsî görüşlerimi arz etmek üzere söz almış bulunuyorum; Yüce Heyetinize saygılarımı sunuyorum.

Değerli milletvekilleri, bu yasanın, böyle çok şaşırtıcı, çok beklenmedik, çok sürpriz bir yasa gibi gelmesini anlamakta biraz güçlük çekiyorum. Bir kere, bu tahkim dediğimiz uygulama, bizim enerji kültürümüzde, 1960’lı yıllardan bu yana, birçok enerji yatırımında uygulanagelen, hatta bazı sözleşmelerde “tahkim” diye tashih edilerek, ismen belirtilerek uygulanagelen bir husus. Şimdi, bakıyorum ki, bazılarımız, yeniçeri ağasının meşhur fıkrasındaki gibi, yeni görmüşler tahkim konusunu. 1960’lı yıllardan beri uygulanagelen bir metodu, uluslararası bir metodu yeni keşfedip, bu da nereden çıktı diye bir hareket içine giriyoruz.

Değerli arkadaşlarım, bu yasa, şimdi üzerinde konuştuğumuz yasa, Türkiye’de hükümet olmuş bütün hükümetlerin döneminde uygulanmış bir metodun uyum yasasıdır.

MEHMET DÖNEN (Hatay) – Aksini söyleyen yok.

A. EMRE KOCAOĞLU (Devamla) – Nedir uyum; Anayasaya uyum. Bir kere Anayasayı çıkarmışız, bu Anayasaya uyum sağlıyoruz. İkincisi, uluslararası tatbikata uyum. Uluslararası bir ekonomi dünyasının içindeyiz. Bunu görmemiz lazım. Bunun getirdiği uluslararası zorunluluklar var, uluslararası uygulamalar var. Bunlara uyum sağlıyoruz; ama, en önemlisi değerli arkadaşlarım, bu yasa, aslında kendi kendimize uyum yasası, kendi kendimizle tutarlı olma yasası, Türkiye’nin kendisiyle tutarlı olma yasası.

Değerli arkadaşlarım, bakınız, 1995 tarihinde fizibilite raporu yapılmış bir enerji yatırımının sözleşmesinin 10 uncu maddesini okuyorum; kısa bir madde, kısaca arz edeceğim: “Fizibilite raporunun onaylandığı 14 Aralık 1995 tarihinden sonra mevzuatta meydana gelebilecek değişikliklerin tarafları etkileyen hükümleri sözleşmeye, maliyetlerdeki artış ve azalışları da toplam yatırım tutarına ve/veya tarifeye aynen yansıtılacaktır.” Yani, 1995 tarihindeki bir sözleşmeye bu hüküm derc edilmiş; ayrıca, Danıştayın onayından geçmiş. Hep bahsettiğimiz, yücelttiğimiz, kutsadığımız Danıştayın metni bu. Diyor ki, mevzuatta yapılacak değişiklikler aynen derc edilecektir; yani, geçmişe uygulanacaktır.

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Biz onu tenkit ediyoruz zaten.

A. EMRE KOCAOĞLU (Devamla) – Bunun neresinin kötü olduğunu anlamak zor.

Değerli arkadaşlarım, bir takdirde bu kötü olurdu, bu yasa gerçekten kötü olurdu; ama, bir şartla kötü olurdu: Eğer geçmişe teşmil maddesi olmadan çıksaydı kötü olurdu; çünkü, o takdirde, Türkiye, bizim Türkiyemiz, yatırım lazım diye, iş lazım diye, aş lazım diye, insanlarımıza konut lazım diye uğruna çırpındığımız Türkiyemiz, 7,5 milyar dolarlık yatırımdan mahrum kalırdı; o zaman, gerçekten, kötü olurdu ve tabiî enerjiden mahrum kalırdı, elektrikten mahrum kalırdı; o zaman gerçekten kötü olurdu. İşte şimdi bu yasa, içerdiği, zaten bir hukukî zaruret olan -çünkü, arz ettim, 1995 tarihindeki sözleşmeye dahi derc edilmiş bir hukukî zaruret olan- geriye işleme maddesi itibariyle, Türkiyemizi, 7,5 milyar dolarlık bir yatırımdan mahrum bırakmama yasasıdır; yani, o kadar heyecanla bahsettiğimiz, işsizlerimize iş bulacak, aşsızlarımıza aş bulacak, evsizlerimize ev bulacak yatırımları sağlama almanın yasasıdır.

Değerli arkadaşlarım, bu gerçeklerle, artık birtakım dayanaksız, temelsiz, insafsız dedikoduların paranoyasından kurtulmamız lazım. Türkiye’nin gerçekleri ve Türkiye’nin çıkarları, bu yasanın, bu haliyle kabul edilmesini gerektiriyor. Paranoyalarla bir yere varamayız. Her şeyin altında bir kusur aramak, kusura bakmayın, Tevfik Fikret’in bir şiirini hatırlatıyor: “Biz, her temiz vicdanda bir leke farz etmek isteriz” diyor. Böyle olmayalım değerli arkadaşlarım.

İşte, tertemiz bir vicdan sahibi bir bakan kalktı, Türkiye için heyecanlarını anlattı. (FP sıralarından alkışlar [!])

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Bravo!..

Bu çabaları da samimiyetle alkışlayan bütün arkadaşlarıma teşekkür ediyorum; samimiyetle alkışlamayan arkadaşlarıma da gerçeği görmeleri umuduyla saygılarımı sunuyorum. Hepinize hürmetler ederim. (ANAP, DSP ve MHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Kocaoğlu.

Değerli milletvekilleri, tasarının tümü üzerindeki görüşmeler tamamlanmıştır.

Şimdi, soru ve cevap bölümüne geçiyorum.

Alınan karar gereğince, soru ve cevap bölümü 15 dakikayla sınırlandırılmıştır.

İlk soru, Sayın Ilıcak’ın.

Buyurun efendim.

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Sayın Başkan, delaletinizle Sayın Bakana şu soruları sormak istiyorum:

Şimdi, ben, şu 7 milyar doların bir irdelemesinin yapılmasını rica ediyorum. Bu 7 milyar dolar, hazineye girecek bir para mı; yoksa, 8 termik santralın işletmesinin 20 yıl devri ve 15 elektrik dağıtım santralının 30 yıl devri karşılığında alınan ve ayrıca, 23 adet termik santralın yapımı için proje bedeli midir?

Yani, şimdi, bunun anlaşılması için bu şekilde izah daha doğru olabilir diye düşünüyorum; çünkü, bakınca, 7 milyar dolar, sanki, hazineye doğrudan doğruya bir gelir kaydedilecek ve hiçbir kaybımız olmayacak gibi bir izlenim çıkıyor.

Üçüncü ve son sorum şu efendim: Dağıtım santrallarının devir sözleşmelerinin medya kuruluşlarına verildiği eleştirilirken, Refahyol dönemindeki alt komisyon tarafından bu değerlendirmenin yapıldığı sık sık tekrarlanıyor. Acaba, nihaî kararı alt komisyon mu vermiştir; yoksa, nihaî değerlendirmeyi üst kurul mu yapmıştır? Bu üst kurul, Refahyol dönemindeki aynı üst kurul mudur; yoksa, büyük değişikliklere mi uğramıştır?

Çok teşekkür ediyorum.

İkinci soruyu sormak üzere, Sayın Kocaoğlu; buyurun efendim.

A. EMRE KOCAOĞLU (İstanbul) – Teşekkür ederim.

Sayın Başkanım, aracılığınızla Sayın Bakana arz etmek istediğim bir husus var; anlayamadığım bir teoriyi, bir yorumu izah etmesini bekliyorum.

Şimdi, bu tahkim konusu gündeme geldiğinden bu yana, bu, bir ulusal bağımsızlık meselesi gibi takdim edildi; sanki, ulusal bağımsızlığa aykırıymış gibi eleştirildi. Sanki, tahkim kabul edildiği zaman, Türkiye’nin bağımsızlığı elden gidiyormuş, Türkiye bir sömürge, bir koloni oluyormuş, kapitülasyonlar tekrar geri geliyormuş gibi tanıtıldı. Öte yandan da, bakıyorum Sayın Başkanım, dünyada Çin’den Maçin’e kadar her yerde tahkim uygulanıyor; yani, dünya sessiz sedasız bir gece içinde koloni olmuş, sömürge olmuş, haberimiz olmamış, şimdi sıra bize gelmiş, kendi kendimizi sömürge yapıyormuşuz gibi...

Yine bakıyorum, bizim yatırımcılarımız, Türk işadamları, yabancı ülkelere gittikleri zaman, oraya yatırım yaptıkları zaman tahkimden yararlanıyorlar. Diyelim ki, Amerika’ya giden bir Türk yatırımcısı, orada tahkimden yararlandığı zaman, Türkiye, Amerika’yı sömürge mi yapmış oluyor?! Bir Türk yatırımcısı, Rusya’da tahkimden yararlandığı zaman, Türkiye, Rusya’yı sömürge mi yapmış oluyor?! Eğer böyle değilse, nasıl oluyor da, yabancı yatırımcılar Türkiye’ye gelip, tahkimden yararlandıkları zaman Türkiye sömürge oluyor?!

Bu teorik karmaşayı bir türlü çözemedim. Sayın Bakanım, herhalde, engin deneyimiyle, bana yardımcı olabilir.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Kocaoğlu.

Şimdi, soru sorma sırası Sayın Aykut’ta.

Buyurun efendim.

HAKKI OĞUZ AYKUT (Hatay) – Sayın Başkanım, aracılığınızla Sayın Bakanıma, şu anda görüşülmekte olan tasarıyla ilgili Hatay ve İskenderun’da ne gibi proje yatırımları düşünmekte oldukları konusunda bilgilenmek istiyorum.

Bir de, Konya Ilgın’daki termik santral ne safhadadır, inşaatına ne zaman başlanacaktır?

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ederim.

AHMET KABİL (Rize) – Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Sayın Başkanım, aracılığınızla Sayın Bakanımıza aşağıdaki sorularımı sormak istiyorum:

Sayın Bakanım, her iki bakanlığınız döneminde, enerji konusundaki çalışmalarınızdan, başarılarınızdan dolayı sizi ve Bakanlık personelinizi kutluyorum.

MUSTAFA KEMAL AYKURT (Denizli) – Birinci soru bu!.

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Bu yapılan hadise çok ayıp.

AHMET KABİL (Rize) – Bu çalışmalarınızın bir sonucu olarak, 1997 yılında Gürcistan’da yapılan görüşmelerde, Gürcistan’da bulunan 3 milyar metreküp ihtiyaç fazlası doğalgazın, Doğu Karadeniz Bölgesinde Artvin, Rize ve Trabzon İlleri ile ilçelerinin sanayi tesisleri ihtiyacı ve konut ihtiyacı için verilebileceği görüşmeleri gündeme gelmişti. Daha sonra, 1999 yılında yapılan görüşmelerde ve anlaşmalarda bu illerimize doğalgaz verilmesi mümkün olacak mı ve ne zaman mümkün olacak?

İkinci sorum: 3 milyar metreküp doğalgazla, Doğu Karadeniz Bölgesinin diğer illerine doğalgaz verilemez mi?

Sayın Başkan, teşekkürlerimi arz ediyorum.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Kabil.

Sayın Kayayerli.

MÜJDAT KAYAYERLİ (Afyon) – Sayın Başkan, aracılığınızla aşağıdaki sorularımın Sayın Bakan tarafından cevaplandırılmasını arz ediyorum.

İkinci sorum: Tahkimle ilgili olarak geriye uygulanabilme kapsamına giren şirketleri açıkladınız; ancak, bunların bütçeye getirecekleri malî boyutun ne kadar olduğunu açıklar mısınız?

Üçüncü sorum: Geçici madde 1’de “bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce kamu hizmeti ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerine göre başlatılmış olan proje ve işlere de bu Kanun hükümlerinin uygulanabilmesine imkân tanınmıştır” denilmektedir. İhalesi yapılmış olmasına rağmen, sözleşme süreci tamamlanmamış olan, mesela, elektrik dağıtım imtiyaz sözleşmelerinin elektrik satış anlaşmaları ve işletme hakkı devir sözleşmesi ile fon anlaşması tamamlanmamıştır. Bu sözleşmeyi, kanunun geçici 1 inci maddesine göre başlatılmış olan proje ve işlere dahil edebilecek miyiz; dahil etmemiz halinde, kanuna aykırı iş yapmış olmaz mıyız?

Bunun cevaplandırılmasını istiyorum.

Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Kayayerli.

Değerli milletvekilleri, 15 dakikalık süremizin 8 dakikasını sorularla geçirdik. Sayın Bakan almış olduğu bu sorulara cevap versin; eğer süremiz kalırsa, tekrar soru almaya devam edelim.

NEVZAT ERCAN (Sakarya) – Sayın Başkan...

BAŞKAN – Buyurun efendim.

NEVZAT ERCAN (Sakarya) – Sayın Başkan, zabıtlara geçmesi açısından söylüyorum.

İktidar grubu, Danışma Kurulunda da, soru-cevap süresinin 10 dakikayla sınırlandırılması önerisini getirdi. Ben, bu 10 dakikalık öneriye ilişkin olarak konuşmamda “bir şeyler saklanmak isteniliyor; biz, bunları öğrenmek istiyoruz” demiştim. Aslında, iktidar, Danışma Kurulu önerisiyle, çok açık, çok net, bir şeyleri gizlemek istediğini, soru-cevap bölümünü 10 dakikayla sınırlama isteğini ortaya koymakla, açıkça ifade etmiş oluyordu. Şimdi de gördük ki, bu 15 dakikalık... Sonra, bu öneri, 15 dakika olarak getirildi buraya.

BAŞKAN – Ama, zaten, uygulamada da, bu süreyi, hep, 20 dakika olarak uyguluyoruz.

NEVZAT ERCAN (Sakarya) – Evet. O da yeterli değil aslında.

Şimdi, bir gruba mensup sayın üye, sorusu olacak, evvela, allayıp pullayıp söze başlıyor, Sayın Bakanı takdim ediyor, geçmiş döneme, bugüne ilişkin çalışmalarına teşekkür ediyor, 2 dakikasını böyle alıyor; sonra, bir başka sayın üye, soru soracağım diye söz alıyor, tahkimle ilgili olmayan...

BAŞKAN – Sayın Ercan...

NEVZAT ERCAN (Sakarya) – Müsaade edin, zabıtlara geçsin...

BAŞKAN – İçtüzükte, soru sorma hakkı sadece muhalefetindir diye bir hüküm var mı? Acaba ben mi yanlış hatırlıyorum?!

NEVZAT ERCAN (Sakarya) – Sayın Başkan, galiba anlamak istemiyorsunuz...

BAŞKAN – Ben anlıyorum efendim. Siz...

NEVZAT ERCAN (Sakarya) – Ben, bir hak kötüye kullanılıyor diyorum.

BAŞKAN – Efendim, soru sorma hakkı ne için kötüye kullanılabilir?

BAŞKAN – Efendim, siz de butona basarsanız o hakkı elde edersiniz. Önümde birçok muhalafet partisi milletvekilinin de soru talebi var; ama, sırayla gidiyorum.

NEVZAT ERCAN (Sakarya) – Var, elbette ki var; ama...

BAŞKAN – İlk sırada Nazlı Hanım sorusunu sordu.

BAŞKAN – Sorsaydınız efendim. Yani, ne yapabilirim ben; önümdeki ekranda çıkan isimlere söz vermekle mükellefim.

Teşekkür ederim.

Teşekkür ediyorum.

Buyurun Sayın Bakan.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Sayın Başkanım, kıymetli milletvekilleri; Sayın Ilıcak, bu sorunun aynısını, dün, komisyonda da sordu. Kendisine çok açık, net izahatlarda bulundum; ama, herhalde, aynı cevapları Genel Kurulun da duymasını istediği için, tekrar bu soruyu sordu diye düşünüyorum.

Bilmiyorum yeterli oldu mu? Daha başka da bir şey söylemem mümkün değil zaten. Olan bu, yapılan bu.

Yine, yeniden düzenleme ve Danıştaya gidilebilme... Konuşmamda da ifade ettim. Eğer imtiyaz sözleşmesine uluslararası tahkim şartını koyacaksak, tabiî ki, idare olarak, şirketle muhatap bir anlaşmaya varacağız ve bu, revizyon talebiyle Danıştaya gidecek, Danıştayın kabul etmesi kaydıyla da imtiyaz sözleşmesine uluslararası tahkimin uygulanma imkânı getirilmiş olacak; ama, eğer, siz, özel hukuk sözleşmeleriyle bu sözleşmeleri yenilemeyi, yani, ileriye dönük bir işlem tesisini tercih ediyorsanız, tabiî ki, bunun Danıştayla yakından uzaktan bir ilgisi olmayacak.

Önergenize gelince: Tabiî ki, bu hususta şu dediğim olayı sağlamaya yönelik bir önerge verilebilir, kabul de edilebilir; ama, gereksiz olur; çünkü, kanunun içinde var bu. Bu önerge yeni bir şey tesis etmez, yeni bir imkân sağlamaz Sayın Ilıcak.

Dağıtımda nihaî kararla ilgili konuya değinildi. Şimdi, tartışmaları birbirinden ayırarak değerlendirmeniz lazım. “Niye medya kuruluşları veyahut gazeteciler bu ihalelere alındı?” Önce gelen soru bu. Biz de diyoruz ki: Efendim, bu ihale şartnamesini hazırlayan Refahyol Hükümeti, bu ihaleye kimin gireceğine, kimin girmeyeceğine karar veren Refahyol Hükümeti, bu değerlendirmeleri yapan Refahyol Hükümeti. Hatta daha ileri ifade ediyoruz. Bazılarını “siz giremezseniz bu ihaleye” deyip ayırmış. Bunu da yapan Refahyol Hükümeti. Sonra bize dönüp diyorsunuz ki: “Niye bu medya kuruluşları ihaleye katıldı? Niye aldınız bunları ihaleye?”

Daha ileri gittiniz, dediniz ki “bu, RTÜK Yasasına aykırıdır.” Gidildi, RTÜK Yasasına aykırılık Danıştayda incelendi, herhangi bir aykırılık tespit edilmedi.

“Rekabet Kuruluna aykırıdır” dediniz. Rekabet Kurulunun vermiş olduğu kararların iki tanesinin zaten sözleşmelerde mündemiç olduğu anlaşıldı. Diğer iki tanesinin de, biraz önce belirttiğim, Elektrik Piyasası Kanunu çıktığında, uygulanabilme şartıyla bu sözleşmeler imzalandı.

Ha, üst kurul... Önce şunu ifade edeyim: Değerlendirme yapan ihale alt kurul komisyonundan, ben, kimseyi değiştirmedim. Yani, Refahyol Hükümetinde belirlenen alt kurulun yaptığı değerlendirmeler üst kurula geldi ve üst kurul, o dönemde zaten kurulu değildi. Benim, yeniden bir üst kurul kurmam, üst kurulda değişiklik yapmam da söz konusu değildi. İhalenin süreci içerisinde teşekkül ettirilir üst kurul ve bu üst kurulu da bu şekilde teşekkül ettirdik.

YAKUP BUDAK (Adana) – Kararı kim verdi, kararı?..

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Yani, nihaî kararı üst kurul mu verdi?

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Gayet tabiî; ama, medya kuruluşlarının ihaleye girme kararını ben vermedim Sayın Milletvekilim.

Sayın Kocaoğlu’nun sorusu da, zaten, cevabı içinde bir soru. Açıkça, Türkiye’de bir dönem tartışıldı; ama, artık tartışılmıyor. Yani, uluslararası tahkimin ülkeleri bir başka ülkeye bağımlı hale getirip getirmediği konusunu, artık, Türkiye’de kimse tartışmıyor. Ben, basını gayet yakından takip ediyorum, yapılan tartışma, panel ve sempozyumları izliyorum, bilgilerini alıyorum; artık bunu kimse tartışmıyor. Böyle bir tartışmanın, artık, çağdışılık olduğunu Türkiye kabul etti. Ben, bunu, buradan belirtmek istiyorum.

Geriye kalan sorulara yazılı cevap vereceğim.

BAŞKAN – Soru-cevap kısmı tamamlanmıştır; diğer sorulara da, Sayın Bakan, yazılı olarak cevap verecek.

Teşekkür ediyorum Sayın Bakan.

Sayın Pişkinsüt, sataşma dolayısıyla söz talebiniz var. Bütün zabıtları getirttim; Sayın Ilıcak’ın ifadeleri, sizin, o celsede yapmış olduğunuz ifadelerle tıpatıp aynıdır. Dolayısıyla, size vaki bir sataşma olmadığı için söz veremiyorum.

SEMA TUTAR PİŞKİNSÜT (Aydın) – Sayın Başkan, sataşma değil; Sayın Ilıcak, konuşması sırasında “Sayın Bakanı sıkıştırdı” ifadesini kullandı. Oradaki amacım, sıkıştırma değil, demokratik olarak tartışmadır.

BAŞKAN – Anladım; teşekkür ediyorum.

Değerli milletvekilleri, tasarının tümü üzerindeki görüşmeler tamamlanmıştır.

Maddelere geçilmesi hususunu oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Alınan karar gereğince, saat 20.00’de toplanmak üzere, oturumu kapatıyorum.

311 sıra sayılı kanun tasarısının görüşmelerine kaldığımız yerden devam ediyoruz.

BAŞKAN – Komisyon ve Hükümet yerinde.

Tasarının maddelerine geçilmesi kabul edilmişti.

Şimdi, 1 inci maddeyi okutuyorum:

Amaç

MADDE 1. – Bu Kanunun amacı, kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinde bunlardan doğan uyuşmazlıkların tahkim yoluyla çözülmesinin öngörülmesi durumunda taraflarca sözleşme yapılırken uyulması gereken ilke ve esasları belirlemektir.

BAŞKAN – 1 inci madde üzerinde, Fazilet Partisi Grubu adına, Aksaray Milletvekili Sayın Ramazan Toprak; buyurun efendim. (FP sıralarından alkışlar)

FP GRUBU ADINA RAMAZAN TOPRAK (Aksaray) – Sayın Başkan, Yüce Meclisin değerli üyeleri; tasarının 1 inci maddesi üzerinde Partim ve şahsım adına görüşlerimi ifade etmek üzere huzurlarınızdayım; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Tasarının 1 inci maddesinin başlığı “Amaç” tır; ancak, tasarının 1 inci maddesinde belirtilen ve ifade edilen amaç ile gizlenen amacın ne olduğunu, ben, çok çarpıcı bir şekilde ifade etmeye çalışacağım.

Sayın hükümetin uluslararası tahkime yönelik anayasa değişikliğiyle ilgili kanun tasarısının gerekçesinde, yine aynı tasarının görüşüldüğü Anayasa Komisyonunun gerekçesinde, tahkim sözleşmelerinin amacı, yabancı sermaye ile yüksek teknolojinin ülkeye girişini temin etmek olarak ifade edilmişti.

Peki, bu amaç için gerçekleştirilen anayasa değişikliği, yine uyum yasası niteliğindeki Danıştay değişikliği sonrasında getirilen bu tasarının 1 inci maddesiyle amacın bu olduğu ifade edilmekle birlikte, gerçekten böyle mi? Biz, böyle olmadığını ifade ediyoruz; şöyle ki:

Her ne kadar, tasarının gerekçesinde, amacın az önce ifade ettiğim şekilde gerçekleştirilmek olduğu ifade edilmişse de, hükümetin komisyona gönderdiği metinde tanımlanan bir “yabancılık” unsuru var. Bu yabancılık unsurunu komisyonda açık olarak ifade ettik -süre kısıtlaması nedeniyle kısa kesmek zorundayım- 1 Türk Lirası ile 1 hissesi bulunan yabancı bir şirketi, yabancı unsur şekline dönüştürebiliyordu ve bunun her türlü uyuşmazlığını, Türk yargı organlarının denetiminden kaçırarak, yabancı bir ülkede, yabancı bir mevzuata göre teşkil edilen hakem veya hakem kurulu önünde çözülmesini getirmişlerdi. Komisyonda bizim yoğun muhalefetimiz üzerine, bunu lütfettiler; 6224 sayılı Kanun uyarınca, ancak, bir yabancı sermaye şirketi seviyesine düşürdüler; bu da 50 000 dolarla sınırlıdır. Şimdi bu, gerçek anlamda bir yabancılık unsurunu temin eder mi?!

Geçtiğimiz hafta içerisinde, grup başkanvekilimiz, Sayın Başbakana sunduğu bir yazılı soru önergesinde şunu sormuştu: Borsada halen hissesi bulunan ve hisseler üzerinde işlemler yürüten bir şirketin 35 milyon dolar sermayesi ve iki ortağı var; bir ortağının hissesi 2 dolar; şimdi, bu da bir şirket ve yabancı unsuru taşıyor; yani, bir ortağının 17,5 milyonda 1 hissesi var; böyle bir şirket muhal değil, imkânsız değil, mümkün. Biz bunu komisyondaki muhalefetle ancak 50 000 dolara yükseltebildik. 50 000 dolar karşılığında, Türk yargısının, evet, Türk idarî yargısının denetim yetkisi yabancı ülke mevzuatına aktarılmış vaziyettedir.

Şimdi bu aşamaya gelinirken, üçlü bir aşama geçildi. Anayasada değişiklik öngörülürken, siyasî partiler arasında, bu yabancılık unsuru, kavramı üzerinde ciddî mutabakat sağlanmıştı; ancak, bu mutabakat sabote edilerek, bu husus, âdeta, o uzlaşma yok sayılarak bu tasarıyla getirilmiş vaziyettedir. Bu konuda, ülkenin tanınmış hukukçularının, Anayasa Mahkemesi eski başkanlarının, İstanbul Barosunun, onun dışında değerli pek çok hukukçunun, çok ciddî, çok ağır eleştirileri vardır. Sayın hükümet yetkilileri, gerçekten, objektif olduklarında şüphe bulunmayan pek çok hukukçunun bu konudaki yorumlarını görmezlikten gelerek, salt muhalefeti suçlamak suretiyle kendilerini savunduklarını zannediyorlarsa, aynı düşüncede değiliz.

Yine bir başka milletvekili arkadaşımıza “geçen ay aynı şekilde düşünmüyordun; ne değişti, neden böyle düşünüyorsun?” dediğimizde, aynen şu cevabını ifade etmek mecburiyetindeyim huzurlarınızda: “Bize ışık geldi.” Ben, bu bilgileri Yüce Genel Kurulun ıttılaına arz ediyorum.

Tabiî, aslında söylenecek o kadar çok şey var ki, gerçekten hangisinden başlayacağız, biz bunu ifade edemiyoruz. Sayın Bakan konuşmasında, Danıştayca onanmış 46 projeden bahsetmişti; oysa, bu tasarıyla geriye yürürlük sağlandığında, o projelerin dahi, yeniden, sil baştan gözden geçirilerek iki taraflı yeni sözleşme şartları belirlenecek; bir taraf, daha önce bu imtiyazı elde etmiş olan taraf, diğer taraf idare; bu iki taraf oturacak, bu sözleşmeyi yeniden ve sil baştan inceleyebilecek; yani, Danıştayın denetiminden geçen ve geçmeyen -geçenler dahil- yürüyen bütün projeler, evet, yürüyen bütün projeler, aynen bu tasarı uyarınca, tekrar, yeniden gözden geçirilecek; bütün şartları iki taraf belirleyecek; daha önce imtiyazı temin etmiş olan şirket ile idare. Neden bu aradaki bütün boşluklar gözardı edilerek burada...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Buyurun efendim; lütfen tamamlayın.

RAMAZAN TOPRAK (Devamla) – Teşekkür ediyorum Sayın Başkanım.

Neden bu tarz hususlar gözardı edilerek burada siyaset yapılıyor; bunu anlamak mümkün değil.

Anayasa Mahkemesinin eski bir başkanı -çok kısa geçeceğim Sayın Başkan- aynen şu ifadeleri kullanmakta: “Anayasa değişikliğiyle iç ve dış sermayenin dayatmalarını yaşama geçirip, Türk hukukunun bağımsız yapısını örseleyen, yönetim yargısının elini kolunu bağlayan, Anayasa yargısını dışlayan iktidarın, yasa yoluyla ayrıntıya ilişkin düzenlemelerini hukukun temel ilkelerini çiğneyerek geriye yürütmesi, yeni sakıncalar ve yeni tartışmalar getirecektir.”

Hepinize saygılar sunuyorum. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Toprak, teşekkür ediyorum efendim.

Madde üzerinde, gruplar adına ikinci söz, Doğru Yol Partisi Grubu adına Kayseri Milletvekili Sayın Sevgi Esen’de.

Buyurun Sayın Esen. (DYP sıralarından alkışlar)

DYP GRUBU ADINA SEVGİ ESEN (Kayseri) – Değerli Başkan, Türkiye Büyük Millet Meclisinin saygıdeğer üyeleri; dün Adalet Komisyonunda görüştüğümüz, bugün de Yüce Mecliste görüşülmekte olan Kamu Hizmetleri ile İlgili İmtiyaz Şartlaşma ve Sözleşmelerinde Bunlardan Doğan Uyuşmazlıklarda Tahkim Yoluna Gidilmesi Halinde Uyulması Gereken İlkelere Dair Kanun Tasarısının 1 inci maddesi hakkında, Grubum ve şahsım adına söz almış bulunmaktayım; konuşmama başlamadan önce, sizleri, saygıyla selamlıyorum.

Tasarının adından da anlaşılacağı üzere, kanunlaşma ihtiyacının başlangıcı, kamu hizmetlerinin görülmesidir. İleri teknoloji gerektiren ve bütçe imkânlarını aşan projelerin yerli ve yabancı özel sektör eliyle yapılabilmesi, ülkemizin çağa uygun bir şekilde girişiminin sağlanabilmesi ve yabancı yatırımcıyı teşvik amacıyla, 13.8.1999 tarihinde, sizlerin huzuruyla, Anayasanın 125 inci maddesinin birinci fıkrası değiştirilmiş, özelleştirme ve tahkim, anayasal uygulamalar haline getirilmiştir ve Meclis üyelerinin büyük çoğunluğunun da oyunu almıştır.

Bugün, bu tasarı başlığıyla yapılması gereken, Anayasaya paralel olarak uygulama ilkelerinin tespiti olmalıdır; ancak, tasarıya baktığımız zaman, amaç bu kadar net iken ve tamamen ilkelerin tespiti iken, maalesef, amacı aşan bir konumla karşı karşıyayız.

Tasarının 7 nci maddesiyle, 3996 sayılı Kanunun geçici bir maddesine ekleme yapılıyor ve yeni bir geçici madde getiriliyor. Peki, amaç tahkimdi; o zaman, bu amaç, neden bu tahkim yasasının içerisine sığdırıldı?

Ben, burada, Sayın Bakanın sözlerine karşı, üzüntülerimi de ifade etmek istiyorum. Muhalefet kanadının, tasarıyı incelemediği, okumadığı anlamına gelen birtakım sözler ifade edildi. Bizler, bu tasarıyı çok ciddî okuduk, inceledik ve hukuk literatüründe de koyacak yer bulamadık; çünkü, bu çağda yapılmak istenen bir yasa, eğer amaç neyse aynen ona uygun olmalıdır; eğer bir başka talep varsa, o da ayrıca getirilmeli, burada tartışılmalı ve yasal düzenleme haline getirilmelidir.

Değerli milletvekilleri, şimdi, neye hizmet edildiğini aslında hemen anlamak mümkündür. Doğru Yol Partisi, liberal geleneği gereği, özelleştirme ve tahkim konusunda olumlu görüşlere sahiptir. Biz, ne sermayenin karşısındayız ne de sermayenin düşmanıyız ve ne de iktidarın ülkemiz adına çalışmalarını engelleme gibi bir niyetimiz var; aksine, bu ülkeye bir çivi çakana saygılarımız var. Bizler, bu kürsüden birçok defa ifade ettiğimiz üzere, hukukun üstünlüğü, bu üstünlüğün güvenirliği, hukukun üstünlüğünün kararlı bir şekilde uygulanması asla vazgeçemeyeceğimiz prensipler olmalıdır diyoruz. Doğru Yol Partisi olarak bu prensipten de taviz vermemiz mümkün değildir. Bugün burada yaptığımız konuşmaların özü de, hukukun üstünlüğüne ilişkin gölgelerdir. Yeni asırda ülkemiz için de en büyük beklentimiz, hukukun üstünlüğü prensibidir.

Değerli milletvekilleri, iktidar olduğumuz dönemlerde yaptığımız ve televizyonlardan da naklen yayınlanan şeffaf özelleştirmeler ve daha önce yapılan anayasa değişikliği sırasında verdiğimiz destek, bu iddiamızın bir kanıtıdır.

Doğru Yol Partisi, özelleştirme uygulamalarını kanunî bir temele oturtmaya çalışırken, sayın hükümet yetkilileri, Doğru Yol Partisinin bu yöndeki çalışmalarının iptali için Anayasa Mahkemesine başvuruyorlardı; sonra ne oldu; gerçekten anlayamadık; bazen liberal bir tavır, bazen de çok katı bir müdahale! Ben öyle zannediyorum ki, bu sisteme de henüz bir ad bulunamadı.

Değerli milletvekilleri, bu tasarıyla ve geçici 1 inci maddeyle yapılmak istenen şey, tahkim uygulamasının geriye dönük olarak sağlanılması değildir, zaten buna da gerek yoktur. Anayasanın 125 inci maddesinde ve İdarî Yargılama Usulü Kanununda yapılan değişikliklerden sonra, daha önce imzalanmış olan sözleşmelerin tarafları, ister hemen ister uyuşmazlık çıktığında tahkime başvurabilirler, tahkim şartını koyabilirler. İşte, söylediğim gibi, Anayasa ve idare hukukunda yapılan bu değişikliklerden sonra tarafların tahkime gitme hakları doğmuştur.

Peki, burada yapılmak istenen şey, daha önce yapılmış sözleşmelerin değiştirilmeye çalışılmasıdır ve Danıştayın incelemelerinin kaldırılmasıdır; bu, bu kadar açıktır.

Peki, tasarı kabul edilirse ne olacaktır; daha önce Danıştay incelemesi sırasında kabul edilmemiş düzenlemeler, yürüyen işlere ilişkin sözleşmelere konulabilecek; böylece, yenilenecek sözleşme hükümleri denetimden çıkarılarak, özel yerli ya da yabancı kişi ya da kuruluşlar lehine kazanımlar oluşturacaktır.

Şimdi soruyorum: Bu tasarıyla yapılan, sadece, önce yapılmış sözleşme hükümlerinin değiştirilmesinden ibaret değil midir? Madde, bu haliyle, hukuk ve rekabetin açık ihlali anlamına gelmiyor mu?

Daha önce yapılan sözleşmeler, kamu hukuku imtiyaz sözleşmeleri olduğu bilinerek ve risk payları proje bedeli üzerine konularak yapılmış sözleşmelerdir. Firmalar, şartları bilerek açıkça teklif vermişlerdir. Birçok firma da, kamu hukuku tarafından düzenlendiği için ihalelere katılmamıştır. Şimdi siz, rekabeti ihlal ederek, hukuku çiğneyerek, yürüyen sözleşmeleri, yani ihale şartlarını değiştirmek istiyorsunuz; ihaleyle yaptığınız bir işi, şartları belirli bir işi, hiçbir kıstas ve kriter aranmadan, başka bir sözleşme haline getirmek istiyorsunuz.

Değerli milletvekilleri, bakınız, Plan ve Bütçe Komisyonunda, görüşülen bu tasarıyla ilgili olarak şöyle bir parantez açılmış: “Halen yap-işlet-devret modeli ve işletme hakkı çerçevesinde toplam 4,2 milyar dolarlık 23 adet projeyle sözleşme imzalandığı; ancak, finansman kaynağı bulunamadığı için yatırımlara başlanamadığı...” Bunlar bir sözleşme değil miydi; bunların kendilerine mahsus bir yaptırımları yok mudur? Eğer isteniyor ise, o sözleşme maddeleri dikkate alınır, o sözleşmeler iptal edilir; eğer açık ifadeyle getirilen tahkimle, gereken unsurlar var ise, burada getirilir, yeniden sözleşme imzalanır. Bu değiştirilmenin anlamı, bir evvelki sözleşme şartlarını da yok etmek değil midir?

Yine, Genel Kurulda görüşülürken çekilmiş olan 3996 sayılı Kanunun 1 inci maddesinde bir kriter vardı: “Alternatif projelerdeki fiyat, süre ve diğer unsurlar esas alınarak, şirketle yeniden müzakere edilmiş olması şartıyla, Bakanlar Kuruluna verilebilir” deniliyordu; ama, bugün tasarıya baktığımız zaman, ne Bakanlar Kuruluna böyle bir kriter verilmiş ne de başka bir esas getirilmiştir.

Değerli milletvekilleri, sizlere bu tasarının diğer bir yönünü de ifade etmek istiyorum: Önümüzde bulunan tasarının 3 üncü maddesiyle yabancılık unsuru getirilmiştir. Peki, bu yabancılık unsuru nedir? İşte, bu tasarıda amacı aşan diğer bir nokta da, yabancılıkla ilgili kıstaslardır. Yakın tarihe, tahkimin görüşüldüğü günlere ilişkin olarak hafızalarımızı şöyle bir yoklayalım: Hükümetin bize söylediğine göre, tahkim çıkarsa, kaynak sorunumuz tamamen bitecekti, yabancı sermaye yatırım için gelecekti ve bu kaynak da, mutlaka, bir yabancılık unsuru içerecekti; oysa, tasarımıza bakıyoruz ki, kurulan bir şirkette, sadece bir kişinin 50 000 dolar gibi bir katkısıyla, yabancılığı kazandırmış bulunuyoruz ve 50 000 dolarlık yabancılık unsuru, sadece çorbadaki bir tuzdur, o kadar. 50 000 dolarlık yabancı sermaye gelse ne olur sayın milletvekilleri, gelmese ne olur...

BAŞKAN – Buyurun Sayın Esen, lütfen tamamlayın efendim.

SEVGİ ESEN (Devamla) – Sanıyorum, ülkemiz yabancılar için hiçbir zaman bu kadar cennet olmamıştı.

Değerli milletvekilleri, kamu yararı noktasında her zamankinden daha fazla gözleniyoruz, izleniyoruz. Barolar, odalar, sivil toplum kuruluşları bizleri izliyor; düşüncelerini aktarıyorlar ve bizleri uyarıyorlar. Peki, zaten, demokrasiyi, demokrasi yapan da bu değil mi.

Doğru Yol Partisi Grubu olarak tahkime verdiğimiz, özelleştirmeye verdiğimiz desteği, gönlüm isterdi ki, bu tasarıda da verelim; ancak, kavramlar arasına sıkıştırılmak istenen 7 nci ve geçici 1 inci maddelerini anlamakta güçlük çekiyoruz ve diyoruz ki, amaç aşılmıştır. 3996 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesinin ikinci fıkrasını içeren değişikliğin, Genel Kurulda komisyon tarafından çekilmesinden bir ay sonra yeni bir elbiseyle tekrar gündeme getirilmesini ve gerekçelerini inandırıcı bulmuyoruz...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Esen...

SEVGİ ESEN (Devamla) – 1 dakika daha efendim; çok az kaldı, müsaade ederseniz...

BAŞKAN – Buyurun efendim, peki.

SEVGİ ESEN (Devamla) – Komisyon çalışmaları sırasında her türlü çabamıza rağmen, bu kanundan istifade edecek firmaları öğrenmek kısmet olmadı. Tasarıda hiçbir açık kriter bulunmaması, bizleri kamu yararı noktasında endişeye sevk etmektedir. Yasaların netliği, genelliği, uygulanabilirliği, farklı çözümler üretmemesi, yeni asrın ve dönemimizin öçüsü olmalıdır.

Bu duygu ve düşüncelerle, hepinizi saygıyla selamlıyorum. (DYP ve FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Çok teşekkür ediyorum Sayın Esen.

Gruplar adına başka söz talebi?.. Yok.

Şahsı adına Samsun Milletvekili Sayın Yekta Açıkgöz; buyurun efendim. (DSP sıralarından alkışlar)

YEKTA AÇIKGÖZ (Samsun) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; tasarının 1 inci maddesi hakkında şahsım adına söz almış bulunuyorum; hepinizi saygıyla selamlarım.

Değerli arkadaşlar, tasarının 1 inci maddesi “Amaç” başlığını taşıyor. Bilindiği gibi, 13.8.1999 tarihli ve 4446 sayılı Kanunla Anayasamızın 125 inci maddesinin birinci fıkrasında yapılan değişiklikle, kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinde bunlardan doğan uyuşmazlıklarda milletlerarası tahkime ancak yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıklar için gidilebilmesi hükmü getirilmiştir.

1 inci madde, söz konusu anayasa değişikliğine paralel olarak, kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinde tahkim yoluna gidilmesi halinde, sözleşmede uyulması gereken ilke ve esasları, milletlerarası tahkime ilişkin ilkeleri belirlemek amacını gütmektedir.

Saygılarımla. (DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Açıkgöz.

Şahsı adına ikinci söz, İstanbul Milletvekili Sayın Emre Kocaoğlu’nun.

Buyurun efendim.

A.EMRE KOCAOĞLU (İstanbul)– Sayın Başkanım, değerli milletvekilleri; kamuoyunda tahkim yasası diye bilinen yasanın 1 inci maddesi üzerinde söz almış bulunuyorum.

Bu madde, amaç maddesidir. Orada gayet açıklıkla belirtildiği gibi, kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinde bunlardan doğan uyuşmazlıkların tahkim yoluyla çözülmesinin öngörülmesi durumunda, taraflarca sözleşme yapılırken uyulması gereken ilke ve esasları belirlemektedir; yani, faydalı bir yasanın faydalı bir maddesidir.

Bu itibarla, yasanın bütünü gibi, bunun da hayırlı olacağını ifade ediyor, hepinize saygılar sunuyorum. (Alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Kocaoğlu.

Soru-cevap bölümüne geçiyoruz.

MEHMET ALTAN KARAPAŞAOĞLU (Bursa) – Sayın Başkanım, delaletinizle şu soruları sormak istiyorum:

Efendim, enerjiyle ilgili özelleştirmede karşımıza çıkması muhtemel iki önemli sorun var diye düşünüyorum. Bunların birincisi, özelleştirmelerde işletme hakkı devir bedeli olarak Enerji Fonuna ödenecek meblağın KDV karşısındaki durumu ne olacak, KDV’si ne olacak? Bu meblağların amortismanla ilgili konumu ne olacak? Bu birinci sorum.

İkinci sorum da şöyle: Öyle anlaşılıyor ki, Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı, herhalde bir düzenleyici kurul oluşturacak. Bu düzenleyici kurul, enerji sektöründe rekabeti teşvik mi edecek -kamunun menfaatı açısından- yoksa, rekabetin engellenmesi istikametinde bir tavır mı takınacak?

Bunları öğrenmek istiyorum efendim.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Karapaşaoğlu.

Sayın İyimaya; buyurun efendim.

AHMET İYİMAYA (Amasya) – Teşekkür ediyorum Sayın Başkanım.

Aracılığınızla, birinci sualimi Bakana, ikinci sualimi Komisyon Başkanına tevcih ediyorum, cevaplandırmalarını diliyorum.

Sayın Bakan, ısrarla, mevcut tasarı hükümlerinden hiçbirisinin geriye yürümediğini ifade buyurdu. Anavatan Partisi sözcüsü arkadaşımız ise, bu tasarının kimi hükümlerinin geriye yürüdüğünü, yürümesi gerektiğini ifade etti. Acaba, iktidar ile bir iktidar partisi arasında görüş ayrılığı var mıdır şeklinde bir sonuca varabilir miyiz?

Komisyon Başkanımıza da, bu tasarının 7 nci maddesi ve geçici 1 inci maddesi, yürürlüğünden önce tamamlanmış, akdedilmiş sözleşmelere uygulanmayı, tatbiki öngörmesi karşısında, bir hukukçu Komisyon Başkanı olarak, bu tasarının geriye yürüdüğü değerlendirmesini nasıl karşılıyorlar?

Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın İyimaya.

Sayın Toprak, buyurun efendim.

RAMAZAN TOPRAK (Aksaray) – Teşekkür ediyorum.

Sayın Başkanım, aracılığınızla, Sayın Bakana iki sorumu yöneltiyorum.

İkinci sorum, Sayın Bakan, Danıştaydan geçirilmiş 46 proje olduğunu ifade etmektedir; ancak, biz biliyoruz ki, henüz bu konuda Danıştayda derdest olan davalar da mevcuttur. Acaba, bu tasarı yasalaştığında, sakat düzenlemeler içerdiği için Danıştay engeline takılmış olan derdest davaların da düşmesi sonucunu doğuracak mıdır?

Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum.

Sayın Fırat, buyurun efendim.

DENGİR MİR MEHMET FIRAT (Adıyaman) – Sayın Başkan, delaletinizle, Sayın Bakana şu soruyu sormak istiyorum:

Sayın Bakan, gerek Adalet Komisyonundaki konuşmalarında gerekse geneli hakkındaki cevaplandırmalarında, çıkacak yasadan 46 firmanın istifade edeceğini ve bunları da ismen komisyon üyelerine dağıttığını beyan ettiler; doğrudur, 46 firmayı biliyoruz. Acaba, bu 46 sayısı, bu yasa çıktıktan sonra hiçbir şekilde değişmeyecek midir veya firma isimlerinde herhangi bir değişme tehlikesi var mıdır, onu öğrenmek istiyorum.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum.

Soru sorma işlemi bitti.

Buyurun Sayın Bakan.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Amortisman devlete yazılıyor, kesiliyor, KDV’yle ilgili konuda da Maliyeyle halen görüşmelerimiz devam ediyor; yani, miktarı, yatırılacağı yer konusunda Maliyeyle görüşmelerimiz devam ediyor Sayın Karapaşaoğlu.

MEHMET ALTAN KARAPAŞAOĞLU (Bursa) – Amortismanın uygulama şekli ve vadesi ne olacak?

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Şu anda raci usuller neyse, TEAŞ’ın bütün işlemlerde uyguladığı usuller neyse, o usullere göre davranılacak.

Düzenleyici Kurulun kurulmasındaki esas amacımız, enerji piyasasında rekabeti sağlamak. Düzenleyici Kurulun görevi, serbest üreticilerin, serbest tüketicilerin ve üretim taleplerinin, tüketim taleplerinin toplanacağı bir kurul; yani, enerji piyasasını düzenleyici bir kurul. Burada ana hedef, zaten, enerji piyasasının rekabete açılması. Düzenleyici Kurulun aslî görevi bu olacak Sayın Karapaşaoğlu.

Sayın İyimaya’nın belirttiği görüş ayrılığı var mı, yok mu konusuna kısaca değinmek istiyorum: Şimdi, bu tasarının getirdiği iki husus var. Biri, halihazırda Danıştaydan geçip, imzalanmış bulunan imtiyaz sözleşmelerine tahkimin uygulanma imkânı getirilmesi. Bunu nasıl getireceğiz, onu Genel Kurula arz ettik. Karşı taraf talep edecek, Bakanlar Kurulu kabul edecek, revizyon kararıyla Danıştaya götüreceğiz, Danıştay kabul ederse yürürlüğe girecek.

AHMET İYİMAYA (Amasya) – Mecburîlik var mı Sayın Bakan.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Hayır, burada, değerlendirmelere bakarsanız; yani, bir imtiyaz sözleşmesinde mecburiliğin değişim için olması mümkün değil. Böyle bir şey olur mu?!. Olamaz zaten mecburilik; yani, o zaman, bu bir şeyi getirmez Sayın İyimaya, burada bir fikrî oluşumun olması lazım. Firma müracat edecek, idare kabul ederse olacak. Ben, konuşmamda bilhassa belirttim ne firmanın tek başına Danıştaya müracaatıyla gerçekleşebilir ne idarenin başvurusuyla gerçekleşebilir. Burada bir konsensüsün, bir fikrî birliğin oluşması lazım ki, revizyon yapsınlar işte.

AHMET İYİMAYA (Amasya) - Yani, Danıştaya gitmekte mecbur değilsiniz. Eski anayasaya göre var, şu anda mecbur değilsiniz; yani, revizyonu götüremeyebilirsiniz.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Siz, yanlış anlıyorsunuz.

Şimdi, burada, benim anladığım, söylenmek istenen şu: Efendim, siz, şirketleri mecbur mu edeceksiniz...

AHMET İYİMAYA (Amasya) - Değil, değil...

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Siz, şirketleri mecbur mu edeceksiniz uluslararası tahkimi istemeye!.. Hayır, yok öyle bir mecburiyet.

Bunu mu söylüyorsunuz?..

AHMET İYİMAYA (Amasya) - Revizyonu Danıştaya götürmeye mevcut Anayasaya göre mecbur değilsiniz.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Mecburuz.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Mecburuz efendim.

AHMET İYİMAYA (Amasya) - Hayır, değilsiniz.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Hayır efendim, olur mu öyle şey!.. Eğer, siz, mevcut bir imtiyaz sözleşmesinde...

AHMET İYİMAYA (Amasya) - O zaman, Anayasaya göre...

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Olur mu efendim!.. Siz, mevcut bir imtiyaz sözleşmesinde bir değişiklik yapacaksanız, tabiî ki, o irade sahibine gitmek zorundasınız.

RAMAZAN TOPRAK (Aksaray) – Komisyon Başkanına soruldu efendim.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Hayır efendim, bu bana sorulan soru Sayın Toprak. Komisyon Başkanı şimdi cevabını verecek.

RAMAZAN TOPRAK (Aksaray) – Teknik bir konu olduğu için...

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Hayır, efendim, hayır. Siz, yanlış anlamışsınız.

AHMET İYİMAYA (Amasya) - Anayasanın 155 inci maddesi çok açık. Size seçenek veriyor; diler gidersin, diler gitmezsiniz. Yeni değişiklik öyle değil.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Efendim, biz, tasarıyı düzenlerken getirdiğimiz amaca, genel amaca uygun bir tavır içindeyiz.

AHMET İYİMAYA (Amasya) - Yorumlamaya açık.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Yani, ben bunun aksini söylesem, mecbur değilsiniz diye başlayacaksınız. Biz, böyle bir tercih içerisinde değiliz. Biz, doğru olan neyse onu yapmaya çalışıyoruz Sayın İyimaya.

AHMET İYİMAYA (Amasya) – Yasaya göre yapmak lazım o zaman.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Tabiî...

RAMAZAN TOPRAK (Aksaray) - Anayasa değişikliğini yanlış yapmışız o zaman!..

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Sayın Toprak’ın, derdest davaların düşmesiyle ilgili bir sorusu vardı; Komisyonda da sorulduğu için tekrar söylüyorum. Danıştayda görülmekte olan bir davanın nasıl düşeceği yine, Danıştay Kanununda net bir şekilde belirlenmiştir. Biz burada Danıştay Kanununa bir ek madde getirmiyoruz, Danıştay Kanunuyla ilgili bir hüküm serdetmiyoruz, böyle bir amacımız da yok; aman, Danıştaydaki bu dava düşsün veya düşmesin diye bir çalışma içinde değiliz. Hiçbir davanın düşmesini sağlayacak bir uygulama olması şu tasarıda mümkün değil, Sayın Toprak.

AHMET İYİMAYA (Amasya) – Bu tasarıda zaten dava yok efendim.

RAMAZAN TOPRAK (Aksaray) – Peki, dava düştüğü takdirde bu sözlerinizi hatırlatsak ne dersiniz Sayın Bakan?

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Hatırlatamayacaksınız ki...

RAMAZAN TOPRAK (Aksaray) – Göreceğiz Sayın Bakan.

BAŞKAN – Efendim, lütfen karşılıklı konuşmayalım, sorularınızı sordunuz, Sayın Bakan cevap veriyor.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Yani, burası böyle köy kahvesi gibi, göreceğiz, görmeyeceğiz diye meydan okumalarla olmaz ki, bu işler. Ben cevap verme çabası içindeyim, size de beğendirmek zorunda değilim yani.

BAŞKAN – Buyurun Sayın Bakan, siz devam edin efendim.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Şimdi, 46 projeyle ilgili konuya değinmek istiyorum. Kanun tasarısına dikkatle bakarsanız orada diyor ki “idarenin Bakanlar Kuruluna götüreceği...” Komisyonda söyledim, burada da arz ediyorum, bizim Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı olarak, idare olarak, Bakanlar Kuruluna götüreceğimiz projeler bunlardır. Yani, böylesine açık, net bir tavır içindeyim. Şu anda tamamı Danıştaydan geçmiş, sözleşmeleri imzalanmış bu projelerin kaynağının sağlanmasına yönelik bir çaba içindeyiz, Sayın Dengir.

Sayın Başkan, benim arz edeceğim hususlar bunlardan ibaret.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Bakan.

Soru ve cevap işlemi de tamamlanmıştır.

Değerli milletvekilleri, 1 inci maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

2 nci maddeyi okutuyorum:

Tanımlar

MADDE 2. – Bu Kanunda geçen;

a) Tahkim yolu: Tarafların doğmuş veya doğabilecek bir uyuşmazlığı aralarındaki anlaşmaya göre, Devlet yargısı dışında hakem denilen özel şahıs ya da şahısların kararına götürdükleri, usulü taraflarca belirlenebilecek özel bir yargılama faaliyetini,

b) Milletlerarası tahkim anlaşması: Yabancılık unsuru taşıyan kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinde bunlardan doğan uyuşmazlıkların tamamının veya bir kısmının milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi için yapılan anlaşmayı,

c) Yabancılık unsuru: Sözleşmeye taraf kurulu veya kurulacak şirket ortaklarından en az birinin 18.1.1954 tarihli ve 6224 sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu hükümlerine göre yabancı kaynaklı olması veya sözleşmenin uygulanabilmesi için yurt dışı kaynaklı sermaye veya kredi veya teminat sözleşmelerinin akdedilmesinin gerekli olması hallerinden birini,

d) Sözleşme: Kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerini,

ifade eder.

BAŞKAN – 2 nci madde üzerinde, Fazilet Partisi Grubu adına, Şanlıurfa Milletvekili Sayın Yahya Akman; buyurun efendim. (FP sıralarından alkışlar)

FP GRUBU ADINA YAHYA AKMAN (Şanlıurfa) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; görüşülmekte olan 311 sıra sayılı Kamu Hizmetleriyle İlgili İmtiyaz Şartlaşma ve Sözleşmelerinde Bunlardan Doğan Uyuşmazlıklarda Tahkim Yoluna Gidilmesi Halinde Uyulması Gereken İlkelere Dair Kanun Tasarısının 2 nci maddesi üzerinde, Fazilet Partisi Grubu adına söz almış bulunuyorum; bu vesileyle hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, getirilmiş olan bu kanun tasarısı, esas itibariyle, biraz sonra görüşeceğimiz 7 nci madde ve geçici 1 inci maddenin kanunlaşması amacına yöneliktir.

Bizler, muhalefet olarak bu tasarıya karşı çıkıyoruz da Sayın Bakanım, bakın, İstanbul Barosu, bu tasarı için “geriye dönük talan” başlığı kullanılmasının çok uygun olacağını ifade ediyor. Soruyorum size: İstanbul Barosunun da siyasî bir kaygısı mı var bu iktidarın başarısız olmasında; İstanbul Barosunun ne gibi bir menfaatı olabilir? Bana, bunu açıklar mısınız.

Değerli milletvekilleri, görüşmekte olduğumuz kanun tasarısının, öncelikle, iki açıdan Anayasaya aykırı olduğunu düşünüyorum.

Birincisi; görüşmekte olduğumuz 2 nci maddenin (c) fıkrası, yabancılık unsurunu tanımlamaktadır ve bu yabancılık unsuru o kadar geniş bir şekilde tanımlanmaktadır ki, şu an yürürlükte olan ve ağustos ayında yapmış olduğumuz Anayasa değişikliğine dahi aykırıdır. Bu nedenle de, tasarı yasalaştığı takdirde kuvvetle muhtemeldir ki, Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilecektir.

Anayasaya aykırılık hususunda ikinci nokta ise, 7 inci maddede ve geçici 1 inci maddede geriye dönük olarak tahkimin uygulanması meselesidir. Zira, 1982 Anayasasının değiştirilmeyen 47 ve 125 inci maddeleri henüz yürürlükte iken, Türkiye’de bazı imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri yapılmış idi ve bunlar, o günkü mevzuat çerçevesinde Danıştay gibi yargı denetiminden geçmiş, o günkü mevzuat çerçevesinde ne gerekiyorsa o şekilde işlemlere tabi tutulmuşlardı; ama şu anda biz ne yapıyoruz; o gün yürürlükte bulunan Anayasa maddelerini, fiilen bu kanun tasarısında, getirdiğimiz maddelerle yürürlükten kaldırmaya teşebbüs ediyoruz. Bu şekliyle de, geriye döndürerek, Anayasayı ihlal etmiş oluyoruz. Ayrıca, kanunların geriye yürümezlik ilkesini de ihlal etmiş oluyoruz.

AYDIN TÜMEN (Ankara)– Yalnız burada reddedilirse ancak bir yıl getirilemez, komisyonda değil.

YAHYA AKMAN (Devamla) – Dün, Adalet Komisyonundaki üye arkadaşların haleti ruhiyesini ve içinde bulundukları durumu, bütün milletvekillerinin ve bütün vatandaşlarımın görmesini çok arzu ederdim, içlerine sindiremeye sindiremeye, nasıl, bu 7 nci madde ile geçici 1 inci maddenin geçirildiğine şahit olduk ve şu anda da Meclis Genel Kuruluna getirildi.

Değerli milletvekilleri, süre kısıtlı olduğu için, maalesef, 2 nci maddenin yabancılık unsuruyla ilgili anlatacağım bazı konular vardı...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Buyurun, mikrofonunuzu açıyorum. Süreniz bitti, lütfen tamamlayın.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Akman.

Madde üzerinde, Doğru Yol Partisi Grubu adına, Trabzon Milletvekili Sayın Ali Naci Tuncer; buyurun efendim. (DYP sıralarından alkışlar)

DYP GRUBU ADINA ALİ NACİ TUNCER (Trabzon) – Sayın Başkan, saygıdeğer milletvekilleri; görüşmekte olduğumuz tasarının 2 nci maddesi üzerinde Grubum ve şahsım adına söz almış bulunuyorum; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Saygıdeğer milletvekilleri, görüşmekte olduğumuz tasarı, geçen yıl içerisinde Anayasada yaptığımız değişikliğe uyum tasarısıdır. Biz, Anayasa değişikliğiyle ne yapmıştık; 125 inci maddede tahkimi getirmiştik. Tahkim, hukukumuzda mevcut olan bir müesseseydi. Biz, Anayasada yaptığımız değişiklikle, idarî sözleşmelerde tahkime gidilemediği için bu yolu açmış bulunduk. Yoksa, özel hukuk hükümlerinde tahkim, hukukumuzda mevcuttu ve tahkimle yapılan sözleşmelerin tenfizi de adlî yargıda işlev görmekteydi.

Anayasada yapılacak böyle bir değişikliği, biz parti olarak destekleyeceğimizi bu kürsülerden ifade ettik; çünkü, bunu, bu Parlamento gündemine getiren ilk parti Doğru Yol Partisi idi. 1994 yılında anayasa değişikliğini getirdik; sayısal gücümüz olmadığı için geçiremedik. Yap-İşlet-Devret -yani, BOT- Kanununu biz getirdik ve bunu aşabilmek için de o kanunun içerisinde -Danıştaydan görüş alarak koymuştuk- imtiyaz teşkil etmeyecek şekilde sözleşmeler yapma hükmünü getirmiştik. Maalesef, Anayasa Mahkemesi, o hükmü de Anayasaya aykırı görmüştü ve onu da aşamamıştık. Bu hükümet bunu getirdiğinde, biz sevindik, teşekkür ettik ve destekledik. Peki, anayasa değişikliğini destekledik de Anayasaya uyum yasası olarak gelen bu kanun tasarısını niye desteklemiyoruz; işte, saygıdeğer milletvekilleri, esas izah etmemiz gereken nokta burası.

İkinci bir noktaya geliyorum. Biz, bir yargı yolunu açtık; yani, hakemlik müessesesi denilen bir müesseseyi açıyoruz. Yabancı sermayenin, Türk hukuk sisteminin, yargı sisteminin hızlı çalışmadığı varsayımıyla Türkiye’ye sermaye getiremeyeceğini düşündük ve uluslararası tahkimi açtık. Bu, bir yargılama usulüdür.

Şimdi, biz 7 nci maddede ne getiriyoruz; tamamen sözleşmelerin yeniden revize edilmesini getiriyoruz. Bir an için, şu anda, BOT sistemiyle veya başka bir sistemle yapılan sözleşmelerin değiştirilebileceğini düşünelim. Neyi değiştireceğiz; bir, tahkime gitme yolunu değiştireceğiz. Sözleşmelerde yazılır; burada yargı mercii -ki, imtiyaz sözleşmeleri olduğu için, yapıldığında- Ankara mahkemeleridir, İstanbul mahkemeleridir. Şimdi tahkimi getirdiğimiz için o madde değişir, eğer geriye gidecekse o maddeyi değiştiririz, uluslararası tahkime gideceğim... Nedir uluslararası tahkim de; ya dersin ki, Fransız ICC’ye gideceğim veya New York ICCID Anlaşmasına gideceğim veya Londra’daki ticaret şirketine gideceğim. Bunun dışında sözleşmede ne değiştirilir arkadaşlar? Bize anayasa değişikliği bu hakkı veriyor mu?

Sayın Bakanın izahatından şöyle anladım: Efendim, bu kanun yürürlüğe girdikten sonra, ben, ona tahkim şartını veriyorsam, onun da şartlarında bazı hafifletmeler yapması lazım; yani, lehte bir düzenleme yapacağım diyor. Eğer öyle bir şey yapıyorsa, ki, ben, kanun metninden bunu anlayamıyorum -kırküç senelik hukukçuyum, tatbikattan geldim, yıllarca hâkimlik, savcılık yaptım, Yargıtay üyeliği yaptım- şu metin benim elime geldiği takdirde bir hâkim olarak –içimizde hâkimlik yapmış arkadaşlar da vardır– bunun, yeniden anlaşma yapma anlamına geldiği anlaşılıyor; yalnız lehte değil; ama, Sayın Bakanın dediği gibiyse, lütfetsinler, tatbikatta ihtilaf çıkmasın, şöyle bir cümle ilave edelim: “Yapılacak yeni düzenlemelerle, hazineye hiçbir ek yük getirilemez.” Mademki aleyhte bir şey yapmayacağız, lehte yapacağız biz bunu; o zaman, hazineye ek bir yük getirmeyeceğini, hazinenin lehinde olan değişiklikleri yapabileceğini de buraya bir cümle halinde koyalım.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Buyurun Sayın Tuncer, lütfen tamamlayın.

ALİ NACİ TUNCER (Devamla) – Aksi takdirde, şu metinle yarın öbür gün firmanın biri çıkıp “dünya finans çevrelerinde faiz oranları yükselmiştir; ben getiremiyorum, taahhüdümü yerine getiremem; Libor artı 5 ile ben getirecektim; bugün, artık, Libor artı 15’e çıkmıştır; bunu kabul ederseniz geleceğim” derse, biz, bunu kabul mü edeceğiz?!

Kanun, inşallah, düzeltilerek çıkar ve düzeltilmiş haliyle memlekete hayırlı olmasını diliyorum, hepinize saygılar sunuyorum.(DYP ve FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Tuncer.

Şahsı adına, Samsun Milletvekili Sayın Yekta Açıkgöz; buyurun. (DSP sıralarından alkışlar)

YEKTA AÇIKGÖZ (Samsun) – Sayın Başkan, değerli arkadaşlarım; 2 nci madde hakkında şahsım adına söz almış bulunuyorum; hepinizi saygıyla selamlarım.

Tahkim yolu, milletlerarası tahkim anlaşması, yabancılık unsuru, sözleşme gibi ibareler 2 nci maddede yer almıştır. Bu tanımlar yapılırken, yasa koyucu, yasanın anlaşılır olmasını ve tahkim yoluna giderken yapılan hukukî tasarrufta nerelerde ve nasıl kullanılacağına dair, açık açık, net olarak koymuştur.

Kısaca, her ne kadar yabancılık unsurunda bir belirsizlikten söz ediyor muhalefet; ama, iddia edildiği gibi, 1 lira koyarak yerli firmayla yabancılık unsuru kazanılır sözüne biz katılmıyoruz. Zira, hiçbir yabancı sermaye 1 lirayla gelip burada veya 1 liraya benzer sermayeyle burada iş yapmaya koyulmaz.

O açıdan, burada, yabancılık unsurunda, bizce herhangi bir sakınca yok; çünkü, yabancı sermayenin Türkiye’de alacağı işlerin, Türkiye’deki yerli firmayla muvazaa yapacağı gibi bir anlam çıkıyor. Biz, bu anlayışa katılmıyoruz. Dolayısıyla, tasarının bu metni yerindedir ve ülkemize, halkımıza hayırlı olması dileğiyle, saygılar sunarım. (DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Açıkgöz.

Şahsı adına ikinci söz, İstanbul Milletvekili Sayın Emre Kocaoğlu’nun; buyurun efendim. (ANAP sıralarından alkışlar)

A. EMRE KOCAOĞLU (İstanbul) – Sayın Başkanım, değerli milletvekilleri; kamuoyunda “Tahkim Yasası” diye bilinen yasayı görüşürken 2 nci madde üzerinde şahsî görüşlerimi arz etmek üzere huzurunuza geldim; Yüce Heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

2 nci maddede en çok dikkati çeken nokta, (c) fıkrasındaki yabancılık unsuru konseptidir. Komisyonda, çok şayanı takdir bir değişiklikle, pratik bir şekilde sıkıntıları giderecek biçimde bir yeni yorum kaynağı getirilmiştir. Bu da, yarım asra yakındır ülkemizde uygulanmakta olan, artık olgunlaşmış olan, durmuş, oturmuş, içtihatları oluşmuş bir yasa ve mevzuat olan yabancı sermayeyi teşvik mevzuatına atıf yapılmıştır. Bu şekilde, yabancı sermayenin ne olduğu, ne olmadığı konusunda ortaya çıkabilecek tartışmalar, en azından asgarîye indirilmiştir. Bu haliyle bu madde, şayanı kabul bir maddedir.

Bu duygularla, hepinize saygılarımı sunuyorum. Teşekkür ederim. (ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Kocaoğlu.

Soru işlemine başlıyoruz.

Birinci soru Sayın Toprak’ın.

Buyurun efendim.

RAMAZAN TOPRAK (Aksaray) – Teşekkür ediyorum Sayın Başkan.

Aracılığınızla, Sayın Bakana sorularımı yöneltiyorum.

Birinci sorum şudur: Milyonda 1 hisse sahibi bir yabancı özel kişi, acaba yabancı unsur kavramını taşımaya yeterli midir bu tasarı uyarınca?

Diğer sorum; yine daha önce bu tasarı görüşülürken ifade ettiğimiz belirlenmemiş birtakım hususlar vardı. Bunlardan bir tanesi de, yabancı unsur sayılan kişinin özel kişi mi, tüzelkişi mi, ne olup ne olmadığı ortaya konulmamış idi. Bu muğlaklık, her şekilde suiistimale açık bir muğlaklıktır. Şöyle ki, çifte vatandaş olan bir yabancı unsuru, bir özel kişiyi düşünün, örneğin hem Alman vatandaşı hem Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı. Bu takdirde, acaba, aynı zamanda da Türk vatandaşı olan bu Alman vatandaşının Türkiye’deki bir şirkette bir hissesi bulunması halinde, bu, yabancı unsur kavramına girecek midir?

Diğer bir sorum şudur ve en çarpıcı olanı da budur: Örneğin, bir aile şirketi, baba Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı, adı Ahmet olan çocuğu Alman vatandaşı. Bu Alman vatandaşının bir hissesi söz konusu olduğu takdirde, biz, bunu, yabancı unsur taşıyan bir şirket olarak addedebilecek miyiz? Şayet, tamamı, yüzde yüzü Türk unsurlardan oluşan bu şirketi, yabancı unsur addederek, Türk idarî yargısının, diğer bir tabirle, anayasal bir yüksek yargı organı olan Danıştayın yargı denetiminden kaçırmak anlamına gelmiyor mu?

Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Toprak.

Sayın Pişkinsüt, buyurun efendim.

SEMA TUTAR PİŞKİNSÜT (Aydın) – Sayın Başkan, aracılığınızla, Sayın Bakanımıza şu sorumu yöneltmek istiyorum. Geçen seferki müzakeremizde, Sayın Bakanımıza, yine aracılığınızla 12 tane sorum olmuştu ve 20.12.1999 tarihi ile 17.12.1999 tarihlerinde sorulan bu soruların cevabını alamadığım için, 4.1.2000 tarihinde, sayı numarası 8 olmak üzere, Sayın Bakanımıza, Bakanlığa yazılı müracaatta bulundum; hâlâ daha sorularımın cevabı gelmedi. Sayın Bakanımız geçen seferki müzakerelerimizde “istediğiniz soruyu sorabilirsiniz” dedikleri için, bu konuyla ilgili olarak, geriye dönük tahkimin uygulanacağı projelerin -ki, geçen sefer böyle konuşmuştuk, biraz önce kendilerinin izahı biraz daha farklıydı- imtiyaz sözleşme tarifelerini alabilir miyiz diyorum. Bu projelerin ihaleye çıkarıldığını gösteren belgeleri öğrenebilir miyiz? Bu projeler kaç tanedir? Toplam kapasite ne kadardır? Bunların kaç yılda işletmeye alınması öngörülmektedir?

Sayın Bakanımız çok iyi takdir ederler ki, önemli olan, enerjide, kimin, hangi riskle, hangi rekabeti, hangi koşullarda alacağı ve hangi maliyette üreteceği olduğuna göre, devletin bu resmin içinde veya dışında olduğunu nasıl anlayacağız? Biz, bu ihalelerin açık, rekabetçi bir ortamda yapılıp yapılmadığını ve regülasyon sistemini ne zaman öğrenebileceğiz? Sayın Bakanımız “regülasyonu getireceğiz” dediler. Otuz sene veya yirmi sene sonra garantilerle verildiğinde regülasyon, neyi regüle edecek?

Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Pişkinsüt.

Sayın Karapaşaoğlu, buyurun efendim.

MEHMET ALTAN KARAPAŞAOĞLU (Bursa) – Sayın Başkanım, delaletinizle, iki soru sormak istiyorum.

İstihbaratımıza göre, millî iletim şirketi kuruluyor Bakanlık bünyesinde. Ayrıca, merkezî alıcı ve merkezî satıcı şirketi kuruluyor ve enerji fonunun da bütçeden alınarak, bütçe dışı tutulması planlanıyor. Bunlar doğru mudur?

Ayrıca, merkezî alıcı ve merkezî satıcı şirket; yani, elektriği üretici şirketten satın alıp dağıtım şirketlerine satan bir şirket hüviyeti gündeme getirilirse, rekabetin önüne geçilmiş olmayacak mıdır?

Teşekkür ediyorum efendim.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Karapaşaoğlu.

Sayın Seven, buyurun.

NİDAİ SEVEN (Ağrı) – Sayın Başkanım, aracılığınızla, Sayın Bakanıma şu soruyu sormak istiyorum: 1990 ile 1998 arası 6 milyar dolar civarında, özelleştirmeden bir tutar elde edilmiştir. Acaba bu tahkim yasasından daha önce de önemli yasal öneriler getirilmiş olsaydı veyahut bu kanun çözümlenmiş olsaydı, özelleştirmenin durumu bugün ne olacaktı? Türkiye’de bugün bütçe açıkları olabilecek miydi? Bu konuda bilgi arz edilmesini istiyorum.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Buyurun Sayın Bakan.

Bütün dünyada, aralarında Rusya Federasyonu ve Küba gibi ülkelerin de bulunduğu, yatırımların karşılıklı teşviki ve korunması anlaşmalarıyla, hemen hemen tüm ülkeler, asgarî bir sermaye şartı getirmeksizin, yabancı sermayedara uluslararası tahkim hakkını vermektedir. Görüldüğü gibi, burada getirilen şart, şu andaki mevzuatımızın içerdiği bir şarttır ve bu şartın konulması veyahut daha üst mertebelere taşınması, Türkiye’ye gelecek olan yabancı sermayenin önünde önemli bir engel teşkil edecektir ve Türkiye’nin yapmış olduğu anlaşmalara da aykırıdır.

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Tanımama hakkına sahip mi?

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Gayet tabiî. Yani, bunun aksini iddia edebilir misiniz? Bu yasadan doğan en doğal hakkıdır. Bütün yabancı hakem kararları, Türk mahkemelerinin tanıma ve tenfizine tabidir ve bunun uygulanabilmesi için bu tanıma ve tenfiz kararının verilmiş olması lazımdır; yani, siz, Türk mahkemelerini noter mi zannediyorsunuz? Gelen her tanıma ve tenfiz kararını kabul edecek; öyle mi zannediyorsunuz? Lütfen... Yargıya güvenmeniz lazım.

AHMET İYİMAYA (Amasya) – Yargı, kanuna göre karar verir.

BAŞKAN – Müdahale etmeyin efendim. Sayın Bakan, cevap veriyor sorulara. Lütfen...

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Sayın Pişkinsüt’ün daha önce ilettiği sorulara ve yine, son oturumda da ilettiği sorulara, Meclis kanalıyla cevap verildi. Sanırım, bir gecikme oldu, kendisine ulaşamadı. Bugün sorduğu sorulara da, yine, aynı yolla, aynı yöntemle yazılı cevap vermeyi tercih edeceğim.

Teşekkür ediyorum Sayın Başkan.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum efendim.

Değerli milletvekilleri, 2 nci madde üzerinde dört adet önerge vardır; önergeleri, önce geliş sıralarına göre okutup, sonra aykırılıklarına göre işleme alacağım.

İlk önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan Kamu Hizmetleri ile İlgili İmtiyaz Şartlaşma ve Sözleşmelerinde Bunlardan Doğan Uyuşmazlıklarda Tahkim Yoluna Gidilmesi Halinde Uyulması Gereken İlkelere Dair Kanun Tasarısının 2 nci maddesinin (c) bendinde yer alan “18.1.1954 tarihli ve 6224 sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu hükümlerine göre yabancı kaynaklı olması” ibaresinin “yabancı sermayeyi teşvik mevzuatı hükümlerine göre yabancı menşeli olması” olarak değiştirilmesini arz ve teklif ederiz.

Emrehan Halıcı İsmail Köse Beyhan Aslan

Konya Erzurum Denizli

Murat Başesgioğlu İbrahim Yaşar Dedelek

Kastamonu Eskişehir

BAŞKAN – Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

311 sıra sayılı kanun tasarısının 2 nci maddesinin (c) bendinde “yurt dışı kaynaklı” ibaresinden önce “yatırım veya proje tutarının yüzde 25’inden az olmamak üzere” ibaresinin eklenmesini arz ve teklif ederiz.

Suat Pamukçu Mahfuz Güler Ali Güner

Bayburt Bingöl Iğdır

Alaattin Sever Aydın Eyüp Fatsa Yakup Budak

Batman Ordu Adana

Latif Öztek İsmail Alptekin

Elazığ Bolu

BAŞKAN – Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 311 sıra sayılı kanun tasarısının 2 nci madde (c) bendindeki “veya teminat” ibaresinin metinden çıkarılmasını saygıyla arz ve teklif ederiz.

Bülent Arınç Ramazan Toprak Ayşe Nazlı Ilıcak

Manisa Aksaray İstanbul

Rıza Ulucak Mehmet Çiçek Azmi Ateş

Akif Gülle Mustafa Geçer Ahmet Derin

Amasya Hatay Kütahya

Latif Öztek

Elazığ

BAŞKAN – Son olarak okutacağım önerge, aynı zamanda en aykırı önergedir. Bu önergeyi okutup, işleme alacağım.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 311 sıra sayılı kanun tasarısının 2 nci maddesinin (a) bendinin “Tahkim yolu: Tarafların doğmuş veya doğabilecek bir uyuşmazlığı aralarındaki anlaşmaya göre, hakem veya hakem kuruluna götürdükleri, usulü taraflarca belirlenebilecek özel bir yargılama faaliyetini” olarak değiştirilmesini arz ve teklif ederiz.

Mehmet Emrehan Halıcı Ömer İzgi Faruk Bal

Konya Konya Konya

Beyhan Aslan A. Turan Bilge

Denizli Konya

BAŞKAN – Komisyon önergeye katılıyor mu efendim?

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI EMİN KARAA (Kütahya) – Çoğunluğumuz yoktur, takdire bırakıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Hükümet?..

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Katılıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Hükümetin katıldığı, Komisyonun takdire bıraktığı önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Müteakip önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan Kamu Hizmetleriyle İlgili İmtiyaz Şartlaşma ve Sözleşmelerinde Bunlardan Doğan Uyuşmazlıklarda Tahkim Yoluna Gidilmesi Halinde Uyulması Gereken İlkelere Dair Kanun Tasarısının 2 nci maddesinin (c) bendinde yer alan “18.1.1954 tarihli ve 6224 sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu hükümlerine göre yabancı kaynaklı olması” ibaresinin “yabancı sermayeyi teşvik mevzuatı hükümlerine göre yabancı menşeli olması” olarak değiştirilmesini arz ve teklif ederiz.

Mehmet Emrehan Halıcı

(Konya)

ve arkadaşları

BAŞKAN – Komisyon önergeye katılıyor mu efendim?

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI EMİN KARAA (Kütahya) – Takdire bırakıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Hükümet?..

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Katılıyoruz efendim.

BAŞKAN – Hükümetin katıldığı, Komisyonun takdire bıraktığı önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Müteakip önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

311 sıra sayılı kanun tasarısının 2 nci maddesinin (c) bendinde “yurtdışı kaynaklı” ibaresinden önce “yatırım veya proje tutarının yüzde 25’inden az olmamak üzere” ibaresinin eklenmesini arz ve teklif ederiz.

Suat Pamukçu

(Bayburt)

ve arkadaşları

BAŞKAN – Komisyon?..

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI EMİN KARAA (Kütahya) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Hükümet?..

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Efendim, biraz önce arz ettiğimiz gerekçelerle katılmıyoruz.

BAŞKAN – Komisyon ve Hükümetin katılmadığı önerge konusunda önerge sahibi olarak konuşacak mısınız efendim?

SUAT PAMUKÇU (Bayburt) – Evet.

BAŞKAN – Bayburt Milletvekili Sayın Suat Pamukçu; buyurun efendim. (FP sıralarından alkışlar)

SUAT PAMUKÇU (Bayburt) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Zannediyorum, şu anda, Parlamento tarihinde çok enteresan bir durumdayız. Daha bundan bir ay önce reddedilen bir kanunu, değişik kılıflar altında yeniden Parlamento gündemine getirmek, herhalde, bu hükümete yakışan bir durum olsa gerek. Bu neyin nesi, ben anlamış değilim. Geçen kanun görüşülürken sorduğumuz bir soruya -kulakları çınlasın, Sayın Gaydalı burada mı bilmiyorum- o zaman Sayın Bakanın yerine Sayın Gaydalı cevap vermişlerdi. Ben kendilerine şöyle bir soru yöneltmiştim: Siz bu tasarıyı geri çekmekle bir hinlik düşünüyorsunuz; ama, bunun ne olduğunu anlamadım. Kendileri “biz, bu tasarıyı getiriyoruz hinlik oluyor, geri çekiyoruz hinlik oluyor; hinlik sizin kafanızda” diye cevap vermişlerdi. Şimdi, öyle anlaşılıyor ki, gece yatmamışsınız, gündüz yatmamışsınız, bu hinliği düşünmüşsünüz ve sonunda böyle bir kılıfla Meclisin huzuruna getirmişsiniz. Bravo doğrusu, tebrik ederiz. (FP sıralarından alkışlar)

MUSA UZUNKAYA (Samsun) – Sayın Pamukçu, bin yıl geçti, bin yıl!

Efendim, muhalefet bütçe uygulamasını sekteye uğratmak arzusundaymış.

Sayın Bakan, bir teklifte bulunuyorum, geçici maddeyi çıkarın, bu kanunu birlikte çıkaralım, var mısınız? (FP sıralarından alkışlar)

KAMER GENÇ (Tunceli) – 7’yi de çıkarsınlar, 7’yi.

SUAT PAMUKÇU (Devamla) – Şimdi, tabiî, komisyonda da enteresan şeyler oluyor... Birileri, içine sindiremiyor; sindiremeye, sindiremeye bu kanuna evet diyor; zaten, hazımsızlık, Sayın Başbakandan başlıyor...

SÜLEYMAN YAĞIZ (İstanbul) – Terbiyeli ol!..

SUAT PAMUKÇU (Devamla) – Kendi ifadeleri... Af kanunu çıkıyor içine sindiremiyor, bilmem ne çıkıyor içine sindiremiyor; bu hazımsızlıktan ne zaman kurtulacaksınız? Siz, zaten, hükümet oldunuz olalı, şu Meclisin gündemine, halkın dertlerine uygun, halkın dertlerini çözecek bir kanun getirdiniz mi; bir tane gösterebilir misiniz?

Bakınız, daha bugün, bir vatandaştan, bir faks aldım, taşımalı eğitim için minibüs kiralamışsınız, üç aydır parasını vermemişsiniz. Adam gitmiş, benzinciden litre bazında mazot almış; üç aydır parasını ödemiyorsunuz...

BAŞKAN – Sayın Pamukçu, müsaade eder misiniz.

SUAT PAMUKÇU (Devamla) – Sayın Başkan, ben, burada, kurtla güvercinin aşkını anlatmıyorum herhalde. Verdiğimiz önergeyle ilgili konuşuyorum; biraz sabırlı olursanız, nereye getireceğimi göreceksiniz. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Buyurun devam edin, görelim!

SUAT PAMUKÇU (Devamla) – Biraz önce, burada, Yüce Heyetiniz tarafından bir önerge kabul edildi “efendim, yabancı sermaye kanununun yerine, yabancı sermaye mevzuatı gelsin” deniliyor. Niye; çünkü, yabancı sermaye kanununda, getirilen yabancı sermayenin, yabancı sermaye olabilmesi için Devlet Planlama Teşkilatının görüşünün alınması lazım; biliyoruz ki, Devlet Planlamayla, değerli Bakanlığımızın arasında bir sürtüşme var; maşallah, buna da bir kılıf buldunuz.

Bu kanunla yabancı sermaye getirilecek, evet, doğrudur; ancak, daha önceki sözleşmelere geri götürmek suretiyle, uygulamak suretiyle haksız rekabete yol açıyorsunuz. Efendim “Danıştaya götüreceğim” diyor. Biz, daha önce burada, Danıştayın sadece görüş bildireceğine dair kanunu kabul etmedik mi... Ne mana ifade ediyor Danıştaya götürmeniz? Sadece görüş bildirecek. Kaldı ki, kaç sente verdiğiniz, kaç sente bağladığınız, Danıştayı ilgilendiren bir husus değil. Neyi kimden saklıyorsunuz?

Şimdi, verdiğimiz önergeyle istediğimiz şudur: Yabancı sermaye unsuru -biraz önceki arkadaşlar da söylediler- 50 bin dolarla olmaz.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Pamukçu, süreniz tamamlandı efendim. Teşekkür ederim. Önergeyi de anlattınız. Genel Kurulda aydınlandı önerge konusunda. Çok teşekkür ederim.

MUSA UZUNKAYA (Samsun) – Şu ana kadar böyle bir uygulama yoktu Sayın Başkan; sözünü bitirsin.

SUAT PAMUKÇU (Devamla) – Bitiriyorum Sayın Başkan.

BAŞKAN – Buyurun.

SUAT PAMUKÇU (Devamla) – Yabancı sermayenin bir tanımı girsin diye bu önergeyi verdik. Takdirlerinize arz ediyor saygılar sunuyorum. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum.

Önerge sahibinin, üzerinde açıklama da yapmış olduğu önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Son önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 311 sıra sayılı kanun tasarısının 2 nci madde (c) bendindeki “veya teminat” ibaresinin metinden çıkarılmasını saygıyla arz ve teklif ederiz. 20.1.2000

Bülent Arınç

(Manisa)

ve arkadaşları

BAŞKAN – Komisyon katılıyor mu efendim önergeye?

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI EMİN KARAA (Kütahya) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Hükümet?

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Buyurun efendim.

RAMAZAN TOPRAK (Aksaray) – Teşekkür ediyorum.

Sayın Başkan, Yüce Meclisin değerli üyeleri hepinize saygılar sunuyorum.

Tabiî, bu yabancılık unsuru üzerine çok şey ifade edildi. Hükümetin teklif olarak getirdiği metinde, 1 liraya; evet, 1 liraya Türk yargısının yetkisi devredilmiş idi. Bizim ısrarlarımız üzerine -şu anki komisyon metninde de mevcut bulunan kavram- 1 liralık sermaye kavramı 50 000 dolara yükseltilmiş idi. Biraz önce kabul edilen önergeyle, buradaki yabancı unsur olarak nitelenecek sermaye miktarı 1 liraya indirilmiştir. Bunun bir diğer anlamda, anayasal bir kurum olan Danıştayın ve yüce Türk idarî yargı yetkisinin, Türk Milleti adına hüküm veren mahkemelerden alınarak, yabancı bir ülkeye, yabancı bir hukuka göre teşkil edilmiş hakem veya hakem kuruluna devri bu suretle temin edilmiştir.

1 lira karşılığında, Türk yargısının yetkisini yabancı hukuka devreden arkadaşlarımıza huzurlarınızda teşekkür ediyor, saygılar sunuyorum. (FP ve DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Toprak.

Değerli milletvekilleri, önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Maddeyi, biraz önce kabul edilen iki önerge doğrultusunda oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

Müteakip maddeyi okutuyorum:

Yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıkların milletlerarası tahkim yoluyla çözümü

MADDE 3 – Yabancılık unsuru taşıyan sözleşmelerde bunlardan doğan uyuşmazlıkların:

b) Yabancı bir ülkede toplanarak Türk hukukuna ya da yabancı hukuka göre verecek hakem veya hakem kurulunda,

c) Kendi tahkim usulü bulunan milletlerarası tahkim kuruluşunda,

çözülmesi kabul edilebilir.

BAŞKAN – Madde üzerinde, Fazilet Partisi Grubu adına, Adıyaman Milletvekili Mir Dengir Fırat; buyurun efendim. (FP sıralarından alkışlar)

FP GRUBU ADINA DENGİR MİR MEHMET FIRAT (Adıyaman) – Sayın Başkan, değerli milletvekili arkadaşlarım; milletvekili olarak seçildiğim günden bugüne kadar birçok kez huzurlarınızda bulunma şerefine nail oldum. Her karşınıza çıkışımda, hukukî yeterliliğim çerçevesi içerisinde, hukuk biliminin çerçevesi dahilinde sizlere önerilerimi aktarmaya çalıştım. Bu kez, Partim, Grubum adına söz aldığım bu 311 sayılı Yasayı inceledim, hukukî herhangi bir gerekçe bulabilme imkânına sahip olamadım. Bu bakımdan, konuşmamda ekonomik ve hukukî gerekliliğinin dışında bazı konulara değinirsem, beni mazur göreceğinizi ve bunun müsebbibinin de ben olmadığıma karar vermenizi rica ediyorum.

Değerli arkadaşlarım, bu konu Adalet Komisyonuna geldiği sırada, Adalet Komisyonunda bulunan iktidar mensubu bir arkadaşımız şöyle söyledi: “Bu yasa önce pilav olarak karşımıza geldi, yemedik. Sonra köfte olarak geldi, onu da yemedik. Herhalde, bu kez de, bu bayatlamış, kokmuş pilavı ve köfteyi, çok acemi bir aşçı, bize kokmuş bir çorba olarak sunuyor.” Ümit ediyorum ki, Türkiye Büyük Millet Meclisi, iki kere karşısına gelmiş ve iki kez -bir kere Adalet Komisyonunda, bir kez de Genel Kurulda- hükümetin tasarıyı çekme durumuna getirilmiş olduğu şartlarda, bu kez, bu kokmuş çorbayı yemeyecektir.

Biz, uluslararası tahkimin Türkiye için bir gereklilik olduğunun bilinci ve anlayışı içerisinde, muhalefet partisi olarak, anayasa değişikliğinde iktidar partilerine iki şartla destek verdik; çünkü, anayasa değişikliğinin, Türkiye hudutları haricindeki bir hukuk bürosuna hazırlatıldığını, bir özel şirket tarafından hazırlandığını biliyorduk. Ancak, iki tane şartın gerekli olduğunu biliyorduk ve bunlardan birisi yabancılık unsuruydu. İkincisi de, hiç olmazsa, Danıştayın görüş bildirmesi konusunun bu değişiklikte yer alması. Bu şartla kabul ettik. Bu, bir centilmenlik anlaşmasıydı; bu, iktidar partilerini teşkil eden üç siyasî partinin siyasî sözlerine itibar ettiğimizin bir neticesiydi. Ancak, şu tasarıyla, daha evvel yapmış olduğumuz centilmenlik anlaşmasını ortadan kaldırıyorsunuz.

Dünyanın hiçbir yerinde, yasal olarak, bir kelimenin anlamı, bu tasarıdaki gibi “yabancı unsuru” şeklinde tarif edilmemiştir; çünkü, bu bellidir; bunun şartlarının ne olduğu Yargıtay kararlarıyla, Danıştay kararlarıyla belirtilmiştir; ama, orada belirtilmiş olan hukukî anlamı, burada yok edilmiştir.

Bu, aslında, bir hukuk yasası değildir; bu, bir diyet yasasıdır, bir yerlere diyet ödenmek istenilmektedir. (FP sıralarından alkışlar) Ama, ben, sizleri tenzih ediyorum; belki, birkısım kişi veya gruplar, bu diyetlerini ödemek istiyorlar; belki, Koalisyonun gereği, hükümetin bozulmaması için de sizler iştirak etmek durumunda kalıyorsunuz.

Bu tasarının hukukî bir gerekliliği yoktur, bu tasarıdaki 1 inci maddeden 6 ncı maddeye kadar olan düzenlemenin gereği yoktur; hukuken bir gereği yoktur, hukuken bir boşluk doldurmamaktadır. Burada geçirilmek istenilen, 7 nci madde ile geçici 1 inci maddedir; öbürleri bir kamuflajdır, öbürleri bir kandırmacadır.

Peki, hukukçu olan olan arkadaşlarımın hukuk mantıklarına, hukuk mantalitelerine sesleniyorum: Böylesine, bir boşluğu doldurmayacak olan 6 maddenin görüşmesini neden yapıyoruz? Birilerinin, kalkıp, açıkça, daha evvel Adalet Komisyonuna getirilen Danıştay Yasasındaki değişikliğin 3 üncü maddesinin Adalet Komisyonunda neden reddedildiğinin hesabını vermesi lazım; o gün, orada ret oyu kullanmış olan siyasî parti temsilcilerinin, neden o gün ret oy kullandıklarının, burada topluma izah edilmesi lazım.

Değerli arkadaşlarım, çok küçükken -hepimiz hatırlarız- beş parmağımızla beşi saydırabilmek için bir tekerleme vardı, derlerdi ki: “Bir, yakaladı; iki, kesti; üç, pişirdi; dört, yedi; beş ‘hani bana, hani bana’ dedi.” (FP sıralarından alkışlar) Herhalde birileri, bu 46’nın dışındaki birileri “hani bana, hani bana” yahut “hani bize, hani bize” dediler ve dolayısıyla, 1.1.1998 tarihi de ortadan kalkmış oldu; hayırlı uğurlu olsun!

Grup temsilcisi bir arkadaşım, bu 46 firmanın kimler olduğunu hiç bilmediğini söyledi. Doğrusu ben yakıştıramadım; çünkü, basında sayfa sayfa... İstiyorlarsa, kendilerine, biraz sonra...

DENGİR MİR MEHMET FIRAT (Devamla) – Ortaklarının kimler olduğunu da basın yazmıştı. Bilmiyorum, belki hatırlarsınız, o firmalardan bir kısmının sahiplerini...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Buyurun Sayın Fırat, tamamlayın efendim.

DENGİR MİR MEHMET FIRAT (Devamla) – Firmalardan bir kısmını söyleyeyim size, ortaklarının gerçek isimlerini söyleyeyim: Doğan Holding... Hatırladınız mı, bilmiyorum! Ceylanlar... Belki yabancı gelebilir size! Uzanlar... Hiç mi hatırlamadınız?!

DENGİR MİR MEHMET FIRAT (Devamla) – Dinç Bilginler... Belki onu da bilmiyorsunuzdur! O zaman, lütfen, hafızanızı tazelemenizi rica ediyorum. (FP sıralarından alkışlar)

Bir dahaki maddede, size, Türkiye’nin en büyük barosu olan İstanbul Barosunun basın bültenini okuyacağım. Orada hukukî olarak cevaplandırmış. Bunun da Meclis zabıtlarına geçmesinde fayda addediyorum ve inanıyorum ki, birilerinin diyetini ödemek mecburiyetinde değilsiniz.

Teşekkür ediyorum, sağ olun. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Fırat.

Madde üzerinde, Doğru Yol Partisi Grubu adına, Aksaray Milletvekili Sayın Murat Akın.

Buyurun efendim.

DYP GRUBU ADINA MURAT AKIN (Aksaray) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 311 sıra sayılı yasa tasarısının 3 üncü maddesi üzerinde Grubumuz adına söz almış bulunmaktayım; bu vesileyle, hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, 3 üncü maddeyle, yabancılık unsuru taşıyan kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinde tahkim yoluna gidilebilmesinde uyuşmazlıkların çözüm yerleri belirlenmiştir.

3 üncü maddenin ilk fıkrasında “yabancılık unsuru taşıyan sözleşmelerde” denilmek suretiyle, yabancılık unsurunu, bir önceki 2 nci maddenin (c) bendinde tarif etmiştir.

Daha sonra devam eden bentlerde ise, bu yabancılık unsuru taşıyan sözleşmelerde hakem heyetinin toplanacağı üç ayrı yer belirlenmiştir:

(b) bendinde “yabancı bir ülkede toplanarak Türk hukukuna ya da yabancı hukuka göre karar verecek hakem veya hakem kurulunda”

(c) bendinde ise “kendi tahkim usulü bulunan milletlerarası tahkim kuruluşunda” denilmek suretiyle, üç şekilde toplanmasını, söz konusu madde tarif etmiştir.

Değerli milletvekilleri, uluslararası hakemliğin tahkim işleyiş biçimleri hangi hallerde olmaktadır? Bu, biraz önce de ifade ettiğimiz gibi, üç yerde, üç hususu düzenleme şekliyle olmaktadır. Bunlardan birisi, şirketten şirkete işleyen hakemlik; yani, tahkim mekanizması. İlk uluslararası hakemlik müesseseleri, şirketler arasındaki ihtilafın, süre uzamasının ve tarafların kâr kayıplarının önlenmesi için oluşturulmuştur. Genellikle, uluslararası iş yapan şirketler arasındaki sözleşmelerde, ihtilafların çözümü için hakemlik müessesesi kabul edilmektedir.

Diğer bir şekli ise, şirketten devlete işleyen hakemlik; yani, tahkim mekanizmasıdır. Bu hakemlik müessesesi ilk geniş uygulama imkânını ABD, Kanada ve Meksika arasında 1994 yılında imzalanan NAFTA’yla (Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması) buldu.

Değerli milletvekillerim, ülkemizde, bu tahkim yasasının çıkmasını bekleyen kimlerdir? En mühimlerinden -arkadaşlarımızın da müphem olarak kısmen açıklayıcı mahiyetteki konuşmalarından anlaşıldığı üzere- isimlendirmek suretiyle, bahsetmek istiyorum:

1- 1999 yılı başında imzalanan Ankara, Adapazarı, Gebze ve İzmir doğalgaz çevrim ve İskenderun ithal kömürle işletilecek termik santralları sözleşmelerinin Danıştay incelemesinin dışına çıkarılmasını bekleyen şirketler.

2- Çanakkale-Çan, Tekirdağ, Eskişehir, Zonguldak ithal kömürle işletilecek termik santrallar ile Akkuyu nükleer santralının yapımına ilişkin Danıştay incelemesi yetkisinin kaldırılmasını bekleyen şirketler.

3- Enerjide yap-işlet-devret yöntemiyle yapılmak istenilen 26 hidroelektrik santrala ait sözleşmeleri almak isteyen yerli ve yabancı şirketler.

4- Enerjide, 1997 yılında kabul edilen yasayla, yap-işlet yöntemiyle yapılmak istenen 9 termik santralın sözleşmelerini yapmaya hazırlanan yerli ve yabancı şirketler, Yap-İşlet Kanununda uluslararası tahkim kabul edilmiş ve Anayasaya aykırı olmasına rağmen, dava açılmamış, açılan davalar ise, yetkisizlik kararıyla reddedilmiştir.

5- İşletme hakkı devri, ülkedeki enerji dağıtımı 35 bölgeye ayrılmış ve tümü ihaleyle yerli şirketlere devredilmiştir; ancak, devirler fiilen gerçekleşmemiş ve tahkim yasasının çıkarılması beklenmektedir. İşletme hakkı devri alan yerli şirketlerin, şimdilik, yabancı ortakları yok; ancak, tahkimden sonra, yabancı ortakları olmasının ya da yabancılara devirlerine hiçbir engel kalmayacaktır.

6- CARGİLL Şirketinin, İznik Gölü kıyısında, mısır nişastası üretimi adıyla yapmaya çalıştığı kimya fabrikası davası.

7- Birleşik Mühendislik Şirketi ile Çamlıhemşinliler arasındaki Fırtına Deresi hidroelektrik santralı davası. Birleşik Mühendislik Şirketi, tahkimden yararlanmak için yabancı şirketle ortak oldu.

8- İzmit Körfezi köprü geçişi için TC Karayolları ile yapımcı şirket arasındaki, Danıştayın yürütmeyi durdurma davası.

9- Siyanürle altın üretecek şirket ile Bergama köylüleri arasındaki dava. Danıştay, 1998 yılında, köylüler lehine, faaliyetin durdurulmasına karar verdi.

10- Siyanürle altın üretecek şirket ile Gümüşhaneliler ve Bayramiç, Evciler köylüleri arasındaki uyuşmazlık.

11- COMİNCO (siyanürle altın üretecek şirket) ile Artvinliler arasındaki uyuşmazlık.

12- TÜPRAG (siyanürle altın üretecek şirket) ile Eskişehir-Kaymaz, İzmir-Efemçukuru, Balıkesir-Havranlılar arasındaki uyuşmazlık.

13- AMDC-Anadolu Madenciliğini Geliştirme Şirketi (Siyanürle altın üretecek şirket) ile Tunceli, Niğde-Armutbeli ve Adana-Saimbeyliler arasında önümüzdeki günlerde ortaya çıkacak uyuşmazlık.

Yukarıda sıraladığımız örnek dava, uyuşmazlık ve ihale yöntemlerinin dışında daha ilave edilecek ve burada belirtmediğimiz birçok uyuşmazlıklar vardır.

Değerli milletvekilleri, ülkemizde öyle sıkıntılar var ki, şimdeye kadar bu sıkıntıların, belki 3-5 kez burada müzakere edilip, noksanlıkların tekrar getirilip izale edilmesi, lazım gelirken, hiçbir şekilde, ülkeye acil meseleler kadar katkısı olmayan, biraz önce belirttiğim hususların, bu milletin, oradaki toplumun yaşantısı aleyhine olacak şekilde, Danıştayın geçmişte vermiş olduğu aleyhteki kararları hiçe sayarak geriye dönük uygulamak suretiyle o insanları mağdur etmek, o insanların yaşantısını zarara sokmak, tehlikeye sokmak, acaba bu milletin hayatiyetini devam ettirmekten daha mı mühimdir?

Tahkim diyoruz; şimdi, insanlarımız, vatandaşlarımız bizi dinliyor “nedir bu tahkim” diyor. “Biz açız, açıktayız” diyor. Şu soğukta üşüyüp ölen insanlar var. “Bunlar neden bahsediyor; biz çiftçi olarak daha söküm avansımızı alamadık” diyor. “Esnaf olarak, biz daha siftah yapmadık” diyor. “Bizim temsilcilerimiz bundan bahsetse de buna çözüm halleri bulsa. Acaba, bu tahkim, hakem heyeti bizim yaşantımızdan daha mı önemli?” diyor.

Değerli milletvekilleri, biz, burada, insanlarımızın ıstırabını dindirecek, sıkıntısını giderecek düzenlemeler yapmak zorundayız.

Askere çocuğunu gönderecek, vatandaşımız harçlık vermekten mahrum. İlkbahar geliyor; çiftçimiz, pancar ekecek, ilave mahsuller ekecek; ama, mazot alacak gelirden mahrum...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Akın, lütfen tamamlayın.

Bu vesileyle, hepinizi saygıyla selamlıyorum.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Akın.

Şahsı adına, Samsun Milletvekili Sayın Yekta Açıkgöz; buyurun. (DSP sıralarından alkışlar)

YEKTA AÇIKGÖZ (Samsun) – Sayın Başkan, değerli üyeler; 3 üncü madde hakkında şahsım adına söz almış bulunuyorum; hepinizi saygıyla selamlarım.

3 üncü madde, milletlerarası tahkim yoluyla çözümün nerede ve nasıl hallolacağını düzenlemiştir.

“Yabancılık unsuru taşıyan sözleşmelerde bunlardan doğan uyuşmazlıkların:

a) Türkiye’de toplanarak Türk hukukuna ya da yabancı hukuka göre karar verecek hakem veya hakem kurulunda,

b) Yabancı bir ülkede toplanarak Türk hukukuna ya da yabancı hukuka göre karar verecek hakem veya hakem kurulunda,

c) Kendi tahkim usulü bulunan milletlerarası tahkim kuruluşunda, çözülmesi kabul edilebilir” denilen bu maddenın, tüm ülkemize hayırlı olması dileğiyle saygılarımı sunuyorum. (DSP ve FP [!] sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Açıkgöz.

Şahsı adına, İstanbul Milletvekili Emre Kocaoğlu.

Buyurun Sayın Kocaoğlu. (ANAP sıralarından alkışlar)

A. EMRE KOCAOĞLU (İstanbul) Teşekkür ederim efendim.

Sayın Başkanım, eğer bir mahzur yoksa, ben, görüştüğümüz madde üzerinde konuşmak istiyorum. Eğer izin verirseniz ve usul hatası yoksa afakî, gelişigüzel, genel konuşmalar yapmadan, söz aldığım madde üzerinde konuşacağım.

Değerli milletvekilleri, 3 ücü maddenin, özellikle (c) fıkrası itibariyle, sanıyorum dikkate almamız gereken bir uluslararası sözleşme var, o konuyu arz etmek için huzurunuza geldim.

27.5.1988 tarih ve 3460 sayılı Kanunla, Türkiye’nin de katıldığı “ICSID Sözleşmesi” diye bilinen uluslararası bir sözleşme var. Bu, devletlerarası yatırım ihtilaflarının çözülmesi, halli hakkında uluslararası sözleşmedir. Bütün tahkim uygulamaları, esas olarak, bu sözleşme çerçevesinde düzenleniyor; yani, bizim seçtiğimiz yol, tahkim ve ona bağlı olarak tartıştığımız hususlar, Birleşmiş Milletlere bağlı bir konvansiyon tarafından düzenlenen uluslararası hukukun, hiç kuşkusuz, birebir parçası olan bir hadisedir ve görüştüğümüz maddenin üçüncü fıkrasında geçen milletlerarası tahkim kuruluşları da, bu sözleşme çerçevesinde, fikirlerine, tahkim yeteneklerine başvurulan itibarlı kuruluşlardır.

Dinlediğiniz için hepinize teşekkür ediyor, saygılar sunuyorum. (ANAP, DSP, MHP ve FP [!] sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Kocaoğlu.

Sorulara geçiyorum.

Sayın Kapıcı, buyurun efendim.

ŞENEL KAPICI (Samsun) – Sayın Başkan, aracılığınızla, Sayın Bakanıma aşağıdaki sorularımı yöneltmek istiyorum.

Görüşülmekte olan, yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıkların milletlerarası tahkim yoluyla çözümü başlıklı 3 üncü maddesinin yabancılık unsuru taşıyan sözleşmelerde, bunlardan doğan uyuşmazlıkların, (a) bendinde geçen “Türkiye’de toplanarak Türk hukukuna ya da yabancı hukuka göre” (b) bendinde geçen “yabancı bir ülkede toplanarak Türk hukukuna ya da yabancı hukuka göre karar verecek hakem veya hakem kurulundan” denilmektedir. “Ya da” anlamı, Türk hukukunun ne derecede büyüklüğünü göstermektedir.

İkinci sorum: (c) bendinde “kendi tahkim usulü bulunan milletlerarası tahkim kuruluşunda çözülmesi kabul edilebilir” cümlesi var. Kendi tahkim usulü bulunan milletlerarası tahkimle ilgili çözüm yasası var mı?

Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum.

Sayın Saffet Arıkan Bedük; buyurun efendim.

SAFFET ARIKAN BEDÜK (Ankara) – Sayın Başkan, delaletinizle, Sayın Bakanımızın şu sorularımı cevaplandırmasını diliyorum.

İkincisi, bu ihalelerle ilgili meselelerin çözümlenmesinden sonra, girdilerin ve maliyetin yüksek olması sebebiyle, Türk özel sektörünün Avrupa Birliği özel sektörüyle yarışmasında maliyet unsurlarının yüksek olacağı değerlendirildiğinde, eğer, bu şirketler tahkimden yararlanırsa, daha sonra bu fiyatlar, Avrupa standartlarına inecek midir ve böylece, küçük ve orta boy işletmeler korunabilecek midir?

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum.

Buyurun Sayın Bakan.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Sayın Kapıcı’nın sorularına yazılı olarak cevap vermek istiyorum.

Sayın Bedük’ün dediği doğrudur. Şu anda Türkiye’deki elektrik maliyetleri, enerji maliyetleri, Avrupa’daki bütün ülkelere nazaran yüksektir; ancak, tabiî ki, bütün hükümetlerin, bizim hükümetimizin de ana hedefi, sanayiin önemli bir girdisi olan, küçük esnaf ve sanatkârın önemli bir girdisi olan bu enerji bedellerinin ucuzlatılmasıdır; bu, bizim de hedefimizdir.

SAFFET ARIKAN BEDÜK (Ankara) – İhaleyi alan firmaların fiyatları düşürmeleri söz konusu mu; yoksa, belli bir süre fiks fiyat mı uygulanacak?

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Efendim, ihaleyi alan firmaların fiyatla yakından uzaktan hiçbir ilgileri yoktur. Ben, bunu, çok defa ifade ettim; ama, düşüncelerimiz belli bir yere programlandığı için, tam anlaşılabilecek gibi ifade edemiyorum zannediyorum.

SAFFET ARIKAN BEDÜK (Ankara) – Servis hizmetleri itibariyle herhangi bir...

Kısaca böyle izah edebiliyorum.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum.

3 üncü maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

4 üncü maddeyi okutuyorum:

Tahkim yoluna ilişkin ilkeler

Tahkim şartı veya tahkim sözleşmesinde; tahkim yoluyla çözülecek uyuşmazlıklar, uygulanması istenilen tahkim kuralları, tahkim yeri, hakem ya da hakem kurulunun seçimi ve sayısı, nitelikleri, hakem kurulunun yetkisi, hakem kurulunun yargılama usulü, yargılamada kullanılacak dil, uyuşmazlığın esasına uygulanacak maddî hukukun seçimi, tarafların delil ikamesi, bilirkişilerin seçimi, uyuşmazlığın diğer tarafa ne şekilde bildirileceği, bildirim süresi, tahkim süresi, hakem kurulunun delil toplama yetkisi ve usulü, hakem ücreti, yargılama giderleri, vekalet ücreti ve benzeri konular ayrıntılı biçimde düzenlenir.

BAŞKAN – 4 üncü madde üzerinde, Fazilet Partisi Grubu adına Konya Milletvekili Sayın Veysel Candan.

Buyurun efendim. (FP sıralarından alkışlar)

FP GRUBU ADINA VEYSEL CANDAN (Konya) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; görüşülmekte olan 311 sıra sayılı kanun tasarısının 4 üncü maddesi üzerinde Fazilet Partisi Grubu adına söz almış bulunuyorum; muhterem heyetinizi, Grubum ve şahsım adına saygıyla selamlıyorum.

4 üncü madde, aslında, tahkim yasalarının usul ve esaslarını belirlemektedir. Burada, kâtip arkadaşımızın da okuduğu gibi, tahkim kuralları, yeri, hakem adedi, sayısı, nitelikleri ve sair usuller belirlenmektedir.

Tabiî, ben, burada, konuya girmeden önce, basit olarak izah edilebilmesi için, konuyu, hükümet ne diyor, muhalefet ne istiyor başlığı altında toplamak istiyorum: Evvela, hükümet, açık ve net olarak diyor ki, ben, bütçeye enerji devir işlemlerinden gelir olarak 3 milyar dolar koydum ve bu bütçe için IMF’ye de, Dünya Bankasına da söz verdim; dolayısıyla, ben, bu ihaleleri, devir sözleşmelerini, tahkimi de içerisine alarak rahatlıkla devretmek istiyorum; işin özeti bu.

Değerli arkadaşlar, aslında bu tasarı tek bir maddeden ibarettir; o da, 7 nci ve Geçici 1 inci maddedir; yani, tahkimin geriye doğru işletilip işletilmeyeceği konusunun gündeme konulmasıdır. Diğerleri, zaten, Anayasada yapılan değişiklikle birlikte, 3096 sayılı Kanunda; yani, TEK dışı enerji alım satımın görevlendirilmesi, 3465 sayılı Otoyol Kanununda, 3996 sayılı Yap-İşlet-Devret Kanununda ve 6224 sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanununda yapılan değişikliklerdir.

Şimdi, şu soru akla geliyor: Türkiye’de onbeş gün içerisinde hangi şartlar, neler değişti de, bu tasarıyı onbeş gün önceki oturumda çekenler veya komisyonda ret oyu verenler, şimdi, bunu, çoğunlukla nasıl kabul edecek bunu anlamak mümkün değil.

Şimdi, hükümet ne diyor: Olmadı, bir üçüncü defa daha bir kılıfla, bir hileyle, bir görüşme mantığı içerisinde, bir geçici maddeyle, geriye doğru konuyu işletmeye çalışıyor.

Şimdi, Sayın Bakan konuşması içerisinde, burada “başarımızı istemeyenler var. Biz, içimizde, hükümet olarak önce anlaşamadık; şimdi ise anlaştık; bu gelen tasarı, bir hükümet tasarısı” diyor. Şimdi, ben de burada Sayın Bakana soruyorum: Bir hafta önce anlaşamayan hükümet bir hafta sonra, nasıl oldu, hangi şartlarda anlaştı?!

Şimdi, çok enteresandır. Bütçede, enerji özelleştirmelerinden 3 milyar dolar... Şimdi, bu alınamadığı zaman, 5 bankada da zarar 1,5 katrilyon olduğu zaman, gittiği zaman -Sayın Bakan ifade ettiler- 2000 yılı bütçesi 14,5 katrilyon değil, 20 katrilyon açık verir. İşte, hükümetin bütün endişesi, bütün sıkıntısı burada gözlenmektedir.

Şimdi, bu Mecliste, enerji santralı yapmayalım diyen yok, yabancı sermaye gelmesin diyen de yok, enerji üretilmesin diyen hiç yok. Sayın Bakan her söz aldığında, burada, temcit pilavı gibi “efendim, benim uykularım kaçıyor, ülkede enerji sıkıntısı başgösteriyor” diyor. Halbuki, muhalefet ne diyor; muhalefet adına ben burada ne diyorum, yaptığınız işi doğru yapın, devletin ve milletin lehine olsun. Partizanlık yapmayın, yabancı sermayeye dikkatli olalım. Sayın Bakanı ve sayın hükümet yetkililerini televizyon patronları her gün kanallarda gösteriyor; ama, işte, 7 tane büyük dağıtım şirketinin 5’ini de, arkadaşlarım burada ifade ettiler, onlar aldılar.

Değerli arkadaşlarım, Sayın Bakan “biz kimseye kıyak geçmedik, istesek de geçemezdik zaten” diyor. Şimdi, Türkiye 29 bölgeye ayrılmış, 7 tanesi (a) bölgesi kabul edilmiş ve ifade ettiğim gibi, bunun 5 tanesini de, maalesef, ulusal yayın yapan televizyon patronları almışlardır.

Değerli arkadaşlar, Sayın Bakan, aynı şekilde, doğalgaz alımında da aynı iddialarda bulunmuştur; Mavi Akım Projesinde de aynı konu; yani, işin sonuçlandırılması konusu Sayın Bakan tarafından yapılmıştır.

Değerli arkadaşlar, burada, bir muhalefet milletvekili olarak biz ne istiyoruz Sayın Bakan.

Şimdi, TEDAŞ dağıtım ihalelerinde, Çukurova, Kepez ve Aktaş’ta olduğu gibi, hâlâ yargıda devam eden davalar var, idare aleyhine trilyonlarca lira devlet zararı vardır; dikkatinizi çekiyorum. Mavi Akım Projesinde, doğalgazda, aynı şekilde, işlem tamamlanmadan, usulsüz olarak 52 milyon dolar avans verilmiştir Sayın Bakan. Yine, İran doğalgazında, ihale iptal edilmek suretiyle, gecikmelerle, devlet zararı 100 milyon dolardır. Bir hafta önce, BOTAŞ Genel Müdürü, İranlılarla görüşme noktasında, ticaretle çözülebileceği noktasına varılmıştır.

Sayın milletvekili arkadaşlarım, burada, biz, Trakya’da veya Anadolu’da bir bölgenin dağıtımını talep etmiyoruz. Talebimiz nedir; tahkimi geriye işletecekseniz, rekabet unsurunun oluşturulması ve bu ihalelerin yeniden yapılması lazım; çünkü, tahkim olmadan önce yapılan ihalelerde rekabet oluşmamıştır ve her işe 1 müessese, 1 konsorsiyum girmiş ve istedikleri şekilde, teklifle işleri almışlardır.

Sayın Bakan, sık sık “battık, karanlıkta kalırız” diyor. Halbuki, DPT’ye kulak vermiş olsa, bilimsel çalışmaları dikkate almış olsa... Biz bunları söylediğimiz zaman “muhalefet konuyu istismar ediyor” diyor. Halbuki, bunun neresi istismar? Yani, ülke menfaatını savunmanın istismarla ne ilgisi var değerli arkadaşlarım?

Aslında, bir noktada, hükümete muhalefet de destek veriyor; ama, bu hükümetin daha önce nasıl muhalefet yaptığını, 12 ayda 11 tane gensoru verdiğini de yakından biliyoruz.

İşte, yapılan yanlışlıkları sıralamak gerekirse;

Birincisi, TEAŞ ve TEDAŞ’la yaptığınız devir işlemlerinde, personel perişandır, belirsizlikler vardır; mutlaka bunun düzeltilmesi gerekmektedir.

İkinci olarak, DPT “enerji ve doğalgazda, yıllara göre ihtiyaç farklılıkları vardır” diyor. Enerji Bakanlığıyla DPT arasında ciddî ayrılıklar vardır; bunların mutlaka giderilmesi lazım.

Üçüncü olarak, sözleşmeleri içhukuk ve bundan sonra uluslararası hakem...

BAŞKAN – Buyurun Sayın Candan, tamamlayın efendim.

VEYSEL CANDAN (Devamla) – Değerli arkadaşlar, biz, ilk defa, uluslararası bir hakeme gitme hazırlığındayız. Bizim, uluslararası alanda bizi savunacak performansta bir hukuk mevzuatımız ve yetişmiş elemanımız da yoktur.

Değerli arkadaşlar, konuşmamı tamamlarken, tekrar ifade ediyorum. İşletme devir hakkı bedellerinde KDV yüksek miktardadır. Bakanlığın, bunu, bir an önce açıklığa kavuşturması gerekir diyor, hepinize saygılar sunuyorum. (FP sıralarından alkışlar)

Doğru Yol Partisi Grubu adına, Samsun Milletvekili Sayın Erdoğan Sezgin; buyurun efendim. (DYP sıralarından alkışlar)

DYP GRUBU ADINA ERDOĞAN SEZGİN (Samsun) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Doğru Yol Partisi Grubu adına ve şahsım adına hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Kamu hizmetleriyle ilgili şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklarda, tahkim yoluna gidilmesi halinde, uyulması gereken ilkeleri kapsayan bu madde hakkında söz almış bulunuyorum. Kanun, tahkim yoluna gidilmesi halinde uyulması gereken ilkelerden bahsediyor; kanunun adı da bu.

Bakınız, tahkimin kurallarını, hakem kurulu seçimini ve sayısını, hakemlerin niteliklerini, hakem kurulunun yetkisini, yargılama usulünü, yargılamada kullanılacak dili, lisanı, hangi hukukun uygulanacağını bu yasa belirlemiyor; taraflar, masaya oturup, bu kuralları, tahkim sözleşmesinde kendileri belirleyecektir. Dolayısıyla, bu yasa tasarısı, tahkimde uyulması gereken şartları ve ilkeleri belirlemiyor. Bu yasa tasarısının en önemli özelliği, ilkeyi, sözleşmenin belirlemesi kuralına bırakıyor olmasıdır. Şimdi, bu görüşmekte olduğumuz kanun tasarısında belirtilmesi gereken usul ve esasların tamamı, hiçbir şeyi belirlemiyor.

Şimdi, geçende, 298 sıra sayılı Yap-İşlet-Devret Kanununda değişiklik yapan bir yasa getirdiniz. Bu yasada 3 üncü madde vardı, 3 üncü madde, bu kurulda görüşülürken geri çekildi. O zaman bu maddeyi geri çektiniz, şimdi, Tahkim Yasa tasarısına monte ederek, boyayarak değişik bir şekilde getiriyorsunuz. Bugün rötuşlayarak getirdiğiniz 3 üncü madde esasında Türkiye’nin menfaatlarına aykırı. Şöyle ki:

Tahkimi geriye de yürütebilirsiniz, buna da karışmıyoruz; ama bu maddede çok önemli bir hüküm vardı, esasında, keşke bu maddeyi çekmeseydiniz. Bu maddede “alternatif projelerdeki fiyat ve süreler nazara alınarak yeniden sözleşme yapılır” deniliyordu. Burada, devletin sonsuz menfaatları vardı, bu getirilen yasa tasarısında bu şartı ortadan kaldırarak, daha içi boş, daha ilkesiz bir madde meydana getirmiş bulunuyorsunuz. O nedenle, bizim, özelleştirmeden, yap-işlet-devret’ten hiçbir kuşkumuz yok. Siz ve hükümetiniz, bu şekilde, değişik zamanlarda, ne zaman getirileceği bilinmeden, insicamsız bir şekilde bu yasaları getirerek kendinizi şaibe altına sokuyorsunuz. Esasında, biz, kimseye şaibe isnadı da yapmıyoruz.

Yarın -Sayın Bakana arz ediyorum- sıkıntıya gireceksiniz, değişik ek düzenlemelere gideceksiniz. Bunları, gruplar arasında tesanüt içinde getirerek, biz de buna fikrî katılımda bulunabilirdik. Yarın, peyderpey, başka bir yasanın içinde, yine bu şekilde getireceğinizden hiç kuşkum yoktur.

Yap-işlet-devret modellerinde tahkim uygulansın uygulanmasın, amaç, kamu menfaatıdır. Bir örnekle bunu Yüce Parlamentonun huzuruna getireceğim. 3 Ocakta açtığımız İstanbul Yeşilköy, diğer adıyla Atatürk Havaalanı Dış Hatlar Terminali, daha önce, 14 sene yap-işlet-devret modeliyle verilmişti. Bu ihale feshedildi, açık rekabet kurallarına göre yapılan ihalede, süre, 3 sene 8 ay 20 güne düştü. Hükümetin, burada, 10 sene kârı var. Ekonomistlerden rica ediyorum, 10 seneye tekabül eden devletin kârı 3-5 milyar dolardan aşağı değildir. İşte, bizim korumak istediğimiz, devletin menfaatları ve geleceğimizdir.

Şimdi, burada uyulması gereken ilke nedir; açık rekabet kurallarının mutlaka çalıştırılmasıdır. Eğer, yap-işlet-devrette, bir ihale, 14 seneden 3 sene 8 aya düşebiliyorsa, tahkimde ve yap-işlette, bazı kriterleri bu yasalara derc etmek mecburiyetindeyiz. Bunun tek kuralı, açık rekabet kurallarının, ihale kurallarının işletilmesidir. Açık rekabet olduğu zaman, bu, kendiliğinden, süreye ve fiyatlara otomatikman yansımaktadır. Onun için, en büyük ilke, açık rekabet ilkesidir.

Hepinize saygılar sunuyorum. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Sezgin.

Şahsı adına, Samsun Milletvekili Sayın Yekta Açıkgöz; buyurun efendim.

YEKTA AÇIKGÖZ (Samsun) – Söz hakkımı Sayın Masum Türker’e devrettim efendim.

BAŞKAN – Peki efendim.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkan, Sayın Masum Türker söz istemiş mi?

BAŞKAN – Söz talebi var efendim, istemiş.

Buyurun Sayın Türker.

MASUM TÜRKER (İstanbul) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; görüşmekte olduğumuz tasarının bu maddesi, tahkimle ilgili en önemli maddedir.

Bu vesileyle, saygılarımı sunuyorum. (DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum.

Şahsı adına ikinci söz, İstanbul milletvekili Sayın Emre Kocaoğlu’nun.

Buyurun.

A. EMRE KOCAOĞLU (İstanbul) – Sayın Başkanım, değerli milletvekilleri; Tahkim Yasası diye bilinen tasarının 4 üncü maddesi üzerinde şahsî görüşlerimi arz etmek üzere huzurunuza geldim; Yüce Heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

Tasarının 4 üncü maddesi, katiyen siyasî olmayan, teknik ağırlıklı bir düzenleme. Amerika’yı yeniden keşfetmeye ihtiyaç bırakmayacak şekilde, uzun yıllar, Türkiye dahil, uluslararası ticarette çok yaygın biçimde kullanılan tahkim sözleşmesinin nasıl düzenleneceğini, bunun içinde nelerin olacağını, bu işin nasıl yapıldığını, bu işin parametrelerini belirten bir teknik maddedir, olmazsa olmaz bir maddedir.

Bu maddenin, bu şekilde, siyasetten uzak, teknik bir biçimde düzenlenmiş olduğunu bir kere daha vurgulayarak, hepinize saygılar sunuyorum.

Teşekkür ederim. (ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Kocaoğlu.

Sayın Pişkinsüt, sorunuzu sorabilirsiniz efendim; buyurun.

SEMA TUTAR PİŞKİNSÜT (Aydın) – Sayın Başkanım, teşekkür ederim özellikle demokratik ortam için.

Delaletlerinizle, Sayın Bakanıma şu soruları yöneltmek istiyorum:

Sayın Bakanım, yasa tasarısı görüşülürken, Rekabet Kurulundan görüş istendi mi? Eğer, istenmediyse, gerekçesini öğrenebilir miyiz?

Daha önce, uluslararası tahkim olmadığı için ihaleye katılmamış ya da katılıp ihaleyi kaybetmiş olan firmaların, yeni koşullar gerekçe göstererek dava açma hakları olabilir mi? Yasa tasarısı hazırlanırken bu durum düşünüldü mü?

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Sayın Polat, sorunuzu sorabilirsiniz; buyurun.

ASLAN POLAT (Erzurum) – Sayın Başkan, delaletinizle, Sayın Bakanıma şu soruyu sormak istiyorum:

Bu enerji ihalelerinde, mesela 4-4,5 sent olarak anlaşma yapılmış, başlanmış deniliyor; fakat, her yıl, Amerika tüketici fiyatları endeksindeki artış kadar bu fiyatların artırıldığından bahsediliyor. Dolayısıyla, mesela 650 megavat gücündeki Aliağa fuel-oil ve 700 megavat gücündeki yine Aliağa LPG santralları, daha henüz inşaata başlanmadığı halde, başlangıç bedelleri 4-4,5 sent civarında olmasına rağmen, şu anda 6-7 sentlere çıktığı ve pahalı bir imalat haline geldiği, sözleşme haline geldiği söyleniyor.

Saygılarla arz ederim.

Sayın Seven, buyurun efendim.

NİDAİ SEVEN (Ağrı) – Sayın Başkanım, aracılığınızla Sayın Bakanıma şu soruyu sormak istiyorum:

Sayın Bakanım, ben, milletvekili seçilmeden evvel, Ağrı Vakfı Başkanı olarak, Ağrı milletvekilleri, belediye başkanları ve siyasî parti temsilcilerinden oluşan bir heyetle sizleri ziyaret etmiştik ve Ağrı’da doğalgaz çevrim santralının açılması konusunda söz vermiştiniz.

Şimdi, bu tahkim yasası çıkacağına göre, finansman açığı da kalmayacağına göre, Ağrı halkına, bu Meclis çatısı altında bir müjde vermeyi düşünüyor musunuz?

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkkür ediyorum Sayın Seven.

Sayın Bakan, buyurun efendim; soruları cevaplandırabilirsiniz.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Sayın Pişkinsüt’ün sorularına yazılı olarak cevap vereceğimi arz ediyorum.

Sayın Polat’ın belirttiği santrallarla ilgili, aradan iki yıl geçmesine rağmen, henüz Devlet Planlama Teşkilatından olumlu bir görüş alamadık.

Teşekkür ediyorum Sayın Başkan.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum.

Madde üzerinde bir önerge vardır; okutup, işleme koyacağım:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

311 sıra sayılı kanun tasarısının 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının sonuna “tahkim sözleşmeleri, Anayasaya ve yürürlükteki kanunlara aykırı olamaz” ibaresinin eklenmesini arz ve teklif ederiz.

Suat Pamukçu Mahfuz Güler Mahmut Göksu

Bayburt Bingöl Adıyaman

Nurettin Aktaş Lütfi Yalman

Gaziantep Konya

BAŞKAN – Komisyon katılıyor mu?

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI EMİN KARAA (Kütahya) – Katılmıyoruz.

BAŞKAN – Hükümet?..

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

SUAT PAMUKÇU (Bayburt) – Söz istiyorum...

BAŞKAN – Sayın Pamukçu, buyurun. (FP sıralarından alkışlar)

Yine, güvercin hikâyesi olmasın efendim...

SUAT PAMUKÇU (Bayburt) – Değerli milletvekili arkadaşlarım, hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Şimdi, bu 4 üncü maddede, tahkim yolunun öngörülmesi halinde, tahkim anlaşması ve tahkim sözleşmesinden bahsediliyor; fakat “tahkim sözleşmesi, sözleşmenin yürürlüğe konulmasındaki usule tabi olur” diye bir ifade var.

Şimdi, sözleşme ile tahkim sözleşmesini birbirinden ayırmanız lazım. Sözleşme, netice itibariyle, bir ticarî sözleşmedir. Bir kuruluş -kamu kuruluşu da olabilir, herhangi bir özel kuruluş da olabilir- bir özel kuruluşla ticarî bir anlaşma yapmıştır, fiyat konusunda -tabiî, en önemli konudur- anlaşmıştır; ama, tahkim sözleşmesi, hukukî bir sözleşmedir ve Türkiye’nin egemenlik konusuyla da alakalıdır.

Dolayısıyla, verdiğimiz önergede “tahkim sözleşmeleri, Anayasa ve yürürlükteki kanunlara aykırı olamaz” hükmünün eklenmesi suretiyle... Tabiî, hemen maddenin ikinci fıkrasında birtakım konular, hususlar sayılmış, şunlara şunlara uygun olacak diye; ama, en önemli husus burada ihmal edilmiş; o da, tahkim sözleşmesinin Anayasa ve yürürlükteki kanunlara uygun olması şartıdır.

Bu önergemizin kabul edilmesiyle, daha önce bu kanun tasarısıyla ilgili olarak Anayasaya aykırılık iddiasında bulunan arkadaşların da tereddütleri ortadan kalkmış olacaktır. Ben, inanıyorum ki, istemeye istemeye, sindiremeye sindiremeye bu kanun tasarısına olumlu oy vermek zorunda kalan arkadaşlarımız da, bu şekilde, bir ölçüde tatmin edilmiş olacaktır.

Önergeme destek vereceğinizi umuyor, hepinizi saygıyla selamlıyorum. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Pamukçu.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

Müteakip maddeyi okutuyorum:

Hakem kararlarının tanınması, tenfizi ve temyizi

MADDE 5. – Sözleşmelere ilişkin olarak verilen hakem kararlarının temyizi Yargıtay’da, tanıma ve tenfizi ise asliye hukuk mahkemelerinde görülür.

BAŞKAN – Madde üzerinde, Fazilet Partisi Grubu adına, Aksaray Milletvekili Sayın Ramazan Toprak...

BÜLENT ARINÇ (Manisa) – Sayın Başkanım, Sayın Nazlı Ilıcak konuşacaklar...

BAŞKAN – Buyurun Sayın Ilıcak. (FP sıralarından alkışlar)

FP GRUBU ADINA AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Sayın Başkan, saygıdeğer milletvekilleri; 311 sıra sayılı Tahkim Kanunu Tasarısının 5 inci maddesi üzerinde Fazilet Partisinin görüşlerini belirtmek üzere söz almış bulunuyorum; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

5 inci madde, hakem kararlarının temyizinin Yargıtayda, tanıma ve tenfizinin ise asliye hukuk mahkemesinde görüleceğini hükme bağlıyor. Esasında, bu maddeye bizim itirazımız yok. Zaten, önümüze getirilen kanun tasarısının birçok maddesine itirazımız yok. Bunlar, daha önce başka arkadaşlarımızın ifade ettiği gibi, hepsi dolgu maddesi. Esas amaç, hedef, 7 nci ve geçici 1 inci maddedir. Önümüzdeki saatlerde 7 nci ve geçici 1 inci maddeler üzerinde konuşmalar yapılacak.

Ben, bu vesileyle, huzurlarınızda, bir kere daha ifade etmek isterim: Biz, Fazilet Partisi olarak, tahkime karşı değiliz, yabancı sermayeye karşı değiliz. Geçmişte de Boğaz Köprüsüne karşı olanlar bizler değildik. Onların adresini başka yerlerde aramak gerekir. Tahkime karşı olsaydık, anayasa değişikliğine hiç destek verir miydik?..

Bu basın bildirisinde, evvelce imza altına alınan değerlendirme kriterlerinin noksan ve çelişkili olduğu iddia edildi. Çelişkilerin ve noksanların Enerji İşleri Genel Müdürlüğünce düzeltildiği de, yine Enerji Bakanlığı tarafından açıklandı. Dolayısıyla, Refahyol’dan sonra kurulan 55 inci hükümet, bırakınız -sabahtan beri ve bir süreden beri burada iddia edildiği gibi- Refahyol döneminde kurulan alt komisyonun değerlendirmesine saygı göstermeyi, değerlendirme kriterlerini bile değiştirmiştir, hem de nasıl değiştirmiştir; Enerji İşleri Genel Müdürlüğü, ihale komisyonunda bulunmamasına rağmen, yetkisiz bir merci olmasına rağmen, farklı kriterleri ortaya koymuştur. İşte, o andan itibaren, kamuoyunda, önce alttan alta, sonra yüksek sesle birtakım şaibe iddiaları telaffuz edilmeye başlandı. Oysa, Refahyol döneminde ve Recai Kutan hakkında, işte, bu şeffaflığa riayet ettiği için, hiçbir söylenti ortaya çıkmamıştı.

Şimdi, bir başka örnek daha vermek istiyorum. İzmir-Manisa bölgesinde, teklif veren firmaların fiyatlarının çok yüksek olduğu, Başbakan tarafından basına açıklandı. Sonra ne yapıldı; ayrı ayrı teklif veren iki firma bir araya getirildi, onlar evlendirildi ve sadece yüzde 5’lik bir tenzilatla bu iki firmaya İzmir-Manisa bölgesinin elektrik dağıtım santralı devri gerçekleştirildi, verildi; yani, iş, ihaleden pazarlığa doğru yöneldi. Oysa, bu, genel bir uygulama da olmadı. Mesela, Amasya-Kastamonu-Çorum bölgesini ele alalım. Bu bölgede 11 adet teklif vardı. 11 adet teklif de yüksek bulunduğu için, bu bölgede, bu iki firma birleştirilsin de belirli bir tenzilat üzerine bunlara verelim denilmedi; o bölgede hiç kimseye ihale verilmedi. Yani, İzmir-Manisa bölgesinde iki firma bir araya getiriliyor; buna mukabil, Amasya-Kastamonu-Çorum bölgesinde 11 adet teklifin 11’i de kale alınmıyor. Dolayısıyla, burada, kriterlere bir saygı yok.

Dikkat ederseniz, aslında, Refahyol döneminde çeşitli gensoru önergeleri verildi; hep irtica önplana çıkarıldı; ama, hiçbir yolsuzluk iddiasına ilişkin gensoru önergesi verilmedi.

Şimdi, ben diyorum ki -yine, Mesut Yılmaz’ın kulakları çınlasın- mitoloji kahramanı Prokrustes gibi, uymasa da uyduracağız, bu kanunu ille çıkaracağız denilmektedir.

Müsaade ederseniz, kesmeden, bir kaç cümleyle sözlerimi tamamlamak istiyorum efendim.

BAŞKAN – Ben, önce keseyim, sonra tekrar açayım mikrofonu efendim.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Buyurun, şimdi tamamlayın.

AYŞE NAZLI ILICAK (Devamla) – Çok teşekkür ediyorum.

Bizim umudumuz, sizin, her zaman bir güneş gibi parlayabilmenizdir. Bizim sorularımıza eğer tatmin edici cevaplar verirseniz, biz, hiçbir zaman iftira atmak niyetinde değiliz; biz, bu iktidarın başarısını, bu memleketimizin, milletimizin başarısı için arzu etmekteyiz.

Hepinize saygılar sunuyorum efendim. (FP ve DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Ilıcak.

Doğru Yol Partisi Grubu adına, Eskişehir Milletvekili Sayın Sadri Yıldırım; buyurun. (DYP sıralarından alkışlar)

Değerli milletvekilleri, kısacısı, tahkim, şirketler arasındaki ihtilaflarda kimin haklı olduğuna karar verilmek üzere, hakem veya hakemlere başvurulması demektir.

Tahkim müessesesi, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 516 ile 536 ncı maddeleri arasında düzenlenmiştir. Gerçek ya da tüzelkişi tacirler arasındaki ilişkilerde, taraflar, serbestçe belirleyebilecekleri her konuda tahkime gidebilirler.

Tahkim, şirketler arasında imzalanan sözleşmeye konulacak bir hükümle düzenlenebileceği gibi, ayrı bir tahkim sözleşmesi de yapılabilir.

Tahkim, türleri olarak ikiye ayrılır; kurumsal tahkim ve özel hakem kurulu diye. Türk hukukuna göre, hakem kararı da, ya yerli veya yabancı olur.

Değerli milletvekilleri, yabancı sermayeyi Türkiye’ye getirmek için, tahkimi, 1994 yılında gündeme Doğru Yol Partisi getirmiştir. Doğru Yol Partisi tahkimi desteklemektedir; yani, yabancı sermayeye karşı değiliz; biz, tahkimi yanlışıyla kabul edemeyiz; yani, yargıyı zedeleyeceği ve hukuk birliğini bozacağı için, tahkimin geriye yürütülmesine karşıyız.

Uluslararası tahkim nedir? Hakemlik müessesesinde, uyuşmazlıklar genel olarak üç kişilik bir komisyon tarafından çözümlenir. Bu komisyon, biri davacı, biri davalı ve üçüncüsü de davacı ve davalının mutabık kaldığı bir hakemdir. Hakem heyeti üyelerinin hukukçu olması gerekmez ve hakem seçimi Dünya Bankasının yatırım ve ticaret uzmanları listesinden yapılır. Hakemler, uyuşmazlık çözümünde, tarafların sözleşme ya da anlaşma koşullarına uyup uymadıklarını inceler ve kararını verir.

Uluslararası tahkim, bir mahkeme ve hukuk kurumu değildir. Ülkemizde uluslararası tahkim, bir uluslararası mahkeme ve bir çağdaş hukuk kurumu gibi sunulmaktadır.

Uluslararası hakemliğin işleyiş şekli:

Uluslararası hakemlik müessesesinde üç ayrı uyuşmazlık çözüm yolu ve işleyişi vardır. Bunlar şirketten şirkete, devletten devlete ve şirketten devlete açılabilen uyuşmazlık hakemidir.

Şirketten şirkete işleyen hakemlik mekanizması: İlk uluslararası hakemlik müessesesi, şirketler arasındaki ihtilafların süre uzaması ve tarafların kâr kayıplarının önlenmesi için oluşturulmuştur. Genellikle uluslararası iş yapan şirketler arasındaki sözleşmelerde, ihtilafların çözümü için hakemlik müessesesi kabul edilmektedir.

Devletten devlete işleyen hakemlik tahkim mekanizması: Devletlerarası ikili, bölgesel veya küresel anlaşmalar kapsamında ortaya çıkan ticarî uyuşmazlıkların çözümlenme şeklidir.

Şirketten devlete işleyen hakemlik: Bu hakemlik müessesesinde ilk geniş uygulama imkânı Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Meksika gibi ülkelerdedir.

Yabancı hakem kararlarının tanınması: Milletlerarası özel hukuk usulünde yabancı hakem kararlarının tanınması için açık bir hüküm bulunmaktadır. Kanunda, yabancı hakem kararları konusunda sadece tenfizden bahsedilmektedir. Kanunun 42 nci maddesi anlamında, tanıma, bir yabancı mahkeme kararının kesin bir delil ve hüküm olarak muteberliğinin kabul edilmesidir. Kanunda tanıma için özel bir usul ve işlem öngörülmemiştir.

Değerli milletvekilleri, bu tasarıyla, esasen, yapılmak istenen, Anayasanın değişen 47, 125 ve 155 inci maddeleri gereğince, idarenin, imtiyaz, sözleşme ve şartlaşmaları yönündeki eylemlerinden dolayı yargı denetimi dışında bırakılması ve Danıştayın imtiyaz sözleşmelerini inceleme yetkisinin kaldırılmasıdır. Kaldı ki, geriye dönük bir imkân tanınması, hukukun genel prensiplerine aykırı olduğu gibi, Anayasaya da aykırıdır; rekabet kurallarının ihlali niteliğindedir.

Biz, Doğru Yol Partisi olarak, tahkime ve yabancı sermayeye karşı değiliz, bu maddeye de karşı değiliz. Bu kanun çıkmadan evvel yapılan sözleşmelerin maddelerinin değiştirilip değiştirilmeyeceğinde bizim bir endişemiz vardır. Bizim isteğimiz, memleketin ve milletin hakkının korunması ve şeffaf olunmasıdır.

Yüce Heyetinize saygılarımı sunuyorum efendim. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Yıldırım.

Şahsı adına, Samsun Milletvekili Sayın Yekta Açıkgöz...

Buyurun Sayın Türker.

MASUM TÜRKER (İstanbul) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; bu madde, yavaş yavaş, bu Meclisin hiçbir zaman egemenlik hakkını kimseye devretmediğini ortaya koyan açık ve seçik bir maddedir. Bu nedenle, bu maddeyi değerlendirirken içeriğinin nasıl doldurulması gerektiğinin ve nelere dikkat edilmesi gerektiğinin, aslında, bundan sonra hukuk âleminde, hukuk dünyasında tartışılmasını gösterecek önemli göstergelerden bir tanesidir.

Madde, alınan tahkim kararının, ya da tahkim şartına uygun belirlenmiş olan kararın, asliye hukuk mahkemelerinde tanınacağı ve tenfiz edileceği -belki, tam anlamı olmaz; ama- dışarıdan gelen kararın onanacağı manasındadır. Burada önemli bir husus ortaya çıkıyor. Aynı zamanda maddede takdim tehir gibi gözükmekle birlikte, hukuk tekniği açısından, temyizin, Yargıtayda yer almasının belirtilmesi, tanıma ve tenfizin de asliye hukuk mahkemesinde belirtilmiş olması, bu konuda gidecek temyiz için asliye hukuk mahkemelerinin kullanılabileceğini, bu konuda kullanma hakkı olanların her ne kadar kim olduğu belirtilmemişse de, kamu hakkını bu mahkemelerin gerektiğinde kullanabileceğinin burada dikkate alınması gerekmektedir.

Bu nedenle, ileride bir yanlışlığa meydan vermemek için, burada kayıt düşülmesinde yarar vardır. Sözleşmelerde ya da tahkim şartında, bu asliye hukuk mahkemesinin hangi mahkeme olduğunun genel bir hüküm olarak belirtilmesinde büyük yarar vardır.

Sözlerime son verirken, şunu belirtmek istiyorum ki, bu tahkimle ilgili geliştirilecek hukukta, tahkim sözleşmelerinin ve tahkim şartlarının, yalnız burada konuştuğumuz Enerji Bakanlığından değil, yarın öbür gün Ulaştırma Bakanlığından, Bayındırlık Bakanlığından ve diğer kamu hizmetlerindeki bakanlıktan geleceğini de dikkate alarak, muhakkak bu şartların yürütülmesinde ortak bir organizasyonun tekdüzeliğin, birlikteliğin sağlanması gerekmektedir. Böylece, hem Yargıtayda temyiz hem tanıma ve tenfiz Türkiye’deki kamu yararının korunarak elde edilmesi sağlanmış olur.

Hepinize saygılarımı sunuyorum. (DSP, MHP ve ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Türker.

Şahsı adına ikinci söz, İstanbul Milletvekili Sayın Emre Kocaoğlu’nun.

Buyurun efendim.

A. EMRE KOCAOĞLU (İstanbul) – Sayın Başkanım, değerli milletvekilleri; tahkim yasasının 5 inci maddesine ilişkin olarak kişisel görüşlerimi arz etmek üzere huzurunuza geldim; hepinizi derin saygılarımla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, bu madde, yapılan pek çok itirazın ve eleştirinin aslında varit olmadığını gösteren bir maddedir. Bu madde, 5 inci madde, ulusal yargımızın tahkimi denetleme maddesidir. Evet, tahkim olacaktır; tahkim, bir önceki maddede hangi şartlara göre düzenlenmişse o şekilde yapılacaktır; ama, daha sonra tahkimin kararları, hakem kararları Yargıtayda temyiz edilecektir, tanıma ve tenfiz işlemi de asliye hukuk mahkemelerinde görülecektir. Nerede görülecektir; Türkiye Cumhuriyetinin asliye hukuk mahkemelerinde görülecektir. Temyizi nerede yapılacaktır; Türkiye Cumhuriyetinin Yargıtayında yapılacaktır.

Değerli arkadaşlarım, bu kadar kesin hukukî güvencelerle, Türk yargısı böylesine bir denetim gücüne sahip iken, uluslararası tahkimden korkma gibi, yersiz, çağımızla alakası olmayan bir paranoyaya artık ihtiyaç yoktur.

Bu duygularla, hepinize saygılar sunuyorum. (ANAP, DSP ve MHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sorulara geçiyoruz.

Sayın Polat, buyurun efendim.

ASLAN POLAT (Erzurum) – Sayın Başkanım, delaletinizle Sayın Bakanıma şu soruyu sormak istiyorum. Tahkim Yasasını, bundan sonra yaptığımız sözleşmelerde, istek olursa uygulayacağımıza göre, Sayın Bakandan net olarak öğrenmek istediğim sorum şudur: İstanbul’daki dağıtım şirketini alan basın kuruluşu, şu anda yüzde 25 ve 29’larda olduğu belirtilen kayıp kaçak oranını bir yılda yüzde 19’a, bir müddet sonra da yüzde 8’e kadar düşüreceğini belirtmiş ve dolayısıyla da, kendisinden sonra gelen firmayla arasında olan 225 milyon dolarlık farkı, sırf bir sene içerisinde kayıp kaçak oranını önemli ölçüde yenileyeceğini, teknoloji getireceğini belirterek elde etmişti.

Şimdi, sizden öğrenmek istediğim şu bu akşam: O basın kuruluşu, bu Tahkim Yasasıyla, geriye dönük olarak birtakım haklar elde ederek, bu verdiği önemli taviz aynen muhafaza edilecek midir; yoksa, bunda yeni bir pazarlık usulü olup, o basın kuruluşu yönünde bir avantaj sağlanacak mıdır?

Saygılarımla.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum.

Sayın Ilıcak, buyurun efendim; sorunuzu sorabilirsiniz.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Ilıcak.

Sayın Toprak, buyurun efendim, sorunuzu sorabilirsiniz.

RAMAZAN TOPRAK (Aksaray) – Teşekkür ediyorum.

Sayın Başkanım, aracılığınızla, Sayın Bakana sorumu yöneltiyorum.

Öncelikle, birtakım gerçekleri Yüce Türk Milletinin gözünden kaçırmaya hiç kimsenin hakkı olmadığını ifade etmek istiyorum.

Tasarının bu maddesiyle, temyiz merciinin Yargıtay olduğu ifade edilmektedir; ancak, şu çok iyi biliniyor ki, daha önceden, bizim mevzuatımızda, iç hukukumuzda zaten tahkim düzenlemesi var idi. Bu tahkim düzenlemeleriyle ilgili anlaşmazlıkların son çözüm yeri, temyiz mercii Yargıtaydır; doğrudur.

Yine, tasarının 3 üncü maddesinde, yabancılık unsuru taşıyan sözleşmelerden doğan uyuşmazlıkların hangi hallerde hangi hukuka göre çözüleceği de açık olarak ifade edilmiştir.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum.

Sayın Akman, buyurun, sorunuzu sorabilirsiniz.

YAHYA AKMAN (Şanlıurfa) – Sayın Başkanım, aracılığınızla, Sayın Bakanımdan bir hususu aydınlatmasını isteyeceğim.

Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum.

Buyurun Sayın Bakan, sorulara cevap verebilirsiniz.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Sayın Polat’ın sorusuyla başlamak istiyorum. Şirketlerin vermiş olduğu taahhütler ve bir yarışma ortamında verilen taahhütlerin değişmesi söz konusu değil. Bir defa, onların değiştirilebilmesi, daha önce yapılan bütün işlemlerin yok kabul edilmesini gerektirecektir; bunlar, hiçbir şekil ve şartta, ne kayıp kaçak oranları ne de onun dışındaki taahhütler değiştirilemez; onu, açıkça belirlemek istiyorum.

Yine, diğer bir hususa değinmek istiyorum: Çorum-Amasya-Kastamonu bölgesinden bahsedildi. Birinci olan firma, başka bölgelerde de kazandı ve bu bölgelerin dördüncü tercihi olması nedeniyle, şartname gereği teklifi geçersiz sayılmıştır. İkinci olan firmanın bir başka bölgede hile yoluna gidilerek teklifini çekmesi nedeniyle, teminatı irat kaydedilmiş, teklifi feshedilmiştir. Üçüncü olan firmanın teklifi, fizibilite eksikliği nedeniyle reddedilmiştir. Dördüncü firmaya bakıldığında ise, teklifin çok yüksek olması nedeniyle değerlendirme dışı bırakılmıştır; yani, buranın iptal edilmesi şu veya bu sebebe göre yapılmamıştır.

Şimdi, tabiî, maddeyle ilgili sorularınızı da kısaca değerlendirmek istiyorum.

RAMAZAN TOPRAK (Aksaray) – Güvenmeyen sizsiniz Sayın Bakan, yabancı hakeme götürüyorsunuz.

YAHYA AKMAN (Şanlıurfa) – Böyle bir maddeye hiç gerek yok zaten, maddenin kendisi gereksiz.

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Yani, hakem kararını değiştirebilir mi Yargıtay?

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Efendim, Yargıtay, hakem kararını değiştirebilir mi? Temyiz makamıdır; burada verilen kararın, yapılmış olan sözleşmelere, alınmış olan kararlara uygun olup olmadığını, tanıma veya tenfizin yerinde olup olmadığını tabiî ki değerlendirecek.

YAHYA AKMAN (Şanlıurfa) – Hiç alakası yok.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Hakem kararının tanınmasını yapacak olan mahkeme asliye hukuk mahkemesi, tenfizini yapacak mahkeme asliye hukuk mahkemesi ve ben, biraz önce söyledim; Türk mahkemeleri, bu değerlendirmeleri yaparken “Türk kamu düzenine aykırıdır” ibaresini kullanmak hakkına sahiptirler ve sadece bu haklarını kullanarak, herhangi bir gerekçe dahi göstermeden, yabancı hakem kararlarının uygulanmasını, tanınmasını, tenfizini reddedebilirler.

YAHYA AKMAN (Şanlıurfa) – Hiç alakası yok.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Esasında, literatür, şu anda, bu mahkeme tenfiz, tanıma kararlarının gerekçeli olup olmaması konusunu tartışıyor.

Teşekkür ediyorum.

RAMAZAN TOPRAK (Aksaray) – Sayın Bakanım, hâlâ, soruma cevap alamadım.

BAŞKAN – Sayın Bakanım, cevaplarınız bitti mi?

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Evet efendim.

BAŞKAN – Teşekkür ederim.

T. RIZA GÜNERİ (Konya) – İyi ki, zabıtlara geçti Sayın Bakan.

BAŞKAN – Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

Müteakip maddeyi okutuyorum:

Hüküm bulunmayan haller

MADDE 6. – Bu Kanunda ve usulüne göre yürürlüğe konulmuş uluslararası anlaşmalarda hüküm bulunmayan hallerde, 18.6.1927 tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu ile 20.5.1982 tarihli ve 2675 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanunun tahkim ile ilgili hükümleri uygulanır.

BAŞKAN – Madde üzerinde Fazilet Partisi Grubu adına, Tokat Milletvekili Sayın Bekir Sobacı; buyurun efendim. (FP sıralarından alkışlar)

FP GRUBU ADINA BEKİR SOBACI (Tokat) – Sayın Başkan, değerli arkadaşlar; hepinize saygılar sunuyorum.

Başbakanımızın Amerika seyahati öncesinde ve ülke gerçeklerinin ve dünya gerçeklerinin gereği olarak, muhalefetin de desteğiyle, çok büyük sayıda katılımla, tahkim yasası çıkarıldı ve bundan yola çıkarak, reddedilen bir kanunu, tahkime sığınarak, hükümet tekrar, bir sene geçmeden bir manipülasyonla şu anda karşımıza getirdi.

Şimdi, burada, 57 nci hükümet tarihe geçiyor; bununla değil, siz, geçmişte çok başka şeyler de yaptınız, sizin partiniz, Sayın DSP... Tarihin iki sayfası var; ama, hangi sayfasına geçiyorsunuz önemli olan odur. Tarihin iki sayfası var.

Ben size açık söylüyorum: Orada taahhüt edilen kaçak yüzdelerinden tutun da satış fiyatlarının bile düşeceğini ben size taahhüt ediyorum, garanti ediyorum. Gelin, buna destek verelim, hiç polemik yapmaya gerek yok. Siz o sözleşmeleri, dağıtım sözleşmelerini münfesih hale getirttirin -kanunî hakkınız var- ondan sonra yapın bir ihale, kamu menfaatı nerede yatıyor, o zaman göreceksiniz. Ha, o zaman, tabiî, biz, kartel medyasının, medya tekelinin, hükümet üyelerinin, partilerin hakkında yayın politikalarına baktığımızda, bal gibi bu yasayla alakalıdır o medyanın yayınları. Ara ara MHP’nin milletvekilleri hakkında... O malum medyada, patronların medyasında, şu dağıtım izni alan, sözleşme imzalayan kuruluşlardan medya patronu olmayan hiçbir kuruluş yok, Çukurova dahil. Hepsinin basını var, medyası var, televizyon satın aldılar. İhlas Holding dahil. Açık konuşuyorum. İşte, o yayınlarda, milletvekillerini ve partileri baskı altına alarak sonuç elde etmenin aceleciliği var. Sizde de bu acelecilik var hükümet olarak.

Peki, bütçe kanununa da koydunuz; vardı 1999’da da, 2000’de de. Yap-işlet-devretle yapılacak, hazine garantisinde. 500 milyon dolarlık o limiti de ona dahil etmiyorsunuz; o limitin içerisinde değil bu yap-işlet-devret, hazine garantileri. Ha, şimdi siz ne yapacaksınız; ben size açık konuşayım: Bir sürü dağıtım şirketine hazine garantisi vereceksiniz; çayın taşı ile çayın kuşunu vuracaklar; ola ki, meydana gelecek birtakım riskleri de hazinenin sırtına yıkacaklar. Özelleştirme mantaliteniz zaten ortada.

Şimdi, Sayın Ramazan Toprak, burada “sözleşmede üçüncü kişilerin, yani, üçüncü müşterinin, dağıtım şirketlerinden elektrik tüketen üçüncü müşterinin arada çıkacak ihtilaflarında ne olacak” diye soru sordu, hiçbir şey diyemediniz. Peki, sizin yıllardır bir Aktaş uygulamanız var İstanbul’da. Kepez’de, Çukurova’da kaç tane ihtilaflı davanız var; bir açıklar mısınız şu Genel Kurula?! Kaç tane mahkemelik olduğunuz konu var, trilyonluk?!. Daha siz, cep telefonlarından KDV’yi tahsil edemediniz. (FP sıralarından alkışlar) Şunu iyi bilin, burada da, yine, KDV’yi tahsil edemeyeceksiniz; çünkü, bir defa, baştan hüsnüniyetle yaklaşmak lazım. Eğer kamu menfaatını düşünüyorsanız, yapacağınız iş... Bakın, BOTAŞ, şimdi özelleştirme kapsamına alınacak. Özel şirketler gaz getirecek, fiyatı yüksek tutacak, çevrim santralları kuracaklar... Bir tekelleşmenin arifesindeyiz, acımasız bir tekelleşmenin...

Yine, bu yasa tasarısı, bal gibi tahsisi ifade ediyor; özel bir yasa tasarısıdır, birileri için çıkarılmaktadır ve bu manada da, aslında, hukuka ve anayasal eşitliğe mutlaka aykırı düşmektedir. Burayı da ifade etmek istiyorum değerli arkadaşlar.

Ayrıca, siz, tabiî, burada, Sermaye Piyasası Kanununa benzer bir enerji piyasası kanunu ve düzenlemeleri getiriyorsunuz, düzenleyici kurulu getiriyorsunuz; Enerji Bakanlığı, Yargıtay, Danıştay, odalar birliği ve üniversitelerden... Henüz mahiyetini bilmiyoruz. Biraz da sus payları vererek, şimdi, burada, siz bu düzenlemeleri yaptıktan sonra, acımasız bir tekelin -Sermaye Piyasasına benzeyen düzenleyici bir kurulla enerji sektörünü düzenleyeceksiniz; ruhsatları bu kurul verecek ve istediğine ruhsatı verecek- rekabete açık olmayan bir uygulamanın da, bu ülke ve toplum, acımasız sonuçlarını yaşayacaktır.

Şimdi, sizin, burada, çok hamaset dolu temennilerinize katılıyoruz; ama, tarih ve gelecek yıllar... Sizin uyguladığınız ve mantalitenizin oturduğu ana temele baktığımız zaman, o platformda Türkiye’yi karanlık bekliyor. Türkiye’de, uluslararası imalatta, uluslararası piyasalarda, ucuz elektrikle değil, pahalı enerjiyle yarışmak zorunda kalacak bir sanayi sektörünün hangi noktalarda sıkışacağını göreceğiz.

Yine ifade etmek istiyorum: Bu manada, hükümet olarak geçmişteki ve halihazırdaki uygulamalarınıza baktığımız zaman da, sizin, tavizkâr ve diyet ödeyen anlayışınızın, bu tasarıda da zorlamalarla, olayı zorlayarak ve ısrarla, tepede birtakım pazarlıklarla çözerek, ileriye dönük, Türkiye’nin enerji tekelinde size destek veren belirli medya ve patronların tekelinin sağlanması noktasındaki hukuk düzenlemelerinizi anlamak mümkündür; ama, bunu, yarın kamuoyu ve tüketici olan bu millet daha iyi anlayacaktır; çünkü, uygulamalarınızdan çıkan sonuçları ve şu kanun tasarısındaki ısrarınızı anlamak mümkün değildir.

Tekrar ifade ediyorum. Siz tahkimi çıkarırken buradan, yabancı sermaye gelecek diye ısrarla destek verildi; ama, şu anda, siz, yerli sermayeyi, senelerdir yüksek reel faizlerle beslediğiniz sermayeyi ecnebi hale getiriyorsunuz, tahkim yolunu, onlara da, geriye dönük olarak açıyorsunuz. Sonuçta, haksız rekabete dayalı bir enerji politikanızın da acımasız sonuçlarını, hem sanayie hem de hane, ev halkı tüketimine açacaksınız.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BEKİR SOBACI (Devamla) – Hepinize saygılar sunuyorum.

Gruplar adına başka söz?.. Yok.

Şahsı adına, İstanbul Milletvekili Masum Türker; buyurun efendim.

MASUM TÜRKER (İstanbul) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; bu madde, aslında, biraz evvel, bana cevaben verilen maddelerdeki boşlukla ilgilidir. Sanıyorum ki, Sayın Akman ve değerli arkadaşım Sayın Sobacı, benim söylediklerimi ya kaçırdılar ya farklı algıladılar. Ben, alınan yurt dışındaki kararın, kabul tanınacağı veya onanacağını söylemiştim. Şimdi, bununla ilgili olarak söylediklerimi fazla konuşmak istemiyorum.

Sayın Akman’ın söylediği, milletlerarası özel hukuk ve usul hukuku hakkındaki kanun, tenfiz kararının mahkeme kararı olduğu zaman nasıl olacağını, hakem kullanıldığı zaman -şu andaki uygulamada- nasıl olacağını tanzim etmiştir ve iki düzenlemede de ortak bir karar, tenfiz kararının onanması için ya da kısmen onanabilmesi için, hükmün, kamu düzenine aykırı bulunmaması şartı vardır. Yani, Türk kamu düzenine, Türk yargısının esas alacağı düzene aykırılık varsa, bu konuda onamayabileceği, bu nedenle de, bu konudaki anlaşmazlığın bu sefer görülebilmesi için Yargıtaya gidebileceği söyleniyor.

Benim dileğim, bu tartışmaya meydan verdikleri için, değerli milletvekilleri ve konuşmacıların buradaki konuşmalarında, her maddenin yargı organı tarafından uygulanması anında kendisine mehaz olabilecek, kendisine, halkın iradesini temsil eden kanun koyucunun verdiği direktifi esas alabilecek düzenlemelerin yapılabilmesidir. Ben, bunları, Sayın Mir’in bazı konuşmalarından çıkarıyorum. Hepimizin Sayın İyimaya’yı dinlememizin nedeni, ileride bu maddenin uygulanmasında bize yol gösterebilmesidir. Muhalefet ya da iktidar ayırımı yapmaksızın bize düşen görev, bunun içeriğini doldurmaktır.

Böyle bir açıklamayı yapmama meydan verdikleri için, hem Sayın Akman arkadaşıma hem Sayın Sobacı’ya da içten teşekkürlerimi sunuyor ve hepinize saygılarımı sunuyorum. (DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Türker.

Şahsı adına ikinci söz, İstanbul Milletvekili Sayın Emre Kocaoğlu; buyurun efendim.

A. EMRE KOCAOĞLU (İstanbul) – Sayın Başkanım, değerli milletvekilleri; tahkim yasa tasarısının 6 ncı maddesine ilişkin olarak kişisel görüşlerimi arz etmek üzere huzuruna geldim. Yüce Heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

Hepinize saygılar sunuyorum. (ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Kocaoğlu.

RAMAZAN TOPRAK (Aksaray) – Sayın Başkanım, Sayın Bakana sorumu yöneltiyorum.

İkinci sorum: Yine, aynı şekilde, üçüncü kişilerin, yani hakları haleldar olan, hakları tecavüze uğrayan özel kişilerimizin, tüzelkişilerimizin, özellikle de belediyelerimizin hakları ciddî oranda yok edildiği takdirde, ortaya çıkan fiilî bir durum var, bir uyuşmazlık durumu var, suçtan zarar gören var; ancak, bu zarar görenin neresi olduğu konusunda tasarıda hiçbir hüküm yoktur. Ben Sayın Bakandan, suçtan zarar gören bu üçüncü kişilerin, haklarını hangi yargı organı önünde arayabilecekleri hususunu soruyorum.

Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN – Buyurun Sayın Bakan, cevap verebilirsiniz efendim.

RAMAZAN TOPRAK (Aksaray) – Sayın Bakanım, ben başka konuları ifade ettim; şu bahsettiğiniz cevap, benim sorumun cevabı değil.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Tekrar bir inceleyelim; biz, yazılı olarak size bilgi sunalım.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum efendim.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

7 nci maddeyi okutuyorum:

MADDE 7. – 8.6.1994 tarihli ve 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanunun geçici 1 inci maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

BAŞKAN – Madde üzerinde, Fazilet Partisi Grubu adına, Adıyaman Milletvekili Sayın Dengir Fırat; buyurun. (FP sıralarından alkışlar)

FP GRUBU ADINA DENGİR MİR MEHMET FIRAT (Adıyaman) – Teşekkür ediyorum Sayın Başkanım.

Sayın Başkanım, değerli milletvekili arkadaşlarım; şu ana kadar 311 sıra sayılı yasa tasarısına ilişkin görüşmüş olduğumuz maddeler, aslında, daha evvel de belirttiğim gibi, şimdi görüşülmekte olan 7 nci maddeyle, biraz sonra görüşeceğimiz geçici 1 inci maddenin örtü maddeleriydi. Bu iki madde geçirilmek isteniyor. Öbürleri, hiçbir şekilde gerekliliği olmayan, daha evvel mevzuatımızda yer alan, hukukumuzca düzenlenmiş olan maddelerdir.

Dolayısıyla, halk tabiriyle, zurnanın “zırt” dediği deliğe geldik ve bir hukukçu kitlesinin feryadıyla, bu 7 nci madde ve 1 inci maddeye cevap verip Türkiye Büyük Millet Meclisinin zabıtlarına geçmesinde fayda görüyorum.

İnanıyorum ki, bu, İstanbul Barosunun, Türkiye’nin en büyük barosunun bir hukuk feryadıdır ve bilebildiğim kadarıyla, sayın milletvekillerimizin tamamına fakslanmıştır. Ancak, bir kez daha tekrarda fayda görüyorum.

İstanbul Barosu Yönetim Kurulu şöyle diyor: “Bugün öğleden sonra, Türkiye Büyük Millet Meclisi Adalet Komisyonunda bir yasa tasarısı görüşülecek. Tasarının adı, Kamu Hizmetleri ile İlgili İmtiyaz Şartlaşma ve Sözleşmelerinde Bunlardan Doğan Uyuşmazlıklarda Tahkim Yoluna Gidilmesi Halinde Uyulması Gereken İlkelere Dair Kanun Tasarısıdır.

Basında yer alan haberlere göre, iktidar partisi gruplarının yöneticileri, Adalet Komisyonundaki üyelerini ‘bu tasarıyı geçirin’ diye uyarmışlardır. Başbakan Davos’a gitmeden önce, tasarının yasalaşmasını istiyorlarmış.

Bizler, İstanbul Barosu Yönetim Kurulu üyeleri de, Adalet Komisyonu üyelerine ve tüm milletvekillerine sesleniyoruz. Tasarının, özellikle 7 nci maddesi ile geçici 1 inci maddesindeki düzenlemelerle, ülkenin malî ve doğal kaynaklarını, geriye dönük biçimde belli kişi ve kuruluşlara karşılıksız ve haksız, âdeta iktidar olmasının, iktidarda kalabilmesinin diyeti olarak sunan, çevrenin, kültürel mirasımızın talanına yol açacak bu tasarıyı yasalaştırmayınız.

Bundan bir süre, önce tahkim tartışmaları adı altında, tahkimle hiçbir ilgisi bulunmayan Anayasanın 47 ve 155 inci maddeleri değiştirildi. Sonra, bu değişiklikleri uygulamaya yansıtabilmek amacıyla, Danıştay ve İdarî Yargılama Usul Yasaları değiştirildi.

Tasarının geçici 1 inci maddesi, bu düzenlemeyi, daha önce imzalanmış kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerine göre başlatılmış, yürüyen tüm proje ve işlere de uygulama olanağını getiriyor. Böylece, Danıştayın inceleme yetkisi, geriye dönük olarak kaldırılıyor. Danıştayın inceleme yetkisi ve bu yetkisini kullanarak hukuka ve kamu yararına aykırı bulduğu için idarenin taraf olduğu sözleşmelerde yer almasını engellediği düzenlemelerin ve daha önceleri özel kişilerin lehine konulması talep bile edilemeyen düzenlemelerin geriye dönük olarak yürüyen işlere ilişkin sözleşmelerde yer almasının önündeki engeller kaldırılıyor.

Tasarının özellikle 7 nci maddesi ile geçici 1 inci maddesi, hukuk devleti ilkelerine aykırıdır, demokratik devlet temellerinin inkârıdır. Sözleşmeler hukukuyla da bağdaşmayan bu düzenlemelerin, başvuru halinde Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edileceği de bellidir. Ancak, iptal kararına kadar iş işten geçecek, iktidar partileri, iktidar olmanın ve iktidarda kalmanın diyetini ödemiş olacaklardır.

Geriye dönük olarak gerçekleştirilen, ülkenin malî kaynaklarının, doğal kaynaklarının, ormanlarının, akarsularının, enerji kaynaklarının, iletişim olanaklarının, doğal güzelliklerinin, kültürel mirasının ve varlığının belli kişi ve kuruluşlara, hukuk devleti hiçe sayılarak, haksız, dayanıksız ve karşılıksız devridir.

Tasarının tahkime ilişkin düzenlemeleriyse, sadece tahkimle ilgisi olmayan 7 nci madde ile geçici 1 inci maddeyi gözlerden kaçırmak için çalakalem hazırlanmış, tamamı gereksiz, bir kısmı uygulamada kaos yaratacak, Türk tahkim hukukuyla çelişen hükümlerden oluşmaktadır.

Tasarının 1 ilâ 6 ncı maddelerindeki düzenlemeler, tahkimle ilgilenen herkesin bildiği ve uyguladığı yasal düzenlemelerde ya da yargı kararlarında başlık ve tereddüt bulunmayan, ders kitaplarında yer alan temel bilgileri yasallaştırmaya çalışmaktadır.

Ayrıca, Türk tahkim hukukunda, milletlerarası tahkim kavramı bulunmamaktadır. Bu nedenle, 2 nci maddenin (b) bendinin hukukumuz açısından anlamı yoktur. Bunun gibi, yabancılık unsurunun da ne olduğunu yasalar belirtemez. Uygulamada sorunlar yaratacak 2 nci maddenin (a) bendi de gereksizdir.

Belki, tahkim şartı ya da sözleşmesi imzalayacak idarenin bu konudaki görevlerine yol gösterici nitelikte olmak üzere, bir genelgeyle iletilebilecek bu bilgilerin, bu haliyle bir yasa konusu yapılması gereksizdir, faydasızdır.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

DENGİR MİR MEHMET FIRAT (Devamla) – Sayın Başkan, 1 dakika rica ediyorum.

BAŞKAN – Tamamlayın efendim; buyurun.

DENGİR MİR MEHMET FIRAT (Devamla) – Bugün öğleden sonra; yani, bugün, Türkiye Büyük Millet Meclisi Adalet Komisyonunda görüşülecek bu yasa tasarısıyla, Danıştayın inceleme yetkisi geriye yönelik olarak kaldırılıyor, kamu hizmetlerine ilişkin yürüyen işlerin sözleşmelerinin yeniden ve her türlü denetimden kaçırılarak düzenlenmesinin yolu açılıyor. Tasarının gerekçesi olarak, yabancı sermeyayi ülkeye çekme ihtiyacı gösteriliyor. Bu gerekçe doğru değildir. Hükümet, bu tasarının yasalaşması halinde yararlanacak kişi ve kuruluşları kamuoyuna açıklasın. Bu listedeki kişi ve kuruluşların tamamına yakınının yerli, yani, Türk kişi ve kuruluşlar olduğu görülecektir.

Hükümet, Anayasanın 47 ve 155 inci maddesiyle, Danıştay ve idarî yargılama usulü yasalarını değiştirerek, Danıştayın inceleme yetkisini kaldırdı; idarenin imzalayacağı sözleşmelerde de, her türlü denetim kaldırıldı. Şimdi, bu tasarıyla, aynı düzenlemenin geriye dönük olarak uygulanması sağlanıyor. Türkiye Büyük Millet Meclisi Adalet Komisyonu üyelerini ve tüm milletvekillerini hukuk devleti anlayışıyla bağdaşmayan, ülkemizin ve halkımızın çıkarlarıyla çatışan bu tasarıya karşı oy kullanmaya çağırıyoruz.

Saygılarımızla.

İstanbul Barosu Yönetim Kurulu.”

(FP sıralarından alkışlar)

Biz, parti olarak, bu yasanın çıkacağını biliyoruz; ancak, bu öneriye katılarak, bu yasayı Anayasa Mahkemesine götüreceğiz ve inşallah, iptal ettireceğiz. Ümit ediyoruz ki, bu Anayasa Mahkemesi süreci içerisinde sayın hükümet bazı işlemlere girerek bazı kişileri âbad etmez.

Teşekkür ediyorum, saygılarımla. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Fırat.

Doğru Yol Partisi Grubu adına, Tunceli Milletvekili Sayın Kamer Genç; buyurun efendim. (DYP sıralarından alkışlar)

DYP GRUBU ADINA KAMER GENÇ (Tunceli) – Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Aslında, bu kanunun tüm maddeleri üzerinde söz istedim; fakat, iktidar partisi milletvekilleri -artık, hakkıyla mı- muvazaalı olarak söz aldılar, söz hakkımızı kıstılar. Söz hakkımızı kısan ve özellikle iktidara yaranmak için söz isteyen bu milletvekillerine bir tavsiyem var; ülkeyi, ülkenin geleceğini talan eden böyle bir kanunu cansiparane müdafaa eden kişilerin sonu hiç hayırlı gelmez, bunun bilinmesini istiyorum. (DYP ve FP sıralarından alkışlar)

Değerli milletvekilleri, tabiî, bu kanunun 1’den 6 ncı maddesine kadar olan hükümleri, işte Tahkim Yasasını çıkardık, ona göre pek de yerinde olmayan uyum yasası hükümleridir; ancak, bunun 7 nci ve geçici 1 inci maddeleri, aslında, tahkimi dahi, bizi bu kadar zorlayarak, Anayasayı değiştirerek, çıkarmaya zorlayan zihniyetin ve çevrelerin bu nedenle tahkimi zorladığını göstermesi bakımından -bu madde ve geçici 1 inci madde- bunun göstergesidir.

Şimdi, ne yapılıyor; daha önce 46 tane sözleşme yapılmış... Aslında, getirilen bu kanundaki ifadeler başka; ama, ben bu Bakanın hiçbir şeyine güvenmedim; çünkü, devamlı yanlış bilgi veriyor, devamlı Meclisi kandırıyor, Adalet Komisyonundaki üyeleri kandırdı. Verilen bilgiler yanlış değerli arkadaşlar. Diyor ki: “Bu sözleşmeler yine Danıştayın incelemesinden geçecek.” Kesinlikle geçmeyecek.

Değerli arkadaşlarım, bakın; bir sözleşmenin Danıştayın incelemesinden geçebilmesi için, idarî imtiyaz sözleşmesi olması lazım. Biz, bu 4493 sayılı Kanunla kabul ettiğimiz maddeyle, bunları, imtiyaz sözleşmesinden çıkardık, özel mukavele haline getirdik.

Şimdi ne olacak?.. Tabiî, zamanımız çok az; keşke, zaman, böyle bir saat olsa da ben size açıklasam. Bununla Türkiye’ye ne veriyor, kimlere ne veriyor?..

Tabiî, bazı medya patronları, bu iktidarın her şeyini destekliyor. Öyle ki, Allah’ın zemzem suyuyla yıkanmış bir iktidar, hiçbir kusuru yok; ama, memleketi felakete götürmüşler, ekonomi iflas etmiş, her tür işsizlik var, insanlar aç, çıplak; insanlar inim inim inliyor; ama, medya sayfalarındaki başlıklara bakarsanız, ooh, memleket güllük gülistanlık!

Değerli arkadaşlarım, bazı basın patronlarına birtakım imtiyazlar verilmiş. Nedir; mesela, size misal vereyim ve Ankara’nın elektrik dağıtım imtiyazını alan bir şirketi tarif edeyim...

Bu kişi ne yapacak; özel sözleşme yapacak. Özel sözleşme gizlidir; yani, bakan çağıracak, diyecek ki “ey medya patronu, sen beni bu kadar destekliyorsun, benim sana diyet borcum var kardeşim. Ne yapacağız?.. Sana buranın dağıtımını verdim.” O zaman, mahkemeye de gitmiyor, çıkan ihtilaflar mahkemeye de gitmiyor. “‘Hakemi kim tayin edelim; bizim Turgut’u tayin edelim, bizim Turgut da hakem olsun, ne olacak.” Ondan sonra, bizim Turgut da hakem olacak; ama, nasıl olacak, bakın bu çok önemli.

Sayın milletvekilleri, bakın, çok ciddî şeyler söylüyorum size. Buraya, mesela bir (A) kazasına, elektrik şebekesini götürecek; eğer bu elektrik şebekesi 1 milyar liraya mal oluyorsa, 100 milyar lira gösterecek. Bizde, Türkiye’de naylon fatura işlemiyor mu arkadaşlar; naylon fatura işleyecek; o 1 milyar lirayı 100 milyar lira yapacak ve hemen devletten alacak; çünkü, yapılan mukaveleler öyle. Devletten alacak, neye yükleyecek; elektrik fiyatına ekleyecek.

Bakın, değerli milletvekilleri, size samimiyetle söylüyorum ki, bu kanunu, bu maddeyi kabul ettikten sonra, Türkiye’de, halkın yaşaması çok zorlaşacak; çünkü, öyle düşünün ki, bazı güçlü medya patronları, birçok yerin elektrik üretim ve dağıtımını almışlar. Şimdi, bunlar, hizmet götürmeyecekler, elektrik vermeyecekler, vatandaşa hizmet de yapmayacaklar -işte, örnekleri var- ama, faturayı dayayacaklar.

Değerli arkadaşlarım, ben Adalet Komisyonunda da konuştum, dedim ki; bakın, sevgili milletvekilleri, arkadaşlar, bir başbakan bu gruplardan gelecek tazyike dayanamaz; ama, biz, milletvekilleri olarak, Parlamento olarak dayanabiliriz; çünkü, Parlamentonun gücü, en yüksek güçtür; bence, biz, hükümeti zora sokmayalım; gelin, bu maddeleri reddedelim; tamam, 1 ilâ 6 ncı maddeye kadar olanları kabul edelim; ama, 7 nci ve geçici 1 inci maddeleri reddetmezsek, Türkiye’nin geleceğini büyük bir ipotek altına koyacağız, Türkiye’yi yaşanamaz bir ülke haline sokacağız.

Değerli arkadaşlarım, bakın, Türkiye’de örnekleri var; işte, Çukurova Elektrik var -Adana’da, o civarda yaşayan insanlar var- işte, İstanbul’da AKTAŞ var. Bunlar yatırım yapıyorlar mı, hizmetin iyileştirilmesi konusunda herhangi ciddî bir şeyleri var mı; yok. Çünkü, bunların arkasında bir medya gücü var; medya gücünü arkasına almış bir kişinin, vatandaşın hakkını koruması mümkün değil ki; o, kendi cebini düşünür.

Ha, bakın, biz bunları dile getirdiğimiz için, Doğru Yol Partisi, Türkiye’de medyada yok, silinmiş. Bakın, birçok komisyonda Doğru Yol Partisi olarak çok ciddî şeyler söylüyoruz; ama, medyada bir tek satır yer almıyoruz. Niye; çünkü, menfaatlarına karşı geliyoruz. (DYP sıralarından alkışlar) Ha, bugün, sizler, onların o menfaatlarını kollayan, onlara hizmet eden insanlar olarak görünebilirsiniz; ama, sevgili milletvekilleri, Türk Halkının menfaatını koruyan insanların Türkiye’de yaşayabilirliğini ortadan silmemek lazım. Türkiye öyle bir ülke haline geldi ki, Türk Halkını, Türk Devletini savunan insanların yaşayamayacağı bir ülke haline geldi. (DYP sıralarından “Bravo” sesleri, alkışlar, FP sıralarından alkışlar) Çünkü, Türkiye’de belirli medya grubunun, sermaye grubunun köleliğini yapmadan yaşamak mümkün değil, politika yapmak mümkün değil.

Değerli milletvekilleri, bunlara cephe alalım, kişiliğimizi koyalım. Biz bu Anayasaya göre yemin ettik; bu yeminimizde, Türk halkının menfaatını, sosyal devlet...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Buyurun, tamamlayın efendim.

KAMER GENÇ (Devamla) – ...ilkesini koruyacağımıza yemin ettik. Sosyal devlet kavramını siliyoruz sayın milletvekilleri; yani ne yapıyoruz; devletin kamu hizmeti niteliği bulunan bütün hizmetlerinden kamu hizmeti niteliğini kaldırıyoruz, ondan sonra da getiriyoruz özel teşebbüse devrediyoruz.

Şimdi, ANAP’ın bunlara karşı bu kadar toleranslı davranmasını kabul ediyorum. ANAP ne yapmış, gelecek yirmi seneye kadar sözleşmeleri, ihaleleri yapmış; burada büyük menfaatları var; alanlar, yandaş müteahhitleri ve MHP’li arkadaşlar, DSP’li arkadaşlar, vallahi billahi sizi perişan edecekler, büyük kazanç sağlayacaklar buradan yahu, bunu bilmenizi istiyorum! (DYP ve FP sıralarından alkışlar)

Yarın Enerji Bakanı çağıracak, tek tek bu ihalelerde pazarlık yapacak. Bakın buraya da bir hüküm koymuşlar sayın milletvekilleri “bir ay içinde başvurusu ve ilgili idarenin müracaatı üzerine” diyor. Şimdi, (a) şirketi başvurdu; ama, Bakan diyecek ki, arkadaş, bizim bir çevremizi gör, ben senin başvurunu Bakanlar Kuruluna götüreyim. Bunlar çok önemli şeyler değerli milletvekilleri. Benim kimseyle hesabım yok.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Genç.

KAMER GENÇ (Devamla) – Efendim, 1 dakika verin.

BAŞKAN – 1 dakika ilave ettim efendim, o da bitti.

KAMER GENÇ (Devamla) – 1 dakikanın bu kadar çabuk bitmemesi lazım.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum efendim.

KAMER GENÇ (Devamla) – Neyse, tabiî, Sayın Başkanın da menfaatına dokunduğu için, hemen sözümüzü kesiyor; ama, yine konuşacağım.

BAŞKAN – Doğru Yol Partisi Grubu adına konuşan Sayın Kamer Genç’e de teşekkür ediyorum.

Şahısları adına, Samsun Milletvekili Sayın Yekta Açıkgöz; buyurun efendim.

YEKTA AÇIKGÖZ (Samsun) – Masum Türker Bey konuşacaklar efendim.

BAŞKAN – Sayın Türker, buyurun. (DSP sıralarından alkışlar)

MASUM TÜRKER (İstanbul) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri, bu maddeyle ilgili tartışmalarımızda, aslında hükümete, ilgili bakanlıklara, idareye yön vermemiz gerekiyordu; ama, üzülerek söylemeliyim ki, biraz evvel Sayın Genç, hepimizi, özellikle iktidar grubunu, herhalde, beraber yemek yediği, bazen su içtiği, bazen de “ben bir yerlere adayım” diye oy istediği kişilerin özbenliklerini unuttu ki “iktidara yaranmak için söz isteyen milletvekilleri” dedi. Biz hiç kimseye yaranmak istemiyoruz; çünkü, iktidarın kendisiyiz. Bunu öyle bilmesini istiyoruz ve iktidarın kendisi olduğumuz için söz istiyoruz. (DSP sıralarından alkışlar)

TURHAN GÜVEN (İçel) – İktidarın ortağısınız efendim.

MASUM TÜRKER (Devamla) – Bunu neden söylüyorum; çünkü, Sayın Genç, bizi, bu konuları da dile getirmemekle itham etti. O zaman, ben, acaba, sabah yanlış mı duydum -ya da öğleden sonraki konuşmada- Sayın Ercan, Doğru Yol Partisi adına konuşurken, dedi ki: “Bu yasaları biz zamanında getirdik, bize destek verilmedi o zamanki hükümet zamanında, destek verseydiniz olurdu.”

HACI FİLİZ (Kırıkkale) – Öyle değil...

TURHAN GÜVEN (İçel) – Son maddeler değil...

MASUM TÜRKER (Devamla) – Şimdi de “bunu dayatanlar var” denildiği zaman, acaba, o tarihlerde dayatanlar mı vardı ki getirildi diye akla gelir. Bu bir çelişkidir. Buradaki çelişkinin üzerinde durmamak lazım. Burada kişileri tahrik etmemek, kişilerin üzerine gitmemek gerekir.

Bir gerçek var; eğer biz, anayasa değişikliğini yapıp, tahkimi kararlaştırmışsak, tahkim konusunu gündeme getirmişsek, bunun hukukunu işletmek zorundayız.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Özel mukavele...

MASUM TÜRKER (Devamla) – Şimdi, burada bir konuyu daha dile getirmek istiyorum. Biz, özel sözleşme yetkisi vermiyoruz maddede “özel hukuk kurallarına göre” diyoruz. “Özel hukuk kurallarına göre” diye söyleyince ne yapıyoruz, artık ihtilaf, idare hukuku kurallarında olduğu gibi, Danıştayda, idare mahkemelerinde değil, varsa ihtilaf, mahkemelerde yer alacaktır, tahkim dışında.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Özel sözleşme; kamu yararı yok...

TURHAN GÜVEN (İçel) – Özel anlaşmada kamu yararı nerede var, bana söyler misiniz...

MASUM TÜRKER (Devamla) – Şimdi, bu konuda özellikle şunu belirtmek lazım: Yine biraz evvel belirtilen “bu, Türk hukukuna yanlışlıktır...” Biz bu kararı alırken “birisi bilmem kaç milyar liralık naylon fatura alacak, elektrik fiyatını artıracak” dedikleri zaman, bunun için de biz o zaman vergi incelemesiyle ilgili tahkimi getirmiyoruz ki. Tabiî ki, bu firma Türkiye’de istediği kadar iş yapsın, vergi incelemesine açıktır. Vergi incelemesinde naylon bir fatura kullanıldığı anlaşılmışsa, böyle bir durum varsa tartışılacaktır.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Ne ilgisi var!..

MASUM TÜRKER (Devamla) – Bu açıklamaları, özellikle bir eleştiriden çok, ileride bu maddenin uygulanmasında aleyhimizde kullanılacak hükümler olabileceği için, düzeltme açısından, en azından milletvekili olarak genelde oyumuzu kullanırken, o görüşlere uymadığımızı -yani, eğer Sayın Genç istiyorsa, burada onu belirtmiş oluyoruz- yani, kamu hakkını, yararını gözeten bir düzenlemeye oy verdiğimizin bilincinde olduğumuzu belirtmek istiyorum.

Bunu söyledikten sonra, bu maddede bir tartışmaya yol açabilecek, ileride aleyhimizde kullanılabilecek bir iki kelimeye de özellikle açıklama getirmek istiyorum; o da şudur: “Bakanlar Kurulu karar verir” hükmünü, yarın öbür gün birileri yanlış uygulamasın diye, kanun koyucu olarak, bir milletvekili olarak, bunu şu şekilde algıladığımızı belirtmek istiyorum: İdareyle ilgili müteahhit ya da firma -üçüncü kişi kim ise- yaptıkları bu yeni düzenlemeyi Bakanlar Kuruluna gönderdikleri zaman, Bakanlar Kurulunun muhakkak olumlu onaylaması şartı yoktur.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Hayır, maddeyi oku; madde öyle değil.

Burada işaret ediliyor, bu konuda da bir önerge verildiği söyleniyor. İşte, bize düşen şey, kamu hukukunu korumak açısından, kamu yararını gözetmek açısından böylesine değerlendirme yapmaktır.

Ben, bu açıklamaları yaparken, en azından, bu maddede yabancı sermaye hukukunu değil, yabancı sermayenin özellikle belirtilen faiz düşüklükleri ve finans kriterlerini getirirken, yalnız güvenlik limitlerini, kriterlerini uluslararası normlarda sağlayabildiğimizi; ama, hiçbir zaman, kamunun, Türkiye Cumhuriyetinin yararlarını geri planda tutacak bir amacın olmadığını, en azından, bu maddenin açıklama kısmında belirtiyor; hepinize saygılarımı sunuyorum. (DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Türker.

NEVZAT ERCAN (Sakarya) – Sayın Başkan, sayın sözcü şahsıma sataştı, bir açıklık getirmek için söz istiyorum.

BAŞKAN – Efendim, zabıtları getirteyim, takip edemedim; eğer öyle bir şey varsa, değerlendiriz.

HACI FİLİZ (Kırıkkale) – Bizzat ismini söyledi Sayın Başkan.

SAFFET ARIKAN BEDÜK (Ankara) – Adını zikretti Sayın Başkan.

TURHAN GÜVEN (İçel) – “Sayın Ercan” dedi...

KAMER GENÇ (Tunceli) – Ayrıca bana da sataştı.

BAŞKAN – Şimdi zabıtları istiyorum efendim; gelsin, tekrar bakacağım.

Müsaade ederseniz, zabıtlara bakayım; eğer gerekiyorsa, Sayın Ercan’a tabiî söz vereceğim.

SAFFET ARIKAN BEDÜK (Ankara) – Sayın Başkan, son derece dikkatli takip ediyordunuz, o bakımdan söylüyorum.

HACI FİLİZ (Kırıkkale) – İşinize gelince öyle, işinize gelince böyle!..

SAFFET ARIKAN BEDÜK (Ankara) – Anında cevap verelim efendim. Hiç olmazsa cevap verme hakkımızı elimizden almayın.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkan, benim için de “grup sözcüsüyle ters düştü” dedi. Bu, benim büyük için bir ithamdır; bu, bir sataşmadır. Grup sözcüsüyle ters düşmedim. Müsaade ederseniz, sataşmadan dolayı söz istiyorum efendim.

BAŞKAN – Sizinle ilgili konuya da zabıtlarda bakayım. Eğer gerekiyorsa...

KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkan, niye başkalarını dinliyorsunuz da, partiniz söz konusu olunca dinliyorsunuz da bize gelince zabıt oluyor?

SAFFET ARIKAN BEDÜK (Ankara) – Sayın Başkan, bu olmuyor, hakikaten olmuyor. 2 dakikalık, sataşmaya cevap hakkı verin; çünkü, sayın sözcü, biraz evvel, doğrudan doğruya hem parti adı zikretti...

TURHAN GÜVEN (İçel) – “Sayın Ercan” diyor efendim.

HACI FİLİZ (Kırıkkale) – İşinize geldiği gibi uygulamayın.

BAŞKAN – Efendim, söz verme zamanını takdir hakkı, zannediyorum ki benim.

SAFFET ARIKAN BEDÜK (Ankara) – Doğrudur.

TURHAN GÜVEN (İçel) – Ama, zamanıdır.

SAFFET ARIKAN BEDÜK (Ankara) – Ama, biz sizin adaletinize ve özellikle konuyu takip ettiğinize inanarak söylüyoruz bunu. Lütfen, istirham ediyorum.

BAŞKAN – Buyurun Sayın Ercan. (DYP sıralarından alkışlar)

Lütfen, yeni bir sataşmaya sebep olmayacak şekilde ve çok kısa olmak üzere, buyurun efendim.

NEVZAT ERCAN (Sakarya) – Sayın Başkanım, değerli milletvekilleri; hepinizi saygıyla selamlıyorum. Yeni bir sataşma yaratmak maksadıyla kürsüye gelmiş değilim; yalnız, bir hususa açıklık getirmek için söz aldım.

Masum Türker arkadaşım, benim, tahkime ilişkin yasal düzenlemeleri geçmişte getirdiğimizi; ama, buna karşı çıkıldığını belirttiğimi ve bugün getirilen tahkime bu defa niye karşı çıktığımızı ifadeyle, benim böyle bir çelişki içerisinde olduğumu... Zannediyorum öyle ifade ettiniz; ben, kısmen, öyle girdim salona.

Evet, şimdi şunu söyleyeyim: Benim bu Danışma Kurulu önerisi üzerinde ifade etmeye çalıştığım husus şu olmuştu: Dedim ki, geçmişte bir anayasa değişikliği önerisi getirdik, değiştirelim dedik, karşı çıkıldı...

NEVZAT ERCAN (Devamla) – Bunu söyledim. Ama, aradan zaman geçti, yıllar geçti, sonra, siz buna ihtiyaç duydunuz dedim. Bu geçen zaman içerisinde de, uğranılan kaybın ağır faturasını millet ödedi, buna sebep oldunuz, şimdi sorumlusunuz ve sizi halka şikâyet ediyorum dedim. Öyle söyledim, zabıtlara da öyle geçti.

MUSTAFA GÜVEN KARAHAN (Balıkesir) – Ne alakası var!

NEVZAT ERCAN (Devamla) – Öyle değil mi; öyle. Ve dedim ki, PTT’nin T’sini satalım istedik; o zaman dünya pazarlarında bunun alıcısı vardı, 30 milyar dolar civarında bir pazar şansı vardı; pazar henüz doyuma ulaşmamıştı; Türkiye’nin buna ihtiyacı vardı. Biz, çıksın dedik, direttik; hayır, sizler, bu çıkmasın... İstemediniz, arzu etmediniz.

KAMER GENÇ (Tunceli) – ANAP’lılar istemedi.

NEVZAT ERCAN (Devamla) – O zaman, iki defa Anayasa Mahkemesine gidildi; yani, burada aşamadığınızı, Anayasa Mahkemesi yollarında, o enerjinizi tükettiniz. Sonra, iki defa Anayasa Mahkemesine gidildi, yazık oldu Türkiye’ye dedim. Öyle söyledik. Yazık oldu değil mi; yazık oldu. Türkiye, şimdi, dünya pazarlarında, PTT’nin T’sini 10 milyar dolara falan alıcı bulmakta güçlük çekecek; alıcısı yok. Ve sonra bütçeden örnekler verdim; 2000 yılı bütçesini bağladınız, 21 katrilyon içborç faiz ödemesiyle karşı karşıya kaldı. Eğer geçmişte Türkiye PTT’nin T’sini o pazarlarda satabilseydi, oradan gelecek parayla, Türkiye, içborç gibi bir kıskacı geride bırakabilirdi, bugün bu ekonomik sıkıntıyı yaşamazdı dedim; öyle söylüyorum.

Bakınız, ne demişim daha sözlerimin başında değerli milletvekilleri: Doğru Yol Partisi, tahkim uyumuna karşı değildir...

MUSTAFA GÜVEN KARAHAN (Balıkesir) – Neye karşı?!

NEVZAT ERCAN (Devamla) – Neye karşı; sizin getirdiğiniz, böylesine gizli saklı –güya gizli, güya saklı– birilerinin çıkarına dönük bir tahkim düzenlemesine karşı Doğru Yol Partisi. (DYP sıralarından alkışlar)

Biz söylüyoruz, diyoruz ki, gelin, şunları şunları...

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Ercan; herhalde, mesele açıklığa kavuştu efendim.

NEVZAT ERCAN (Devamla) – Efendim, son bir cümle söyleyeyim...

MUSTAFA İLİMEN (Edirne) – Size kimse güvenmedi ki...

NEVZAT ERCAN (Devamla) – Muhalefetin önerdiği önerileri, düzenlemeleri, düzeltmeleri dikkate alın, ona göre çıkarın diyoruz bu Meclisten yasaları; bizi kimse dikkate almıyor. Almıyorsunuz; ama, sonra da dönüp dönüp, aynı yasaları tekrar tekrar Meclisin gündemine getiriyorsunuz. Korkarım, aynı şeyleri yeniden bunda da yapacaksınız.

Hepinize saygılar sunarım. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Ercan.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkan, benim de sataşma nedeniyle söz talebim vardı.

BAŞKAN – Efendim, Grubunuzla ilgili vaki sataşma için Grup Başkanvekilinize söz verdim.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Ama, Grubumla ters düştüğümü söyledi.

BAŞKAN – Sizinle ilgili konu için de zabıtları getirtiyorum. İnceleyeceğim; eğer bir sataşma varsa, size de söz vereceğim.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Şahsı adına, İstanbul Milletvekili Sayın Emre Kocaoğlu; buyurun efendim.

A. EMRE KOCAOĞLU (İstanbul) – Sayın Başkanım, değerli milletvekilleri; tahkim yasasının 7 nci maddesi üzerinde şahsî görüşlerimi arz etmek üzere huzurunuza geldim; Yüce Heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

Değerli arkadaşlarım, bu, herhalde, elimizdeki tasarının en önemli maddesi ve bu sebeple de, dikkatle incelenmeye, nasıl bir mekanizma getirdiği açısından dikkatle incelenmeye layık bir madde.

Değerli arkadaşlarım, bu kadar güvenli bir süreci bile -bir haksızlık, insafsızlık, böyle, yağma mağma gibi, bu çatıya yakışmayan kelimeleri kendilerine yakıştıranlar kullansın; ben onları kullanmak istemiyorum- bu kadar güvenli bir mekanizmayı bile şüpheyle karşılamak için gerçekten çok uğraşmak lazım; yani, bu memlekette her yatırımcı kötüdür, bu memlekette her idare kötüdür, bu memlekette her Bakanlar Kurulu kötüdür; bunların hepsi bir araya geldiklerinde, uğraşırlar, didinirler, memleketin aleyhine karar verirler ve bunu da, sadece, itiraz eden üç beş arkadaşımız anlar; geri kalan herkes aynı kötülüğün ortağıdır... Değerli arkadaşlarım, artık, bu kadar büyük bir yanılgı, herhalde, siyasî olmaktan ötede psikiyatrik bir vakadır.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Aslında senin ihtiyacın var.

A. EMRE KOCAOĞLU (Devamla) – Değerli arkadaşlarım, bu yasanın bu maddesi, getirdiği bu güvenceyle, yasanın bütününü teminat altına alan ve yeni getirdiğimiz bu tasarıyla getirilmekte olan sistemin ülke menfaatına işlemesinin teminatı olan bir maddedir ve çok yararlı bir maddedir.

HACI FİLİZ (Kırıkkale) – İkinci cevap hakkı var.

SAFFET ARIKAN BEDÜK (Ankara) – İkinci cevap hakkı çıktı.

A. EMRE KOCAOĞLU (Devamla) – Konuşmamın sonunda bir hususa değinmek istiyorum. Biraz önce konuşan bir değerli konuşmacımız, sırayla, peş peşe, birçok kişiye tarizde bulundu, haksızlıkta bulundu, iftirada bulundu; bu arada, medyanın da kendisine yer vermediğinden bahsetti. Şimdi, işin başında söylediklerine cevabı aslında kendisi vermiş oldu; çünkü, değerli arkadaşlarım, biz, bu değerli arkadaşlarımızın eylemlerini ve maceralarını günlerce gazetelerde tefrika tefrika okuduk.

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Sataşma var...

MUSTAFA ÖRS (Burdur) – Siz, konuları anlatın, konuları!..

A. EMRE KOCAOĞLU (Devamla) – Yani, hâlâ medyanın kendisine yer vermediğinden bahsedebiliyorsa, diğer söyledikleri de, ancak bu kadar ciddîdir, ancak bu kadar ciddîye alınabilir, ancak bu kadar gerçeğe uygundur diyorum.

MUSTAFA ÖRS (Burdur) – Siz, ciddî konuşun, ciddî şeyler anlatın...

A. EMRE KOCAOĞLU (Devamla) – Hepinize saygılar sunuyorum efendim.

TURHAN GÜVEN (İçel) – Üç defa sataştı...

BAŞKAN – Buyurun Sayın Kamer Genç.

Çok açık sataştılar bu sefer efendim; buyurun. (DYP ve FP sıralarından alkışlar)

TURHAN GÜVEN (İçel) – Evet, maalesef...

MUSTAFA ÖRS (Burdur) – Ciddî konuşmadılar, ciddî konuşmadılar...

TURHAN GÜVEN (İçel) – Efendim, her zaman yaptığı şey bu arkadaşın...

BAŞKAN – Lütfen, Sayın Genç, çok kısa ve bir sataşmaya sebep olmayacak şekilde, rica ediyorum...

KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; bakın, hepimiz bu Türkiye Cumhuriyeti Devleti içinde yaşamak zorundayız. Ben, dört dönemdir üst üste bu Parlamentoya geliyorum; hiçbir zaman kendimi belli bir sermaye grubunun lehine satmadım, fikirlerimi de satmadım; burada, çıktım, Allah’a inandığım kadar, vicdanıma inandığım kadar ve memleketimin geleceğini gördüğüm gerçekleri savundum. (DYP ve FP sıralarından alkışlar) Ben, bunun için hiç kimseden korkmadım.

Şimdi, getirilen bu kanun tasarısının 7 nci ve geçici 1 inci maddeleriyle, Türkiye’nin geleceğini talan eden ve Türkiye’nin geleceğini karanlığa götüren bir tasarı olduğunu, bu kanunun uygulamasında göreceğiz. Bakın, tasarıda deniyor ki -biraz önce konuşan kişiye de cevap vereceğim, oradan geleceğim- ilgilinin müracaatı ve idarenin başvurusu üzerine Bakanlar Kurulunca karar verilir.” İdare kim; Enerji Bakanlığı. İlgili?.. İlgili, müteahhit. Eğer idare, Bakanlar Kuruluna götürmezse -yani Enerji Bakanlığı götürmezse- Bakanlar Kurulu bir şeye karar vermez.

Değerli arkadaşlarım, bu arkadaşımız geçmişte sendikacıydı. Şimdi gelmiş, tekelci sermayenin, uluslararası sermayenin, çokuluslu sermayenin cansiparane müdafiliğini yapıyor...

KAMER GENÇ (Devamla) – Tabiî, tabiî vermeyeceğim... Sayın Başkan, vermeyeceğim.

Şimdi, bizim istediğimiz, bakın, Türkiye Cumhuriyeti Devleti eğer bir hukuk devletiyse, bu hukuk devletinde hukuk kuralları geçerli olsun. Şunun bunun merhametiyle, şunun bunun inisiyatifiyle bu devleti yönetemeyiz; yani, uluslararası veyahut da Türkiye’de geçerli hukuk kurallarının uygulanması lazım; ama, bu getirilen tasarıda... Biraz önce bu konuşmacı da söyledi, Danıştayın bir kararından bahsetti. Kendisi bilmiyor ki! Danıştay istişarî mütalaa vermiş. O istişarî mütalaada diyor ki, 10 uncu madde...

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Genç.

KAMER GENÇ (Devamla) – Bir dakika... Ama, bakın, beni yanlış bilgi vermekle suçlarken, kendisi aslında Meclise yanlış bilgi veriyor.

BAŞKAN – O zaman, lütfen tamamlayın.

Teşekkür ederim. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum efendim.

A. EMRE KOCAOĞLU (İstanbul) – Sayın Başkan...

BAŞKAN – Buyurun Sayın Kocaoğlu.

A. EMRE KOCAOĞLU (İstanbul) – Herhalde bana sataşıldığını biliyorsunuz.

BAŞKAN – Yerinizden lütfen, eğer Sayın Genç’in bir sataşması varsa, çok kısa olmak üzere, Sayın Kocaoğlu’nun...

BAŞKAN – Var efendim.

TURHAN GÜVEN (İçel) – “Vardır” deyin o zaman.

BAŞKAN – Sayın Kocaoğlu, buyurun.

A. EMRE KOCAOĞLU (İstanbul) – Teşekkür ederim Sayın Başkanım.

BAŞKAN – Lütfen, yeni bir sataşmaya sebep olmayacak şekilde, çok kısa, sadece birkaç cümle... Çok rica ediyorum...

A. EMRE KOCAOĞLU (İstanbul) – Zaten, sendikacılık konusunda hiç istemeyerek bazı bilgiler vermek zorundayım. Ders anlamına gelmesini istemiyorum, onun için istemeyerek dedim.

Değerli konuşmacı sendikacılığı ne anlamda anlıyor bilmiyorum; ama, sendikacılık, işçilerin haklarını koruyan bir meslektir. İşçilerin haklarının korunması için, işçilerin olması gerekir. İşçilerin olması, işyerlerinin mevcudiyetiyle kabildir.

BAŞKAN – Doğrudur efendim.

A. EMRE KOCAOĞLU (İstanbul) – İşyerleri, yatırımla oluşur. Yatırım, kişisel veya kamuya ait; ama, sermayeyle kurulur. Bu şekilde, bu, sürekli desteklenmesi gereken bir zincirdir. Bu zincir desteklenmezse, bizim anladığımız anlamda hür sendikacılık olmaz, başka rejimlerde bahsedilen, transmisyon kayışı denilen bir garip sendikacılık türü olur. Allaha şükür, ben o tür bir sendikacı değilim. Batı ülkelerinde görülen hür sendikacılık hareketinin inanmış bir mücahidiyim.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Kocaoğlu.

311 sıra sayılı kanun tasarısının görüşmelerine kaldığımız yerden devam ediyoruz.

BAŞKAN – Komisyon ve Hükümet yerinde.

Tasarının 7 nci maddesi üzerindeki görüşmeler tamamlanmıştı.

Şimdi soru ve cevap kısmına başlıyoruz.

Sayın Pişkinsüt, buyurun efendim.

Hepimiz çok iyi biliyoruz ki, finans dünyasında ne kadar risk varsa, o kadar fazla fiyat istenir. En azından bu sözleşmelerde öngörülen ve devletin de uzun yıllar boyunca satın almak zorunda bırakılacağı mal ve hizmetlerin fiyatlarının müzakereyle indirilmesi gerekmez mi? Bakanlar Kurulunun dikkate alacağı kriterleri ortaya koymak zorunda değil miyiz? Bu kriterlerle ya fiyat ya süre ya da ikisi birden belli oranlarda olacak şekilde, toplamda tahkim riskinin getirdiği faydayı projeye yansıtmamız gerekmez mi? Tasarı diyor ki “üç ay içerisinde sözleşme yeniden düzenlenir.” Üç ay içerisinde hangi kriterlere göre ne düzenlenecek Sayın Bakanım? Sözleşmenin tarafı mı değiştirilecek; (A) şirketinden alınıp (B) şirketine mi verilecek; (A) şirketinde kalacaksa, (A) şirketinin bir önceki fiyatı mı müzakere edilecek? Önceki sözleşmenin imtiyaz süresi mi kısaltılacak? Bunların çok açık bir biçimde, kanunda, eğer yönetmeliklerse yönetmeliğe atfen, eğer yönetmelikle değilse daha açık bir şekilde belirtilmesi uygun olmaz mı? Sayın Bakanım, eğer mümkün olursa, aydınlanmamız için sözlü olarak cevap verirseniz memnun oluruz.

Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum.

Sayın Ilıcak; buyurun efendim.

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Sayın Başkan, delaletinizle, Sayın Bakana şu iki soruyu sormak istiyorum:

İstanbul Baro Başkanı Yücel Sayman, “esas itibariyle, tahkim değil, Danıştayın inceleme yetkisi geriye dönük kaldırılıyor” dedi. Çünkü, mevcut tasarı 14.8.1999’daki anayasa değişikliğinden önce imzalanan sözleşmelerin yeniden düzenlenmesini öngörüyor. Danıştay vizesi alan bu sözleşmelerin özel hukuka göre yeniden düzenlenmesi halinde, yine, Danıştay denetimine tabi tutulması yolunda verilecek bir önergeyi hükümet olarak benimser misiniz? Zira, burada müteaddit defalar “evet, bu özel hukuka göre düzenlenecek sözleşmelerde, biz, Danıştayın görüşünü alacağız; muhakkak ki, Danıştayın onayını alacağız” dediniz. Acaba, vereceğimiz bir önergeyi desteklediğiniz takdirde bu daha muhkem hale gelmez mi?

İkinci sorum şu efendim: Sayın Emre Kocaoğlu, tahkimin otomatik olarak geriye işlemeyeceğini söylerken, Bakanlar Kurulunun, burada, tabiî, yetkili olduğunu belirtiyor ve bunun bir güvence olduğunu söylüyor. Ben Sayın Bakana şunu sormak istiyorum: 46 proje söz konusudur. Acaba, firma tahkimi talep ettiğinde, bu 46 projeden hangisine vermeme gibi bir temayül içindedir; yoksa, zaten 46’sına dahi tahkimi geriye doğru işletmeyi mi düşünmektedir? O zaman, tabiî, bu mesele, otomatikman geriye doğru işlemiş duruma geliyor.

Çok teşekkür ediyorum.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum.

Sayın Akman; buyurun efendim.

YAHYA AKMAN (Şanlıurfa) – Sayın Başkanım, görüşmekte olduğumuz 7 nci madde, bu kanun tasarısının çokça konuşulan geriye yürüme maddelerinden bir tanesidir.

Sayın Bakanıma, delaletinizle aşağıdaki soruları sormak istiyorum:

1- Bu madde kapsamındaki sözleşmelerden, halen yargıda ihtilafı devam eden sözleşme var mıdır yok mudur?

2- Eğer yoksa, bunları tahkimden istifade ettirmenin anlamı nedir?

3- Yeni bir sözleşme yapıldığı zaman, bu ülkeye getirisi ne olacaktır? Yoksa, sırf şirkete ilave bazı imkânlar tanımak için mi böyle bir düzenleme yapılmaktadır?

4- Oluşan yeni şartlar çerçevesinde sözleşme yapılırsa, devletimiz için daha iyi şartlarda sözleşme yapılmış olmaz mı? Getirisi daha fazla olmaz mı; çünkü, daha önce yapılan sözleşmelerin belli riskler altında yapılmış olduğu biliniyor.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Akman.

Sayın Güven, buyurun.

TURHAN GÜVEN (İçel) – Sayın Başkanım, aracılığınızla, Sayın Bakandan bazı soruların cevabını almak istiyorum; tabiî, yazılı olmazsa, memnun olurum.

Daha evvel yap-işlet-devret modeliyle ilgili kanun tasarısı görüşülürken, Sayın Bakan yerinden ve kürsüden, iki maddenin kendileri için yeterli olacağı, üçüncü madde olmasa dahi, bu kanunun yeterli olabileceği noktasında bir açıklama yapmışlardı. Oysa, görüyoruz ki, bu kanun tasarısıyla, bu madde, tekrar, daha da geniş kapsamlı olarak, düzenlenmiş olarak önümüze geliyor. Acaba, sebebi nedir? Geçen dönem içerisinde, Komisyon, bu maddeyi geri çekmekle doğru mu yapmıştır; doğru yapmışsa, bu yanlışa neden sebebiyet verilmişti? Müsebbipleri hakkında ne yapmayı düşünüyorlar?

Mersin ve çevresinde, aylardan beri elektrik kesintisi yapılmaktadır. Hatırlanacağı üzere, Ankara’da da, doğalgaz birdenbire hafifleyivermişti. Burada da, acaba, Mersin bölgesinde, özellikle çevreci kesimi ilgilendiren Akkuyu projesinin yapılmasını temin için mi elektrik kesintisi yapılmaktadır; yoksa, bunun başka bir sebebi mi vardır?

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum.

Sayın Fatsa, buyurun efendim.

EYÜP FATSA (Ordu) – Sayın Başkan, aracılığınızla, aşağıdaki sorularımın Sayın Bakan tarafından cevaplandırılmasını istiyorum.

Görüşülmekte olan tasarının 7 nci maddesindeki hükümle, geriye dönerek, bunun, Tahkim Yasasından önce ihalesi yapılan projelere de uygulanmasıyla, idare ile görevli veya sermaye şirketi arasında yapılmış sözleşme, yeniden, uluslararası finansman temini kriterleri ve idarenin yürürlükteki benzer uygulama sözleşmelerinde dikkate alınarak tekrar düzenlenmesinde;

1- Her firmaya, benzerlerinin aynısı mı uygulanacak?

2- Değişen bu hukukî yapıda ihale edilmiş olsaydı, ihaleye giren firma sayısının daha fazla olabileceğini kabul ediyor musunuz?

3- İhaleler fesholup, üç ay içinde tekrar ihale yapılsa, kamunun daha fazla kârı olmayacak mıdır?

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Fatsa.

Sayın Polat, buyurun efendim.

ASLAN POLAT (Erzurum) – Sayın Başkanım, aslında, Sayın Bakanıma şu soruyu sormak istiyordum; benim soracağım sorunun bir benzerini Sayın Pişkinsüt de sordu; ama, ben açıkça sormak istiyorum; o da şu:

Saygılar sunarım.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum.

Buyurun Sayın Bakan, soruları cevaplandırabilirsiniz efendim.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Gerçekten çok kapsamlı sorular soruldu. Bunlara, bu süre içerisinde cevap verebilmem mümkün değil. Cevap verebildiklerimi şifahen, veremediklerimi de yazılı olarak mutlaka cevaplandıracağım.

Sayın Polat’ın sorusundan başlamak istiyorum: Şu anda bizim 8 sente bağladığımız bir sözleşme sözkonusu değil. 8 sente bağlanmış sözleşmeler var. Daha önce de belirttim, Trakya’da iki santral... Onların, zaten tahkime ihtiyacı yok; çünkü, o sözleşmeler yapıldığında; yani, 49 uncu hükümet döneminde o sözleşmeler yapıldığında zaten tahkim, Türkiye’de uygulanabiliyordu. O sözleşmelerden sonra davalar açılıyor, mahkemelere gidiliyor ve uluslararası tahkimin Türkiye’de uygulanma imkânı ortadan kalkıyor. O nedenle, onları çağırıp da “gel, bir de sana tahkim verelim” diyecek halimiz yok; zaten kullanıyorlar tahkimi Sayın Polat.

Sayın Güven’e de, çok kısa olarak cevap vermek istiyorum: Doğrudur, kürsüden dedim ki, burada bu iki madde de neticede, elektrik piyasasında özel hukuk sözleşmeleriyle üretim, dağıtım ve iletim yapılabilmesini sağlamaktadır. Bu bir devrimdir; tekraren de söylüyorum. Eğer, bu 3 üncü madde kabul edilirse, ben, halihazırda portföyümde bulunan bu işlerle ilgili de şu şu imkânları elde edeceğim. Ben yürütmeyim, siz karar mekanizmasısınız; bana bu yetkiyi verirseniz kullanırım, vermezseniz elimdeki yetkileri kullanmaya çalışırım dedim. Bugün de aynı şeyi söylüyorum Sayın Güven.

Tabiî, yine, Mersin yöresinde Akkuyu ile ilgili elektriğin kesilmesi; yani, ben, şu ana kadar yaptığım hiçbir politikayla böyle bir şüpheye girmemeniz gerekir diye düşünüyorum; çünkü, Akkuyu Termik Santralının şu anda geldiği aşamayı çok iyi biliyorsunuz; yani, biz hükümet olarak, işte, firmalardan en son bir aylık bir süre uzatım talebinde bulunduk. Bütün firmalar da, gayet net bir şekilde, artı hiçbir talep ileri sürmeksizin ve daha önce vermiş oldukları obsiyonlara bağlı olduklarını beyan ettiler. Bu tekliflerin değerlendirmesini de, herhalde, bu ay sonu itibariyle bitireceğiz. Artık, bizim de, Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı olarak, dönüp, firmalara “biraz daha şu süreyi uzatın” demek gibi bir durumda olmayacağımızı ve böyle bir süre uzatım talebinin de, artık, Türkiye bakımından hiç de inandırıcı olmayacağını düşünerek konuşuyorum. O nedenle, yani, Mersin bölgesindeki elektrik kesintilerinin böyle bir nedenden kaynaklanmadığı konusunda size açıkça teminat vermek istiyorum, eğer itibar ediyorsanız.

Diğer sorulara da yazılı cevap vermek istiyorum Sayın Başkan.

SEMA TUTAR PİŞKİNSÜT (Aydın) – Sayın Başkan...

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Bakan.

Sayın Pişkinsüt, buyurun efendim.

SEMA TUTAR PİŞKİNSÜT (Aydın) – Sayın Başkan, biraz önce Sayın Güven’in, benim cümlemi tekrarlarken sonuna ilave etmiş oldukları “yoksa menfaat şebekesi mi var” yorumu tamamen benim cümlem değildir, üslubum değildir.

TURHAN GÜVEN (İçel) – O benden.

SEMA TUTAR PİŞKİNSÜT (Aydın) – Buradaki bütün amacımız, hem kamuoyunu hem parlamenterlerimizi en açık bir şekilde nasıl aydınlatabiliriz, güven ortamını nasıl sağlayabiliriz ve Sayın Bakanımızın icraatları konusunda, hükümetin icraatları konusunda hepimiz nasıl bilgilenebiliriz; amacımız budur ve bu da demokrasinin gereğidir zaten.

Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Pişkinsüt.

Değerli milletvekilleri, 7 nci madde üzerinde dört adet önerge vardır; önergeleri önce geliş sıralarına göre okutacağım, sonra aykırılıklarına göre işleme alacağım.

İlk önergeyi okutuyorum:

Sayın Başkanlığa

Görüşülmekte olan 311 sıra sayılı yasa tasarısının 7 nci maddesi Anayasaya aykırı olduğundan reddine karar verilmesini saygılarımla arz ederim.

Kamer Genç Necati Yöndar Nurettin Atik

Tunceli Bingöl Diyarbakır

Ahmet İyimaya İbrahim Konukoğlu Mehmet Gölhan

Amasya Gaziantep Konya

Teoman Özalp

Bursa

BAŞKAN – Müteakip önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Emrehan Halıcı İsmail Köse Zeki Çakan

Konya Erzurum Bartın

Faruk Bal Hayrettin Özdemir

Konya Ankara

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 311 sıra sayılı tasarının 7 nci maddesinin metinden çıkarılmasını saygıyla arz ve teklif ederiz.

Bülent Arınç Azmi Ateş Musa Uzunkaya

Manisa İstanbul Samsun

Akif Gülle Yahya Akman Nazlı Ilıcak

Amasya Şanlıurfa İstanbul

Ramazan Toprak

Aksaray

BAŞKAN – Son önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

14.8.1999 tarihli Anayasa değişikliğinden önce yapılan sözleşmelerde yapılan bu değişiklikler, Danıştay tetkikinden geçirilir”

Ali Naci Tuncer Ahmet İyimaya Kamer Genç

Trabzon Amasya Tunceli

Mehmet Sadri Yıldırım Hacı Filiz Murat Akın

Eskişehir Kırıkkale Aksaray

BAŞKAN – Şimdi, ilk önergeyi tekrar okutacağım ve işleme alacağım.

Sayın Başkanlığa

Görüşülmekte olan 311 sıra sayılı yasa tasarısının 7 nci maddesi Anayasaya aykırı olduğundan reddine karar verilmesini saygılarımızla arz ederiz.

Kamer Genç

(Tunceli)

ve arkadaşları

BAŞKAN – Komisyon önergeye katılıyor mu efendim?

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI EMİN KARAA (Kütahya) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Hükümet?..

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Sayın Genç, açıklama yapacak mısınız?

KAMER GENÇ (Tunceli) – Evet efendim.

BAŞKAN – Buyurun Sayın Genç. (DYP ve FP sıralarından alkışlar)

Sonra, eğer, şey edilirse, bu sözleşmeleri yeniden açsınlar ihaleye, yeniden açsınlar; yani, belli bir medya patronlarına açmışlar, o zaman tahkim yok diye herkes girmemiş buraya, şimdi tahkimi getirdiğimize göre, yeniden açsınlar. Yeniden desinler ki, işte şu şu elektrik üretimini ve dağıtımını vereceğiz bazı firmalara, gelsin herkes girsin.

Sevgili milletvekilleri, kaldı ki, yani, aslında bu elektrik dağıtımının da böyle özel firmalara verilmesine de gerek yok. Bunların yapacağı bir şey yok. Bunlara devletin, vatandaşın parasını doğrudan doğruya, tamamen peşkeş çektirmek dışında bir şey yok.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Genç...

KAMER GENÇ (Devamla) – 1 dakikanızı rica edeceğim.

BAŞKAN – Buyurun efendim.

KAMER GENÇ (Devamla) – Yani, bakın, işte uygulamaları var, sözleşme hükümlerine riayet etmiyorlar; sözleşme hükümlerine riayet etmiyorlar ama, arkalarında bir medya gücü var, hiçbir hükümet bunları yola getirmiyor. Onun için, biz, bu yasalarla bunlara bu imkânları verdikten sonra, inanmanızı istiyorum ki, Türkiye’de yaşamak çok zor, hatta, bizim, gelip bu kürsüde konuşmamız da çok zor olacak; şantaj yaparlar, tehdit ederler, suikast yaparlar, Türkiye’de yapılacak birçok şey var; çünkü, burada büyük menfaatlar var. İstanbul’un elektrik dağıtımının kapasitesi 30 senede bugünkü fiyatlarla 80 katrilyon lira arkadaşlar, bunu bilesiniz; o da, ileride ne olacak, bilmiyorum. Ben, bu maddenin çıkarılmasını diliyorum.

Saygılar sunarım. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Önerge sahibinin, üzerinde açıklamada bulunmuş olduğu önergeyi...

(FP sıralarından bir grup milletvekili ayağa kalktı)

FETHULLAH ERBAŞ (Van) – Sayın Başkan, Genel Kurulda toplantı yetersayısı yoktur; onun için, 20 milletvekili olarak, yoklama yapılmasını arz ediyoruz.

BAŞKAN – Arkadaşlarımızın isimlerini tespit edelim.

Sayın Toprak, Sayın Ilıcak, Sayın Polat, Sayın Erbaş, Sayın Seyda, Sayın Fırat, Sayın Ulucak, Sayın Akman, Sayın Dağcıoğlu, Sayın Uzunkaya, Sayın Sanay, Sayın Sobacı, Sayın Kukaracı, Sayın Karakaya, Sayın Öztek, Sayın Çiçek, Sayın Canbay, Sayın Pamukçu, Sayın Çelik, Sayın Ayhan.

Değerli arkadaşlarım, elektronik cihazla yoklama yapacağım; 3 dakika süre veriyorum ve yoklama işlemini başlatıyorum.

(Elektronik cihazla yoklama yapıldı)

BAŞKAN – Değerli milletvekilleri, toplantı yetersayımız vardır.

BAŞKAN – Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... (FP sıralarından gürültüler)

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Kabul edildi.

MUSA UZUNKAYA (Samsun) – Sayın Başkan, oyladınız ve kabul edildi.

BAŞKAN – Değerli arkadaşlarım, biraz önce üzerinde önerge sahibinin açıklama yapmış olduğu önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler...

RAMAZAN TOPRAK (Aksaray) – Oylandı Sayın Başkan.

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Oylandı Sayın Başkan; oyladınız.

BAŞKAN – Etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Oyladınız...

MUSA UZUNKAYA (Samsun) – Sayın Başkan, oyladınız.

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Oyladınız... Oyladınız...

RAMAZAN TOPRAK (Aksaray) – Mükerrer oylama oldu Sayın Başkan.

MEHMET ERGÜN DAĞCIOĞLU (Tokat) – İki kere oylanır mı Sayın Başkan?!

RAMAZAN TOPRAK (Aksaray) – Bu oylama geçersizdir, mükerrer oldu.

MUSA UZUNKAYA (Samsun) – Sayın Başkan, sizin cihazlar kaydetmediyse bile, kiramunkâtibin kaydetti bunu; önerge kabul edilmiştir.

MEHMET ERGÜN DAĞCIOĞLU (Tokat) – Önerge kabul edilmiştir.

BAŞKAN – Yok öyle bir şey efendim.

Müteakip önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 311 sıra sayılı tasarının 7 nci maddesinin metinden çıkarılmasını saygıyla arz ve teklif ederiz.

Bülent Arınç

(Manisa)

ve arkadaşları

BAŞKAN – Komisyon önergeye katılıyor mu?

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI EMİN KARAA (Kütahya) – Takdire bırakıyoruz.

BAŞKAN – Hükümet?..

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Katılmıyoruz.

BAŞKAN – Komisyon ve Hükümet önergeye katılmıyor.

Efendim, önergeniz üzerinde konuşacak mısınız?

RAMAZAN TOPRAK (Aksaray) – Gerekçesi yazılı Sayın Başkan.

BAŞKAN – Gerekçeyi okutuyorum:

Gerekçe:

Bu maddeyle, anayasa değişikliği tarihinden önceye de gidilmek suretiyle, Anayasanın 47, 125 ve 155 inci maddeleri yok edilerek Anayasaya karşı hile yapılmıştır.

BAŞKAN – Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Emrehan Halıcı

(Konya)

ve arkadaşları

BAŞKAN – Komisyon önergeye katılıyor mu?

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI EMİN KARAA (Kütahya) – Takdire bırakıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Hükümet?..

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Katılıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Komisyonun takdire bıraktığı ve Hükümetin katıldığı önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir.

Son önergeyi okutuyorum:

311 sıra sayı ile görüşülen tasarının 7 nci maddesinde son cümle olarak “yeniden yapılan düzenlemeler ile idareye ek bir yük getirilmez.

14.8.1999 tarihli anayasa değişikliğinden önce yapılan sözleşmelerde, yapılan bu değişiklikler, Danıştay tetkikinden geçirilir.”

Ali Naci Tuncer

(Trabzon)

ve arkadaşları

BAŞKAN – Komisyon önergeye katılıyor mu?

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI EMİN KARAA (Kütahya) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Hükümet?..

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Önerge sahibi olarak, buyurun Sayın Tuncer.

ALİ NACİ TUNCER (Trabzon) – Sayın Başkan, saygıdeğer milletvekilleri; 7 nci madde üzerinde verdiğimiz değişiklik önergesiyle, müzakere edilmekte olan kanun tasarısında hükümetin bize izah ettiği şekle açıklık getirmeye çalışmıştım. Hükümetin temsilcisi Sayın Bakanım, burada “bize güven duymuyorsunuz” diye ifade ediyorlardı, “ben, 7 nci maddeyle tahkimi, daha önce yapılmış olan sözleşmelere de şamil kılacağım; ancak, o hakkı ona verirken, 7 nci maddede yeniden sözleşmeyi tetkik edeceğim ve orada devletin lehine -ben, öyle anladım- hükümler getireceğim” diyorlardı.

Ayrıca, ikinci bir olayı Sayın Bakanım gündeme getirdi: “Ben, bu yapacağım değişiklikleri Danıştaya götüreceğim” dedi. Zira, bu sözleşmeler, Anayasa değişikliğinden önceki mevzuata göre, imtiyaz anlaşması ve sözleşmeler olduğu için Danıştayın tetkikinden geçmişti. “Ben, yapacağım her değişikliği tekrar Danıştaya götüreceğim” dedi. Biz de bunu yasal bir zorunluluk haline getirdik ve Sayın Bakana kolaylık getirdik. Sayın Bakan şimdi “ben buna iştirak etmiyorum” diyor.

Yüksek huzurlarınızdan çekilirken, bu hususların, vicdan huzuru içerisinde değerlendirilmelerini ve ileride doğacak ihtilafları bugünden halletmemizi istirham ediyor, hepinize saygılar sunuyorum. (DYP ve FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Tuncer.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Sayın Başkan...

BAŞKAN – Buyurun Sayın Bakan.

Teşekkür ederim Sayın Başkanım.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Kabul edilen önerge doğrultusunda maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

Geçici maddeyi okutuyorum:

GEÇİCİ MADDE 1. – Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerine göre başlatılmış projeler ve işler, tabi oldukları usul ve esaslara göre sonuçlandırılır.

Ancak, birinci fıkrada belirtilen proje ve işlere de bu Kanun hükümlerinin uygulanmasına, görevli şirketin bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren bir ay içinde başvurusu ve ilgili idarenin müracaatı üzerine Bakanlar Kurulunca karar verilir.

BAŞKAN – Fazilet Partisi Grubu adına, Sayın Toprak, buyurun efendim.

FP GRUBU ADINA RAMAZAN TOPRAK (Aksaray) – Sayın Başkan, Yüce Meclisin değerli üyeleri; hepinize saygılar sunuyorum.

Görüşmekte olduğumuz tasarının bu maddesi, en can alıcı maddedir. Bu madde, kamu hizmetlerinin yürütülmesinde, imtiyaz şartlaşma ve sözleşme hükümlerinin uygulanmasının, geriye dönük yürürlüğüne ilişkin bir maddedir.

Tabiî, biz, bu maddeye gelene kadar, çok ciddî, hukukî eleştiriler yaptık, teknik eleştiriler yaptık; ancak, galiba, sağırlar diyaloğu yaşandı. Yüce Meclisin boş sıralarına konuştuk gibi bir sonuca, bir intibaa kapıldım. Elbette bunlar hoş şey değildi. Biz, hukukî ve teknik anlamda ciddî eleştiriler getirdik, ancak bir kısım hatipler buraya geldi, siyasî oportünizm yaptı. Bu, hoş bir şey değildi. Hele, bir hatip de, kendi özel sorunlarını bu yüce Meclisin kürsüsüne taşıdı. Bunu da çok yadırgadığımı ifade ediyorum.

Biz, öncelikle, bu eleştirileri sayın hükümet için yapmıyoruz; çünkü, duyuramadık sesimizi. Bu sözleri, tutanaklara, tarihe kayıt düşmek ve bizi dinleyen yüce Türk Milletini hakem tutmak amacıyla söylüyoruz. Bizim hakemimiz yüce Türk Milletidir.

Tabiî, imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinin, sınırsız bir tarihe kadar geriye dönük olarak yürütülmesini öngören tasarının bu maddesi ne tür aykırılıklar içermekte, buna, yine teknik eleştirilerle biraz açıklık getirmek istiyorum.

Elbette bunlar teknik konular, zanediyorum, gecenin bu saatinde teknik eleştiriler çok fazla dinlenilecek durumda da değil. Ben, bir Anayasa Mahkemesi eski Başkanının bugün bir gazetede yayımlanan görüşlerini dile getirmek istiyorum.

Milletvekillerinden, tahkim konusunda baskılara boyun eğmemelerini isteyen Sayın Başkan görüşlerine şu şekilde devam ediyor: “Milletvekillerinin özgür iradesine el atma biçimindeki istekler, yasamanın yararı ve etkinliği konusunda kuşkular doğurmaktadır. Uluslararası sermayenin, teknik gelişmeler dışında, bir baskı aracı olarak Sevr özlemcilerini sevindiren yaklaşımı herkesi düşündürmelidir. Yabancıları mutlu etmek için ve Türkiye’yi kapkaççı, çıkarcı kimi sermaye çevrelerini sevindirmek için atılan adımlar önemli ödünlerdir. Hukukun üstünlüğünü güçlendirmek, hukuk devletini gerçekleştirmek, yargıyı bağımsız kılmak ve demokrasiyi insan hakları temelinde yaşama geçirmek için, varsa, yaptıklarını söyleyip övünmek yerine, tahkimi yaşama geçirmekten söz etmenin, ne ölçüde gerçekçi ve akılcı olduğunu büyük ulusumuzun takdirine bırakıyoruz”.

Tabiî, özellikle bu madde, biraz önce ifade ettiğim şekliyle, Anayasanın 47, 125 ve 155 inci maddelerine açıkça aykırılık teşkil etmektedir.

Süremi bitirdim. Gecenin bu saatinde zamanınızı istismar etmek istemiyorum; hepinize saygılar sunuyorum. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Toprak.

Doğru Yol Partisi Grubu adına, Amasya Milletvekili Sayın Ahmet İyimaya; buyurun efendim.

DYP GRUBU ADINA AHMET İYİMAYA (Amasya) – Değerli Başkan, Yüce Parlamentonun muhterem üyeleri; sözlerimin başında, Doğru Yol Partisi Grubu ve şahsım adına hepinizi selamlıyorum.

Ağustos ayında, Yüce Parlamento, Anayasa yapma yetkisini kullanarak, uzlaşmayla, gerekçesinde önemli ekonomik ve sosyal dönüşümleri sağladığı temeline dayalı yeni Anayasa hükümleri getirdi. Şu anda, Yüce Parlamento, bu Anayasaya uyumun belli bir parçasını konuşuyor. Peşinen belirtelim ki, bu uyum, ne iktidar çoğunluğunun ne muhalefet azınlığının uyumudur. Uyum hukukunun ve uyum yasalarının temel ve bağlayıcı karakteri, Anayasa sınırıdır.

En son söyleyeceğim bir cümleyi, dikkatlerinizi konuşmama çekmek için başta ifade etmek istiyorum. Bu uyum tasarısının iki önemli handikabı vardır. Bunlardan birisi, 7 inci ve geçici 1 inci maddesinde taknin olunmak istenen geriye etki doğuran hükümler; öbürü ise, âdeta, millî tahkimi yok etmeye yönelik yabancılık unsurundaki Anayasaya aykırı tanım.

Çok aziz arkadaşlar, genellikle, Türk hukukunun, Anayasa hukukunun farkına varmadığı ve Milliyetçi Hareket Partisi Grup Başkanvekillerinin de dinleme zahmetine katlanmalarını umduğum bir sorunu var. Anayasamızın değişikliği sağlayan muaddil Anayasa, sanıldığının aksine, üç maddeli değil, dört maddelidir. Gerçekten, 4 üncü madde de, yürürlük maddesi de, herhangi bir kanundaki salt çoğunluk gibi değil, aynen Anayasa tadilindeki mevsuf çoğunluk, beşte üç çoğunluk aranarak gerçekleştirilmiştir; aynen. 4 üncü madde -Anayasamızdır bu- “Bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.”

Arkadaşlar, serbest bir alan vardır, kanunlaştırabiliriz, takdir hakkını sonsuz kullanabiliriz; ama, önümüzde bir anayasa varsa, dikkat etmemiz lazım. Bu Anayasa hükmüne göre: 1- Tahkimi caiz gören Anayasa dönemi 14.8.1999’dur ve sonrasıdır. 2- Tahkimi yasaklayan, meşru görmeyen Anayasa dönemi 14.8.1999 öncesidir. 1999 öncesi için, ilga ettiğimizi zannettiğimiz Anayasa hükmü halen meridir, şu anda yürürlüktedir.

Esefle belirteyim ki, hukuk fakültesinin birinci sınıfında, hukuk başlangıcı derslerini almış mübtedi öğrencilerin bilebileceği bir gerçek bugün çarpıtılıyor.

Arkadaşlar, iktidar, memleket ihtiyaçları, millî menfaatlar, gerçekten, yasayı geriye yürürlüğü yönünde bir düzenleme ihtiyacını gerektirebilir, lazım da olabilir. Ha, o zaman onun yolu var; anayasayı yapmayı becereceksiniz, anayasa değişikliği tekniğini iyi bileceksiniz. Nasıl olurdu o? O yürürlük maddesine ya geçici madde koyardınız ya yürürlük maddesine, önceki hükümlere etkili olduğu yönünde bir anayasa sevk ederdiniz. Şimdi, siz, anayasayla yapamayacağınız şeyi yasayla yapıyorsunuz.

Bakınız arkadaşlar, bakanımız ifade ettiler; 22 milyar dolar, 19 milyar dolar, 10 milyar dolar... Doğrudur, memleket için büyük ihtiyaçtır bu, 3,5 milyar dolar borcun arandığı bir konjonktürde önemlidir. Soruyorum, bir anayasa hükmü, 10 milyar dolar için ihlal edilebilir mi? Denilebilir, bir dönem denildi, Anayasanın 84 üncü maddesi vesilesiyle denildi “bir defa anayasa delinmekle ne olur” denildi, yer yerinden oynadı.

Parlamento, doğru sınav veremiyor. Parlamento, ağustos ayında kurduğu, kurucu iktidar yetkisini kullandığı iradesinin gereğini yapamıyor. Parlamento, Anayasasına sahip çıkamıyor. Kendi hukukuna, kendi temel ilkelerine sahip çıkamayan bir parlamentonun -muhalefet, iktidar ayrımını yapmıyorum- millî menfaatlara sahip çıkması noktasındaki hassasiyetinden emin olabilir miyiz değerli arkadaşlar...

Ayrıntıyı sizlere arz edebilecek derinlikte hukuk bilgisine sahibim. Az çok, geçmişimizi, tecrübelerimizi değerlendirelim, özelleştirmeyle ilgili Anayasa Mahkemesi kararları, iptaller... Böyle bir tecrübe yaşadık.

Onun için, demiştim ki, eğer uyum yapıyorsanız, Anayasa değişikliğini nasıl ki, bir paket halinde getirdik, bütün uyumu da paket halinde getiriniz; idarî yargılama uyumu, yap-işlet-devret uyumu, tahkim usul uyumu... Ama, uyumluyor musunuz, uyuyor musunuz bilmiyorum! (DYP sıralarından “Uyuyorlar” sesleri!) Şartlaşmalarla, imtiyaz şartlaşmaları ile hizmetlerin özel hukuk sözleşmesiyle yürütülmesi arasındaki uyumu getirmediniz. Aynen özelleştirmelerde olduğu gibi, bu kanun, gelgit çizecektir. Bakınız, problemler yaratıyor, çözdük...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

AHMET İYİMAYA (Devamla) – Sayın Başkanım, faydalı olmaya çalışıyorum; 2 dakika, 3 dakika daha süre verirseniz... Yoksa, bir vakit fetişizmi içerisinde değilim.

BAŞKAN – Buyurun Sayın İyimaya.

Saygılar sunuyorum. (DYP ve FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın İyimaya.

Madde üzerinde, şahsı adına, İstanbul Milletvekili Sayın Emre Kocaoğlu; buyurun efendim.

A. EMRE KOCAOĞLU (İstanbul) – Sayın Başkanım, değerli milletvekilleri; şimdi görüştüğümüz geçici 1 inci madde, şimdiye kadar kabul ettiğimiz yasanın gayet teknik bir uzantısıdır. Tabiî, çok ayrıntılı konuşmak mümkün, ama, bir hüner değil; çünkü, bu maddede, daha önceden söylenildiği gibi, işletmenin, idarenin başvurusu, Bakanlar Kurulunun kararıyla belli bir süre içinde karar verilebiliyor ve bu kararlar da, yine, daha önceden söylenildiği gibi, Türk yargısının denetimine tabi, her aşamada denetime tabi, değerledirmeye tabi. Yani, Yüce Meclisimizin şimdiye kadar görüştüğü ve uygun bulduğu sistem, aynen, burada da devam etmekte.

Bu itibarla, şimdiye kadar görüştüğümüz ve kabul ettiğiniz, onayımıza mazhar olan maddelerin doğal bir parçası, tamamlayıcı bir parçası olan geçici 1 inci maddenin de kabule şayan olduğunu düşünüyoruz.

Hepinize saygılar sunarım. (ANAP, DSP ve MHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim.

Şahsı adına Tunceli Milletvekili Sayın Kamer Genç.

Buyurun efendim. (DYP sıralarından alkışlar)

KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; burada, Sayın Bakanın yaptığı konuşmalarla, benim anlayışım çok farklı. Sayın Bakan diyor ki “bu sözleşmeler üzerinde değişiklik yapacağız, yeniden Danıştaya göndereceğiz.” Burada kaç defa söyledi.

Sayın milletvekilleri, biz, bir defa bu elektrik üretim, iletim ve dağıtım işini, 3996 sayılı Kanunun 2 nci maddesinde 4493 sayılı Kanunla bir değişiklik yapmışız ve özel hizmet olarak kabul etmişiz. Özel hizmet olarak kabul edilen bir sözleşme de, özel sözleşmedir. Bu özel sözleşmenin de Danıştaya gitmesi söz konusu değil. Bakan, burada, devamlı yanlış bilgi veriyor; yani, bu konuşmadan, ben, şunu çıkarıyorum: Her ne pahasına olursa olsun, ben, Genel Kurulu yanıltayım, yanlış bilgi vereyim ve bu kanunu çıkartayım; bütün hedef bu.

Şimdi, 4493 sayılı Kanun çıkınca, gazetenin birinde şöyle bir yazı çıktı: “Geriye dönük tahkim için yasa çıkarın.” Sayın Demirel, Sayın Ecevit’e “bu tahkimi geriye iletin” demiş.

Şimdi, Davos mavos diyorlar. Bunun, Davos’la bir ilgisi yok. Burada, bazı gazete manşetleri var. Bu manşetler tabiî, bu hükümeti çok destekliyor. Bunun Davos’la hiç ilgisi yok. Bu tahkimi geriye teşmil ettirin...Tabiî, buradaki 46 sözleşme yenilenirse, Türkiye’nin geleceği talan edilecek; yani, bütün bu elektrik... Zaten, Türkiye’nin millî gelirinin büyük bir kısmı, en büyük hizmet de burada. Dolayısıyla, bu firmalar büyük kazanç vuracaklar, büyük vurgun vuracaklar.

Onun için, burada çıkardığımız bu kanun, ülkenin geleceğinin karanlığa götürülmesidir, kamu hizmetinin yok edilmesidir, uluslararası sermayenin kamu menfaatının üzerine çıkmasıdır, kamu hizmetlerinin, artık, yapılmamasıdır. Bundan sonra, elektrik üretimi olsun, köprü olsun, yol inşaatı olsun, kanalizasyon olsun, bunların hepsi özel hizmet oluyor; özel hizmetleri alacak müteahhitler, zenginler, bakanlarla özel mukaveleler yapacak.

Arkadaşlar, deniliyor ki, Bakanlar Kuruluna... Bakın, biraz önce, 7 inci maddede bahsediyor “idare isterse” diyor. Bütün bu 46 sözleşme... İnşallah, bu, 46 sözleşmede kalır; çünkü, burada, tamamen, sözle ifade ediliyor; yazılı bir şey yok ki...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Buyurun Sayın Genç, tamamlayın lütfen.

KAMER GENÇ (Devamla) – Kaç tane proje gideceği de belli değil daha. Biliyorsunuz, geçmişte, ANAP’lıların güzel bir icraatı vardı, 1989 yılında Bakanlar Kurulu bir kararname çıkardı, 1985 yılında bitmiş ve teslim edilmiş otoyollar için 1989 da bir kararname çıkardılar, o zamanın parasıyla 10 trilyon lira, o yandaş müteahhitlere para verdiler. Bugün, zaten, o zengin olan en büyük holdingler de bu otoyollardan parayı vurdu. Yani kamu hizmeti... Yani bu kanun çıktıktan sonra, böyle, yandaş müteahhitlere yine birtakım kararnamelerle... 1989’un 10 trilyonu, bugünün 1 katrilyonunu geçiyor, hatta 2 katrilyonunu geçiyor dolar bazında hesaplarsanız. İşte, devlet kaynakları böyle gidiyor, biz de burada boşuna çene çalıyoruz.

Saygılar sunarım efendim. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Genç.

Buyurun Sayın Bakan.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Şimdi, Sayın Genç’i zevkle dinliyoruz, tabiî Sayın Genç, benim, Genel Kurulu kandırdığım iddiasının arkasına sığınıp, söylemediğim sözleri veya söylediğim sözleri tahrif ederek Genel Kurulun ıttılaına sunuyor; zabıtlar burada Sayın Genç; şu zabıtları bir getirttirin, benim sözlerimi açıkça bir okuyun. Ben, şimdi, tekrar ifade edeceğim, siz, yine onun üzerine çıkıp bir şeyler söyleyebilirsiniz.

Şimdi, benim söylediğim şey şudur: Ben, kanunun bütünüyle ilgili konuşurken iki hususa değindim. Adalet Komisyonunda yaptığım konuşmada da iki alternatiften söz ettim. Şimdi, geriye doğru yürüdüğünü iddia ettiğiniz 7 nci maddenin getirdiği işlem, geriye doğru yürüyen bir işlem değildir. Buradaki işlem, ileriye dönük bir işlemdir.

Yani, Sayın İyimaya “siz, hangi kamu hizmetlerinin özel hukuk sözleşmeleriyle yapılacağına dair yasayı çıkartmadınız, belirlemediniz” dedi, herhalde dikkatinden kaçmış olacak Sayın İyimaya’nın. Biz, Anayasanın değişen 47 nci maddesine göre, hangi kamu hizmetlerinin ve yatırımlarının özel hukuk sözleşmeleriyle yapılacağına dair yasayı burada hep beraber çıkardık...

AHMET İYİMAYA (Amasya) – Yok öyle bir şey...

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Devamla) – Lütfen Sayın İyimaya...

... ve bizim çıkardığımız bu yasaya istinaden de, şimdi, bu 7 nci maddede getirdiğimiz bir yenilik var; diyoruz ki, Anayasa değişmiş, şu şu şu hizmetlerin özel hukuk sözleşmeleriyle yapılabilme imkânı getirilmiş, şimdi, bu sözleşmeleri özel hukuk sözleşmesiyle yenileme imkânı getiriyoruz, hangi kriterlerle getiriyoruz; şu şu şu kriterlerle getiriyoruz. Bu, işin birinci aşaması.

Saygılarımla. (ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum efendim.

ZEKİ ÇAKAN (Bartın) – Sayın Başkan, müsaade eder misiniz?

BAŞKAN – Buyurun Sayın Çakan.

TURHAN GÜVEN (İçel) – Bu Grup değil, 1985’te...

BAŞKAN – Buyurun Sayın Çakan.

ZEKİ ÇAKAN (Bartın) – Sayın Başkanım, değerli milletvekili arkadaşlarım; hepimizin çok yakından gördüğü gibi, Sayın Kamer Genç, her kürsüye çıkışında, yanlış beyanlarıyla, kamuoyunu yanıltmaya çalışmaktadır ve bunu, her defasında da, kendisine yapılan ikazları dikkate almadan sürdürmektedir. Biraz önce kendisinin de söylediği gibi, bunun karşılığında da, zaman zaman tazminat ödemeye mahkûm olmaktadır; ama, maalesef, bir türlü uslanmamaktadır.

Biraz önce “1985’te biten otoyollar için, 1989’da müteahhitlere para ödendi” dedi ve bunun, Anavatan Partisi döneminde olduğunu ve fazla para ödendiğini ifade etti. Ben, şimdi, Yüce Parlamentonun huzurunda, bizi izleyen kamuoyu huzurunda kendisine soruyorum: Türkiye’de 1985 yılında biten otoyol var mı?

KAMER GENÇ (Tunceli) – Var var.

ZEKİ ÇAKAN (Bartın) – Müsaade eder misiniz...

1989 yılında dahi Türkiye’de biten otoyol yok.

BAŞKAN – Siz soru sormayın da efendim, açıklamanız neyse onu yapın.

ZEKİ ÇAKAN (Bartın) – Açıklıyorum.

Dolayısıyla, bu beyan, kamuoyunu yanıltma yönündedir, yanlıştır; zabıtlara geçmesi açısından bunları arz etmek istedim.

Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN – Hayır efendim, size bir sataşmada bulunmadı. Siz, resmen, Sayın Çakan’ın Grubunu itham etmek suretiyle bu beyanlarda bulundunuz; Sayın Çakan da açıklama yaptı, size karşı bir şey söylemedi.

KAMER GENÇ (Tunceli) – İki bakanı Anayasa Mahkemesine gitmedi mi? O yüzden...

BAŞKAN – Hayır efendim; lütfen, rica ediyorum...

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Gitti de ne oldu Sayın Genç!

BAŞKAN – Buyurun Sayın Ilıcak; ben sizin sorunuzu alayım efendim.

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Sayın Başkan, delaletinizle, Sayın Bakana bir soru yöneltmek istiyorum; bu da, zannediyorum, sözlerine biraz daha açıklık getirecek.

Burada, biz, önerge vererek şunu yapmak istemiştik:

Birincisi “yeniden yapılan düzenlemelerle idareye hiçbir ek yük getirilemez” demiştik. Böylece...

BAŞKAN – Efendim, lütfen sorunuzu sorun. Ne yapmak istediğinizi değil de, sorunuz neyse, onu yöneltin Sayın Bakana.

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Onu soruyorum.

Yani, idareye ek bir yük mü getirilmek isteniyor; ki, böyle bir önerge reddedildi.

İkincisi de 14.8.1999 tarihinden önce yapılan sözleşmeler üzerindeki değişiklikler, özel hukuk mahiyetinde dahi olsa, Danıştay incelemesinden geçirilse ne olur; bunu yasal bir zorunluluk haline getirsek daha iyi olmaz mı diye sormak istiyorum.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Ilıcak.

YAHYA AKMAN (Şanlıurfa) – Sayın Başkan, aracılığınızla, Sayın Bakanımdan şunu sormak istiyorum:

7 nci maddede ve geçici 1 inci maddede müşterek olan bir konu, sözleşmeyi yapmış olan şirketin bir ay içerisinde başvurusundan bahsediliyor. Bu başvuru nereye yapılacak; çünkü, burada bir muğlaklık var; şöyle ki: Maddede “bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren bir ay içinde başvurusu ve ilgili idarenin müracaatı üzerine Bakanlar Kurulunca karar verilir” deniliyor. Şimdi, burada ve/veya anlamında, ayrıca, idarenin başvurusu mu kastediliyor? Örneğin, hiç, şirket başvurmadan, idare -Enerji Bakanlığı veya herhangi bir bakanlık- Bakanlar Kuruluna başvurarak, bu sözleşmeyi yeniletme imkânına sahip midir; yoksa, sadece şirket idareye başvurup, daha sonra idarenin de muvafakatını alıp, Bakanlar Kuruluna bu konuyu götürecek midir, bu anlama mı geliyor? Bu konunun, iki madde açısından da açıklığa kavuşturulması gerektiğini düşünüyorum.

Bir de, Sayın Adalet Komisyonu Başkanımız, daha önceki sorulardan birini cevaplandırırken “burada geriye yürüme diye bir şey yok, yeni sözleşme yapılacak” gibi bir ibare kullandı. Sayın Başkanın 7 nci maddenin ve geçici 1 inci maddenin gerekçelerini okumasını, bu çerçevede bir cevap vermesini istiyorum. Zira, özellikle geçici 1 inci maddenin gerekçesinde, çok açık bir şekilde “madde ile, bu kanunun yürürlüğe girmesinden önce, kamu hizmetiyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerine göre başlatılmış olan proje ve işlere de bu kanun hükümlerinin uygulanabilmesine imkan tanınmıştır” diye çok açık bir ifade var. Bu görüşünü tashih etmeyi düşünüyor mu Sayın Başkanımız?

Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN – Efendim, ben de size çok teşekkür ediyorum.

MASUM TÜRKER (İstanbul) – Teşekkür ediyorum Sayın Başkan.

Teşekkür ederim efendim.

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Türker.

Sayın Toprak, buyurun efendim.

RAMAZAN TOPRAK (Aksaray) – Teşekkür ediyorum.

Sayın Başkanım, aracılığınızla, Sayın Bakanıma bir sorum var.

Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Toprak.

Buyurun Sayın Bakan, cevaplayabilirsiniz soruları.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Tabiî, buradaki sorular, kanun, Sayın Bakan, Sayın Bakanın uygulamaları öylesine şahsîleştirildi ki, ben, bu şahsîleştirmenin dışında kalarak cevaplandırma çabası içinde olacağım.

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Anlamadım!

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – O da benim problemim değil Sayın Ilıcak; yapmayın lütfen!

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Ama, hiç kimse anlamadı!

BEKİR SOBACI (Tokat) – Otuz seneyi bağlıyor Sayın Bakan.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Efendim, gayet tabiî, otuz seneyi bağlıyor. Ben 30 senenin bağlanmasından hiçbir rahatsızlık duymuyorum.

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Duyamazsınız!..

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Gayet tabiî duymuyorum; açıkça ifade ettim ben size.

BAŞKAN – Efendim, müdahale etmeyin; Sayın Bakan soruları cevaplıyor.

Buyurun Sayın Bakanımız.

15 dağıtım bölgesinde TEDAŞ ne kadar kâr ediyordu; 8 termik santralda TEAŞ ne kadar kâr elde ediyordu? Şimdi, otuz seneyi kapsayan kısmını... Biraz zamanınızı alacağım; ama, herhalde net bir şeyler ifade etme imkânı bulacağım diye de memnun oluyorum.

TEAŞ Genel Müdürlüğüne bağlı üretim birimleri kuruluş yasası gereği birer işletme olarak teşkil edilmişlerdir; yani, ayrı ayrı tüzelkişilikleri bulunmamakta ve vergi sorumlusu değildirler. Böylece, santrallara ilişkin kâr ve zarar hesapları yapılamamaktadır; bir. Ancak, her bir santraldan elde edilen enerji maliyeti hesaplanmaktadır.

Şimdi, dağıtımla ilgili hususu kısaca ifade etmek istiyorum. İşletme hakkı devri yapılacak TEAŞ santrallarında 1996 yılı TEAŞ üretimi 17,3 milyar kilovat/saat olup, yıllık maliyet 668 milyon dolardır; yani, TEAŞ, ürettiği elektriğe karşılık 668 milyon dolar bedel ödemiş. Buna karşı 3,25 kilovat/saat ortalama fiyat karşılığı TEAŞ’ın geliri, 563 milyon dolardır. Yani, 668 milyon dolara TEAŞ elektriği mal etmiş, 563 milyon dolara da TEDAŞ’a satmış. Arada, devletin sübvanse ettiği 105 milyon dolar vardır. Yani, hem üretimdeki maliyet fiyatlarından düşüş hem de burada sübvanse ettiğimiz, devletin, milletin cebinden çıkan 105 milyon dolar paradan kurtulunmaktadır. Yani, yirmi yıl boyunca, otuz yıl boyunca ne olacaktır diye sorarsanız, eğer izin bulabilirsek -üç senedir uğraşıyoruz, gerçekleştiremedik- bundan sonra gerçekleştirebilirsek, işte, ülkemizin kârı da bu olacaktır.

Saygılarımla Sayın Başkanım.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Bakan.

SAFFET ARIKAN BEDÜK (Ankara) – Sayın Başkan, müsaade ederseniz, 60 ncı maddenin dördüncü fıkrasına göre, yerimden, bir konuyu açıklığa kavuşturmak istiyorum.

BAŞKAN – Buyurun.

SAFFET ARIKAN BEDÜK (Ankara) – Sayın Başkanım, bir soru soruldu. Yüce Meclisin bilgisine sunmakta da fayda mütalaa ediyorum.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; geçici maddede zikredilen bir hususun sorusu soruldu; ama, uygulamada, gerçekten, son derece fazla uyuşmazlık yaratacak olan ve anlam bakımından da fevkalade kapalı olan bir konuyu gündeme getirmek istiyorum; o da şu: Burada -tabiî, soru sormuyorum, soru süresi geçtiği için- deniliyor ki: “Şirketin bu kanunun yayımı tarihinden itibaren bir ay içinde başvurusu ve ilgili idarenin müracaatı üzerine Bakanlar Kurulunca karar verilir.”

Sayın Başkanım, acaba, sadece şirket olarak mı müracaat eder, bunun üzerine Bakanlar Kurulu karar verir; yoksa, ayrıca ilgili idarenin de birlikte müracaat etmesi mecburiyetini mi getiriyorlar? Bu, tam açıklığa kavuşmuyor. Eğer, ayrı ayrı müracaat etme imkânı veriliyorsa, o takdirde “veya” denilmesi lazım; yok, hayır “hem şirket hem de ilgili idare birlikte müracaat edecekler” deniliyorsa, o zaman, bu uygulama doğrudur.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Bedük.

YAHYA AKMAN (Şanlıurfa) – Sayın Başkan, soruyu cevaplandırmadı Sayın Bakan.

BAŞKAN – Buyurun.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Belli kurallar var; bizim bunları değiştirmemiz söz konusu değil. Bakanlar Kuruluna, bakanlar dışında hiçbir merciin müracaat hakkı yoktur. Bir defa, bu, değişmez bir kural. Bizim burada getirdiğimiz de bu manada bir değişiklik değil.

Şimdi, burada bir prosedürden bahsediliyor. Belki de yanlış anlaşılmalara sebep olabilmiştir. Bana bu açıklama imkânını verdiğiniz için teşekkür ediyorum. İlgili şirket idareye başvuracak, ilgili idare de Bakanlar Kuruluna müracaat edecek.

SAFFET ARIKAN BEDÜK (Ankara) – O da, haklı bulursa, gerek görürse...

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Gayet tabiî; gerek görürse...

“Bakanlar Kurulunca karar verilir...” Şimdi, Bakanlar Kurulunda nasıl karar verilir; ya olumlu karar verilir ya olumsuz karar verilir. Yani, buradaki “verilir” hükmünün de, ille olumlu karar verilir diye yorumlanması mümkün değil; ama, bazı arkadaşlarda bu manada rahatsızlıklar sezdiğim için bunu açıklamaya gerek görüyorum. “Bakanlar Kurulunca olumlu karar verilir” diye bir hüküm olmadıkça, böyle bir sonucu buradan çıkarmak mümkün değildir. Tabiî ki, Bakanlar Kurulu karar verecek. Nasıl karar verecek; olumlu veya olumsuz karar verecek; ama, çekimser kalamayacak, bir karar verecek. Buradaki o ifade de, onu ifade etmektedir diye açıklamış oldum Sayın Başkanım.

BAŞKAN – Konu açıklığa kavuşmuş oldu efendim.

Hem soru için hem de cevap için teşekkür ediyorum.

Değerli milletvekilleri, geçici 1 inci madde üzerinde 5 adet önerge vardır. Önergeleri, önce geliş sıralarına göre okutacağım, sonra da aykırılıklarına göre işleme alacağım.

İlk önergeden başlamak üzere okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Saygılarımızla.

Ahmet İyimaya Ali Naci Tuncer Hüseyin Çelik

Amasya Trabzon Van

Eskişehir İçel Kayseri

BAŞKAN – Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 311 sıra sayılı kanun tasarısının geçici 1 inci maddesinin ikinci fıkrasındaki “Ancak” sözcüğünden sonra gelmek üzere “kesinleşmiş mahkeme kararı ile iptal edilenler hariç” cümlesinin eklenmesini arz ve teklif ederiz.

Aydın Tümen Ömer İzgi Beyhan Aslan

Ankara Konya Denizli

Abdurrahman Küçük Sühan Özkan

Ankara İstanbul

BAŞKAN – Diğer önergeyi okutuyorum:

Görüşülmekte olan 311 sıra sayılı tasarının geçici 1 inci maddesinin metinden çıkarılmasını saygıyla arz ve teklif ederiz.

Bülent Arınç Azmi Ateş Musa Uzunkaya

Manisa İstanbul Samsun

Akif Gülle Yahya Akman Ramazan Toprak

Amasya Şanlıurfa Aksaray

BAŞKAN – Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

“Yeniden yapılan düzenlemelerle idareye hiçbir ek yük getirilemez. 14.8.1999 tarihinden önce yapılan sözleşmeler üzerindeki değişiklikler Danıştay incelemesinden geçirilir.”

Ramazan Toprak Akif Gülle Musa Uzunkaya

Aksaray Amasya Samsun

T. Rıza Güneri Mehmet Çiçek

Konya Yozgat

BAŞKAN – Son önergeyi okutuyorum efendim:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 311 sıra sayılı yasa tasarısının geçici madde 1’in Anayasayı değiştiren, tahkimle ilgili anayasa değişikliği Kanununun yürürlük maddesi olan 4 üncü maddesine aykırıdır. Bu nedenle geçici 1 inci maddenin işlemden kaldırılmasını arz ve teklif ederiz.

Fethullah Erbaş Bekir Sobacı Mehmet Ergün Dağcıoğlu

Van Tokat Tokat

Veysel Candan Sait Açba

Konya Afyon

BAŞKAN – Değerli milletvekilleri, okutmuş olduğum bu son önerge, Anayasya aykırılık önergesidir. Aynı mahiyette olan ilk önergeyi de tekrar okutacağım ve her iki anayasaya aykırılık önergesini birlikte işleme koyacağım.

Saygılarımızla.

Ahmet İyimaya

(Amasya)

ve arkadaşları

BAŞKAN – Komisyon önergeye katılıyor mu efendim?

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI EMİN KARAA (Kütahya) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Hükümet?..

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Komisyon ve Hükümetin katılmadığı önerge konusunda, önerge sahibi olarak konuşacak mısınız efendim?

AHMET İYİMAYA (Amasya) – Çok veciz gerekçe var, gerekçe okunsun.

BAŞKAN – Gerekçeyi okutuyorum:

Gerekçe:

Tahkime imkân veren Anayasa hükmü, 14.8.1999 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu tarihten önceki Anayasamız, imtiyazlarda tahkimi yasaklamaktadır.(Anayasa madde 155) Tasarı, hükümlerini anayasa değişikliğinden daha geriye götürerek, Anayasayı çiğnemektedir. Anayasayı ihlal eden tasarılara parlamento onay veremez.(Anayasa madde 11) Anayasal devlet, hukuku çiğnemeyen devlettir.

BAŞKAN – İki önergeyi birlikte oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler_ Etmeyenler_ Önerge kabul edilmemiştir.

Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 311 sıra sayılı tasarının geçici 1 inci maddesinin metinden çıkarılmasını saygıyla arz ve teklif ederiz.

Bülent Arınç

(Manisa)

ve arkadaşları

BAŞKAN – Komisyon önergeye katılıyor mu efendim?

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI EMİN KARAA (Kütahya) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Hükümet?..

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Sayın Arınç, konuşacak mısınız efendim?

BÜLENT ARINÇ (Manisa) – Gerekçe okunsun.

BAŞKAN – Gerekçeyi okutuyorum:

Gerekçe:

Bu maddeyle, anayasa değişikliği tarihinden önceye de gidilmek suretiyle, Anayasanın 47, 125 ve 155 inci maddeleri yok edilerek, Anayasaya karşı hile yapılmıştır.

BAŞKAN – Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler_ Etmeyenler_ Önerge kabul edilmemiştir.

Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 311 sıra sayılı kanun tasarısının geçici 1 inci maddesinin ikinci fıkrasındaki “Ancak” sözcüğünden sonra gelmek üzere “kesinleşmiş mahkeme kararı ile iptal edilenler hariç” cümlesinin eklenmesini arz ve teklif ederiz.

(Ankara)

ve arkadaşları

SAFFET ARIKAN BEDÜK (Ankara) – Karar yetersayısının aranılmasını istiyorum.

BAŞKAN – Karar yetersayısını arayacağım efendim.

Komisyon önergeye katılıyor mu efendim?

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI EMİN KARAA (Kütahya) – Takdire bırakıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Hükümet?..

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Katılıyoruz Sayın Başkanım.

BAŞKAN – Komisyonun takdire bıraktığı ve Hükümetin de katıldığı önergeyi oylarınıza sunacağım ve karar yetersayısını arayacağım: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Karar yetersayısı vardır; önerge kabul edilmiştir.

Son önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 311 sıra sayılı kanun tasarısının geçici 1 inci maddesine aşağıdaki üçüncü fıkranın eklenmesini saygıyla arz ve teklif ederiz. (20.1.2000)

“Yeniden yapılan düzenlemelerle idareye hiçbir ek yük getrilemez. 14.8.1999 tarihinden önce yapılan sözleşmeler üzerindeki değişiklikler Danıştay incelemesinden geçirilir.”

Ramazan Toprak

(Aksaray)

ve arkadaşları

BAŞKAN – Komisyon önergeye katılıyor mu efendim?

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI EMİN KARAA (Kütahya) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Hükümet?..

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Katılmıyoruz Sayın Başkanım.

BAŞKAN – Efendim, konuşacak mısınız?

RAMAZAN TOPRAK (Aksaray) – Gerekçe okunsun.

BAŞKAN – Gerekçeyi okutuyorum:

Gerekçe:

İdareye ek yük getirilmeyeceğine dair hükümet taahüdünü, yazılı, yasal teminat altına almak zorunludur.

BAŞKAN – Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Kabul edilen önerge doğrultusundaki değişik şekliyle maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

Müteakip maddeyi okutuyorum:

Yürürlük

MADDE 8- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

BAŞKAN – Madde üzerinde, Fazilet Partisi Grubu adına, Sayın Bülent Arınç; buyurun efendim. (FP sıralarından alkışlar, DSP sıralarından alkışlar[!])

FP GRUBU ADINA BÜLENT ARINÇ (Manisa) – Sayın Başkan, değerli arkadaşlarım; hepinizi hürmetle selamlıyorum, hepinize iyi geceler ve hayırlı sabahlar diliyorum.

Arkadaşlarımız bir hayli yoruldular; sabırlar taştı, arkadaşımızın ifade ettiği gibi, samimi olan veya olmayan alkışlar birbirine karıştı “yürürlük maddesi üzerinde de, niye bu adam kalkar, konuşur?” diye akıllara sorular geldi. Şu bakımdan konuşuyorum: Çok değerli arkadaşlarım, hepimiz tarih sahnesindeyiz; bu taraf iktidar grubundan, bu taraf muhalefet grubundan. Ortada bir şey var; komedi denilebilir, trajedi denilebilir, trajikomik bir olay denilebilir; ama, tarih hükmünü verecek. Konuşulan her söz, yapılan her iş, atılan her adım tarihe tanıklık eder. Yarın, birileri, olanları bitenleri okurlar, bir hüküm verirler, o zaman, çocuklarımıza karşı, milletimize karşı ne yaptığımızın hesabını verebilirsek, kendimizi bahtiyar sayarız. O yüzden, burada, tarihe tanıklık etmesi açısından, her arkadaşımız, hareketinin ne anlama geldiğini düşünmeli. Milletin temsilcileriyiz, halkımızın mutluluğu için çalışmalıyız. Şu anda bile görüştüğümüz kanun tasarısının ne getirdiğini, götürdüğünü, pek çok arkadaşımızın bilmeden; ama, büyük bir disiplin içerisinde, bu sıralarda görev ifa ettiğini görüyorum.

Değerli arkadaşlar, sorular 15 dakikayla sınırlandı; yeri geldi konuşuldu, yeri geldi “yazılı olarak cevap vereceğim” denildi. Bunların hepsinin bir maksadı var; iktidar grubu muhalefeti engellemek istiyor.

ŞEVKET BÜLEND YAHNİCİ (Ankara) – Obstrüksiyon...

BÜLENT ARINÇ (Devamla) – Yahnici dostumuz ne güzel söyledi, bunun dünya literatüründe ismi obstrüksiyondur, engellemedir; ama, bu hak, genelde, muhalefetin hakkıdır; çünkü, iktidarın çoğunluğu vardır ve iktidar gücüne güvenir, doğru yaptığına inanır; muhalefet, kendi doğru bildiğini, azınlıkta olmasına rağmen, her türlü yasal imkânları kullanarak burada yerine getirmeye çalışır. Bunun Amerika’da çok güzel örnekleri vardır “free baster” dedikleri şeyle, 27 saat devamlı konuşan parlamenterler olur. (DSP sıralarından “İran’da da var mı?!” sesi)

Saygısızlık yapmayın! Ben, İran’dan bahsetmiyorum... Oturun, adam gibi dinleyin! (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Buyurun Sayın Arınç, siz, Genel Kurula hitap edin efendim.

Arkadaşlar, garip olan bir şey daha var: Mademki bir parti burada Enerji Bakanı tarafından, hazır bulunulan bir tasarı üzerinde konuşurken, ANAP’a ait olduğunu, ANAP’ın ısrarla savunduğunu, ANAP’ın bunu hükümetin çok önemli bir koşulu haline getirdiğini bilmemize rağmen, niye ANAP sıralarında ancak 20 milletvekili var da, DSP ve MHP 100’er milletvekiliyle burada nöbet tutuyor?.. Yani, bu meseleye siz gerçekten inanıyorsunuz da, ANAP dağınık bir partidir, gelmez ama bu önemli işi biz mi yapalım diyorsunuz; yoksa, bunu da bir istikrar şartı mı kabul ediyorsunuz?.. Değerli arkadaşlarım, herkes, meselesine elbette sahip çıkmalıdır.

Politikayı, üstatlar bize derler ki netice almak sanatıdır. Ne yaparsanız yapın; ama, netice alın... Doğrusu, bu tarife ANAP çok uyuyor. 25 Kasım 1998’de Türkbank ihalesindeki yolsuzluklar sebebiyle bu Mecliste 314 oyla düşürülmüş bir hükümetin partisi dördüncü olarak seçimlerden çıktı; ama, yine hükümete girmeyi başardı. Hele, öyle önemli bakanlıklar aldı ki, Sayın Genç’in kulakları çınlasın...

KAMER GENÇ (Tunceli) – Buradayım... Buradayım...

BÜLENT ARINÇ (Devamla) – ...”sadece bu bakanlık bile yeterdi, başkalarına gerek yoktu” dedi.

Dördüncü partiden Meclis Başkanlığı aldılar, dördüncü partide 20 milletvekiliyle burada sizlere kanun çıkarttırıyorlar.

ZEKİ ÇAKAN (Bartın) – Cumhurbaşkanlığı...

BÜLENT ARINÇ (Devamla) – Şimdi oraya geleceğim.

Kamuoyunda tartışılıyor, acaba Cumhurbaşkanı kim olacak diye; artık, bu trende bakarak söyleyebilirim ki, ANAP’ın içinden çıkması kuvvetle muhtemel. (ANAP sıralarından alkışlar) Elbette sizlerin sayesinde ve desteklerinizle.

Şimdi, o arada, karıştırırken, bugünkü haber bülteninden bir haberdeki cümleleri okuyarak, sizlere gecenin bu saatinde veda edeyim. ANAP bir anket yaptırmış, soruyorlar deneklere: “Ülke koşullarını nasıl buluyorsunuz?” Yüzde 50’den fazlası “çok kötü” diyor, yüzde 23’ü “kötü” diyor, yüzde 73,5’lik denek kitlesi “vaziyet çok kötü” diyor. “Ülkenin yakın geleceği nasıl olacak?” Buna cevap verenlerin de çoğunda iç açıcı değil; çoğu, maalesef, geleceğinden ümit kesmiş gibi. Tek tek okumayayım, hepinizin önünde bülten var, okursunuz veya okumuşsunuzdur; ama, bir cümlesi önemli. Peki, ders alalım demişler, yanlışlar var, doğruları yapalım demişler ve sonunda birinci sayfaya şunu yazmışlar: “Ne yapmamız gerekiyor? Dürüstlük, güvenilirlik ve inandırıcılık imajımızı daha çok güçlendirmeliyiz.” Buna, sadece ANAP’ın ihtiyacı yok, bizim de var, hepimizin de var; ama, bu yaptıklarımız, bu yazdıklarımıza ne kadar uyuyor?

Hazreti Ömer’e atfedilen bir söz vardır: “gece uyku saati geldiğinde, uyku küçük ölümdür, kendinizi muhasebeye çekin. Ben bugün Allah için ne yaptım?” Biraz laik konuşalım, biz milletvekiliyiz; akşam saat 2,5 oldu, şimdi sabaha yaklaştı; başımızı yastığa koyduğumuz zaman, hepimiz şunu düşünelim: Biz milletvekiliyiz, millet için bugün ne yaptık, halkımız için bugün ne iş işledik? Eğer vicdanımız müsterihse, biz bugün çok iyi şeyler yaptık, 65 milyonun refahı için, sokakta kuru ekmek veya pazar yerlerinden çürük meyve toplayan insanlar için ne getirdik...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Buyurun Sayın Arınç, tamamlayın lütfen.

BÜLENT ARINÇ (Devamla) – ...fert başına düşen millî geliri mi artırdık, yoksa, zekât almaya muhtaç işçi ve memurların çalışma seviyesini mi yükselttik ve daha niceleri. Bu konuda beş kuruşluk bir faydamız olmuşsa, bu sabah rahat yatabilirsiniz. =

Hepimiz için söylüyorum, bu kanun da, yarın, bir başka şekilde değiştirilecekse, bu yaptıklarımız boşa gidecekse -ki, öyle görünüyor- bundan, çok geçmeden, hepimizin -başta bizim, kendi nefsim için söylüyorum- ders alması gerekiyor.

Hepinize saygılar sunuyorum. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Arınç.

Milliyetçi Hareket Partisi Grubu adına, Sayın Köse; buyurun efendim. (MHP sıralarından alkışlar)

MHP GRUBU ADINA İSMAİL KÖSE (Erzurum) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; Milliyetçi Hareket Partisi Grubu adına, Yüce Heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

Yine, Meclisimiz, milletimiz ve ülkemiz için çok hayırlı bir hizmet yapmıştır ve çok önemli bir tasarının kanunlaşması konusunda gayret sarf etmiştir. Hem Milliyetçi Hareket Partisi Grubu olarak hem iktidarımıza mensup diğer iki grup olarak, yorulmadık ve şu anda, dimdik ve şuurlu bir şekilde kanun tasarısının yasalaşması konusundaki bütün konuşmaları takip ettik.

BÜLENT ARINÇ (Manisa) – Ne gibi farklar var?

İSMAİL KÖSE (Devamla) – Yani, muhalefet, eğer tasarıyı iyi incelemiş olsaydı...

SUAT PAMUKÇU (Bayburt) – Farklarını söyler misiniz...

İSMAİL KÖSE (Devamla) – ... kendilerini çok yormazlardı ve bu kadar zahmete katlanmazlardı. O bakımdan...

SUAT PAMUKÇU (Bayburt) – Dersinizi çalışıp çalışmadığınızı biz de anlayalım...

İSMAİL KÖSE (Devamla) – Şimdi, tabiî, yine de teşekkür ediyoruz...

BÜLENT ARINÇ (Manisa) – İlk defa çıktınız, duyalım hiç olmazsa...

İSMAİL KÖSE (Devamla) – ... yine de teşekkür ediyoruz, bu tasarının kanunlaşması konusunda her ne kadar mani olma gayretini gösterdi iseniz de...

SUAT PAMUKÇU (Bayburt) – Şu dersinize nasıl çalıştığınıza bir not verelim... (MHP sıralarından gürültüler)

BAŞKAN – Efendim, müdahale etmeyin lütfen... Sayın Pamukçu, rica ediyorum...

Buyurun Sayın Köse, siz Genel Kurula hitap edin efendim.

İSMAİL KÖSE (Devamla) – Tabiî, iktidar sabırlı olacaktır, metanetli olacaktır ve meseleyi bilerek Meclisin önüne getirecektir.

Değerli arkadaşlarım, hükümet, Türk Milletinin menfaatını düşünmek için ve Türk Devletinin menfaatını düşünmek için vardır. Hiçbir siyasî iktidar, bile bile, ülkenin ve milletin menfaatlarını birilerine peşkeş çekmez, hele, bu peşkeşi yabancı sermayeye ve yabancı unsurlara hiç çekmez, Türkiye’de görülmüş bir şey değildir.

Şimdi, tekrarlıyorum, burada getirilen değişikliklere dikkatinizi çekiyorum; Bakanlar Kuruluna yetki verilmiş ve “Bakanlar Kurulu isterse verir” deniliyor. Bakanlar Kurulu, kendi takdiri içerisinde bunun uygulamasını nasıl yapacak ve nasıl karar verecektir... Şimdi, bütün yüklendiğiniz Enerji Bakanlığı, yapılan işler, icraatlar... İyi ya, eğer, tek başına yapılmış sözleşmeler, anlaşmalar, imtiyaz sözleşmeleri varsa -şimdi daha iyi, sevinmeniz lazım; işte, bakın, incelemediğiniz oradan belli- Bakanlar Kurulunun önüne geliyor; daha da fazlasıyla, derinliğine incelenmek suretiyle, şartları Bakanlar Kurulunun önüne getiriyoruz. Bakanlar Kurulunun görevi nedir? Biz, burada güvenoyu verirken, 57 nci Türkiye Cumhuriyeti Hükümetinin en önemli iki cümlesinin arkasına desteğimizi verdik: Yolsuzluklara karşı olacağız, yoksulluğu önleyeceğiz. (MHP ve ANAP sıralarından alkışlar) Şimdi, yolsuzlukları önlemenin yolu, hırsızlıkları önlemenin yolu, işte, Türkiye’nin, devletimizi ve milletimizi temsil eden icra gücümüzün ortaya koyacağı iradedir. Ona güveniyoruz ve inşallah, inanıyoruz ki, mahcup olmayacağız.

Teşekkür ederim. (MHP, DSP ve ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Köse.

Anavatan Partisi Grubu adına Sayın Zeki Çakan; buyurun efendim. (ANAP sıralarından alkışlar)

ANAP GRUBU ADINA ZEKİ ÇAKAN (Bartın) – Sayın Başkan, değerli milletvekili arkadaşlarım; tahkimle ilgili 57 nci hükümetin göndermiş olduğu tasarıya katkıda bulunan bütün arkadaşlarımıza teşekkür ediyorum.

Özellikle Fazilet Partisi Grup Başkanvekili Sayın Bülent Arınç’ın, Anavatan Partisiyle ilgili söylediği bazı konulara teşekkür ederken, bazı konulara da burada biraz açıklık getirmek istiyorum.

“Dağınık parti” dediniz. Anavatan Partisi hiçbir zaman dağılmamıştır; ama, bugünlerde dağılmaya yüz tutan parti varsa, o da, Sayın Arınç’ın partisidir; yani, Fazilet Partisidir.

Bu kanunun hayırlı uğurlu olmasını diliyorum, saygılar sunuyorum. (ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Çakan.

Doğru Yol Partisi Grubu adına, Sayın Bedük; buyurun efendim.

DYP GRUBU ADINA SAFFET ARIKAN BEDÜK (Ankara) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; görüşülmekte olan kanun tasarısının 8 inci maddesi üzerinde Doğru Yol Partisinin görüşlerini sunmak üzere söz almış bulunuyorum; Yüce Heyetinizi, şahsım ve Grubum adına saygıyla selamlıyorum.

Değerli arkadaşlar, biraz evvel Sayın Bakanımız yapmış olduğu açıklamada diyor ki: “Efendim, ben bunu Danıştaya götüreceğim, mecburum götürmeye.” Hayır, Danıştaya götürmek mecburiyetinde değilsiniz. Yapmış olduğumuz değişiklik de o anlamda.

Bakın, Anayasanın 155 inci maddesinde şöyle bir hüküm var; diyoruz ki orada: kanun tasarıları -Eskiden kanun tasarıları için vardı- kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında iki ay içerisinde düşüncesini bildirmek ve tüzük unsurlarını incelemek, idarî uyuşmazlıkları çözmek.” Böyle bir görevi Danıştaya vermiş; ama, nasıl vermiş?... Hükümet, başbakan...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Buyurun Sayın Bedük.

Lütfen, tamamlayın efendim.

O sebeple “biz bunu götüreceğiz, götürmek mecburiyetindeyiz” değil... Bunu da şahsa bağlı olarak bırakmak doğru değildi. Efendim, Sayın Bakan bakan olarak kaldığı sürece söz verdi, tutanaklara da geçirtti “ben bunu Danıştaya götüreceğim” diyor; ama, değerli arkadaşlar, Türkiye bir hukuk sistemidir, hukuk devletidir, Türkiye anayasal bir devlettir, yasalarla ve Anayasayla idare edilmektedir. Siz bunu yasasına koymazsanız, onun yerine başka bir bakan geldiği zaman götürmezse ne yapacaksınız? Götürmez götürmez.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sürenizi 2 dakika aştınız; lütfen tamamlayınız Sayın Bedük.

SAFFET ARIKAN BEDÜK (Devamla) – Değerli milletvekilleri, bu suretle de, girdisi artmış olan bir ülkenin özellikle sanayileşmesinin ne dereceye kadar gelişebileceğini takdirlerinize bırakıyorum. Bundan en büyük mağduriyet, gerçekten ortadireğe aittir, küçük ve orta boy işletmeleredir, esnat ve sanatkâradır, çiftçi ve köylüyedir.

Bu duygular içerisinde temenni ediyorum ki, bu tasarının tamamlanmasından sonra, girdilerin azaltılması, ücretlerin azaltılması ve hizmetlerin fiyatlarının azaltılması istikametinde bir uygulama gerçekleştirilmiş olacaktır.

Bu duygularla hepinizi sevgi ve saygıyla selamlıyorum. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Bedük.

Buyurun Sayın Bakan.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Sayın Başkan, bir hususun altını çizmek istiyorum.

Danıştay Kanununda ve İdarî Yargılama Usulü Kanununda, Danıştayın onayladığı imtiyaz sözleşmelerinde nasıl değişiklik yapılabileceği, bu değişikliklerde uygulanacak prosedür, bu değişiklikleri sağlayacak kişiler, yetkililer belirlenmiştir; yani, Sayın Bedük’ün, burada “Sayın Bakan söz verdi, götüreceğim dedi” dediği; yani, benim şahsıma bağlı bir tercihmiş gibi ileri sürmeye çalıştığı husus tamamen varit değildir. Biz, burada, Danıştayın imzaladığı imtiyaz sözleşmesinde yapılacak olan değişikliğin prosedürüne uymamız gerekiyor; o da bu kanunla değil, zaten doğal olarak hem Danıştay Kanunundan hem İdarî Yargılama Usulü Kanunundan doğan bir husus. Eğer bir idare, bir imtiyaz sözleşmesinde bir değişiklik, bir revizyon yapacaksa, bunun yolu, yöntemi, usulü zaten belirlenmiş durumda. Bu, benim kişisel bir tercihimle veya keyfî bir kararımla olabilecek bir şey değil ki, zaten zarurî bir şey. Bu zarurî şeyin nasıl yapılacağı da zaten İdarî Yargılama Usulü Kanununda belirlenmiş. Onun için, bu hususun altını çizmek istedim Sayın Başkan.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Bakan.

MEHMET CAVİT KAVAK (İstanbul) – Kanunu bilmemek mazeret sayılmaz.

SAFFET ARIKAN BEDÜK (Ankara) – Anayasada yaptığınız değişiklik sizin söylediğiniz gibi değil.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Yeni bir sözleşme yapmıyorsunuz ki Sayın Bedük.

BAŞKAN – Şahsı adına, Samsun Milletvekili Sayın Yekta Açıkgöz...

Sayın Emre Kocaoğlu...

Sayın Kamer Genç...

Sayın Aslan Polat...

Buyurun Sayın Polat.(FP sıralarından alkışlar)

ASLAN POLAT (Erzurum) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Yarın oralarda konuştuğumuz zaman arkanızdan konuşmuş olmamak için bunu burada söylüyorum.

Neticeyi şuraya getirelim, hiç uzatmadan şunu söyleyelim: Biz, tahkime itiraz etmedik; bizim bütün itirazlarımız, tahkim yokken, pahalı bir şekilde Türkiye’yle elektrik anlaşması yapan firmalara bu tahkimin getireceği avantajlar...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Polat.

ASLAN POLAT (Devamla) – Tamamlıyorum Sayın Başkan.

HASAN GÜLAY (Manisa) – Dedikodu yapma... Dedikodu yapma...

ASLAN POLAT (Devamla) – Dedikodu yapmıyorum; ben, hep maddeler üzerinde konuştum.

Benim bu endişelerimi, Demokratik Sol Partili milletvekilleri de hem öbür seferde hemde bu seferde sordukları sorularla aynen dile getirdiler. Onlar da öbür sefer sordukları aynı soruları sordular, tatmin olamadıkları için bir daha sordular; çünkü, onların da buna, bu kanunlara inanmadıkları belli idi.

Şimdi, Milliyetçi Hareket Partili arkadaşlarım, siz de buna inanmıyorsunuz; siz de bunları kabul etseydiniz, yirmi gün evvel neden burada bu kanunu alkışlarla geri çektiniz? Ama, şimdi, bunu izah etmek zorundasınız.

Ben, şunu tekrar söylüyorum: Siz, 80 milyon lira bir aylık ücret alan asgarî ücretlinin derdini bıraktınız hem tahkim yok diye ve 6,7,8 sente artı, Amerika Birleşik Devletleri tüketici endekslerine göre fazla fiyatlarla elektrik satanlara tahkimde getirerek de üzerine ilave ettiniz ve bunu da kalktınız burada müdafaa ettiniz. Hayırlı olsun; bunları beraberce hemen tartışırız.

Sağolun. (FP sıralarından “Bravo” sesleri, alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Polat.

İSMAİL KÖSE (Erzurum) – Sayın Başkan...

BAŞKAN – Buyurun Sayın Köse.

İSMAİL KÖSE (Erzurum) – Sayın Başkan, hem şahsımla ilgili...

MUSA UZUNKAYA (Samsun) – İsmail Bey, reklamın kötüsü olmaz.(Gürültüler)

Sayın milletvekilleri,bakın, bir Sayın Grup Başkanvekili bir şey ifade etmek istiyor.

Buyurun efendim.

İSMAİL KÖSE (Erzurum) – Değerli Başkanım, hem şahsımla ilgili hem Grubumla ilgili değerli konuşmacı, sataşma demeyeceğim; ama... izin verirseniz iki dakika...

BAŞKAN – Buyurun efendim.

Yalnız, çok kısa olmak şartıyla.

TURHAN GÜVEN (İçel) – Sayın Başkan, “sataşma değil” diyene niye söz veriyorsunuz?.

İSMAİL KÖSE (Erzurum) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; değerli kardeşimiz Erzurum Milletvekilimiz Sayın Aslan Polat Bey, her zaman olduğu gibi, tabiî, buradan mesaj vermek ve buradan kendi seçmenlerine, hemşerilerime selam göndermek... (FP sıralarından gürültüler) Doğrudur, bizim hemşeriler bekliyor.

MUSA UZUNKAYA (Samsun) – Öyle mi?

İSMAİL KÖSE (Devamla) – Evet; çünkü, onlar da kendileri için acaba Meclis ne yapıyor, onun merakı içerisindedirler, çünkü ihtiyaçları var, sıkıntı içerisindedirler; doğrudur.

SUAT PAMUKÇU (Bayburt) – Batan bankalar da bizim...

İSMAİL KÖSE (Devamla) – Yani, oradaki millî parkımızın kurulması konusundaki hassasiyetler konusunda, birbirimizle yarışa girmemize de lüzum yok. Herkesin yüreğinde bu memleket sevdası vardır, onu da kabul ediyoruz. Ancak, meseleyi politik ve popülist düşünce noktasına getirdiğimizde, Türkiye onun için geri kalıyor ve onun için diyoruz ki, meseleyi ihlâsla ve gerçekten samimiyetle ele almamız gerekiyor.

Bugünkü kanun, çok önemli bir kanundur ve inanıyorum ki... ben, bir cümle daha sarfettim. Ddeğerli arkadaşımızın ilçesidir İspir- İspir İlçesinin yıllardan bu yana içerisinden geçen ve Atatürk Barajının 2 misli enerjiyi taşıyan Çoruh Nehrinin üzerinde hâlâ bir tane baraj ihale edilmiştir. İlk baraj olan Laleli Barajının altında da, İsmail Köse’nin imzası vardır; ama, ihalesini yapamadık, para yok. İşte, o kaynağı bulduk bu gece.

Hepinizden Allah razı olsun. Katkılarınızdan dolayı teşekkür ediyorum, hayırlı olsun diyorum. (MHP, DSP ve ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Köse.

Şahsı adına ikinci söz, Sayın Cevat Ayhan’ın.

CEVAT AYHAN (Sakarya) – Vazgeçtim.

BAŞKAN –Konuşmuyorsunuz.

Sayın Bekir Sobacı.

Buyurun efendim.(FP sıralarından alkışlar)

BEKİR SOBACI (Tokat) – Sayın Başkan, değerli arkadaşlar; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Şimdi, burada, şahsî konuşmaları doldurarak muhalefetin konuşma hakkını engelleyen iktidarın, çok ufak tefek birtakım ikaz ve önemli noktalara işaret eden arkadaşlara cevap mahiyetinde kalkıp konuşmalar yapmasını da, ben, bir tenakuz ve çelişki olarak ifade etmek istiyorum. Siz parayı buldunuz da, iki senedir batacağı ifade edilen bankaları sağır sultanın duyduğu şu memlekette sekiz aydır hükümetsiniz; IMF’den, el açıp, 3 milyar dolar parayı, üç senede alacağız diye yalvararak, stand-by anlaşması yaparak bulduğunuz parayı beş tane bankaya yedirmek başarı mıdır? Ha, bu memlekette kaynak çok; ama, onu bulacak, çıkaracak beyin ve arzu, kararlılık lazım. Önce buna inanmak lazım. Çözümü de, bu topraklarda aramak lazım, IMF’nin, Dünya Bankasının, Kıbrıs dahil, diğer millî meselelerdeki baskılarına boyun eğerek bulacağınız para, bu milleti zehirler, önce de sizi zehirler.

Saygılar sunuyorum. (FP sıralarından “Bravo” sesleri, alkışlar; MHP sıralarından alkışlar[!])

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Sobacı.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

MASUM TÜRKER (İstanbul) – Sayın Başkan, söz istiyorum. Milletvekilinin söz söyleme hakkına bu kürsüde baskı yapılmıştır. Bu baskıya, burada -ben söz alan bir kişiyim- yanıt vermek, sizin takdirlerinize sunmak için sataşmaya 3 dakikalık bir yanıt vermek istiyorum. (Gürültüler)

MUSTAFA ÖRS (Burdur) – Oylamaya geçilmiştir.

BAŞKAN – 9 uncu maddeyi okutuyorum:

Yürütme

MADDE 9. —Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

BAŞKAN – Madde üzerinde, Fazilet Partisi Grubu adına Sayın Veysel Candan; buyurun. (FP sıralarından alkışlar)

Aslında, Tahkim Yasasını tutanaklardan okurken, öyle zannediyorum ki, konuyu “bir tahkim yasasının başına gelenler” başlığı altında takdim etmek daha uygun. Bu hükümetin önemli bir özelliği, gece sabaha doğru kanun yapmak veya kanunları gece sabaha doğru gündeme getirmek.

Şimdi, değerli arkadaşlar, aslında, hükümet, bu kanunu çıkarmak için çok ısrar etti; muhalefet de, haklı olarak elindeki İçtüzük imkânlarını kullandı. Ancak, öyle görülüyor ki, bu kanun, çıkmadan Anayasa Mahkemesi yolunda; yani, bir noktada, yürütmeden iptale gidileceğe benzemektedir.

Değerli parti sözcüleri burada çok enteresan tespitler yaptı. Ben, bir tanesi üzerinde durmak istiyorum: Özellikle MHP sözcüsü arkadaşımız “geçen çekilen 3 üncü madde ile bunun arasında çok büyük fark var” dedi. Sayın Köse ya maddeyi okumadı ya kendisine yanlış bilgi verdiler. Halbuki, daha kapsamlı ilavelerle, geçen 3 üncü maddeden daha geçmişe yönelik bir madde haline getirildi.

Değerli arkadaşlar, Sayın Bakan burada “geriye dönük değil bu” diyor. Arkadaşlar, şimdi, önce, dağıtım ihalelerini yapıyorsunuz; sonra, tahkim yasası çıkarıyorsunuz; sonra, çıkardığınız yasayla öncekileri ilgilendiriyorsunuz. Yani, geriye işlemez demenin mantığı da yok. O bakımdan, konu hakkında demagoji yapmaya gerek yok. Bu tasarının aslında bir tek maddesi var. Kamuoyunda ve basında da ifade edildiği gibi, tahkimin geriye işletilmesi kanunudur. Hepsi bu kadar.

Değerli arkadaşlar, yine, burada, yabancı unsur bir önergeyle düzeltildi ve böylece, yabancı sermayenin de, aslında, Tahkim Kanununun özündeki madde de devredışı bırakılmış oldu.

Şimdi, kanun tasarısının müzakere şekli de çok komik, trajikomik; Adalet Komisyonu, Plan ve Bütçe Komisyonu, Genel Kurul, Genel Kuruldan Plan ve Bütçe komisyonuna ve bugün de gelen yeni bir kanun maddesi.

Bundan yirmi gün önce, TRT – 3 Televizyonunda, partilerle bir açıkoturuma katıldık partilerle. Bir sözcü arkadaş aynen şunu söylemişti: “Bu tasarı bir hafta sonra, onbeş gün sonra gelecek; biz, hükümet olarak, buna söz verdik.” Oturum içerisinde bir de MHP’li milletvekili arkadaşımız vardı ve aynen şöyle demişti: “Böylece, bunu da burada öğrenmiş olduk.” Sayın Köse’nin ifadeleri ile o milletvekili arkadaşımızın ifadeleri çelişiyor; doğrusu onun ifadesiydi.

Değerli arkadaşlar, aslında, burada, bu tasarıda sıkıntı nedir; bakın ben size söyleyeyim: TEDAŞ dağıtım ihalelerindedir. 7 adet ihalenin 5’ini ulusal yayın yapan televizyon kanalları almıştır ve bu ihalelerin toplamı 29’dur. Şimdi, Sayın Köse burada ısrarla diyor ki: “Paraya ihtiyacımız var. Para olmayan bir yerde hiçbir şey olmaz.” Ona itiraz eden yok ki. Yaptığınız işi doğru dürüst yapın,. devletin, milletin hakkını koruyun. Bunu söylüyoruz.

Değerli arkadaşlar, bakın, Sayın Bakana ısrarla söylüyorum. Bu dağıtım ihalelerinde yapılan sözleşmelerle ilgili olarak Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulunun bir hafta önce Bakanlığa ivedi kaydıyla gönderdiği raporda “bu sözleşmeler idarenin ve devletin aleyhinedir, bunları düzeltin” denilmektedir.

Yatırım için para veriyorsunuz, ayrılan parayı, devralan firma kendisi yatırım yapıyor, kendisi faturalandırıyor ve onu sattığı enerjinin üzerine ilave ediyor. Aynı şekilde, makul temettüyü, yine, firmalar kendi koyuyor. Bunları ben söylemiyorum. Bunlar, bu kurumları en az 20 yıldır denetleyen müfettişlerin verdiği raporlardaki bilgilerdir.

Değerli arkadaşlar, aslında, hükümetin, cesaretle ve dürüstçe çıkıp söyleyeceği şudur: Biz, IMF’ye ve Dünya Bankasına söz verdik. “Bu Tahkim Yasası geriye işlemedikten sonra size kredi vermeyiz” dediler, bize kredi vermiyorlar. Biz, bunu çıkarmak mecburiyetindeyiz. Bunu kurtulacaksınız, başka çaresi yok.

Değerli arkadaşlar, bakın, daha önce yapılan uygulamalarda Çukurova, Kepez ve Aktaş ihaleleri kötü örnektir. Burada Sayın Bakanı uyarıyoruz, burada yapılan yanlışlar, bu ihalelerde de yapılmasın; bunu talep ediyoruz.

Değerli arkadaşlar, yine, sözleşmelerin, mutlaka, yeniden, bir kere gözden geçirilmesi lazım. Bu kanun biraz sonra çıkacak ve eğer geriye de işleyecekse, geri işleme şartını, mutlaka, yeni ihale şartına bağlamak ve bu ihaleleri, süratle, bir ay içinde yenilemek lazım diye düşünüyoruz.

Değerli arkadaşlar, kanun bu haliyle çıkarsa, bir kere, yabancı sermaye Türkiye’ye gelmez.

Değerli arkadaşlar, ben bir benzetmeyle konuşmamı tamamlamak istiyorum. Develerin boynunda çıngıraklar vardır, gittiği yerde ses yapar. Bu yasaböyle çıkar, devlet zarara sokulur ise, siz, bu hükümet olarak, 57 nci hükümet olarak, toplumda, her gittiğiniz yerde, bu çıngıraklar, boynunuzda ses olarak duyulacaktır. Bunu hatırlatmak istiyorum.

Saygılar sunuyorum. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN - Teşekkür ediyorum Sayın Candan.

Doğru Yol Partisi Grubu adına Sayın Güven, buyurun efendim. (DYP sıralarından alkışlar)

Bu nedenle, çıkardığınız kanunlar, bir sürü yanlışlığa duçar olduğu anlaşıldığı için tekrar geliyor ve bu defa da bir reform daha yaptık diye de bir övünme payı falan çıkarıyorsunuz. Böyle şeyler bu tip reformlar olmaz

Değerli arkadaşlarım, bakınız, bir grubu tatmin için kanun çıkarılmaz, bir kişiyi tatmin için de kanun çıkarılmaz ve üç imzayla da böyle bildiriler yayınlanmaz. Kanunlar, objektif, umumî, gayri şahsî nitelikte olur; kanunlar, bir grubun menfaatı için yapılmaz. Bazı kişiler yararlanacak diye kanun çıkarırsanız, bir gün gelir bakarsınız ki, başkaları yararlansın diye çıkarılan o kanunlar, sizin zararınıza çalışmaya başlar, aslında milletin zararına çalışmaya başlar. Bu nedenle, kanunların bu kadar süratle geçmesi, birtakım yanlışlıklara, birtakım aksaklıklara neden olmaktadır. Yapılacak olan işlem nedir? Bırakın, sakin sakin... Öyle gece yarılarına, sabahlara kadar, uykusuz bırakarak, yani bir nevî angarya şeklinde -Anayasaya göre suçtur ya- zorla çalışma yaptırmayalım; inceleyelim, irdeleyelim, ne getiriyor ne götürüyor bir bakalım ve her milletvekili arkadaşım da, önüne getirilen kanun tasarısının ne olduğunu iyice bilebilsin.

Şimdi, tahkime imkân veren anayasa değişikliği hangi ayda oldu; 8 inci ayda oldu öyle değil mi? Daha evvel böyle bir usul var mıydı Anayasada, imkân var mıydı; yoktu. Peki, bu çıktıktan sonra, ondan evvel yapılmış olan birtakım imtiyaz sözleşmeleri olaylarını, siz, bugünkü kanunla -yani, eski Anayasa hükmüne göre- düzenlenmiş olan şeylere göre nasıl yapacaksınız, nasıl değiştireceksiniz?! Anayasayı ihlal etme durumunda niye kalıyorsunuz? Şimdi, Anayasanın 11 inci maddesi çok açık; Anayasayı ihlal eden tasarılara parlamentolar onay veremez. Çok açık bir hüküm. Siz, Anayasayı ihlal eden birtakım kararlara, birtakım tasarılara “evet” demek durumunda kalıyorsunuz.

Değerli arkadaşlarım, burada halka yararlı bir olay yoktur; burada milletin yararına olan bir olay yoktur. Burada Anayasa hükmünün ihlali yanında, Anayasa Mahkemesine gidildiği zaman şundan emin olun ki, o Anayasa Mahkemesi bunu tekrar huzurunuza gönderir. Hoş, belki siz fark edersiniz yanlışlığı da siz tekrar reform diye getirirsiniz; o da başka bir konu. Belki siz fark edersiniz; ama ben size şunu söyleyeyim. Bakın, “bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür diyor ya kanun; ben size rahat söyleyeyim ki, bu kanun bu Bakanlar Kurulunu yürütecektir yakında.

Hepinize saygılar sunuyorum. (DYP ve FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Güven.

Demokratik Sol Parti Grubu adına Ankara Milletvekili Sayın Aydın Tümen; buyurun efendim.

DSP GRUBU ADINA AYDIN TÜMEN (Ankara) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; bu geç saatte çok az bir zamanınızı alacağım. Görüşmekte olduğumuz kanun tasarısının 9 uncu maddesi üzerinde, Demokratik Sol Partinin görüşlerini açıklamak üzere söz almış bulunuyorum; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Şimdi, doğal olarak iktidar çok fazla konuşmuyor; konuşmadığı zaman da, ne hikmetse, niye konuşmuyorsunuz diye eleştiri alıyor, konuştuğu zaman da niye konuşuyorsunuz diyorsunuz. Yani, bazı şeyleri söyleyince rahatsız olunuyor.

Şimdi, bizim milletvekili arkadaşlarımız maddeler üzerinde söz aldığında, Sayın Arınç, ince bir üslupla dokundurmaya çalıştı; işte, bir arkadaşımızın metni olduğu gibi okuduğunu ve kanaatini söylediğini, bir arkadaşın da yükü başkasına atacak, paylaşacak bir arkadaş bulamadığını ifade etti. Ne hikmetse, bizim arkadaşlarımız demin konuşmadılar; ama, az önce Sayın Polat çıktı, Erzurum’dan bahsetti, tasarıyla hiçbir alakası yok; Sayın Sobacı çıktı, o başka şeyler söyledi. Peki, bu nedir?! Eğer, bizim yaptığımız, İçtüzüğü kendi yönümüzde kullanmaksa, peki, bu yapılan nedir?! Şimdi, doğal olarak, muhalefet, nasıl, İçtüzüğü kullanıyorsa ve kullanabilme hakkı varsa, iktidarın da aynı şekilde kullanabilme hakkı vardır. Bunu kimse yadsımasın.

Kısaca sözlerimi tamamlamak istiyorum. Bir diğer nokta, 57 nci hükümet, ülkemizin, gelişmiş, çağdaş ülkelerle başabaş yarışabilecek konuma ve mertebeye gelmesi için yola çıkmış bir kervandır. Doğru bildiği yolda bilinçli ve inançlı bir şekilde, hedefine, her türlü engelleri aşarak gitmektedir. Bu hükümetin, bugüne kadar yaptıkları ve yapacaklarını, hiç yabancı olmadığınız bir deyimle ifade etmek istiyorum:sizin hayalleriniz bile, bizim yaptıklarımıza yetişemeyecektir. (DSP, MHP ve ANAP sıralarından alkışlar)

Siz ne yapıyorsunuz; daima hükümetin önünü nasıl keseriz diye -saatlerdir- çaba sarf ediyorsunuz. Bence, biraz da kendinize dönüp bir özeleştiri yapmalısınız; yaptığınız muhalefet yönteminize... Bu ülkeye bir katkıda bulunmak istiyorsanız, bizim çalışmalarımıza destek verin; verin ki, ileride kıvanç duyacağınız bir şeyleriniz olsun.

Teşekkür ederim. (DSP, MHP ve ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Tümen.

Şahsı adına, İstanbul Milletvekili Sayın Emre Kocaoğlu; buyurun efendim.

A. EMRE KOCAOĞLU (İstanbul) – Sayın Başkanım, değerli milletvekilleri; bugün, bu sabah, Yüce Meclisimiz bu uzun mesaisini çok hayırlı bir sonuçla noktalıyor. Türkiye’nin ve Türk Milletinin lehine, işsizlere iş bulan, aşsızlara aş bulan, Türkiye’ye yatırım getiren, Türkiye’nin ileride duçar olabileceği karanlıkları yıkan ve aydınlıklar getiren bir yasayı bugün çıkarıyoruz.

Bunu anlayanlar olur, anlamayanlar olur; ama, Allah’a çok şükür ki, ben şahsen bunu anlayanlar grubuna, yani, iktidar grubuna mensubum. (ANAP sıralarından alkışlar) Çünkü değerli arkadaşlarım, bu tasarı kanunlaşırsa -demin, Erzurum’da 80 milyon lirayla zor bela yaşayan insanlardan bahseden arkadaşlarımın idrakine özellikle arz ediyorum- o insanların asgarî ücretini artıracak yatırımları getirecek; oradaki işsizlere iş bulacak yatırımları getirecek; oradaki fabrikaları çalıştırmayan elektrik sıkıntısını giderecek, dünyada en pahalı sanayi elektriği veren ülke olma ayıbından bizi kurtaracak; bu şekilde, üretim maliyetlerinde sağlanacak düşüşle, işçi ücretlerinde pazarlık marjı artacak; Batıda nasıl olduysa, Türkiye’de de aynı şey olacak. İnşallah, bu yasa, biraz da, bunu anlamayanlara anlayabilecek ışığı getirecek.

Değerli arkadaşlarım, bahsettiğim gibi, bu hayırlı yasanın sadece Anavatan Partisine ait olduğunu söylediler; keşke öyle olsaydı; ama, bu şeref, 57 nci hükümete aittir. Türkiye’ye bu derece yararlı hizmetler getirecek olan bu yasanın bütün kredisi 57 nci hükümete aittir; Demokratik Sol Partiye aittir, Milliyetçi Hareket Partisine aittir; Anavatan Partisine aittir ve bu üç partinin değerli liderleri Sayın Bülent Ecevit’e, Sayın Devlet Bahçeli’ye, Sayın Mesut Yılmaz’a aittir.

MUSTAFA ÖRS (Burdur) – Şahısları adına mı?

A. EMRE KOCAOĞLU (Devamla) – Şimdi, bu saydıklarımın dışında kalan değerli arkadaşlarım -şimdiye kadar, haydi, muhalefet kaygısıdır, yaptınız, gelin siz de bu şerefe ortak olun. Türkiye’yi aydınlatacak, işsize iş bulacak, aşsıza aş verecek bu yeni yatırım teşvikleri yasasına, gelin, müspet oy verin. Yanlışlıkla bir doğru iş yapın; siz de bu şerefe ortak olun.

Çok teşekkür ediyorum. (ANAP, DSP ve MHP sıralarından “Bravo” sesleri, alkışlar, FP sıralarından alkışlar [!])

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Kocaoğlu.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; ben, aslında, tabiî, yıllarca bu kürsüde yöneticilik yaptığım için, mümkün olduğu kadar İçtüzük kuralları içinde kalarak bu kürsüyü kullanıyorum ve onun için, pek fazla bu maddelerde görüşmek de istemiyorum; ama, bu Meclisin bir uygulaması var; bu yürütme ve yürürlük maddelerinde, maalesef, konuya bağlı kalmadan konuşuluyor. Ben de, bu geleneğe uyuyorum; bu geleneği devam ettiriyorum.

Değerli arkadaşlarım, burada, iktidar grubuna mensup arkadaşlarımız konuştu. Hakikaten, bu salonda beraber mi yaşıyoruz?! Bu getirilen kanunun arkasında ne var? Bu kanun yolsuzluk ve yoksulluğu önlüyor mu artırıyor mu; bu memleketin geleceğini ipotek altına alıyor mu almıyor mu;? Bu, bir talan kanunu mu değil midir? Eğer bu kanun talan kanunu değilse, bazı sermaye grupları niye bu hükümetin başına vuruyor, ille bu kanunu getir diyor.?!

Bakın, 21 Aralık günü, burada kanun çıkıyor, Süleyman Demirel’e gidiyor, o gün imzalıyor, Başbakana diyor ki “bunu hemen geriye teşmil ettir.” Şimdi, ben, Süleyman Beyi iyi tanırım. Tabiî, holdingler yakın arkadaşlar; holdinglerin işlerini o takip ediyor. Yani, bir işçinin, bir memurun, bir köylünün işini takip ettiği yok ki. Bütün mesele bu. Büyük sermaye grubunun menfaatını korumak için getirilen ve Türkiye’nin enerjisini...

Bakın, geçenlerde İngiliz Başbakanı, Fransız Başbakanı, kendilerini ikaz ettiler; dediler ki: Bu sermayenin biraz isteklerine gem vuralım, sosyal devlet kavramı kayboluyor.

Efendim, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, devletten alacaklı olan kişilerin müracaatı üzerine, Türkiye’nin aleyhine karar vermiş. Siz, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde Türkiye’nin menfaatlarını savunmazsanız, onlar da bizim aleyhimize karar verir.

İnanıyorum ve şimdiden görüyorum ki, bu kanun burada ve komisyonlarda takdim edilirken hep yanlış bilgi verildi, hep konular yanlış anlatıldı. Yani, özel sözleşme nedir, onun bile manası anlatılmıyor. Hangi özel sözleşme idarî niteliktedir ki, Danıştayın mütalaasına gitsin?! Zaten, eğer bir hizmet, özel hizmete girerse, onun imtiyazlık vasfı kalmıyor. Artık, elektrik üretimi ve dağıtımı, bir bakkal dükkânı gibi özel bir hizmet; kamu hizmeti olmaktan çıkardık sizin sayenizde.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Devam edecek misiniz?

KAMER GENÇ (Devamla) – 1 dakika daha rica ediyorum Sayın Başkan.

Dolayısıyla, artık, köprünün de yarın işletmesini... Bu kanunla, içme sularını, kanalizasyonları hep kendi yandaşları firmalara verecekler, işletecekler; ama, nasıl; hususî hukuk kuralları içinde.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

KAMER GENÇ (Tunceli) – Saygılar sunarım.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Genç.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

Değerli milletvekilleri, tasarının tümünü oylamadan önce, tasarının başlığının değiştirilmesine yönelik bir önerge vardır; okutup, işleme koyacağım:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 311 sıra sayılı kanun tasarısının başlığının “Kamu Hizmetleri ile İlgili İmtiyaz Şartlaşma ve Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Tahkim Yoluna Başvurulması Halinde Uyulması Gereken İlkelere Dair Kanun Tasarısı” olarak değiştirilmesini arz ve teklif ederiz.

Aydın Tümen İsmail Köse Beyhan Aslan

Ankara Erzurum Denizli

Abdurrahman Küçük Sühan Özkan

Ankara İstanbul

BAŞKAN – Komisyon önergeye katılıyor mu efendim?

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI EMİN KARAA (Kütahya) – Takdire bırakıyorum Sayın Başkanım.

NEVZAT ERCAN (Sakarya) – Sayın Başkan, bir maruzatım olacak.

BAŞKAN – Buyurun.

NEVZAT ERCAN (Sakarya) – Sayın Başkan, bu önergeyi işleme koymamanız lazım. Şu bakımdan koymamanız lazım: İçtüzük 89 çok açık; geçmiş maddeler ve üst başlıklarla ilgili böyle bir değişikliği bu aşamada yapmak mümkün değil. Kaldı ki, eğer, geçmiş maddelerle ilgili Hükümet veya komisyonun bu yolda bir istemi olsa bile, bunun, Danışma Kurulunun mutlaka görüşü alınarak, yani Danışma Kurulunun görüşü alınıp tamamlanarak işleme konulması lazım. Böyle bir prosedür burada işlemediğine göre, önergeyi de işleme koymamanız gerekir.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Efendim, değiştirilen maddelere göre, tasarının başlığının, en sonda, bu safhada değiştirilmesi mümkün İçtüzüğümüze göre. Daha önceki uygulamalar da bu şekilde yapılmış.

NEVZAT ERCAN (Sakarya) – Hangi maddeye göre Sayın Başkan?..

BAŞKAN – Hükümet önergeye katılıyor mu?

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Katılıyoruz efendim.

BAŞKAN – Var efendim; benim dayandığım bir madde var.

NEVZAT ERCAN (Sakarya) – Siz de söyleyin efendim, açıklayın.

BAŞKAN – Açık oylama talebi var.

NEVZAT ERCAN (Sakarya) – Sayın Başkan... Sayın Başkan, bir saniye...

FETHULLAH ERBAŞ (Van) – Sayın Başkan, toplantı yetersayısının aranılmasını istiyoruz.

(FP sıralarından bir grup milletvekili ayağa kalktı)

BAŞKAN – Yoklama mı talep ediyorsunuz efendim?

FETHULLAH ERBAŞ (Van) – Evet.

NEVZAT ERCAN (Sakarya) – Bir saniye... Bir saniye Sayın Başkan.

BAŞKAN – Yoklama talep ediyorsunuz.

Efendim, ayağa kalkan arkadaşlarımızın adlarını lütfen tespit edin.

NEVZAT ERCAN (Sakarya) – Sayın Başkan, bir saniye... Lütfen efendim... Siz bir genelleme yapıyorsunuz; söyleyin efendim hangi madde?

BAŞKAN – Sizi dinleyeceğim efendim. Bir dakika... Bir dakika, Sayın Ercan, telaş etmeyin. Bakın, önce yoklama talebi var. Arkadaşlarımızın isimlerini tespit ederken, ben sizinle konuşacağım.

Buyurun.

MUSA UZUNKAYA (Samsun) – Bu arada siz de o maddeyi bulursunuz, hangi madde?!.

BAŞKAN – Değerli milletvekilleri, önergeyi oylamadan önce, yoklama talebinde bulunan arkadaşlarımı arayacağım ve vaki yoklama talebini yerine getireceğim.

Sayın Ilıcak?.. Burada.

Sayın Polat?.. Burada.

Sayın Uzunkaya?.. Burada.

Sayın Toprak?.. Burada.

Sayın Erbaş?.. Burada.

Sayın Seyda?.. Burada.

Sayın Ulucak?.. Burada.

Sayın Sanay?.. Burada.

Sayın Candan?.. Burada.

Sayın Açba?.. Burada.

Sayın Öztek?.. Burada.

Sayın Dağcıoğlu?.. Burada.

Sayın Ayhan?.. Burada.

Sayın Akman... Burada.

Sayın Ünal?.. Burada.

Sayın Kukaracı?.. Burada.

Sayın Çiçek?.. Burada.

Sayın Sobacı?.. Burada.

Sayın Fırat?.. Burada.

Sayın Arınç?.. Burada.

BAŞKAN – Yoklama talebinde bulunan arkadaşlarım salonda olduğuna göre, elektronik cihazla yoklamayı başlatıyorum ve 3 dakika süre veriyorum.

BAŞKAN – Değerli milletvekilleri, toplantı yetersayısı vardır.

BAŞKAN – Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir.

Sayın Genç, 86’ya göre söz talebiniz var; konuşacak mısınız efendim?

KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Ercan’a devrediyorum aleyhte...

BAŞKAN – Efendim, bunda devir olmaz. Bunda siz talepte bulunmuşsunuz, siz oyunuzun... Sizin oyunuzun rengini Sayın Ercan mı belli edecek, öyle mi anlayacağız?

Buyurun efendim, size söz veriyorum; konuşun, oyunuzun rengini de belli edin. Yeni yeni usuller ihdas ediyorsunuz.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Ben, usulün ne olduğunu biliyorum Sayın Başkan.

BAŞKAN – Biliyorsanız buyurun efendim. Sizin oyunuzun rengini nasıl devredersiniz açıklamak için birisine?!

BAŞKAN – Neyse efendim, siz oyunuzun rengini belli edin.

Buyurun.

BAŞKAN – Sayın Genç, oyunuzun rengini lütfen...

KAMER GENÇ (Devamla) – Bir dakika efendim... Oyumun rengini onun için belirtiyorum...

KAMER GENÇ (Devamla) – Ben, oyumun rengini belirtiyorum canım!.. Allah Allah!.. Şurada 5 dakika sürem var.

BAŞKAN – Kim diyor 5 dakika?! Nerede yazıyor oyunun rengini belli etmek için 5 dakika süre verilir diye?

KAMER GENÇ (Devamla) – Tabiî canım, Allah Allah... Sayın Başkan, şimdiye kadar yani ne dedinizse, şey ettik. O zaman, konuşturmayın bizi.

Şurada yedi sekiz saattir, dokuz saattir müzakere edilen bir kanunda; yani, herhalde, bir beş dakikada da oyun rengi belirtilir sayın arkadaşlarım; yani, kanunun özü belirtilir.

BAŞKAN – Sayın Genç...

KAMER GENÇ (Devamla) – Şimdi, Sayın Başkana da dokunduğu için bunlar...

BAŞKAN – Sayın Genç, oyunuzun rengini belli etmek için size söz verdim.

KAMER GENÇ (Devamla) – Değerli milletvekilleri, yani, çoğunluk sizde, konuşturmama hakkınız belki var; ama, biz de, kendi gücümüzle konuşmak isteriz. Fakat, Sayın Başkan, bizim konuşma insicamımızı ikide bir araya girmekle de bozuyor.

KEMAL KÖSE (Kocaeli) – Hep aynı şeyi söylüyorsun!

Şimdi, biz, eğer bu kanunun engellenmesini isteseydik, her maddede önergeler verirdik, saatlerce burada soru sorardık; birçok engelleme yapardık. Lütfen, durun, 5 dakika daha tahammül edin canım.

Birtakım insanlar hemen peşin parayı görmüş, bakıyorum, gevrek gevrek gülüyorlar. (Gülüşmeler) Niye bu sabırsızlık canım?! Rica ediyorum değerli milletvekilleri.

Bu itibarla, bu kanun...

ŞEVKET BÜLEND YAHNİCİ (Ankara) – Doğru konuş! Böyle konuşamazsın!

KAMER GENÇ (Devamla) – Ben konuşurum efendim.

ŞEVKET BÜLEND YAHNİCİ (Ankara) – Burası Parlamento; burada herkes oy aldı geldi!

KAMER GENÇ (Devamla) – Tamam efendim...

ŞEVKET BÜLEND YAHNİCİ (Ankara) – Ayıp ediyorsun!

KAMER GENÇ (Devamla) – Ben ayıp etmiyorum.

ŞEVKET BÜLEND YAHNİCİ (Ankara) – Terbiyesizlik etme!

KAMER GENÇ (Devamla) – Gülenler biliyor...

Efendim, bu kadar tahakküm etmeye de gerek yok ki.

BAŞKAN – Sayın Genç, teşekkür ediyorum efendim.

KAMER GENÇ (Devamla) – Onun için, değerli milletvekilleri, maalesef burada konuşma özgürlüğümüz kısıtlanıyor.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Genç, süreniz bitti efendim. Çok teşekkür ediyorum.

KAMER GENÇ (Devamla) – Efendim, nasıl kesiyorsunuz?

BAŞKAN – Efendim, süreniz bitti...

KAMER GENÇ (Devamla) – Efendim, olmaz ki...

BAŞKAN – Olur efedim, olur... Gayet güzel olur.

KAMER GENÇ (Devamla) – Çok keyfî hareket ediyorsunuz.

BAŞKAN – Süreniz bitti efendim... Süreniz bitti...

KAMER GENÇ (Devamla) – Teessüf ederim size!

BAŞKAN – Ben, size, teessüf ederim Sayın Genç.

KAMER GENÇ (Devamla) – Size lafım dokunur diye konuşturmuyorsunuz.

BAŞKAN – Sayın Genç, bakın,bir şey söyleyeceğim; bir dakika beni dinleyin...

KAMER GENÇ (Devamla) – O zaman bu kürsüyü biz nasıl kullanacağız?!

BAŞKAN – Bu Meclisi idare eden Başkan olarak, size gerektiği kadar tahammül etmeye gayret gösteriyorum...

KAMER GENÇ (Tunceli) – Ben size tahammül ediyorum!

BAŞKAN – ...ve azamî gayret gösteriyorum!

KAMER GENÇ (Tunceli) – Bir defa, bir başkan gibi konuş.

BAŞKAN – Lütfen... Çok rica ediyorum...

KAMER GENÇ (Tunceli) – Orada çok keyfî hareket ediyorsun! (MHP sıralarından “içkili” sesleri)

Hadi gidelim muayene olalım; kim içmişse?

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, lütfen... Sayın Genç, buyurun yerinize lütfen...

Sayın milletvekilleri, kanun tasarısının tümünün oylamasının açık oyla yapılmasına ilişkin bir talep vardır.

Açık oylama isteminde bulunan sayın milletvekillerinin salonda bulunup bulunmadıklarını tespit edeceğim.

Açık oylama talebini okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 311 sıra sayılı yasa tasarısının tümünün oylamasının açık oyla yapılmasını arz ve talep ederiz.

Fethullah Erbaş?.. Burada.

Bekir Sobacı?.. Burada.

Ramazan Toprak?.. Burada.

Nazlı Ilıcak?.. Burada.

Bülent Arınç?.. Burada.

Aslan Polat?.. Burada.

Musa Uzunkaya?.. Burada.

Mehmet Özyol?.. Burada.

Eyyüp Sanay?.. Burada.

Akif Gülle?.. Burada.

Rıza Güneri?.. Burada.

M. Ergün Dağcıoğlu?.. Burada.

Suat Pamukçu?.. Burada.

Mehmet Çiçek?.. Burada.

Fahrettin Kukaracı?.. Burada.

Latif Öztek?.. Burada.

Sait Açba?.. Burada.

Ali Sezal?.. Burada.

Veysel Candan?.. Burada.

Ahmet Sünnetçioğlu?.. Burada.

Değerli milletvekilleri, açık oylamanın şekli hakkında Genel Kurulun kararını alacağım.

Sayın milletvekilleri, oylama için 3 dakika süre veriyorum ve oylamayı başlatıyorum.

(Elektronik cihazla oylama yapıldı)

BAŞKAN – Değerli milletvekilleri, Kamu Hizmetleri ile İlgili İmtiyaz Şartlaşma ve Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Tahkim Yoluna Başvurulması Halinde Uygulanması Gereken İlkelere Dair Kanun Tasarısının yapılan açık oylamasının sonucunu arz ediyorum: Oylamaya 235 sayın milletvekili katılmış; 194 kabul, 39 ret, 1 çekimser ve 1 mükerrer oy kullanılmıştır.

Sözlü sorular ile diğer denetim konularını sırasıyla görüşmek için, 25 Ocak 2000 Salı günü saat 15.00’te toplanmak üzere, birleşimi kapatıyorum.

Aşağıdaki sorularımın, Sanayi ve Ticaret Bakanı Sn. Ahmet Kenan Tanrıkulu tarafından yazılı olarak yanıtlanmasını, İçtüzüğün 99 ve 100 üncü maddeleri gereğince, arz ederim.

Saygılarımla

Ali Rahmi Beyreli

Bursa

Sac malzemesi Türk Ulusal Sanayinin bir çok sektörünün temel girdilerinden birisidir. Özellikle KOBİ’ler diye adlandırılan Küçük ve Orta Ölçekli sanayi kuruluşları için Türk sacının niteliği, kalitesi ve fiyatı çok önemlidir. Örneğin Otomotiv Sektöründe yer alan Ana ve Yan Sanayinin gelişmesinde, ihracata yönelmesinde, yerlileştirme çalışmalarında, ihracatta rekabetçi olabilmesinde sac en önemli unsurlardan biridir. Bu hususlar tüm kamuoyunun bilgisi dahilinde iken ülkemizde sac üretimi konusunda tekel konumunda olan Ereğli Demir Çelik fabrikalarının son yıllardaki bazı fiyat politikaları sanayimizi olumsuz etkilemektedir.

Örneğin, sac fiyatları son yapılan Amerikan Doları bazındaki artışla 31.12.1998’den bu yana Türk Lirası bazında;

• CR, CRS saclarda % 96.4

• HRP saclarda % 115

• LR saclarda % 118.8

oranında artış rakamına ulaşmıştır.

1. Türk ekonomisinin bir parçası olan bir Türk firmasında Amerikan Doları bazında fiyat uygulamasının gerekçesi nedir?

2. Hükümetin % 54 enflasyon hedefi koyduğu ve buna ulaşmak için çaba gösterdiği bir ortamda % 118 zam ne anlama gelmektedir?

3. Hükümetimizin açıkladığı 2000 yılı enflasyon rakamı % 25 olduğuna göre, Türk Sanayii sac fiyatlarıyla ilgili yıllık planlarını hangi rakama göre yapmalıdır?

4. Hükümetin açıkladığı enflasyon oranına güvenerek ve bunu baz alarak Yan Sanayilerine bu oranda zammı (üstelik % 90 verimlilik hesabıyla) veren Otomotiv Ana Sanayilerine verilebilecek yanıt ne olmalıdır?

5. Ereğli zammı ve enflasyon arasında sıkışmış Yan Sanayiler sizce ne yapmalıdır?

6. Bu fiyat politikası sanayimizi ithal saca yönlendirmez mi? Bu politikanın Türk Demir Çelik Sanayii üzerindeki orta ve uzun vadeli etkileri ne olabilir?

T.C.

Devlet Bakanlığı 14.1.2000

Sayı : B.02.0.006/01-87

Konu : Soru önergesi

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

İlgi :3 Ocak 2000 tarih, A.01.0.GNS.0.10.00.02-7/926-2841/7184 sayılı yazınız.

Bilgilerinize arz ederim.

Dr. Yüksel Yalova

Devlet Bakanı

T.C.

Başbakanlık 13.1.2000

Özelleştirme İdaresi Başkanlığı

Sayı : B.02.ÖİB.0.10.00/243

Devlet Bakanlığına

(Sn. Yüksel Yalova)

İlgi : TBMM’nin 3.1.2000 tarih ve A.01.0.10.00.02-7/926-2841/7184 sayılı yazısı.

İlgi yazı ile Bursa Milletvekili Ali Rahmi Beyreli’nin Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş.’nin uyguladığı fiyat politikasına ilişkin yazılı soru önergesine verilecek cevaba esas teşkil edecek bilgi notu ilişikte gönderilmektedir.

Bilgilerinize arz ederim.

Uğur Bayar

Özelleştirme İdaresi Başkanı

Sn. Ali Rahmi Beyreli

Bursa Milletvekili

Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş.’nin uyguladığı fiyat politikasına ilişkin soru önergesine verilen cevaplar.

Soru : Sac malzemesi Türk Ulusal Sanayinin bir çok sektörünün temel girdilerinden birisidir. Özellikle KOBİ’ler diye adlandırılan Küçük ve Orta Ölçekli sanayi kuruluşları için Türk sacının niteliği, kalitesi ve fiyatı çok önemlidir. Örneğin Otomotiv Sektöründe yer alan Ana ve Yan Sanayinin gelişmesinde, ihracata yönelmesinde, yerlileştirme çalışmalarında, ihracatta rekabetçi olabilmesinde sac en önemli unsurlardan biridir. Bu hususlar tüm kamuoyunun bilgisi dahilinde iken ülkemizde sac üretimi konusunda tekel konumunda olan Ereğli Demir Çelik fabrikalarının son yıllardaki bazı fiyat politikaları sanayimizi olumsuz etkilemektedir.

Örneğin, sac fiyatları son yapılan Amerikan Doları bazındaki artışla 31.12.1998’den bu yana Türk Lirası bazında;

• CR, CRS saclarda % 96.4

• HRP saclarda % 115

• LR saclarda % 118.8

oranında artış rakamına ulaşmıştır.

1. Türk ekonomisinin bir parçası olan bir Türk firmasında Amerikan Doları bazında fiyat uygulamasının gerekçesi nedir?

2. Hükümetin % 54 enflasyon hedefi koyduğu ve buna ulaşmak için çaba gösterdiği bir ortamda % 118 zam ne anlama gelmektedir?

3. Hükümetimizin açıkladığı 2000 yılı enflasyon rakamı % 25 olduğuna göre, Türk Sanayii sac fiyatlarıyla ilgili yıllık planlarını hangi rakama göre yapmalıdır?

4. Hükümetin açıkladığı enflasyon oranına güvenerek ve bunu baz alarak Yan Sanayilerine bu oranda zammı (üstelik % 90 verimlilik hesabıyla) veren Otomotiv Ana Sanayilerine verilebilecek yanıt ne olmalıdır?

5. Ereğli zammı ve enflasyon arasında sıkışmış Yan Sanayiler sizce ne yapmalıdır?

6. Bu fiyat politikası sanayimizi ithal saca yönlendirmez mi? Bu politikanın Türk Demir Çelik Sanayii üzerindeki orta ve uzun vadeli etkileri ne olabilir?

Cevaplar

Dünyada yassı çelik fiyatları, arz-talep durumuna bağlı olarak değişmekte ve ticarî engeller azaldıkça fiyat değişmeleri hem daha hızlı olmakta hem de tahmini güçleştiren etkenler artmaktadır. ERDEMİR’de siparişe göre üretim yapan ve girdilerin büyük bölümünde dışarıya bağımlı bir kuruluş olarak, özellikle gümrük duvarlarının ortadan kalkmasından sonra Pazar ekonomisi kuralları içerisinde tamamen pazarın gereklerine uygun bir fiyat politikası izlemek durumunda kalmıştır.

1999 yılının II nci çeyreğinden itibaren özellikle Uzakdoğu’da iç talebin canlanmasıyla fiyatlardaki düşme de durmuş, önce sıcak ürünlerde sonra da soğuk ürünlerde fiyatlar yükselme trendine girmiştir. ERDEMİR’de dünya fiyatlarındaki gelişmeye ve iç talebe bağlı olarak fiyatlarını kademeli olarak artırmıştır. 1999 yılı sonu itibariyle Avrupa fiyatları sıcak üründe yıllık % 58 artışla 300 $/ tona, soğuk üründe ise % 33 artışla 390 $/tona yükselmiştir. ERDEMİR fiyatları da paralel olarak sıcak üründe % 57, soğuk üründe % 32 yıllık artışla ancak 1998 yılı başındaki normal seviyelerine yaklaşmıştır.

Gelişen ülkemizin ihtiyaçlarına ve özellikle önergeye konu Otomotiv Ana ve Yan Sanayilerinin beklentilerine göre büyük bir yatırım hamlesine girişen ERDEMİR’in, gerek bu yatırımların finansmanında gerekse üretimini sürdürmek için hammadde temininde büyük ölçüde yurt dışı kaynakları kullanma gereksiniminde olması, satış fiyatları ve şartlarının tespitinde global pazar koşullarına göre hareket etmeyi zorunlu kılmaktadır. Nitekim maliyet girdileri büyük oranda ithal kaynaklı olan diğer kuruluşlar gibi, Şirketimiz de yaklaşık iki yıldır fiyatlarını döviz bazında belirlemektedir. Ayrıca, 1999 yılı içerisinde başlatılan uygulamayla, müşterilerinin siparişlerini verdikleri tarihten teslimata kadar hiçbir şekilde fiyatlarındaki artıştan etkilenmemeleri sağlanmış, böylece fiyat değişiklikleri sırasında meydana gelebilecek spekülatif hareketlerin önüne geçildiği gibi, özellikle ürünleri hammadde olarak kullanan ve yoğun olarak ihracata çalışan yerli sanayinin plan ve programlarını daha sağlıklı olarak yapmaları temin edilmiştir.

Diğer yandan, şirketin tüm kapasite artırma gayretlerine rağmen, yassı çelik üretimi, ülke tüketimini karşılayamamakta ve yılda 3 milyon tona yakın bir miktar mecburen ithal edilmektedir. Bu ithalatta hiçbir kısıtlamaya ve vergiye tabi olmadan serbestçe yapılabilmektedir.

Sonuç olarak, bir dünya Şirketi olan ERDEMİR’in izlemekte olduğu fiyat politikası global pazar şartlarının ülkemize yansımasından öte bir şey değildir. 1999 yılına girerken tüm dünyada yaşanan olumsuz gelişmelerin neticesinde gelinen istisnaî bir fiyat düzeyinin yıl içindeki fiyat artışları için esas alınmaması gerekmekte ve fiyatların henüz geçmiş yıllardaki normal fiyat düzeyine bile ulaşmamış olduğu bilinmektedir.

Aşağıdaki sorularımın Başbakan tarafından yazılı olarak cevaplandırılması hususunu saygılarımla arz ederim.

4.12.1999

Veysel Candan

Konya

1. 1990-1999 yılları arasında THY uçak kiralamış mıdır? Kiraladı ise kaç adet uçak kiralamıştır? Yıllık kira bedelleri nedir? Hangi şirketler aracılığıyla kimlerden kiralanmıştır?

2. 1990-1999 yılları arasında uçak satın alınmış mıdır? Alındıysa kimlerden alınmış ve kaç adettir? Kredi nereden sağlanmıştır?

3. 1990-1999 yılları arasında THY Tanıtım ve Halkla İlişkilerin tanıtım ve reklâm giderlerinin yıllara göre dağılımı nedir?

4. Uçak kiralama işlerinde THY personelinden (sonradan ayrılmış olabilir) yurt dışında Cayman Adalarında bir şirket kurulduğu ve uçak kiralandığı doğru mudur? Doğru ise kaç adettir? Ve bu uçakların kira bedelleri nedir?

T.C.

Devlet Bakanlığı 14.1.2000

Sayı : B.02.0.006/01-85

Konu : Soru önergesi

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

İlgi :13 Aralık 1999 tarih, A.01.0.GNS.0.10.00.02-7/995-3002/7548 sayılı yazınız.

Konya Milletvekili Veysel Candan tarafından Sayın Başbakanımıza tevcih edilen ve Başbakanımızın da tarafımdan cevaplandırılmasını istediği 7/995-3002 esas sayılı soru önergesine ilişkin Özelleştirme İdaresi Başkanlığının 13 Ocak 2000 tarih ve 229 sayılı cevabî yazısı ekte gönderilmektedir.

Bilgilerinize arz ederim.

Dr. Yüksel Yalova

Devlet Bakanı

T.C.

Başbakanlık 13.1.2000

Özelleştirme İdaresi Başkanlığı

Sayı : B.02.ÖİB.0.65.00/229

Konu : Yazılı soru önergesi

Devlet Bakanlığına

(Sn. Yüksel Yalova)

İlgi : 23.12.1999 gün ve 1643 sayılı yazınız.

Konya Milletvekili Sayın Veysel Candan tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına tevcih edilen, 7/995-3002 esas sayılı soru önergesinde yer alan sorular ve verilen cevaplar aşağıdadır.

Soru 1. 1990-1999 yılları arasında THY uçak kiralamış mıdır? Kiraladı ise kaç adet uçak kiralamıştır? Yıllık kira bedelleri nedir? Hangi şirketler aracılığıyla kimlerden kiralanmıştır?

Cevap 1.

1990-1999 yılları arasında Finansal Kiralama yöntemi ile filoya dahil edilmiş uçaklar

Uçak Başına

Uçak Tipi Adet Finansal Kiralama Şirketi Yıllık Ortalama Ödeme

(milyon $)

A 310-300 2 Itochu Corporation a $ 7,20

A 310-300 1 Bosphorus b $ 7,20

A 340-311 6 Anatolia Aviation c $ 13,20

B 737–400 10 İnternational Lease Finance Corp. $ 3,00

B 737–400 6 GE Capital Corporation $ 3,00

B 737–400 1 Alps 94-1 Limited $ 3,00

B 737–400 1 Aerco İreland Limited $ 3,00

B 737–400/B737-500 7 İnternational Lease Finance Corp. $ 3,00

RJ 100 5 Trident Jet Leasing (İreland) Limited $ 2,29

RJ 100 4 Trident Jet (Dublin) Limited $ 2,29

RJ 100 4 Trident Jet (Dublin) Limited $ 2,01

B 737-800 6 Efes Aviation d $ 4,20

B 737-800 9 Truva Aviation e $ 4,20

a. T.C. Başbakanlık ve Hazine Müsteşarlığı garantisi altında Itochu Corporation liderliğindeki sendikasyon kredisi ile finanse edilmiştir.

c. ECA (European Credit Agencies-Fransız, Alman ve İngiliz Eximbankları) ve T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı garantisi altında Credit Agricole İndosuez liderliğindeki Alman, İngiliz ve Fransız bankalarından sağlanan sendikasyon kredisi ile finanse edilmiştir.

d. T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı ve ABD EximBank garantisi altında Citibank ve ABN Amro kuruluşlarından sağlanan kredi ile finanse edilmiştir.

e. T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı ve ABD EximBank garantisi altında GECC firmasından sağlanan kredi ile finanse edilmiştir.

Tabloda belirtilen B 737-400 uçakları dışında 1990-1999 yılları arasında kiralanan toplam 6 adet B 737-400 uçağın, 2 (1 adedi ILFC, 1 adedi ALFED Firmasına ait) adedi kaza sonucu filodan çıkmış, 4 (ILFC firmasına ait 3, ALIF Firmasına ait 1) adedi de 1999 yılında erken iade opsiyonları kullanılarak kiralayan firmalara iade edilmiştir.

Uçak kiraları piyasa şartları veri olmak üzere kiralama süresinin uzunluğuna, kira süresinin sonuna mülkiyet hakkının devri opsiyonuna ve kira süresinin sonundaki uçağın tahmini bedeline göre oluşmaktadır.

Aynı şekilde yukarıdaki RJ 100 uçakları dışında 1990-1999 döneminde kiralanmış olan bir adet RJ 100 uçak kaza neticesi kullanılamaz duruma geldiği için filodan çıkarılmıştır.

Türk Hava Yolları uçak satın alma veya kiralama işlemlerinde imalatçı, satıcı, kiralayıcı veya finansör firmalar ile direkt muhatap olmakta ve işlem yapmaktadır.

Soru 2. 1990-1999 yılları arasında uçak satın alınmış mıdır? Alındıysa kimlerden alınmış ve kaç adettir? Kredi nereden sağlanmıştır?

Cevap 2. 1990-1999 yılları arasında Airbus firmasından klasik satın alma yöntemi ile 1 adet uçak satın alınmıştır. Mezkur A 310-300 tipi uçağın kredisi Cerdit Agricole İndosuez liderliğindeki İngiliz, Alman ve Fransız bankalarından oluşan sendikasyonlarından sağlanmıştır.

Bu dönemde THY’nca uluslararası kredi temin edilerek filoya katılan diğer uçaklar da ise yukarıda ifade edildiği şekilde Türk Hazinesinin garantörlüğünde finansal kiralama yöntemi kullanılmıştır. Kredi temin edilen kuruluşlar cevap 1’deki tablonun altında (a-e) maddelerindeki açıklamalarda belirtilmiştir.

Soru 3. 1990-1999 yılları arasında THY Tanıtım ve Halkla İlişkilerin tanıtım ve reklâm giderlerinin yıllara göre dağılımı nedir?

Cevap 3. EK-1’de THY tanıtım ve reklâm giderleri yıllar itibariyle sunulmaktadır.

Soru 4. Uçak kiralama işlerinde THY personelinden (sonradan ayrılmış olabilir) yurt dışında Cayman Adalarında bir şirket kurulduğu ve uçak kiralandığı doğru mudur? Doğru ise kaç adettir? Ve bu uçakların kira bedelleri nedir?

Ayrıca Boeing 737-800 uçakları ve Cayman’daki kiralama şirketi ile ilgili yolsuzluk iddialarına ait THY’nın cevabı EK-2’de sunulmuştur.

Bilgilerinize arz ederim.

Uğur Bayar

Özelleştirme İdaresi Başkanı

Aşağıdaki sorularımın Başbakan Sayın Bülent Ecevit tarafından yazılı olarak cevaplandırılmasını arz ederim.

Bülent Akarcalı

İstanbul

Türkiye’de özürlü vatandaşlarımızın karşılaştıkları sıkıntıları gidermek ve yaşamlarını kolaylaştırmak için;

1. Özürlülerle ilgili politikaları içeren “Avrupa Birliği Standart Kararları” belgesi açısından ülkemizin durumu nedir?

2. Özürlülerle ilgili Avrupa Birliği normlarına uyum konusunda çalışma yürütülmesi düşünülmekte midir?

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Aşağıdaki sorularımın Başbakan Sayın Bülent Ecevit tarafından yazılı olarak cevaplandırılmasını arz ederim.

Bülent Akarcalı

İstanbul

Özürlü vatandaşlarımızın karşılaştıkları ekonomik sorunlar gözönüne alındığında;

1. Kamu ve özel sektörde istihdamdaki % 3’lük özürlü kontenjanı etkin bir şekilde kullanılmakta mıdır?

2. Kontenjanın ne ölçüde kullanıldığını ve özürlü grupları arasında hakkaniyete uygun dağılımını denetleyen bir birim oluşturmayı düşünür müsünüz?

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Aşağıdaki sorularımın Başbakan Sayın Bülent Ecevit tarafından yazılı olarak cevaplandırılmasını arz ederim.

Bülent Akarcalı

İstanbul

Özürlü vatandaşlarımızın ekonomik sıkıntılarıyla ilgili olarak;

1. Kamu ve özel sektörde çalışma olanağı bulamayan veya bir meslek sahibi olan özürlüler için, kendi işlerini kurmalarını teşvik edici düzenlemeler mevcut mudur?

2. Eğer yoksa, böyle bir çalışma başlatmayı düşünür müsünüz?

T.C.

Devlet Bakanlığı 17.1.2000

Sayı : B.02.0.0014/2.00-0087

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

İlgi :a) Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığının 27.12.1999 tarih ve KAN.KAR.MD.A.01.0.GNS.0.10.00.0.027/1023-3137/7874, 1024-3138/7875 ve 1025-3140/1876 sayılı yazısı.

b) Başbakanlığın 3.1.2000 tarih ve B.02.0.KKG.0.12/106-133/38,133-1/40 ve 133-2/39 sayılı yazıları.

Bilgilerini ve gereğini arz ederim.

Prof. Dr. Şuayip Üşenmez

Devlet Bakanı

İstanbul Milletvekili Bülent Akarcalı’nın, Başbakan Sayın Bülent Ecevit Tarafından

Yazılı Olarak Cevaplandırılması Talebiyle Verdiği 7/1023-3137 Sayılı Soru Önergesi

1. Özürlülerle ilgili politikaları içeren “Avrupa Birliği Standart Kararları” belgesi açısından ülkemizin durumu nedir?

Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun 20.12.1993 tarihinde yapılan 48 inci toplantısında 48/96 sayılı kararla kabul edilen Sakatlar İçin Fırsat Eşitliği Konusunda Standart Kurallar (UN–The Standart Rules-on the Equalization of Opportunities for Persons with the Disabilities) ülkemizde de Sakatları Koruma Millî Koordinasyon Kurulu’nun 1 Aralık 1994 tarihinde yapılan toplantısında gündeme alınmış ve anılan kuralların işlerliğe kavuşturulması kararı alınarak tüm kurum ve kuruluşlara duyurulmuştur.

Standart Kurallar; Eşit Katılım İçin Ön Koşullar, Eşit Katılım İçin Hedef Alanlar, Yürütme Önlemleri’ni içeren üç bölüm ve 22 kuraldan, ayrıca İzleme Mekanizmasına ilişkin bir bölümden oluşmaktadır. İzleme Mekanizması, Birleşmiş Milletlere üye ülkelerde kuralların izlenmesine yönelik olarak atanan bir raportör aracılığıyla yürütülmektedir.

Standart Kuralların ilgili kurum ve kuruluşlara duyurulması ve politikaların buna göre belirlenmesi tavsiyesinden sonra, özürlülere ilişkin hizmetler anılan kurallar çerçevesinde geliştirilmeye başlanmıştır. Sakatları Koruma Millî Koordinasyon Kurulu, 1995 yılındaki çalışmaların ulaşılabilirlik ve istihdama yönlendirilmesini kararlaştırmış ve bu konularda iki komite kurarak çalışmaları başlatmıştır. Bu çalışmaların temel oluşturduğu düzenlemeler, Yüce Meclisimizden oybirliği ile çıkan 4216 sayılı Yetki Kanunu çerçevesinde 571, 572 ve 573 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamelerle yapılmıştır.

Bu çerçevede, kurum ve kuruluşlar arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlamak, özürlülerle ilgili ulusal politikanın oluşmasına yardımcı olmak, özürlülerin problemlerini tespit etmek ve bunların çözüm yollarını araştırmak üzere Özürlüler İdaresi Başkanlığı kurulmasını öngören 571 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 2 nci maddesindeki altı bendlik esaslar, Standart Kuralların temel ilkelerini içermektedir. Aynı Kanun Hükmünde Kararnameyle oluşturulan Özürlüler Yüksek Kurulu ve Özürlüler Şûrası, Standart Kuralların belirlediği, özürlülerin ve özürlülere yönelik olarak hizmet veren sivil toplum örgütlerinin en geniş katılımla temsilini öngörmektedir.

572 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, Standart Kurallar doğrultusunda, fiziksel çevrenin özürlüler için ulaşılabilirliğini sağlamak üzere İmar Kanunu, belediyeler ve büyükşehir belediyeleri ile ilgili kanunlarda; istihdamla ilgili İş Kanunu, Devlet Memurları Kanunu, belediyeler ve büyükşehir belediyeleri ile ilgili kanunlarda; sosyal hizmetler ve yardımlar konusunda Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu, Devlet Memurları Kanunu, Sosyal Sigortalar Kanunu, Emekli Sandığı Kanunu, Bağ-Kur Kanununda; oy verme işlemleri ile ilgili olarak ise Genel Nüfus Yazımı Kanunu ve Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunda yapılan değişiklikleri içermektedir.

573 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ise Standart Kuralların öngördüğü ilkeler çerçevesinde 2916 sayılı Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar Kanununu yürürlükten kaldırarak, özel eğitimde tanılama ve kaynaştırmayı ve bireyselleştirilmiş eğitim programlarının uygulanmasını öngören düzenlemeleri içermektedir.

2. Özürlülerle ilgili Avrupa Birliği normlarına uyum konusunda çalışma yürütülmesi düşünülmekte midir?

7/1024-3138 Sayılı Yazılı Soru Önergesi Cevabı

Kamu ve Özel Sektörde Özürlülerin İstihdamında Kullanılan

% 3’lük Kota Uygulamasının Değerlendirilmesi

I. 1475 Sayılı İş Kanunu Kapsamında

1999 yılı Ekim ayı sonu itibariyle 26 537 erkek ve 3 448 kadın olmak üzere toplam 29 985 özürlü iş için İş ve İşçi Bulma Kurumuna başvuru yapmıştır.

Dönem içerisinde toplam 13 747 kişi işe yerleştirilmiş. Bunlardan 3 640’ı kamu, 10 107’si özel sektörde işe yerleşmişlerdir.

1999 yılı Ekim ayı sonu itibariyle kamu sektöründe 1 878, özel sektörde ise 12 857 olmak üzere toplam 14 735 açık kontenjan bulunmaktadır.

1999 Nisan ayı sonu itibariyle iş için sıra bekleyenlerin sayısı 58 933 erkek, 7 359 kadın olmak üzere toplam 66 292’dir.

II. 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu Kapsamında

1997/1 no.lu Başbakanlık Genelgesi ile özürlülerin devlet memurluğuna girme olanağının artırılması hedeflenmiştir. Adı geçen Genelge hükümleri 9 Ekim 1998 tarih ve 23488 sayılı Resmî Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren sakatların Devlet Memurluğuna Alınma Şartları ile Hangi İşlerde Çalıştırılacakları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik kapsamında da yer almıştır.

Bu Genelgenin yürürlüğe girmesinden sonra 1998 yılı içinde 34 kamu kuruluşu toplam 2 988, 1999 Mayıs ayı sonu itibariyle ise 14 kamu kuruluşu 396 memur kadrosu için sınav açmıştır.

1998 yılı sonunda Devlet Personel Başkanlığınca özürlü memur çalıştırılmakla yükümlü kamu kurum ve kuruluşlarına gönderilen yazı ile bu kuruluşlarda çalışan ve çalıştırılmak zorunda olduğu özürlü sayısının bildirilmesi istenmiştir. Bugüne kadar bu bildirimi yapan 64 kamu kurum ve kuruluşundaki özürlü istihdam durumu incelendiğinde kontenjanların çok büyük bir bölümünün doldurulmadığı görülmektedir. Bu 64 kuruluş itibariyle toplam çalışması gereken özürlü sayısı 9 737, çalışan özürlü sayısı ise 2 700 olarak görülmektedir. Çalışan özürlü memur sayısı istihdam edilmesi gereken özürlü kontenjanının yalnızca % 27.7’sini oluşturmaktadır. Bu durumda % 72,3 oranında açık kontenjan bulunmaktadır.

657 Sayılı Devlet Memurları Kanununa dayalı olarak çıkartılan sakatların Devlet Memurluğuna Alınma Şartları ile Hangi İşlerde Çalıştırılacakları Hakkında Yönetmelik çerçevesinde Kamu Kurumu ve Kuruluşlarının özürlü çalıştırma yükümlülüklerinin yerine getirilmesinin takip ve denetimi Devlet Personel Başkanlığınca yapılmaktadır. Bu yönetmelik hükümleri çerçevesinde istihdam edilen ve işten ayrılan özürlülere ilişkin bilgiler kurum ve kuruluşlarca her yıl belli dönemler itibariyle DevletPersonel Başkanlığına gönderilmek zorundadır.

7/1025–3140 Sayılı Yazılı Soru Önergesi Cevabı

Kamu ve özel sektörde çalışma olanağı bulamayan veya bir meslek sahibi olan özürlüler için, kendi işlerini kurmalarını teşvik edici düzenlemeler mevcuttur.

• Halk Bankası, kendi işini kurmak isteyen özürlülere uygun şartlarda kredi kullandırmaktadır. Bu kredi, faiz ve geri ödeme koşulları açısından diğer kredilere kıyasla özürlülere önemli avantajlar sağlamaktadır.

• 572 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname belediyelere ait ve belediyeler tarafından işletilen veya kiraya verilen büfeler, otoparklar gibi işyerlerinin özürlüler tarafından işletilmesi konusunda kolaylık sağlanmasını hükme bağlamıştır.

EK–1.

Özürlü Girişimci Kredisinin Şartları (1999 Yılı İtibariyle)

• Çalışma gücünün en az % 40’ını kaybetmiş özürlü olmanız,

• Bir işte verimli bir şekilde çalışabileceğinizi sağlık kurulu raporu ile belgelendirmeniz,

• 18 yaşından gün almış (üst yaş sınırı yoktur) olmanız,

gerekir.

Özürlü Girişimci Kredisinden yararlanacak kişinin öncelikle özürlü kişi tanımına uygun olması ve herhangi bir faaliyetinin bulunmaması gerekmektedir. Elinde yapacağı işle ilgili belgesi bulunanlara öncelik tanınacak, elinde belgesi olmayanlara da beyan ve inceleme sonucuna göre kredi kullandırılabilecektir.

Bu krediden faydalanabilmek için nasıl bir iş yapacağınızı, hangi tür sanayi ve hizmet sektörü ile ilgili ticarî faaliyette bulunacağınızı belirleyip, size en yakın Halk Bankası şubesine başvurmanız gerekir.

Bu kredi bir işyeri açacaklara verilebileceği gibi, kendi evinde el becerilerine uygun bir iş yapabilecek olan ancak maddî desteğe ihtiyaç duyan özürlülere de verilebilir.

Kredi Limiti : 1 000 000 000 -TL.

Faizi : %40

Vadesi : 1 ile 3 yıldır, 2 ile 3 yıl vadeli kredilerde 1 yıla

kadar ana para ödemesi yapılmamaktadır.

Geri ödeme ne şekilde yapılır : Ana para 1 yıl sonra talebinize göre, 2’şer, 3’er,

4’er, 5’er ve 6’şar aylık taksitler halinde 2 yıl içinde

ödenir.

Faizler ise kredinin alındığı günden itibaren 3 aylık

dönemler halinde ödenir.

bonosu rehni, hazine bonosu.

Ayrıca Bankanın güvenilirliğini kabul edeceği iki

kişinin kefaleti de teminat için yeterlidir.

Maddî teminat karşılığı verilen kredilerde kredinin

% 50 fazlasıyla (örneğin, 1 000 000 000.-TL.’lık

krediye karşılık 1 500 000 000.-TL.’lık ipotek,

Ticarî İşletme Rehni v.s.) kefaletle verilen kredilerde

TL.lık krediye karşılık kefillerin serbest varlığı

2 000 000 000 -TL.) teminat oluşturulmaktadır.

Özürlünün evinde iş yapması halinde kredi tutarı

500 000 000. -TL, evinin dışında iş yapması halinde

1 000 000 000 -TL.’dır.

Not : Ortaklık şeklinde faaliyette bulunacaksanız,

ortaklık kuracak en fazla 5 özürlü bir araya gelip

5 000 000 000 . -TL’ye kadar kredi alabilirsiniz.

Aşağıdaki sorularımın Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sayın Yaşar Okuyan tarafından yazılı olarak cevaplandırılmasını saygılarımla arz ederim.

S. Metin Kalkan

Hatay

2. Antakya SSK Hastanesine Kadın Doğum bölümü açmayı düşünüyor musunuz? Düşünüyorsanız, bu en erken ne zaman gerçekleşecektir?

3. Antakya SSK Hastanesine Kadın-Doğum Ünitesi yapılıncaya kadar buradaki hastaların, merkezdeki diğer hastanelerin imkânlarından yararlanmaları söz konusu mudur? Bu konuda mevcut hastanelerle anlaşmalar yapmayı düşünüyor musunuz?

4. İlçelerinde SSK hastanesi bulunmayan SSK’lı vatandaşlarımızın ilçelerindeki diğer sağlık kuruluşlarından yararlanmaları için bir çalışma yapılmakta mıdır? Yapılmakta ise bu ne zaman sonuçlanacaktır? Eğer böyle bir çalışma yok ise, İskenderun’a veya Antakya’ya gitmekten kaynaklanan iş kaybının ve yol ücretleri dolayısıyla devletin zarara uğramasının önüne nasıl geçilecektir?

T.C.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 20.1.2000

Sosyal Güvenlik Kuruluşları

Genel Müdürlüğü

Sayı : B.13.0.SGK.0.13.00.01/410/001413

Konu : Yazılı soru önergesi

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

İlgi :27.12.1999 tarih ve A.01.0.GNS.0.10.00.02-7/1056-3238/8138 sayılı yazınız.

Hatay Milletvekili Metin Kalkan tarafından hazırlanan İskenderun ve Antakya Sosyal Sigortalar Kurumu Hastanelerinin bazı eksiklerine ilişkin yazılı soru önergesinde yer alan konular Bakanlığımca incelenmiştir.

Sosyal Sigortalar Kurumunca Hatay İlinde sigortalı, emekli, dul ve yetimler ile bunların aile bireylerinden oluşan toplam 370 000 kişiye 460 yatak kapasiteli 2 hastane, 4 dispanser, 11 sağlık istasyonu ile sağlık hizmeti verilmektedir.

Ayrıca, Sosyal Sigortalar Kurumu sağlık tesislerinin yetersiz kaldığı bölgelerde Sosyal Sigortalar Kurumu Yönetim Kurulunca belirlenen ücretler üzerinden sözleşme yapmayı talep eden resmî ve özel sağlık kuruluşları ile sözleşme yapılarak sağlık hizmeti satın alınmaktadır.

506 sayılı Kanuna göre de sigortalılara Kurumca doğrudan yapılamayan gebelik ve doğum yardımlarının yerine Bakanlığımızca onaylanan tarife üzerinden nakdî para yardımı yapılmaktadır.

Bilgilerinize arz ederiz.

Yaşar Okuyan

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı

Aşağıdaki sorularımın Ulaştırma Bakanı tarafından yazılı olarak yanıtlanmasını diliyorum.

Saygılarımla.

13.12.1999

İsmail Aydınlı

İstanbul

1. Bazı Türk Telekom yetkililerinin cep telefonu ihale sözleşmesindeki “400 bin abone sayısı” ibaresini silerek ve yeni ihale açmayarak yolsuzluk ve usulsüzlük yaptığı iddiaları doğru mudur?

2. Türk Telekom’da ilk sözleşmedeki 400 bin abone kaydının daha sonra silinerek karşılığında rüşvet alındığı ve devletin en az 7 milyar dolar gibi büyük gelir kaybına uğratıldığı iddiaları doğru mudur, doğruysa sorumlular hakkında ne gibi bir işlem yapılmıştır, doğru değilse basına da yansıyan iddialar konusunda kamuoyuna ne gibi bir açıklama yapacaksınız?

3. Önceki yıllarda cep telefonu ihalesi kazanan firmaların şu andaki abone sayıları nedir, bu sayılar sözleşmeye uygun mudur, uygunsa firmalar devlete artan oranda ödeme yapmakta mıdırlar?

4. Türk Telekomun cep telefonlarının özelleştirilmesinden bu yana yıllara göre ve toplam geliri nedir? Aynı dönemde firmaların gelirleri ne olmuştur?

5. Telekom’un yaptığı ve yapacağı cep telefonu ihale ve sözleşmelerini saydamlık ilkesinin de bir gereği olarak kamuoyuna açıklamasını düşünmekte misiniz? Örneğin, sözleşmeler Resmî Gazetede yayınlanamaz mı?

6. Özel cep telefonu firmaları devlete olan borçlarını ve tüketiciden topladıkları çeşitli katkı paylarını zamanında ödemekte midirler? Bakanlığınızın bu konuda denetim ve yaptırım yetkisi var mıdır, varsa bunları kullanmakta mıdır?

7. Firmaların tüketiciden ya da müşterilerinden topladığı katkı paylarını zamanında ilgili mercilere vermeyerek, bunları repoda kullandıkları iddiaları doğru mudur?

8. Özel cep telefon firmaları hizmetin ve sözleşmenin gereği altyapı yatırımları yapmakta mıdırlar, bu konuda bakanlığınızın yaptırım ve denetleme yetkisi var mıdır?

9. Daha önce cep telefon ihalesi alan firmalar, abone sınırlamasını aştığına ve tekel oluşturduğuna göre, yeni firmalar doymuş bir pazara girecekleri için, ihalede daha düşük ücret ödeyecekler ve böylece de devlete daha az ödeme yapmayacaklar mıdır?

T.C.

Ulaştırma Bakanlığı 20.1.2000

Araştırma Planlama ve Koordinasyon

Kurulu Başkanlığı

Sayı: B.11.0.APK.0.10.01.21/EA-81-1825

Konu: İstanbul Milletvekili Sayın İsmail Aydınlı’nın yazılı soru önergesi

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

İlgi: TBMM Başkanlığının 3.1.2000 tarih ve A.01.0.GNS.0.10.00.02-7/1073-3281/8252 sayılı yazısı.

İstanbul Milletvekili Sayın İsmail Aydınlı’nın 7/1073-3281 sayılı yazılı soru önergesinin cevabı ekte sunulmuştur.

Bilgilerinize arz ederim.

Prof. Dr. Enis Öksüz

Ulaştırma Bakanı

İstanbul Milletvekili Sayın İsmail Aydınlı’nın 7/1073-3281 Sayılı Yazılı

Soru Önergesi ve Cevabı

Sorular:

1. Bazı Türk Telekom yetkililerinin cep telefonu ihale sözleşmesindeki “400 bin abone sayısı” ibaresini silerek ve yeni ihale açmayarak yolsuzluk ve usulsüzlük yaptığı iddiaları doğru mudur?

2. Türk Telekom’da ilk sözleşmedeki 400 bin abone kaydının daha sonra silinerek karşılığında rüşvet alındığı ve devletin en az 7 milyar dolar gibi büyük gelir kaybına uğratıldığı iddiaları doğru mudur, doğruysa sorumlular hakkında ne gibi bir işlem yapılmıştır, doğru değilse basına da yansıyan iddialar konusunda kamuoyuna ne gibi bir açıklama yapacaksınız?

3. Önceki yıllarda cep telefonu ihalesi kazanan firmaların şu andaki abone sayıları nedir, bu sayılar sözleşmeye uygun mudur, uygunsa firmalar devlete artan oranda ödeme yapmakta mıdırlar?

4. Türk Telekomun cep telefonlarının özelleştirilmesinden bu yana yıllara göre ve toplam geliri nedir? Aynı dönemde firmaların gelirleri ne olmuştur?

5. Telekom’un yaptığı ve yapacağı cep telefonu ihale ve sözleşmelerini saydamlık ilkesinin de bir gereği olarak kamuoyuna açıklamasını düşünmekte misiniz? Örneğin, sözleşmeler Resmî Gazetede yayınlanamaz mı?

6. Özel cep telefonu firmaları devlete olan borçlarını ve tüketiciden topladıkları çeşitli katkı paylarını zamanında ödemekte midirler? Bakanlığınızın bu konuda denetim ve yaptırım yetkisi var mıdır, varsa bunları kullanmakta mıdır?

7. Firmaların tüketiciden yada müşterilerinden topladığı katkı paylarını zamanında ilgili mercilere vermeyerek, bunları repoda kullandıkları iddiaları doğru mudur?

8. Özel cep telefon firmaları hizmetin ve sözleşmenin gereği altyapı yatırımları yapmakta mıdırlar, bu konuda bakanlığınızın yaptırım ve denetleme yetkisi var mıdır?

9. Daha önce cep telefon ihalesi alan firmalar, abone sınırlamasını aştığına ve tekel oluşturduğuna göre, yeni firmalar doymuş bir pazara girecekleri için, ihalede daha düşük ücret ödeyecekler ve böylece de devlete daha az ödeme yapmayacaklar mıdır?

Cevap:

1993 yılında PTT Genel Müdürlüğü ile Turkcell ve Telsim firmaları arasında imzalanan gelir paylaşımı sözleşmelerinde firmalara abone sayısı 400 000’e ulaşıncaya kadar başka bir GSM sözleşmesi yapılmayacağına dair koruma getirilmiştir. Bu sözleşme de, Lisans (İmtiyaz) sözleşmesinin imzalanması sonucu yürürlükten kalkmıştır. Bakanlığımız ile ilgili şirketler arasında imzalanan İmtiyaz Sözleşmesinde, abonman sayılarının belli bir limitle sınırlandırılması hükmü bulunmamaktadır. Hiçbir sözleşmede abone sayısı belirlenmez. Aboneler kendi hür iradeleri ile şebekeyi seçer ve o şebekeye kaydolurlar. Bunun dışında bir uygulama hukuk devletinde mümkün değildir.

Abone sayısı işletmecilere tahsis olunan 10 MHz’lik frekans bandının ekonomik ve verimli bir şekilde kullanımı ile ilgili bir husus olup, takriben 7 ile 10 milyon aboneye hizmet verebildiği diğer ülkelerde görülmüştür.

GSM ihalelerinin yapılacağı merci Bakanlığımız Haberleşme Genel Müdürlüğüdür. Bakanlığımız ile İşletmeciler arasında imzalanan İmtiyaz Sözleşmesinin 8 inci maddesindeki “İşletmeci tüm abone sayısı üzerinden elde edilecek brüt gelirin % 15’ini her ay Hazineye ödeyecektir” hükmüne göre işletmeciler, aylık pay ödemelerini en geç brüt gelirlerin faturalandığı ayı izleyen ayın son gününe kadar, Hazineye ödemektedirler.

İşletmecilerle, Bakanlığımız arasında imzalanan İmtiyaz Sözleşmesinin 24 üncü maddesi gereğince İşletmeciler, her yıl 1 Eylül gününe kadar, takip eden takvim yıllarına ait yatırım planlarını Bakanlığımıza sunmak zorundadırlar. Bakanlığımız ise, sunulan yatırım planlarından uygun olanlarını 120 gün içinde onaylamaktadır. Denetleme yetkisi sözleşme hükümlerine göre Bakanlığımıza ait olup aksatılmadan yapılmaktadır.

Sorularınız ile dolaylı olarak ilgi kurulabilecek bazı hususlarda ise Başbakanlık Teftiş Kurulu ve Bakanlığımız Teftiş Kurulu müfettişlerince yapılmakta olan soruşturmalar sürdürülmektedir.

Aşağıdaki sorularımın Dışişleri Bakanı Sayın İsmail Cem tarafından yazılı olarak cevaplandırılması için gereğini arz ve talep ederim.

24.12.1999

Müjdat Kayayerli

Afyon

1. Yunanistan’daki Batı Trakya’da yaşayan Türk azınlığın sorunlarıyla ilgili olarak bakanlığınızca ne gibi çalışmalar yapılmaktadır?

2. Eğitim-öğretim alanında yaşadıkları sıkıntılar ve karşılaştıkları güçlükler konusunda ne gibi girişimleriniz olmaktadır?

T.C.

Dışişleri Bakanlığı

Siyaset Planlama Genel Müdürlüğü 19.1.2000

Sayı: SPGM/32.24

Konu: Yazılı soru önergesi

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

İlgi: 3.1.2000 tarihli ve A.01.0.GNS.0.10.00.02-7/1078-3313/8313 sayılı yazıları.

Afyon Milletvekili Sayın Müjdat Kayayerli’nin ilgide kayıtlı yazılarında bahsekonu soru önergesinin yanıtları ilişikte sunulmuştur.

Saygılarımla arz ederim.

İsmail Cem

Dışişleri Bakanı

Afyon Milletvekili Sayın Müjdat Kayayerli Tarafından Dışişleri Bakanı Sayın İsmail Cem’e Yöneltilen Yazılı Soru Önergesi İçin Hazırlanan Cevaplar

1. Yunanistan’daki Batı Trakya’da yaşayan Türk azınlığın sorunlarıyla ilgili olarak Bakanlığınızca ne gibi çalışmalar yapılmaktadır?

Batı Trakya Türk azınlığının hak ve menfaatleri Lozan Antlaşmasının 37-45 inci maddeleri, çeşitli uluslararası antlaşma ve sözleşmelerle teminat altına alınmış olmasına rağmen, Yunanistan hükümeti soydaşlarımıza yönelik olarak uluslararası yükümlülüklerine aykırı bir yaklaşım sergilemektedir.

Yunanistan’ın Türk azınlığa yönelik başta eğitim olmak üzere diğer tüm alanlardaki azınlık hakları ihlalleri her vesileyle yabancı muhataplarımızın dikkatine ve uluslararası kuruluşların gündemine getirilmekte ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemelerine başvuru da dahil tüm imkanlar kullanılarak Yunanistan’ın Batı Trakya’daki soydaşlarımıza ilişkin olarak uluslararası antlaşmalardan doğan sorumluluklarını yerine getirmesini sağlamaya çalışılmaktadır.

2. Eğitim öğretim alanında yaşadıkları sıkıntılar ve karşılaştıkları güçlükler konusunda ne gibi girişimleriniz olmaktadır?

Batı Trakya Türk azınlığının eğitim alanında karşılaştığı sorunlar, Batı Trakya’daki okulların öğretmen ihtiyacı, bu okullarda Türkçe yapılan dersler için kitap ihtiyacı ve okullara öğrenci kabulünde kura sisteminin uygulanması konularındadır.

Batı Trakya Türk azınlık okullarında, Batı Trakyalı soydaş öğretmenlerin yanısıra her yıl Türkiye’den bir yıl süre ile Batı Trakya’ya gönderilen kontenjan öğretmenleri görev yapmaktadırlar.

Batı Trakya’daki azınlık okullarına her yıl geçici görevle Türkiye’den öğretmen gönderilmesi, iki ülke arasında uzun yıllar önce varılan mutabakatlar uyarınca yapılan bir uygulamadır. Ancak, Yunanistan bu şekilde gönderilecek öğretmenlerin sayısını zaman içinde giderek azaltmış ve vize verdiği öğretmen sayısını 16 ile sınırlamıştır.

1951 Kültür Anlaşması ve 1968 Kültür Protokolü uyarınca, Batı Trakya Türk azınlığı okullarında Türkçe okutulan dersler için kitaplar öteden beri Türkiye’den sağlanmaktadır. Yunan makamları anılan okullarda okutulmak üzere Millî Eğitim Bakanlığımızca hazırlanan 19 adet ders kitabına uzun yıllar aradan sonra bu yıl onay vermişlerdir. Sözkonusu kitapların basımları tamamlanmış olup, Batı Trakya’daki azınlık okullarına dağıtılmak üzere Yunanistan’a gönderilmiştir.

Yunanistan’ın, Batı Trakya azınlık liselerine öğrenci kabulünde 1993-1994 ders yılından itibaren uygulamaya başladığı “kura” sistemi de Türk azınlık çocuklarının lise eğitimi görmelerini kısıtlayıcı nitelik taşımaktadır. Bu uygulamaya göre, 6 yıllık ilkokul öğreniminden sonra Batı Trakya Türk azınlığı mensuplarının çocukları azınlık liselerine devam edebilmek amacıyla kuraya tabi tutulmaktadırlar. Bununla birlikte, 1998 yılında azınlık milletvekillerinin çabaları sonucunda kura sisteminin kaldırılmasına yönelik bazı pratik adımlar atılmış, son iki öğretim yılında kura sistemi Yunan yönetimince daha esnek bir şekilde uygulanmıştır. Bu çerçevede, mevcut iki azınlık ortaokulu için belirlenen öğrenci kontenjanları, anılan okullara başvuran öğrencilerin tümünü alacak şekilde artırılmıştır.