DÖNEM : 21 CİLT : 71 YASAMA YILI : 4

 

 

 

T. B. M. M.

TUTANAK DERGİSİ

3 üncü Birleşim

3 . 10 . 2001 Çarşamba

 

 

İ Ç İ N D E K İ L E R

                                                    Sayfa    

 

I. – GEÇEN TUTANAK ÖZETİ

 II. – GELEN KÂĞITLAR

III. – BAŞKANLIĞIN GENEL KURULA SUNUŞLARI

A) Gensoru, Genel Görüşme, Meclİs SoruşturmasI ve Meclİs AraştIrmasI Önergelerİ

1. – Saadet Partisi Grubu adına Grup Başkanvekilleri Konya Milletvekili Veysel Candan ve Çorum Milletvekili Yasin Hatiboğlu'nun, aldıkları kararlar ve kötü yönetim sonucu ülke ekonomisinde krize yol açtıkları iddiasıyla Bakanlar Kurulu üyeleri hakkında gensoru açılmasına ilişkin önergesi (11/16)

2. – Doğru Yol Partisi Grubu adına Grup Başkanvekilleri Sakarya Milletvekili Nevzat Ercan, Aydın Milletvekili Ali Rıza Gönül ve İçel Milletvekili Turhan Güven'in, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı ile ilgili yolsuzlukların üzerine gitmediği iddiasıyla Başbakan Bülent Ecevit hakkında gensoru açılmasına ilişkin önergesi (11/17)

 

V. –  ÖNERİLER

A) DanIşma Kurulu Önerİlerİ

1. – 3.10.2001 Çarşamba günü Genel Kurul çalışmalarının Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine Dair Kanun Teklifinin ikinci görüşmesinin tamamlanmasına kadar uzatılmasının, 4.10.2001 Perşembe ve 5.10.2001 Cuma günleri için alınan çalışma kararlarının kaldırılmasının Genel Kurulun onayına sunulmasına ilişkin Danışma Kurulu önerisi

VI. – SEÇİMLER

A) Komİsyonlarda AçIk Bulunan Üyelİklere Seçİm

1. – Plan ve Bütçe Komisyonunda açık bulunan üyeliklere seçim

VII. –  KANUN TASARI VE TEKLİFLERİYLE KOMİSYONLARDAN GELEN DİĞER İŞLER

1. –  İzmir Milletvekili Rıfat Serdaroğlu'nun; İstanbul Milletvekili Bülent Akarcalı'nın; Amasya Milletvekili Ahmet İyimaya'nın; Ankara Milletvekili Yıldırım Akbulut'un; Şırnak Milletvekili Mehmet Salih Yıldırım'ın; Gaziantep Milletvekili Ali Ilıksoy, Konya Milletvekili Ömer İzgi ve Ankara Milletvekili Nejat Arseven'in; İstanbul Milletvekili Ziya Aktaş ve 42 Arkadaşının;  Zonguldak Milletvekili Hasan Gemici'nin ve İzmir Milletvekili Işılay Saygın'ın; Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünde Değişiklik Yapılmasına Dair İçtüzük Teklifleri ve Anayasa Komisyonu Raporu (2/94, 2/232, 2/286, 2/307, 2/310, 2/311, 2/325, 2/442, 2/449)       (S. Sayısı : 527)

2. – Demokratik Sol Parti Genel Başkanı İstanbul Milletvekili Bülent Ecevit, Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Osmaniye Milletvekili Devlet Bahçeli, Anavatan Partisi Genel Başkanı Rize Milletvekili Mesut Yılmaz ile 288 Milletvekilinin Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifi ve Anayasa Komisyonu Raporu (2/803) (S. Sayısı : 737 ve 737'ye 1 inci Ek)

I. –GEÇEN TUTANAK ÖZETİ

TBMM Genel Kurulu saat 11.00'de açılarak üç oturum yaptı.

(10/124) esas numaralı Meclis Araştırması Komisyonunda açık bulunan ve DYP, AKP ve SP Gruplarına düşen birer üyeliğe, gruplarınca aday gösterilen milletvekilleri seçildiler.

Gündemin "Kanun Tasarı ve Teklifleriyle Komisyonlardan Gelen Diğer İşler" kısmında bulunan:

TBMM İçtüzüğünde Değişiklik Yapılmasına Dair İçtüzük Teklifleri ve Anayasa Komisyonu raporunun (2/94, 2/232, 2/286, 2/307, 2/310, 2/311, 2/325, 2/442, 2/449) (S. Sayısı : 527) görüşmeleri, daha önce geri alınan maddelere ilişkin Komisyon raporu henüz hazırlanmadığından ertelendi;

Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin (2/803) (S. Sayısı : 737 ve 737'ye 1 inci Ek) ikinci görüşmesine başlanarak 22 nci maddesine kadar kabul edildi.

3 Ekim 2001 Çarşamba günü, alınan karar gereğince, saat 11.00'de toplanmak üzere, birleşime 20.46'da son verildi.

 

 

 

    No. : 3

 II. – GELEN KÂĞITLAR

3.10.2001 ÇARŞAMBA

Yazılı  Soru Önergeleri

1. – Erzurum Milletvekili Aslan Polat'ın, buğday ve un fiyatlarındaki artışlara ilişkin Tarım ve Köyişleri Bakanından yazılı soru önergesi (7/4758) (Başkanlığa geliş tarihi : 1.10.2001)

2. – Şanlıurfa Milletvekili Mustafa Niyazi Yanmaz'ın, pamuk üreticilerinin destekleme bedellerine ilişkin Devlet Bakanından (Kemal Derviş) yazılı soru önergesi (7/4759) (Başkanlığa geliş tarihi : 1.10.2001)

3. – Şanlıurfa Milletvekili Mustafa Niyazi Yanmaz'ın, çiftçilere yapılacak destekleme ödemelerinin gecikmesine ilişkin Tarım ve Köyişleri Bakanından yazılı soru önergesi (7/4760) (Başkanlığa geliş tarihi : 1.10.2001)

4. –  Şanlıurfa Milletvekili Mustafa Niyazi Yanmaz'ın, ekmek fiyatındaki artışa ilişkin Tarım ve Köyişleri Bakanından yazılı soru önergesi (7/4761) (Başkanlığa geliş tarihi : 1.10.2001)

Gensoru  Önergeleri

1. –  Saadet Partisi Grubu adına Grup Başkanvekilleri Konya Milletvekili Veysel Candan ve Çorum Milletvekili Yasin Hatiboğlu'nun aldıkları kararlar ve kötü yönetim sonucu ülke ekonomisinde krize yol açtıkları iddiasıyla Bakanlar Kurulu üyeleri hakkında Anayasanın 99 uncu ve İçtüzüğün 106 ncı maddeleri uyarınca bir gensoru açılmasına ilişkin önergesi (11/16) (Başkanlığa geliş tarihi : 7.9.2001) (Dağıtma tarihi : 3.10.2001)

2. –  Doğru Yol Partisi Grubu adına Grup Başkanvekilleri Sakarya Milletvekili Nevzat Ercan, Aydın Milletvekili Ali Rıza Gönül ve İçel Milletvekili Turhan Güven'in, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı ile ilgili yolsuzlukların üzerine gitmediği iddiasıyla Başbakan Bülent Ecevit Hakkında Anayasanın 99 uncu ve İçtüzüğün 106 ncı Maddeleri uyarınca bir Gensoru açılmasına ilişkin önergesi (11/17) (Başkanlığa geliş tarihi : 19.9.2001) (Dağıtma tarihi : 3.10.2001)

BİRİNCİ OTURUM

Açılma Saati: 11.00

3 Ekim 2001 Çarşamba

BAŞKAN: Başkanvekili Ali ILIKSOY

KÂTİP ÜYELER: Melda BAYER (Ankara), Burhan ORHAN (Bursa)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Büyük Millet Meclisinin 3 üncü Birleşimini açıyorum.

Toplantı yetersayımız vardır;  görüşmelere başlıyoruz.

Başkanlığın Genel Kurula sunuşları vardır.

2 adet gensoru önergesi vardır. Önergeler bastırıp, sayın üyelere dağıtılmıştır. Önergeleri ayrı ayrı okutup, bilgilerinize sunacağım:

III. –  BAŞKANLIĞIN GENEL KURULA SUNUŞLARI

A) Gensoru, Genel Görüşme, Meclİs SoruşturmasI ve Meclİs AraştIrmasI Önergelerİ

1. – Saadet Partisi Grubu adına Grup Başkanvekilleri Konya Milletvekili Veysel Candan ve Çorum Milletvekili Yasin Hatiboğlu'nun, aldıkları kararlar ve kötü yönetim sonucu ülke ekonomisinde krize yol açtıkları iddiasıyla Bakanlar Kurulu üyeleri hakkında gensoru açılmasına ilişkin önergesi (11/16)

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Ülke ekonomisi, cumhuriyet tarihinin en kötü dönemini yaşamaktadır. Hükümetin ekonomide aldığı birbirine ters kararlar, piyasalarda belirsizlik ve güvensizlik meydana getirmiştir. Özellikle de malî piyasalarda, borsa, döviz ve faiz spekülatörleri kazançlı çıkarken, halk fakirleşmiştir.

Bu hükümet, ülkeyi, kötü yönetim sonucu, toplumsal patlama noktasına getirmiştir. Ekonomik krizlerin ve içinde bulunduğumuz kötü ekonomik durumun sorumlusu 57 nci, Sayın Başbakan Bülent Ecevit Hükümetidir.

Anayasanın 99 uncu ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün 106  ncı maddeleri uyarınca gensoru açılmasını arz ve talep ederiz.

 

 

Gerekçe:

1- Ülke ekonomisi, 57 nci hükümetin plansız, programsız, ölçüsüz, hesapsız ve yüksek faizle borçlanması neticesi, millî gelirin süratle dışarıya gitmesine sebep olmuştur. Bugün gelinen noktada, vergi gelirlerinin tamamı borçların faizini bile karşılamamaktadır.

2- Bu hükümet, vergi kanunlarında her gün değişiklikler yaparak, ya yeni vergiler koymakta ya da mevcut vergi oranlarını artırmaktadır. Bu sebeple, çiftçi, sanayici ve tüccar vergi borçlarını ödeyememekte ve malları haczedilmektedir. Binlerce icra dosyası da adliyede beklemektedir.

3- IMF ve Dünya Bankası ile yapılan yanlış anlaşmalar ve verilen yanlış taahhütler neticesinde, işçi ve memur ücretleri enflasyonun altında tutulmuş, fakirlik artmış ve milyonlarca insan açlık sınırına gelmiştir.

4- Hükümet, açıkladığı tüm ekonomik kararları kısa zamanda değiştirmiş, âdeta kendi halkını aldatmıştır. Devalüasyon yok dendiği halde yapılmış, iç borçlar döviz bazında yüksek faizle konsolide edilmiş, yeni vergi yok dendiği halde yeni vergi yasaları çıkarılmış ve KDV oranları yükseltilmiştir. Akaryakıt ürünlerinin fiyatlarında yapılan dengesiz ve fahiş zamlarla yeni bir vergi yolu ihdas edilmiştir.

5- IMF ile yapılan stand-by anlaşması ile önce sabit kur denmiş, daha sonra bundan tamamen vazgeçilerek dalgalı kur sistemi benimsenmiş, bu arada kamu bankalarından düşük fiyatla döviz satılarak devlet zarara uğratılmıştır.

6- Hükümetin programı malî sektörde, yani, döviz, faiz ve borsa üzerine kurulmuş, reel sektör, yani, üretim sektörü ihmal edilmiş, bunun neticesinde işyerleri kapanmış ve yüzbinlerce işçi işsiz kalmıştır.

7- Kasım 2000 ve Şubat 2001 tarihlerinde iki büyük ekonomik kriz yaşanmış ve her seferinde de piyasalara zamanında müdahale edilmediği için, özellikle, Ziraat Bankası özel bankalardan çok yüksek faizle borçlanarak, devlet zarara uğratılmıştır.

8.- Hükümetin ekonomideki kötü yönetimi neticesi, tarihte ilk defa üç sene içinde iki defa Türk ekonomisi küçülmüştür. 1999 yılında yüzde 6,11, 2001 yılında da yüzde 11,8 oranında küçülme olmuştur.

9 - Hükümet, ekonomik uygulamaları neticesinde piyasalara ve yabancı yatırımcılara güven verememiş, onun için de borsa, döviz ve faizde çok sık iniş çıkışlar yaşanmıştır. Hükümet, hâlâ yüzde 90'lara varan faiz oranlarıyla borçlanmaktadır. Bunun sonucunda da artık borçlanmanın da sonuna gelinmiştir.

10 - Hükümet, bankacılık sektöründe görevini ihmal etmiş, bankalar yeminli murakıp raporlarını zamanında işleme koymadığı için, doğrudan veya dolaylı olarak bankaların içinin boşaltılmasına göz yummuştur. Bunun neticesinde, 14 banka fon kapsamına alınmış ve bu bankaların devlete olan zararları 14 katrilyon lirayı bulmuştur.

11 - Bu hükümetin Enerji ve Bayındırlık Bakanlıklarında meydana gelen rüşvet, zimmet ve irtikâp iddiaları yargıya intikal etmiş, çok sayıda bürokrat tutuklanmıştır. Bunun sonucunda da ilgili bakanlar görevinden istifa etmek zorunda kalmıştır.

12 - Bu hükümetin yaptığı uygulamalarla tarım ve hayvancılığın önü kesilmiş, tarım alanlarına, tütün ve pancar ekimine sınırlamalar getirilmiş, çiftçinin Ziraat Bankası ve Tarım Krediye olan borçları, uygulanan yüksek faizlerden dolayı ödenemez duruma gelmiştir. 14 bankaya 14 katrilyon sağlayan devlet, 2 milyon çiftçinin borcunu, taksitlendirme yerine haciz işlemleriyle tahsil yoluna gitmiş ve birçok çiftçi cezaevine girmiştir.

13 - Geçim sıkıntısı, ailelerde intiharlara sebep olmuş, protestolar Başbakanlık binasına kadar ulaşmıştır. Yapılan hesaplarda kasım ve aralık aylarında devletin borçları, borçlanarak ödenemez hale gelecek ve bunun sonucunda da hükümet, çalışanlarına ücretlerini ödeyemeyecektir.

Yukarıda belirttiğimiz tüm bu sebeplerden dolayı 57 nci hükümetin yaptıklarının hesabını sandıktan önce Türkiye Büyük Millet Meclisinde vermeleri için gensoru açılmasını arz ederiz.

BAŞKAN - Bilgilerinize sunulmuştur.

Diğer gensoru önergesini okutuyorum:

2. – Doğru Yol Partisi Grubu adına Grup Başkanvekilleri Sakarya Milletvekili Nevzat Ercan, Aydın Milletvekili Ali Rıza Gönül ve İçel Milletvekili Turhan Güven'in, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı ile ilgili yolsuzlukların üzerine gitmediği iddiasıyla Başbakan Bülent Ecevit hakkında gensoru açılmasına ilişkin önergesi (11/17)

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

MHP - DSP - ANAP üçlüsünün ittifakıyla oluşan koalisyon hükümeti, ülkeyi vurguna, soyguna ve yolsuzluğa mahkûm etmiştir. Başbakan, siyasal iktidar - kapalı bürokrasi ve kirli sermaye eksenindeki yolsuzluklar karşısında acz içindedir. Bayındırlık Bakanlığında vurgun operasyonuyla ortaya çıkarılan ürkütücü yolsuzlukların boyutu, diğer birimleri de kapsayan süreç tamamlanmadığından bütün uzantılarıyla henüz açığa çıkmamıştır. Başbakan, öbürlerinde olduğu gibi, bu vurgunu da savuşturma gayretleri içinde olmuştur. İktidar ve Başbakan, yolsuzlukların üzerine gitme iradesinden yoksundur. Hükümetin başı, hiçbir işe yaramadığı belli pasif istikrar adına, soygunları küllendirme stratejisini izlemektedir.

Devri iktidarlarındaki bütün yolsuzluklarda olduğu gibi Bayındırlık Bakanlığı vurgununda da, en az Başbakan Yardımcıları kadar ve hatta onlardan da fazla siyasî sorumluluk, Başbakanındır:

1 - Sayın Ecevit'in iktidarda olduğu bütün dönemler, en büyük yolsuzlukların işlendiği dönemlerdir. Lakayt gümrük yolsuzlukları, banka soygunları bunlardan birkaçıdır.

2 - Başbakan, devletin denetim cihazlarını, yolsuzlukların üzerine göndermemektedir. Teftiş birimleri, siyasî iktidarın yolsuzluğu örtülü koruma tavrı içinde çalışamamaktadır. Raporlar sümenaltı edilmektedir.

3 - Başbakan, Devlet Denetleme Kurulunun harekete geçmesinden ürkmektedir. "Denetimin denetimi olmaz" retoriği, hukuk tanımazlık içinde bu korkunun dışa vurumudur.

4 - Önemli yolsuzluklardan çoğu, Bakanlık müfettişlerince değil, jandarma, emniyet gibi güvenlik örgütlerince ve savcılar tarafından ortaya çıkarılmaktadır. Bu durum, siyasal iktidarın, teftiş mekanizmalarını harekete geçirmemek yoluyla, yolsuzluğu destekleme anlayışını açığa çıkarmaktadır.

5 - Vurgunların siyaset ayağına ulaşıldığında, Başbakan ve Yardımcılarının savcılara yönelik feryatları iktidarı suçüstü konumuna düşürmektedir.

6 - Başbakan, saydamlık ve ihale reformunda ayak sürümekte, soruşturma süreçlerinin önünü kesmekte ve perdenin arkasına ulaşılmamak için göğsünü siper etmektedir. Depremden ganimet yarışına seyirci kalmaktadır. Deprem yardımlarının gözü dönmüşlere hortumlatılmasına ses çıkarmamaktadır.

Bu iktidar döneminde yolsuzluklar kurumsallaşmıştır. Yapanlarla göz yumanlar ile bir cephe birliği oluşturmuştur. Görüşümüze göre, bir numaralı iç tehdit olan bu cephe çökertilmelidir.

Vurgunda, soygunda Avrupa birincisi, dünya dördüncüsü bir iktidar, Başbakana yaraşsa bile, Türkiye'ye hiç yaraşmıyor. 57 nci hükümetin Başbakanı Sayın Bülent Ecevit ve iktidarı, büyük milletin ve sistemin taşıyamayacağı bir yük haline gelmiştir. Bayındırlık Bakanının istifasını onur sayan Başbakan, bu onuru bizzat kendisi de yaşamalıdır.

Türkiye'nin yoksulluktan, açlıktan, yolsuzluktan kurtuluşunun ön şartı, Ecevit'in ve iktidarının dinlenmeye çekilmesidir.

Büyük Meclisin ve onun değerli üyelerinin, krizin ve vurgunun tüketmekte olduğu Türkiye gerçeği karşısında, parti mülahazalarını bir kez olsun askıya alarak, bu gensoru görüşmelerinde millî vicdan doğrultusunda hareket etmeleri gerekir.

Gensoru, Bayındırlık vurgununun büyük Mecliste müzakeresi ve Başbakanın bu anayasal denetimle düşürülmesi amacıyla verilmiştir.

Yukarıda açıklanan nedenlerle Başbakan Sayın Bülent Ecevit hakkında Anayasanın 99, TBMM İçtüzüğünün 106 ncı maddeleri gereğince bir gensoru açılmasını Grubumuz adına arz ve teklif ederiz.

 

BAŞKAN - Bu önerge de bilgilerinize sunulmuş olup, önergelerin görüşme günü Danışma kurulunca daha sonra belirlenecek ve oylarınıza sunulacaktır.

Danışma Kurulunun bir önerisi vardır; önce okutacağım, sonra oylarınıza sunacağım:

V. –  ÖNERİLER

A) DanIşma Kurulu Önerİlerİ

1. – 3.10.2001 Çarşamba günü Genel Kurul çalışmalarının Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine Dair Kanun Teklifinin ikinci görüşmesinin tamamlanmasına kadar uzatılmasının, 4.10.2001 Perşembe ve 5.10.2001 Cuma günleri için alınan çalışma kararlarının kaldırılmasının Genel Kurulun onayına sunulmasına ilişkin Danışma Kurulu önerisi

Danışma Kurulu Önerisi

Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine Dair Kanun Teklifinin ikinci görüşmesinin 3.10.2001 Çarşamba günü birleşiminde tamamlanmasına kadar çalışma süresinin uzatılmasının, Genel Kurulun 4.10.2001 Perşembe ve 5.10.2001 Cuma günü birleşimlerinin yapılmamasının Genel Kurulun onayına sunulması Danışma Kurulunca uygun görülmüştür.

 

AK Parti Grup Başkanvekili      Saadet Partisi Grubu Başkanvekili

BAŞKAN - Öneriyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Öneri kabul edilmiştir.

Gündemin "Seçim" kısmına geçiyoruz.

VI. – SEÇİMLER

A) Komİsyonlarda AçIk Bulunan Üyelİklere Seçİm

1. – Plan ve Bütçe Komisyonunda açık bulunan üyeliklere seçim

BAŞKAN - Plan ve Bütçe Komisyonunda boş bulunan ve Adalet ve Kalkınma Partisi Grubuna düşen üyelikler için, Adıyaman Milletvekili Dengir Mir Mehmet Fırat, Afyon Milletvekili Sait Açba, Bursa Milletvekili Mehmet Altan Karapaşaoğlu ve Bitlis Milletvekili Zeki Ergezen aday gösterilmişlerdir.

Oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Alınan karar gereğince, sözlü soruları görüşmüyor ve gündemin "Kanun Tasarı ve Teklifleriyle Komisyonlardan Gelen Diğer İşler" kısmına geçiyoruz.

Önce yarım kalan işlerden başlıyoruz.

VII. –  KANUN TASARI VE TEKLİFLERİYLE KOMİSYONLARDAN

GELEN DİĞER İŞLER

1. – İzmir Milletvekili Rıfat Serdaroğlu'nun; İstanbul Milletvekili Bülent Akarcalı'nın; Amasya Milletvekili Ahmet İyimaya'nın; Ankara Milletvekili Yıldırım Akbulut'un; Şırnak Milletvekili Mehmet Salih Yıldırım'ın; Gaziantep Milletvekili Ali Ilıksoy, Konya Milletvekili Ömer İzgi ve Ankara Milletvekili Nejat Arseven'in; İstanbul Milletvekili Ziya Aktaş ve 42 Arkadaşının;  Zonguldak Milletvekili Hasan Gemici'nin ve İzmir Milletvekili Işılay Saygın'ın; Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünde Değişiklik Yapılmasına Dair İçtüzük Teklifleri ve Anayasa Komisyonu Raporu (2/94, 2/232, 2/286, 2/307, 2/310, 2/311, 2/325, 2/442, 2/449) (S. Sayısı : 527)

BAŞKAN - Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünde Değişiklik Yapılmasına Dair İçtüzük Tekliflerinin görüşülmeyen maddeleriyle ilgili komisyon raporu Başkanlığa verilmediğinden, teklifin görüşmelerini erteliyoruz.

Demokratik Sol Parti Genel Başkanı İstanbul Milletvekili Bülent Ecevit, Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Osmaniye Milletvekili Devlet Bahçeli, Anavatan Partisi Genel Başkanı Rize Milletvekili Mesut Yılmaz ile 288 milletvekilinin, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifi ve Anayasa Komisyonu raporunun ikinci görüşmelerine kaldığımız yerden devam ediyoruz.

2. – Demokratik Sol Parti Genel Başkanı İstanbul Milletvekili Bülent Ecevit, Milliyetçi Ha-reket Partisi Genel Başkanı Osmaniye Milletvekili Devlet Bahçeli, Anavatan Partisi Genel Baş-kanı Rize Milletvekili Mesut Yılmaz ile 288 Milletvekilinin Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifi ve Anayasa Komisyonu Raporu (2/803)        (S. Sayısı : 737 ve 737'ye 1 inci Ek) (1)

BAŞKAN - Komisyon?.. Hazır.

Hükümet?.. Hazır.

Teklifin 22 nci maddesini okutuyorum:

MADDE 22. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 65 inci maddesi kenar başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

XIII. Devletin iktisadî ve sosyal ödevlerinin sınırları

Madde 65. - Devlet, sosyal ve ekonomik alanlarda Anayasa ile belirlenen görevlerini, bu görevlerin amaçlarına uygun öncelikleri gözeterek malî kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getirir.

BAŞKAN - 22 nci maddenin gizli oylamasına, Adana İlinden ad okunmak suretiyle başlıyoruz.

(Oyların toplanılmasına başlandı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, bu tur oylamalarda; Devlet Bakanı Sayın Faruk Bal'a vekâleten, Devlet Bakanı Sayın Tunca Toskay; Tarım ve Köyişleri Bakanı Sayın Hüsnü Yusuf Gökalp'e vekâleten, Sağlık Bakanı Sayın Osman Durmuş; Ulaştırma Bakanı Sayın Oktay Vural'a vekâleten, Sanayi ve Ticaret Bakanı Sayın Ahmet Kenan Tanrıkulu; Devlet Bakanı Sayın Abdulhaluk Mehmet Çay'a vekâleten, Devlet Bakanı Sayın Şuayip Üşenmez; Devlet Bakanı Sayın Ramazan Mirzaoğlu'na vekâleten, Devlet Bakanı Sayın Mustafa Yılmaz; Millî Savunma Bakanı Sayın Sabahattin Çakmakoğlu'na vekâleten, Devlet Bakanı Sayın Recep Önal oy kullanacaklardır.

Bundan sonraki oylamalarda ise, Orman Bakanı Sayın Nami Çağan'a vekâleten, Dışişleri Bakanı Sayın İsmail Cem; Tarım Bakanı Hüsnü Yusuf Gökalp'e vekâleten, Bayındırlık ve İskân Bakanı Sayın Abdülkadir Akcan oy kullanacaklardır.

(Oyların toplanılmasına devam edildi)

BAŞKAN - Oyunu kullanmayan sayın milletvekili var mı? Yok.

Oylama işlemi tamamlanmıştır; oy kutuları kaldırılsın.

(Oyların ayırımına başlanıldı)

BAŞKAN - 22 nci maddenin oy ayırım işlemi devam ederken 23 üncü maddeyi okutuyorum:

MADDE 23. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 66 ncı maddesinin ikinci fıkrasının ikinci cümlesi madde metninden çıkarılmıştır.

BAŞKAN - Oylama işlemini başlatıyorum:

(Oyların toplanılmasına başlandı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 22 inci maddesinin gizli oylamasının sonucunu açıklıyorum:

Katılan Üye : 461

Kabul : 443

Ret : 16

Çekimser : 2

Böylelikle, bu madde de Anayasada belirtilen çoğunlukla kabul edilmiştir.

(Oyların toplanılmasına devam edildi)

BAŞKAN - Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanı Zeki Çakan'ın yerine Devlet Bakanı Nejat Arseven vekâleten oy kullanacaktır.

(Oyların toplanılmasına devam edildi)

BAŞKAN - Oyunu kullanmayan sayın milletvekili var mı? Yok.

Oylama işlemi tamamlanmıştır; kupalar kaldırılsın.

(Oyların ayırımına başlanıldı)

BAŞKAN - 23 üncü maddenin oy ayırımı işlemi devam ederken, 24 üncü maddeyi okutuyorum:

 

MADDE 24. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 67 nci maddesinin beşinci fıkrasına "askerî öğrenciler," ibaresinden sonra gelmek üzere "taksirli suçlardan hüküm giyenler hariç" ibaresi eklenmiş ve "bulunan tutukluların seçme haklarını kullanmalarında," ibaresi "oy kullanılması ve" şeklinde değiştirilmiş ve maddeye aşağıdaki son fıkra eklenmiştir.

"Seçim  kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz."

BAŞKAN - Oylamayı başlatıyorum.

(Oyların toplanılmasına başlandı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 23 üncü maddesinin gizli oylama sonucunu açıklıyorum:

Katılan üye :479

Kabul :455

Ret :  19

Çekimser :    2

Geçersiz :    1

Boş :    2

Böylelikle, 23 üncü madde, Anayasanın öngördüğü sayıda oy çoğunluğuyla kabul edilmiştir.

(Oyların toplanılmasına devam edildi)

BAŞKAN - Oyunu kullanmayan sayın milletvekili kaldı mı?..

Kalmadığına göre oylama işlemi tamamlanmıştır; oy kutuları kaldırılsın.

(Oyların ayırımına başlanıldı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, 24 üncü maddenin oy ayırım işlemi devam ederken, 25 inci maddeyi okutacağım; ancak, 25 inci madde üzerinde verilmiş 3 adet önerge vardır. Bu önergelerin oylama işlemi tamamlandıktan sonra maddenin gizli oylamasına geçilecektir. Bu hususu sayın milletvekillerinin bilgisine sunuyorum.

25 inci maddeyi okutuyorum:

MADDE 25. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 69 uncu maddesinin altıncı fıkrasına aşağıdaki cümle ile altıncı  fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra  eklenmiş ve son  fıkra aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Bir siyasî parti, bu nitelikteki fiiller o partinin üyelerince yoğun bir şekilde işlendiği ve bu durum o partinin büyük kongre veya genel başkan veya merkez karar veya yönetim organları veya Türkiye Büyük  Millet Meclisindeki grup genel kurulu veya grup yönetim kurulunca zımnen veya açıkça benimsendiği yahut bu fiiller doğrudan doğruya anılan parti organlarınca kararlılık içinde işlendiği takdirde, söz konusu fiillerin odağı haline gelmiş sayılır."

"Anayasa Mahkemesi, yukarıdaki fıkralara göre temelli kapatma yerine, dava konusu fiillerin ağırlığına göre ilgili siyasî partinin Devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına karar verebilir."

"Siyasî partilerin kuruluş ve çalışmaları, denetlenmeleri, kapatılmaları ya da Devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmaları ile siyasî partilerin ve adayların seçim harcamaları ve usulleri yukarıdaki esaslar çerçevesinde kanunla düzenlenir."

BAŞKAN - 25 inci madde üzerinde 3 adet önerge vardır; önergeleri geliş sırasına göre okutup, aykırılık sırasına göre işleme alacağım, son okutacağımız önerge aynı zamanda en aykırı önerge olup okuttuktan sonra işleme alacağım.

İlk önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Anayasanın 69 uncu maddesinin sekizinci fıkrasında yer alan "beş yıl" ifadesinin "dört yıl" olarak değiştirilmesini arz ve teklif ederiz.   1.10.2001

	Yasin Hatiboğlu	Mustafa Kamalak	Şeref Malkoç
	Çorum	Kahramanmaraş	Trabzon
	Fethullah Erbaş		Veysel Candan
	Van		Konya

 

BAŞKAN - İkinci önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Anayasanın görüşülmekte olan 69 uncu maddesinin yedinci fıkrasının sonuna aşağıdaki hükmün eklenmesini arz ve teklif ederiz.   1.10.2001

Teklif:

"Temelli kapatılan bir partinin, hangi hallerde bir başka ad altında kurulmuş sayılacağı hususu kanunla düzenlenir."

 

BAŞKAN - Okutacağım son önerge aynı zamanda en aykırı önerge olup okuttuktan sonra işleme alacağım.

Şimdi son önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan teklifin çerçeve 25 inci maddesiyle, Anayasanın 69 uncu maddesinin yeniden düzenlenen altıncı fıkrasının aşağıdaki şekilde değiştirilmesini arz ve teklif ederiz.     1.10.2001

 

Teklif:

"Bir siyasî partinin 68 inci maddenin dördüncü fıkrası hükümlerine aykırı eylemlerinden ötürü temelli kapatılmasına, ancak o parti üyelerinin kanunla belirlenen ölçütlere göre bu nitelikteki fiilleri işlediğinin yetkili mahkemelerce kesin hükme bağlandığı ve bu hükümlerin odak oluşturmaya yeterli olduğu hususunun Anayasa Mahkemesince tespit edilmesi halinde karar verilir."

BAŞKAN - Sayın Komisyon?..

ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI TURHAN TAYAN (Bursa) - Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN - Sayın Komisyon katılmıyor.

Sayın Hatiboğlu, gerekçeyi siz mi izah edeceksiniz?

YASİN HATİBOĞLU (Çorum) - Evet efendim.

BAŞKAN - Buyurun efendim.

Süreniz 5 dakika.

YASİN HATİBOĞLU (Çorum) - Sayın Başkan, Yüce Meclisin değerli üyeleri; aşağı yukarı iki haftadır Genel Kurulda ciddî bir çalışma yapıyoruz, bu Genel Kurul çalışmalarının altyapısı olan Uzlaşma Komisyonunda ve Anayasa Komisyonunda da gerçekten ciddî çalışmalar yapıldı. Biz, bu çalışmaya katkısı bulunanlara şükranlarımızı arz ettik; ama, eksikliğini hissettiğimiz bir hususu da gayet samimi düşüncelerle, belki yarınlara ışık tutar umuduyla çok açık ifade ettik, yeterli olmadığını söyledik. Ulusal program diyoruz, Avrupa Birliğine giriş diyoruz, Avrupa kriterleri diyoruz, Kopenhag diyoruz; bunları çok telaffuz ediyoruz; artık bunlar köylerde konuşuluyor, artık bunlar mahalle kahvehanelerinde konuşuluyor; bunların ne anlama geldiğini milletimiz biliyor.

Niye Avrupa Birliği, niye Kopenhag kriterleri?.. Niye Türk Millî kriterleri, Avrupa'da, sevinçle, hazla, methü sena ile konuşulmuyor da, biz, Avrupa kriterleri diyoruz?! Bizim eksiğimiz ne, bizim kusurumuz ne?! Zihinsel özürlü milletler bunları keşfedecekler, bunları icat edecekler, sonra, biz, bunların ne kadarını alalım, ne kadarına gönlümüz yatkındır diye tartışma açalım! Genel Kurulumuza bunun uygun düşmediğini, milletimizin tarihine, seciyesine, hiç uz gelmediğini düşünüyorum ve eminim, benden farklı düşünmüyorsunuz. Gruplarımız farklı olabilir, bölgelerimiz farklı olabilir, boylarımız, huylarımız farklı olabilir; ama, kişisel özgürlükler, örgütsel özgürlükler söz konusu olduğu zaman, birbirimizden farklı düşündüğümüzü söyleyemeyiz.

Değerli milletvekilleri, acılarımızı paylaşmazsak, hazlarımızı paylaşma hakkımız olmaz.

Şimdi, bir düzenleme yapıyoruz. Savaş ilan etmişiz; yasaklara savaş ilan etmişiz. Özgürlükler için bayramlar düzenliyoruz. Peki, tüm yasakları kaldırabildik mi? Kalemi yasaklanmamış insanlar kalmadı ülkemizde diyebiliyor muyuz? Fikri, dili, zikri yasaklanmamış insanlar var ülkemizde, bütün insanlar bu hale geldi diyebiliyor muyuz? Bunu niye sağlamadık; bir engel mi var?

Şimdi, bakınız, değerli milletvekilleri, ben, Sayın Başkanımdan biraz da müsamaha istirham ederek, bir gerekçe okuyacağım. Lütfen, dinler misiniz. Bu önergedeki gerekçem -benim önergemi takip ederseniz; grup başkanvekillerimizin önünde benim önergem var- 389 sıra sayılı yasa teklifinin gerekçesidir. Sayın Komisyonumuz, benim gerekçeme katılmadıklarını ifade ettiler. Bari, siz, katılmadığınızı, oylarınızla ifade etmeyin; katıldığınızı ifade edin. Niye; çünkü, benim gerekçem, sizin gerekçeniz; değerli milletvekilleri, inanın, sizin gerekçeniz; yani, gönlünüzden geçtiğini gönlümden geçtiği için yazmış olmamdan dolayı böyle demiyorum; 300 tane, 240 tane imza var ve sizlerin imzası. Siz, bunları, Anayasa Komisyonunda kabul buyurdunuz. Siz, bunları, Genel Kurulda kabul buyurdunuz. 389 sıra sayılı teklif ve burada, bu 69 uncu maddenin altıncı fıkrası 343 oy aldı. Bakınız, siz, bu teklifinizde, çok haklı olarak diyorsunuz ki "üç sayın liderimizin de imzası var" yerden göğe haklı olarak diyorlar ki... Ben, kısaca o kabul ettiğiniz teklifin gerekçesini okuyorum; benim gerekçemden takip ederseniz bir tek kelime farklı olmadığını göreceksiniz.

Şimdi, ben, üzülüyorum ve zannediyorum bu gerekçeyi görünce bize oy vereceksiniz; yasaklardan kurtulmanın başka çaresi yok.

Bakınız, hemen yarısından başlayayım, vaktim kalmadı, Başkanı da zorlamayayım

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN -Sayın Hatiboğlu, 1 dakika içinde lütfen  toparlayınız efendim.

YASİN HATİBOĞLU(Devamla)- İzninizle, lütfen, şöyle, 3 üncü , 4 üncü paragrafa bakar mısınız, yukarısı da aynıdır; ama, zamanım yok.

 Yukarıdan alıyorum;" Anayasa Mahkemesinin, bir siyasî partinin yukarıda sözü edilen fiillerin işlendiği bir odak durumuna geldiğini belirleyebilmesi için, öncelikle bu fiillerin işlendiğine karar vermesi, başka bir ifadeyle, bu eylemleri işleyen failleri yargılaması gerekmektedir.

Oysa, Anayasa Mahkemesi, Anayasanın 148 inci maddesine göre sadece bu maddenin üçüncü fıkrasında sayılan kişileri görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılayabilmekte; bunun dışındaki kişilerin Anayasa Mahkemesinde yargılanmasına ise olanak bulunmamaktadır.

Yine bu ilkeye uygun olarak, 2949 sayılı  Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkındaki Kanunun "siyasî partilerin kapatılması davaları" başlıklı 33 üncü maddesine göre, siyasî partilerin kapatılmasına ilişkin davalar dosya üzerinden incelenmekte ve karara bağlanmakta; diğer bir anlatımla bu davalarda, suç oluşturan eylemlerin işlenip işlenmediğini belirleyecek bir yargılama usulü de bulunmamaktadır."

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

YASİN HATİBOĞLU (Devamla) - Sayın Başkan, 1 dakika daha lütfederseniz, tamamlayacağım...

BAŞKAN - Efendim, biliyorsunuz, ben, bugüne kadar hiç uzatmada bulunmadım; onun için, takdir hakkımı kullandım; teşekkür ediyorum.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

YASİN HATİBOĞLU(Devamla)- Sayın milletvekillerinden önergeme destek olmalarını rica ediyorum. Bu okuduğum önerge, bundan 6-7 ay önce kabul buyurduğunuz tekliften hiçbir farkı yok.

Şöyle bir suale muhatap olmaktan da kurtulacağız: Sekiz ay evvel verilen oy bugün neden yok diye bir sual karşımıza çıkmasın.

Saygılar sunuyorum. (SP ve AKP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN - Teşekkür ederiz.

Komisyonun katılmadığı, gerekçesini Sayın Hatiboğlu'dan dinlediğiniz önergeyi oylarınıza sunacağım.

Oylamayı, elektronik oylama cihazıyla yapacağım ve 2 dakikalık süre vereceğim.

Bu arada, vekâleten oy kullanacak sayın bakan varsa, hangi bakana vekâleten oy kullandığını, oyunun rengini ve imzasını taşıyan oy pusulasını aynı süre içerisinde, Başkanlığımıza ulaştırmalarını rica ediyorum.

Yine, sayın milletvekillerinden, sisteme giremeyen üyelerin teknik personelden yardım istemelerini, buna rağmen giremeyen üye olursa, aynı süre içerisinde oy pusulalarını Başkanlığımıza ulaştırmalarını rica ediyor ve oylama işlemini başlatıyorum.

DEVLET BAKANI NEJAT ARSEVEN (Ankara) - Hangi önerge olduğunu bilmiyoruz.

BAŞKAN - Efendim, Komisyonun katılmadığı, gerekçesini Sayın Hatiboğlu'dan dinlediğiniz önergeyi oylarınıza sunuyorum.

(Elektronik cihazla oylama yapıldı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, önerge kabul edilmemiştir.

İkinci önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Anayasanın görüşülmekte olan 69 uncu maddesinin yedinci fıkrasının sonuna aşağıdaki hükmün eklenmesini arz ve teklif ederiz.

Teklif:

Temelli kapatılan bir partinin hangi hallerde bir başka ad altında kurulmuş sayılacağı hususu kanunla düzenlenir.

       Yasin Hatiboğlu

                  (Çorum)

          ve arkadaşları

BAŞKAN - Sayın Komisyon?..

ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI TURHAN TAYAN (Bursa) - Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN - Sayın Hatiboğlu, gerekçeyi mi okutalım?

YASİN HATİBOĞLU (Çorum) - Gerekçeyi okutun efendim.

BAŞKAN - Gerekçeyi okutuyorum:

"Gerekçe:

Siyasî partiler serbest kuruluşlardır. Kanunun öngördüğü sayıda kurucu üye gerekli belgeleri yetkili makama teslim ettikleri an siyasî parti kurulmuş olur, tüzelkişilik kazanır. Anayasanın 69 uncu maddesinin yedinci fıkrasına göre ise, temelli kapatılan bir parti bir başka ad altında kurulamaz. Temelli kapatılan bir parti, ne zaman ve hangi hallerde bir başka ad altında kurulmuş sayılacaktır, bunun ölçütleri nelerdir, bu kriterleri kim belirleyecektir; sonra, temelli kapatılan bir partinin bir başka ad altında kurulmuş olmasının yaptırımı nedir; kapatma mı, temelli kapatma mı, yoksa başka bir yaptırım mı? Eğer, temelli kapatılan bir partinin bir başka ad altında kurulmasının bir yaptırımı varsa, hele temelli kapatma veya kapatma deniyorsa, bunun kriterlerini belirleme görevi Türkiye Büyük Millet Meclisine düşer; çünkü, Anayasanın 69 uncu maddesinin onuncu (son) fıkrasına göre, siyasî partilerin çalışmaları, denetlenme ve kapatılmaları kanunla düzenlenir. Kanun yapma yetki ve görevi ise münhasıran Türkiye Büyük Millet Meclisine aittir. Bu yetki ve görev devredilemez.

BAŞKAN - Komisyonun katılmadığı, gerekçesini dinlediğiniz önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Anayasanın 69 uncu maddesinin sekizinci fıkrasında yer alan "beş yıl" ifadesinin "dört yıl" olarak değiştirilmesini arz ve teklif ederiz.

       Yasin Hatiboğlu

                  (Çorum)

          ve arkadaşları

BAŞKAN - Sayın Komisyon?..

ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI TURHAN TAYAN (Bursa) - Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN - Sayın Komisyon katılmıyor.

YASİN HATİBOĞLU (Çorum) - Sayın Kamalak konuşacaklar efendim.

BAŞKAN - Sayın Kamalak, buyurun. (SP sıralarından alkışlar)

Süreniz 5 dakika.

MUSTAFA KAMALAK (Kahramanmaraş) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; hepinizi hürmetle selamlıyorum.

Önergemizle, Anayasamızın 69 uncu maddesinin sekizinci fıkrasında geçen "beş yıl" ifadesinin "dört yıl" olarak değiştirilmesini talep ediyoruz. Bundan maksadımız, fiilî süre ile anayasal süreyi uyumlu hale getirmektir. Bilindiği gibi, Anayasanın 69 uncu maddesinin sekizinci fıkrası düzenlenirken, özellikle "beş yıl" ifadesi tartışılırken, seçimlerin beş yılda bir yapılacağı faraziyesinden hareket edilmiştir. Bu husus, Meclis tutanaklarında açıkça dile getirilmiştir. Halbuki, uygulamada fiilî süreyle anayasal süre arasında açık bir çatışma vardır. Her ne kadar, Anayasa, seçimlerin beş yılda bir yapılacağını öngörse de, bilindiği gibi, ülkemizde hiçbir zaman iki seçim arası beş yılı bulmamıştır. Nitekim, 1982 Anayasasından sonra, bilindiği gibi, ilk seçim 1983 yılında yapılmıştır, ikinci seçim, dört yıl sonra; yani 1987'de yapılmış, üçüncü seçim, yine dört yıl sonra 1991'de yapılmış, dördüncü seçim, yine dört yıl sonra 1995'te yapılmış, beşinci seçim, yine dört yıl sonra 1999 yılında yapılmıştır.

Biz, önergemizle, fiilî süreyle anayasal süre arasındaki uyumsuzluğun giderilmesini talep ediyoruz.

Takdir elbette Yüce Heyetinizindir; hepinizi saygıyla selamlıyorum. (SP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN - Teşekkür ederiz Sayın Kamalak.

Komisyonun katılmadığı, gerekçesini Sayın Kamalak'tan dinlediğiniz önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler...

YASİN HATİBOĞLU (Çorum) - Sayın Başkan, bence birtakım tereddütler oluşabilir, elektronik cihazla yapsanız...

BAŞKAN - Yapıyorum efendim, merak buyurmayın.

Oylamayı elektronik cihazla yapacağım

Oylama için 2 dakikalık süre vereceğim.

Vekâleten oy kullanacak sayın bakan varsa, hangi bakana vekâleten oy kullandığını, oyunun rengini ve imzasını taşıyan oy pusulasını, belirtilen süre içerisinde Başkanlığımıza ulaştırmalarını rica ediyor, oylama işlemini başlatıyorum.

(Elektronik cihazla oylama yapıldı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, bu önerge de reddedilmiştir.

Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 24 üncü maddesinin gizli oylamasının sonucunu açıklıyorum:

Katılan üye: 476

Kabul: 455

Ret: 15

Çekimser: 4

Geçersiz: 2

Böylece, bu madde de Anayasada belirtilen çoğunlukla kabul edilmiştir.

Şimdi, 25 inci maddenin gizli oylamasına, Adana İlinden ad okumak suretiyle başlıyoruz.

(Oyların toplanılmasına başlandı)

BAŞKAN - Bu oylamadan sonraki oylamalarda, Millî Eğitim Bakanı Sayın Metin Bostancıoğlu'na vekâleten, Devlet Bakanı Sayın Hasan Gemici oy kullanacaklardır.

Bayındırlık ve İskân Bakanı Sayın Abdülkadir Akcan'a vekâleten, Tarım ve Köyişleri Bakanı Sayın Hüsnü Yusuf Gökalp oy kullanacaklardır.

İçişleri Bakanı Sayın Rüştü Kâzım Yücelen'e vekâleten, Devlet Bakanı Sayın Yılmaz Karakoyunlu oy kullanacaklardır.

Bu oylamadan sonraki oylamalarda, Devlet Bakanı Sayın Abdulhalûk Mehmet Çay'a vekâleten, Devlet Bakanı Sayın Mustafa Yılmaz; Devlet Bakanı Sayın Ramazan Mirzaoğlu'na vekâleten, Devlet Bakanı Sayın Şuayip Üşenmez oy kullanacaklardır.

 (Oyların toplanılmasına devam edildi)

BAŞKAN - Oyunu kullanmayan sayın milletvekili var mı? Yok.

Oy verme işlemi bitmiştir; oy kutuları kaldırılsın.

(Oyların ayırımı yapıldı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 25 inci maddesinin gizli oylama sonucunu açıklıyorum:

Katılan üye :490

Kabul :442

Ret : 37

Çekimser :  6

Geçersiz :  3

Boş :  2

Böylelikle, Anayasanın öngördüğü çoğunlukla bu maddemiz de kabul edilmiştir.

Sayın milletvekilleri, saat 13.45'te toplanmak üzere, birleşime ara veriyorum.

Kapanma Saati:13.13

İKİNCİ OTURUM

Açılma Saati: 13.45

BAŞKAN: Başkanvekili Ali ILIKSOY

KÂTİP ÜYELER: Burhan ORHAN (Bursa), Melda BAYER (Ankara)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Büyük Millet Meclisinin 3 üncü Birleşiminin İkinci Oturumunu açıyorum.

VII. – KANUN TASARI VE TEKLİFLERİYLE KOMİSYONLARDAN GELEN

DİĞER İŞLER (Devam)

2. – Demokratik Sol Parti Genel Başkanı İstanbul Milletvekili Bülent Ecevit, Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Osmaniye Milletvekili Devlet Bahçeli, Anavatan Partisi Genel Başkanı Rize Milletvekili Mesut Yılmaz ile 288 Milletvekilinin Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifi ve Anayasa Komisyonu Raporu (2/803)       (S. Sayısı : 737 ve 737'ye 1 inci Ek) (Devam)

BAŞKAN - Komisyon?.. Hazır.

26 ncı maddeyi okutuyorum:

MADDE 26. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 74 üncü maddesinin birinci fıkrasına "Vatandaşlar" ibaresinden sonra gelmek üzere "ve karşılıklılık esası gözetilmek kaydıyla Türkiye'de ikamet eden yabancılar"; ikinci fıkrasına, "sonucu" ibaresinden sonra gelmek üzere "gecikmeksizin" ibaresi eklenmiştir.

BAŞKAN - 26 ncı maddenin gizli oylamasına başlıyoruz:

(Oylar toplanıldı)

BAŞKAN - Oyunu kullanmayan sayın üye var mı? Yok.

Oy kullanma işlemi tamamlanmıştır; kupalar kaldırılsın.

(Oyların ayırımına başlanıldı)

BAŞKAN - 26 ncı maddenin oy ayırımı işlemi devam ederken, 27 nci maddeyi okutuyorum:

MADDE 27. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 76 ncı maddesinin  ikinci fıkrasında geçen "ideolojik veya anarşik eylemlere" ibaresi, "terör eylemlerine" şeklinde değiştirilmiştir.

BAŞKAN - 27 nci maddenin oylamasına başlıyoruz.

(Oyların toplanılmasına başlandı)

BAŞKAN- Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 26 ncı maddesinin gizli oylama sonucunu açıklıyorum:

Katılan üye: 469

Kabul: 438

Ret: 24

Çekimser: 3

Geçersiz: 1

Boş: 3

Böylelikle, 26 ncı madde de Anayasada belirtilen çoğunlukla kabul edilmiştir.

(Oyların toplanılmasına devam edildi)

BAŞKAN - Oyunu kullanacak sayın milletvekili var mı?.. Yok.

Oy kullanacak sayın üye bulunmadığına göre, oylama işlemini sona erdiriyorum; kupaları kaldırabilirsiniz.

(Oyların ayırımına başlanıldı)

BAŞKAN - 27 nci maddenin oy ayırım işlemi sürerken 28 inci maddeyi okutuyorum:

MADDE 28. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 83 üncü maddesinin dördüncü fıkrası madde metninden çıkarılmış; maddeye aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.

"Dokunulmazlıkla ilgili işler, Türkiye Büyük Millet Meclisine ulaşma tarihinden itibaren en geç üç ay içinde sonuçlandırılır."

"Dokunulmazlıkla ilgili oylama Genel Kurulda gizli olarak yapılır."

"Milletvekilleri hakkındaki ceza davaları Yargıtayda görülür. Bu davalarla ilgili hazırlık soruşturmasının yürütülmesi, kamu davasının açılması, hükmün temyizi ve diğer yargılama esas-ları kanunla düzenlenir."

BAŞKAN - Oylamaya başlıyorum.

(Oyların toplanılmasına başlandı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 27 nci maddesinin gizli oylamasının sonucunu açıklıyorum:

Katılan üye : 493

Kabul : 294

Ret : 169

Çekimser : 11

Geçersiz : 9

Boş : 10

Bu sonuca göre, Anayasamızda belirlenen çoğunluk sağlanamadığı için, 27 nci madde düşmüştür.

(Oyların toplanılmasına devam edildi)

MAHFUZ GÜLER (Bingöl) - Hani uzlaşma?!

MUSA UZUNKAYA (Samsun) - Tayyip'ten korkan bir Meclis, Tayyip'ten!..

MAHFUZ GÜLER (Bingöl) - Hani uzlaşma vardı; böyle uzlaşma olur mu?!.  Böyle şey mi olur?!

MUSA UZUNKAYA (Samsun) - Bu ortak Meclisin ne üreteceğini merak ediyorum!.. Bir kişiden korkan Meclis!..

MAHFUZ GÜLER (Bingöl) - Ne biçim uzlaşma bu?!. Ne biçim uzlaşma?!.

MUSA UZUNKAYA (Samsun) - Siyaset ahlakından yoksunlar!.. Korkunun ecele faydası yok; geliyoruz...

(Oyların toplanılmasına devam edildi)

BAŞKAN - Oyunu kullanacak sayın milletvekili?.. Yok.

Oy verme işlemi tamamlanmıştır; oy  kutuları kaldırılsın.

(Oyların ayırımına başlanıldı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, biraz önce 27 nci maddedeki oylama sırasında, 27 nci madde yeterli oyu alamadığı için düşmüştü; 28 inci maddeyi bundan sonra 27 nci madde olarak okutacağım, takip eden maddeleri de birer düşmek suretiyle devam edeceğiz.

Şimdi, dağıtılan metindeki 29 uncu maddeyi 28 inci madde olarak okutuyorum:

MADDE 28. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 86 ncı maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesi "Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin ödenek, yolluk ve tazminatları, sosyal hakları ve emeklilik işlemleri kanunla düzenlenir." şeklinde değiştirilmiş; fıkranın sonuna "Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri ile bunların emeklileri T.C. Emekli Sandığı ile ilişkilendirilirler  ve üyeliği sona erenlerin istekleri halinde ilgileri devam eder." ibaresi eklenmiş  ve aynı maddenin ikinci fıkrasında geçen "sosyal güvenlik kuruluşları" ibaresi "T.C. Emekli Sandığı" olarak değiştirilmiştir

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, madde üzerinde verilmiş 1 adet önerge vardır; okutup işleme alacağım:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan anayasa değişikliği teklifinin 28 inci maddesinin aşağıdaki şekilde değiştirilmesini arz ve teklif ederiz. 

 

Madde 28.- 07.11.1982 tarih ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 86 ncı maddesinin başlığı ile birinci fıkrası, aşağıdaki şekilde, ikinci fıkrasında geçen "Sosyal Güvenlik Kuruluşları" ibaresi de "Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı" olarak değiştirilmiştir.

"7. Ödenek, yolluk, emeklilik ve sosyal haklar.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyelerinin ödenek ve yollukları ile sosyal hakları, emeklilikleri ve tazminatları özel kanununda düzenlenir. Ödeneğin aylık tutarı, en yüksek T.C. Emekli Sandığı iştirakçisinin görevde iken almakta olduğu miktardan, yolluk tutarı ödenek miktarının yarısından, bağlanacak emekli aylıkları da bunların toplamının yarısından az olamaz. Üyeler, T.C. Emekli Sandığı ile ilişkilendirilirler ve üyeliği sona erenlerin istekleri halinde T.C. Emekli Sandığı ile ilişkileri devam eder."

BAŞKAN - Sayın Komisyon?..

ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI TURHAN TAYAN (Bursa) - Ekseriyetimiz yoktur; takdire bırakıyoruz.

BAŞKAN - Takdire bırakıyorsunuz.

Sayın milletvekilleri, gerekçesini okutayım mı?..

Gerekçeyi okutuyorum:

Gerekçe:

Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin müstesna hizmetlerinin özelliği dikkate alınarak, ödenek, yolluk ve emeklilik işlemlerinin özel kanununda düzenlenmesi, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri ile bunların emeklilerinin T.C. Emekli Sandığı ile ilişkilendirilerek, üyeliği sona erenlerin de ilgilerinin devam etmesi öngörülmektedir. Böylece, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin emeklilik işlemlerinin de kanunla düzenlenmesi konusunda anayasal dayanak sağlanmakta, T.C. Emekli Sandığı ile ilgilendirilmesi suretiyle de, farklı sosyal güvenlik kuruluşları ile ilgi kurulmasından doğan emeklilik haklarına ilişkin eşitsizlik giderilmektedir.

BAŞKAN - Komisyonun takdire bıraktığı, gerekçesini dinlediğiniz önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir.

Şimdi, önergenin gizli oylamasını yapacağız.

Oylamayı, Adana İlinden, ad okumak suretiyle başlatıyorum.

(Oyların toplanılmasına başlandı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin 27 nci maddesinin gizli oylama sonucunu açıklıyorum:

Katılan üye: 483

Kabul        : 295

Ret            : 166

Çekimser   : 4

Boş           : 13

Geçersiz    : 5

Bu sonuca göre, bu madde de, Anayasadaki belirlenen çoğunlukta oy alamadığı için, düşmüştür.

Buna göre, eski 29 uncu madde 27 nci madde olarak oylanacaktır.

(Oyların toplanılmasına devam edildi)

BAŞKAN - Önerge üzerinde oyunu kullanmayan sayı üye var mı? Yok.

Oy verme işlemi bitmiştir; oy kutuları kaldırılsın.

(Oyların ayırımı yapıldı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin daha önce 29 olan, ancak, düşmeler nedeniyle 27 nci sıraya gelen ve Anayasanın 86 ncı maddesini içeren madde üzerinde verilen önergenin gizli oylamasının sonucunu açıklıyorum:

Katılan üye : 451

Kabul : 416

Ret : 30

Çekimser : 1

Geçersiz : 2

Boş : 2

Böylelikle, önerge kabul edilmiştir.

Şimdi, kabul edilen bu önerge doğrultusunda maddenin gizli oylamasına başlıyoruz.

(Oylar toplanıldı)

BAŞKAN - Oyunu kullanmayan sayın milletvekili var mı? Yok.

Oylama işlemi tamamlanmıştır.

Kupalar kaldırılsın.

(Oyların ayırımına başlanıldı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, 27 nci maddenin oy ayırımı işlemi sürerken, eski 30, yeni 28 inci maddeyi okutuyorum:

MADDE 28. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 87 nci maddesinde geçen "Anayasanın 14 üncü maddesindeki  fiillerden   dolayı hüküm giyenler hariç olmak üzere," ibaresi kaldırılmış; "genel ve özel af ilanına" ibaresinden önce gelmek üzere "Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile" ibaresi eklenmiştir.

BAŞKAN - Oylama işlemini başlatıyorum:

(Oyların toplanılmasına başlandı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin eski 29, yeni 27 nci maddesinin, kabul edilen önerge doğrultusunda yapılan gizli oylamasının sonucunu açıklıyorum:

Katılan üye :421

Kabul :378

Ret :  39

Çekimser :    1

Boş :    3

Böylelikle, bu madde, Anayasada belirlenen çoğunluktaki oyu alarak, kabul edilmiştir.

(Oyların toplanılmasına devam edildi)

BAŞKAN - Oyunu kullanacak sayın milletvekili var mı?Yok.

Oylama işlemi bitmiştir; oy kutuları kaldırılsın.

(Oyların ayırımına başlanıldı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, 28 inci maddenin oy ayırımı devam ederken, bu arada, yeni 29 uncu maddeyi okutuyorum:

MADDE 29.- Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 89 uncu maddesinin ikinci fıkrasına "Ya-yımlanmasını" ibaresinden sonra gelmek üzere "kısmen veya tamamen" ibaresi ile son cümlesin-den önce gelmek üzere aşağıdaki cümle eklenmiştir.

"Cumhurbaşkanınca kısmen uygun bulunmama durumunda, Türkiye Büyük Millet Meclisi sadece uygun bulunmayan maddeleri görüşebilir."

BAŞKAN - Oylamaya başlıyoruz.

(Oyların toplanılmasına başlandı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin, eski 30, yeni 28 inci maddesinin gizli oylama sonucunu açıklıyorum:

Katılan üye : 424

Kabul : 393

Ret :   26

Çekimser :     2

Boş :     3

Böylelikle, bu madde, Anayasada belirlenen çoğunlukla kabul edilmiştir.

29 uncu maddeyle ilgili oyunu kullanmayan sayın milletvekili var mı? Yok.

Oy verme işlemi bitmiştir.

Kupalar kaldırılsın.

(Oyların ayırımına başlanıldı)

BAŞKAN - 29 uncu maddenin oy ayırım işlemi devam ederken, eski 32, yeni 30 uncu maddeyi okutuyorum:

MADDE 30. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 90 ıncı maddesinin son fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir.

"Kanunlar ile milletlerarası andlaşmaların çatışması halinde milletlerarası andlaşmalar esas alınır."

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, yeni 30 uncu maddeyle ilgili olarak 4 adet önerge vardır; ancak; biz bu önergelerden 3’ünü işleme alacağız.

Önergeleri geliş sırasına göre okutup, aykırılık derecesine göre işleme alacağım.

İlk önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 737 sıra sayılı kanun teklifinin çerçeve 30 uncu maddesiyle Anayasanın 90 ıncı maddesine eklenmesi öngörülen cümleye "halinde" ibaresinden sonra gelmek üzere "Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından usulüne göre kabul edilip yürürlüğe konulan" ibaresinin eklenmesini arz ve teklif ederiz.

 

BAŞKAN - İkinci önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan teklifin 30 uncu maddesinin aşağıdaki yazılı şekilde değiştirilmesini arz ve teklif ederiz.    3.10.2001

 

Teklif: "Kanunlar ile TBMM'nin onaylamayı bir kanunla uygun bulduğu milletlerarası andlaşmaların çatışması halinde milletlerarası andlaşmalara öncelik tanınır."

BAŞKAN - Okutacağım üçüncü önerge, aynı zamanda en aykırı önerge olup, okuttuktan sonra işleme alacağım.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 30 uncu maddeyle ilgili olarak aşağıdaki değişiklik teklifimizi arz ederiz.     3.10.2001

 

Değişiklik teklifi:

Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 90 ıncı maddesinin son fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir:

"Normlar hiyerarşisinde; Anayasadan sonra milletlerarası kuruluşlarla yapılacak antlaşmaların TBMM'nin onaylamayı bir kanunla uygun bulduğu kanunlar gelir"

BAŞKAN - Sayın Komisyon önergeye katılıyor mu efendim?

ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI TURHAN TAYAN (Bursa) - Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN - Önergesinin gerekçesini izah etmek üzere, Bursa Milletvekili Sayın Ertuğrul Yalçınbayır söz istemişlerdir.

Buyurun Sayın Yalçınbayır.(AKP sıralarından alkışlar)

Süreniz 5 dakika efendim.

ERTUĞRUL YALÇINBAYIR (Bursa) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 17 Eylül 2001 tarihinden bu yana çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Olağanüstü dönemde hazırlanan 1982 Anayasası, olağanüstü bir toplantıyla Türkiye'nin ve dünyanın gündeminde.

Biz, bu Anayasaya, ta başından beri, bir tek madde olsa bile destek vereceğimizi ifade ettik ve kendi teklifimizle ilgili görüşlerimizi saklı tuttuk ve bunları kasıtlı olarak tartışmaya açmadık.

Zaman, şüphesiz ki demokrasi zamanı, hukukun üstünlüğü zamanı, insan hakları zamanı; ama, iki gündür yaşananlar, zamanın ne kadar tersine döndüğünün açık işareti; zaman, haksız rekabet, haksız siyaset zamanı. (AKP sıralarından alkışlar)

İmzaladığımız uluslararası sözleşmeler, bizim insanlık haklarımızın güvencesi; Anayasamızdan dahi üstün olabilecek normları ifade eden hükümleri taşıyor. Bunları, Avrupa devletleri, Avrupa Konseyi, Avrupa anayasası içinde birleştirmeye çalışırken, biz daha da gerilere gitmeye, mutabakatları mutabakatsızlığa dönüştürmeye özel olarak gayret ediyoruz. Bu gayretin somut örneklerini bundan önceki maddelerde gördük; haksız siyaset için gördük. Yükselen bir partinin, yükselen partilerin kamuoyu nezdinde daha da yükselmesine sebebiyet veren bir anlayış sergilendi. Haksız rekabet, zaman içinde, şüphesiz ki, o partilerin lehine işleyecektir. Siz, neyi yaparsanız yapın, akan suyu durduramayacaksınız. (AKP sıralarından "Bravo" sesleri, alkışlar)

Ankara'nın kodu 312, uluslararası platformda da Türkiye'nin kodu 312. (AKP sıralarından alkışlar) Bu kod, 312, Türkiye'nin önünden çekilsin ve Türkiye özgürleşsin. Bu kodlarla siyaseti dizayn edemezsiniz. Bu kodlarla meydanlarda kabul görenlerin kredilerini azaltamazsınız; ancak, kendi kredinizi azaltabilirsiniz. Türkiye, bugünden itibaren, süratle erken seçim sathı mailine girmiştir. Sizin bu haksız rekabetiniz, kamu vicdanında, şüphesiz ki, yer bulmayacaktır.

Siyasî kriterleri Avrupa'ya takdim ettik, ulusumuza takdim ettik ve bir mutabakat metnini ileriye sürdük; ama, bundan süratle geri dönmek için elimizden geleni yaptık. Acaba, onbeş-onaltı saat içerisinde ne oldu; ne oldu da iradelerimiz değişti? Bunu, kamuoyuna, her parti açıklamak zorunda kalacaktır. (AKP sıralarından "Bravo" sesleri, alkışlar; SP sıralarından alkışlar)

Yine, 90 ıncı maddeyle güvence altına alınan haklarımızda ilerleme değil, aksine, gerileme söz konusu. Ülkenin ve hükümetin buna hazır olmadığının açık delili olarak, bu maddenin geri çekilme arayışları içerisinde bulunduğunu gördük. Bu madde geri çekilmek isteniyor. Küreselleşmeye de bölgeselleşmeye de samimi olarak inanmıyorsunuz. İnsan haklarını güvence altın alan her türlü davranışlardan, demokrasiyi güvence altına alan her türlü davranışlardan "bize özgü" diye, "bizim şartlarımız" diye vazgeçmek için elinizden geleni yapıyorsunuz. (AKP sıralarından alkışlar) Bunlar kamu vicdanında kabul görmüyor. Kişilere bağlı işlem yapmaktan süratle, biz de kaçınıyoruz; ama, sizin tavrınız, çoğunluğun tavrı, kişisel sonuçlar almaya, partisel sonuçlar almaya yönelik. Bu, ülkenin zararınadır. Süratle bu anlayışınızdan lütfen dönün, yeni mutabakatları tehlikeye sokmayın.

Teşekkür ediyor; saygılar sunuyorum. (AKP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN - Teşekkür ederiz Sayın Yalçınbayır.

Komisyonun katılmadığı, Sayın Yalçınbayır'dan gerekçesini dinlediğiniz önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan teklifin 30 uncu maddesinin aşağıda yazılı şekilde değiştirilmesini arz ve teklif ederiz.

           Bülent Arınç

                 (Manisa)

          ve arkadaşları

Teklif:

"Kanunlar ile TBMM'nin onaylamayı bir kanunla uygun bulduğu milletlerarası andlaşmaların çatışması halinde, milletlerarası andlaşmalara öncelik tanınır."

BAŞKAN - Sayın Komisyon?..

ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI TURHAN TAYAN (Bursa) - Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN - Sayın Arınç, buyurun efendim. (AKP sıralarından alkışlar)

BÜLENT ARINÇ (Manisa) - Sayın Başkan, değerli arkadaşlarım; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Öncelikle, bir cümleyle, önergemize desteğinizi bekliyorum; ama, bununla ilgili olarak söyleyeceğim birkaç not var.

Değerli arkadaşlarım, birinci tur görüşmelerinin sonunda bir konuşma yaptım ve bu konuşmamda Meclisi kutladım. Anayasamızda 37 madde değişiyor; özgürlükler genişliyor, bireysel haklar ilerliyor, Türkiye, Anayasasında önemli değişiklikler yapıyor; bu, bir şereftir ve bu şeref Parlamentomuzun tümüne aittir demiştim. Arkadaşlarımız bu sözlerimizi alkışladılar, tebrik ettiler; biz de, ikinci tur görüşmelerinde, halkoylamasına bile gerek kalmadan, bu değişikliklerin büyük bir çoğunlukla Mecliste kabul edileceğini umduğumuzu ifade ettik.

O gün, sadece, bu 32 nci maddeyle ilgili olarak, bu anayasa değişikliklerinin üzerine bir küçük gölgenin düştüğünü ifade etmiştim -sadece bu kadar; nezaketsiz olmasın diye- ama, şimdi o gölge büyüdü, bir kapkara bulut halini aldı ve yaptığımız anayasa değişikliklerinin, varsa faydası, pek çoğunu aldı götürdü.

Değerli arkadaşlarım, bakınız, 27 nci madde, milletvekili seçilme yeterliliğini düzenleyen bir madde. Burada "ideolojik ve anarşik eylemlere katılma", "terör eylemlerine katılma" şeklinde değiştirildi; yani, eğer, bir kişi, eline silah alıp, bir terör eylemi yapmamışsa, sadece düşünüp, konuşmuş, tartışmış, kitap yazmışsa ve bundan dolayı -inşallah çok kısa zamanda değiştireceğimiz- Türk Ceza Kanununun 312 nci maddesinden mahkûm olmuşsa, bu, belki bir ideolojik eylemdir, ama, hiçbir zaman terör eylemi değildir. Bu değişikliği yaptığımız takdirde, bir ayıptan kurtulacaktık; ama, bu maddeyi, Meclisimiz reddetti.

28 inci madde dokunulmazlıklarla ilgili. Türkiye'de, en az 30 görevlinin dokunulmazlık sınırının olduğu bir yerde, bunu bir sisteme bağlamıştık; hem Genel Kurulda oylanacak -gizli oyla- sonucunda da, üç ay içerisinde karar verilecek hem de yargılama varsa Yargıtayda yapılacaktı. Bu da reddedildi.

Şimdi konuştuğumuz maddenin de reddedileceğini biliyorum. Bütün bunları yaptığımız zaman, sonunda, elimizde ne kalacak onu ifade etmek istiyorum.

Arkadaşlar, biz, bir şeye güvendik; Uzlaşma Komisyonu, milletvekillerinden meydana gelmiş bir komisyon değil, partilerarası uzlaşma komisyonuydu, partileri temsilen milletvekillerinin imzaları vardı; ona güvendik. Arkasından, Anayasa Komisyonundan oybirliğiyle geçen şu metne güvendik. Arkasından, başta Sayın Başbakan olmak üzere, bütün siyasî partilerin genel başkanlarının sözlerine inandık, milletvekili arkadaşlarımızın sözlerine inandık ve dürüst siyaset yapmaya karar vermiş bir ilkeli partinin mensubu, genel başkanı, sorumlu insanları olarak "sonuna kadar bu uzlaşma metninin arkasındayız" dedik. Hamdolsun ki, şerefle söylüyorum, şu madde de dahil, bu uzlaşma mutabakatına beyaz oy vermeye devam edeceğiz son maddesine kadar. (AKP sıralarından alkışlar)

 Arkadaşlar, yanlış mı güvendik, yanlış mı inandık?! Şu, ne ifade ediyordu? Demokrasi bir uzlaşma rejimidir; 5 siyasî partinin temsilcileri şunu hazırlamışlar, önümüze getirmişler. Şahsen, benim, içinde, karşı olduğum 10 tane madde var; ama, mademki bir uzlaşma vardır, biz buna sonuna kadar evet diyeceğiz diye ifade ettik ve şu ana kadar da bu mutabakatımızı bozmadık.

27 nci maddeyle ilgili olarak, acaba, 369 oy veren arkadaşımız, nasıl oldu, iki üç gün sonra 300'ün altına inecek noktaya geldi; acaba, hangi eylem, onların bu kanaatlerini değiştirmeye yol açtı? Hep bir aradayız, vicdanlarınıza hitap ederek söylüyorum. Gizli oy verdiğimizi biliyorum; ama, bu maddede kimin ne oy verdiğini de herkes biliyor. O yüzden, açıklıkla ifade ediyorum; eğer 369 oy verip, bugün, bu oylarından vazgeçenler varsa, bütün bu mutabakatı çiğneyerek "bu, birilerinin işine yarayacak galiba" düşüncesiyle, küçük, basit çıkar hesaplarıyla eğer bu kanaat değişmişse, çok kötü şeyler söylenebilir; ama, ben, yanlış yapıldığını söylüyorum.

Değerli arkadaşlarım, iki üç mesele, bu konuda önemli olabilir. Birincisi, bir yerlere kulaklarını dayamış, bir yerlerden işaret bekleyenler, o bir yerlere yaranmak için bu işin öncülüğünü yapmış olabilirler. İkincisi, AK Partinin büyümesinden, gelişmesinden ürken, korkan, tabanlarını kaybedeceğinden üzülen birtakım kişiler, siyasette döne döne başları dönmüş insanlar bunun öncülüğünü yapabilirler. (AKP sıralarından alkışlar)

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - 1 dakika içerisinde toparlayınız efendim.

BÜLENT ARINÇ (Devamla) - Değerli arkadaşlarım, bir üçüncüsü de şu olabilir: Bu bize yaramadı, onlara niye yarasın...

Evet; pek çok şey düşünülmüş ve bu madde reddedilmiş olabilir; ama, çok yanlış şey yaptık.

Eğer bir mutabakat bugünden sonra da yürüyecekse, biz, ilkelerimiz doğrultusunda, bu Parlamentoya itibar kazandırmak düşüncesiyle, bizim aleyhimizde olsa veya böyle görünse bile, bunu elbette içimize sindireceğiz.

Bu maddenin değişmesi, Türkiye Büyük Millet Meclisine itibar kazandırırdı; yoksa, AK Partinin bir hesabı bozulmuş olmuyor. Bozulan şey, Parlamentodaki mutabakatın, küçük siyasî çıkar hesaplarıyla, maalesef, bozulmuş olmasıdır.

Biz, özgürlüklerden yana olan bütün taleplere evet dedik, bütün önergelere evet dedik.

Değerli arkadaşlarım, şimdi, bakınız, bir gazeteci soruyor bize dışarıda: "Siz, desteğinizi açıkça ifade ettiniz ve bu destek sebebiyle de, şu ana kadar, hep, beyaz oy verdiniz." Şimdi, can alıcı soruyu soruyor: "Aldatıldığınızı düşünüyor musunuz?" Açıkça ifade ediyorum: Aldatılmışlığı düşünmüyoruz; çünkü, biz, aldatmış olmaktansa aldanmış olmayı tercih ediyoruz. (AKP sıralarından "Bravo" sesleri, alkışlar)

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BÜLENT ARINÇ (Devamla) - Tercih ettiğimiz ikinci bir şey var; zalim olmaktansa mazlum olmak daha iyidir, zulmetmektense mağdur olmak daha iyidir. (AKP sıralarından "Bravo" sesleri, alkışlar) Türkiye Büyük Millet Meclisi hesabına, Parlamento hesabına varılan mutabakatı yerlerinde oturarak, gülümseyerek, hatta, alay ederek, "oh olsun" diyerek oturan ve düşünenler varsa söylüyorum. Sizin Mecliste yaptığınız bu oyunun üstünde Allah'ın da bir hesabı vardır. En yakın zamanda, en yakın bir seçimde bu sıralarda olmayacaksınız. Millet bu Meclisi temizleyecek, siyaseti temizleyecek. (AKP sıralarından "Bravo" sesleri, alkışlar) Milletin gerçek temsilcileri...

BAŞKAN - Sayın Arınç, teşekkür ediyorum.

BÜLENT ARINÇ (Devamla) - Değerli arkadaşlar, Sayın Başkan mikrofonu açmamakta direniyor; bunu bir ilke haline getirdi; saygı duyuyorum. Ama, Anadolu insanı diyor ki: "Korkunun ecele faydası yok."

Saygılar sunuyorum. (AKP sıralarından "Bravo" sesleri, alkışlar)

BAŞKAN - Komisyonun katılmadığı, gerekçesini Sayın Arınç'tan dinlediğiniz önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

3 üncü önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 737 sıra sayılı kanun teklifinin çerçeve 30 uncu maddesiyle Anayasanın 90 ıncı maddesine eklenmesi öngörülen cümleye "halinde" ibaresinden sonra gelmek üzere "Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından usulüne göre kabul edilip yürürlüğe konulan" ibaresinin eklenmesini arz ve teklif ederiz.

               Yasin Hatiboğlu

           (Çorum)

   ve arkadaşları

BAŞKAN - Sayın Komisyon?..

ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI TURHAN TAYAN (Bursa) - Katılmıyoruz.

BAŞKAN - Gerekçesini izah etmek üzere, Sayın Hatiboğlu, buyurun. (SP sıralarından alkışlar)

Süreniz 5 dakika Sayın Başkan

YASİN HATİBOĞLU (Çorum) - Sayın Başkan, Yüce Meclisin değerli üyeleri; bundan kısa bir süre önce arz etmiştim, gerçekten iyi bir çalışma yapıldı. Keşke, mükemmeli bulamıyorsak mütekâmili bulsaydık diye hep düşünegeldim; ama, dönüp baktığım zaman görüyorum ki, mükemmel yok; ama, mütekâmil de yok. Peki, biz, neyi yaptık; niye uğraştık, niye eziyet çektik? Bunun -Üstat Merhum Necip Fazıl'ın ifadesiyle- bu ifritten sualin cevabını ben bulamadım; bulanlarınız, lütfen, yardımcı olsunlar bana; çünkü, dışarıda "bu teklifi, 90 ıncı maddenin reddedilmeden önceki halini, Parlamento olarak, siz yazdınız, siz getirdiniz, siz konuştunuz. Peki, ne oldu oylama gününe kadar ki, üç gün evvel, Anayasa Komisyonu konuştu, tartıştı, ne oldu ki, nereden; yani, Kaf Dağı arkası cinleri mi müdahale etti bu işe; ne oldu; niye reddettiniz" diye bize soracaklar. Ben cevap bulamıyorum, lütfen yardımcı olun bana.

Değerli milletvekilleri, bakınız, bizler kardeşleriz. Bizler, bu ülkenin yükünü birlikte omuzlamak zorundayız, dertlerini birlikte çekmeye mecburuz. Eğer, dertlerine birlikte tahammül edemezsek, hazzını birlikte paylaşma hakkımız olmaz. Benim derdim budur.

Biz, bir "özgürlükler" dedik, bir düzenleme yaptık. Bakıyoruz, bireysel özgürlükler, Hoca Rahmettullahın, Nasreddin Hoca'nın kuşuna döndü, gagasından, ayağından, kanadından kesilmek suretiyle. Peki, bu 76 ncı maddeyi buraya biz getirmedik mi; niye reddettik; sebebi ne? Hatta, birinci oylamada olumlu oy vermedik mi. Bunun hesabını, bunun izahını yapamayız. 69 uncu maddeyi daha mükemmel hale getiremez miydik; yani, tüm bu yasakları kaldıramaz mıydık?..

Bakın beyler, değerli dostlarım, aziz kardeşlerim, aziz milletvekilleri; ez zıddan-i lâyectemian; iki zıt bir arada olmaz; yani, özgürlüklerle yasakları aynı odada barındıramazsınız. (SP sıralarından alkışlar) Bunu hesap etmek zorundayız.

Bakın, ben daraldığım zaman tutanaklara iniyorum. 1923'ün, 1920'nin, 1935'in, 1948'in tutanaklarına bakıyorum, ne söylemişler, ne konuşmuşlar. O söylemleri, o konuşmaları alıyorum; çoğunu rahmetle anıyorum; ama, rahmetle anmaya dilimin varmadığı konuşmalar da var. Niye o duruma düşelim biz?..

Değerli milletvekilleri, bakınız, şu 90 ıncı madde, uluslararası anlaşmalar... Avrupa Birliğine gireceğiz diyoruz; peki, biz, Avrupa'yı nasıl ikna edeceğiz; yani, gönüllü katıldığımızı nasıl söyleyeceğiz?! Yani, şunu mu diyeceğiz: Biz, sizinle anlaşma yaparız, bir antlaşma yaparız sizinle; ama, benim içhukukumla çatışırsa, benim hukukum geçerlidir, seni kale almam. Peki -şu tabiri kullanamıyorum, ama- nasıl anlatacaksınız bunu? Siz, sermayenin içe gelmesi, Türkiye'ye sermaye gelmesi için, bir tahkim dediniz. Peki, Avrupa'daki bir yatırımcı, kendi hukukuyla yahut kendisinin dayandığı anlaşmayla benim içhukukumun çatışması halinde içhukukumun geçerliliğinin devam edeceğini düşünen bir yatırımcı bana niye gelecek; hangi kaşıma, hangi gözüme?! Burada ne yapmak istiyoruz beyler?! Çözemediğimiz mesele bunlar.

Bakın, biz, şimdi bir önerge verdik. Geliniz, şu birinci oylamada reddedilen, şimdiki 30 uncu madde numarasını alan şu maddeyi, bizim önergemizle birlikte lütfen kabul ediniz. Yani, uluslararası anlaşma dediğiniz gökten falan düşmüyor; yine buraya geliyor, yine biz konuşuyoruz, yine biz onaylıyoruz ve bizim eserimiz o; yani, şu eserimizle şu eserimiz çatışırsa, şu üstün olsun diyoruz. Buna  hayır dersek, bunun mantığını bulamayız, derdimizi kimseye de anlatamayız.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

YASİN HATİBOĞLU (Devamla) - Sayın Başkanım, size anlatabilir miyim derdimi?

BAŞKAN - Buyurun efendim, 1 dakika içerisinde toparlayınız.

YASİN HATİBOĞLU (Devamla) - Peki...

Değerli milletvekilleri, evet, bu değişiklik teklifinin anlaşılamayacak en çarpıcı tarafı, neden düne  kadar olumlu ve olur da, neden dünden bu tarafa olumsuz ve olmaz!.. Bu ifritten sualin cevabını hiçbir yerde bulamayız. (DSP sıralarından gürültüler)

Değerli milletvekilleri, burada meseleleri gündeme getirmeye çalışıyorum. Ben tartışmayı sevmiyorum; ama,  tartışmaya başlarsak da, başarılı olacağımdan kesin eminim. Onun için, tartışmaya falan da girmiyorum.

Ben bir şey söylüyorum; yapacaksak doğru dürüst yapalım bu düzenlemeyi; yani, ya özgürlük ya yasak... İkisinden birini seçmeye mecburuz; biraz ondan biraz ondan olmaz. Bu Parlamentoyu tenzih ediyorum; çoban salatası yapmaya kimsenin hakkı yoktur.

Saygılar sunuyorum. (SP ve AKP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN - Teşekkür ederim Sayın Hatiboğlu.

Sayın Komisyonun katılmadığı, gerekçesini dinlediğiniz önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin eski 31 yeni 29 uncu maddesinin gizli oylama sonucunu açıklıyorum:

Katılan üye : 441

Kabul :  413

Ret :  24

Çekimser : 2

Boş :  2

Böylelikle, bu madde de Anayasada belirtilen çoğunlukla kabul edilmiştir.

Şimdi, yeni 30 uncu maddenin oylamasına geçiyoruz.

(Oylar toplanıldı)

BAŞKAN - Oyunu kullanmayan sayın milletvekili var mı? Yok.

Oy verme işlemi tamamlanmıştır, oy kutuları kaldırılsın.

(Oyların ayırımına başlanıldı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, 30 uncu maddenin oy ayırım işlemi sürerken 31 inci maddeyi okutacağım; ancak, okutacağım madde, eski 33 üncü, yeni 31 inci maddedir.

31 inci maddeyi okutuyorum:

MADDE 31. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 94 üncü maddesinin dördüncü fıkrasında geçen "on gün içinde"  ibareleri "beş gün içinde" şeklinde değiştirilmiştir.

BAŞKAN - Oylamaya başlıyoruz.

(Oyların toplanılmasına başlandı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin eski 32 yeni 30 uncu maddesinin yapılan gizli oylama sonucunu açıklıyorum:

Katılan Üye : 455

Kabul : 244

Ret : 201

Çekimser : 4

Geçersiz : 5

Boş : 1

Bu sonuca göre, bu madde, Anayasada belirtilen çoğunlukta oyu alamadığı için düşmüştür.

Bu duruma göre, şu anda, eski 33 üncü maddenin oylamasına, yeni 30 uncu madde olarak devam edilmektedir.

(Oyların toplanılmasına devam edildi)

BAŞKAN - Oyunu kullanmayan sayın milletvekili var mı? Yok.

Oylama işlemi tamamlanmıştır, kupalar kaldırılsın.

(Oyların ayırımına başlanıldı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, eski 34, yeni 31 inci maddeyi okutuyorum:

MADDE 31. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 100 üncü maddesinin birinci fıkrasında geçen "karara bağlar" ibaresinden önce gelmek üzere "gizli oyla" ibaresi, ikinci fıkrasının sonuna "Bu süre içinde raporun Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına teslimi zorunludur." cümlesi eklenmiş ve üçüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Rapor Başkanlığa verildiği tarihten itibaren on gün içinde dağıtılır, dağıtımından itibaren on gün içinde görüşülür ve gerek görüldüğü takdirde ilgilinin Yüce Divana sevkine karar verilir. Yüce Divana sevk kararı ancak üye tamsayısının salt çoğunluğunun gizli oyuyla alınır."

BAŞKAN - Madde üzerinde verilmiş 1 adet önerge vardır; okutup işleme alacağım.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin çerçeve 31 inci maddesiyle düzenlenen Anayasanın 100 üncü maddesinin aşağıdaki şekilde değiştirilmesini arz ve teklif ederiz.

Saygılarımızla.

 

C) Meclis Soruşturması

Madde 100 - Başbakan veya Bakanlar hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tam sayısının en az onda 1'inin vereceği önergeyle veya Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının istemi üzerine soruşturma açılması istenebilir. Meclis bu sistem üzerine siyasî partilerin güçleri oranında 9 kişilik bir inceleme komisyonu seçer. Komisyon bu istemi bir ay içerisinde inceleyerek mevcut belge ve delilleri değerlendirerek soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine dair raporu Meclise sunar.

Meclis, raporu öncelikle görüşür, soruşturma izni verilmesi halinde tüm belge ve bilgiler 7 gün içerisinde Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısına gönderilir.

Meclisin soruşturma izni vermesi veya vermemesi yönündeki kararı kesindir.

Soruşturma izni üye tam sayısının salt çoğunluğuyla alınır.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı yapacağı hazırlık soruşturması sonunda ilgili Başbakan veya Bakan hakkında yeterli delil ve emare bulduğu takdirde bir iddianame düzenler.

Başbakan veya Bakanın iddianameye itiraz hakkı vardır. İtiraz mercii Yargıtay Ceza Daireleri Başkanlarından oluşan 5 kişilik heyettir. İtiraz üzerine verilen karar kesindir.

BAŞKAN - Sayın Komisyon?...

ANAYASA KOMİSYONU SÖZCÜSÜ MEHMET NACAR (Kilis) - Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN - Sayın Güven, gerekçesini siz mi izah edeceksiniz?

TURHAN GÜVEN (İçel) - Evet Sayın Başkanım.

BAŞKAN - Buyurun efendim. (DYP sıralarından alkışlar)

Süreniz 5 dakika efendim.

TURHAN GÜVEN (İçel) - Sayın Başkanım, değerli milletvekilleri; uzun yıllardan beri, Meclisin adlî görevi içerisinde soruşturma hakkı vardır; ancak, bu soruşturma, zaman içerisinde görülmüştür ki, bir huzursuzluğa ve siyasette parmakla aklanma veya aklanmama şekline dönüşüyor. 1996 yılından başlayarak, biz, Doğru Yol Partisi olarak, bunu, siyasî zeminden, hukukî zemine gö-türmenin yollarını aradık ve o dönemde bütün parti genel başkanlarını ziyaret ederek sunuşlarımızı bildirdik. Dedik ki, geliniz, eğer, bir bakan veya başbakan hakkında bir soruşturmaya gerek görülüyorsa -ki, bu, görev suçudur, diğer suçlar gibi değil- o zaman, Meclis, soruşturma kararını versin; fakat, ondan sonraki dönemde, bu, doğrudan doğruya yargıya intikal etsin ve yıllardan beri bunun savunması içinde olduk, bunu iddia ettik. Hatta, biraz evvel oylarınızla reddettiğiniz 83 üncü maddede, bakın, Komisyon bunu getirmişti, buna benzer; yani, milletvekillerinin, normal, adi suç dediğimiz suçlarından ötürü yargılanmasını Yargıtaya götürüyorsunuz; fakat, bir görev suçundan ötürü bir bakan veya başbakanın yargılanmasına Meclis karar veriyor. Bu, hukukî değildi; bu, siyasî bir dönem içinde bir siyasî zemine doğru götürüyordu işi; hukukî zemine geçmesini sağlama bakımından bir önerge hazırlamıştık.

Bir şey daha var: Şimdi, bir iddianameye itiraz hakkı vardır Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununda; oysa, Meclis, bir soruşturma kararı aldığında, o bakan veya başbakanın böyle bir şeye itiraz hakkı olmuyor. Bu, hukukî bakımdan bir noksanlıktır; nasıl Anayasa Mahkemesinin, Yüce Divan suretiyle verdiği kararların temyiz hakkı olmadığı gibi; kararlar kesin oluyor.

Değerli arkadaşlarım, değerli milletvekilleri, bakınız, hürriyeti bağlayıcı cezadan ötürü 1 günlük hapis cezası dahi verseniz, bunun temyiz hakkı doğar; oysa, hükümetin içinde görev yapmış bir bakanın Yüce Divana gitmesinden sonra herhangi bir nedenle verilecek olan bir cezanın temyiz hakkı yok. Bu, evvela, adalet ilkelerini zedeler; bu, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu ve Türk Ceza Kanununun sistematiğini zedeler.

Bu bakımdan, biz, böyle bir önerge verdik, tasvip ederseniz mesele yok; ama, ille de, ben, 100 üncü madde üzerinde böyle bir değişiklik getiriyorum derseniz; yani, halen işi siyasî zeminde tutmak isterseniz, o, sizin takdirinizdir.

Hepinize saygılar sunuyorum.

Teşekkür ederim. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN - Teşekkür ederim Sayın Güven.

Komisyonun katılmadığı, gerekçesini Sayın Turhan Güven'den dinlediğiniz önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Şimdi, yeni 31 inci maddenin gizli oylamasına başlıyoruz.

(Oyların toplanılmasına başlandı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin eski 33, yeni  30 uncu maddesinin gizli oylama sonucunu açıklıyorum:

Katılan üye     :                         418

Kabul             :                         386

Ret                 :                          25

Geçersiz         :                            5

Boş                :                            2

Bu sonuca göre, bu madde, Anayasada belirtilen çoğunlukta oyu alarak, kabul edilmiştir.

(Oyların toplanılmasına devam edildi)

BAŞKAN - Oyunu kullanmayan üye var mı? Yok.

Oy verme işlemi tamamlanmıştır; oy kutuları kaldırılsın.

(Oyların ayırımına başlanıldı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, 31 inci maddenin oy ayırımı işlemi devam ederken 32 nci maddeyi okutup işleme alacağım.

32 nci maddeyi okutuyorum:

MADDE 32. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 118 inci maddesinin birinci fıkrası ile üçüncü fıkrasının ilk cümlesi aşağıdaki şekilde ve üçüncü fıkrasının son cümlesinde geçen "öncelikle dikkate alınır" ibaresi "değerlendirilir" olarak değiştirilmiştir.

"Millî Güvenlik Kurulu; Cumhurbaşkanının başkanlığında, Başbakan, Genelkurmay Başkanı, Başbakan yardımcıları, Adalet, Millî Savunma, İçişleri, Dışişleri Bakanlıkları, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları ve Jandarma Genel Komutanından kurulur."

"Millî Güvenlik Kurulu; Devletin millî güvenlik siyasetinin tayini, tespiti ve uygulanması ile ilgili alınan tavsiye kararları ve gerekli koordinasyonun sağlanması konusundaki görüşlerini Bakanlar Kuruluna bildirir."

BAŞKAN - Oylamaya başlıyoruz.

(Oyların toplanılmasına başlandı)

BAŞKAN - Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Sayın Mesut Yılmaz'ın yerine, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sayın Yaşar Okuyan oy kullanacaklardır.

(Oyların toplanılmasına devam edildi)

BAŞKAN - Oyunu kullanmayan sayın milletvekili var mı?.. Yok

Oylama işlemi bitmiştir

Oy kupaları kaldırılsın.

(Oyların ayırımına başlanıldı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasanın Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin, eski 34 yeni 31 inci maddesinin eski 34, yeni 31 inci maddesinin gizli oylamasının sonucunu açıklıyorum:

Katılan üye     :                         452

Kabul             :                         415

Ret                 :                          29

Çekimser        :                            2

Geçersiz         :                            3

Boş                :                            3

Bu sonuca göre, bu madde de, Anayasada belirtilen çoğunlukla oy almış ve kabul edilmiştir.

Sayın milletvekilleri, 32 nci maddenin oy ayırım işlemi devam ederken, eski 36, yeni 33 üncü maddeyi okutuyorum:

MADDE 33. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının  149 uncu maddesinin birinci fıkrasında geçen "iptale" ibaresinden sonra gelmek üzere "ve siyasî parti davalarında kapatılmaya" ibaresi eklenmiş, "üçte iki" ibaresi "beşte üç" olarak değiştirilmiştir.

BAŞKAN - 33 üncü maddenin oylamasına başlıyoruz.

(Oyların toplanılmasına başlandı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Devlet Bakanı Sayın Şuayip Üşenmez'in yerine, Sağlık Bakanı Sayın Osman Durmuş; Devlet Bakanı Sayın Ramazan Mirzaoğlu'nun yerine, Kültür Bakanı Sayın İstemihan Talay oy kullanacaklardır.

(Oyların toplanılmasına devam edildi)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, bugün, bu teklifin bitimine kadar çalışma süremiz uzatılmıştır. Perşembe günü ve cuma günü olan çalışma sürelerine ilişkin karar kaldırılmıştır. Bu hususu arkadaşlarımızın özellikle bilmesini isterim. Teklifin tümünü de oylayacağız.

(Oyların toplanılmasına devam edildi)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin eski 35, yeni 32 nci maddesinin gizli oylama sonucunu açıklıyorum.

Katılan üye     :                         453

Kabul             :                         437

Ret                 :                          10

Çekimser        :                            1

Geçersiz         :                            4

Boş                :                            1

Bu sonuca göre, bu madde de Anayasada belirtilen çoğunlukla kabul edilmiştir.

33 üncü madde üzerinde oyunu kullanmayan sayın milletvekili var mı?.. Yok.

Oylama işlemi tamamlanmıştır; kupalar kaldırılsın.

(Oyların ayırımına başlanıldı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, 33 üncü maddenin oy ayırım işlemi devam ederken 34 üncü maddeyi okutacağım; ancak, 34 üncü madde üzerinde verilmiş önerge vardır. Bu nedenle, önergenin işleme alınıp alınmaması hususundan sonra oylamaya geçeceğiz.

Şimdi, 34 üncü maddeyi okutuyorum:

MADDE 34. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının geçici 15 inci maddesinin son fıkrası madde metninden çıkarılmıştır.

BAŞKAN - Madde üzerinde 1 önerge vardır; okutup işleme alacağım:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 737 sıra sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin çerçeve 34 üncü maddesinin aşağıdaki gibi değiştirilmesini arz ve teklif ederiz. 3.10.2001

 

"Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının geçici 15 inci maddesi metinden çıkarılmıştır."

BAŞKAN - Sayın Komisyon?..

ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI TURHAN TAYAN (Bursa) - Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN - Önergenin gerekçesini izah etmek üzere, Rize Milletvekili Sayın Mehmet Bekâroğlu; buyurun. (SP sıralarından alkışlar)

Süreniz 5 dakika Sayın Bekâroğlu.

MEHMET BEKÂROĞLU (Rize) - Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; yorucu bir çalışmadan sonra, sizi, 1980 öncesine götürmek istiyorum. Hatırlarsınız o günleri; günde beş, on, onbeş genç insan ölürdü, bombalar patlardı, sokaklarda can güvenliği yoktu. Daha sonra, 12 Eylül İhtilalinin Llideri "niçin daha önce ihtilal yapmadınız, müdahale etmediniz" diye sorulduğunda, demişti ki: "Olgunlaşmasını bekledik."

Değerli arkadaşlarım, işte, 1980 Eylül ayı içinde olgunlaştı ve o dönemin darbecileri yönetime el koydular, Meclis kapatıldı ve kendi başlarına kalarak yasalar yaptılar, kararlar aldılar; 500 000'in üzerinde insan tezgahlardan geçti, işkence tezgahlarından; 200 000'in üzerinde insan yargılandı, 100 000'in üzerinde insan ceza aldı; ancak, askerî yargıtay, gerçekten iyi yargıçlardan oluşuyordu; bu yargı sonuçlarının çoğunu bozdu.  İşte, bu, şu anda üzerinde konuştuğumuz geçici 15 inci madde, o dönemin sorumluları, almış oldukları kararlar ve yapmış oldukları uygulamalardan dolayı kendilerine sorulamayacaklarını karara bağlamışlar ve geçici 15 inci maddeyi yazmışlar. Bu dönem millet adına yasama ve yürütme yetkisini kullanan o dönemin konsey üyeleri, daha sonra kurulan hükümetleri, Danışma Meclisi, bunların çıkarmış oldukları yasalar, almış oldukları kararlar ve uygulamalardan dolayı kendilerine hiçbir şey sorulamayacak; yani, bunlar, sorumsuz ilan etmişler kendilerini.

Değerli arkadaşlarım, gerçekten, bu pakette birtakım eksiklikler olduysa da, paket delindiyse de, ben, yine de, yapılan bu çalışmanın millet için hayırlı bir çalışma olduğuna inanıyorum. Sivil bir Anayasa için, gerçekten, Meclis yüreklenmiştir. Bunun için bütün arkadaşları kutluyorum; ama, eğer geçici 15 inci maddeyi kaldırmazsak çok büyük eksik yapmış oluruz. Eğer bu madde kaldırılırsa, aslında, kimse, o dönemin sorumlularıyla ilgili soruşturma açmayacaktır; çünkü, o dönemin sorumlularıyla ilgili bir suç varsa, bu suçlar zaten zamanaşımına uğramıştır; ama, bu madde burada var olduğu müddetçe Türkiye'de birileri yine böyle bir müdahaleyi düşünecektir.

Değerli arkadaşlarım, böyle bir müdahale olacak endişesiyle siyaset yapılmaz. Ben, bu Meclisin kulislerinde milletvekillerinin "Avrupa Birliği süreci başladı, artık bundan sonra müdahale olmaz" diye konuşmalarını duyuyorum. Böyle bir psikolojiyle, gerçekten, millet adına kararlar alınamaz, siyaset gelişemez, siyaset olgunlaşamaz.

Değerli arkadaşlarım, çok önemli kararlar aldık burada. Bu önemli kararı da alabiliriz. Bu, pratik olarak bir şeyi değiştirmeyecektir; ama, psikolojik olarak bu Meclis için çok önemli bir adım olacaktır.

Bizim önergemizde, o dönemin sorumluları da yargılansın istiyoruz. Biraz evvel belirttiğim gibi, büyük çoğunluğu, eğer suçlar varsa,  zamanaşımına uğramıştır; ama, gerçekten, biz, bu Meclis, 21 inci Dönem milletvekilleri, bu geçici maddeyi ortadan kaldırarak, demokrasi yolunda çok önemli bir adım atmış olacağız.

Değerli arkadaşlarım, bunu yapmak çok kolay. Biz, gerçekten, bunu yaparak, hiçbir baskıyı kabul etmediğimizi, komplekse sahip olmadığımızı, demokrasinin gelişmesini istediğimizi belirteceğiz; yoksa, hiç kimseden intikam alıyoruz demeyeceğiz.

Önergeme destek bekliyor; saygılar sunuyorum. (SP ve DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN - Teşekkür ederiz Sayın Bekâroğlu.

Komisyonun katılmadığı, gerekçesini Sayın Bekâroğlu'ndan dinlediğiniz önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Şimdi, 34 üncü maddenin oylamasına başlıyoruz.

(Oyların toplanılmasına başlandı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin eski 36 ncı, yeni 33 üncü maddesinin gizli oylama sonucunu açıklıyorum:

Katılan üye     :                         459

Kabul             :                         438

Ret                 :                           18

Çekimser        :                            1

Geçersiz         :                            2

Bu sonuca göre, bu madde de Anayasada belirtilen çoğunlukla kabul edilmiştir.

(Oyların toplanılmasına devam edildi)

BAŞKAN - Oyunu kullanmayan sayın milletvekili var mı? Yok.

Oy verme işlemi tamamlanmıştır; oy kutuları kaldırılsın.

(Oyların ayırımına başlandı)

BAŞKAN - 30 uncu maddenin oy ayrımı işlemi sürerken geçici maddeyi okutup işleme alacağım.

Geçici maddeyi okutuyorum:

GEÇİCİ MADDE - A) Bu Kanunun 24 üncü maddesi ile Anayasanın 67 nci maddesine son fıkra olarak eklenen hüküm bu Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra yapılacak ilk genel seçimde uygulanmaz.

B) Bu Kanunun 30 uncu maddesi ile Anayasanın 87 nci maddesinde yapılan değişiklik, bu Kanunun yürürlük tarihinden önce, Anayasanın 14 üncü maddesindeki fiilleri işleyenler hakkında uygulanmaz.

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, geçici maddenin (B) şıkkında "bu kanunun 30 uncu maddesi" diye geçen kısım, değişiklikler nedeniyle bu kanunun 28 inci maddesi olarak düzeltilmiştir. Bu şekilde geçici maddeyi oyluyoruz.

Oylama işlemini başlatıyorum.

(Oyların toplanılmasına başlandı)

BAŞKAN - Dışişleri Bakanı Sayın İsmail Cem'e vekâleten, Orman Bakanı Sayın Nami Çağan oy kullanacaktır.

(Oyların toplanılmasına devam edildi)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin eski 37 yeni 34 üncü maddesinin gizli oylama sonucunu açıklıyorum:

Katılan Üye    :                          461

Kabul             :                          452

Ret                :                             8

Boş                :                             1

Bu sonuca göre, bu madde de, Anayasada belirtilen çoğunlukla kabul edilmiştir.

(Oyların toplanılmasına devam edildi)

BAŞKAN - Oyunu kullanmayan sayın milletvekili var mı? Yok.

Oylama işlemi sona ermiştir, kupalar kaldırılsın.

(Oyların ayırımına başlanıldı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, geçici maddenin oy ayırımı işlemi devam ederken, 35 inci maddeyi okutuyorum:

MADDE 35. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer ve halkoylamasına sunulması halinde tümüyle oylanır.

BAŞKAN - Oylama işlemini başlatıyorum.

(Oyların toplanılmasına başlandı)

BAŞKAN - Devlet Bakanı Ramazan Mirzaoğlu'na vekâleten, Tarım ve Köyişleri Bakanı Hüsnü Yusuf Gökalp oy kullanacaklardır.

(Oyların toplanılmasına devam edildi)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin geçici maddesinin gizli oylama sonucunu açıklıyorum:

Katılan üye     :                        463

Kabul             :                        442

Ret                 :                          18

Çekimser        :                            1

Geçersiz         :                            2

Bu sonuca göre, geçici madde de, Anayasada belirtilen çoğunlukla kabul edilmiştir.

(Oyların toplanılmasına devam edildi)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, biraz sonra teklifin tümünü oylarınıza sunacağız; bu hususun bilinmesini isterim.

Oyunu kullanmayan sayın milletvekili var mı? Yok.

Oyunu kullanmayan sayın milletvekili kalmadığına göre, oylama işlemini sona erdiriyorum, kupalar kaldırılsın.

(Oyların ayırımına başlanıldı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, teklifin tümünün oylanmasından sonra Hükümet adına -bir bakan veya Başbakanın- bir konuşma isteği vardır; bu hususun da bilinmesini istiyorum.

Sayın milletvekilleri, teklifin tümünün oylanmasına ad okunmak suretiyle başlıyoruz.

(Oylar toplanılmasına başlandı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, teklifin tümünün oylanmasından sonra Sayın Başbakanımızının bir teşekkür konuşması vardır; bu hususu tekrar bilgilerinize sunuyorum.

(Oyların toplanılmasına devam edildi)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin eski 38, yeni 35 inci maddelerinin gizli oylama sonucunu ilan ediyorum.

Katılan üye     :                         471

Kabul             :                         455

Ret                 :                          12

Çekimser        :                            2

Geçersiz         :                            2

Bu sonuca göre, bu madde de Anayasada belirtilen çoğunlukla kabul edilmiştir.

(Oyların toplanılmasına devam edildi)

BAŞKAN - Teklifin tümü üzerinde oyunu kullanmayan sayın milletvekili var mı? Yok.

Teklifin tümü üzerinde oy kullanacak sayın milletvekili Genel Kurulda hazır olmadığına göre, oylama işlemi sona ermiştir; kupalar kaldırılsın.

(Oyların ayırımı yapıldı)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, uzun bir çalışma sürecinin sonucunda, Uzlaşma Komisyonumuzun, Anayasa Komisyonumuzun ve Genel Kurulunun siz saygıdeğer milletvekillerinin katılımlarıyla anayasa değişikliğine ilişkin teklifin tümünün oylamasının sonucu da geldi ve bu sonucu size açıklamanın kıvancını yaşıyorum.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifinin tümü üzerinde yapılan gizli oylamanın sonucunu açıklıyorum:

Katılan üye     :                         494

Kabul             :                         474 (Alkışlar)

Ret                 :                           16

Çekimser        :                            1

Geçersiz         :                            2

Boş                :                            1

Bu sonuca göre, bugüne kadar eşine az rastlanan bir anayasa değişikliğini başarıyla tamamlamış bulunuyoruz ve bu başarıdan dolayı, Türkiye Cumhuriyetinin Başbakanı Sayın Bülent Ecevit, sizlere, hükümet adına bir teşekkür konuşması yapacaktır.

Buyurun efendim. (DSP sıralarından ayakta alkışlar; MHP ve ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞBAKAN BÜLENT ECEVİT (İstanbul) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; bugün gerçekleşen anayasa değişiklikleriyle, Türkiye Büyük Millet Meclisi çok başarılı bir sınav vermiştir. Demokrasinin verimli işlemesinde en önemli bir etken uzlaşı kültürüdür; anayasa değişiklikleri sürecinde, Büyük Meclisimiz, bu kültürü özümsediğini kanıtlamıştır. Partilerarası Uzlaşma Komisyonunu ve iktidarı ve muhalefetiyle tüm Meclisimizi, partilerimizi ve milletvekillerimizi yürekten kutlarım. (Alkışlar)

Türkiye Büyük Millet Meclisi, bu başarısıyla ulusumuza büyük saygınlık kazandırmıştır; aynı zamanda, Türkiye'ye, Avrupa Birliğinde tam üyelik yolumuzun daha çok açılmasını sağlamıştır. 21 inci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi, uyumlu, verimli ve olağanüstü hızlı çalışmasıyla, dünya parlamentoları arasında onurlu yerini de pekiştirmiştir.

Anayasa değişiklikleriyle ilgili görevimiz, elbette, burada sonuçlanmış olmuyor. Şimdi, önümüzdeki önemli bir görev, anayasa değişiklikleriyle ilgili uyum yasalarının da süratle hazırlanıp çıkarılmasıdır. Tüm partilerimizin ve milletvekillerimizin, bu görevi de, aynı uzlaşı yeteneğiyle ve aynı hızla yerine getireceklerine inanıyorum.

Geride bıraktığımız yasama döneminde, Türkiye Büyük Millet Meclisi, çoğu yapısal nitelikte olmak üzere 300'ün üzerinde reform yasaları çıkarmıştır. Bu yasa çalışmalarıyla ve bugün sonuçlandırdığımız anayasa değişiklikleriyle, ulusal programımızın ve ekonomik programımızın birçok gerekleri de şimdiden yerine getirilmiş olmaktadır.

Büyük Millet Meclisimizin verimli ve uyumlu çalışması, inanıyorum ki ekonomik sorunlarımızın çözümüne de büyük katkıda bulunacaktır. Aynı zamanda, demokrasimizi geliştirme yolunda büyük mesafe alınmıştır. Yüce Meclisimizin bütün bu başarılarından, bir milletvekili olarak kıvanç duyuyorum.

Olağanüstü başarılı çalışmaları dolayısıyla tüm partilerimize ve değerli milletvekillerimize, hükümetimizin şükranlarını ve içten saygılarını sunarım. (DSP sıralarından ayakta alkışlar, MHP, ANAP, DYP, AKP ve SP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN - Teşekkür ederiz Sayın Başbakanım.

Evet, bu başarı sizlerin ve Türk Ulusunundur diyorum.

Alınan karar gereğince, sözlü sorular ile diğer denetim konularını sırasıyla görüşmek için, 9 Ekim 2001 Salı günü saat 15.00'te toplanmak üzere, birleşimi kapatıyorum.

Kapanma Saati : 20.15