NATO PARLAMENTER ASAMBLESİ (NATO PA)
NATO Parlamenter Asamblesi (NATO PA), NATO üyesi ülkelerin parlamenterlerinden oluşan, genel olarak NATO’nun ele aldığı siyaset, güvenlik, ekonomi ve savunma konularında milletvekillerinin görüşlerini sunduğu ve bu konularda raporlar yazılarak, kararların oluşturulduğu Uluslararası Meclis’tir.
İŞLEYİŞ
NATOPA, 29 NATO üyesi ülkenin parlamenterlerinden oluşmaktadır. Asamblenin resmi dilleri İngilizce ve Fransızcadır. 266 asil üyesi vardır. Türkiye 18 üye ile temsil edilmektedir.
NATO'ya üye ülke parlamentoları, NATO PA'nın üyeleridir. Bu üyeler dışında üye olan ülkeler ve delegasyonlar aşağıda listelenmiştir:
Ortak üye statüsündeki ülkeler: Makedonya, Moldova, Gürcistan, Finlandiya, İsviçre, Ukrayna, İsveç, Avusturya, Ermenistan, Azerbaycan, Bosna Hersek ve Sırbistan
Bölgesel partnerler ve Akdenizli ortak üyeler: Cezayir, İsrail, Ürdün, Fas
Avrupa Parlamentosu Delegasyonu
Gözlemci statüsündeki üyeler: Avustralya, Mısır, Japonya, Güney Kore, Kazakistan, Tunus, Filistin Yasama Konseyi
Asamble’nin yönetiminde bir başkan, dört başkan yardımcısı, sayman ve üye ülkelerin delegasyon başkanlarından oluşan Daimi Komisyon bulunmaktadır.
Uluslararası Sekretarya Asamblenin her türlü idari işleri ile komisyon, alt komisyon ve diğer gruplar için araştırma ve değerlendirmelerin yapılmasından sorumludur.
Asamblede beş komisyon vardır: Güvenliğin Sivil Boyutu; Savunma ve Güvenlik; Ekonomi Güvenlik; Siyasi; Bilim ve Teknoloji. Komisyonlar kendi alanlarına giren tüm güncel ve önemli konuların değerlendirilmesinden sorumludur. Asamblenin diğer organları Rusya Federal Asamblesi ve Ukrayna Rada”sı ile ortak olarak oluşturulan ve NATO-Rusya Kurucu Senedi’nin uygulanmasını gözlemleyen grup ve Güney Akdeniz ulusları ile siyasi diyalog ve anlayışın geliştirilmesini amaçlayan Akdeniz grubudur.
Komisyonlar ve alt komisyonlar Asamblenin bahar toplantısında üzerinde tartışılacak taslak raporlar hazırlar. Raporlar daha sonra tartışmaların ışığında Yıllık Genel Kurul’da tartışılmak, değiştirilmek ve onaylanmak üzere değiştirilip güncelleştirilir.
Genel Kurul’da komisyonlar ayrıca Asamble tarafından oylanacak ve Kuzey Atlantik Konseyi ve/veya üye hükümetlere sunulacak politika tavsiyelerini-kararları- sunar.
Genel oturumların dışında komisyonlar yıl içinde birçok kez üye ve ortak üye ülkelerde toplanarak, önde gelen hükümet ve parlamento temsilcileri ve önemli akademisyen ve uzmanlardan kendi alanları ile ilgili bilgi alırlar.
GENEL KURUL
Asamble Genel Kurulu yılda iki kez NATO’ya üye ve Ortak üye ülkelerin ev sahipliğinde toplanır. Son yıllarda kabul gören bir uygulamaya göre İlkbahar Genel Kurul toplantıları Ortak üye ülkelerin ev sahipliğinde, Yıllık Genel Kurul toplantıları ise tam üye ülkelerin ev sahipliğinde yapılmaktadır.
İlkbahar Genel Kurul toplantılarında 1. gün 3 Komisyonun toplantısı 2. gün aynı salonlarda diğer 2 Komisyonun toplantısı, 3. gün Daimi Komisyon toplantısı ve 4. gün Genel kurul toplantısı yapılmaktadır.
Yıllık Genel kurul toplantılarında ise 2 tam gün Komisyon toplantıları ve yarım gün Daimi Komisyon toplantısı ve son tam gün Genel kurul toplantısı yapılmaktadır.
Komisyon toplantılarında raporlar ve karar tasarıları ele alınır. İlkbahar Genel kurulundan sonra raporlar üzerinde üyelerce talep edilen değişiklikler yapılır ve Yıllık Genel Kurul’da bu raporlar son halini bulmak üzere tekrar gözden geçirilir. Komisyonların tartıştığı raporlar ve karar tasarıları Yıllık Genel Kurul’da oylanarak kabul edilir.
Genel Kurullarda oylanarak kabul edilen metinler, “Kararlar Asamble’nin resmi görüşünü yansıtır. Asamble Kararları Yıllık Genel Kurul’dan sonra tüm üye ve ortak üye ülkelerin Parlamento Başkanlarına, Dışişleri ve Milli Savunma Bakanlarına gönderilir.
Kararlar salt çoğunluk ile alınır.
DAİMİ KOMİSYON
Daimi Komisyon, NATO Parlamenter Asamblesi Başkanı, 4 Başkanvekili, Asamble Saymanı, üye ülkelerin Delegasyon Başkanları, ulusal delegasyonların belirlediği birer yedek üye ve Asamble Genel sekreterinden oluşmaktadır.
Daimi Komisyon Asamble ile ilgili tüm kararları. Bunlara, Asamble’nin gelecek Genel kurul toplantılarının yerinin belirlenmesi, Komisyonların görev alanlarının belirlenmesi, Asamble bütçesinin kabul edilmesi, Asamble faaliyetlerinin düzenlenmesi gibi kararlar dâhildir.
Daimi Komisyon aynı zamanda Asamble Genel Sekreterini ve Genel Sekreter yardımcısını göreve atar ve görevden alır; Genel Sekreter’in yetkilerin saptar.
Daimi Komisyon ilkbaharda, genel kuruldan 3-4 hafta önce ilk olağan toplantısını yapar. Diğer toplantılarını ise İlkbahar ve Yıllık Genel kurul toplantıları sırasında yapar. Asamble Başkanı Daimi Komisyonu olağanüstü toplama hakkına sahiptir.
BAŞKANLIK DİVANI
Asamble Başkanlık Divanı 1 Başkan, 4 Başkan Yardımcısı ve 1 Sayman ve Asamble Genel sekreterinden oluşur. Yıllık Genel kurul toplantıları sırasında bir yıllık süre için Başkan ve Başkanvekilleri seçilir. Başkan ve Başkanvekilleri görevleri bitiminde en fazla bir kez daha seçilebilirler.
Bu görevler için adaylar 3 ya da daha fazla delegenin yazılı teklifiyle aday gösterilirler ve adaylıkları Daimi Komisyon tarafından onaylanır. Başkan Yardımcılarından bir tanesinin mutlaka Kuzey Amerika kıtasından olmasına dikkat edilir.
KOMİSYONLAR
Siyasi Komisyon (Türk Grubu 4 üye)
Savunma ve Güvenlik Komisyonu (Türk Grubu 4 üye)
Ekonomi ve Güvenlik Komisyonu (Türk Grubu 4 üye)
Güvenliğin Sivil Boyutu Komisyonu (Türk Grubu 3 üye)
Bilim ve Teknoloji Komisyonu (Türk Grubu 3 üye)
Komisyonlar kendi faaliyet alanlarına giren güncel olayları inceler. Komisyon özel bir konuyu detaylı bir şekilde inceleme gereği duyarsa o konuyla ilgili Alt-Komisyon oluşturur. Alt-Komisyonlar yıl boyunca düzenli olarak toplantı yaparlar, bu çalışmalar sonucu ortaya çıkan raporlar ve tavsiye kararları Asamble çalışmalarının da temelini oluşturur.
DİĞER FAALİYETLER
AKDENİZ ÖZEL GRUBU
1996 yılında Siyasi, Savunma ve Güvenlik ve Sivil İşler Komisyonlarının kendi aralarından belirlediği adaylardan oluşturulan Akdeniz Özel Grubu, Akdeniz’de güvenlik konularını irdelemeyi ve NATO’nun faaliyetlerini izlemeyi amaçlamaktadır. Yılda bir kez Akdeniz Diyaloğu Semineri düzenlenmekte ve tüm Akdeniz ülkeleri Parlamenter temsilcileri davet edilmektedir. Daha önceki Akdeniz Diyaloğu Seminerleri, Paris, Lizbon, Napoli, İstanbul ve Kahire’de yapılmıştır. Akdeniz Özel Grubu’nda Türkiye 3 üye ile temsil edilmektedir.
ROSE - ROTH SEMİNERLERİ
Soğuk Savaş döneminin ardından Merkezi ve Doğu Avrupa ülkeleri parlamenterlerine demokratik ülke parlamentoları ve demokratikleşme konularında katkıda bulunmak amacıyla Amerikalı iki Kongre üyesi Charles Rose ve William Roth’un Ulusal Kalkınma Vakfından sağladıkları fonla Rose Roth Seminerleri başlamıştır. Seminerler daha çok parlamenter diyaloğun artırılmasına ihtiyaç duyulan ihtilaflı bölgelerde, NATO üyeliğini yeni talep eden ülkelerde, terörizm, tehdit ve organize suçların irdelenmesi gereken hallerde ilgi yerlerde düzenlenmektedir. Her Seminere konusuna göre farklı Komisyon üyeleri katılmaktadır. Bu Seminerlere katılan Ortak üye ülke parlamenterlerine kendi sorunlarını Asamble ile paylaşma şansı da verilmiş olmaktadır.
“Parlamenter Transatlantik Forum
Yeni Parlamenterler Programı
NATO-Ukrayna Parlamentolar arası Konsey
NATO-Rusya Parlamentolar arası Konseyi
