TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER PARLAMENTER ASAMBLESİ

                                                                                    (TÜRKPA)

Kuruluş: 21 Kasım 2008 tarihinde imzalanan İstanbul anlaşması ile kurulmuştur. Üyeleri Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye’dir. Macaristan gözlemci üyedir.

Özbekistan ve Türkmenistan: TÜRKPA’nın kurucu anlaşmasının hazırlık sürecinden beri bu ülkelerin de dâhil olması için girişimler yapılmıştır. 2017 sonundan bu yana Özbekistan misafir olarak katılım sağlamaktadır. Bakü’de 18 Aralık 2019 tarihinde düzenlenen Genel Kurula Meclis Başkanı düzeyinde iştirak ederek katılım iradesini ortaya koymuşlardır. 2020 yılı içerisinde katılım belgelerini sunmayı taahhüt etmişlerdir.

Amaçlar: TÜRKPA 2008’den beri meclisler arası iş birliğinin geliştirilmesi, başta kültür, tarih, sanat, edebiyat ve diğer ortak değerlerin korunması olmak üzere ulusal mevzuatların yakınlaştırılması, siyasi, toplumsal, iktisadi, kültürel ve insani konularda görüş alışverişinde bulunulması amacıyla faaliyetler yürütmektedir. Türk dünyasının kültürel mirasının ve tarih, sanat, edebiyat ve diğer alanlardaki ortak değerlerinin korunması ve gelecek nesillere aktarılması konusu da dâhil olmak üzere ulusal mevzuatların yakınlaştırılması konusunda tavsiye kararları almaktadır. Ayrıca TÜRKPA’nın amaçları arasında; taraflar arasında hukuki ve diğer konularda bilgi alışverişinde bulunulmasını sağlamak, tarafların milletvekilleri ve meclis görevlilerinin karşılıklı ziyaretlerinin gerçekleştirilmesinde iş birliği sağlamak da bulunmaktadır.

Teşkilat yapısı: TÜRKPA çalışmalarını taraf ülke meclis başkanlarının oluşturduğu TÜRKPA Asamble Konseyi yönlendirir. Başlıca karar alma organı her ülkeden sekizer milletvekilinin ve meclis başkanlarının yer aldığı TÜRKPA Genel Kurulu’dur. TÜRKPA bünyesinde Sekretarya (genel sekreterlik) ve daimi komisyonlar mevcuttur.

Temel belgeler: İstanbul Anlaşması, TÜRKPA İç Tüzüğü, TÜRKPA Sekretarya Yönetmeliği, TÜRKPA - Azerbaycan Ev Sahibi Ülke Anlaşması, TÜRKPA Sekretaryası Mali İşler Yönetmeliği temel belgeleridir.

Genel Kurul: Yılda bir defa olmak üzere alfabetik ev sahipliği sırasıyla düzenlenir. 2019’da Azerbaycan’da 18 Aralık 2019 tarihinde gerçekleştirilen Genel kurul ile Azerbaycan tarafı Dönem Başkanlığını devralmıştır.

Ayrıca TBMM ev sahipliğinde 16 Mayıs 2019 tarihinde TÜRKPA 10. Kuruluş Yıl Dönümü Fotoğraf Sergisi ile beraber, TÜRKPA 10. yıl nişanları düzenlenen tören ile takdim edilmiştir.

Dönem Başkanlığı: 18 Aralık 2019’da düzenlenen 9. Genel Kurul’da TBMM Başkanı Sayın Prof. Dr. Mustafa ŞENTOP Dönem Başkanlığını Azerbaycan Meclis Başkanı Oktay ASADOV’a devretmiştir.

Sekretarya: TÜRKPA Sekretaryası Bakü’de (Azerbaycan) yerleşiktir. Genel sekreter veya yardımcısı düzeyinde her ülkeden birer temsilci bulunmaktadır.

Daimi Komisyonlar: TÜRKPA bünyesinde dört daimi komisyon görev yapmaktadır. Ayrıca seçim gözlemi, ihtisas komisyonları arası işbirliği, yasama uyumlaştırma, konferans gibi faaliyetler gerçekleştirilmektedir. “Hukuk İşleri ve Uluslararası İşbirliği Komisyonu” Başkanlığı ile “Çevre ve Doğal Kaynaklar Komisyonu” Başkanvekilliği Türkiye’nin kontenjanındadır. Ülkelerin birer komisyon sekreteri mevcuttur.

Model Kanun Çalışması: İstanbul Anlaşmasında yer alan, ulusal mevzuatların yakınlaştırılması amacına uygun olarak model kanun yapılmasına yönelik çalışmalar 2014’ten beri devam etmektedir. 2019’da Türkiye’nin dönem başkanlığında hız kazanan çalışmalar neticesinde ilk model kanun taslakları hazırlanmış olup 9. Genel Kurulda onaya sunulmuştur.

TÜRKPA Daimi Komisyonları (Komisyon başkanlıkları)

• Hukuk İşleri ve Uluslararası İlişkiler Komisyonu (Türkiye)
• Çevre ve Doğal Kaynaklar Komisyonu (Azerbaycan)
• Ekonomik İşbirliği Komisyonu (Kazakistan)
• Sosyal, Kültürel ve İnsani Meseleler Komisyonu (Kırgızistan)

TÜRKPA Türkiye Delegasyonunun Mevcut Üyeleri

TÜRKPA Türkiye Delegasyonu Üyelerinin Yer Aldığı TÜRKPA Daimi Komisyonları