DÖNEM : 21 YASAMA YILI : 2

1. – Kahramanmaraş Milletvekili Mehmet Kaya’nın, Türkiye’de nükleer enerji santralı kurulmasına ilişkin gündemdışı konuşması

2. – Hakkâri Milletvekili Hakkı Töre’nin, Tarım ve Köyişleri Bakanlığının canlı hayvan sevkiyatına koyduğu yasak ve ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinin sorunlarına ilişkin gündemdışı konuşması ve Tarım ve Köyişleri Bakanı Hüsnü Yusuf Gökalp’in cevabı

3. – Balıkesir Milletvekili İsmail Özgün, Balıkesir’in yapımı sürdürülen organize sanayi bölgesi ile ulaşım sorunlarına ilişkin gündemdışı konuşması

1. – Hatay Milletvekili Metin Kalkan ve 20 arkadaşının, muhtarların 2000’li yıllardaki işlevlerinin incelenip sorunlarının araştırılarak alınması gereken önlemlerin belirlenmesi amacıyla Meclis araştırması açılmasına ilişkin önergesi

3. — Hatay Milletvekili Metin Kalkan ve 19 arkadaşının, Hatay İlinin sorunlarının araştırılarak, alınması gereken önlemlerin belirlenmesi amacıyla Meclis araştırması açılmasına ilişkin önergesi

2. — Danıştay Kanunu ve İdarî Yargılama Usulü Kanununun Bazı Maddelerinde DeğişiklikYapılmasına Dair Kanun Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu (1/577) (S. Sayısı : 292)

3. — Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanunun Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/588) (S. Sayısı : 298)

4. —Yükseköğretim Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komsiyonu Raporu (1/447) (S. Sayısı : 294)

1. — 17.12.1999 Cuma günü, gündemin 6 ncı sırasına kadar olan işlerin bitirilememesi halinde saat 24.00’ten sonrada çalışmalara devam edilmesi ve Cumartesi günü Genel Kurulun çalışmamasına ilişkin Danışma Kurulu önerisi

2. — Aydın Milletvekili Cengiz Altınkaya’nın, Tunceli Milletvekili Kamer Genç’in, konuşmasında kendisine sataşması nedeniyle konuşması

1. — Kütahya Milletvekili Ahmet Derin’in, Bankacılık ve Düzenleme ve Denetleme Üst Kurlunua ne zaman atama yapılacağına ilişkin sorusu ve Devlet Bakanı Recep Önal’ın cevabı (7/842)

2. — Adıyaman Milletvekili Mahmut Göksu’nun, Marmara depreminde zarar görenler için toplanan yardım miktarına ve dağıtım şekline ilişkin Başbakandan sorusu ve Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı H. Hüsamettin Özkan’ın cevabı (7/855)

3. — Hatay Milletvekili Mustafa Geçer’in, 17 Ağustos depreminden sonra Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezinde toplanan yardımlara ilişkin Başbakandan sorusu ve Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı H. Hüsamettin Özkan’ın cevabı (7/898)

4. — Şanlıurfa Milletvekili Zülfükâr İzol’un, Güneydoğu Anadolu Bölgesinin kalkınmasını sağlamaya yönelik önlemlere ilişkinBaşbakandan sorusu ve DevletBakanı Mustafa Yılmaz’ın cevabı (7/949)

5. — İstanbul Milletvekili Ahmet Güzel’in, depremzedeler için İstanbul Valiliğince başlatılan yardım kampanyasında toplanan paraya ilişkin sorusu ve İçişleri Bakanı Sadettin Tantan’ın cevabı (7/945)

TBMM Genel Kurulu saat 13.00’te açılarak iki oturum yaptı.

Antalya Milletvekili Mehmet Baysarı, Antalya’da üretim yapan narenciye ve sera üreticilerinin sorunlarına,

Bursa Milletvekili Mehmet Altan Karapaşaoğlu da Marmara Bölgesindeki zeytin üreticilerinin sorunlarına,

İlişkin gündemdışı birer konuşma yaptılar;

Erzurum Milletvekili MücahitHimoğlu’nun, ilköğretimdeki beslenme sorunlarına ve kalkınmada öncelikli yörelerde vazife yapan memur ve öğretmenlerin özlük haklarının iyileştirilmesine ilişkin gündemdışı konuşmasına, Millî Eğitim Bakanı Metin Bostancıoğlu, cevap verdi.

16 Aralık 1999 Perşembe günkü gelen kâğıtlarda yayımlanan ve aynı gün dağıtılan 298 sıra sayılı kanun tasarının 48 saat geçmeden, gündemin “Kanun Tasarı ve Teklifleriyle Komisyonlardan Gelen Diğer İşler” kısmının 4 üncü sırasına, 294 sıra sayılı kanun tasarısının 5 inci sırasına, 297 sıra sayılı kanun tasarısının 6 ncı sırasına, gündemin “Kanun Tasarı ve Teklifleriyle Komisyonlardan Gelen Diğer İşler” kısmının 85 inci sırasında bulunan 186 sıra sayılı kanun tasarısının 7 nci sırasına alınmasına,

Genel Kurulun 18 Aralık 1999 Cumartesi günü 13.00 - 19.00, 20.00 - 24.00 saatleri arasında çalışmasına ve bu birleşimde de kanun tasarı ve tekliflerinin görüşülmesine, gündemin 5 inci sırasına kadar olan kanun tasarı ve tekliflerinin 17 Aralık 1999 Cuma günü saat 24.00’e kadar bitirilememesi halinde, saat 24.00’ten sonra da çalışmalara devam edilerek 5 inci sıraya kadar olan işlerin görüşmelerinin tamamlanmasına; 18 Aralık 1999 Cumartesi günü saat 24.00’e kadar 8 inci sıraya kadar olan kanun tasarı ve tekliflerinin görüşmelerinin bitirilememesi halinde, saat 24.00’ten sonra da çalışmalara devam edilerek 7 nci sıraya kadar olan işlerin görüşmelerinin tamamlanmasına,

İlişkin DSP, MHP ve ANAP Gruplarının müşterek önerisi, yapılan görüşmelerden sonra, kabul edildi.

Gündemin “Kanun Tasarı ve Teklifleriyle Komisyonlardan Gelen Diğer İşler” kısmının :

1 inci sırasında bulunan, Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu ile 491 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısının (1/507) (S. Sayısı : 217) görüşmelerine devam edilerek, yapılan açık oylama sonucunda, kabul edildiği ve kanunlaştığı açıklandı;

2 nci sırasında bulunan, Bankalar Kanununda DeğişiklikYapılmasına İlişkin Kanun Tasarısının (1/584) (S. Sayısı : 293) görüşmelerine başlanarak, 5 inci maddesine kadar kabul edildi.

Alınan karar gereğince, 17 Aralık 1999 Cuma günü saat 13.00’te toplanmak üzere, birleşime 00.06’da son verildi.

Başkanvekili

Kâtip Üye Kâtip Üye

No. : 49

2. — Erzurum Milletvekili Aslan Polat’ın, Erzurum İli Hınıs ve çevre ilçelerinin konut ihtiyacına ve merkez üssü Şenkaya olan deprem nedeniyle bölgenin afet bölgesi ilan edilip edilmeyeceğine ilişkin Bayındırlık ve İskân Bakanından yazılı soru önergesi (7/1038) (Başkanlığa geliş tarihi : 15.12.1999)

3. — Balıkesir Milletvekili İlhan Aytekin’in, benzin ve mazot fiyatlarına ilişkin Başbakandan yazılı soru önergesi (7/1039) (Başkanlığa geliş tarihi : 15.12.1999)

4. — Kırıkkale Milletvekili Hacı Filiz’in, Kırıkkale İli Sulakyurt İlçesi Danacı Köyünün içme suyu sorununa ilişkin Devlet Bakanından (Mustafa Yılmaz) yazılı soru önergesi (7/1040) (Başkanlığa geliş tarihi : 15.12.1999)

2. — Hatay Milletvekili Metin Kalkan ve 21 arkadaşının, demiryolu ulaşımındaki sorunların araştırılarak, alınması gereken önlemlerin belirlenmesi amacıyla Anayasının 98 inci, İçtüzüğün 104 ve 105 inci maddeleri uyarınca bir Meclis araştırması açılmasına ilişkin önergesi (10/107) (Başkanlığa geliş tarihi : 15.12.1999)

3. — Hatay Milletvekili Metin Kalkan ve 19 arkadaşının, Hatay İlinin sorunlarının araştırılarak çözüm yollarının belirlenmesi amacıyla Anayasanın 98 inci, İçtüzüğün 104 ve 105 inci maddeleri uyarınca bir Meclis araştırması açılmasına ilişkin önergesi (10/108) (Başkanlığa geliş tarihi : 15.12.1999)

Toplantı yetersayısı vardır; görüşmelere başlıyoruz.

Gündeme geçmeden önce, üç sayın milletvekiline gündemdışı söz vereceğim.

Gündemdışı ilk söz, Türkiye'de nükleer enerji konusunda söz isteyen Kahramanmaraş Milletvekili Sayın Mehmet Kaya'ya aittir.

Buyurun Sayın Kaya. (MHP sıralarından alkışlar)

Süreniz 5 dakika efendim.

Değerli milletvekilleri, Türkiye ve nükleer enerji konulu gündemdışı konuşmamı yapmak üzere huzurlarınızda söz almış bulunuyorum; hepinizi, saygılarımla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, kainatın ve insan yaşamının devamı için enerji ve güç kaynaklarına ihtiyaç vardır. Bu ihtiyaçlar, zamanla, yeni yeni güç kaynaklarının bulunmasını gerektirmektedir. Bu gereken ihtiyaçlardan biri de, nükleer enerji kaynaklarıdır.

Günümüzde enerji üretmenin birçok yolu vardır. Bugün, sanayide ve evlerimizde ihtiyacımız olan elektrik enerjisi tüketimini karşılayabilecek başlıca üç enerji kaynağı söz konusudur. Bunlar, fosil yakıtlarından, yani, kömür, petrol ve doğalgaz yakılmasıyla elde edilen enerji, diğer biri, yüksekten dökülen veya akan suyun enerjisinden oluşan hidroenerji ve bir diğeri de, nükleer enerji dediğimiz atom çekirdeklerinin bölünmesinden elde edilen enerji olarak özetlenebilir. Bunlardan, hidrolik enerjiyi temin etmek, diğerlerine nazaran daha da kolay bir usuldür; çünkü, aynı kaynak üzerinde birden fazla santral kurmak mümkündür. Ülkemizin enerji ihtiyacının yaklaşık olarak yüzde 40'ı da bu hidroelektrik santrallar sayesinde sağlanmaktadır.

Enerji üretiminde hangi yol seçilirse seçilsin, enerji üretiminin çevreye bazı olumsuz etkilerinin olması da kaçınılmazdır. Nükleer enerji kaynakları olan santralların çevre üzerinde en çok konuşulan yan etkisi, radyasyonun yarattığı etkidir Oysa, bir nükleer santralın çalışması sırasında, çevreye yaydığı radyasyonun doğal radyasyon içindeki payı yok denecek kadar azdır.

Değerli milletvekilleri, Türkiye'de kurulacak olan nükleer santralın yerinin Akkuyu yöresi olarak seçilmesinin isabetli bir karar olduğu düşüncesindeyim Bugün nükleer santrallar kurulurken, yapım maliyetlerini aza indirmek ve deprem riskinin en düşük olduğu yerleri seçmek önemlidir. Akkuyu yöresi, bu anlamda, Türkiye'nin en güvenli bölgelerinden birisidir.

Değerli milletvekilleri, anlatmış olduğumuz bu yöntemler, enerji üretiminin yollarıdır. Nükleer santrallar da bu yöntemlerin içindedir; fakat, diğerlerinden farkı yapım maliyetidir. Tabiî ki, önemsenecek bir farkı daha vardır. Dünyaya gücünü kanıtlamış ülkeler, nükleer enerjiye sahip olan ülkelerdir. Akkuyu'ya kurulması planlanan nükleer santral kurulduğunda, ülkemizin de nükleer güce sahip olması, ülkemiz insanını daha da memnun edecektir. Ülkemizde kurulacak nükleer enerji santralları, ülkemizde yeni enerji kaynakları olacaklardır ve ülkemizin de gücüne güç katacaklardır.

Konuşmama son verirken, aziz Türk Milletini ve onun Yüce Meclisini saygılarımla selamlıyorum. (MHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Kaya.

Sayın Kaya'nın görüşlerine, Devlet Bakanı Sayın Edip Safder Gaydalı, Ankara'da bulunamadığı için cevap veremeyeceğini; ama, yazılı olarak cevap vereceğini bize duyurdu. Biz de, kendilerine duyuruyoruz efendim; Sayın Bakan yazılı olarak cevap verecekler size.

Gündemdışı ikinci söz, Tarım Bakanlığının canlı hayvan sevkiyatına koyduğu yasak ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinin sorunları hakkında söz isteyen, Hakkâri Milletvekili Sayın Hakkı Töre'ye aittir.

Buyurun Sayın Töre. (DYP sıralarından alkışlar)

Süreniz 5 dakika efendim.

Hepinizin malumları olduğu üzere, bölgemizin ana geçim kaynağı hayvancılıktır; ancak, yaklaşık üç aydır, Hakkâri, Van, Ağrı, Şırnak ve Iğdır İllerimizde canlı hayvan sevkiyatı yasak ettirilmiştir, Sayın Tarım Bakanımız tarafından durdurulmuştur. Gerekçesi ise, bölgede şap hastalığı bulunduğu ve sınırdan kaçak hayvan girdiğidir. Ayrıca, bölgedeki hayvanlarda, kesinlikle şap hastalığı yoktur.

Yine, bu sınır illerine birkaç kaçak hayvan girdi diye bölgedeki milyonlarca insana ve yetiştirdiği milyonlarca hayvana ceza vermek suretiyle bölgecilik yapmak, milyonlarca insanı açlığa, sefalete sevketmek suretiyle terörün kucağına itmek Sayın Tarım Bakanına yakışıyor mu?

CEMAL ENGİNYURT (Ordu) – Bizim memlekette hayvancılık bitti be!...

HAKKI TÖRE (Devamla) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; bu Hükümet bölgenin kalkınması için birçok defa ekonomik paket açmıştır. Maalesef, bu paketlerin hepsinin içi boş çıkmıştır. Bölgede, terör örgütünün beli kırılmışken, hayvancılığı yasaklayarak, vatandaşı limon gibi sıkarak bir yere varamazsınız.

Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; bölgede yeni yatırımlar yapmak, istihdamı artıracak iş alanları açmak zamanıdır, vatandaşı şefkatle kucaklamak zamınıdır. Gelin, bölgemiz üzerinde siyaset yapmayalım, onun yerine iş yapalım. Gelin, bölgemizi, elbirliğiyle birlik ve beraberlikle kalkındıralım. Barış, huzur ve güven içinde hep birlikte iyi bir gelecek hazırlayalım.

Hepinize saygılar sunuyor, Sayın Hükümetin, arz etmeye çalıştığım konulara ilgilerini bekliyor, teşekkür ediyorum. (DYP sıralarından alkışlar)

Gündemdışı konuşmaya cevap vermek üzere, buyurun Sayın Bakan.

Süreniz 20 dakika.

TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANI HÜSNÜ YUSUF GÖKALP (Sıvas) – Sayın Başkan, çok değerli milletvekilleri; Hakkâri Milletvekili Sayın Hakkı Töre'nin, Güneydoğu Anadolu'daki hayvan hareketlerinin durdurulmasıyla ilgili gündemdışı konuşmasına cevap vermek üzere söz almış bulunuyorum.

Ancak, olayın tam teşhisinin yapılması gerek. Özellikle şunu belirtmek istiyorum: 57 nci cumhuriyet hükümeti, kararlarını alırken, Bakanlar Kurulunda bir kanaviçe işler gibi göz göz işlemekte ve kararlarını buna göre almakta, 57 nci cumhuriyet hükümeti PKK terör örgütünün oyununa gelmemektedir ve gelemez de; bunu açık ve net olarak burada söylüyorum. Çünkü, Çok Değerli Milletvekili Hakkı Töre, konuşmasında, Hükümetin, terör örgütünün oyununa geldiğini belirtiyor ki, bunu, Hükümet olarak ve 57 nci cumhuriyet hükümetinin bir bakanı olark asla kabul edemeyiz ve yine 57 nci cumhireyet hükümeti, PKK terör örgütünün yanlış yönlendirmesiyle, hatalı yönlendirmesiyle yanlış kararlar almamıştır ve almaz da. Bunu da özellikle belirtmek istiyorum.

Yine 57 nci cumhuriyet hükümeti, Güneydoğu ve Doğu Anadolu'nun kalkınması için programlarını ve paketlerini hazırlamıştır ve bu paketler de açılmaya başlanmıştır. Ben birkaç tanesini, özellikle birini burada arz etmek istiyorum: Güneydoğu ve Doğu Anadolu insananın geçimi, temelde hayvancılığa dayanmaktadır. Güneydoğu ve Doğu Anadolu'da hayvancılık, Batı Anadolu'daki kadar, Marmara'daki kadar kârlı da bir iş değildir. Batı Anadolu'da, Marmara'da, Trakya'da yapılan hayvancılık Doğu ve Güneydoğu Anadolu'dan her zaman daha kârlıdır; iklim nedeniyle, tabiat şartları nedeniyle, yem hammaddesinin hemen orada bulunması nedeniyle.

Dün, Şanlıurfa'daydım; bu Hükümetin kararlı tutumu ve Hükümetin aldığı ekonomik kararlar nedeniyle, ülekimizin en büyük iki şirketi, ortaklaşa, Şanlıurfa'da, GAP'ta, 5 000 sığır besiciliği ve 1 000 baş sağmal inek kapasiteli entegre hayvan besisi, süt sığırcılığı ve ürün işleme tesisinin temelini atmıştır. Dün bunun temelini attım ve bugün buraya geldim.

Bu, 57 nci Cumhuriyet Hükümeti ve bunun içerisinde bakanlık olarak hayvancılık için hazırladığımız projelerin uygulanabilirliliğini, ekonomik analizlerinin çok iyi yapıldığını ve geleceğin Güneydoğu Anadolusunun, GAP Bölgesinin, Hakkârisinin, Vanının ve tüm illerinin istikbal vaad ettiğinin bir ispatıdır ve bu temeli atılan proje 5 000 baş kapasiteli besi sığırcılığı, 1 000 baş kapasiteli, 1 000 baş sağılır inek; bu, Türkiye'de en büyüğüdür, Ortadoğu'da da en büyüğü olacaktır; bu işletmenin açılış tarihi de 29 Mayıs 2000'dir. 29 Mayıs 2000 tarihi ise, 57 nci Cumhuriyet Hükümetinin ve içinde de, Tarım ve Köyişleri Bakanı olarak göreve başladığımızın yıldönümüdür. Tüm milletvekillerimizi ve siz değerli arkadaşlarımızı bu açılışa davet ediyorum ve bu sözü burada veriyorum: 29 Mayıs'ta bu işletme orada çalışmaya başlayacaktır.

Bunun manası ne; bunun manası şu: Biz, altyapıyı hazırlayarak, gerekli kanunî düzenlemeleri yaparak, gerekli mevzuatları çıkararak, özel sektörü Güneydoğu Anadolu'ya ve Doğu Anadolu'ya götürme başarısını gösteriyoruz ve bu, ilktir orada.

Çok değerli milletvekilleri ve Değerli Başkanım; ben, şu konuları arz ettim. Müsaade ederseniz, sayın milletvekilimizin de bilgisine tekrar sunmak istiyorum. Konuşmada, Güneydoğu Anadolu'da, Doğu Anadolu'da şap hastalığı olmadığı belirtildi; bu doğru değildir. Bugün, Hakkâri, Van ve çevre ilçelerinden aldığımız hayvan kanlarının -haftalık biz bu kontrolü yapıyoruz- yüzde 20'sinde şap hastalığı mevcuttur; maalesef, veba mevcuttur, maalesef diğer hastalıklar mevcuttur. Biz, bu hastalıkları söndürdüğümüz ve oradaki tüm hayvanları, büyükbaş hayvanları numaralandırdığımız gün, tabiî ki pazarlar açılacaktır. Küçükbaş hayvanların sayımı yapılıyor ve bu sayımlar bittikten sonra -ki, bitmiştir- hastalığı da söndürdükten sonra pazarlar açılacaktır.

Bugün, hayvan pazarları ve hayvan giriş ve çıkışı, yalnız, Hakkâri, Van, Ağrı, Iğdır ve Şırnak'ta değildir; Tokat merkezde de vardır, kendi ilçem olan Sıvas'ın Gürün Kazasında da hayvan pazarı kapalıdır, hayvan giriş ve çıkışı yasaklanmıştır. Nerede hastalık varsa, bu tedbirleri almak mecburiyetindeyiz.

Diğer nedense, hayvancılıkta yaşanan bu sorunlar nedeniyle, özellikle İran ve Irak'ta kaçakçılıkla geçinen tüccarlar, kaçakçılar ve PKK, bundan rant elde ettiği içindir.

Ben, bu konuda daha fazla vaktinizi almak istemiyorum. Pazarın, ne zaman açılmasının gerektiği hususunu, burada tekrar açıklamak isterim. Hastalık söndükten sonra pazar açılır, hastalık söndürülmeden pazarı açamayız; ancak, bundan on gün önce, Van'da valilerle yaptığımız toplantıda, ilgililerle yaptığımız toplantıda, dağlardaki hayvanların belirli kışlıklara taşınması ve pazarın haftada iki gün açılması kararlarını aldık.

Yine, elindeki mevcut hayvanını pazarlamak isteyen veya bu hayvanını kestirmek isteyen, valiliğe, kaymakamlığa ve tarım il ve ilçe müdürlüklerine müracaat ettiği zaman, hayvanları pazarlanıyor, hayvan satışları yapılıyor ve bizim kontrolümüzde, veteriner kontrolünde kesimleri yapılıyor. Bu et dahilde pazarlanıyor veya bizim kontrolümüzde illerden dışarıya çıkarılabiliyor.

Saygılar sunuyorum.

Teşekkür ediyorum. (MHP, DSP ve ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Tarım ve Köyişleri Bakınımız Sayın Gökalp'e teşekkür ediyorum.

Gündemdışı son söz, Balıkesir organize sanayi bölgesi ve ulaşım sorunları hakkında söz isteyen, Balıkesir Milletvekili Sayın İsmail Özgün'e aittir.

Buyurun Sayın Özgün. (FP sıralarında alkışlar)

Süreniz 5 dakikadır efendim.

İSMAİL ÖZGÜN (Balıkesir) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; hepinizi hürmetle selamlıyorum.

Şimdi, burada, tabiî, önemli bir husus, Bandırma Organize Sanayi Bölgemiz de bekliyor; o da ödenek bekliyor. Öbür tarafta, Gönen Deri Organize Sanayi Bölgesi aynı şekilde, Balıkesir'deki Haddeciler Organize Sanayi Bölgesi de aynı şekilde Hükümetin ilgisini beklemektedir.

Değerli milletvekilleri, Balıkesir İlimiz 1000'in üzerinde köye sahip bir ilimizdir ve köy yollarına baktığımız zaman, aşağı yukarı üçte 1'i asfaltlanmış, üçte 2'si durmaktadır. 1998 ve 1999 yılı programlarına baktığınız zaman toplam 60 milyar civarında bir ödenek gönderilmiştir; ama, 1998 yılı için, hatırlıyorum, Sayın Kabil de bana oradan bakıyor, bir Rize'ye 1,3 trilyon, bir Trabzon'a 2,5 trilyon ödenek tahsis edilmiştir.

AHMET KABİL (Rize) – Rize'de asfaltlama oranı sadece yüzde 3'tür; sizde ise, yüzde 33.

İSMAİL ÖZGÜN (Devamla) – Efendim, biz, Balıkesir gibi bir vilayetimizin köy yollarının üçte 2'sinin bugün, hâlâ, toz içerisinde, toprak içerisinde olmasından üzüntü duyuyoruz; bunun, bir an evvel çözümlenmesi gerekir diyoruz.

Bugün, millî gelirden fert başına düşen hasılanın ortalaması 3 000 dolar ise, Balıkesir İlimizin, başta, Dursunbey, Kepsut, Bigadiç, Sındırgı ve Savaştepe İlçelerimiz olmak üzere birçok ilçesinde bunun yarısı nispetinde veya çok altındadır. O bakımdan, en azından bu ilçeler itibariyle, Balıkesir'in, kalkınmada öncelikli yöreler kapsamına alınması lazım gelir diye düşünüyorum.

İşte, bu Balıkesir-Edremit-Ayvacık yolunun genişletilmesi lazım. Yaz aylarında, turizmin yoğun olduğu mevsimde o yoldan gitmek hakikaten büyük bir meşakkat.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Özgün, lütfen tamamlayınız.

İSMAİL ÖZGÜN (Devamla) – Öbür taraftan, Balıkesir-Susurluk-Karacabey yolunun, İstanbul-İzmir trafiğini taşıyan yolun, mutlaka yapılması lazım, bitirilmesi lazım. Bandırma-Susurluk ayrımı, Bandırma-Karacabey, Balıkesir-Dursunbey-Harmancık-Tavşanlı yollarının mutlaka yapılması lazım. Balıkesir-Bigadiç-Sındırgı yolu hizmete fevkalade yetersizdir, programa alınıp ihalesinin yapılması gerekir diye düşünüyorum.

Bu ulaşım ve sanayi sorunlarının yanında, Balıkesir'de bir üniversitemiz var, kampus inşaatının bir an evvel tamamlanması lazım. Bu üniversite çatısı altına, en azından, bir tıp fakültesinin konulması lazım; Savaştepe'deki eski öğretmen okulunun, sınıf öğretmeni yetiştiren bir eğitim fakültesi haline getirilmesi, Susurluk, Bigadiç ve Kepsut İlçelerimize de, en azından, birer tane meslek yüksekokulu kurulması lazım gelir diye düşünüyorum.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Özgün, son cümleniz için tekrar mikrofonu açıyorum; lütfen tamamlayınız.

Buyurun.

İSMAİL ÖZGÜN (Devamla) – Tabiî, Balıkesirimizin çok daha büyük sorunları var; ama, onlara, zaman yetersizliği nedeniyle giremiyorum.

Hükümetimizden anlayış bekliyoruz, özellikle sanayii başta olmak üzere, ulaşım sorunlarına çözüm bulunmasını rica ediyoruz. Bu düşüncelerle hepinizi saygıyla, hürmetle selamlıyorum. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Özgün.

Başkanlığın Genel Kurula diğer sunuşları vardır.

Meclis araştırması önergeleri vardır; okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Saygılarımızla.

1– Metin Kalkan (Hatay)

2– Mehmet Batuk (Kocaeli)

3– Mustafa Geçer (Hatay)

5– Salih Kapusuz (Kayseri)

6– M. Zeki Çelik (Ankara)

7– Yaşar Canbay (Malatya)

8– Cemil Çiçek (Ankara)

9– Şeref Malkoç (Trabzon)

10– Tevhit Karakaya (Erzincan)

11– Suat Pamukçu (Bayburt)

12– Yakup Budak (Adana)

13- Ali Gören (Adana)

14-Mehmet Zeki Okudan (Antalya)

15-Hüseyin Kansu (İstanbul)

16-Mehmet Ali Şahin (İstanbul)

17-Şükrü Ünal (Osmaniye)

18- Mahmut Göksu (Adıyaman)

19- Mehmet Özyol (Adıyaman)

20- Avni Doğan (Kahramanmaraş)

21- Hüseyin Karagöz (Çankırı)

Gerekçe:

Muhtarlık, sivil ve kamu alanının buluştuğu ilk ve önemli temel ünitedir. Halkın kamuya açıldığı, devleti bulduğu ilk kurumdur. Yönetimimizin en alt iletişimini sağlayan ve yönetimi ayakta tutan en sağlıklı bu ünite, maalesef, devlet üst yönetimlerince hizmetlerini kolaylaştırıcı gerek büro malzemeleri gerekse özlük hak ve yetkileri açısından yeterince rahatlatılamamışlardır.

Muhtarlar, mülkî amirlerdir. Yetkileri, köy halkına karşı kısıtlı, yönetim kadrolarına karşı yok denecek kadar azdır. Seçimle göreve gelen mülkî amir muhtarlarımız, atanmış kamu görevlileri tarafından bir personel gibi muamele görmektedirler. Muhtarlarımız, kendilerini seçen halka karşı, yasaların kendilerine yüklediği görev ve sorumluluklarını yerine getirememenin sıkıntısını ve ezikliğini yaşamaktadır. Muhtarını seçen halk, seçtiği muhtarından her türlü hizmeti beklemektedir; çünkü, her an, karşısında muhtarını bulmaktadır.

Günümüzde, kentlerimizde 15-20 bin nüfuslu büyük mahalleler oluşmuş bulunmaktadır. Söz konusu mahallelerin sorunlarını ve çözüm önerilerini yerine getirmek, çözmek için yasal yetkileri ve ekonomik imkânları olmadan yerine getiremeyeceği bir vakıadır. Merkezî yönetimin, artık, yerinden yönetim anlayışına bırakıp, çağdaş dünyanın gittiği yolda biz de mülkî amirlere yasal ve ekonomik sorumluluklarını belirleyip, hak ettikleri hizmet ve itibarı sağlamalıyız.

Muhtarlarımızın, yasalarla, görev ve sorumlulukları her gün artarken, söz konusu görev ve sorumlulukları yerine getirmek için hangi imkânla, hangi yetkiyle, hangi ekonomik ve sosyal durumla yerine getireceği düşünülmemekte ve iyileştirme yapılmamaktadır. Muhtarlarımıza verilen ödenekle, Bağ-Kur primlerini dahi ödeyememektedirler. Kırtasiye, telefon, aydınlatma, yakacak ve yol giderlerini nasıl karşılayacaktır?

BAŞKAN – Bilgilerinize sunulmuştur.

Önerge gündemdeki yerini alacak ve Meclis araştırması açılıp açılmaması konusundaki öngörüşme, sırası geldiğinde yapılacaktır.

Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

1- Metin Kalkan (Hatay)

2- Hüseyin Karagöz (Çankırı)

3- Mehmet Batuk (Kocaeli)

4- Mustafa Geçer (Hatay)

5- Mehmet Bekaroğlu (Rize)

6- Salih Kapusuz (Kayseri)

7- M. Zeki Çelik (Ankara)

8- Yaşar Canbay (Malatya)

9- Cemil Çiçek (Ankara)

10- Şeref Malkoç (Trabzon)

11- Tevhit Karakaya (Erzincan)

12- Suat Pamukçu (Bayburt)

13- Yakup Budak (Adana)

14- Ali Gören (Adana)

15- Mehmet Zeki Okudan (Antalya)

16- Hüseyin Kansu (İstanbul)

17- Mehmet Ali Şahin (İstanbul)

18- Şükrü Ünal (Osmaniye)

19- Mahmut Göksu (Adıyaman)

20- Mehmet Özyol (Adıyaman)

21- Lüfti Doğan (Gümüşhane)

22- Avni Doğan (Kahramanmaraş)

Gerekçe:

Cumhuriyetin kuruluş yıllarında, ulaşım politikasının temel hedefi, Anadolu'yu demiryolları ağıyla donatmaktı. Ancak, 1950'li yıllardan sonra temel ulaşım politikasında değişiklik yapılarak, karayolu ulaşımını temel alan bir politika izlenmeye başlanmıştır. Üzülerek müşahede edilmektedir ki, bu politika, hâlâ devam etmektedir.

Dünyaya baktığımızda, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin demiryolu ulaşımına büyük önem verdikleri gözlenmektedir. Temel ulaşım politikalarını demiryolu ulaşımı oluşturmaktadır. Fransa, Almanya, Japonya, İspanya gibi saatte 200 kilometreyi aşan hızlı tren teknolojisi geliştirerek ulaşımda büyük mesafeler katedilmiştir.

Ülkemizde ekonomik sıkıntıların temel nedenlerinden birisi de, ulaşımın yetersiz olduğu gerçeğidir. 1998 yılının trafik kazalarını bilançosunda hasar ve işgücü kaybı olarak 2 katrilyon 833 trilyon Türk Lirası ekonomik kayıp, ulaşım gerçeğini gözler önüne sermektedir. Hatta toplumsal felaket açısından da toplam ölü 6 590, yaralı ve sakat sayısı 116 876 kişidir.

Dünyada ve ülkemizde doğal çevrenin korunması hususunda artan toplumsal gerçek, tabiat dengesindeki bozulmanın verdiği kayıp, ulaşım politikalarını etkiler hale gelmiştir. Ülkemizin coğrafî konumu, jeolojik yapısı gözönüne alındığında demiryolu ulaşım politikasına yeniden dönülmesi gerçeği apaçık ortaya çıkmıştır.

Demiryolu ulaşımında yeni teknolojiler kullanılarak hem ekonomiye büyük katkı sağlanacak hem de doğal çevrenin korunması, enerji tasarrufu, güvenli ve hızlı ulaşım, trafik kazalarının sebebiyet verdiği ölümlerin ve sakatlıkların azalması, işgücü kaybının asgarî seviyeye düşürülmesi gibi önemli başarılar elde edilecektir.

Sonuç olarak, ülkemizin yarım yüzyıldır ihmal ettiği demiryolu temel ulaşım politikasının yeniden ele alınması, demiryolu ulaşımındaki temel sorunun araştırılması, ihtiyaçlarımızın tespit edilmesi, günümüz çağdaş teknolojisinin şu andaki sisteme uygulanması ve yeni demiryolu ağlarının açılması hususunda bir Meclis araştırması açılması zarureti doğmuştur.

BAŞKAN – Bilgilerinize sunulmuştur.

Önerge gündemdeki yerini alacak, Meclis araştırması açılıp açılmaması konusundaki öngörüşme, sırası geldiğinde yapılacaktır.

Son önergeyi okutuyorum.

Bu önemli sınır kentimizin sorunlarının sağlıklı bir şekilde ortaya çıkması ve bu sorunların çözüm yollarının araştırılması için Anayasamızın 98 inci ve Meclis İçtüzüğünün 104, 105 inci maddeleri gereğince bir Meclis araşırması açılmasını arz ederiz.

1- Metin Kalkan (Hatay)

2- Hüseyin Karagöz (Çankırı)

3- Mehmet Batuk (Kocaeli)

4- Avni Doğan (Kahramanmaraş)

5- Mustafa Geçer (Hatay)

6- Mehmet Bekâroğlu (Rize)

7- Salih Kapusuz (Kayseri)

8- M. Zeki Çelik (Ankara)

10- Şeref Malkoç (Trabzon)

11- Yakup Budak (Adana)

12- Suat Pamukçu (Bayburt)

13- Mehmed Zeki Okudan (Antalya)

14- Ali Gören (Adana)

15- Hüseyin Kansu (İstanbul)

16 -Mehmet Ali Şahin (İstanbul)

17 - Şükrü Ünal (Osmaniye)

18 - Mahmut Göksu (Adıyaman)

19 - Mehmet Özyol (Adıyaman)

20 - Lütfi Doğan (Gümüşhane)

Gerekçe:

Ülkemizin güneyinde bulunan, zengin tarım kaynaklarına sahip, coğrafî konum itibariyle önemli ilimiz Hatay, nüfusu, iklimi, İskenderun Körfezi ve mevcut sanayi kuruluşlarıyla hızlı bir gelişme göstermesi gerekirken, bu gelişme ilin geneline yayılamamıştır.

Bu durumun genel nedenleri, kaynak sıkıntısı, sınır bölgesi oluşu, kamu yatırımlarının yetersiz oluşu, ulaşım ve altyapı yetersizliğidir. Coğrafî bakımdan önemli olan bu sınır ilimize hava ulaşımı olmaması, gelişmesini olumsuz yönde etkilemektedir. Ayrıca, deniz ulaşımında İskenderun Limanının ihtiyaca cevap verememesi, ekonomik açıdan büyük bir kayıp oluşturmaktadır.

İlimizin, gerek ülkelerarası karayolu bağlantıları gerekse kendi ilçeleriyle olan bağlantıları ilkel ve yetersizdir. Antakya-Altınözü, Antakya-Yayladağ, Kırıkhan-Hassa, İskenderun-Kırıkhan yollarının yapımı acilen gerçekleştirilmelidir. Bu ilçelerin kalkınması, ulaşımla doğrudan ilgilidir.

Sınır ili olması, can ve mal güvenliği bakımından önem arz etmektedir. Sınır bölgelerinde yaşayan köylülerimize maddî ve manevî destekler sağlanarak sosyal imkânlar sunulmalıdır.

Geniş tarım alanlarına sahip olan ilin, ülke ekonomisine büyük katkısı olan tarım ürünlerinden tütün, pamuk, buğday ve zeytin üreticilerimizin sorunları tespit edilip acilen çözüm bulunmalıdır. Çİftçimize düşük faizli destek kredisi sağlanmalı, ürünlerin tabanfiyatları tatmin edici düzeyde tutulmalı ve peşin ödeme yapılmalıdır.

Kırsal kesimdeki çiftçiler başta olmak üzere, tüm çiftçiler desteklenmeli, Amik Ovası çiftçilerinin kiraladıkları hazine arazileri kendilerine devredilmeli, sınır köylüleri maddî ve manevî yönden desteklenerek, onlara, sınır ticareti yapma imkânları sağlanmalıdır.

Bölge halkının kalkınması hem bölge halkının birlik ve beraberliği hem de ülkenin birlik ve beraberliği açısından önem arz etmektedir.

BAŞKAN – Bilgilerinize sunulmuştur.

Önerge, gündemdeki yerini alacak ve Meclis araştırması açılıp açılmaması konusundaki öngörüşme, sırası gelince yapılacaktır.

Sözlü soru önergesinin geri alınmasına dair bir önerge vardır, okutuyorum:

Gündemin, "Sözlü Sorular" kısmının 59 uncu sırasında yer alan (6/295) esas numaralı sözlü soru önergemi, yazılı cevap aldığımdan,, geri alıyorum.

Gereğini saygılarımla arz ederim.

Hakkı Töre

Hakkâri

BAŞKAN – Sözlü soru önergesi geri verilmiştir.

Sayın milletvekilleri, gündemin "Kanun Tasarı ve Teklifleri ile Komisyonlardan Gelen Diğer İşler" kısmına geçiyoruz.

Gündemin 1 inci sırasında yer alan, Bankalar Kanununda değişiklik yapılmasına ilişkin kanun tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu raporunun müzakerelerine kaldığımız yerden devam edeceğiz.

BAŞKAN – Komisyon ve Hükümet yerlerini almışlardır.

Geçen birleşimde, tasarının 4 üncü maddesi kabul edilmişti; şimdi, 5 inci maddeyi okutuyorum:

MADDE 5.- 4389 sayılı Kanunun 12 nci maddesinin (1) numaralı fıkrasının (a) bendi yürürlükten kaldırılmış, izleyen bentler buna göre teselsül ettirilmiştir.

BAŞKAN – Madde üzerinde ilk söz; Fazilet Partisi Grubu adına, Afyon Milletvekili Sayın Sait Açba'ya aittir.

Buyurun Sayın Açba.

Süreniz 10 dakika efendim.

FP GRUBU ADINA SAİT AÇBA (Afyon) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; tasarının 5 inci maddesi üzerinde Grubum adına söz almış bulunuyorum; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Bankacılık sektörü, bir taraftan, para politikasını etkileme; diğer taraftan, gelir ve servet dağılımını etkileme, bir taraftan, sektörler arası kaynak dağılımını etkileme ve fonların verimli alanlara aktarılmasını sağlama gibi, temel fonksiyonlara sahiptir; ancak, Türkiye'de, bankacılık sektörünün, bu temel fonksiyonları yeterince yerine getirmediğini de açıkca ifade etmemiz gerekmektedir.

Sektörün, gerçekten, çok büyük bir kârlılığı vardır; ama, bu kârlılık, kesinlikle verimlilikten, kaynaklanmamaktadır; tamamıyla, rekabetten uzak, enflasyon ortamında bilhassa, devlet kâğıtlarının -Hazine bonosu ve tahvillerin- alımına yönelik olarak veya buralara kaynak transferi şeklinde, buralardan elde edilen çok büyük bir kârlılığın, bankacılık sektöründe en önemli olumsuzluklardan biri olduğunu açıkça ifade etmemiz gerekmektedir.

Tabiî, tamamıyla, kamu sektörüne dayalı bir kârlılık ve sektörün, kamu sektörüne dayalı tarzda çalışması nedeniyle, sistem içinde küçük bankaların sayısının da hızla arttığını ve temelinin sağlam olmadığını; örneğin, 1987-1997 dönemini dikkate aldığımızda, hemen hemen 13 yeni bankanın kurulduğunu ve bunların ağırlıklı bir kısmının da küçük bankalar olduğunu da açıkça görmemiz mümkündür.

Şimdi, kamu kesiminde senetlerin aşağı yukarı yüzde 85'i bankalar tarafından satın alındığına göre, acaba, bankalara yönelik kamu kesiminden transfer edilen faizlerin durumu nedir veya dolar cinsinden ifadesi nedir diye sorulduğunda, 1995-1999 yılları arasında, iç ve dışborç faizleri için ödediğimiz dolar cinsinden faiz miktarı 92 milyar dolardır, içborç faizi olarak ödenen miktar ise 81 milyar dolardır. Bunun yüzde 85'i bankalara ait olduğuna göre, 1995 - 1999 döneminde, bankalara transfer edilen faiz miktarı 68 milyar dolara ulaşmış bulunmaktadır.

2000 yılını dikkate aldığımızda, 2000 yılında, hepinizin bildiği gibi, 42 - 43 milyar dolar civarında iç ve dışborç faizi vardır ki, bunun hemen hemen 40 milyar doları, içborç faizlerine yönelik olarak yapılacak ödemedir. Dolayısıyla, 1995 - 2000 dönemini dikkate aldığımızda, bankalara transfer edilen faiz miktarı –1995'ten 2000 yılı sonuna kadar- 102 milyar dolara ulaşmış olacaktır; yani, 1995 - 2000 yılları arasında, toplam olarak 134 milyar dolar faiz transferi gerçekleşmiş olacaktır; bunun, 92 milyar doları fiilen gerçekleşmiştir; içborç faizlerine yönelik olan kısmı 121 milyar dolardır; ama, bankalara intikal edecek kısmı da 102 milyar dolara ulaşacaktır.

Dolayısıyla, bankacılık kesimi, Türkiye'de, maalesef, sağlam zemine oturmamaktadır; kaygan bir zeminde bulunmaktadır. Bankacılık, tamamıyla devlet senetlerinden, devletin ihraç etmiş olduğu senetlerden beslenmektedir. Dolayısıyla, tamamıyla ihtisaslaşmış verimli bir alanda çalışmayan bankaların, bir bakıma, bu kaygan zeminde her zaman için -pek çok bankanın- batması gibi problemler de söz konusudur. Tabiî, bunun sonuçları, şüphesiz, yine, kamu kesimine yansıyacaktır.

Türkiye'de, borçlanma problemleri halledilmediği müddetçe, bankacılık sektörünün zemininin de sağlamlaşması imkânı yoktur. Yine, borçlanma problemi halledilmediği müddetçe, Türkiye'de, ekonomik problemlerin çözülmesi imkânı da yoktur. Türkiye'nin en önemli sorunu, borçlanma problemidir; ama, hükümetin realize etmiş olduğu politikalara bakıldığında, bilhassa, iç borçlanmayla ilgili düzenlemelere bakıldığında, maalesef, bu düzenlemelerin gerçekçi bir zemine oturmadığını da açıkça görmemiz mümkündür. Dolayısıyla, ilk halledilmesi gereken mesele budur, bir bakıma, bankacılık sektörünün sağlam bir zemine oturması açısından.

5 inci maddede, 4389 sayılı Kanunun 12 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin yürürlükten kaldırıldığı görülmektedir. Yürürlükten kaldırılan hüküm şudur: "Bankalar, ana faaliyet konuları para ve sermaye piyasaları ile sigortacılık olan ve bu konularda özel kanunlarına göre izin ve ruhsat ile faaliyet gösteren malî kurumlar dışındaki bir ortaklığa özkaynaklarının en fazla yüzde 15'i oranında iştirak edebilirler. Bu tür ortaklıkların toplam tutarı banka özkaynaklarının yüzde 60'ını aşamaz."

Ben, kanunun hayırlı olmasını temenni ederken, teşekkür ederim Sayın Başkanım.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Açba.

Buyurun efendim. (DYP sıralarından alkışlar)

Süreniz 10 dakika.

DYP GRUBU ADINA ALİ NACİ TUNCER (Trabzon) – Sayın Başkan, saygıdeğer milletvekilleri; görüşülmekte olan tasarının 5 inci maddesi üzerinde Grubum adına söz almış bulunuyorum; gerek Grubum gerekse kendi adıma, hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Saygıdeğer milletvekilleri, birkaç gündür müzakere etmekte olduğumuz Bankalar Kanunundaki değişikliği tetkik ettiğimizde, bu Kanun, bu yılın 23 Haziranında kabul edilmiş. Aradan altı ay geçmeden, neredeyse yarısına yakın maddeleri değiştirilmektedir. Gerekçe olarak da, Avrupa ile entegrasyonu sağlıyoruz. O nedenle, bu değişiklikleri yapma zarureti doğmuştur diye ifade ediliyor.

Saygıdeğer milletvekilleri, malumunuz olduğu üzere, gümrük birliğinden sonra, yani, 1992 yılından sonra, bütün kurumlarımızın Avrupa ile entegrasyonu için gerekli hazırlıklar yapılmış ve peyderpey, bazı müesseseler Avrupa entegrasyonu için düzeltilmiştir. Altı ay önce yapılan değişiklikte, acaba, sayın hükümet, biz, aday olarak da, artık, Avrupa Birliğine giremeyeceğiz diye nazara almayıp da değişiklikleri yapmamış mıydı, bu düşünce içerisinde miydi? Eğer, bu düşünce içerisinde değilse, altı ay sonraki değişiklikleri de mi görememişti?

2000 yılına girdiğimiz bu dönemlerde hükümetin iddialı programları var. "Ekonomide enflasyonu yüzde 10'lara düşüreceğim" diyor, "faizleri düşüreceğim" diyor, "dövizleri sisteme sokacağım" diyor, "bütçe açıklarını kapatacağım" diyor. Güzel vaatler... Hepimiz memnun oluruz; ancak, altı ay sonrayı göremeyen, altı ay önce getirdiği bir kanunun neredeyse yarı maddesini değiştiren bir hükümetin bu vaatlerine nasıl inanacağız arkadaşlar?!

Görüşmekte olduğumuz tasarının 5 inci maddesiyle 4389 sayılı Kanunun 12 nci maddesinin (1/a) bendi iptal edilmekte. Bu (1/a) bendinde ne vardı: Bankalar, kendi faaliyetleri dışında olan bu iştiraklere, en fazla, özsermayelerinin yüzde 15'i kadarıyla ve toplam da yüzde 60'ı geçmeyecek şekilde iştirak edeceklerini belirtmekteydi. Bu hüküm, metinden çıkarılmaktadır. Gerekçe olarak da "biz, bu iştirakleri kredi niteliğinde gördüğümüz için, artık bu tahdide lüzum yok" diyorlar. Ayrıca, geçici 1 inci maddeyle bugünkü iştiraklerini de peyderpey indireceklerini ve neticede, yüzde 25 oranında muhafaza edeceklerini belirtmektedirler. İşte, 2001 yılında yüzde 75'e, 2002 yılında yüzde 70'e vesaire, en sonunda, altı yıl sonra yüzde 25'e inecek deniliyor. Bu sistemle, bankaların diğer kuruluşlara iştirakine gem vurulmaktadır; bu sistemden anlaşılan budur.

Muhterem arkadaşlar, ümit ediyorum ki, benim tahmin ettiğim gibi olmasın da başarılı olsun bu kanun. Bu memleket hepimizin. Biz, bir muhalefet hırsı içerisinde konuşmuyoruz, doğrusu yapılsın diyoruz. İki gün sonra olsun; ama, kuruluşların bilgilerine müracaat edilsin, ehil olanların fikirleri dinlensin, muhalefetin fikirleri dinlensin ve yaptığımız kanunlar kalıcı olsun.

Hepinize saygılar sunuyorum efendim. (Alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Tuncer.

Gruplar adına başka söz talebi?.. Yok.

Şahıslar adına ilk söz, Sakarya Milletvekili Sayın Cevat Ayhan'ın.

Sayın Ayhan?.. Yoklar.

Kocaeli Milletvekili Sayın Turhan İmamoğlu?.. Yok.

Erzurum Milletvekili Sayın Aslan Polat?..

ASLAN POLAT (Erzurum) – Vazgeçtim efendim.

BAŞKAN – Peki efendim.

Önerge yok.

Maddeyi, Komisyondan geldiği şekliyle oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

Müteakip maddeyi okutuyorum:

MADDE 6.- 4389 sayılı Kanunun 13 üncü maddesinin (4) numaralı fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına ilk söz; Fazilet Partisi...

İSMAİL KAHRAMAN (İstanbul) – Vazgeçtik Sayın Başkan.

BAŞKAN – Doğru Yol Partisi Grubu adına, Samsun Milletvekili Sayın Kabataş; buyurun efendim.

Süreniz 10 dakika.

DYP GRUBU ADINA KEMAL KABATAŞ (Samsun) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; görüşmekte olduğumuz tasarının 6 ncı maddesi, daha önce, Haziran 1999'da değişiklikle yürürlüğe konulmuş olan kanunun 13 üncü maddesinin 4 numaralı fıkrasını değiştiren bir düzenleme ve bu tasarıyla getirilen, bankacılık sektörü açısından fevkalade önemli sonuçlar doğurabilecek olan başka, ciddî ve kapsamlı bir düzenleme. Nedir getirilen düzenleme ve bu düzenlemenin sonuçları açısından nedir bankacılık sektörünün görüşü ve durumu; bunlara değinmek istiyorum.

Bankalar Birliğiyle yapılan görüşmelerde, bankacılar, kesinlikle, bu kapsamda bir uygulamanın, bugünkü bankaların iştirak yapıları, ortaklık yapıları, dolaylı iştirak ve ortaklık ilişkileri karşısında uygulanabilir olmadığını, uygulanamayacağını açık ve net şekilde ifade ettiler. Ancak, bu düzenleme, yine, Avrupa Birliği kriterlerine uyum yaklaşımı içinde gündeme getirildi ve ısrarla savunuldu.

İlk şekline göre altkomisyonda ve üstkomisyonda (Plan ve Bütçe Komisyonunda) birazcık yumuşatıldı; ama, şunu, açıklıkla bir kez daha ifade etmek istiyorum: Biz, bu düzenlemeleri, bizim millî kurumlarımız olan bankalar için getiriyoruz. Getirdiğimiz sistemin, önerdiğimiz modelin, bankalar açısından uygulanabilir, anlamlı sonuçlar çıkarabilir, ortaya konulabilir özellikte ve doğrulukta olması lazımdır.

Her şeye rağmen, getirilen düzenlemenin sektör için hayırlı olmasını diliyor, saygılar sunuyorum. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Kabataş.

Şahıslar adına ilk söz, İstanbul Milletvekili Sayın Masum Türker'e ait.

Buyurun. (DSP sıralarından alkışlar)

Konuşma süreniz 5 dakikadır.

Birincisi, bu konsolide rasyoların belirlenmesinde, geçtiğimiz gün kabul ettiğimiz Türkiye muhasebe standartlarında, muhakkak, Kurul tarafından belirlenecek konsolidasyon ilkelerine uyulmasında büyük yarar var. Bu ilkelere uyulurken de, bu kanun çerçevesindeki konsolide oranlarda, malî ortaklıklar ile malî olmayan ortaklıklar arasındaki farkların muhakkak belirtilmesinde yarar var.

Bu vesileyle, saygılarımı sunuyorum. (DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Türker.

Sakarya Milletvekili Sayın Cevat Ayhan?.. Yok.

Kocaeli Milletvekili Sayın Turhan İmamoğlu?.. Yok.

Erzurum Milletvekili Sayın Aslan Polat?.. Yok.

Madde üzerindeki konuşmalar tamamlanmış bulunuyor.

Önerge yok.

Soru?.. Yok.

Maddeyi, Komisyondan geldiği şekliyle oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

7 nci maddeyi okutuyorum:

MADDE 7.- 4389 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin (2), (3), (4) ve (5) numaralı fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, maddeye aşağıdaki (6) ve (7) numaralı fıkralar eklenmiştir.

“2. a) Kurum, bir bankanın varlıklarının vade itibariyle taahhütlerini karşılayamadığını veya bu durumun gerçekleşmek üzere olduğunu veya likiditeye ilişkin düzenlemelere uymadığını tespit ettiği takdirde; bankadan, onaylayacağı bir plan dahilinde bu durumun düzeltilmesini isteyebileceği gibi uygun bir süre vererek;

aa) Uzun vadeli veya duran değerlere yatırım yapılmaması,

ab) İştirakler ve gayrimenkuller gibi duran değerlerin elden çıkarılması

da dahil olmak üzere, likiditenin güçlendirilmesi amacıyla, uygun göreceği her türlü tedbirin alınmasını isteyebilir.

b) Kurum, bir bankanın özkaynaklarının sermaye yeterliliğine ilişkin düzenlemelere göre yetersiz kaldığını ya da bu durumun gerçekleşmek üzere olduğunu tespit ettiği takdirde; bankadan, onaylayacağı bir plan dahilinde, sermaye artırımı veya sermaye benzeri kaynak temin edilmesi suretiyle bu durumun düzeltilmesini isteyebileceği gibi,

ba) Kâr dağıtılmaması, yönetim kurulu üyeleri ile genel müdür ve yardımcılarına huzur hakkı, ikramiye, prim, aynî ve nakdî sosyal yardım ya da her ne ad altında olursa olsun verilen ek ödemelerin durdurulması,

bb) zarar doğurduğu tespit edilen faaliyetlerinin sınırlandırılması veya durdurulması,

bc) verimi düşük veya verimsiz varlıklarının elden çıkarılması

da dahil olmak üzere, özkaynakların güçlendirilmesi amacıyla, uygun göreceği her türlü tedbirin alınmasını isteyebilir.”

“3. Kurum, bir bankanın;

a) Bu maddenin (2) numaralı fıkrası kapsamında alınması istenen tedbirleri kısmen ya da tamamen almadığını, bu tedbirlerin kısmen veya tamamen alınmış olmasına rağmen malî bünyesinin güçlendirilmesine imkân bulunmadığını ya da malî bünyesinin bu tedbirler alınsa dahi güçlendirilemeyecek derecede zayıflamış olduğunu,

b) Yükümlülüklerini vadesinde yerine getiremediğini,

c) Bu madde hükümlerinin uygulanmasında Kurulca belirlenecek değerleme esasları çerçevesinde yükümlülüklerinin toplam değerinin varlıklarının toplam değerini aştığını,

d) Faaliyetine devamının mevduat sahiplerinin hakları ve malî sistemin güven ve istikrarı bakımından tehlike arzettiğini

tespit ettiği takdirde, Kurul, en az beş üyesinin aynı yöndeki oylarıyla alınan kararla temettü hariç ortaklık hakları ile bankanın yönetim ve denetimini Fona devretmeye veya bankacılık işlemleri yapma ve/veya mevduat kabul etme iznini kaldırmaya yetkilidir.”

“4. Kurum, bir bankanın yönetim ve denetimini doğrudan ya da dolaylı olarak, tek başına veya birlikte elinde bulunduran ortakların, banka kaynaklarını bankanın emin şekilde çalışmasını tehlikeye düşürecek biçimde doğrudan veya dolaylı olarak kendi lehlerine kullandıklarını veya bankayı bu suretle zarara uğrattıklarını tespit ettiği takdirde Kurul, en az beş üyesinin aynı yöndeki oylarıyla alınan kararla bunların temettü hariç ortaklık hakları ile bankanın yönetim ve denetimini Fona devretmeye yetkilidir.”

“5. a) Fon, (3) numaralı fıkra hükümlerine göre temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetimi kendisine devredilen bankanın devir tarihi itibariyle düzenlenecek bilançosunu esas almak suretiyle;

aa) Uygun göreceği aktiflerini, teşkilatını ve aksine talebi olmayan personeli ile devir tarihi itibariyle mevduat toplamları en yüksek beş bankaca uygulanan faiz oranları ortalamasını geçmemek üzere işlemiş faizleriyle birlikte sigortaya tâbi tasarruf mevduatını ve pasifte yer alan karşılık kalemlerini, kurulacak bir bankaya ya da mevcut bankalardan istekli olanlara devretmeye ve/veya bankacılık işlemleri yapma ve mevduat kabul etme izninin kaldırılmasını Kuruldan istemeye,

ab) Sigorta kapsamında bulunan mevduat tutarını aşmamak ve hisselerinin tamamına sahip olmak kaydıyla, sermayesine tekabül eden zararlarını devralmaya

yetkilidir. Devralınan zararlara istinaden yapılacak ödemelerin karşılığını temsil eden hisseler başkaca bir işleme gerek kalmaksızın Fona intikal eder.

Hakkında bu fıkranın (aa) altbendi hükümleri uygulanan bankanın devredilen aktiflerinin toplamının devredilen pasiflerinin toplamını karşılamaması halinde aradaki fark Fon tarafından ödenir. Bu halde ve hakkında bu fıkranın (aa) altbendi hükümleri uygulanan bankanın bankacılık işlemleri yapma ve mevduat kabul etme izninin kaldırılması durumunda bu Kanunun 16 ncı maddesinin 2 ve 3 numaralı fıkraları uygulanmaz. Bu kanunun 16 ve/veya 17 nci maddelerine göre iflas masaları kurulması halinde, Fon ödediği tutar kadar bunlara imtiyazlı alacaklı sıfatıyla iştirak eder.

b) Fon, (4) numaralı fıkra hükümlerine göre temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetimi kendisine devredilen bankanın;

bb) Yönetim ve denetimini doğrudan veya dolaylı olarak, tek başına veya birlikte elinde bulunduran ortakları ile tüzelkişi ortaklarının sermayesinin yüzde onundan fazlasına sahip gerçek kişi hissedarlarından kendilerine, eşlerine ve velayet altındaki çocuklarına ait taşınmaz mal ve iştiraklerini, haczi caiz olan taşınır mal, hak ve alacaklarını ve menkul kıymetlerini ve her türlü kazanç ve gelirleri ve ayrıca bildirimden önceki iki yıl içinde ivazlı veya ivazsız olarak iktisap ettikleri veya devrettikleri taşınmaz mal, haczi caiz taşınır mal, hak, alacak ve menkul kıymetlerini gösterir birer mal beyannamesi vermelerini istemeye,

bc) Yönetim ve denetimini doğrudan veya dolaylı olarak, tek başına veya birlikte elinde bulunduran ortaklarının malvarlıkları üzerine teminat aranmaksızın ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz kararları ile ilgililerin yurtdışına çıkmasına yasaklama dahil, alacaklıların menfaati için zorunlu olan her türlü muhafaza tedbirinin alınmasını ilgili mahkemeden istemeye

yetkilidir.

Bu bend hükümlerine göre istenen mal beyannamesinin en geç yedi gün içinde Fona verilmesi zorunludur. Bu mal beyanının hüküm ve sonuçları hakkında 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun ilgili hükümleri geçerlidir. Bu bend hükümleri çerçevesinde alınan tedbir ve haciz kararları, karar tarihinden itibaren altı ay içinde dava veya icra veya iflas takibine konu olmazsa kendiliğinden ortadan kalkar. Fonun ilgililer hakkında 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun Onbirinci Bap hükümlerine göre açacağı iptal davasında aciz vesikası şartı aranmaz.

“Bu maddenin (4) numaralı fıkrasında belirtilen şekilde kullanılan kaynaklar veya uğranılan zarar verilen süre içinde iade veya tazmin edilmediği takdirde bu zarar veya kullanılan kaynakların miktarına bakılmaksızın bu ortaklara ait hisseler Fona intikal eder. Bu kaynaklar veya uğranılan zararın verilen süre içinde iade veya tazmin edilmesine rağmen uğranılan zararın özkaynakları aştığının tespiti halinde ise bankanın hisselerinin tamamı başkaca bir işleme gerek kalmaksızın Fona intikal eder.

c) Bu Kanun hükümlerine göre temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetimleri veya hisseleri Fona intikal eden bankaların, alacaklarını dava veya takip yoluyla tahsil etme cihetine gitmeleri halinde 492 sayılı Harçlar Kanununun 2 nci,23 üncü, 29 uncu maddeleri ve 2548 sayılı Cezaevleri ile Mahkeme Binaları İnşası Karşılığı Olarak Alınacak Harçlar ve Mahkûmlara Ödettirilecek Yiyecek Bedelleri Hakkında Kanunun 1 inci maddesi hükümleri uygulanmayacağı gibi, her türlü ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz taleplerinde teminat şartı aranmaz. Fonun ve Fona intikal eden bankaların alacaklarına ilişkin davalarda Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun seri muhakeme usulü hükümleri uygulanır.”

“6. Fon, (5) numaralı fıkra hükümlerine göre hisseleri kendisine intikal eden bankanın;

a) Gerektiğinde malî ve teknik yardım da sağlamak suretiyle, varlık ve yükümlülüklerini kısmen veya tamamen, mevcut bankalardan istekli olanlara ya da kurulacak bir bankaya devretmeye veya bankayı isteklisi bulunan başka bir bankayla birleştirmeye,”

b) Malî sistemde güven ve istikrarın sürdürülmesini teminen, Kurulca gerekli görülen hallerle sınırlı olmak üzere; malî bünyesinin güçlendirilmesi ve yeniden yapılandırılması için gerektiğinde sermayesini artırmaya, Merkez Bankasının görüşü alınmak suretiyle kanuni karşılık yükümlülüklerini cezai faizlerini de kaldırmak suretiyle ertelemeye veya düşürmeye, iştirak, gayrimenkul ve diğer aktiflerini satın almaya veya bunları teminat olarak alıp karşılığında avans vermeye ya da mevduat yapmaya, alacaklarını, zararlarını devralmaya, bu şekilde sahip olduğu aktifleri ve hisse senetlerini iskonto veya sair suretlerle üçüncü kişilere satmaya, vadeleri uzatılmak kaydıyla borçlarını garanti etmeye, her türlü alacak ve varlıkların nakde tahvilini kendisi sağlayabileceği gibi, yapacağı anlaşmalar çerçevesinde kamusal sermayeli olanlar da dahil olmak üzere diğer bankalar aracılığıyla Fon nam ve hesabına bunları nakde tahvil ettirmeye,

ve gerekli göreceği her türlü tedbiri almaya ya da banka hakkında (5) numaralı fıkranın (aa) alt bendi hükümlerini uygulamaya yetkilidir. Bu fıkra ve (5) numaralı fıkra hükümlerine göre yapılan devir işlemlerinde alacaklı ve borçluların rızası aranmaz.

Fon, bu fıkra ile kendisine verilmiş olan görevleri doğrudan veya Fonun sahip olduğu tüm hak, menfaat ve muafiyetlerden aynı şekilde yararlanan, kuruluşu ve sermaye artırımı 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümleri ile 23/2/1995 tarih ve 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 29 uncu maddesi hükmünden muaf ve sermayesinin tamamına sahip olduğu kamu tüzel kişiliğini haiz bir şirket aracılığı ile de gerçekleştirebilir.”

“7. Fon, bu madde hükümlerine göre temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetimleri veya hisseleri kendisine intikal eden bankada, bankanın tüm varlıkları ile kayıt ve belgelerinin güvenliğini sağlamak üzere gerekli her türlü tedbiri almaya ve bu amaçla sınırlı olmak üzere kamu kurumlarının yardım ve desteğinden yararlanmaya yetkilidir. Fon, yapacağı anlaşmalar çerçevesinde bu desteği özel kuruluşlardan da sağlayabilir.

Bu madde hükümleri uyarınca, bankaların hisselerinin veya temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetimlerinin Fona devrine veya bankacılık işlemleri yapma ve mevduat kabul etme izinlerinin kaldırılmasına ilişkin Kurul kararları Resmi Gazetede yayımlanır.”

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, 7 nci madde üzerinde ilk söz, Fazilet Partisi Grubu adına, Tokat Milletvekili Sayın Ergün Dağcıoğlu'na ait.

Buyurun Sayın Dağcıoğlu. (FP sıralarından alkışlar)

Süreniz 10 dakikadır.

FP GRUBU ADINA MEHMET ERGÜN DAĞCIOĞLU (Tokat) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; 293 sıra sayılı kanun tasarısının 7 nci maddesi hakkında, Grubum adına konuşmak üzere huzurlarınıza gelmiş bulunuyorum; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Konuşmama başlamadan önce, bu 7 nci maddeyle ilgili kanun tekniğini eleştirmek istiyorum sayın milletvekilleri. Farkına vardıysanız, 10 dakikada eleştirerek bitirmem istenilen madde, burada tam yarım saatte okundu. Yani, böyle madde, böyle kanun hazırlanmaz!.. Bu eleştirimi, lütfen, dikkate almalarını rica ediyorum.

Sayın milletvekilleri, bilindiği gibi, sağlıklı bir malî sistemin temel şartlarından biri de, bankacılık, para ve sermaye piyasalarındaki istikrarın ve güvenin sağlanmasıdır.

Hal böyleyken, bu Meclisten daha altı ay önce bir Bankalar Kanunu çıkarılmıştı büyük bir heyecanla, hepimiz hatırlıyoruz. Gerekçe yine aynı gerekçeydi; ülkemiz bankacılık sektörünün uluslararası standartlara uygunluğunun sağlanması gerekçisi. 4389 sayılı Kanun, bu amaç ve gerekçeyle, Türkiye Büyük Millet Meclisince ilk iş olarak, ilk yaptığımız kanun olarak, yine, böyle, alelacele, yoğun bir mesai verilerek, 18 Haziranda kabul edilmiş ve 5 gün sonra da, Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmişti.

Ayrıca, bu tasarının getiriliş gerekçesine bakılırsa, hükümetimiz, bankacılık sistemimizin, aracılığa ilişkin Avrupa Birliği direktifine bütünüyle uyumlu hale getirilebilmesi ve konsolide denetim ilkelerine ilişkin daha açık ve daha kapsamlı düzenlemeler yapılması gerektiğini altı ay sonra, bugün ancak anlayabilmiş bulunuyor; bu, çok üzücü bir tespit. O zaman da, biz, haykırarak bunları anlatmaya çalışmıştık. İşte, bu tasarı, bu nedenle, bir daha önümüze getirilmiş. Yani benim oğlum bina okur, döner döner bir daha okur. Haydi, olmadı, bir daha değiştirelim, nasılsa, bu Yüce Meclis, bu acemilikleri tamire alıştı. Bu manada, işte, bugün yapılan da budur sevgili arkadaşlar. Nitekim, bu defa yapılmak istenilen değişiklikle, bankalarla ilgili olarak, kuruluştan tasfiyeye kadar olan bütün süreçlerde alınması gereken kararların tamamı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun yetkisine bırakılmaktadır. Ayrıca, Avrupa Birliği standartlarına uygunluğun sağlanması hususunda, bu tasarıyla, bankalara, getirilen düzenlemelere uyum sağlayabilmeleri için beş yıllık bir geçiş süreci öngörülmektedir. Şimdi, beyler daha önce neredeydiniz diye sormak lazım.

Alelacele getirdiğiniz tasarılar, sizi, işte böyle mahcup etmektedir. Bari, bundan sonra getireceğiniz tasarılarınızı, lütfen, iyice düşünüp, ciddî bir hazırlıkla bu Meclisin huzuruna geliniz ki, millete, durmadan gülünç duruma, hep birlikte durmadan gülünç duruma düşmeyelim diye rica ediyorum.

Sayın milletvekilleri, şimdi, tasarının 7 nci maddesiyle 4389 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin 2, 3, 4 ve 5 numaralı fıkraları değiştirilmekte ve maddeye 6 ve 7 numaralı fıkralar eklenmektedir. Madde ve gerekçesini incelediğimizde, 4389 sayılı Kanunla, sözde ayrıntılı olarak düzenlenmiş bulunulan; ama, bakın, sözde ayrıntılı olarak düzenlenmiş bulunulan, sistemde faaliyet gösteren bankaların malî bünyelerinde meydana gelebilecek zafiyet nedenlerinin belirlenmesi ve buna göre gerekli tedbirlerin süratle alınarak uygulamaya konulmasına ilişkin hükümler daha da kapsamlı hale getirilmektedir. Buna göre, alınan tedbirlere rağmen, malî bünyeleri iyileştirilmeyen bankaların rehabilitasyona tabi tutulmalarına ve yeniden yapılanmalarına imkân sağlanarak, bazı bankalarda ortaya çıkabilecek sorunların sistem bütününe sirayet etmesinin önlenmesi amaçlanmaktadır.

Ayrıca, yine bu maddeyle, alınan bütün tedbirlere rağmen malî bünyeleri iyileştirilemeyen bankaların Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna devrine ilişkin usul ve esaslar yeniden düzenlenmeye çalışılmaktadır.

Daha önce 4389 sayılı Yasanın 14 üncü maddesinin 2 ve 3 numaralı fıkralarında yer verilen banka malî bünyelerine ilişkin muhtelif sorunlar, bu sorunların giderilmesine yönelik tedbirler 2 numaralı fıkra altında birleştirilmektedir. Buna göre, Kurum, bundan böyle, bir bankanın varlıklarının vade itibariyle taahhütlerini karşılayamadığını veya bu durumun gerçekleşmek üzere olduğunu veya likiditeye ilişkin düzenlemelere uymadığını ya da özkaynakların sermaye yeterliliğine ilişkin düzenlemelere göre yetersiz kaldığını ya da bu durumun gerçekleşmek üzere olduğunu tespit ettiği takdirde, bankadan, bu durumun düzeltilmesini isteyebileceği gibi, uygun bir süre vererek, likiditenin ve özkaynakların güçlendirilmesi amacıyla uygun göreceği her türlü tedbirin alınmasını isteyecektir.

Yine, konuştuğumuz 7 nci maddenin 4 numaralı fıkrasıyla da -çünkü, biliyorsunuz bir sürü fıkra var- ortakların, banka kaynaklarını, bankanın emin şekilde çalışmasını tehlikeye düşürecek biçimde doğrudan ya da dolaylı olarak kendi lehlerine kullanmaları ve bu şekilde bankayı zarara uğratmaları halinde, bunların temettü hariç, ortaklık hakları ile bankanın yönetim ve denetiminin Fona devri imkânı getirilmiştir.

Görüldüğü gibi kurul, elindeki müthiş yetkiyle, âdeta bankaları hesaba çekebilmekte ve kendisine göre yetersizliğini tespit ettiği anda da bankaya bir anlamda el koyabilmektedir.

Tasarının geneli itibariyle de baktığımızda, durum zaten aynıdır. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu, bu tasarıyla, süper yetkilerle donatılmıştır; anlaşıldığı kadarıyla da hükümetin temel amaçlarından birisi de zaten budur.

Burada, yine, son zamanlarda moda haline gelen Bakanlar Kurulunun yetki devri hadisesine baktığımızda, bankalarla ilgili olarak...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Lütfen tamamlayınız.

MEHMET ERGÜN DAĞCIOĞLU (Devamla) – Tamamlıyorum Sayın Başkanım.

Bankalarla ilgili olarak kuruluşlarından, tasfiyelerine kadar her aşamada alınması gereken kararlarda, oluşturulan bir kurulun, tek başına yetkilendirebilmesi son derece ağır bir yanlış olacaktır; çünkü, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun yapacağı her düzenleme, ekonomimizi makro düzeyde derinden etkileyecektir arkadaşlar.

Bu nedenle, kurulun ağırlıklı olarak bankacılardan oluşmasının -bakın altını çizmek istiyorum, lütfen- bu nedenle, kurulun ağırlıklı olarak bankacılardan oluşmasının ve bu kadar da büyük ölçülerde yetkilendirilmiş olmasının, uygulamada maalesef olumsuz sonuçlara da yol açabileceğinden ciddî şekilde endişe duymaktayız. Örneğin, kurul, bankaların kapatılmasına ilişkin yetkilerini kullanırken, ya sübjektif hareket ederse; bunun sonuçları sektörü zincirleme olarak etkileyecektir. Bu ise, ekonomimiz açısından son derece vahim neticelere sebep olabilir. Endişemiz işte budur arkadaşlar.

Bu bakımdan, maddenin, sübjektif ve sorun üretecek uygulamalara yer verilmeyecek şekilde -lütfen- yeniden düzenlenmesi gerektiği kanaatindeyiz. Gördüğünüz gibi, çok uzun bir maddeydi. Hatta, imkân varken şu anda, daha önce örneğini pek çok olayda gördüğümüz zikzaklara düşülmemesi ve yeni bir hataya da meydan verilmemesi bakımından dostça uyarıyorum; tasarının geri çekilerek tümünün yeniden gözden geçirilmesinde yarar görüyoruz.

Lütfen, gelin acele etmeyin. Doğru dürüst bir kanunu hep birlikte çıkaralım diyor, hepinize saygılar sunuyorum. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Dağcıoğlu.

Doğru Yol Partisi Grubu adına, Aksaray Milletvekili Sayın Murat Akın; buyurun efendim.

Süreniz 10 dakikadır.

DYP GRUBU ADINA MURAT AKIN (Aksaray) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 7 nci madde üzerinde söz almış bulunmaktayım; grubum ve şahsım adına hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, 7 nci maddenin 2 nci bendi, likidite yetersizliği halinde neler yapılacağını hüküm altına almıştır. Bu durumlarda, uzun vadeli veya duran değerlere yatırım yapılmaması; likidite halinde -malum- uzun bir zaman sonrası gelir getirecek mallara, metalara yatırım yapılmaması -daha ziyade gayrimenkullerdir bunlar- ikinci alt bendinde iştirakler ve gayrimenkuller gibi duran değerlerin elden çıkarılması belirtilmiştir.

İkinci bent de yeni bir hüküm değildir; anonim şirket statüsünde olan kurumlarda, daha önceleri, Anavatan Partisinin tek dönem iktidarında, yine, Doğru Yol Partisinin iktidarda olduğu dönemlerde, iştiraklerin ve gayrimenkullerin sermayeye eklenmesi ya da nakde çevrilmesi halinde, değer artışından doğan bu değerlerin vergilendirilmeyeceğine dair teşvik edici hükümler mevcut idi; bu hükümle, burada, bir nevi mecburiyet haline getirilerek, likidite ihtiyacının, bankanın kendi özkaynaklarından giderilmesi sağlanmaktadır.

Devam eden (b) bendinde, yine, sermaye yetersizliği halinde yapılacak hususlar hüküm altına alınmıştır.

Değerli milletvekilleri, 3 üncü bentte, kanun düzenleme tekniği o kadar hatalı ki, bent ve fıkra birbirine karışmıştır; ne yazık ki, bu kanunun geçmişte görüşüldüğü ve kanunlaştığı safhada da bu hususlar dile getirilmiştir. Fıkra ve bent yanlış değerlendirilmek suretiyle, fıkraya bent, bende fıkra denilmek suretiyle, yine, Meclisten, böyle hatalı bir kanun, ne yazık ki, ikinci kez çıkmak üzeredir.

3 üncü bentte ise, 5 inci bentte olan lisans iptali, 3 üncü bende getirilmekte.

Yine, 4 üncü bentte, ortakların bankayı istismarını önlemeye ait hükümler yer almaktadır. Devam eden fıkralarda ise, bankayı kötü duruma düşüren insanların yurtdışına kaçmalarını önleyici ihtiyatî haciz, ihtiyatî tedbir gibi uygulamaların yerine getirilmesi hüküm altına alınmaktadır.

Devam eden bentlerde, yine, 6 ncı bentte, hisseleri fona geçen bankayla ilgili yapılacak işler -o kadar uzun bir madde ki, üç sayfayı almış- ve onunla ilgili hükümler yer almaktadır. Daha sonra "fona, hisseleri veya yönetimi geçen bankalarla ilgili her türlü bilgi fonun istemesine ait" şeklinde, son fıkrada, son bentte hükümler yer almaktadır.

Değerli milletvekilleri, bütçe açıkları nedeniyle içborç yükselmeleri, artan iç borçlanma nedeniyle faiz hadleri artmaktadır; bu nedenle, konsolide devlet bütçesindeki faiz yükü yükselmektedir; bunun sonucu, devlet bütçesi daha fazla açık vermektedir. İşte, Türk ekonomisinin esas meselesi, devlet bütçesinin açıklarıdır. Devlet bütçesindeki açıklar, şu anda toplanan vergilerle kapatılamamaktadır. Düşünebiliyor musunuz, devlet bütçesindeki devlet gelirleri, vergi gelirleri, bütçe açığındaki faiz ödemelerinin yüzde 91'ini karşılayabilmektedir. Bu bütçedeki açık giderilmediği sürece, ne banka sektöründeki, malî sektördeki finansman kaynaklarını yatırım sahasına aktarabiliriz ne de diğer, ülkenin 20 milyon insanını ilgilendiren çiftçilere kredi verilmesini sağlayabiliriz. Esas olan, bütçe açığının giderilmesidir.

Değerli milletvekilleri, Türkiye uzmanlarının yetersizliği mi IMF'ye göre rapor hazırlatıyor; yoksa, Türkiye, acil uygun şartlarla, borç ihtiyaçlarını, IMF'nin raporuna istinaden daha kolay karşılayacağına ilişkin olarak mı rapor hazırlıyor? İşte, Türkiye'deki mesele, bütçe açığını karşılamak için, enflasyon oranının düştüğünü ifade etmek suretiyle -gerçek manada düşmemiştir- sosyal alanda reformların yapıldığını göstermek suretiyle, IMF'nin garantörlüğünde dışarıdan sağlanacak kredilerle bu bütçe açığının giderilebileceği zannediliyorsa bu da çok zordur.

Değerli milletvekilleri, bütçe açığının içerisinde bankaların büyük katkısı vardır...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Akın, lütfen, toparlayınız.

MURAT AKIN (Devamla) – Bankalar, riskli işlere kredi vermemek, hazine bonosu ve devlet tahvili satın almak suretiyle, sermayesini, plasmanını daha az riskli, hiç riski olmayan kâğıtlara aktarmak suretiyle gelirlerini faaliyet dışı gelirlerden oluşturmaktadır. Buna çözüm getirilmesi gerekir. Bunun için de, mutlaka, ekonomide istikrarın sağlanması; yatırımın, hazine bonosu ve devlet tahvillerine göre daha kârlı olduğunun ispatı ve bu şekilde yatırımın üretime akmasını sağlamak gerekir. Aksi takdirde, Türk toplumu sosyal patlama noktasına gelmiştir.

Bilhassa Sayın Tarım ve Köyişleri Bakanından istirham ediyorum... Devlet, faiz ödemelerini, kaynak buluyor, vadesinden önce ödüyor da, çiftçilerin pancar avanslarını ödemede, niye bu Hazine Müsteşarı, Hazineden sorumlu Devlet Bakanı...

NAİL ÇELEBİ (Trabzon) – Tarım ve Köyişleri Bakanlığına bağlı değil, Sanayi ve Ticaret Bakanlığına bağlı.

MURAT AKIN (Devamla) – Sanayi ve Ticaret Bakanına rica ediyoruz...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Akın, lütfen son cümleniz... Biraz da konunun içinde kalalım lütfen...

Söküm avanslarının mutlaka en kısa zamanda ödenmesini istirham ediyor, hepinizi saygılarla selamlıyorum. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Akın.

Madde üzerindeki şahıslar adına ilk konuşma, İstanbul Milletvekili Sayın Masum Türker'e ait...

MASUM TÜRKER (İstanbul) – Vazgeçtim.

BAŞKAN – Sakarya Milletvekili Sayın Cevat Ayhan?.. Yok.

Kocaeli Milletvekili Sayın Turhan İmamoğlu?.. Yok.

Tokat Milletvekili Sayın Ergün Dağcıoğlu; buyurunuz. (FP sıralarından alkışlar)

Süreniz 5 dakika efendim.

MEHMET ERGÜN DAĞCIOĞLU (Tokat) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; beni bağışlayın, aslında şahsım adına konuşmamam lazım; ancak, yarım saatte okunan maddeye, Grubum adına 10 dakikada cevap veremediğim için bu yolu tercih ettim.

6 ncı fıkraya göre ise, fon, (5) numaralı fıkra hükümlerine göre hisseleri kendisine intikal eden bankanın, gerektiğinde, varlık ve yükümlülüklerini kısmen veya tamamen, mevcut bankalardan istekli olanlara ya da kurulacak bir bankaya devretmeye veya bankayı, isteklisi bulunan başka bir bankayla birleştirmeyi kendisi sağlayabileceği gibi, Kurul gerekli göreceği her türlü tedbiri de almaya yetkilidir. O kadar ki, (5) ve (6) numaralı fıkra hükümlerine göre yapılan devir işlemlerinde -bakın bu çok önemli- alacaklı ve borçluların rızası dahi aranmayacaktır. Yani, muhataplar hiç önemli değil, önemli olan Kurul kararı.

7 nci maddenin 7 nci fıkrası ise, fon yönetimine, bankanın tüm varlıkları ile kayıt ve belgelerinin güvenliğini sağlamak ve gerekli her türlü tedbiri almaya ve bu amaçla sınırlı olmak üzere kamu kurumlarının yardım ve desteğinden yararlanmaya yetki vermektedir.

Sayın milletvekilleri, sonuç olarak, 7 nci madde, aslında, genel olarak Bankalar Kanununun özü şeklinde kabul edilebilir. Bu madde, bankaların bankacılık işlemleri yapma ve mevduat kabul etme izinlerinin kaldırılmasına ilişkin yetkinin, Bakanlar Kurulundan alınarak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kuruluna verilmesini sağlamaktadır. Bunun anlamı, hükümetin altı ay önce 4389 sayılı Kanunla aldığı yetkiyi muhteşem bir U dönüşüyle iade etmesi gerçeğidir. Hayret ediyorum doğrusu; altı ay evvel bu Meclisten yetki alacaksın, altı ay sonra "yetkimi izninizle kurula devrediyorum" diyeceksin...

Bankacılık sektörü, bu tasarı ve 7 nci maddeyle, aynen Sermaye Piyasası Kurulu, Yüksek Öğretim Kurulu ve Rekabet Kurulu gibi, olağanüstü yetkilerle donatılmış yeni bir süper kurul tarafından yönetilecektir.

Bu tasarının ömrünün ne kadar olacağını hep birlikte göreceğiz; ancak, şimdiden gördüğümüz şey şudur: Ülkemiz, artık, kurul, konsey ve üst kurullarla idare edilecektir. Farkında mısınız; buna dikkatinizi çekmek istiyorum. Kamunun alışılagelmiş yapısı giderek değişmekte ve hükümet, yürütme yetkisini, belki de yaptığının şuurunda olmadan, maalesef, yavaş yavaş terk etmektedir. Bu konu, üzerinde durulup düşünülmesi gereken ilginç bir nokta olarak karşımızda bulunuyor.

Özel finans kurumları da bu tasarıdan nasibini almıştır. Bu tasarıyla hukukî bir altyapıya kavuşmalarını temin bahanesiyle, özel finans kurumlarını Bankalar Kanununa tabi kılan düzenlemeler getirilmiş, hatta, bu kurumların Bankalar Kanununa uyum sağlayabilmeleri için, bir de, güya, geçiş süresi belirlenmektedir.

Hükümet yetkilileri, her ne kadar özel finans kurumlarının kapatılması gibi bir amacın söz konusu olmadığını, sadece sistemin daha sağlıklı işlemesini sağlamaya yönelik teknik düzenlemelerin yapıldığını ifade etmişseler de, bu tasarı, söz konusu kurumları, âdeta, gayya kuyusuna çeken bir mahiyette düzenlenmiştir maalesef; çünkü...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

MEHMET ERGÜN DAĞCIOĞLU (Devamla) – Affedersiniz Sayın Başkan, bitiriyorum...

Kâr-zarar ortaklığı esasına göre kurulmuş, faizsiz bankacılık yapan bu kurumların dayatmayla bankacılık sisteminin içine çekilmesi, Bakanlar Kurulunun, her an, âdeta Demokles'in kılıcı gibi tepelerinde olması anlamına gelmektedir.

Bu arada, özel finans kurumlarının bankalar aleyhine haksız rekabete neden olduğu iddiaları da, maalesef, asılsızdır. Bu sistem, zaten, mevcut sistemden uzak duran kaynakları ekonomiye kazandırmaktadır ve kendine has yöntemlerle çalışan ve güven sağlamış bir sektör haline gelmiştir. Bu nedenle, bankalarla ilgili sınırlamaların onlar için de getirilmesi gerektiğini söyleyenler ve bu yönde çaba sarf edenler, bu güzide kurumlara değil, aslında, ülkemiz insanına ve yine ülkemiz ekonomisine saldırmaktadırlar.

Hükümetin, özel finans kurumlarına ilişkin olarak, gerekirse Bankalar Kanunu dışında ayrı bir düzenleme de yapabileceğini belirtmeleri, ne kadar yanlış bir işin içine girdiklerini kendilerinin de anladığını göstermektedir.

Temennimiz, yol yakınken bu yanlıştan vazgeçmeleridir diyor, hepinizi saygıyla selamlıyorum. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Ergün Dağcıoğlu'na teşekkür ediyorum.

Görüşmekte olduğumuz 7 nci madde üzerinde bir önerge vardır; okutuyorum :

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 4389 sayılı Bankalar Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısının 7 nci maddesiyle değiştirilmesi öngörülen 4389 sayılı Bankalar Kanununun 14 üncü maddesinin (3) ve (4) numaralı fıkralarında yer alan "aynı yöndeki oylarıyla" ifadesinin "aynı yöndeki oyuyla" şeklinde; aynı maddenin (5) numaralı fıkrasının (b) bendinin son paragrafının ikinci cümlesinde yer alan "uğranılan zararın verilen süre içinde iade veya tazmin edilmesine rağmen" ifadesinin "uğranılan zarar, verilen süre içinde iade veya tazmin edilse dahi " şeklinde değiştirilmesini arz ve teklif ederiz.

Aydın Tümen Ömer İzgi İsmail Kahraman

Ankara Konya İstanbul

Ankara Denizli

BAŞKAN – Sayın Komisyon katılıyor mu?

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI METİN ŞAHİN (Antalya) – Sayın Başkanım, katılma arzusundayız; ancak, çoğunluğumuz yok, takdire bırakıyoruz.

BAŞKAN – Sayın Hükümet katılıyor mu?

DEVLET BAKANI RECEP ÖNAL (Bursa) – Katılıyoruz Sayın Başkan; yalnız, bir şey daha arz edeceğim efendim. 37 nci sayfada "kurum" kelimesi küçük yazılmış; "K" harfini büyütebilirsek...

BAŞKAN – Redaksiyon olarak...

DEVLET BAKANI RECEP ÖNAL (Bursa) – Redaksiyonla efendim.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, grup başkanvekillerinin müştereken verdiği, Komisyonun benimsediği, çoğunluğu olmadığı için katılamadığı, hükümetin katıldığı önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir.

Görüşmekte olduğumuz 7 nci maddeyi, bu önergedeki değişiklik ve Sayın Bakanın redaksiyon olarak işaret ettiği hususu da içerecek şekilde oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

8 inci maddeyi okutuyorum:

MADDE 8.- 4389 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin (1) numaralı fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiş, (2) numaralı fıkrasının son cümlesi, (5) numaralı fıkrasının (b) bendi ve (6) numaralı fıkrasının (a) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Olağanüstü hallerde Fon Hazine Müsteşarlığından izin almak kaydıyla borçlanabileceği gibi ihtiyaç hasıl olduğunda Hazine Müsteşarlığınca Fona ikrazen verilmek üzere uzun vadeli özel tertip Devlet İç Borçlanma Senedi ihraç edilebilir. Özel tertip Devlet İç Borçlanma Senetlerinin faiz oranları ve geri ödeme şartları da dahil olmak üzere tabi olacağı usul ve esaslar Hazine Müsteşarlığı ile Kurum tarafından müştereken belirlenir. Fon yaptığı borçlanmalar üzerinde her türlü tasarruf hakkına sahiptir. Malî yıl bütçe kanunlarında yer alan borçlanma ile ilgili hükümler bu senetler için de geçerlidir.”

“b) Olağanüstü hallerde, Fon kaynaklarının ihtiyacı karşılamaması durumunda Kurumun talebi üzerine Merkez Bankasınca Fona avans verilir. Alınan avansın vadesi, tutarı, geri ödeme şekil ve şartları ile uygulanacak faiz oranı ve diğer hususlar Kurumun görüşü alınarak Merkez Bankasınca belirlenir.”

“a) Sigortaya tabi olacak tasarruf mevduatının kapsamı, tutarı, sigorta priminin tarifesi ile tahsil zamanı, şekli ve diğer hususlar Kurulca belirlenir. Mevduat kabul eden bütün bankalar, kabul ettikleri tasarruf mevduatını bu kapsam ve şartlar dahilinde sigorta ettirmek zorundadır.”

BAŞKAN – 8 inci madde üzerinde gruplar adına ilk konuşma, Fazilet Partisi Grubu adına, Ordu Milletvekili Sayın Eyüp Fatsa'ya ait.

Buyurun Sayın Fatsa. (FP sıralarından alkışlar)

Süreniz 10 dakika efendim.

FP GRUBU ADINA EYÜP FATSA (Ordu) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 4389 sayılı Bankalar Kanununda değişiklik öngören kanun tasarısının 8 inci maddesiyle ilgili söz almış bulunuyorum; bu vesileyle, Yüce Heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, şu anda üzerinde değişiklik yapmak gereği duyulan 4389 sayılı Kanunun yürürlük tarihi 23.6.1999'dur. Yaklaşık altı ay önce çıkarılmış bir kanunun, 57 nci hükümete, hangi saikler, 4389 sayılı Kanunun değiştirilmesi konusunda zorunluluk getirmiştir. Eğer, aynı konuyla ilgili, Yüce Meclisten altı ayda bir kanun çıkarılması hükümet tarafından isteniyorsa -ki, bu, böyle olmuştur- bu, hem zaman israfıdar hem de Yüce Meclise saygısızlıktır.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; ayrıca, burada, hükümeti, kanun tasarılarının Meclise sevkinde biraz daha dikkatli olmaya davet ediyorum; çünkü, beş ay önce yürürlüğe girmiş bir kanunun yeniden Meclis gündemine getirilmesi, ilgili bütün taraflarca incelenmediğinin en büyük işaretidir. Tabiî, burada, şunu sormak gerekir: Şayet, bu tasarı kanunlaşırsa, yine bu hükümet tarafından değiştirilmek üzere, hangi tarihte, yeni bir tasarı, bu Meclise sevk edilecektir.

Değerli milletvekilleri, üzerinde konuşmak üzere söz aldığım 8 inci madde, halen meri olan 4389 sayılı Kanunun 15 inci maddesini değiştirmektedir. Bu madde, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu görev ve yetkilerini düzenlemekte ve yeni görevler vermektedir. Bu sigorta fonunun temel görevi, mevduatını değerlendirmek isteyen kişilere bir güvence niteliğindeyken, yeni düzenlemeyle, fon, taşıyamayacağı yeni yükümlülükler ve görevler verilerek, devlet eliyle banka kurtarmanın ve banka batırmanın aracı haline getirilmektedir.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 15 inci maddeyi değiştiren 8 inci maddede, bankacılık terimiyle yakın ilgisi olmayan ve tarifi kişilere ve zamana göre değişebilen "olağanüstü hallerde" gibi terimler kullanılmıştır. Bu olağanüstü hal olmasına, kim ve hangi şartlarda, nasıl karar verecektir?

Ayrıca, sigorta fonu kaynaklarına yeni imkânlar sağlamak amacıyla, özel tertip devlet içborçlanma senedi satışı yapmasına ve Merkez Bankasından avans verilmesine de imkân sağlanmıştır. Bu, şu anlamı taşımaktadır: Milletin kaynakları hüllelerle batırılan banka sahiplerine peşkeş çekilecektir. Bu zamana kadar fon tarafından bankalara ne kadar mevduat aktarıldığı, bunlardan yüzde kaçının fon kaynaklı, ne kadarının da Merkez Bankası kaynaklı olduğu Sayın Maliye Bakanımız tarafından açıklanmalıdır.

Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunun temel esprisi, milletimizin bankalara olan güvenini artırmak amacıyla, tasarruf ettikleri mevduatların devlet garantisi altına alınmasını amirdir. Halbuki, değiştirilen haliyle, bu fon, belirli odaklara sermaye aktarmanın aracı haline getirilmektedir. Bu şekliyle, endişe verici bir tasarıdır.

Bu vesileyle, Sayın Başkana ve siz değerli, yüce üyelere saygılarımı sunuyorum. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Fatsa.

Doğru Yol Partisi Grubunun görüşlerini, Samsun Milletvekili Sayın Kemal Kabataş ifade edecekler.

Buyurun Sayın Kabataş. (DYP sıralarından alkışlar)

Süreniz 10 dakikadır.

DYP GRUBU ADINA KEMAL KABATAŞ (Samsun) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; tasarının 8 inci maddesi üzerinde Doğru Yol Partisi Grubunun görüşlerini sunmak üzere söz almış bulunuyorum; sözlerime başlamadan önce hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Böylece, bugünkü sistemde, Bakanlar Kurulu- Hazine ikilisine ait olan yetkiler, fon da -bir anlamda- rutin görev yapacak şekle dönüştürülmek suretiyle, kurulun, daha rutin, daha belirlenmiş tanımlar içinde görev yapmasına, asıl rehabilitasyonun, asıl sorumluluğun, asıl kararların da fon yönetimi bünyesinde yapılmasına bir çerçeve ve imkân hazırlamıştır.

Tabiî, bu model değişikliği yapılırken, bu modele uygun ek destekler de düşünülmüş ve gündeme getirilmiştir. Fon, rehabilitasyon için ekkaynağa ihtiyaç duyarsa, bu ekkaynak, Hazine tarafından, bizim özel tertip devlet tahvili dediğimiz türde tahviller verilmek suretiyle, malî yönden güçlendirilecektir. Her yıl devlet içborçlanmasına yetki veren bütçe kanunundaki düzenlemeler, özel tertip adı altında kağıt ihracı konusunda da Hazineye yetki vermektedir. Hazine, bu yetkisini kullanarak, ihtiyaç duyduğu takdirde, rehabilitasyon amaçlı finansman açığını, ihtiyaçlarını karşılamada kullanılmak üzere, fona özel tertip devlet tahvili verecek hale getirilmektedir ve bunu fon tarafından kullandırabilir duruma getirilmektedir. Bu, fona borçlanma yetkisi verilmesi anlamına gelir. Borçlanmanın şekli, modeli, tanımı da kanunda belirtilmektedir. Yine, bütçeyle bağlantısı kurulmaktadır. Bütçenin borçlanma limitleri bu kâğıtlar açısından geçerli olmayacaktır.

Yine, burada, destekleyici başka bir unsur var. Olağanüstü hallerde; yani, bankacılık sektöründe beklenmedik bir kriz ya da türbülans yaşanması halinde, fon kaynaklarının ihtiyacı karşılamaması durumunda, Merkez Bankasınca fona avans verilmesi uygulaması getirilmektedir. Tabiî, bu da, Merkez Bankasının kamuyu finanse etme, kamunun kısa vadeli fon ihtiyacını karşılama fonksiyonu görevi dışında, burada ihdas edilmiş, yeni ve pek de emsali olmayan bir uygulamadır.

Demek ki, fon, bankacılık sektörünün rehabilitasyonunda sorunla karşılaştığında iki önemli kaynaktan, limitleri belirsiz ölçüde destek alacaktır. Bu, özel tertip devlet tahvili ihracı suretiyle ve Merkez Bankasının avansları suretiyle sağlanacaktır.

Şunu özetle ifade etmek istiyorum: Getirilen model, işlerlik açısından, Türkiye'deki yapıya uyum açısından önemli zafiyetler taşımaktadır. Bankaların, 72 adet bankanın... Ki, kamu bankalarını bunun dışında tutmak lazım; çünkü, kamu bankalarının fon sistemi aracılığıyla getirilen 14 üncü maddedeki sistematik içinde kurula hesap verecek bir yapıda tasfiye edilmesi ya da fona aktarılması teknik olarak mümkün değildir. O halde, bu düzenleme, tümüyle kamu bankaları dışında kalan özel bankaları ilgilendirmektedir. Aslında, mevduat sigortası uygulaması da, bir anlamda kamu bankalarını ilgilendirmiyor; çünkü, kamu bankasının -zaten, hepsinde "TC" var- tanımı gereği, oradaki mevduat da, sigortalı sayılmaktadır ve bu uygulama açısından, sigortaya da ihtiyaç yoktur.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

KEMAL KABATAŞ (Devamla) – Bağlıyorum Sayın Başkan.

Korkarım ki, bu sistem içinde, devlet, yeniden bankacılık sektörünü özel sektör portföyünde, yönetiminde olan bankaları devletleştirmede yeni bir operasyonun, yeni bir uygulamanın kapısını açmak durumunda kalacaktır. İşte yıllardır fon bünyesinde bulunan üç tane bankayı, bugün, nasıl ve ne zaman özelleştireceğimizi kimse bilmiyor; oradaki statik yapı devam ediyor. Buna yenileri eklenirse, korkarım ki, artık devletin bankacılıktaki payı artmayacak, daha da güçlenecektir. Böyle bir tehlike de vardır. Model yanlıştır, sistem yanlıştır, strateji yanlıştır; uygulama sonuçları da yanlış olacaktır. Kanaatim budur.

Yine de getirilen düzenlemenin hayırlı olmasını diliyor, Yüce Heyeti saygıyla selamlıyorum. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Kabataş.

Şahısları adına ilk söz, İstanbul Milletvekili Sayın Masum Türker?.. Konuşmuyorlar.

Sakarya Milletvekili Cevat Ayhan?.. Konuşmuyorlar.

Kocaeli Milletvekili Sayın Turhan İmamoğlu?.. Mevcut değiller.

Önerge yok.

Görüşmekte olduğumuz 8 inci maddeyi komisyondan geldiği şekliyle oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

Müteakip maddeyi okutuyorum.

MADDE 9.- 4389 sayılı Kanunun 16 ncı maddesinin (2) numaralı fıkrası ile 18 inci maddesinin (1) numaralı fıkrasındaki “Bakanlar Kurulu” ibareleri “Kurul” olarak değiştirilmiştir.

BAŞKAN – Madde üzerinde gruplardan söz talebi?.. Yok.

Şahısları adına söz talebi?.. Yok.

Madde üzerinde bir önerge var; okutuyorum.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 4389 sayılı Bankalar Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısının 9 uncu maddesinin çerçevesinin aşağıdaki şekilde değiştirilmesini arz ve teklif ederiz.

Aydın Tümen İsmail Köse İsmail Kahraman

Ankara Erzurum İstanbul

Saffet Arıkan Bedük Beyhan Aslan

Ankara Denizli

BAŞKAN – Sayın Komisyon katılıyor mu efendim?

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI METİN ŞAHİN (Antalya) – Sayın Başkanım, takdire bırakıyoruz, çoğunluğumuz hazır değil.

BAŞKAN – Sayın Hükümet katılıyor mu?

DEVLET BAKANI RECEP ÖNAL (Bursa) – Katılıyoruz Sayın Başkanım.

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, komisyonun takdire bıraktığı, hükümetin katıldığı, beş partinin grup başkanvekili tarafından imzalanan önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Değişiklik önergesi kabul edilmiştir.

Müteakip maddeyi okutuyorum:

MADDE 10.- 4389 sayılı Kanunun 17 nci maddesinin (1) numaralı fıkrasının son cümlesi fıkra metninden çıkarılmış, (2) numaralı fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, maddeye aşağıdaki (3) numaralı fıkra eklenerek izleyen fıkralar buna göre teselsül ettirilmiştir.

“2. Bu madde, 14 üncü maddenin (3), (4) ve (5) numaralı fıkraları gereğince temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetimi veya hisseleri Fona devrolunan bankaların bu maddenin (1) numaralı fıkrasında sayılan ortakları ile anılan maddenin (4) numaralı fıkrasında belirtilen işlemler ile (3) numaralı fıkrasının uygulanmasına neden olan işlemlerde sorumluluğu bulunan ve bu maddenin (1) numaralı fıkrasında sayılan banka görevlileri hakkında da bankanın iflası aranmaksızın uygulanır.”

“3. 14 üncü maddenin (5) numaralı fıkrasının (b) bendindeki mal beyannamesine ve muhafaza tedbirlerine ilişkin hükümler bu maddede de kıyasen uygulanır.”

BAŞKAN – Madde üzerinde ilk söz, Fazilet Partisi Grubu adına, Adıyaman Milletvekili Sayın Mahmut Göksu'ya ait.

Buyurun Sayın Göksu. (FP sıralarından alkışlar)

Süreniz 10 dakika efendim.

FP GRUBU ADINA MAHMUT GÖKSU (Adıyaman) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; Bankalar Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısının 10 uncu maddesi üzerinde Grubum adına söz almış bulunmaktayım; Fazilet Partisi Grubu ve şahsım adına, Yüce Heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

4389 sayılı Bankalar Kanunu değişikliği, 18.6.1999 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabul edilmiş ve 23.6.1999 tarihinde Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Daha altı ay önce değiştirdiğimiz Bankalar Kanununu, bugün tekrar elden geçiriyoruz. Bazen vatandaşlar "sabahlara kadar çalışıyorsunuz; ama, sorunlar gittikçe büyüyor, neden" diye soruyorlar. Nedeni, işte bu yasada aşikârdır.

Bugün, burada ne yapıyoruz; altı ay önce yaptığımızı bozuyor veya bir başka ifadeyle, altı ay önce eksik ve yanlış yaptığımızı düzeltmeye çalışıyoruz. Gece yarılarına kadar, hatta bazen sabahlara kadar çalışıp da çıkardığımız, milleti güldürecek, sadra şifa olacak yasalar, herhalde bunun için çıkmıyor.

Değerli arkadaşlar, milletin ekserisi aç ve açıkta, zam ve zulüm sınır tanımıyor, vatandaş burnundan soluyor, esnaf, çiftçi, emekli, memur, öğrenci, herkes mutsuz ve umutsuz. Bizler, bu milletin içinden çıkarak buralara geldik, sorunları da birlikte çözmemiz lazım. Yoksa, bir avuç mutlu azınlık ve jakoben dayatmacılar, bu milletin derdini ne anlar ne de dinlerler. Kısaca, millet daha fazla bunalmadan, iktidar-muhalefet el ele vererek, milleti memnun, memleketi mamur edecek çalışmalar yapmamız lazım.

Değerli Başkan, değerli milletvekilleri; 4389 sayılı Kanunla, siyasî otoriteden bağımsız karar alma yetkisiyle idarî ve malî özerkliğe sahip bir kurum oluşturulmuş olunmasına karşın, banka kuruluş izni verilmesi ve faaliyet izninin kaldırılması gibi temel yetkiler Bakanlar Kuruluna bırakılmıştır.

Bu defa yapılan değişiklikle, bankalarla ilgili olarak, kuruluştan tasfiyeye kadar bütün süreçte alınması gereken kararların tamamı, sözü edilen kurumun karar organı olan Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun yetkisine bırakılmaktadır; ancak, kurul üyelerinin seçiminin, ilgili bakanın önerisi ve Bakanlar Kurulunun atamasıyla yapılması, kanaatimce, özerkliğe gölge düşüren bir düzenlemedir. Böylesine geniş yetkilerle donatılmış bir kurulun üyeleri, RTÜK örneğinde olduğu gibi, Türkiye Büyük Millet Meclisince seçilmelidir.

4389 sayılı Bankalar Kanununda değişiklik yapılmak üzere Meclisimize sunulan değişiklik tasarısının 10 uncu maddesiyle, 4389 sayılı Kanunun şahsî sorumluluğu düzenleyen 17 nci maddesinde değişiklik yapılmıştır. Yapılan değişiklikler, esas itibariyle, yasanın denetlemeler sonucunda alınacak tedbirleri düzenleyen 14 üncü maddesinde tasarının 7 nci maddesiyle yapılan değişikliklere 17 nci maddenin uyarlanmasından ibarettir. Buna göre, 17 nci maddenin birinci fıkrasının son cümlesi, aynı maddeye üçüncü fıkra olarak eklenmiştir. 17 nci maddenin ikinci fıkrası değiştirilerek, şahsî sorumluluğun kapsamına, bu tasarının 7 nci maddesiyle değiştirilen ve bankaların fona devrini düzenleyen 14 üncü maddenin üç, dört ve beşinci fıkraları dahil edilmiştir. Bu değişikliklerin, önceki yıllarda batan bankalar ile şu an zor duruma düşmüş bankalar göz önüne alındığında, ciddî sorumluluklar getirdiği söylenebilir.

Maalesef, daha önceki banka operasyonlarında, yapanın yanına kâr kaldığı görülmüştür. İnşallah, bundan böyle, kötü niyetli ve basiretsiz banka sahipleri ile yöneticilerin yaptıkları yanlarına kâr kalmaz.

Bu değişikliklerin teknik düzenlemeler şeklinde olduğu gerçeğinden hareketle, bu madde hakkında çok şey söylemeye de gerek yoktur.

Yatırım ve kalkınma bankalarına paralel bir düzenlemeyle, Bankalar Kanunu kapsamına alınan özel finans kurumlarının temel özellikleri korunmuş olmakla birlikte, Bankalar Birliğine ilişkin 19 uncu maddeye tabi kılınmamış olmaları bir haksızlıktır. Özel finans kurumlarına da aralarında birlik kurma hakkı verilmelidir.

Daha önce Bakanlar Kurulu kararıyla düzenlenmiş olan özel finans kurumları mevzuatının, bu düzenlemeyle sağlam bir yasal zemine kavuşturulmasını olumlu bir gelişme olarak görüyoruz. Özel finans kurumları, faizli sistemle çalışmayan, ama, halkın tasarruflarını toplayarak, bu fonları havuzda biriktirip, üç aylık, altı aylık, yıllık şeklinde, doğrudan reel ekonomiye, ticaret hayatına ya da sanayie yönlendiren kurumlardır; yani, bugün, rant ekonomisinden reel ekonomiye geçmekte en çok önem vereceğimiz bir husustur.

Kaldı ki, yurt dışında çalışan gurbetçilerimizin yabancı bankalarda 60 milyar doları aşkın tasarrufları vardır. Devlet, bütün uğraşmalarına rağmen, DÇM işlemlerinde devlete olan güven sarsıldığı için, bu tasarrufları Türkiye'ye getirememektedir. Bazı müteşebbislerimizin toplayarak getirdiklerine de yeşil sermaye yaftası vurularak, teşvikleri önlenmekte ve gelişmeleri durdurulmaktadır.

Özel finans kurumları, hem yurt dışındaki tasarrufları Türkiye'ye çekme bakımından hem de halk arasında yastıkaltı serveti olarak bilinen ve 70 milyar doları aştığı söylenen -altın, döviz ve Türk Lirası olarak bulunan- tasarrufların millî ekonomiye kazandırılmaları da fevkalade önem arz etmektedir.

3 milyar dolar civarında bir fon, bu özel finans kurumlarında toplanmıştır. Uzun zamandır, Hazine, bunlara, sermaye artırma ve şube açma hakkı tanımadığından ve bazı bankacılık hizmetlerini engellediği için, beklenen gelişmeyi sağlayamamışlardır. Aslında, yabancı sermaye olarak da buraya akacak büyük paralar vardır. Hazinenin tutumu ve medyanın yazdığı olumsuz yazılar dolayısıyla, bu sermaye ürkütülmüştür; yoksa, bugün, 3 milylar dolarlık değil, 15 - 20 milyar dolarlık fonlarla reel ekonomi desteklenebilirdi.

Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; bizler, hantal devlet yapısından kurtulmamız gerektiğini hep söylüyoruz; fakat, gereğini, maalesef yapmıyoruz. Mesela, kamu bankalarıyla ilgili meseleler: Devlet bankaları süratle özelleştirilmelidir. Batık krediler yoluyla devletin ve milletin soydurulmasına "dur" denilmelidir.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Göksu, lütfen toparlayınız.

MAHMUT GÖKSU (Devamla) – Bitiriyorum Sayın Başkanım.

O zaman, yetkili kişi kendini kanuna karşı sorumlu hissettiği gibi, bir heyetin denetimi ve gözetimi altında olduğunu da bilerek, sorumluluğunun gereğini daha iyi yapacaktır.

Kısaca, Meclis bünyesindeki denetim mekanizması daha aktif ve etkili bir hale getirilmeli ve artık, şu banka soygunlarına engel olunmalıdır.

Hepinizi saygıyla selamlıyorum. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Göksu.

Gruplar adına ikinci söz, Doğru Yol Partisi Grubu adına, İzmir Milletvekili Sayın Ufuk Söylemez'e ait.

Buyurun efendim.

Süreniz 10 dakika.

DYP GRUBU ADINA H. UFUK SÖYLEMEZ (İzmir) – Teşekkür ederim Sayın Başkanım.

Değerli milletvekilleri, tabiî, Bankalar Kanununun ikinci kez görüşülmesinde, bazı şeyleri, maalesef, mükerrer tekrarlamak zorunda kalıyoruz; çünkü, altı ay önce söylediklerimizin dinlenilmemiş, dikkate alınmamış olmasının sıkıntısını bugün çekiyoruz. İşin daha vahim tarafı, bankacılık sisteminde ve sektöründe çok ciddî spekülasyonlara ve sıkıntılara neden oluyoruz. Kanunun tekrar gündeme gelmesi, kanunda bazı özel düzenlemelerin yapılmış olması, bugün, bankalar arasında müthiş spekülasyonlara yol açmakta; hangi bankanın eski 64, şimdiki 14 üncü madde içinde olduğu, hangi bankalara bu kanun çıktığı gece el konulacağı ya da konulmayacağı, tasarruf mevduatına olan garantinin devam edip etmeyeceği yolunda, durduk yere, piyasaları, yatırımcıları ve tasarrufçuları tedirgin etmiş durumdayız; yoğun biçimde, bize, başvurularla, fakslarla, telefonlarla geliyor...

Özellikle, fonun oluşumunun, fona devredileceği söylenen, speküle edilen banka sayısı arttığı müddetçe, idaresinin de çok zor olacağını söylüyorum. Bu idare içinde, kurul içinde bir de fon idaresiyle uğraşmak zorunda kalacağız. Bugünkü yapısıyla bu fonun, üç beş tane bankanın aktifini, yönetimini yönetebilmesi ve bunları kârlı biçimde tekrar piyasaya sunabilmesi veya tekrar pazara kazandırabilmesi çok zor gözükmektedir. Bu konulardaki endişe ve görüşlerimizi, gelecek maddelerde açıklayacağız.

Hepinize, nezaket ve sabırla dinlediğiniz için teşekkür ediyor, saygılarımı sunuyorum. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Söylemez.

Şahıslara geçiyoruz.

İstanbul Milletvekili Sayın Masum Türker, konuşacak mısınız?

MASUM TÜRKER (İstanbul) – Vazgeçtim Sayın Başkan.

BAŞKAN – Söz talebinde bulunan diğer sayın milletvekilleri Genel Kurulda hazır değiller.

10 uncu maddeyi, komisyondan geldiği şekliyle oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

11 inci maddeyi okutuyorum:

MADDE 11.- 4389 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin (2) numaralı fıkrasının ilk cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, maddeye aşağıdaki (6) numaralı fıkra eklenmiştir.

BAŞKAN – Gruplar adına ilk söz, Fazilet Partisi Grubu adına, Erzurum Milletvekili Sayın Aslan Polat'a ait.

Buyurun efendim. (FP sıralarından alkışlar)

Süreniz 10 dakika.

FP GRUBU ADINA ASLAN POLAT (Erzurum) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; 293 sıra sayılı Bankalar Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısının 11 inci maddesi üzerinde, Fazilet Partisi Grubu adına söz almış bulunuyorum; hepinizi saygıyla selamlarım.

Birinci fıkrasında ise, bu kanun ile izin verilen bankalar ve özel kanunlarına göre yetkili olanlar dışında hiçbir gerçek veya tüzelkişinin mevduat kabul edemeyeceği hükmünün özel finans kurumlarını kapsaması yerinde bir hükümdür.

Ayrıca, bu kanunun idarî suç ve cezalar bölümünü işleyen 21 inci maddesi ile adlî suç ve cezaları işleyen 22 nci maddesinde yer alan ceza hükümlerinin, özel finans kurumları ve görevlileri için de uygulanacağı belirtilmiştir. Bu ceza hükümlerinin tüm bankalara eşit bir şekilde uygulanması doğrudur; yalnız, 28 Şubat sonrası, kanunların uygulanmasındaki adaletsizlik, hatta bu kanunun bu maddesinin dahi basında "irtica kanunları" içerisinde sayılması, bizleri, uygulayıcıların adaleti yönünden endişelendirdiğini de burada belirtmeden geçemeyeceğiz.

Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; biraz da, özel finans kuruluşları hakkında genel bilgi vermek isterim.

Günümüzde, başta Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere olmak üzere, gelişmiş Batı ülkelerinin pek çoğunda faaliyet gösteren ve literatürde "faizsiz banka" olarak adlandırılan malî kuruluşlar, klasik bankalara göre çok yeni olmalarına rağmen, atıl kaynakları harekete geçirerek ekonomiye kazandırmadaki başarıları nedeniyle giderek benimsenmekte ve yaygınlaşmaktadır.

Modern anlamda faizsiz bankacılığın ilk ciddî uygulaması 1975 yılında Dünya Bankası modeli esas alınarak kurulan ve Türkiye'nin daimî yönetim kurulu üyesi olduğu İslam Kalkınma Bankasıdır. Ülkemizde ilk olarak, sistemdışı kalmış kaynakların harekete geçirilmesi gayesiyle yabancı bankaların faaliyetine ilişkin prosedür kolaylaştırılmış ve 83/7506 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesiyle faizsiz esasa göre fon toplayan ve kullandıran kuruluşların "Özel Finans Kurumu" adı altında faaliyetine izin verilmiştir. Bu sektörde halen 6 kuruluş faaliyet göstermektedir.

Özel finans kuruluşları, ülkemizde tasarruflarını faizli esasa göre değerlendirmek istemeyen, malî sektörün dışında kalan ve 50 milyar doların üzerinde olduğu tahmin edilen bu potansiyeli malî sektörün içine çekmeye çalışan karuluşlardır; dolayısıyla, sistem dışında kalan bu tasarrufların sisteme dahil olmasıyla, devletimizin, ayrıca önemli bir vergi geliri de olmaktadır.

Özel finans kuruluşları, klasik bankaların rakibi olmayıp, bunları tamamlayan kuruluşlardır. Özel finans kuruluşlarının topladıkları fonlar ile banka mevduatı arasında çok önemli bir nitelik farkı vardır. Özel finans kuruluşlarının kâr ve zarara katılma esasına göre anapara güvencesi vermeden ve önceden belirlenmiş oranda getiri vaat etmeden topladıkları tasarruflar, tipik bir risk sermayesi niteliğindedir.

Bankaların bilhassa son yıllarda artan ve 1999 yılının son aylarına kadar yüzde 30'larda seyreden bono reel faizleri sebebiyle piyasanın kredi imkânını sağlamada isteksiz davrandığı ortamda, hiçbir şekilde malî plasman yapmayan özel finans kuruluşları, kaynaklarının tamamını, üretim desteği, kiralama ve proje bazında kâr ve zarara katılma, yatırım ortaklığı yöntemleriyle reel sektörün finansmanına tahsis ederek, bu açığı kısmen de olsa kapatmaktadırlar. Özel finans kuruluşları, müşteri portföyü ağırlıklı olarak ilk 750 özel sektör kuruluşu arasındaki firmalardan oluşmaktadır.

Özel finans kuruluşlarınca ülke ekonomisinin hizmetine sunulan yabancı kaynak tutarı toplam 630 milyon dolar civarında olmuştur.

Netice olarak, bankalara gitmeyen, atıl halde yastık altında bekleyen tasurrufları ekonomimiz içerisine çekme ve yatırımı teşvik etme konusunda, özel finans kuruluşlarının önemi ihmal edilemeyecek derecede önemlidir. Birer finans kurumu olan bu kuruluşlara sadece ekonomik yönden yaklaşmanın çağın gerçeklerini görmekle eşanlamlı olduğunu belirtir, Hükümetin tasarının bu maddesine gösterdiği anlayışa istinaden, bu tasarıya olumlu oy vereceğimizi ve muhalefet görevimizi de kısarak sürdüreceğimizi belirtir, hepinize saygılar sunarım. (Alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Polat.

Doğru Yol Partisi Grubu adına, Aksaray Milletvekili Sayın Murat Akın; buyurun efendim.

DYP GRUBU ADINA MURAT AKIN (Aksaray) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 11 inci madde üzerinde Grubum adına söz almış bulunmaktayım; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Sayın milletvekilleri, 11 inci maddede; fon toplayan özel finans kurumları, kâr ve zarara katılma adı altında ticarî faaliyet göstermekte olup, neticede, bu finansman kurumlarında, şimdiye kadar, herhangi zarar dağıtımı, zarara iştirak şeklinde bir yükümlülük, bir iştirak söz konusu olmamıştır; daha ziyade, kazancın paylaşılması ya da yine, öbür bankaların yaptığı bir nevi kredi verme şekliyle, dolaylı şekilde bir muamele görülmektedir.

Değerli milletvekilleri, bankacılık sistemi aktif büyüklüğü açısından, mevduat bankalarının yüzde 38'ini teşkil eden ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören 13 mevduat bankasının 1997-1998 ile 1998-1999 Haziran sonu verileri dikkate alınarak yapılan bir incelemenin neticesini sizlere arz etmek istiyorum:

1997 yılı sonunda yüzde 24,1 olan bankaların toplam aktiflerinin gayri safî millî hâsıla içindeki payı, 1998 yılı sonunda yüzde 25,9 ve 1999 yılı haziran sonu itibariyle yüzde 32 seviyesine yükselmiştir. İncelemeye alınan mevduat bankalarının pasif yapısı değerlendirildiğinde, 1997 yılında yüzde 63,7 olan mevduat/toplam kaynaklar rasyosunun 1998 yılı sonunda yüzde 62,4, 1999 Haziran sonu itibariyle yüzde 61,8 olarak düşerek gerçekleştiği ortaya çıkmıştır.

Değerli milletvekilleri, bu araştırmaya ilişkin görüşlerime ileriki maddelerde devam edeceğim; şimdi, hepinizi saygıyla selamlıyorum. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum.

Şahsı adına İstanbul Milletvekili Sayın Masum Türker?..

MASUM TÜRKER (İstanbul) – Vazgeçtim.

BAŞKAN – Sayın Cevat Ayhan?.. Yok.

ASLAN POLAT (Erzurum) – Soru soracağım Sayın Başkan.

BAŞKAN – Buyurun efendim.

ASLAN POLAT (Erzurum) – Sayın Başkan, delaletinizle Sayın Bakanımdan cevabını yazılı olarak da verebileceği bir soru sormak istiyorum.

Bu yeni kanunla birlikte, özel finans kurumlarıyla ilgili sırlar bankacılık sırrı kapsamında değerlendirilecek midir?

İkincisi de, 1999 yılı başından beri, özel finans kurumlarına mevzuat düzenlenecek gerekçesiyle şube açma izni verilmemektedir. Bu yeni kanunla birlikte Bankalar Kanununa tabi hale getirilen özel finans kurumları, bankalar gibi serbestçe şube açabilecekler midir?

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ederim.

Sayın Bakan, cevap verecek misiniz efendim?

DEVLET BAKANI RECEP ÖNAL (Bursa) – Yazılı olarak cevap verelim efendim.

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, iki önerge vardır; okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 4389 sayılı Bankalar Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısının 11 inci maddesiyle değiştirilmesi öngörülen 4389 sayılı Bankalar Kanununun 20 nci maddesinin (2) numaralı fıkrasının ilk cümlesinde yer alan "11 inci maddesinin (1), (2), (3), (4), (5), (6), (7), (8), (12) numaralı" ifadesinin "11 inci maddesinin (1), (2), (3), (5), (6), (12) numaralı" şeklinde değiştirilmesini arz ve teklif ederiz.

Aydın Tümen Zeki Çakan Ömer İzgi

Ankara Bartın Konya

Turhan Güven Salih Dayıoğlu

İçel İzmir

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan kanun tasarısının 11 inci maddesiyle 4389 sayılı Bankalar Kanununun 20 nci maddesine eklenmesi öngörülen (6) numaralı fıkranın ilk cümlesinde yer alan "15, 16, 17 ve 19 uncu maddeleri" ifadesinin "15 (2/c, d, ve e bentleri hariç) 16, 17 ve 19 uncu maddeleri" şeklinde değiştirilmesini, ayrıca, anılan fıkranın son cümlesindeki "Bu Kanunun 21 ve 22 nci maddelerinde" ifadesinin "Bu Kanunun 21, 22 ve 23 üncü maddelerinde" şeklinde değiştirilmesini arz teklif ederiz.

Aydın Tümen İsmail Köse Beyhan Aslan

Ankara Erzurum Denizli

Sakarya İstanbul

BAŞKAN – Bu son önergeye Sayın Komisyon katılıyor mu efendim?

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI METİN ŞAHİN (Antalya) – Sayın Başkanım, takdire bırakıyoruz; çoğunluğumuz yok. Teknik bir düzenleme.

BAŞKAN – Sayın hükümet katılıyor mu?

DEVLET BAKANI RECEP ÖNAL (Bursa) – Katılıyoruz Sayın Başkanım.

BAŞKAN – Beş parti grup başkanvekilinin verdiği, Komisyonun takdire bıraktığı, hükümetin katıldığı önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler.. Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Birinci önergeyi işleme almak için tekrar okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Aydın Tümen

(Ankara)

ve arkadaşları

BAŞKAN – Sayın Komisyon katılıyor mu efendim?

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI METİN ŞAHİN (Antalya) – Efendim, aynı yönde bir düzenleme; takdire bırakıyoruz.

BAŞKAN – Sayın hükümet katılıyor mu?

DEVLET BAKANI RECEP ÖNAL (Bursa) – Katılıyoruz Sayın Başkanım.

BAŞKAN – Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler.. Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Kabul edilen iki önerge istikametindeki değişik şekliyle 11 inci maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... 11 inci madde kabul edilmiştir.

Sayın milletvekilleri, daha önce alınan karar gereğince, birleşime saat 19.00-20.00 arasında ara verilmesi kararlaştırılmıştı. Bu aranın şu saatte başlayarak saat 18.00'e kadar verilmesini, 19.00-20.00 saatleri arasında ara verilmemesini oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Birleşime saat 18.00'e kadar ara veriyoruz.

Afiyet olsun efendim.

"Kanun Tasarı ve Teklifleriyle Komisyonlardan Gelen Diğer İşler" bölümünde görüşmekte olduğumuz 293 sıra sayılı tasarının 12 nci maddesinden itibaren görüşmelere devam ediyoruz.

BAŞKAN – Komisyon ve Hükümet yerinde.

12 nci maddeyi okutuyorum:

MADDE 12.- 4389 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin (3) numaralı fıkrasının son cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Bu Kanunun 9 uncu maddesinin (6) numaralı fıkrası hükümlerine aykırı olarak yurtiçinde açılan şube ve temsilcilikler hakkında (1) numaralı fıkranın (c) bendi hükümleri uygulanmakla birlikte, bunlar Kurumun talebi üzerine valiliklerce geçici veya sürekli kapatılabilir.”

BAŞKAN – Teşekkür ederim.

Gruplar adına ilk söz, Fazilet Partisi Grubu adına, Bayburt Milletvekili Sayın Suat Pamukçu'ya ait.

Buyurun Sayın Pamukçu.

Sayın Pamukçu, süreniz 10 dakikadır.

FP GRUBU ADINA SUAT PAMUKÇU (Bayburt) – Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; görüşmekte olduğumuz, Bankalar Kanununda değişiklik yapan tasarının 12 nci maddesi üzerinde Fazilet Partisi Grubu adına görüşlerimi arz etmek üzere huzurlarınızdayım. Yüce Heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

Tabiî, Bankalar Kanununu görüşüyoruz; teknik bilgiler hususunda fazla zamanınızı alacak değilim; bu konuda bütün arkadaşlarımız yeteri kadar bilgi sundular; yalnız, buraya gelmeden önce bir sendikacı kardeşimizle aramızda geçen hususu, bu konuyla da alakalı olduğu için, Yüce Heyetinize arz etmek istiyorum.

İşyeri temsilcisi olan sendikacı arkadaşımız söze şöyle girdi; dedi ki : "Biz otuz yıldan beri Sayın Başbakanı, -işçici, yani, işçiden yana- emekten yana, sosyal demokrat bir Başbakan olarak, bir Bakan olarak hep tanıdık ve bugüne kadar da, işçi ve emekçi kesimi olarak, Sayın Başbakana her zaman destek olduk; ancak son iki yıldan beri, üzülerek görmekteyiz ki, Sayın Başbakan işçi kesiminin, emekçi kesiminin taleplerini görmezlikten gelerek, daha çok rantiye kesimine hizmet eder duruma girmiştir; bu da bizleri üzmektedir."

EROL AL (İstanbul) – Nereden biliyormuş?...

BAŞKAN – Siz buyurun Sayın Pamukçu.

SUAT PAMUKÇU (Devamla) – Hatta, daha da ileri giderek, "Sayın Başbakan işçi kesimine tuzak mı kuruyor" diye bir ifade kullandı "hayrola" dedim.

ORHAN BIÇAKÇIOĞLU (Trabzon) – Konuyla ne alakası var?

SUAT PAMUKÇU (Devamla) – Konuyla alakalıdır efendim; biraz sabredin lütfen.

"Görmüyor musunuz; Merkez Bankası Başkanı Sayın Erçel, bir basın toplantısı düzenleyerek, 2000 yılı sonuna kadarki döviz kurlarını ilan etti, yüzde 20-25 civarında döviz artışı olacağını ilan etti" dedi. "Tuzak bunun neresinde" diye sorduğumda şu cevabı verdi: "Bakın, bizim toplusözleşmelerimiz başlayacak, toplusözleşmelerde yüzde 20'nin, hatta bilemediniz yüzde 30'un üzerinde zam olmaması için bu açıklamalar yapılıyor. Bu, işçilere yapılan bir tuzaktır, işçilere kurulan bir tuzaktır." Ben, kendisine gereken cevabı verdim. (DSP sıralarından gürültüler)

Biraz sabredin lütfen...

HASAN GÜLAY (Manisa) – Derdini geç anlatıyorsun da...

Kendisine ne söylediğimi ifade etmeden önce, bugünkü gazetelerde de dikkatimi çekti, bir gazetemizde "bir destek de Eczacıbaşı'dan" başlıklı bir haber var "Eczacıbaşı da yüzde 20 devalüasyon hedefi belirledi; grubun enflasyon tahmini ise yüzde 30" deniyor. Bu ne demek; Eczacıbaşı, toplusözleşmelerde işçilerine vereceği zammı yüzde 30'la sınırlamış. Yani, bu sendikacı arkadaşımızı haklı çıkaran haberler var.

Hatta o arkadaş, "biz bu filmi memurlar için Plan ve Bütçe Komisyonunda da izledik. Enflasyon yüzde 15'le sınırlanırken 'biz enflasyon hedefini şu kadar koyduk' demek suretiyle, işçilerin, memurların sesi kısılmak istendi. Şimdi de 'döviz kurlarını şu kadar hesap ettik' diye, toplusözleşmelerde işçinin sesi kesilmek isteniyor" dediler. Ancak, biz de kendilerine bunun karşılığında "Mademki sadece işçi ve memurlardan bu kadar fedakârlık isteniyor, bunun yanında, milletimiz, rantiye kesiminden de bir fedakârlık beklentisi içindedir" dedik. Umarım ki, Sayın Başbakan bu kesimden de bu fedakârlığı yapmasını isteyecektir.

MUSTAFA GÜVEN KARAHAN (Balıkesir) – Yaptı ya...

SUAT PAMUKÇU (Devamla) – "Yaptı" dediğiniz husus, zannediyorum ekvergiyle ilgili husus. Bakın, burada "stopojın faturası yine müşteriye" deniliyor. Yaptığınız iş, maalesef, sonunda müşteriye rücu ediyor.

Hesaplanan ya da hedeflenen enflasyon rakamı üzerine 5-10 puanlık bir ilaveyle faiz hadlerini de belirleyecekleri hususunda vatandaşın beklentisi var, bizim de beklentimiz var. Bunu ifade etmek hepimizin hakkı, vatandaşın da hakkı.

MAHMUT ERDİR (Eskişehir) – Ziraat Bankası faiz haddini yayımladı.

SUAT PAMUKÇU (Devamla) – Bazı kesimler vatandaştan toplanan vergilerin yüzde 90'ını gaspediyor. Ne yazık ki, üzülerek ifade edeyim ki, hükümetler de buna aracı oluyor. Bakın, dün televizyonlarda bir haber vardı, İzmir'de, üç tane genç çocuk, 400 bin liralık iki fanila gasp etmiş diye...

ORHAN BIÇAKÇIOĞLU (Trabzon) – tişört, tişört.

SUAT PAMUKÇU (Devamla) – ...70-80 yıl hapse mahkûm ediliyor.

ORHAN BIÇAKÇIOĞLU (Trabzon) – Yapma yahu, gazetenin abartması o...

BAŞKAN – Karşılıklı konuşmayalım efendim.

SUAT PAMUKÇU (Devamla) – Arkadaşlar, vatandaşlar tüm bunlardan bir şeyler çıkarıyor ve bir şeyler bekliyor; biz de vatandaşa tercüman olarak, bu kürsüden, Sayın Başbakandan önümüzdeki yıl devlet borçlanmalarında uygulanacak faiz hadlerini açıklamasını bekliyoruz. Nasıl ki, enflasyon hedefi açıklanıyor, nasıl ki, döviz kurundaki artış açıklanıyor; lütfen, gelsinler bu kürsüden, milletin kürsüsünden faiz hadlerinin hangi sınırda tutulacağını açıklasınlar.

Bu vesileyle, hepinize saygılar sunuyorum. (FP ve DYP sıralarından alkışlar)

Teşekkür ediyorum Sayın Başkan.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Pamukçu.

Gruplar adına başka söz talebi?..

ORHAN BIÇAKÇIOĞLU (Trabzon) – Grup Başkanvekiliniz nerede?!.

BAŞKAN – Grup Başkanvekilinizin talebi yok.

MURAT AKIN (Aksaray) – Sayın Başkan, kâğıdımızı bulamadık.

BAŞKAN – Bir dahaki maddede konuşun efendim; Grup Başkanvekilinin...

Şahsınız adına olabilir efendim; şahsınız adına arzu eder misiniz?

İSMAİL KÖSE (Erzurum) – Konuşsun Sayın Başkan, kabul ediyoruz.

BAŞKAN – Grubun müracaatı yok.

Şahsınız adına konuşun efendim.

BAŞKAN – Hay hay; buyurun Sayın Akın. (DYP sıralarından alkışlar)

ORHAN BIÇAKÇIOĞLU (Trabzon) – Geldi, geldi, Grup başkanvekiliniz geldi.

RAMAZAN GÜL (Isparta) – Sayın Başkan...

BAŞKAN – Efendim, şahıslar adına konuşmaya geçtik artık; zahmet buyurmayın.

Sayın Akın, süreniz 5 dakikadır.

Buyurun.

MURAT AKIN (Aksaray) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 11 inci madde üzerinde şahsım adına söz almış bulunmaktayım; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Sayın Başkan, 13 mevduat bankası üzerinde yapılan araştırmanın bir kısmını, bir önceki maddede Yüce Meclise arz etmiştim, kalan kısmını arz etemeye devam ediyorum.

İncelemeye alınan mevduat bankalarının pasif yapısı değerlendirildiğinde, 1997 yılında yüzde 63,7 olan mevduat toplam kaynaklar rasyosunun, 1998 yılı sonunda yüzde 62,4; 1999 Haziran sonu itibariyle yüzde 61,8 olarak gerçekleştiği ortaya çıkmaktadır.

Türk Lirası mevduat/toplam kaynaklar rasyosu ise, 1997 ve 1998 yıl sonları itibariyle, yüzde 20,2 ve 17,6 olarak gerçekleşmiştir. Toplam mevduatta yaşanan düşme eğilimi, çok mühimdir. Toplam mevduatta yaşanan düşme eğilimi, Türk Lirası mevduat için 1999 Mart sonunda yüzde 24,1'le tersine dönmüş ve haziran sonunda mevduat/toplam kaynaklar rasyosu yüzde 25,5 olarak gerçekleşmiştir.

1998 yılında repoya ve alternatif tasarruf araçlarına yönelen tasarruflar, işte, ekonominin kötüye gittiği noktanın en mühim balangıçlarından birisidir, değerli milletvekilleri. 1998 yılında, yani, Başbakan Sayın Bülent Ecevit'in başbakan olduğu dönemde, ekonomi kötüye gitmeye başlamış; ki, bunun ölçüsü de, mevduat, yatırıma değil, repoya yönelmiş; repoya yönelen tasarruflar, Türk Lira mevduatın reel getirisinin daha yüksek düzeylerde seyretmesi nedeniyle mevduata kaymıştır.

Bankaların kullandıkları kredilerin bilanço içindeki payı, 1997 ve 1998 yıl sonları itibariyle, yüzde 15,2 ve yüzde 13,7'dir. Yurtdışından kredi kullanımı, 1998 yılının ikinci yarısında zorlanmış, bankaların yurtdışından kredi kullanımları reel olarak düşmüştür; ancak, söz konusu rasyo, 1999 Mart sonu itibariyle yüzde 14,7, haziran sonu itibariyle ise 14,8 seviyelerinde gerçekleşmiştir.

Nitekim, aynı gelişme, yurtdışı bankalarından alınan kredilerin toplam krediler içindeki payı rasyosunun incelenmesinden de anlaşılmaktadır. 1997 ve 1998 yılı sonlarında yüzde 75,7 ve yüzde 69,1 olarak gerçekleşen yurtdışı bankalarından kullanılan kredilerin toplam krediler içindeki payı, 1999 Mart sonunda yüzde 92,1'e, 1999 Haziran sonunda ise yüzde 92,8'e yükselmiştir.

Değerli milletvekilleri, İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören mevduat bankalarının aktif yapısı incelendiğinde, kredilerin bilanço içerisindeki payında 1998 yılında başlayan düşüşün, 1999'un ilk yarısında da devam ettiği görülmektedir. Nitekim, 1997 yılı sonunda yüzde 45,2 olan krediler, toplam kaynaklar rasyosu 1998 yılı sonunda yüzde 40,6, 1999 Haziran ayı sonunda ise yüzde 36, olarak gerçekleşmiştir.

Yukarıdaki gelişmelere paralel olarak, bankaların, tahsili gecikmiş alacaklarının bilanço toplamı içindeki payı artmıştır. Tahsili gecikmiş alacaklar brüt toplam kaynaklar rasyosu 1997 yılında yüzde 0,7 iken, Doğru Yol Partisinin iktidarda olduğu dönemde, büyüme, üç yıl üst üste -OECD ülkelerinde, tek Türkiye'de- yüzde 8'lerin üzerinde olmuştur. Bu rasyo yüzde 0,7 iken -1 değil- 1998 yılında, Anavatan-DSP döneminde, yıl sonunda yüzde 1; 1999 yılı haziran ayı sonunda ise yüzde 1,3 seviyelerine yükselmiştir.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Lütfen toparlayınız.

MURAT AKIN (Devamla) – 1997 yılında yüzde 10,3 olan kamu menkul kıymetleri toplam kaynaklar rasyosu, 1998 yılı sonunda yüzde 11,6; 1999 Haziran ayı sonunda yüzde 15,2 seviyelerine yükselmiştir. Bu gelişmeler, kredi dönüş riskindeki görülen artışlar, devlet iç borçlanma senedi getirilerinin yükselmesi ve 1998 yılından itibaren, devlet içborç senet faiz gelirlerinde uygulanan stopajın yüzde 0 seviyelerine çekilmesi sonunda gözlenmiştir.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Akın.

Şahısları adına başka söz talebi?.. Yok.

Önerge yok.

12 nci maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

13 üncü maddeyi okutuyorum:

MADDE 13.- 4389 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin 8 numaralı fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

BAŞKAN – Gruplar adına ilk konuşma, Fazilet Partisi Grubu adına Osmaniye Milletvekili Sayın Şükrü Ünal'ın.

Buyurun efendim. (FP sıralarından alkışlar)

Süreniz 10 dakikadır.

FP GRUBU ADINA ŞÜKRÜ ÜNAL (Osmaniye) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 293 sıra sayılı Bankalar Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısının 13 üncü maddesi üzerinde söz almış bulunuyorum; Yüce Heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, bankalar, insanlara ticarî yönden hizmet veren müesseselerimizdir. Direkt para ve insanların tasarruflarıyla ilgili olması, müşteri ve mudileri arasında ikinci veya üçüncü şahısların veya kurumların bilmemesi gereken gizliliği gerektirmektedir; yani, bankalar, bir nevi sır saklayan kurumlardır.

İnsanlar, gerek şahısları itibariyle ve gerekse sahip oldukları ticarî müesseselerin menfaat ve çıkarları için, bankalarla olan çalışmalarının bilinmesini veya açıklanmasını arzu etmezler. Aldıkları kredinin miktar ve şartlarını, hesaplarındaki para trafiğini kimseye açıklamak durumunda olmadıkları gibi, ilgili banka veya personeli tarafından da açıklanmasını istemezler; çünkü, bu, bir ticarî sırdır ve öyle kabul edilmelidir.

Bu tasarı, bu maddeleri ve bu konuları içermektedir. Bu madde metninden de anlaşılacağı üzere, bankalar, müşterileriyle ilgili bilgileri kanunen yetkili kılınan mercilerin dışında üçüncü şahıslara veremezler.

Ticaret ve ticarî ilişkiler her dönemde güven temeli üzerinde ayakta durmuştur. Kanun tasarısının bu maddesi bu güveni ikame etmektedir. Ülkemize hayırlı olmasını diler, Yüce Heyetinizi saygıyla selamlarım. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Ünal.

Gruplar adına ikinci konuşma, Doğru Yol Partisi Grubu adına, Isparta Milletvekili Sayın Ramazan Gül'ün.

Buyurun Sayın Gül.

Süreniz 10 dakikadır.

Bu Kanun altı ay önce büyük iddialarla çıkarıldı, reform olduğundan bahsedildi. Bu kanun, Avrupa Birliği kriterlerine uysun diye değiştiriliyorsa, Avrupa Birliğine ilişkin bu belgeler, 1992 yılından beri yürürlüktedir; yani, Avrupa Birliğine giriş için saptadığı kriterleri haziran ayında yapsaydık, bugün tekrar Yüce Heyetinizin huzuruna gelmezdi; gel gör ki, tekrar Yüce Heyetinizin huzuruna geldi. Hükümet, çok kanun çıkararak iş yaptığını zannediyor, halbuki, durumun hiç de öyle olmadığı bu değişiklik tasarısıyla kendisini göstermektedir.

Görüşmekte olduğumuz kanun tasarısının 13 üncü maddesi, banka görevlilerinin sır saklamasına ilişkin bir düzenlemedir. Bu düzenlemede, bankada çalışan kişilerin yasaklı olduğu bazı durumlardan bahsedilmektedir.

Değerli milletvekilleri, mevcut yasaya göre Bakanlar Kurulunun yetkisinde olan düzenlemeler, bu defa yapılan değişiklikle, bankalarla ilgili olarak kuruluştan tasfiyeye kadar olan süreçte alınması gereken kararların tamamı, sözü edilen kurumun karar organı olan Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun yetkisine bırakılmaktadır.

Diğer yandan, bankaların kullandırabilecekleri kredilerle ilgili olarak 4389 sayılı Kanunla getirilen hükümlerle, Avrupa Birliği standartlarına büyük ölçüde paralellik sağlanmış olmakla birlikte, yapılan son değişikliklerle, mevzuatımız, konuya ilişkin Avrupa Birliği direktifine bütünüyle uyumlu hale getirilmekte, ayrıca, konsolide denetim ilkeleri daha açık ve kapsamlı olarak düzenlenmektedir; yani, bu sistem, tamamiyle, IMF'nin talebi doğrultusunda hazırlanmış ve düzenlenmiştir.

Değerli milletvekilleri, giderek dışa açılan ekonomimizin altyapısının oluşmasında önemli bir yeri bulunan ve malî sektörün lokomatifi durumundaki bankacılık kesiminde hızlı gelişmeler olmuşsa da, başta mevzuat olmak üzere, özkaynak yapısı ve diğer aktiflerdeki gelişmeler açısından güven verici, sağlam bir yapıya kavuşamamıştır.

Bankaların temelde iki önemli fonksiyonu mevcuttur; birincisi, bankalara tevdi edilen tasarrufların korunması, ikincisi ise, toplanan kaynakların etkin ve verimli bir şekilde, ekonominin ihtiyaçları yönünde en uygun şekilde kullanılmasıdır. Hal böyle iken, son yıllarda, devlet, Hazine açıklarını kapatmak için, tasarrufları bankalar aracılığıyla emerek, âdeta tefeciliğe teşvik etmiş, bunun sonucu, malî piyasalar ile reel sektör arasında olması gereken dengeler bozularak, ekonomi, yüksek faiz, düşük kur ve sıcak paranın baskısı altında, rant ekonomisine dönüşmüştür. Güven ve itibar sağlayan müesseseler olması gereken bankalar üzerinde etkin bir denetleme de kurulamamıştır.

Değerli milletvekilleri, kanun tasarısının genel gerekçe bölümünde belirtildiği gibi, son yıllarda, uluslararası finans kurumlarında ve özellikle Avrupa Birliği, OECD gibi uluslararası kuruluşlar nezdinde, bankaların faaliyet ve denetimlerine ilişkin uygulamaların, bağımsız, özerk kurumlar tarafından yürütülmesi, banka sahipliliğinin ve yönetiminin kontrol altında tutulması ve bankaların denetim ve gözetimlerinin, daha etkin, geniş boyutlu, derinlemesine bir şekilde yapılması esasları benimsenmiş ve bu suretle bankaların disiplin altına alınması amaçlanmıştır.

Bu çerçevede, bankacılık sektörünün düzenlenmesi hususunda, mevcut hukukî zafiyetlerin giderilmesi bir zorunluluk arz etmektedir. Bankaların etkin bir şekilde gözetim ve denetiminin anaşartlarından birisinin de, denetim otoritesinin, bağımsız karar alma yetkisine sahip bir statüde bulunması olduğu bilinmektedir.

Değerli milletvekilleri, ülkemizde Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı ve buna ilişkin yıllık programlarda, denetim ve gözetim sisteminin etkinliğinin artırılması ve bu amaçla bağımsız karar mekanizmalarına kavuşturulması öngörülmüş bulunmaktadır.

Bu nedenlerle, bankaların disiplin altına alınması, beklenen ve temenni edilen bu tasarının kanunlaşmasında, maddeler bazında vereceğimiz bazı destek ve daha mükemmeli arama yönünde belirteceğimiz görüşlerimizi, Doğru Yol Partisi olarak belirtmek istiyorum. Ancak, kanunun çıkması önemli olmakla birlikte, takdir edersiniz ki, daha önemli bir hususun, ekonomiden sorumlu bakan ve ona bağlı birimlerin uygulama anlayışı olduğunu da, altını çizerek belirtmek istiyorum.

Değerli milletvekilleri, izninizle, Bankalar Kanunu Tasarısı hakkındaki görüşlerimize esas teşkil eden yanlış uygulamaların ekonomimizi ne hale getirdiğine özet olarak değinmek istiyorum. Ekonomimizin durgunluk içinde yüksek enflasyon baskısından kurtulamamış olması, ihracat ve ithalattaki sürekli düşüş, vergi gelirlerindeki dikkat çekici gerileme ve giderek büyüyen bütçe açığının yanı sıra, yatırımlarda durgunluk, üretimde hızlı düşüş sonucu çığ gibi artan işsizlik, ekonomimizin darboğazlara doğru hızla sürüklendiğinin belirtileridir ve ekonomik dengelerin bozulduğu ortaya çıkmaktadır.

Burada, halkımızı ilgilendiren en önemli husus ise, işsizlik, pahalılık ve gelir dağılımındaki yozlaşmadır. İşsizlik, aktif nüfusun yüzde 20'sini bulmuş olup, üniversiteli gençlerimizin, diplomalı gençlerimizin üçte 1'i boşta gezmektedir.

Bir taraftan, işsizler ordusundan istihdama katılım, diğer taraftan, Türkiye'nin geleceğinde, her yıl 1 milyon kişiye iş ve aş bulma mecburiyetiyle karşı karşıyayız. Pahalılık ise, hükümetin bir yıl önceki aylık fiyat değişimi dışında, halkı psikolojik baskı altında tutmak için, yüzde 25 olarak ilan edilen enflasyon beklentisinin gerçek olmadığıdır. Halkın zarurî ihtiyaçlarının karşılanmasındaki enflasyonun ise, yüzde 65, yüzde 70 olarak gerçekleşeceğini arz etmek istiyorum.

Gelir dağılımı ise, hem coğrafî bölgeler arasında hem iller arasında hem de kesimler arasında fevkalade yozlaşmıştır. Nüfusumuzun yüzde 20'si gelir dağılımından yüzde 54,7 pay alırken, en alttaki fakir tabaka yüzde 4,5 pay alabilmektedir. Yanlış politikalar ve yolsuzluklar sonucu, arzulanan serbest piyasa modeli içinde, ekonomi, kendi dinamiklerini oluşturamamaktadır. Bugünkü bunalım, ısrarla uygulanan ekonomik durgunluk politikası, vergi yasalarının olumsuz etkisi ve ehliyetsiz yönetimlerin sonucudur. Kısa zamanda, ekonomik tedbirler, siyasî tercihlerin önünde değerlendirilerek yapısal değişiklikler yapılmadığı takdirde, üzülerek belirteyim ki, 2000 yılında, sosyal bunalıma doğru sürüklenme eğilimi görünmektedir; yani, özet olarak, ülkemizi zor günler beklemektedir.

Bu yasanın ülkemize hayırlı uğurlu olmasını diler, hepinize saygılar sunar, teşekkür ederim. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Isparta Milletvekili Sayın Razaman Gül'e teşekkür ediyorum.

Madde üzerinde şahısları adına söz talebi?.. Yok.

Maddeyle ilgili önerge yok.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

14 üncü maddeyi okutuyorum.

MADDE 14.- 4389 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin (3) numaralı fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve maddeye (6) numaralı fıkra eklenmiştir.

“ 3. 22 nci maddenin (3), (6), (8) ve (9) numaralı fıkralarında yazılı suçlardan dolayı ilgili kuruluşların dava açma hakkı saklıdır.”

“6. Mülga 3182 sayılı Bankalar Kanununun 64 ve 65 inci maddeleri ile bu Kanunun 14 üncü maddesi uyarınca işlem yapılan bankalarla ilgili olarak, Bakan, Fon veya Kurum tarafından atanan yönetim kurulu ve denetleme kurulu üyeleri aleyhine görevlerinin ifası sebebiyle açılan ve açılacak davalar, Fon aleyhine açılmış sayılır. Bu kişilerin görevlerini kötüye kullandıklarına hükmolunması halinde kendilerine rücu edilir. Bu Kanunda yer alan cezalara ilişkin suçlar için yapılacak kovuşturmalar bu maddede belirtilen usule tâbidir.”

BAŞKAN – Madde üzerinde, gruplar adına ilk konuşma, Fazilet Partisi Grubu adına İstanbul Milletvekili Sayın Ali Oğuz'un; buyurun Sayın Oğuz. (FP sıralarından alkışlar)

Süreniz 10 dakika.

FP GRUBU ADINA ALİ OĞUZ (İstanbul) – Muhterem Başkan, değerli arkadaşlarım; Bankalar Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu raporu üzerinde müzakerelerimize devam ediyoruz. Fazilet Partisi ve şahsım adına Yüce Heyetinizi hürmet ve muhabbetle selamlıyorum.

Bu kanunun, her şeyden evvel, memleketimiz ve milletimiz için hayırlı olmasını ve hayırlara vesile olmasını Allah'tan niyaz ediyorum, ramazan-ı şerifinizi tebrik ediyorum, Cenab-ı Hak, sağlık ve saadet içinde çok ramazanlar idrakini ve sevdiklerimizle beraber olmayı nasip etsin diye dualar ediyorum.

Değerli arkadaşlarım, ikinci kez, yeniden, Bankalar Kanununu müzakere ediyoruz. Daha evvel, altı ay kadar önce bu kanunu müzakere ettiğimizi hatırlıyoruz ve şimdi de eksiklerini tamamlıyoruz diyelim; artık, nasıl tarif ve tavsif edersek edelim, yeniden görüşmek nasip oldu! Bu meyanda, 14 üncü maddenin müzakeresinde, bize de fırsat ve imkân düştü, -görüşlerimizi arz etmek noktasında, huzurlarınızda, görüşlerimizi ve duygularımızı ifade edeceğiz.

Değerli arkadaşlarım, 14 üncü madde metni okundu; "4389 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin (3) numaralı fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve maddeye (6) numaralı fıkra eklenmiştir." şeklinde bir hüküm getirilmiş olduğunu görüyoruz.

"3. 22 nci maddenin (3), (6), (8) ve (9) numaralı fıkralarında yazılı suçlardan dolayı ilgili kuruluşların dava açma hakkı saklıdır.” hükmü getirilmiştir.

Biraz karışık yazılmış madde ve fıkralar, niye öyle yapılmış, onu da anlamak mümkün değil.

14 üncü maddenin gerekçesine bakıyoruz, orada "Bankaların, halihazırda Türk Ceza Kanununun emniyeti suiistimal ve dolandırıcılıkla ilgili hükümlerini düzenleyen 503, 504, 508 ve 510 uncu maddeleri uyarınca bu maddelerde belirtilen fiilleri işleyen personeli ve ilgililer hakkında takibe geçebildiği dikkate alınarak, belirtilen maddeler paralelinde bu Kanunun 12 nci maddesinde yapılan düzenlemelerle ilgili olarak, Kurumun şikâyetine bağlı olmaksızın, personeli ve ilgililer hakkında bankaların savcılıklara şikâyet hakkı kullanabilmesine olanak tanınmıştır" şeklinde açıklama getirilmiştir.

Devam ediyorum "Diğer yandan, bankaların kullandırabilecekleri kredilerle ilgili olarak 4389 sayılı Kanunla getirilen hükümlerle Avrupa Birliği standartlarına büyük ölçüde paralellik sağlanmış olmakla birlikte, yapılan son değişikliklerle, mevzuatımız konuya ilişkin Avrupa Birliği direktifine bütünüyle uyumlu hale getirilmekte, ayrıca, konsolide denetim ve ilkeleri daha açık ve kapsamlı olarak düzenlenmektedir." denilmektedir.

Değerli arkadaşlarım, tabiî ki, gönlümüz istiyor ki, bir kanunu yaparken, efradını cami ağyarını mâni olarak, mükemmel bir şekilde yapalım ve bunu, hiç olmazsa, uzun yıllar tatbik ederek... Eksiklikleri olmaması mümkün değil; çünkü, noksansız kanun ancak ilahi kanunlardır, onlara noksanlık izafe edilemez; ama, ilahi kanunların tefsirini yapanların ve yetkili şahısların, görüşlerinde, zaman içinde, onların dahi, bir kısım yetkilerinin ve etkilerinin zamana göre tefsir edilmesinde ve değerlendirilmesinde isabet olacağı hükmünü ortaya koyduklarını görüyoruz.

Nitekim, Vergi Kanununda aynı endişeler ortaya çıktı. Bunun üzerinde uzun uzun tartıştık ve görüşlerimizi ifade ettik; reform niteliğinde bir kanun çıkardığımızı o günlerde iftiharla söyledik ve arkadaşlarım, gecenin geç vakitlerine kadar bizi çalıştırdılar; en ideal ve yıllar yılı tatbik edilecek bir hükmü getirdik, bir kanunu getirdik diye ifade ettiler; ama, ondan sonra, iki defa, huzurlarınıza bu kanunlar geldi, yeniden düzeltilmesi zarureti hâsıl oldu.

Millî Eğitim Kanunlarında da aynı reform iddialarını ileri sürdük; bunların noksanlığı olmadığını, mükemmel kanun yaptığımızı ifade ettiğimiz halde, zaman içerisinde bunlarda yeniden müzakere mecburiyeti hâsıl oldu, huzurunuza geldi ve onlar yeniden çıkarılma neticesinde, tenkitlerinize ve takdirlerinize vasıta oldu, muhatap oldu.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Oğuz, lütfen toparlar mısınız.

ALİ OĞUZ (Devamla) – Başım üstüne Sevgili Başkanım.

BAŞKAN – Estağfurullah.

ALİ OĞUZ (Devamla) – Hele işsizlik sigortasında, herhalde dünya yüzünde emsali görülmeyen bir işsizlik sigortasının emsali memleketimizde görüldü. Çalışan insanlardan kestiğimiz primlerle fon ihdas edileceği ve bununla da, onların işsiz kalması halinde, kendilerine işsizlik aylığı verileceği iddia edildi; ama, bunun tatbikatını soruyorum; dünyada bir yerde yok.

İş mevzuatında "devlet vatandaşına iş bulmak mecburiyetindedir" hükmü getirilmiş. Anayasaya, iş mevzuatına, çalışmayanların özellikle teşkilatlandırılacağı ve kendilerine işsizlik aylığı bağlanacağı hususunda zaruretler getirilmiş, hükümler konulmuş; devlet, vatandaşına iş bulma mecburiyetindedir; iş bulmazsa, kendisine işsizlik aylığı öder hükmü getirilmiş; ama, bizim memlekette olduğu gibi "biz, maaşından prim keseceğiz de, o fondan, bir gün, kendisine işsizlik aylığı vereceğiz" hükmü hiçbir surette münakaşa edilmemiş ve bunun bir benzeri de görülmemiş.

Bunun yanında, Sermaye Piyasası Kanununda da çok enteresan hükümler getirdik; hele hele, başkanlarımıza, neredeyse milletvekili aylığının üstünde aylıklar bağlandığı ve onlara, özellikle primler verileceği ve zaman içerisinde daha büyük imkânlar temin edileceği noktasındaki hükümleri de -hayranlıkla değil- hayretler içerisinde takip ettik. Bunların, faizle ilgili hükümler olması yönünden de, memlekete hayır getireceğine inanmıyoruz. Biz diyoruz ki, bakın, faizler düşürüldüğü takdirde seviniyorsunuz, takdir ediyorsunuz, gelin, şu faiz belasından kurtulun; çünkü, memleketimizin millî gelirinin, şahısların hâsılatının, devletin topladığı imkânların hepsini faize veriyoruz, yine de kurtulamıyoruz.

Bankalar Kanununun bir düzenleyici unsur olması hususunu temenni ediyorum ve bu vesileyle, Yüce Heyetinizi hürmet ve muhabbetle selamlıyorum.

Tenkit de edilse, takdir de edilse, memleketimizin bir kanunudur, bir mevzuatıdır ve uyulması icap eder.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Lütfen, son cümleniz...

ALİ OĞUZ (Devamla) – Hayırlı olmasını diliyor, saygılar sunuyorum. (FP ve DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Oğuz.

Doğru Yol Partisi Grubunun görüşlerini, Aksaray Milletvekili Sayın Murat Akın dile getireceklerdir.

Buyurun efendim.

Süreniz 10 dakika efendim.

DYP GRUBU ADINA MURAT AKIN (Aksaray) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri, 14 üncü madde üzerinde söz almış bulunmaktayım; Grubum ve şahsım adına hepinizi saygıyla selamlıyorum.

14 üncü maddenin 3 numaralı bendinde "kanunun 22 nci maddesinin 3, 6, 8 ve 9 numaralı fıkralarında yazılı suçlardan dolayı, ilgili kuruluşların dava açma hakkı saklıdır" deniliyor; bundan altı ay önce çıkan kanunun 22 nci maddesine atıf yapılmaktadır.

Yeni eklenen 6 numaralı bent ise "Mülga 3182 sayılı Bankalar Kanununun -yani, geçmişte iptal edilen kanunun- 64 ve 65 inci maddeleri ile bu Kanunun 14 üncü maddesi uyarınca işlem yapılan bankalarla ilgili olarak, -kötü yönetimle ilgili olan banka yöneticilerini kastediyor- Bakan, Fon veya Kurum tarafından atanan yönetim kurulu ve denetleme kurulu üyeleri aleyhine görevlerinin ifası sebebiyle açılan ve açılacak davalar, Fon aleyhine açılmış sayılır" diyor ve bu kişilerin kötü idaresinden dolayı, bu kişilerin kendilerine rücu edileceğini hüküm altına alıyor.

Değerli milletvekilleri, bankalarla ilgili, 1997, 1998 ve 1999 yılının haziran ayına kadar olan karşılaştırmalı varlıklar, krediler, mevduat ve dövizle ilgili mukayese tablolarını arz ediyordum; kalan kısmına, tekrar, devam ediyorum.

Değerli milletvekilleri, 13 bankanın toplam gelir tablosuna baktığımızda, personel giderleri, toplam gider içerisinde 1997'de yüzde 6,4; 1998'de yüzde 6,2; 1998'in ilk altı ayında yüzde 5; 1999'un ilk altı ayında ise yüzde 5,1...

Faiz gelirlerinin faiz giderlerine oranı ise 1997'de 196,5; 1998'de yüzde 200,1; 1999'da yüzde 190,6. Kredi faizleri gelirinin mevduat faizleri ödemelerine rasyo oranı 1997'de yüzde 131,8; 1998'de yüzde 111,2; 1998'in ilk altı ayında yüzde 133,6.

Net kambiyo kârı/toplam kârı ise 1997 yılında eksi 8, 1998 yılında eksi 6,8; 1998 yılının ilk altı ayında eksi 6,5; 1999'un yine ilk altı ayında eksi 5,5.

Bilançodışı işlemler toplam aktifine göre -bankalar- yüzde 103,7; yüzde 102,8; yüzde 125,5; yine 1999'un ilk altı aylık oranı yüzde 108,8.

İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören mevduat bankalarının sermaye yapısı incelendiğinde, özkaynaklar/toplam kaynaklar rasyosunun 1997 yılında yüzde 7,2 iken, 1998 yılında yüzde 8,9'a; 1999 yılının haziran ayı sonu itibariyle yüzde 10,1'e yükseldiği görülmektedir. Ancak, İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören mevduat bankalarının özkaynaklarındaki iyileşmeyi ihtiyatla karşılamak ve kamu bankaları başta olmak üzere, Türk bankacılık sisteminin halen en önemli sorunlarından birinin özkaynak yetersizliği olduğunu gözden kaçırmamak gerekmektedir.

İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören bankaların özkaynakları iyileşme gösterirken, özkaynak kârlılığı düşmüştür. Özkaynak kârlılığı 1999 Mart sonunda yüzde 47,8, haziran sonunda ise yüzde 31,4 olarak gerçekleşmiştir.

Bankaların faiz gelirlerinin faiz giderlerini karşılama oranı, 1997 yılı sonunda yüzde 196,5, 1998 yılı sonu itibariyle yüzde 200,1 iken, 1999 Haziran sonu itibariyle, bu oran, yüzde 190,6'ya düşmüştür.

Değerli milletvekilleri, istihdamda gözükenlerden 1 650 ise, ekonomik nedenlerle mevcut işinde çok az çalışıp, ikinci bir işte çalışan mutsuz insanlardır. İşte ülkemizin en mühim meselesi, bu mutsuz insanlarla 10 milyona yakın işsiz insanlara iş sahası açılmasıdır.

Değerli milletvekilleri, Türk ekonomisinin genel durumu nedir? 1998-1999 yıllarında enflasyonda kalıcı bir düşüşü sağlayamayan hükümet, makro ekonomik dengelerde istikrarı oluşturmayı temel hedef almasına rağmen, ne yazık ki, uygulamış olduğu programlarla bunu gerçekleştirememiştir; ancak, uygulanan programın, global krizin Türkiye'ye de bulaşma etkisini dengelemede önemli bir ölçü katkısı olduğunu ileri sürmek suretiyle, kendisini bir mazeretin arkasına saklamıştır.

Değerli milletvekilleri, ekonominin, 1998 yılının üçüncü çeyreğinde duraklamaya, son çeyreğinde daralmaya başlaması; yine, 1999 yılının ilk altı aylık iki çeyrek döneminde de çöküntüye geçmesi, gelecek için büyük bir felakettir. Bu gelişmelerde, özel tüketimdeki durgunluğun ve sabit sermaye yatırımlarındaki gerilemenin önemli etkisi olmuştur. 1998 yılında, özel tüketim, ilk çeyrekte yüzde 7,8 oranında artmış ise, ikinci ve üçüncü çeyreklerde duraklamış ve son çeyrekte yüzde 6,5 gerileme olmuş; yıllık bazda ise, bu, binde 10'lara varmıştır...

BAŞKAN – Lütfen toparlayınız efendim.

MURAT AKIN (Devamla) – Değerli milletvekilleri, bilhassa özel tüketim mallarında, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, buzdolabı gibi dayanıklı tüketim mallarında, 1997 yılına göre, 1998-1999'da, yüzde 50 gerileme olmuştur. Bunun yanında, HEMA, TÜMOSAN gibi birçok traktör fabrikaları kapanmış; Massey Ferguson ve Trakmak gibi traktörler de üretimini sipariş üzerine yapmaktadırlar.

Değerli milletvekilleri, bilhassa Nevşehir, Niğde ve ilimin Güzelyurt ve Gülağaç İlçelerinde -sayın milletvekilimiz Kenan Bulut Beyin de izah ettiği gibi- patatesçiler mahvolmuştur, perişan olmuştur. Hükümetin, bu patatesleri alıp, bölge yatılı okullarında, askeriyede ve kamu kuruluşlarında tüketimini sağlaması, bilhassa bu çiftçilerimize ve piyasaya bir canlılık getirecektir.

Hepinizi saygıyla selamlıyorum. (DYP ve FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Akın.

Gruplar adına başka söz talebi?.. Yok.

Şahıslar adına herhangi bir söz talebi?.. Yok.

Değişiklik önergesi yok.

14 üncü maddeyi Komisyondan geldiği şekliyle oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

15 inci maddeyi okutuyorum:

MADDE 15.- 4389 sayılı Kanunun Geçici 1 inci maddesinin (d) bendinde yer alan “1998” ibaresi “1999” olarak, (a) ve (b) bentlerinin ilk cümleleri ve Geçici 2 nci Maddesinin (j) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, Geçici 2 nci Maddenin (g) bendi yürürlükten kaldırılmıştır.

“Kurul Başkan ve üyeleri 31/3/2000 tarihine kadar atanırlar.”

“Kurum 31/8/2000 tarihine kadar faaliyete geçer.”

BAŞKAN – 15 inci madde üzerinde, Fazilet Partisi Grubu adına, Antalya Milletvekili Sayın Zeki Okudan; buyurun efendim. (FP sıralarından alkışlar)

Süreniz 10 dakika.

FP GRUBU ADINA MEHMET ZEKİ OKUDAN (Antalya) – Sayın Başkan, kıymetli milletvekili arkadaşlarım; Bankalar Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısının 15 inci maddesi üzerinde Fazilet Partisi Grubu adına görüşlerimizi açıklamak üzere söz aldım; hepinizi saygıyla selamlarım.

Bu maddeyle, 4389 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesinin (d) bendinde yer alan "1998" ibaresi "1999" olarak, (a) ve (b) bentlerinin ilk cümleleri ve geçici 2 nci maddesinin (j) bendi geçici 2 nci maddenin (g) bendi yürürlükten kaldırılmıştır.

Burada, çeşitli diğer kanun maddeleri ile 4389 sayılı Kanunun ilgili maddesiyle bağlantı kurulmuş. Burada bahsedilen şey, geçici 1 inci maddenin (d) bendi "Kurul, Hazine Müsteşarlığı ile müştereken kuruluş bütçesini hazırlar. Bu bütçenin giderlerini karşılamak üzere bankalar, 1998 yıl sonu bilanço toplamları üzerinden 6 ncı maddedeki esaslar çerçevesinde giderlere katılma paylarını tebligatından itibaren onbeş gün içinde öderler" diye devam ediyor. Buradaki "1998" ibaresi, "1999" olarak değiştirilmiş.

Ayrıca, yine, geçici 1 inci maddenin (a) ve (b) bentlerindeki ilk cümleler (a) bendinde, "Kurul Başkan ve üyeleri, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde atanır" yerine, bu Kanun tasarısında "31.3.2000 yılına kadar atanırlar" ibaresi var; (b) bendinde "Kurum, Başkan ve üyelerin atandığı tarihten itibaren en geç bir yıl içinde faaliyete geçer" hükmü;,o bir yıl, "31.8.2000 tarihine kadar faaliyete geçer" olarak değiştirilmiş.

Yine, 23 üncü maddede "İcra takibinde vazgeçme: Her ne sebep ve suretle olursa olsun, icra takibinden vazgeçildiğinin zabıtnameye yazılması için vazgeçilen miktara ait taksit harcının yarısı alınır -denilse de, bu harçlar burada alınmayacak- ancak, haczedilen mal satılıp paraya çevrildikten sonra vazgeçilirse, tahsil harcı tam olarak alınır" denilmektedir. Yani, burada, 23 üncü, 24 üncü ve 29 uncu maddede de belirtilen harçların, iflas tescili sırasında alınmayacağıyla ilgili bir ibare mevcuttur.

Netice olarak, bu maddede, haziran ayında çıkarılmış olan kanunun uygulanamaması nedeniyle bir gecikme yaşanmakta ve bu gecikme, bugüne adapte edilmektedir, uyarlanmaktadır.

Kıymetli arkadaşlarım, Edirne'den trene binersiniz; Almanya'ya, Avusturya'ya ve Hollanda'ya kadar gidersiniz. Neyle gidersiniz; trene bindiniz; ray mesafesi aynıdır; Bulgaristan'dan geçer, Yugoslavya'dan geçer, Avusturya'dan geçer, İsviçre'den geçer, Almanya'dan geçer, Amsterdam'a kadar varırsınız, hiçbir yerde aksama olmaz. Bunun adı nedir; bunun adı hakikî uyumdur. Biz, burada, bir kanun çıkarıyoruz; bu kanunun -çok merak ediyorum- Avrupa'daki eşdeğer kanunlarla neresi uyumlu? Çünkü, aldığımız bilgilerde, verilen kanun metinlerinin hiçbirisinde, Avrupa'daki ülkelerden bir bağlantının yapılmadığını görüyoruz. Zabıtlara baktık, orada da yok, komisyon raporlarına bakıyorum, orada da yok. Peki, bu kanunlar nasıl hazırlanıyor? Bu, tartışma konusu.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı.)

BAŞKAN – Sayın Okudan, lütfen toparlayınız.

MEHMET ZEKİ OKUDAN (Devamla) – ...partizan düşünceden uzak kalarak, bu kanunları tekrar, bir kere daha gözden geçirip, ondan sonra çıkarmak ve Avrupa'ya hakikaten uyum sağlanmasını temin etmek gerekiyor.

Saygılarımı sunuyorum. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Okudan.

Doğru Yol Partisi Grubu adına, İzmir Milletvekili Sayın Ufuk Söylemez; buyurun. (DYP sıralarından alkışlar)

Konuşma süreniz 10 dakikadır.

DYP GRUBU ADINA H. UFUK SÖYLEMEZ (İzmir) – Teşekkürler Sayın Başkanım.

Sayın Başkan, saygıdeğer milletvekilleri; görüşülmekte olan Bankalar Kanunu Tasarısının 15 inci maddesi üzerinde Doğru Yol Partisi Grubunun görüşlerini arz etmek üzere söz almış bulunuyorum; hepinizi, konuşmamım başında, saygıyla selamlıyorum.

Bu konuda Sayın Bakana tavsiyemiz, 31 Mart 2000'i beklemeyin Sayın Bakan ve Bakanlar Kurulu bir an önce bu isimleri atasın. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunu, artık, bu kadar, herkesin bir tarafından çektiği, uzadıkça uzayan, geri dönmeyen krediler gibi vade üstüne vade verilen bir kurul olmaktan çıkarın; çıkarın ki, bu Düzenleme ve Denetleme Kurulu bir an önce faaliyete geçsin. Aksi takdirde, Ağustos 2000'e gidiyor. Bizim korkumuz, Ağustos 2000'den önce bir kanun daha gelmesi ve bu işin bir daha uzaması. Onun için, artık, bu işi ciddî bir noktada ele alalım ve 31 Martı beklemeden -bana göre- yılbaşı itibariyle bu işi bitirelim, herkes de rahatlasın.

Bakınız, Merkez Bankası Başkanımız Sayın Gazi Erçel, iyi niyetle, kâğıt üzerinde de -bana göre- doğru olan bir program açıkladı. "Kur ve para programı" adı altında açıkladığı bu program, kâğıt üzerinde doğrudur -tekrar ediyoruz, altını çiziyoruz- ama, bu haliyle uygulanmasının gerçekçi olması mümkün değildir. Birkaç sebeple mümkün değildir, hem sosyal ve siyasal sebeplerle hem ekonomik sebeplerle mümkün değildir. Bu konunun, ben, Bankalar Kanunu gibi ekonomik bir hadise görüşülürken, malî politikaların temeli olan Bankalar Kanunu görüşülürken, hükümet tarafından da veya iktidar ortakları tarafından da, bu kürsüye getirilip, Mecliste tartışılmasını tercih ederdim.

5-6 milyar dolarlık özelleştirme gelirleri, hayata geçme şansı olmayan bir hadisedir. Küçülen bir ekonomide, 2000 yılında, daha fazla vergi toplama şansımız hiç yoktur. 1999 yılı kadar bile vergi toplamak, 2000 yılında mümkün olmayacaktır.

Kayıtdışı ekonomi kayda alınmamıştır ve mükerrer olarak, kayda giren mükelleflerden, hem de geriye yönelik vergiler alınmaktadır. Bu şartlar altında, bir de kura baskı yapıp ihracatı iyice baskılarsanız, bu programın hayata geçmesi, başarılı olması mümkün olmaz; ama, bu arada, çiftçi, esnaf, dargelirli ve ücretli kesim biraz daha ezilir. Tabiî, demokrasi içinde buna, sendikaların, derneklerin, birliklerin, odaların, meslek kuruluşlarının itirazları olacaktır; bu da demokrasi içinde kaçınılmaz bir şeydir. Bu anlamda, bu kitlelerin de sabır ve tahammülünü zorlamama ve sosyal barışı tehdit eder noktaya getirmeme konusunda, bu vesileyle, bu temel kanun görüşülürken, Doğru Yol Partisi olarak uyarı ve ikazlarımızı hükümete ve koalisyon ortaklarına yapmayı bir görev biliyoruz.

Bu vesileyle hepinizi saygı ve sevgiyle selamlıyorum efendim.

Sağ olun. (Alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Söylemez.

Gruplar adına başka söz talebi?..

Sahıslar adına söz talebi?..

Madde üzerinde önerge yok.

15 inci maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

16 ncı maddeyi okutuyorum:

MADDE 16.- 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununun 40 ıncı maddesinin (II/d) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“d) Diğer yetkiler ve görevleri:

Bankaca, banka sisteminde belirsizlik ve güvensizlik oluşması ve fon çekilişlerinin hızlanması halinde, Kanunun 36 ncı maddesinin (b) fıkrası kapsamında, haklarında belirsizlik ve güvensizlik oluşan veya 4389 sayılı Bankalar Kanununun 14 üncü maddesi kapsamında bulunan bankalara, şartları Banka tarafından kararlaştırılmak üzere, fon çekilişlerini karşılayacak miktarda kredi verilir.

BAŞKAN – Gruplar adına ilk konuşma, Fazilet Partisi Grubu adına, Sakarya Milletvekili Sayın Nezir Aydın'ın.

Buyurun efendim. (FP sıralarından alkışlar)

Sayın Aydın, süreniz 10 dakikadır.

FP GRUBU ADINA NEZİR AYDIN (Sakarya) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Bankalar Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısının 16 ncı maddesi üzerinde söz almış bulunuyorum bu vesileyle, Fazilet Partim ve şahsım adına Yüce Heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

Anlaşılan odur ki, burada, Merkez Bankasının özerkliği amaçlanmaktadır. Bir diğer amaçlanmak istenilen noktanın da şu olduğunu görüyorum: Batık banka ve paraları önleyebilme tasarısıdır veya düşüncesidir.

Değerli milletvekilleri, kanun yapmak gereklidir, önemlidir; ancak, kanunları uygulamak çok daha önemli ve çok daha elzemdir. Bundan önceki kanunlarda, değiştirilmeyen kanunların hiçbirisinde, bankaların içini boşaltmak, ülkenin trilyonlarının götürülmesi noktasında, kesinlikle, maddeler yoktu; ama, bunları, bu ülke, çok acı bir şekilde yaşadı. İnşallah, temennimiz odur ki, bundan sonra bu tip olayları bir daha, bu ülke yaşamaz.

Yine, 16 ncı maddeye gelirsek; 16 ncı madde Plan ve Bütçe Komisyonuna geldiğinde, yani hükümet tasarısı şeklindeyken, orada, güvensizlik oluşan bankalara veya 4389 sayılı Bankalar Kanununun 14 üncü maddesi kapsamında bulunan bankalara kredi verilme şartlarının belirlenmesine ilişkin kararın, herhangi bir vade ve miktarla sınırlanmaksızın, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu ile Merkez Bankasınca müşterek alınması öngörülüyordu. Plan ve Bütçe Komisyonunda bu tasarı görüşülürken, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu devreden çıkarılmış, Merkez Bankası özerk hale getirilmiştir.

Değerli milletvekilleri, Bankalar Kanununda değişiklik yaparak gerekli düzeltmeleri yapıyoruz. Daha önce, vergi reformuna bir vergi reformu daha yaparak gerekli düzenlemeleri yaptık. Bundan bir müddet önce, özellikle 17 Ağustos ve 12 Kasım depremleri nedeniyle Ek Vergi Yasası çıkardık. Arkasından hükümetimiz KDV'leri artırdı. "SSK batıyor" denildi, mezarda emeklilik tasarısı getirildi.

Şimdi, burada dikkatimizi çeken bir nokta var. Hükümet, çıkardığı tüm kanunlarda gelirini artırmayı amaçlıyor, bir de sermaye çevrelerinin sesine aşırı kulak veriyor; ama, nedense, geçim zorluğu içerisinde bulunan, özellikle emekli, memur, işçi, çiftçi ve köylünün sesi, hükümetçe pek fazla duyulmuyor.

Peki, burada, bir şeyi özellikle hatırlatmak istiyorum değerli iktidar mensuplarına ve hükümete: Bir hükümetin, yani, bir idarenin küçük çaptaki özel idareleri, özellikle -afet bölgesindeki- belediyelerdir. Bu belediyeler, bu afetin tam ortasında yaşadıkları halde, özellikle, afat gününden beri de hiçbir gelir elde edemedikleri, yani, tahsilatlarını yapamadıkları halde, bunlarla ilgili ne yapmayı düşünüyorsunuz? Bunu defaatle dile getirdik, yine dile getirmek mecburiyetindeyiz. Özellikle, şu aşamada, afet bölgesindeki belediyelerin Maliye'ye ve SSK'ya olan borçlarının, mutlaka, hükümetimiz tarafından silinmesi gerekmektedir.

Yine, bu arada bir şey daha ifade etmek istiyorum; deprem bölgesinde ölmüş veya mal varlığını kaybetmiş insanların, resmî kurumlara olan borçlarının da mutlaka silinmesi gerekmektedir.

Yöre çiftçisinin mahsullerinin paralarının ödenmesi lazımdır. Maalesef, hâlâ, yöredeki çiftçilerimizin, özellikle fındık, pancar, mısır ve sair ürettikleri ürünlerin -ki, birçok yöremizin geçimi toprağa dayalıdır, ziraata dayalıdır- paraları maalesef ödenmemiştir.

Değerli milletvekilleri, bunu, tenkit etmek için söylemiyorum, bir sıkıntı olduğu için söylüyorum ve zannediyorum ki, bütün arkadaşlarımız da buna katılacaklardır. Bugün basında -birçok arkadaşımız, izleyenler görmüştür- üç tane delikanlı, iki tişört ve çok az bir miktarda da para çaldıkları için kendilerine, üç delikanlıya -ki, en yaşlısı yirmi yaşında- toplam 77 yıl ceza verilmiştir. Cezanın veriliş şeklini, şunu bunu tenkit etmeye hakkımız yok, bir hukukî veridir, kanundur, gereği yapılmıştır, hâkim gereğini yapmıştır mutlaka; ama, burada vicdanlarımızı sızlatan bir olay vardır. İki tişört ve bir miktar para çalan bu delikanlıların birine 33 yıl, diğer ikisine de 22'şer yıl ceza verilmiştir. Bunu, tabiî, halkımız da soruyor, bizler de bunu anlayamıyoruz; bu ülkede bankaların içini boşaltanlar, trilyonlar, katrilyonlar götürenler bu cezaları almazken, bunlara, bu cezaları veremezken, iki tişörtün karşılığı bu olmalı mı?

Diğer bir noktayı daha ifade ederek sözlerimi bitirmek istiyorum. Biliyorsunuz, bizde Ceza Kanununun meşhur 312 nci maddesi var. Bir hukukçunun ifadesini sizlere söylüyorum -ki, bunlar, bildiğiniz şeylerdir- aynen şunu ifade ediyor...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Aydın, lütfen toparlayınız.

NEZİR AYDIN (Devamla) – Toparlıyorum Sayın Başkanım.

"Bu 312 nci maddenin bugünkü uygulama şekliyle, bizim, Türkiye'de hakkında bu maddeden dava açamayacağımız insan yoktur" diyor. Bu, bir hukukçuya ait ifade.

Onun için, bize düşen görev, gerçek manada -sırf Avrupa'ya katılacağımız veya Avrupa Birliğine gireceğimiz için değil- insanımıza bunlar layık olduğu için, insanımıza gerekli huzuru sağlayacak kanunları çıkarmaktır. Burada söylendi; ama, içimizde ukde olduğu için, bir defa daha söyleyip sözlerimi bitirmek istiyorum.

Güzel insanlarımızdan biri, bu mübarek ramazan gününde, bu maddeden dolayı, şu anda içeri girmiş bulunuyor. Bunların değerlendirmesini hep birlikte yapmak mecburiyetindeyiz, gereğini yapmak mecburiyetindeyiz. Bu, bizim üzerimize vazifedir; milletimiz, bunu bizden beklemektedir. Bu vesileyle, bu kanunun hayırlı olmasını temenni ediyor, hepinize saygılar sunuyorum. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Aydın.

Doğru Yol Partisinin görüşlerini, Samsun Milletvekili Sayın Kemal Kabataş ifade edecekler.

Buyurun Sayın Kabataş.

Süreniz 10 dakika efendim.

Bankalar Kanununda getirilen yeni sistem, benimsenen yeni strateji içinde, 16 ncı madde, tamamlayıcı hükümler içermektedir. Hükümet, bu kanun tasarısıyla, malî tabloları, malî güçleri, malî durumları yönünden sorunu olan bankaların rehabilitasyonu konusunda çok farklı bir görüş benimsemiş; rehabilitasyonu kurul bünyesinde yapmak yerine, bankalar, ciddî ölçüde, malî yönden sıkıntı içindedir görüşüne, noktasına gelmeden bu rehabilitasyonu yapmak yerine, sorunun ciddî bir boyuta, ciddî bir noktaya geldiği teşhisiyle, fona devri ve rehabilitasyonun fonda yapılması stratejisini benimsemiştir.

Şimdi, bu strateji içinde, fonda oluşacak rehabilitasyon aşamasında ve fon yönetiminde oluşacak sorunlara çözüm aramaktadır, kaynak aramaktadır.

Burada getirilen düzenleme, dünyada ve günümüzde merkez bankalarının bağımsızlığının ve otonom yapılarının, yönetimlerinin çok öne çıkarıldığı bir ortamda, merkez bankası yönetimine ve merkez bankası sistemine farklı bir yaklaşımı ifade etmektedir. Yani, bir sistem içinde, çıkamadığımız, fonlayamadığımız, çözemediğimiz kaynak ihtiyacını, Merkez Bankası orada, gidin oradan kredi alın; batarsa da, siz, Merkez Bankası olarak, gider, iflas masasından batırdığınız kredileri alırsınız diyoruz.

Sözlerimi tamamlarken, şunu temenni ediyorum: Türk bankacılık sistemindeki kriz ya da yönetim kargaşası daha fazla büyütülmeden, kanunla getirilen bu düzenlemelere, bu facility'lere ihtiyaç duyulmadan, inşallah, sağlıkla yönetilir ve bu maddelerin uygulanmasına ihtiyaç kalmaz.

Temennim budur; sözlerimi tamamlarken, hepinizi saygıyla selamlarım. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Kabataş.

16 ncı madde üzerinde şahıslar adına söz talebi?.. Yok.

16 ncı maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

17 nci maddeyi okutuyorum:

MADDE 17: 16.12.1983 tarih ve 83/7506 sayılı Özel Finans Kurumlarının Kurulması, Faaliyetleri ve Tasfiyelerine İlişkin Esas ve Usullere Dair Bakanlar Kurulu Kararı ile bu karara istinaden çıkarılmış tüm mevzuat yürürlükten kaldırılmıştır.

BAŞKAN –Teşekkür ederim.

Gruplar adına ilk söz, Fazilet Partisi Kırıkkale Milletvekili Sayın Kemal Albayrak'a ait.

Buyurun Sayın Albayrak (FP Sıralarından alkışlar)

Süreniz 10 dakika efendim.

FP GRUBU ADINA KEMAL ALBAYRAK (Kırıkkale) – Sayın Başkan, Türkiye Büyük Millet Meclisinin değerli üyeleri; konuşmama başlarken hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Bankalar Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin 293 sıra sayılı Kanun Tasarısının 17 nci maddesi üzerinde söz almış bulunuyorum. Hepimizin bildiği gibi, bu maddede "16.12.1983 tarih ve 83/7506 sayılı Özel Finans Kurumlarının Kurulması, Faaliyetleri ve Tasfiyelerine İlişkin Esas ve Usullere Dair Bakanlar Kurulu Kararı ile bu karara istinaden çıkarılmış tüm mevzuat hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır" denilmektedir.

Tabiî, kaldırılan bu mevzuat hükümlerinin yerine de, geçici 3 üncü maddenin (b) bendinde "4389 sayılı Bankalar Kanunu hükümleri çerçevesinde özel finans kurumlarına ilişkin düzenlemeler yapılıncaya kadar yürürlükten kaldıran düzenlemelerin 4389 sayılı Bankalar Kanununa aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam edilir" şeklinde bir hüküm var.

Tabiî, bunlar da zarurî, bu kanun da zarurî, bu kanunun çıkmasına kimse karşı değil; ama, hükümetlerin öncelik sırasına aldığı kanunlar daha elzemdir.

Ben şuna inanıyorum ki, öncelikten ziyade, bu tip kanunlar, belli amaçlarla, belli desteklerle öne sürülüyor, çıkarılıyor. Tabiî, toplumun tümünü memnun etmediği için de ikinci bir sıkıntı olmaya devam ediyor. Mesela, bu tasarıdan önce, 18.6.1999 tarihli ve 4389 sayılı Kanun çıktığında, yine siyasî parti gruplarımızadan, özellikle iktidar ortağı partilere mensup arkadaşlar, bunun çok iyi bir reform olduğunu, bununla çok iyi gelişmelerin olacağını söylediler. Aradan altı ay gibi bir zaman geçti, maalesef yine aynı kanun önümüzde.

İnşallah, bu bir örnek olur. Herhalde, daha önceki kanun, uzmanlara, siyasî parti gruplarına, sivil toplum örgütlerine, konuyla ilgisi olan teknik heyete danışılmadan, belli çevrelerin isteği doğrultusunda çıktı ki, yine aynı kanun önümüze geldi. Bundan dönüş de faziletin gereğidir; hükümeti bu yönde tebrik etmek lazım. Demek ki, yanlıştan belli bir zaman sonra dönebiliyor. Onun için kendilerine teşekkür ediyorum.

Değerli arkadaşlar, biliyoruz ki, özel finans kurumlarının, yurt dışındaki tasarrufları ülkemize çekme bakımından ve halk arasında "yastıkaltı servet" olarak bilinen tasarrufların millî ekonomiye kazandırılması bakımından fevkalade önemli bir yeri vardır ve bu kurumların da devamlı surette desteklenmesi lazımdır.

Bu bakımdan, biliyoruz ki, devlet, hazine bonolarıyla bu tasarrufları toplayamıyor zaman zaman. Gerek içte gerekse dıştaki vatandaşlarımızın, elbette, güvendikleri finans kurumlarına kaynak temin etme olayları vardır. Hazine, daha önceden, bunlara, sermaye artırımı hakkı tanımadığı için -şube açma hakkı da yoktu- bazı sıkıntılar vardı. İnşallah, bu tasarıyla, bu sıkıntılar aşılır kanaatindeyim.

1980 yılından başlayarak dışa açılan ekonomimizin, altyapısının oluşmasında, önemli bir yeri bulunan malî sektörün lokomotifi durumundaki bankacılık kesiminde hızlı gelişmeler olmuşsa da, başta mevzuat olmak üzere, özkaynak yapısı ve diğer aktiflerdeki gelişmeler açısından, güven verici, sağlam bir yapıya kavuşamamıştır.

Bunların işleyişi, mevzuatı açısından, bankaların, temelde iki önemli fonksiyonu var; bunlardan bir tanesi, tasarrufların korunması; ikincisi de, toplanan kaynakların etkin ve verimli bir şekilde, ekonominin ihtiyaçları yönünde, en uygun şekilde kullanılmasıdır, bu bir gerçek. Bu yasaların çıkış nedenlerinin de aslında bu olması lazım.

Tabiî, başta da söylediğim gibi, bu yasalar çıkarken öncelik esas alınmıyor. Belli çevreler, mesela, basında sık sık duyuldu, merkezi Singapur'da olan bir şirketin yönetim kurulu başkanı Türkiye'ye geldiğinde, -hepiniz bilirsiniz- şunu söylemişti: "Türkiye'de hisse senetleri sahiplerinin garantisi olmadığı gibi, bu finans kaynaklarını toplayan kurumların da birtakım altyapılarının düzenlenmesi lazım." Böyle bir sözü deme neticesinde, böyle bir tasarı gündeme getirildi.

Arkasından, IMF'yle olan hadiseler ve bu işle ilgili sermaye piyasalarının da baskısıyla, yine, böyle bir yasanın çıkmasında, bu tasarının oluşması zaruret haline geldi. Gönül istiyor ki, bunlar onlar demeden, yine, başta da söylediğim gibi, bir konsensüs neticesinde, teknik heyetler tarafından, ileride, çok çabuk şekilde değişmeyecek bir tarzda ve toplumun bu ihtiyaçlarına cevap verecek bir tarzda çıkarılsın.

Malî sektörün fonksiyonları bu iken, son yıllarda ülkemizde meydana gelen ekonomik sıkıntılar, bankaları, amaçları dışında, itibarlarını zedeleme durumuna sokmuştur; güven ve itibar sağlayan müesseseler olması gereken bankalar üzerinde, etkin bir denetleme düzeni de kurulamamıştır. Hal böyleyken, son yıllarda, hepimizin bildiği gibi, bu yerlerin, özellikle kamuya ait yerlerin hortumlanma olayları, bir kişiye trilyonlarca lira para vermeleri falan hepimizi derinden yaralamıştır ve bunlar da otomatik olarak bu müesseselerin güvenini sarsmıştır.

Bu hadiseler, bu müesseselerin asıl fonksiyonlarına dönmeleri için bazı yasal düzenlemelerin getirilmesine zemin hazırlamıştır. Bu bakımdan, bankacılık mevzuatımızın uluslararası standartlara uygun olarak yeniden düzenlenme yolları aranmıştır. Biliyoruz ki, kanunlar, yönetmelikler bir ihtiyaçtan dolayı çıkarılır; eğer, getirilen bu tasarılar, uzmanlarca, bu işin teknik heyetince, hatta siyasî partilerin görüşleriyle, anlaşarak, tartışarak, kamuoyundaki ihtiyaçlara cevap verecek tarzda çıkarılırsa, süresi uzun oluyor. Nitekim, bu mevcut yasanın durumu budur.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Lütfen toparlayınız.

KEMAL ALBAYRAK (Devamla) – Değerli arkadaşlar, inşallah bu yasa hem ülkemiz için, hem bu kurumlar için hayırlara vesile olur. Başlangıçta dediğim gibi çeşitli sıkıntılarla bu yasa çıkarıldığı halde, eksikler görüldüğü halde, o zaman "bu, reform" diyen hükümetimiz, bu işten kısa zamanda dönüş yapmıştır. İnşallah, bu, tekrar, ülkemize hayırlı olur diyorum.

Hükümetimizin de, bir an önce toplumun ihtiyaçları olan kanunları ele almasında fayda görüyorum.

Beni dinlediğiniz için hepinize teşekkür ediyorum. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Albayrak.

Şahısları adına, Sakarya Milletvekili Sayın Cevat Ayhan; buyurun. (FP sıralarından alkışlar)

Süreniz 5 dakika.

CEVAT AYHAN (Sakarya) – Muhterem Başkan, muhterem üyeler; Bankalar Kanunu tasarısının 17 nci maddesinde şahsım adına söz almış bulunuyorum. Bu maddede, "Özel Finans Kurumlarının Kurulması, Faaliyetleri ve Tasfiyelerine İlişkin Esas ve Usullere Dair Bakanlar Kurulu Kararı ile bu karara istinaden çıkarılmış olan tüm mevzuat yürürlükten kaldırılmıştır denmekte" bu kanun tasarısıyla özel finans kurumları Bankalar Kanununun bünyesine alınmış bulunmaktadır ve Bankalar Kanununa intibaklarını sağlama durumundadırlar. İntibaklarını sağlayamayanlar da bir süre sonra kapatılacaktır.

Elbette özel finans kurumlarının mevzuat neyse ona uymaları; ama, mevzuatın da özel finans kurumlarının yaşamasına ve gelişmesine imkân verecek şekilde olması gerekir.

BAŞKAN – Sayın Ayhan, lütfen toparlayınız.

CEVAT AYHAN (Devamla) – Teşekkür ederim.

Tabiî, bu, Türkiye'de bir zihniyet istiaresidir, değişimidir. 1950'ye kadar gelen tek parti diktatörlüğü, rahmetli Menderes'le yıkılmıştı; ama, ondan sonra, maalesef, zaman zaman, halka, millete tahakküm etme anlayışları, ihtilaller, darbeler halinde makes buldu ve uygulandı. Maalesef, bu Meclis de millet iradesine sahip çıkıp, bu yolları tıkayacak olan temel düzenlemeleri yapmadı. İşte, Avrupa Birliğine aday üye olduğumuz bu dönemde, sadece Bankalar Kanunu değil, genel olarak kamu yönetimini, devlet yönetimini, bütün kamu kurumlarını millet iradesine sokacak, milletin iradesini temsil eden Meclis iradesine sokacak yeni düzenlemelere ihtiyacımız var diyor; kanunun hayırlı olmasını diliyorum.

Hepinizi hürmetle selamlıyorum.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Ayhan.

Maddeler üzerindeki konuşmalar tamamlandı.

Sayın Ahmet İyimaya'nın bir sorusu var zannediyorum.

Buyurun efendim.

AHMET İYİMAYA (Amasya) – Sayın Başkan, aracılığınızla, Değerli Bakanıma bir sual tevcih etmek istiyorum.

17 nci maddede, Bakanlar Kurulu kararı ile bu karara dayanan mevzuatın ilga edilmiş olduğu, yürürlükten kaldırıldığı belirtilmektedir. Hukukun temel ilkesidir; yasalar ancak yasaları ilga edebilir, kararlar ancak kararlarla ilga edilebilir. Sonra, yasaların Anayasaya dayalı olması veya millî iradeye dayalı olması esastır ve Bakanlar Kuruluna dayalı bir yasa terminolojisi hukukumuzda yoktur.

Sayın Bakanımız, acaba, bu maddeyi, bu çerçeve içerisinde tashih buyuracaklar veya metinden çıkaracaklar mı efendim? Çünkü, gerçekten, Parlamento adına ayıp sınırına varacak bir hukuk noksanlığı...

Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN – Teşekkür ederim.

Başka soru?.. Yok.

Buyurun Sayın Bakan.

DEVLET BAKANI RECEP ÖNAL (Bursa) – Sayın Başkanım, bunların özel bir dönemin kararnameleri olduğunu söylüyor arkadaşlarım. Bu nedenle, kanunla iptal ediyoruz diyorlar.

AHMET İYİMAYA (Amasya) – Bakanlara Kurulu kararı, kanun hükmünde kararname değil.

AHMET İYİMAYA (Amasya) – Teşekkür ediyorum.

DEVLET BAKANI RECEP ÖNAL (Bursa) – Ben teşekkür ederim efendim.

BAŞKAN – Maddeyle ilgili başka soru?.. Yok.

Önerge yok.

Görüşmekte olduğumuz 17 nci maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

Geçici 1 inci maddeyi okutuyorum:

GEÇİCİ MADDE 1. – 4389 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (a) bendindeki oran, dolaylı krediler yönünden, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten 2001 yılına kadar yüzde yetmişbeş, 2002 yılına kadar yüzde yetmiş, 2003 yılına kadar yüzde altmışbeş, 2004 yılına kadar yüzde ellibeş, 2005 yılına kadar yüzde kırkbeş, 2006 yılına kadar yüzde otuzbeş, 2007 yılına kadar yüzde yirmibeş olarak uygulanır.

BAŞKAN – Madde üzerinde ilk konuşma, Fazilet Partisi Grubu adına, Erzurum Milletvekili Sayın Aslan Polat'ın.

Buyurun efendim. (FP sıralarından alkışlar)

Süreniz 10 dakika.

FP GRUBU ADINA ASLAN POLAT (Erzurum) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; 293 sıra sayılı Bankalar Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısının geçici 1 inci maddesi üzerinde, Fazilet Partisi Grubu adına söz almış bulunuyorum. Hepinizi saygıyla selamlarım.

Geçici 1 inci madde, 4389 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (a) bendindeki orandan dolayı, krediler yönünden, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten 2001 yılına kadar yüzde 75'ten başlayıp 2007 yılına kadar yüzde 25 olarak uygulanacağına dairdir.

Adı geçen 11 inci maddenin ikinci fıkrası önceden şöyleydi: "Bir banka gerçek veya tüzel bir kişiye özkaynaklarının yüzde 25'inden fazla kredi veremez, aval ve kefaletlerini kabul edemez. Bir adi ortaklık tarafından kullanılmak üzere verilecek krediler, sorumlulukları oranında ortaklara verilmiş kredi sayılır." Bu, tasarısıyla değiştirilerek şu şekle geldi: "Bir banka gerçek veya tüzel bir kişiye, doğrudan veya dolaylı olarak, özkaynaklarının yüzde 25'inden fazla kredi veremez, aval ve kefaletlerini kabul edemez. Bir adi ortaklık tarafından kullanılmak üzere verilecek krediler, sorumlulukları oranında ortaklara verilmiş kredi sayılır." Burada da görüldüğü gibi, bu tasarıyla "doğrudan veya dolaylı" tabiri getirilmiştir. Bankaların, bu yeni şekle 2007 yılına kadar uymaları istenilmiştir.

İşte, bu iki kelimelik ilave nedeniyle tasarının bu maddesi, gerek Plan ve Bütçe Komisyonunun alt komisyonunda gerekse Plan ve Bütçe Komisyonunda en fazla tartışılan madde olmuştur. Bu tartışmanın çok olmasının bir sebebi de, aynı kanunun 1 inci maddesinin sonundaki "izlendikleri hesaba bakılmaksızın bu kanun uygulamasında kredi sayılır" kısmının "ortaklık payları izlendikleri hesaba bakılmaksızın bu kanun uygulamasında kredi sayılır" diye değişmesi; yani "izlendikleri" kelimesinin önüne "ortaklık payları" ifadesinin gelmesi olmuştur.

Plan ve Bütçe Komisyonunda yapılan tartışmaların bir büyük kısmı, Türk bankacılık sektörü içerisinde kullandırılan kredi hacminin yüzde 65'ini oluşturan özel bankalar için bu sınırlama getirilirken, sistemde yüzde 35 civarında pay sahibi olan kamu bankaları için bir sınırlama getirilmiyor; dolayısıyla, kredi yarışında bir haksızlık oluyor diye idi. Dolaylı kredilerde yüzde 75 olan oranı -haziran ayında yüzde 50'ye indirmiştik- altı yıl içerisinde yüzde 25'e çekerken, özel bankaların bundan menfi yönde etkilenecekleri belirtildi.

Bizce, hükümetin, bu kararları almasındaki bir önemli etken de, döviz artışlarını 2000 yılı için yüzde 20'yle sınırlayarak enflasyonu düşüreceğine inanması; düşen enflasyon ortamında, artık, bankaların kolay yoldan bono, tahvil alma yerine, kredi verme işlemine ağırlık vermeleridir. Burada da, bankaların, bir yöntem değişikliğine giderek, kuruluşlara ortak olma yerine kredi verme işlemine ağırlık vermelerini temin etmek için bir nevi zorlamaktadır. Yalnız, bu takdirde, bankaları bono ve tahvilden kredi vermeye yönlendirirken, hükümet, ihtiyacı olan kredileri iç piyasadan temin edemeyince, dış piyasadan bulabilecek midir? Artık, günümüzde, IMF dahil, devletten devlete kredi verme yerine, özel teşebbüsten kredi alınabildiğine göre, sıcak para da ancak reel faizi yeterli bulunca geleceğine göre, bu konu nasıl aşılacaktır? Reel faizin artması, tüm dengelerin bozulmasına sebep olur. Reel faiz artmayınca sıcak para girişi durur ve kıyamet de işte o zaman kopar.

Hükümet, son olarak, dolaylı kredilerin sınırını bu kanunla yüzde 50'den yüzde 25'e indirdiğini, bunun için beş yıllık bir süre öngördüğünü; çünkü, halen, sektörde bir yıldan uzun vadeli kredi oranının yüzde 17 olduğunu, dolayısıyla, beş yıllık intibak süresinin yeteceğini belirterek, altı yıldan intibakı beş yıla indirmek istemiş; fakat, komisyon, bu talebi reddederek 2007 yılında bırakmıştır.

Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; biraz da Bankalar Birliğinin Aralık 1999 raporundan bazı değerleri sizlere sunmak istiyorum. İmalat sanayii 1998 yılında yüzde 1,9 artarken, 1999 yılında eksi yüzde 8,3 azalmış, içborç stoku 21 katrilyon 641 trilyona ulaşmıştır. 1998 yılına göre artış yüzde 86'dır. Aralık itibariyle TEFE'deki bir yıllık artış yüzde 56 olduğuna göre, içborç stoku, enflasyonun üzerinde 20 puan artmış demektir.

Yine, 1997 yılının birinci ayında gerçekleşen reel faiz yüzde 2,4; 1997 Şubat ayında yüzde 2,7 -yani, Ayşe ile Fatma'nın televizyonlarda ağlatıldığı günlerde reel faiz yüzde 2,7- 1997'nin 6 ncı ayında Refahyol iktidarı bıraktığında ise reel faiz yüzde 7,4 iken, 1997 yılının 12 nci ayında bu reel faiz yüzde 29,7; 1998 yılının 3 üncü ayında yüzde 36,3 olmuştur; yani, şubat ayının tam 12 katı artmıştır. 1999 yılının 7 nci ayında beklenen reel faiz ise yüzde 29,2 olarak Bankalar Birliğince belirtilmektedir. İşte, burada mühim olan konu, imalat sanayii eksi yüzde 8,3 azalırken, yani, daralırken, reel faiz yüzde 30'larda dolanırken, banka kredilerini, nasıl olacak da devlete borç verme yerine sanayie yöneltip yatırım başlatacağız?

Yine, 28.10.1999 itibariyle munzama tabi mevduatın yüzde 17,2'si vadesiz, yüzde 15,8'i bir ay, yüzde 36,2'si üç ay, yüzde 21'i altı ay, yüzde 9,7'si oniki ay; ortalama olarak bankalara 3,6 ay vadeyle paralar yatırılmış durumdadır. Buradan da görülüyor ki, vadelerin önemli bölümü üç ilâ altı aylık vadede toplanmıştır. Oniki aylık vade ise yüzde 9,7'dir. Bu da, kredileri yatırımlara yönlendirmenin son derece kısıtlı olduğunun göstergesidir.

Mevduat bankaları kredileri ve menkul kıymetler cüzdanı yüzde dağılımı olarak şöyledir: 26.12.1997'de krediler yüzde 76, menkul değerler yüzde 24 iken, 28.10.1999'da krediler yüzde 60, menkul değerler yüzde 40'a düşmüştür.

Buradan da görülüyor ki, Refahyolun gitmesiyle banka mevduatları krediden menkul değerlere kaymış ve bunun sonucu olarak da gerekli krediyi bulamayan sanayi sektörü gerilemeye geçmiştir.

Banka faizlerine de bir bakalım. 1997 yılında faiz geliri 21 milyar 674 milyon dolar, faiz gideri 16 milyar 766 milyon dolar, net faiz geliri 4 milyar 908 milyon dolar. Takipteki alacağı düşerseniz, 1997 yılında bankalar faiz olarak 4 milyar 610 milyon dolar kârdadır; fakat, 1999 Eylül ayında bankalar faizde de zarar etmiştir ve eksi 2 milyar 10 milyon dolar açık vermiştir. Diğer gelirlerde ise, bankalar kazanmıştır. 1997 yılında 3 milyar 208 milyon dolar olan diğer gelirler, 1999 Eylülünde 11 milyar 72 milyon dolara yükselmiştir.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Polat, lütfen toparlayınız.

ASLAN POLAT (Devamla) – Peki efendim.

İşte, burada da görülüyor ki, bankalar, kârlarını, kredi vererek değil de, diğer gelirlerden elde ediyorlar.

Son olarak, Merkez Bankasının son uygulamasına değinmek isteriz. Merkez Bankası, onsekiz aylık bir programla ay ay, 2000 yılı için gün gün döviz fiyatlarını veriyor ve ilan ediyor. Merkez Bankası, bundan sonra döviz getirirseniz alacak, döviz talep ederseniz döviz satacak ve böylece, enflasyonu düşürecek. Peki, o zaman Sayın Cumhurbaşkanımızın meşhur söyleyişiyle: "Adama demezler mi ki, enflasyonu düşürmek bu kadar kolay idiyse, yıllarca niye beklediniz; emir verirdiniz, enflasyon düşerdi." Tam bir 28 Şubat mantığı; emirle yat, emirle kalk.

Bu konu, çok hassas bir konudur. Program ciddî biçimde uygulanamazsa, önce döviz rezervleri erimeye, sonra faizler tekrar tırmanmaya geçer; bir yandan ihracat gerilerken, öte yandan ithalat patlar, sanayi durur, işsizlik bir çığ gibi büyür. Döviz fiyatlarıyla genel fiyat seviyesi arasındaki makasın açılması nedeniyle, ülkede büyük oranlı develüasyon yapılması zorunluluğu ortaya çıkar. Unutmayalım ki, bize de bu konuda yol gösteren Brezilya'da bu metotla enflasyon düştü; ama, döviz açığı 25 milyar dolara fırladı ve meşhur Brezilya krizi ortaya çıktı.

Yine de, bu kanun tasarısının geçici 1 inci maddesinin milletimize hayırlı olmasını diler, hepinize saygılar sunarım.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Polat.

Doğru Yol Partisi Grubunun görüşlerini İzmir Milletvekili Sayın Ufuk Söylemez ifade edecekler. (DYP sıralarından alkışlar)

Buyurun efendim.

DYP GRUBU ADINA H. UFUK SÖYLEMEZ (İzmir) – Sayın Başkan, saygıdeğer milletvekilleri; görüşülmekte olan Bankalar Yasasıyla ilgili tasarının geçici 1 inci maddesi üzerinde söz almış bulunuyorum; hepinizi, şahsım ve Doğru Yol Partisi Grubu adına saygıyla selamlıyorum.

Bakınız, yıllarca iştirakleriyle sanayie katkıda bulunan dev kuruluşlarımız vardır. Bunların bilançoları, bankaların bilançoları içinde yer almaktadır. Bugün, Türkiye'nin önde gelen en büyük beş on bankasının iştirak yapısına baktığımız zaman, bu yapıya uymaları için, ya iştiraklerini satmaları gerekecek ya da çok hızlı bir daralma için kendilerini zorlamaları gerekecektir. Burada, bu bankalara, uyum süreci için, sağlıklı bir geçiş dönemi vermekte yarar vardır.

Bizim düşüncemiz ve önerimiz, vereceğimiz önergenin az sonra Yüce Meclis tarafından desteklenerek, bu geçiş sürecinin mantıklı, dengeli ve uyum sağlanabilir bir süreç olmasıdır. Bu süreci on yıl olarak teklif ediyoruz; takdiri Yüce Meclise bırakıyoruz.

Hepinizi saygılarımla selamlıyorum efendim. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Söylemez.

Şahıslar adına ilk söz, İstanbul Milletvekili Sayın Masum Türker'de.

Sayın Türker?..

MASUM TÜRKER (İstanbul) – Vazgeçtim Sayın Başkan.

BAŞKAN – Sakarya Milletvekili Sayın Cevat Ayhan; buyurun efendim. (FP sıralarından alkışlar)

Süreniz 5 dakika.

CEVAT AYHAN (Sakarya) – Muhterem Başkan, muhterem üyeler; 293 sıra sayılı kanun tasarısının geçici 1 inci maddesinde şahsen söz almış bulunuyorum.

Teşekkür eder, hürmetlerimi arz ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Ayhan.

Şahısları adına diğer söz talepleri; Kocaeli Milletvekili Sayın Turhan İmamoğlu?.. Yok.

Geçici madde 1 üzerinde bir önerge vardır; okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 293 sıra sayılı tasarının geçici 1 inci maddesinin aşağıdaki şekilde değiştirilmesini arz ve teklif ederiz.

Ufuk Söylemez Kemal Kabataş Sadri Yıldırım

İzmir Samsun Eskişehir

Turhan Güven Ramazan Gül Ahmet İyimaya

İçel Isparta Amasya

Oğuz Tezmen

Bursa

BAŞKAN – Sayın Komisyon, önergeye katılıyor musunuz efendim?

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANVEKİLİ MEHMET HANİFİ TİRYAKİ (Gaziantep) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Sayın Hükümet, katılıyor musunuz?

DEVLET BAKANI RECEP ÖNAL (Bursa) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Önerge sahipleri, gerekçeyi mi okutalım efendim?

H. UFUK SÖYLEMEZ (İzmir) – Gerekçe okunsun Sayın Başkan.

BAŞKAN – Gerekçeyi okutuyorum:

"Gerekçe: Bankacılık kesiminin, 4 üncü maddeyle getirilen sınırlamaya uyum sağlaması için on yıllık süre verilmesi uygun olacaktır."

BAŞKAN – Komisyonun ve hükümetin katılmadığı önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Geçici madde 1'i, komisyondan geldiği şekliyle oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

Geçici Madde 2'yi okutuyorum:

BAŞKAN – Madde üzerinde ilk söz, Fazilet Partisi Grubu adına, Kütahya Milletvekili Sayın Ahmet Derin'e aittir.

Buyurun efendim.

Konuşma süreniz 10 dakikadır.

FP GRUBU ADINA AHMET DERİN (Kütahya) – Saygıdeğer Başkan, saygıdeğer milletvekilleri; görüşülmekte olan 293 sıra sayılı kanun tasarısının geçici 2 nci maddesinde, Fazilet Partisi Grubu adına görüşlerimi ifade etmek için huzurlarınızdayım; öncelikle, hepinizi saygıyla selamlıyorum. İdrak etmekte olduğumuz ramazanınızı da kutluyorum. Bu mübarek günlerin ülkemiz ve tüm insanlık âlemi için hayırlar getirmesini de niyaz ediyorum, diliyorum.

Malum olduğu üzere, biz, bu yasayla, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu oluşturuyoruz; yani, yürütme yetkilerini yavaş yavaş üst kurullara devrediyoruz. Dünyada da böyle diyeceksiniz; doğru, dünyada da böyle; ancak, dünya altyapısını oluşturmuş, ekonomileri oturmuş; mevcut bankaları, kuruluşları da, belli hükümler, kaideler, altyapılar oluşarak kurulmuş.

Diğer bir konuya da şöyle değinmek istiyorum : Malum olduğu üzere, 1980'den sonra banka furyası başladı; hele 1990'dan sonra, bu daha da arttı. 1980 ile 1992 arasında, 10'un üzerinde devlet bankası batıyor; borçlar, ayakta duran diğer bir devlet bankasına; alacaklar, şüpheli alacaklar karşılığıyla, belki "batık kredi" adı altında gidiyor. Daha sonra, TYT Bank, Impexsbank gibi, bazı özel bankaların 1994'te batmasıyla, bankacılık sektörüne güveni artırabilmek, tasarrufların bankalara akabilmesini temin açısından da, mevduatlara yüzde 100 güvence verilmiş.

Belki o gün için haklıydı; o piyasada, o günde, o ekonomik ölçüde, böyle bir ihtiyaç vardı, bunun yapılması gerekiyordu; ama, aradan beş yıl geçmesine rağmen, bir türlü, bu yüzde 100 teminat aşağı çekilmedi. Hergün değişik uyum yasalarının geldiği şu Parlamentoda, yine bir uyum yasası şekliyle görüşülen bu yasada, bunun, belli periyoda bağlanılarak, nasıl, dolaylı vergilerde belli bir oran kurularak, 5-6 yıl. 2007 yılına kadar bu oranlar düşürülüyorsa, yüzde 100 güvencenin de kademeli olarak aşağı çekilmesinde büyük fayda vardı ve ancak bu şekilde dünya standardında, Batı standardında bir güvenceye ulaşabilirdik.

En son, 1998'den bugüne kadar, 3 adet bankanın da içi boşaltıldı. Mevduatlara yüzde 100 güvence verilmesi, ekonomiyi rahatlatacağı yerde, ekonomideki belli kaynaklar art niyetli olarak değerlendirildi, kullanıldı ve birilerinin cebine milyarlarca dolar paraların akmasına sebep olundu; batan son 3 bankada da bu böyle oldu; aşağı yukarı, bir rakama göre 2,7 milyar dolar, bir hesaba göre 3,5-4 milyar dolarlık bir banka kaynağı, sadece birkaç holdinge, birkaç şahsa pompalanmış oldu.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Derin, lütfen toparlayınız efendim.

AHMET DERİN (Devamla) – Toparlıyorum Sayın Başkanım.

Bu bankaların, kendi holdingine belli kaynaklar sağlamak için, devletin yüzde 100 güvencesini arkasına alarak, devletin bankasının içini boşaltma art niyetiyle, kötü niyetiyle kurulmamış ve devam etmemiş olduğunu kabul etsek bile, çok kötü bir yönetim sergilemişler; mevduat elde edebilmek için -devletten, hazineden alacakları faizin maliyetini de koyduğunuzda- onları batıracak hale getirecek yüksek oranlarda faizlerle mevduat toplamışlar.

Bu duygu ve düşünce içerisinde yapılması gereken, kanunun güzel hazırlanması değil, bu kanunun güzel insanlar tarafından güzel bir şekilde tatbik edilmesidir; ancak bu şekliyle ülke ekonomisine katkılar sağlayabileceğini ifade ediyor, kanunun hayırlı olmasını diliyor, hepinizi saygıyla selamlıyorum. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Derin.

Grupları adına başka söz talebi?.. Yok.

Şahısları adına, İstanbul Milletvekili Sayın Masum Türker?..

MASUM TÜRKER (İstanbul) – Konuşmayacağım.

BAŞKAN – Konuşmayacaksınız.

Sakarya Milletvekili Sayın Cevat Ayhan?..

CEVAT AYHAN (Sakarya) – Konuşmayacağım.

BAŞKAN – Konuşmayacaklar.

Şimdi sorulara geçebiliriz.

H. UFUK SÖYLEMEZ (İzmir) – Bir sorum var Sayın Başkan.

BAŞKAN – Buyurun efendim.

H. UFUK SÖYLEMEZ (İzmir) – Teşekkürler Sayın Başkanım.

Sayın Başkan, aracılığınızla Sayın Bakana aşağıdaki sorularımı tevcih ediyorum:

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum.

Sayın Ayhan'ın da soruları var.

Buyurun efendim.

CEVAT AYHAN (Sakarya) – Teşekkür ederim.

Muhterem Başkan, bu kanun tasarısı Plan ve Bütçe Komisyonunda görüşülürken, bugüne kadar Mevduat Sigorta Fonundan, yıllar itibariyle, hangi yıl ne kadar -bankalarla ilgili mevduat garantisi meyanında- para ödendiğini sormuştum. Bugün kadar bunun cevabını alamadım. Bu rakamları almak mümkün müdür?

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ederim.

Başka soru var mı?

Buyurun efendim.

NİDAİ SEVEN (Ağrı) – Sayın Başkanım, aracılığınızla, Sayın Bakanıma şu soruyu sormak istiyorum: Bugün, bu tasarıyla bazı tedbirler alınmış; eğer, 1994 yılı ve öncesinde, bu gibi yasalarda gereken tedbirler alınmış olsaydı, acaba, TYT Bank, Marmarabank ve İmpexbank batar mıydı?

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum.

Başka sorusu olan var mı? Olmadığı anlaşıldı.

Buyurun Sayın Bakanım.

DEVLET BAKANI RECEP ÖNAL (Bursa) – Efendim, önce, Sayın Söylemez'in sorusu hakkında fikrimi söyleyeyim: Hazinenin böyle bir düşüncesi yok; yani, banka isimlerini ihaleye çıkarıp, buradan gelir sağlamak gibi bir düşüncesi yok. O dönemde yapılmış olan işlemi de bir özelleştirme olarak nitelendirebilir miyiz; tartışılabilir bir konu. O, ayrıca doğru mudur eğri midir; orasını da tartışabiliriz. Bu kadar söylemek istiyorum.

İkincisi, Sayın Ayhan'ın... Evet, dedikleri doğru; Mevduat Sigorta Fonu, bu yazılı bilgiyi kendilerine sunacak benim aracılığımla. Hazırlanıyor efendim, size bütün bilgi verilecek.

Diğer arkadaşımızın sorusu. "3 banka, eğer bu tedbirler alınsaydı, eğer bugünkü mevzuat yürürlükte olsaydı, bu duruma düşer miydi?" Bizim bütün amacımız bu. Özellikle, şu getirdiğimiz hükümler sizlerin oylarıyla gerçekleştiğinde, kurulun objektif olarak kullanacağı yetkilerle, önümüzdeki dönemde hiç kimsenin bu tür işlemlere tevessül edebileceğini zannetmiyoruz ve bankacılık kesiminde gerçek bir sağlıklılık elde edilebileceğini düşünüyoruz.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ederim.

Sayın milletvekilleri, geçici madde 2'yi, komisyondan geldiği şekliyle oylarınıza sunuyorum : Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

Sayın milletvekilleri, Başkanlık Divanındaki nöbet değişikliği sebebiyle, saat 21.00'de toplanmak üzere birleşime 10 dakika ara veriyoruz.

İyi çalışmalar diliyorum.

BAŞKAN – Türkiye Büyük Millet Meclisinin 36 ncı Birleşiminin Üçüncü Oturumunu açıyorum.

Görüşmekte olduğumuz kanun tasarısının görüşmelerine kaldığımız yerden devam edeceğiz.

BAŞKAN – Komisyon?.. Burada.

Hükümet?.. Burada.

Komisyon ve hükümet yerlerini aldılar.

Kanun tasarısının geçici 3 üncü maddesini okutuyorum:

b) 4389 sayılı Bankalar Kanunu hükümleri çerçevesinde özel finans kurumlarına ilişkin düzenlemeler yapılıncaya kadar yürürlükten kaldırılan düzenlemelerin 4389 sayılı Bankalar Kanununa aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam olunur.

BAŞKAN – Geçici 3 üncü madde üzerinde, Fazilet Partisi Grubu adına...

İSMAİL KAHRAMAN (İstanbul) – Konuşmayacağız efendim.

BAŞKAN – Peki...

Şahsı adına, Sayın Masum Türker?.. Konuşmayacaksınız.

Sakarya Milletvekili Sayın Cevat Ayhan?.. Konuşmayacaksınız.

Kocaeli Milletvekili Turhan İmamoğlu?.. Konuşmayacaksınız.

Efendim, geçici 3 üncü madde üzerinde görüşmeler...

MUSTAFA ÖRS (Burdur) – Sayın Başkan, soru sormak istiyorum.

BAŞKAN – Buyurun.

MUSTAFA ÖRS (Burdur) – Sayın Başkanım, öncelikle teşekkür ediyorum.

Aracılığınızla, Sayın Bakanıma şu soruyu sormak istiyorum: Biraz önce bir arkadaşımız, bu tedbirler alınsaydı, isim vererek, şu, şu bankalar batar mıydı demişti. Ben de diyorum ki, bu tedbirler alındıktan sonra, bundan sonra hiçbir banka batmayacak şeklinde bir garanti verebilirler mi?

Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN – Buyurun Sayın Bakan.

DEVLET BAKANI RECEP ÖNAL (Bursa) – Efendim, bunun bir garantisi yok. Niye garantisi yok; bu, bir yönetim işi; ama, sistem, bundan sonra, kendi kendisini temizleyecektir.

MUSTAFA ÖRS (Burdur) – Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Bakan.

Geçici 3 üncü madde üzerindeki görüşmeler tamamlanmıştır.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Geçici 3 üncü madde kabul edilmiştir.

Müteakip maddeyi okutuyorum:

MADDE 18.- Bu Kanunun;

a) 7 nci maddesi ile değiştirilen 4389 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin 5 numaralı fıkrasının (a) bendinin (aa) alt bendi, Kurumun faaliyete başladığı tarihte,

b) diğer maddeleri yayımı tarihinde,

yürürlüğe girer.

BAŞKAN – 18 inci madde üzerinde, Fazilet Partisi Grubu adına, Afyon Milletvekili Sayın Sait Açba konuşacaklar.

Buyurun efendim. (FP sıralarından alkışlar)

FP GRUBU ADINA SAİT AÇBA (Afyon) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; yasa tasarısının 18 inci maddesi üzerinde, Grubum adına söz almış bulunuyorum; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Bu yasayla ilgili değişiklik, bilindiği gibi, altı ay önce getirilmiş olan kapsamlı bir değişiklikti; ama, altı aylık bir dönem içerisinde tekrar getirildi. Tabiî, bunun sebeplerini, hükümetin, burada açık bir şekilde izah etmesi gerekiyordu, maalesef, bunun sebepleri, niçin tekrar getirildiği ve böyle bir düzenleme yapıldığı noktasında, hükümetin, şu ana kadar bir açıklama yapmadığını da açıkça görüyoruz.

Bankacılık sektörü, Türkiye açısından çok önemli bir sektör, Türkiye'de, gerçekten, bir taraftan gelir ve servet dağılımını etkileyen en önemli sektörlerden biri. Türkiye'de, gelir ve servet dağılımı noktasında, Türkiye'nin hangi konuma geldiği ortada, dolayısıyla, gelir ve servet dengesizliği had safhaya gelmiş durumda Türkiye'de ve sosyal patlamalar da, bir bakıma kapımızda. Hemen hemen gelir seviyesi en düşük olan yüzde 20'lik bir kitle, toplam gelirin yüzde 4,7'sini alırken, gelir seviyesi en yüksek seviyede olan yüzde 20'lik bir kitle de, yüzde 57'sini alıyor; dolayısıyla, orta sınıf kaybolmuş durumda.

Orta sınıfın kaybolduğu bir ortamda, aşırı zengin, aşırı fakir gibi kitlelerin oluştuğu bir ortamda veya bir ülkede, sosyal barışın sağlanması oldukça zor. Böyle bir uçurumun giderilebilmesi açısından, bilhassa hükümetlerin, faiz konusunda çok ciddî tedbirler alması lazım. İşin odak noktasında, olumsuzlukların temelinde yatan tek unsurun faiz olduğunu açık bir şekilde belirlememiz lazım.

Türkiye, bilhassa 1973'ten itibaren sürekli enflasyon yaşayan bir ülke. Enflasyonist ortamda uygulanan politikaların, faiz politikalarının, maalesef, yüksek faize endeksli olarak uygulandığı ve bunun gerekçesi olarak da, tasarruf sahibinin tasarrufunu koruma gibi bir gerekçenin ortaya konulduğu ortada. Tabiî, bu gerekçenin gerçekçi olduğunu ifade edemeyiz.

Siz, bir taraftan, tasarruf sahibinin enflasyon karşısında tasarrufunu koruyacaksınız; yani, onun tasarrufuna enflasyonun üzerinde bir faiz vereceksiniz; ama, o ülkede tasarruf yapamayanlar ve elde ettikleri gelirlerini tamamen tüketenler, hatta gelirsiz olanlar ne yapacaklardır; enflasyon karşısında bunların durumu nasıl korunacaktır? Bilhassa, işin sosyal yönü, sosyal tabakalara yönelik olarak etkileri, aileler üzerindeki etkileri hiçbir zaman için dikkate alınmaksızın bu politikaların Türkiye'de uygulandığını görüyoruz.

Bugün için bankacılık kesimi, gerçekten, çok yüksek oranlarda kâr elde ediyor. Haklı kâr etse, gerçekten, verimliliğe dayalı bir kâr yapısı içerisinde olsa, hiçbir zaman için bu kârı yadırgamamız mümkün değil; ama, elde edilen kârların haklı bir zeminde olmadığını açıkça görüyoruz. Elde edilen kârların hem astronomik rakamlar içerisinde olduğunu hem de haklı bir zeminde olmadığını, ülke kalkınması açısından, ülkedeki gelir dengesizlikleri açısından oldukça olumsuz bir faktör olduğunu görüyoruz.

Bakınız, bugün için, banka kârları, 1999 yılının ilk altı ayında yüzde 129 ile yüzde 71 arasında değişmiş. Örneğin, Akbank, 306 trilyon lira ilk altı ayda kâr elde etmiş, Garanti Bankası, 243 trilyon lira kâr elde etmiş; diğer bankaların durumu da pek farklı değil. Dolayısıyla, bunun dayandığı nokta da, maalesef, kamu kesimindeki krizdir. Kamu kesimindeki krizin boyutları, gerçekten, Türkiye'de sosyal dengeleri derinden etkileyecek durumdadır, etkilemektedir. Bunun acilen çözülmesine ihtiyaç vardır. 

Ancak, bankacılık kesiminin aldığı paya baktığımızda; bugün, bankacılık kesimi, aşağı yukarı, devlet senetlerinin yüzde 85-86'sını alıyor, son üç, beş yılın ortalaması bu; ama, tasarruf sahibinin 1999 yılında aldığı pay sadece 1.3. Dolayısıyla, 1995-1999 döneminde banka kesimine 68 milyar dolar faiz transferi yapılmış. Gerçekten, bu tablo ürkütücü bir tablo ve Türkiye'nin hangi noktada olduğunu da açıkça gösteriyor.

Bakınız, 1995-2000 yılı sonu itibariyle eldeki rakamları topladığımızda 134 milyar dolarlık bir faiz transferi yapmış olacağız; içborç faiz transferi olarak, 121 milyar dolara tekabül ediyor ve bu rakamın içerisinde sadece banka kesimine transfer edilen rakamın 102 milyar dolar olduğunu görüyoruz; yani, 1995'ten 2000 sonuna kadar, bankacılık kesimi, tam 102 milyar dolar faiz geliri elde etmiş olacak. Zaten, bunun 68 milyar dolarını fiilen elde etmiş durumda.

Ortada, gerçekten ürkütücü bir tablo var. Bugün, ödediğimiz faiz rakamına baktığımızda, vatandaştan aldığımız 100 liralık verginin 88 lirası faize gidiyor. Belki, gelecek yıl vergi gelirleri de yetmeyecek. Bu 88 liranın 84 lirası da maalesef banka holdinglerinin kasasına giriyor.

BAŞKAN – Efendim, süreniz bitmek üzere, toparlar mısınız.

SAİT AÇBA (Devamla) – Toparlıyorum. Teşekkür ediyorum.

Dolayısıyla, banka holdingleri daha da güçleniyor ve siyasete de, bir bakıma damga vuruyor, siyaset üzerinde etkileyici rol oynadığını açıkça görebiliyoruz.

Bakınız, günde 58 trilyon lira faiz ödüyoruz, dile kolay. Bugün, pek çok bakanlığın 1 günlük bütçesi, 2 günlük bütçesi, 3 günlük bütçesi; çoğu bakanlıkların bütçeleri; ama, bir taraftan vatandaşımızın alın teri olan birtakım kaynakları kendilerine iade etme noktasında ketum davranıyoruz.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Lütfen toparlayın efendim.

SAİT AÇBA (Devamla) – Toparlıyorum.

Teşekkür ediyorum, saygılar sunuyorum. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Açba.

Pamuk parasını unuttunuz efendim!..

Şimdi, şahısları adına, Yozgat Milletvekili Sayın Mehmet Çiçek; buyurun efendim.

MEHMET ÇİÇEK (Yozgat) – Sayın Başkanım, saygıdeğer milletvekilleri; 293 sıra sayılı kanun tasarısının 18 inci maddesi üzerinde, şahsım adına söz almış bulunuyorum. Sizleri ve saygıdeğer milletvekillerimizi, milletimizi saygıyla selamlıyorum.

Ülkemizin içerisinde bulunduğu siyasî, iktisadî, kültürel ve ahlakî problemlerin temelinde, ekonomik istikrarsızlık yatmaktadır. Türkiye, bugün, ekonomik darboğazın içine girmiştir, borç batağının içerisindedir. Bataklıkta, her geçen gün, biraz daha batmaktayız. Artık, borç alacağımız ülke kalmamıştır.

2000 yılı bütçesini önümüzdeki günlerde görüşeceğiz. Yatırımlar durmuştur, ihalesi yapılan yatırımlara ödenek ayrılamamıştır. Akıl almaz bir uygulamayla faiz, repo cazip hale getirilmiştir. Bu sebeple, insanlar evlerini, işyerlerini, fabrikalarını satıp, bankalara koşmaktadırlar. Birkaç gün öncesine kadar, tüccar küçücük bakkaliyesinden kazandığı paranın vergisini veremediğinde takibe uğrarken, bir gecede milyarlar, hatta trilyonlar kazananlardan vergi bile alınmıyordu. Yeni Vergi Yasasında faizden ve kıymetli kâğıtlardan vergi alma düzenlemesini yaptığı için, hükümetimizi kutluyorum, teşekkür ediyorum.

BAŞKAN – Sayın Çiçek, toparlayın efendim.

MEHMET ÇİÇEK (Devamla) – Böylelikle, ticarette adaletsizlik, haksızlık ortadan kalkar; mevduat sahibi, oturduğu yerden hiç riske girmeden para kazanamaz.

Saygıdeğer milletvekilleri, Marmara'da deprem oldu; canlar gitti, ocaklarımız söndü, fabrikalar tarumar oldu, fabrikalarımızın bazılarından bir çöp bile kurtarılamadı; ekonomimizin, sanayimizin gözbebeği bölgemiz perişan oldu. Size soruyorum, işadamlarımızın kredi aldığı bankalar veya bu krediyi bankaya yatıran mevduat sahipleri zarar gördüler mi? Görmediler; belki tahsilatta biraz geciktiler. Şimdi, işadamları ellerinde olmadan başlarına gelen felaketten dolayı, bankalara "kâr ediyordum, benden paranı faizle tahsil ediyordun, şimdi, zararımda aynı şekilde ortak ol" deme hakkına sahip midir; hayır, mümkün değil... Üstelik devletin garantisi altındadır...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Toparlayın efendim, lütfen...

MEHMET ÇİÇEK (Devamla) – Tüccar, sanayici devletin garantisi altında değil; ama bir grup tefeci ne olursa olsun zarardan...

BAŞKAN – Sayın Çiçek, siz 19 uncu maddede de söz aldınız siz toparlayın, oradan devam edersiniz.

MEHMET ÇİÇEK (Devamla) – Tamam efendim, bitiriyorum cümlemi.

...zarardan zerrece etkilenmiyor, bu şartlarda siz sanayici olur musunuz? Siz, işyeri açar mısınız? Siz işçi çalıştırma, sigorta ödeme riskine girer misiniz?

Öbür maddede konuşmama devam edeceğim, saygılarımla selamlıyorum. (FP sıralarından alkışlar)

Madde üzerinde görüşmeler tamamlanmıştır.

18 inci maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

19 uncu maddeyi okutuyorum efendim.

MADDE 19. – Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

BAŞKAN – Madde üzerinde Fazilet Partisi Grubu adına Bursa Milletvekili Sayın Altan Karapaşaoğlu?.. Yok.

Şahsı adına, Yozgat Milletvekili Sayın Mehmet Çiçek; buyurun efendim.

MEHMET ÇİÇEK (Yozgat) – Sayın Başkanım, saygıdeğer milletvekilleri; hepinizi tekrar saygıyla selamlıyorum.

İçerisinde bulunduğumuz ekonomik krizin giderilmesinde elbette çareler vardır demiştik. Bankaların kâr-zarar ortaklığına dayalı finans kurumlarıyla mukayese edilmesi suretiyle bankacılığın yerine kâr-zarar ortaklığının geliştirilmesi, ülkemizin ekonomik darboğazdan kurtuluşunun temel sebeplerindendir diyoruz.

Günümüzde, başta Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere gibi gelişmiş Batı ülkeleri olmak üzere, pekçok ülkede faaliyet gösteren ve literatüründe faizsiz banka olarak adlandırılan malî kuruluşlar, klasik bankalara göre çok yeni olmalarına rağmen, atıl kaynakları harekete geçirerek ekonomiye kazandırdıkları başarı nedeniyle, giderek benimsenmekte ve yaygınlaşmaktadır.

Modern anlamda faizsiz bankacılığın ilk ciddî uygulaması 1977 yılında başlamıştır. Türk ekonomisinde köklü yapısal değişim ve dönüşümlerin gerçekleştirildiği 1980'li yılların başlarından itibaren, sistem dışı kalmış kaynakların harekete geçirilebilmesi için, malî sektörde önemli reformlar yapıldığı malumunuzdur. Yabancı bankaların faaliyetlerine ilişkin prosedür kolaylaştırılmış, Bankalar Kurulu kararnamesiyle, faizsiz esasa göre fon toplayan ve kullandıran kuruluşlar, özel finans kurumları faaliyete geçmiştir.

Ülkemizde, bu sektörde, halen, kuruluş esasına göre, Albaraka Türk, Faisal Finans, Kuveyt Türk, Anadolu Finans, İhlas Finans, Asya Finans olmak üzere 6 kuruluş faaliyet göstermektedir.

Özel finans kurumları, ülkemizde ciddî bir sorun olan kayıtdışı ekonominin daraltılmasında önemli bir fonksiyon ifa etmektedirler. Bulunmuş finansman tekniğinin, bilhassa, giderlerini faturasız satan firmaların, bu sektörde finansman sağlamaları mümkün olmamaktadır. Özel finans kurumları, kaynaklarının bir kısmını döviz kazandırıcı hizmetlerin finansmanına, bir kısmını da küçük ve orta ölçekli firmaların yatırım malî ihtiyaçlarının karşılanmasına tahsis etmektedirler.

Sayın milletvekilleri, bu darboğazdan kurtulmakta olan ülkelerin ilk temel sorunu tasarruftur; tasarrufların yetersizliği ile döviz açığıdır. Ekonomik kalkınmasını henüz tamamlamamış olan ülkemizde de, yukarıda söylediğimiz gibi, temel sorunların başında kaynak yetersizliği gelmektedir. Kaynak yetersizliği nedeniyle, ülkemizin ekonomik kalkınmasında hayatî önem taşıyan projelerin gerçekleşmesinde, arzu edilen sonuçların alınmadığı bilinen bir gerçektir. Tüm destek ve kolaylıklara rağmen, yüzyılı aşkın bir geçmişi olmasına rağmen, Türk bankacılık sektörü, tasarruflarının tamamını ekonomiye yönlendirememektedir.

Sayın milletvekilleri, ekonominin ahlakla çok sıkı ilişkisi vardır. Ahlakî değerlerin öne çıktığı bir toplumda, ticaret, bir ibadet olarak telakki edilmiştir. Ticaret teşvik edilmiş, tüccarlarla şehitler eşit görülmüştür. Hatta, İslam dininin ve İslam ahlakının dünyaya yayılmasında, bu tüccarların hissesi, ordularınkinden kat kat daha büyüktür. Bu anlayışta, zengin, fakire veya borçluya yardım ettikçe yücelir.

Şimdi, sizi bir dünyaya götürmek istiyorum: Borçlu bir tüccar var, bu tüccarın sıkıntısı, hemen, komşuları tarafından kendiliğinden fark ediliyor. Kendisine sorulmadan, komşuları ve arkadaşları toplanıyorlar, ona karşılıksız borç para veriyorlar. Hemen vakıflar harekete geçiyor, toplanan zekâtlar borçluya ulaştırılıyor, borcundan kurtarılıyor ve parası olan birisi borçlunun kapısını çalıyor "sen sıkıntıdaymışsın, al bu parayı; para benden emek senden ortak olalım" diyor. Bu toplumda, bankaya, finans kurumuna, tefeciye gitme ihtiyacı duyulur mu?! Olmaz mı; böyle günleri, dönemleri yaşadık. Bu yardımlaşma, yakın tarihe kadar, tüccarımızın kendi arasında uyguladığı bir unsurdur. Şimdi ne mümkün! Türk parasıyla borç verme kalktı; borç istediğinizde, dolar, mark veya altın alıyorsunuz; kimse kimseye borç vermiyor, gecelik repoda kazancı, yüzde 60; niye versin?!

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Çiçek, toparlayın lütfen.

MEHMET ÇİÇEK (Devamla) –İnsanların gözyaşı, ıstırabı, acı ve eleminin karıştığı para yerine, alınteri ve emeğinin karıştığı para olacaktır.

Bu sebeple, ülkemizde ve Batıda olduğu gibi, bankalar nezdinde, ülkemizin huzura ve saadete kavuşmasını diliyor ve çıkacak kanunun, ülkemize hayırlar getirmesini temenni ediyorum, saygılar sunuyorum. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Çiçek.

Şimdi, söz sırası, Tokat Milletvekili Sayın Ali Şevki Erek'te; buyurun efendim. (DYP sıralarından alkışlar)

Süreniz 5 dakikadır.

ALİ ŞEVKİ EREK (Tokat) – Sayın Başkanım, değerli milletvekili arkadaşlarım; Bankalar Yasasındaki değişikliğin son maddesi üzerinde kişisel görüşlerimi arz etmek üzere söz almış bulunuyorum; Yüce Heyeti sevgi ve saygıyla selamlarım.

Değerli arkadaşlarım, bu kanun tasarısının müzakeresini bitirirken, Türkiye'deki bir kısım işlerin, hangi sebepten zora sokulduğunu, hatta, çıkmaza girdiğini, çok esaslı bir biçimde, gösterge şeklinde görmenin bir delili olarak görüyoruz.

BAŞKAN – Sayın Erek, süreniz bitmek üzere; lütfen toparlar mısınız.

ALİ ŞEVKİ EREK (Devamla) – Sayın Başkanım, toparlayacağım.

İki noktaya temas edeceğim. Bakınız, meselenin sahipsiz kalmasının sonuçları, Türkiye için, hangi büyük ağırlığı gösteriyor.

Dün, Ankara Ticaret Odasını ziyaret ettik. (DSP sıralarından "Niye?" sesi) Yeni seçimlerinden dolayı tebrik etmek için efendim. Çok güzel sordunuz, onu da söyleyeyim.

(Mikrofon otamatik cihaz tarafından kapatıldı)

ALİ ŞEVKİ EREK (Devamla) – Sayın Başkanım, bitiriyorum.

BAŞKAN – Lütfen toparlayın efendim.

ALİ ŞEVKİ EREK (Devamla) – Böyle bir sistemde, böyle bir ekonomik kaos içerisinde, bankalar sistemiyle bu derece layüsel bir biçimde oynamanın fevkalade isabetsiz olduğunu ve bu sürecin, bu isabetsizliğin bir tescili olduğunu burada vurguluyorum.

Her türlü handikabına rağmen, Türkiye Büyük Millet Meclisinin denetim yetkisinin bir tarafa bırakılmasına rağmen, layüsel kurullara dünyanın en büyük yetkilerinin verilmiş olmasına rağmen, bu kanunun, yine de -inşallah- Türkiye Cumhuriyetine ve bankalarımıza hayırlı ve uğurlu olmasın diliyor, Yüce Heyeti sevgi ve saygılarımla selamlıyorum. (Alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Erek.

AHMET İYİMAYA (Amasya) – Sualim var Sayın Başkan.

BAŞKAN – Buyurun efendim.

AHMET İYİMAYA (Amasya) – Değerli Başkanım, yürütmeyi imkânsız kılan bir madde var zannediyorum; yürütme maddesini de doğrudan ilgilendiriyor.

İki; mutlak şekilde bir maddeyle yürürlükten kaldırılan hükümlerin, ondan sonra belirli bir süre uygulanmasına devam olunabilir mi; bu, hukuken nasıl mümkün olabiliyor?

Üç; yasama organı, yürütme organının kaç maddeden ibaret olduğu belli olmayan meçhul kararına, yürürlük gücünü nasıl tanıyabilir? Müzakere etmediğimiz, oylamadığımız Bakanlar Kurulu kararının, Bankalar Kanununun bir unsuru olması nasıl kabildir? Acaba, bu açıklama ve hukukî zaruret karşısında, İçtüzüğümüzün 89 uncu maddesi işletilebilecek midir, geri çekilebilecek midir?

Teşekkür ediyorum; sağ olun.

BAŞKAN – Ben teşekkür ediyorum.

Sayın Erek, buyurun efendim.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ederim efendim.

Sayın Bakan, buyurun.

DEVLET BAKANI RECEP ÖNAL (Bursa) – Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Efendim, 6 banka, mevduat bankası değildir; bunlar, kalkınma ve yatırım bankası tipinde bankalardır, mevduat kabul etmemektedir.

Türk bankacılığı yeteri kadar bölünmüştür. Türk bankacılığının aktif toplamı 114 milyar dolar civarındadır ve bunun örnekleri vardır, arkadaşlarımız da söyledi. Dünyadaki banka büyüklüklerine baktığımızda, bunun tamamı bir banka olabilecek aktif büyüklüğündedir. Onun için, para kazanmak için, Hazineye gelir sağlamak için, banka isimlerini ihaleye çıkarıp böyle bir uygulamaya geçilmesini kesinlikle düşünmüyoruz. Biz, mevcut bankalarımızın sağlıklı hale gelmesi, sistemin iyi işlemesi ve sistemin büyümesinden yanayız; bizim görüşümüz bu. Tabiî, kendileri iktidara geldiğinde, bunları satmaya, isim haklarını satmaya devam edebilirler.

Sisteme giriş için bir pay öngörülüyor; yani, önümüzdeki dönemde mevzuatımız buna imkân vermektedir; bu uygulanabilir. Şu anda yeni banka izinleri Hükümetimiz tarafından düşünülmemektedir; bunlar, Kurumun faaliyete geçmesiyle gündeme gelebilecektir. O dönemde de, sisteme giriş payı dediğimiz belirli bir rakam konulacaktır ve bunun alınması mümkün olacaktır.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Sayın İyimaya'ya cevap vermediniz efendim.

DEVLET BAKANI RECEP ÖNAL (Bursa) – Efendim, o konuda bizim görüşümüz şudur: Söylediğim gibi, özel bir dönemde çıkarılmış mevzuattır, kanun gücünde olduğunu düşündüğümüz için, kanunla iptal edilmesi gerektiğini düşündüğümüz için buraya koyduk.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Ben teşekkür ederim.

ALİ ŞEVKİ EREK (Tokat) – Sayın Başkan...

BAŞKAN – Sayın Erek, buyurun.

ALİ ŞEVKİ EREK (Tokat) – Efendim, bir cümle söyleyeceğim. Sayın Bakanımıza bu soruyu tevcih ederken, Türkiyemizdeki 75 bankanın bir İspanyol bankası cesametinde olmadığını bilerek sordum.

BAŞKAN – Teşekkür ederim.

A. TURAN BİLGE (Konya) – Bakan da söyledi zaten.

ALİ ŞEVKİ EREK (Tokat) – Bunu bilerek sordum; yani, biz, hemen, banka isimlerini açıp da bankalara izin vereceğiz; 75'i, 100'e çıkaracağız anlamında söylemedim.

BAŞKAN – Efendim, müsaade ederseniz, Sayın Söylemez sualini sorsun.

Bir dakika efendim... Karşılıklı konuşmayın...

Sayın Söylemez, buyurun.

Şimdi, Sayın Bakandan iki sorum var; bir, Türk bankacılık aktif toplamının 114 milyar dolar olduğunu söyledi; biz, bunun 133 milyar dolar civarında olduğunu biliyoruz Bankalar Birliği verilerine göre; hangisi doğrudur?

Bir de, fondaki bankaları ne zaman faaliyete geçirip piyasaya sürecekler ve aktif hale getirecekler? Yoksa, bu fondaki bankalar daha uzun süre fonda kalacaklar mı?

BAŞKAN – Sayın Seven, lütfen, kısa ve öz; son sözdür sizinki...

NİDAİ SEVEN (Ağrı) – Sayın Başkanım, aracılığınızla Sayın Bakanıma sormak istiyorum:

Biliyorsunuz, 3182 sayılı Bankalar Kanununda cezalara ilişkin özel hükümler bulunmaktaydı. Şimdi, bu yasayla, Türk Ceza Kanununda yer alan cezaların bankacılık alanında aynen uygulanması hususu getirilmiştir. Bu manada yapılan yeknesaklıkla, acaba Ceza Kanunundaki hükümlerin uygulanması mı amaçlanmıştır?

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Seven.

Sayın Bakan, lütfen...

DEVLET BAKANI RECEP ÖNAL (Bursa) – Efendim, Sayın Söylemez'in söyledikleri... Türk bankacılığı, Türk lirası üzerinden işlem gördüğü için, Türk Lirası üzerinden aslında konuşmak lazım ve döviz kurlarına göre, hangi tarihteki rakamlara bakıyorsanız, ona göre durum değişebilir.

Fondaki bankalar ne zaman satılacak? Fondaki bankalar, gayet tabiî, piyasa koşulları uygun görüldüğünde satılacak; en uygun fiyatın alınabileceği iç piyasada ve dış piyasada koşullar oluştuğunda bunlar satılacak. Biliyorsunuz, bütün dünya global krizden yeni çıkmak üzere. Global kriz içinde bunları piyasaya süremezdik; sürsek de, belki, yeterli, bizim öngördüğümüz fiyatlardan alıcısını bulamayabilirdik; ama, ortam müsait olduğu ilk anda bunlar elden çıkarılacaktır.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Bakan.

Sayın milletvekilleri, 19 uncu maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir efendim.

Tasarının tümünü oylamadan önce, İçtüzüğün 86 ncı maddesine göre, oyunun rengini belirtmek üzere söz isteyen üyelere söz vereceğim.

Sakarya Milletvekili Sayın Cevat Ayhan?..

CEVAT AYHAN (Sakarya) – Vazgeçtim Sayın Başkan.

BAŞKAN – Kocaeli Milletvekili Sayın Turhan İmamoğlu?..

M. TURHAN İMAMOĞLU (Kocaeli) – Vazgeçtim Sayın Başkan.

BAŞKAN – Teşekkür ederim efendim.

Tasarının tümünü oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir; hayırlı olsun efendim.

Sayın Bakan teşekkür konuşması yapmak istemiştir.

Buyurun Sayın Bakanım. (DSP sıralarından alkışlar)

DEVLET BAKANI RECEP ÖNAL (Bursa) – Sayın Başkan, Yüce Meclisin değerli üyeleri; Bankalar Kanunu değişiklik tasarısının Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabul edilmesi nedeniyle Genel Kurula teşekkür için huzurunuzdayım.

Bu arada, bana sorulan sorulardan yazılı cevap vereceğimi söylediğim konularla ilgili cevapları da takdim etmek istiyorum. Birincisi, Sayın Ayhan, fondaki bankalar için ne miktarda para ayrıldı diye sormuşlardı. Fonda şu anda, bildiğiniz gibi, üç bankamız var ve bu üç bankaya iştirak payı olarak, yani sermaye payı olarak fondan toplam 231 trilyon para verilmiş; mevduat olarak da 394,7 trilyon, toplam 625,9 trilyon verilmiş durumda efendim.

Sayın Polat'ın sabahtan iki sorusu vardı, onları da söyleyeyim. "Özel finans kurumlarına, mevzuat düzenlenecek gerekçesiyle şube açma izni verilmemektedir, ne zaman verilecek" diye soruyordu. Yeni kanunla birlikte Bankalar Kanununa tabi hale getirilen özel finans kurumları, bankalar gibi şube açabileceklerdir. Onlar ne kurala tabiyse, özel finans kurumları da şube bakımından aynı kurallara tabi olacaktır.

Sayın Aslan Polat bir diğer sorusunda, "bu yeni kanunla özel finans kurumlarıyla ilgili sırlar, bankacılık sırrı kapsamında değerlendirilecek midir" diye soruyordu. Anılan tasarının yasalaşmasıyla birlikte, özel finans kurumlarının, bankaların tabi oldukları ilgili ceza maddelerine tabi tutulması nedeniyle, bu kurumlara veya müşterilerine ait sırların bankacılık sırrı kapsamında değerlendirilmesi ve bu tip sırların ifşa edilmesi halinde, Kanunun 22 nci maddesinin 8 numaralı fıkrasının uygulanması mümkün hale gelecektir. Bu iki soruyla ilgili cevaplarım da bunlar.

Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; bu Kanunun görüşmeleri sırasında değerli arkadaşlarımın uyarıları oldu. Elbette ki, Yasanın uygulanması sırasında, bunlar, uygulayıcılar için yön gösterici olacaktır. Bu nedenle, bu katkılarından dolayı sayın milletvekili arkadaşlarıma ayrı ayrı şükranlarımı sunuyorum.

Ayrıca, burada, kanun tasarısının hazırlanmasında görüş bildirerek katkıda bulunan, başta Türkiye Bankalar Birliği olmak üzere, meslek kuruluşlarına da, Hükümetimiz, sizler ve şahsım adına teşekkürlerimi sunuyorum.

Buradan şuraya geçmek istiyorum: Bazı arkadaşlarımız, ilgili kurumların, özellikle Bankalar Birliğinin farklı görüşte olduğunu söylediler. Kendileri, bütün toplantı boyunca, genel sekreterleri vasıtasıyla, bizimle beraberdiler. Ayrıca, bugün, bu çıkacak olan kanunla ilgili diğer mevzuat düzenlemeleri için de Bankalar Birliğinin yetkilileriyle sabahleyin Hazinede bir araya geldik. Buraya katılan kişileri de söyleyebilirim; çünkü, bana intikal eden birtakım duyumlara göre kamuoyunda birtakım şeylerden bahsedilebiliyor. Bununla ilgili -izin verirse Sayın Başkanım- onları da söyleyeceğim.

Bazı çevrelerin ve bazı bankalarımızın şube yetkililerinin, diğer bazı bankalar hakkında bu tür dedikodular çıkararak, kendileri için öngörülen mevduat hedeflerine ulaşmak veya bu öngörülen hedefleri aşmak amacıyla, bankalarımız arasında, mevduat, nakil ve kaymalarına yol açtıkları anlaşılmaktadır. 1994 yılında da yaşanan bu tür yanlış davranışların, tasarruf sahiplerini tedirgin ederek sistemin bütününe zarar verdiği belirtilmiş ve Türkiye Bankalar Birliğimizin tüm üyelerinin şubelerini bu tür davranışlardan özenle kaçınmaları konusunda uyarmaları istenilmiştir. Bu uyarı, pazartesi günü, Türkiye Bankalar Birliği tarafından yapılacaktır.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; sözlerime son verirken, tekrar hepinize teşekkür eder, Kanunun malî piyasalarımıza ve ekonomimize beklenen yararı sağlaması dileğiyle, Yüce Meclisimize en derin saygılarımı sunarım. (DSP, MHP, ANAP ve DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Bakan, teşekkür ederim efendim.

Önemli bir açıklama yaptınız, sağ olun. Piyasalar bu açıklamayı bekliyordu.

ALİ OĞUZ (İstanbul) – Sayın Başkan...

ALİ OĞUZ (İstanbul) – Sayın Bakandan sonra son söz milletvekilinindir.

BAŞKAN – Hayır efendim, Kanun çıktıktan sonra maalesef, olmuyor biliyorsunuz.

CEVAT AYHAN (Sakarya) – Sayın Başkan...

BAŞKAN – Buyurun efendim.

CEVAT AYHAN (Sakarya) – Sayın Bakan, fona intikal eden bankalarla ilgili bilgi verdi, teşekkür ederim. Benim sorum, fonun kurulduğu tarihten bugüne kadar hangi yıl, ne kadar ödeme yapıldığıydı?

BAŞKAN – Sayın Bakan, duydunuz değil mi efendim?

Sayın Ayhan'ın sualine tam cevap vermediğiniz ifade edildi; lütfen, yazılı cevap verirseniz...

DEVLET BAKANI RECEP ÖNAL (Bursa) – Yazılı cevap vereyim.

BAŞKAN – Teşekkür ederim efendim.

Hayırlı olsun.

Sayın milletvekilleri, Danıştay Kanunu ve İdarî Yargılama Usulü Kanununun Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ve Adalet Komisyonu raporunun müzakerelerine başlıyoruz.

BAŞKAN –Komisyon?.. Burada.

Hükümet?.. Burada.

Sayın milletvekilleri, komisyon raporunun okunup okunmaması hususunu oylarınıza sunacağım:

Raporun okunmasını kabul edenler_ Kabul etmeyenler_ Raporun okunması kabul edilmemiştir.

Tasarının tümü üzerinde, Doğru Yol Partisi Grubu adına, Sayın Mehmet Dönen söz istemişlerdir.

Buyurun efendim. (DYP sıralarından alkışlar)

DYP GRUBU ADINA MEHMET DÖNEN (Hatay) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Danıştay Kanunu ve İdarî Yargılama Usulü Kanununun Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına

Değerli arkadaşlarım, Danıştay Kanununda ve İdarî Yargılama Usulü Yasasında yapacağımız değişiklikler, daha önce bu Meclisin kabul ettiği Anayasa değişikliğiyle ilgili uyum yasalarını içermektedir; yani, Danıştay Yasasını ve İdarî Yargılama Usulü Yasasını, değiştirdiğimiz Anayasaya uygun hale getirmektedir.

Değerli arkadaşlarım, burada, kısaca "tahkim" diye adlandırılan, Anayasanın 125 inci ve 155 inci maddelerini değiştirerek, ülkemizde çok önemli bir değişikliği gerçekleştirdiğimizi, Doğru Yol Partisi olarak, buradan söylemek istiyorum. Bu değişime, bu değişikliğe, Doğru Yol Partisi olarak, biz de katkıda bulunarak, ülkemizin önünün açılması yolunda çok önemli bir adım atılmıştır. Esasen, biz, Doğru Yol Partisi olarak, her zaman, çağın gereklerine uygun tasarılar buraya getirildiğinde, bunlara olumlu oy vereceğimizi ve bunlara olumlu katkıda bulunacağımızı, pozitif bir muhalefet yapacağımızı her zaman söyleyegeldik ve bundan sonra da bu tavrımızı devam ettireceğiz.

Değerli arkadaşlarım, hepimizin bildiği gibi, ülkemizin çok önemli ekonomik sıkıntıları var; bu ekonomik sıkıntıları aşabilmemizin temel koşulu, ülkemizin, dışarıdan, yatırımlara alacağı kaynakla doğru orantılıdır. Eğer, dışarıdan, çok önemli kaynakları ülkemize getirebilirsek ve bunları yatırıma dönüştürebilirsek, hem işsizliği hem enflasyonu, kısacası, fukaralığı yenmiş oluruz.

Bakın, biz, bu Meclisten, yine, geçmişte, mutabakatla çıkarmaya çalıştığımız Özelleştirme Yasasıyla, Türkiye'ye çok büyük katkılarda bulunmak istedik. PTT'nin T'sini satmak istediğimiz dönemlerde, özelleştirmek istediğimiz dönemlerde, partiler arasında uzlaşma aradık. O zaman, ben, bir partinin temsilcisi olarak, o uzlaşma grubunun içindeydim. O dönemde, Anavatan Partisinden Sayın Işın Çelebi vardı, o zamanki Refah Partisinden Fehim Adak arkadaşımız vardı ve yine, o dönem milletvekili olan Bekir Sami Daçe arkadaşımız vardı. Oturduk, gerçekten, ülkemizin önünü açacak, ülkemizin o günkü tıkanıklıklarını aşacak bir yasal düzenleme yaptık ve Meclisin önüne getirdik; ama, biz, o dönemde, karşımızda, böyle, bizim gibi muhalefet yapan bir grup bulamadık. O zaman -1993'te- DSP'nin grubu yoktu; onun için, DSP'li bir arkadaşın adını vermedim. Yine, diğer arkadaşlarımızın grubu yoktu; onun için onların adını da vermedim.

Bizim, o günlerden yüreğimiz yaralı olduğu olduğu için, bugün, ülkenin önünü açacak her türlü yasaya olumlu katkı vermeye her zaman hazırız ve o zaman bizim çektiğimizi bugünkü iktidar partilerinin çekmemesi için elimizden geleni yapıyoruz.

Hepinize saygılar sevgiler sunuyorum. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Dönen.

Söz sırası, Demokratik Sol Parti Grubu adına, Edirne Milletvekili Sayın Mustafa İlimen'de.

Buyurun Sayın İlimen. (DSP sıralarından alkışlar)

DSP GRUBU ADINA MUSTAFA İLİMEN (Edirne) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Danıştay Kanunu ve İdarî Yargılama Usulü Kanununun Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı üzerinde Demokratik Sol Parti Grubu adına söz almış bulunuyorum; hepinizi saygıyla selamlarım.

Bilindiği gibi, Türkiye Büyük Millet Meclisi, 13.8.1999 tarihli ve 4446 sayılı Kanunla, Anayasanın 47, 125 ve 155 inci maddelerinde değişiklik yapmıştı. Bunlar arasında, 125 ve 155 inci maddelerde yapılan değişiklikler, doğrudan doğruya Danıştayı ve idarî yargıyı ilgilendirmektedir. Tasarı, bu konuda, Danıştay ve İdarî Yargılama Usulü Kanununda gerekli değişiklikleri yapmayı amaçlamaktadır.

Hatırlanacağı üzere, Anayasanın 125 inci maddesinde yer alan "İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır" hükmünden sonra, 4446 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle "kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinde, bunlardan doğan uyuşmazlıkların, millî ve milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülmektedir. Milletlerarası tahkime, ancak yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıklar için gidilebilir" hükmü eklenmiştir.

Yine, aynı kanunda, Anayasanın 155 inci maddesinde yapılan değişiklik sonucunda ikinci fıkra şu hale gelmiştir: Danıştay, davaları görmek, Başbakan ve Bakanlar Kurulunca gönderilen kanun tasarıları, kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında düşüncesini iki ay içinde bildirmek, tüzük tasarılarını incelemek, idarî uyuşmazlıkları çözmek ve kanunla gösterilen diğer işleri yapmakla görevlidir.

Tasarıyla getirilmek istenenler incelendiğinde, kısaca, yaptığımız anayasa değişikliğine uyum yasalarını içerdiği, bu nedenle de üzerinde çok fazla tartışılmaması gerektiği inancındayız. Çünkü, Yüce Meclisimiz, ilgili anayasa değişikliğini büyük bir çoğunlukla kabul etmiştir.

Anayasamızın 125 ve 155 inci maddelerinde yaptığımız değişikliğin doğruluğunun dört aylık bir zaman zarfında daha iyi anlaşıldığı inancındayım. Geçen sürede, uluslararası tahkimin kapitülasyonla da sömürgeyle de bağımsızlığın kısılmasıyla da ilgisinin olmadığı anlaşılmıştır.

Türkiye, 1985'ten itibaren 66 ülkeyle yatırımların korunması ve teşvik anlaşmaları imzalamıştır. Bu anlaşmalar, yatırım uyuşmazlıklarının tahkim yoluyla çözülebileceğine ilişkin hükümler de içermektedir.

Ayrıca, Türkiye, uyuşmazlıklarda uluslararası tahkimi kabul eden bazı anlaşmaları da onaylamıştır. Bunların hepsi bir ihtiyaçtan doğmuştur. Altyapı yatırımlarına, enerji yatırımlarına gerekli kaynak, kendi ulusal olanaklarımızla sağlanamayacaktır. Bu durumda, bazı güvenilir yabancı şirketlerin Türkiye'de enerji alanında yatırım yapmalarını teşvik etmek, kendi ulusal çıkarlarımızın da bir gereğidir.

Bilimin, teknolojinin ulaşmış olduğu bu nokta, kendisini yaşatacak yeni kuralların konulmasını da zorunlu kılmaktadır. Bilim, teknoloji alanında ortaya çıkan bu gelişme, hukuksal alanda yeni düzenlemelerin getirilmesini kaçınılmaz duruma getirmektedir. Bilimin, teknolojinin seli çok hızlı akmaktadır. Bu selin önünde durmaya kalkanlar, çağın dışında kalacaklar, boğulacaklardır.

İşte, tahkimle ilgili yaptığımız anayasa değişikliğine uyum niteliği taşıyan bu yasa tasarısı da, ülkemizin, hukuk alanında yapması gerekli değişikliklerin çok küçük bir parçasıdır. Bilgi çağında olduğumuz gerçeği göz önünde tutularak, ülkemizi lider ülke konumuna getirecek yasal düzenlemeleri yapacak azmin, Türkiye Büyük Millet Meclisinde olduğunda inanıyor ve tasarının, hayırlı olmasını diliyorum.

Saygılarımla. (DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın İlimen.

Şimdi, söz sırası, Anavatan Partisi Grubu adına Denizli Milletvekili Sayın Beyhan Aslan'da. (ANAP sıralarından alkışlar)

Buyurun Sayın Aslan.

ANAP GRUBU ADINA BEYHAN ASLAN (Denizli) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Anavatan Partisi Grubu ve şahsım adına Yüce Meclisi saygıyla selamlıyorum.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 125 ve 155 inci maddelerinde yapılan değişikliğe uygulama kabiliyeti kazandırabilmek, hayata geçirebilmek için, 2575 sayılı Danıştay Kanunu ile 2577 sayılı İdarî Yargılama Usulü Kanununun ilgili maddelerinde değişiklik yapmamız hukukî bir zarurettir. Başka bir deyişle, değiştirdiğimiz Anayasa maddeleriyle uyum sağlamak için uyum yasalarını yapmak zorundayız. Anayasa değişikliği sırasında iradesini ortaya koyan Yüce Meclis, bu değişikliğe paralel yasaları da, aynı iradeyle ve konsensüs içerisinde çıkaracaktır.

Bugün çıkaracağımız yasayla, Danıştayın kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında düşüncesini, talebin Danıştaya gelişinden itibaren iki ay içinde bildirmesi; tahkim yolu öngörülmeyen kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelere ilk derece mahkeme olarak Danıştayda bakılması ve tahkim yolu öngörülen şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar hariç, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her türlü idarî sözleşmelerden dolayı çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davaların, idarî dava türlerinden biri olduğu hususunda düzenleme getiriyor.

Değerli milletvekilleri, yabancı sermaye nasıl ki ülkemizde demokrasinin tüm kural ve kurumlarıyla işler olmasını, demokrasi standardının yüksek olmasını istiyorsa, aynı şekilde, bizim müteşebbislerimiz de yabancı ülkelerde teminat aramaktadır.

Bu yasal düzenlemeyle, hem yabancı sermaye hem de bizim yurtdışında 2 milyar dolar civarında yatırım tutarı bulunan ve çeşitli ülkelere dağılan Türk yatırımcıları da rahatlayacaktır. Özelleştirme, ekonomide akılcılıktır, doğru ve sağlıklı politikalara giden yolda bir araçtır; amaç ise, verimlilik ve istihdamdır, millî gelire katkıdır. Bu yasal düzenlemenin, vazgeçemeyeceğimiz özelleştirme gayretlerimize hız vereceğine dair inancımız da vardır.

Keşke, gerek anayasa gerekse yasal değişiklikler, yani, tahkim, yıllar önce mevzuatımızda uygulama alanı bulabilseydi, ekonominin önü açılabilseydi; Danıştay ve Anayasa Mahkemesinde açılan davalar, ekonominin önünü tıkamasaydı... Bugün geldiğimiz nokta, ülkemizin kalkınması için atılmış müspet bir adımdır.

Değerli milletvekilleri, gerek anayasa değişiklikleri gerekse yasal düzenlemelere karşı; yani, tahkime ilişkin mevzuata karşı çıkanların hiçbir hukukî gerekçeleri yoktur. Meseleye, ekonomik ya da teknik açıdan bakmak yerine, siyasî açıdan bakılmaktadır.

Tahkim yasası, uluslararası yatırımcıların ülkemize yönelik tereddütlerini giderecek önemli ve çağdaş bir düzenlemedir, dünyayı doğru okumaktır, ülkenin menfaatının nerede olduğunu görmektir. Tahkime karşı çıkanlar, dünyadaki gelişim ve değişimi doğru okumayanlardır.

Türkiye, uluslararası sermaye için yatırımcı gözüyle bakıldığında, dünyanın en cazip ülkelerinden biri olduğu halde, yıllardır, içe kapalı hukukî mevzuatımızın gereği, yabancı sermaye ülkemize itibar etmemiştir. İçe kapalı hukukî mevzuatımızın gereği yanında, maalesef, her zaman değişime karşı, yeniliğe karşı tepki gösteren zihniyet de var olmuştur.

Dünyadaki değişime paralel olarak görüş değiştirenler takdire şayandır. Ancak, dünyada bu kadar değişiklik yaşanırken, sağ-sol kavgalarını, kavram kargaşalarını sosyolojinin arşivlerine terk etmişken, hâlâ, tahkimi, bir ulusal egemenlik meselesi gibi değerlendirenleri, emperyalizmin Türkiye'deki oyunu görenleri, içinde yaşadığımız çağı doğru okumaya, sosyoloji ve ekonomi ilminin verilerine sığınmaya davet ediyorum.

Değerli milletvekilleri, Avrupa Birliği adayı olan Türkiye'de izlenen politikaları, dünyadan ayrı düşünmek mümkün değildir. Bu konuda çifte standardı bırakmak gerekir. Her alanda mevzuatımızın çıtasını yükseltmek gerekir.

Bazı çevreler, basın özgürlüğü konusunda "dünyanın en ileri ülkelerini örnek alalım, dünyayla bütünleşelim" demekteler; ama, yine aynı çevreler, inanç ve ibadet özgürlüğü konusunda veya ekonomiyi ilgilendiren bir konu gündeme gelince, dünyadaki gelişmelere direnmek ve onu, emperyalizm olarak nitelemek komik bir duruma düşmektir. Bu konuda çifte standarda gitmeden, her konuda çıtamızı yükseltmek durumundayız.

Ülke olarak karar vermemiz gerekiyor; ya içe kapanık, çağdaş dünyadan uzaklarda yaşayan bir ülke olacağız ya da dünyaya açılmış, rekabetçi bir yapı içerisinde dünya ile bütünleşeceğiz.

Eğitimden hukuka, teknolojiden demokrasiye kadar her alanda, çağdaş standartları yakalayan bir ülke olmak hedefimiz olmalı. Bize göre, Anavatan Partisi Grubuna göre, statükocuların gürültülerine aldırmadan, onlara pabuç bırakmadan, her alanda reformları hayata geçirerek, Türkiye, yoluna devam etmelidir.

Yüce Meclise saygılar sunuyorum. (ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Aslan.

Efendim, gruplar adına başka söz isteyen yok mu?

DENGİR MİR MEHMET FIRAT (Adıyaman) – Ben konuşacağım efendim.

BAŞKAN – Buyurun Sayın Fırat.

Yazılı göndermemişler, onun için...

DENGİR MİR MEHMET FIRAT (Adıyaman) – Gönderdik efendim, ulaşmamış.

BAŞKAN – Gelmemiş efendim, hayır.

Fazilet Partisi Grubu adına, Sayın Dengir Fırat. (FP sıralarından alkışlar)

Buyurun efendim.

FP GRUBU ADINA DENGİR MİR MEHMET FIRAT (Adıyaman) – Sayın Başkan, değerli milletvekili arkadaşlarım; görüşmekte olduğumuz 292 sıra sayılı Danıştay Kanunu ve İdarî Yargılama Usulü Kanununun Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı üzerinde, Fazilet Partisi Grubu adına söz almış bulunuyorum.

Görüşmekte olduğumuz kanun tasarısı, Anayasadaki bu değişikliğe bir uyum yasasıdır. Daha evvelki mutabakatımız üzere, mevcut olan yasa tasarısında herhangi bir değişiklik getirilmediği takdirde, Fazilet Partisi olarak yasa tasarısını destekliyoruz; ancak, bizleri üzen, Adalet Komisyonunda konuşulan bir konunun Türkiye Büyük Millet Meclisi zabıtlarına geçmesidir.

Türkiye Büyük Millet Meclisinin değerli üyelerinin ıttılaına sunulması gereken önemli bir hususu arz etmek istiyorum: İlgili yasa Adalet Komisyonunda görüşüldüğü sırada, iktidar partisi üyelerinin bir kısmının imzalarıyla bir önerge getirilerek, yasaya bir madde eklenmek istenilmiştir. Maddeyi aynen okuyorum:

YEKTA AÇIKGÖZ (Samsun) – 1998 değil mi?

DENGİR MİR MEHMET FIRAT (Devamla) – 1998...

"... aksine hüküm bulunmadıkça, bu kanunun yürürlüğe girmesinden sonra söz konusu şartlaşma ve sözleşmelerden doğacak uyuşmazlıkların millî veya milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi Bakanlar Kurulunca belirlenecek esaslar çerçevesinde taraflarca kararlaştırılabilir.

Milletlerarası tahkime, ancak, yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıklar için gidilebilir" ve gerekçede: "Kanunun yürürlüğe girmesinden önce imzalanmış kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinde aksine hüküm bulunmadıkça, bu kanunun yürürlüğe girmesinden sonra söz konusu şartlaşma ve sözleşmelerden doğacak uyuşmazlıkların da, Anayasanın 125 inci maddesinde yapılan değişikliğe paralel olarak, millî veya milletlerarası tahkim yoluyla çözümlenmesinin Bakanlar Kurulunca belirlenecek esaslar çerçevesinde taraflarca kararlaştırılmasına olanak sağlamak, bu arada, milletlerarası tahkime, ancak yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıklar için gidilebileceğini belirtmek amacıyla bu önerge verilmiştir" denilmektedir.

Şimdi, düşününüz ki, biraz sonra isimlerini vereceğim yirmiye yakın şirketle yapılan bu Anayasa değişikliğinden önceki değişikliklerde, bu Anayasanın değişmesi kabul edilerek ve şu çıkarmakta olduğumuz uyum yasası da çıkmış gibi kabul edilerek, bazı şirketlerle devletimiz arasında imzalanan sözleşmelere, ileride yapılacak olan değişikliğin, bu şirketlere de tatbik edileceği hususu idare tarafından taahhüt edilmiştir.

İncelediğimiz zaman, bunların büyük bir kısmının, medya patronlarıyla daha evvel yapılmış olan elektrik, iletişim şartlarının tamamını kapsadığını, bunun yanında, bazı diğer yatırımları da kapsadığını görüyoruz. Adalet Komisyonunda aklın hâkim olması nedeniyle geçirilemeyen bu maddenin, bu süreç içerisinde, yasanın görüşüldüğü süreç içerisinde, tekrar, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunun önüne getirilmeyeceğini ümit ediyoruz. Eğer, birileri, burada, bu yirmi firma için tetikçilik yapacaksa... 550 milletvekili arkadaşımın hepsini tenzih ediyorum, böyle bir talebin yerine getirilmeyeceğine inanıyorum; ancak, bu konunun da, mutlak surette, Türkiye Büyük Millet Meclisi zabıtlarında yer alması gerektiği kanısındayım.

Değerli arkadaşlarım, bu şirketler hangileridir zabıtlarda var; ancak, Türkiye Büyük Millet Meclisi zabıtlarına intikali için tekrarda fayda görüyorum. Bu şirketler şunlarmış: Termik santrallardan; Karadeniz Ereğlisi Doğalgaz, Kırklareli Doğalgaz, Eskişehir Doğalgaz, Yalova Doğalgaz, Konya-Ilgın Linyit, Afşin-Elbistan.

Hidoelektrik santralları: Germencik Jeotermal Santralı, Çan Hidroelektrik Santralı, Aralık Hidroelektrik Santralı, Kavşak Hidroelektrik Santralı, Yamula Hidroelektrik Santralı, Yukarı Akçay Hidroelektrik Santralı, Dinar-2 Hidroelektrik Santralı, Arıt Hidroelektrik Santralı, Akköy-1 Hidroelektrik Santralı, Akköy-2 Hidroelektrik Santralı, Aslancık Hidroelektrik Santralı, Boyabat Hidroelektrik Santralı, Girlevik-2, Mercan, Çamlıhemşin Hidroelektrik Santralı, Erenler Hidroelektrik Santralı, Taraklı Hidroelektrik Santralı, Yedigöze Hidroelektrik Santralı.

Termik işletme hakkı devirleri ise; Kangal, Orhaneli, Yatağan, Çatalağzı-B, Yeniköy ve Kemerköy, Soma-B, Tunçbilek, Çayırhan.

TEDAŞ elektrik dağıtım tesisleri, bölgeleri itibariyle yapılan sözleşmeler ise şunlar:

11 nolu görev bölgesi; Kocaeli: Gebze'de CEDAŞ Ceylan Elektrik Üretim İletim Dağıtım Sanayii ve Ticaret Anonim Şirketiyle yapılan sözleşme,

12 nolu görev bölgesi; Sakarya; Bolu'da Sakarya Bolu Elektrik Dağıtım Anonim Şirketiyle yapılan sözleşme,

13 nolu görev bölgesi; Ankara; Kırıkkale'de AKEDA Ankara Kırıkkale Elektrik Dağıtım Anonim Şirketiyle yapılan sözleşme,

17 nolu görev bölgesi; Samsun; Ordu, Sinop'ta PARKUR Elektrik Dağıtım ve Ticaret Anonim Şirketiyle yapılan sözleşme,

18 nolu görev bölgesi; Kırşehir: Nevşehir, Niğde, Aksaray'da ANDAŞ Anadolu Elektrik Dağıtım ve Ticaret Anonim Şirketiyle yapılan sözleşme,

19 nolu görev bölgesi; Yozgat: Sıvas, Tokat'ta Kızılırmak Elektrik Dağıtım ve Ticaret Anonim Şirketiyle yapılan sözleşme,

22 nolu görev bölgesi; Elazığ: Malatya, Tunceli, Bingöl'de GAP Elektrik Dağıtım Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketiyle yapılan sözleşme,

23 nolu görev bölgesi; Kahramanmaraş: Adıyaman'da AKEDAŞ Adıyaman Kahramanmaraş Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi...

Ve devam ediyor...

Hemen hemen bütün dağıtım şirketleriyle yapılan sözleşmelerde, çıkmamış olan bir kanuna, değiştirilmemiş olan Anayasaya göre, ileride yapılması düşünülen bu değişikliklere göre, bunlara da uluslararası ve ulusal tahkime gitme hakkı, maalesef, bunlarla yapılmış olan sözleşmelerde yer alıyor.

Ümit ediyorum ki, bu yasa tasarısı görüşmeleri süresi içerisinde böyle bir değişiklik getirilmeyecektir. Böyle bir değişiklik getirildiği takdirde de, Adalet Komisyonunda olduğu gibi, parti farkı gözetilmeksizin reddedileceği kanısındayım.

Yine, ümit ediyorum ki, bu yasada, Adalet Komisyonunda geçirilememiş olan böylesine bir madde, bugün görüşeceğimiz diğer yasalardan herhangi birisinde yer almamış olsun. Eğer, yer almış ise, o konuyu, bundan sonraki görüşmelerde yeniden gündeme getireceğim ve konuyu, yeniden, bir kez daha, sizlerin ıttılaınıza sunacağım ve inanıyorum ki, bu ve buna benzer maddeler ile kamunun veya kamuyu temsil eden bazı kişilerin, her şeyin ötesinde, millî eğemenliğin tek temsilcisi olan Türkiye Büyük Millet Meclisinin iradesinin üstüne çıkmalarının mümkün olmadığının farkına varacak ve bunun cevabını, bu Mecliste alacaklardır.

Hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Teşekkür ederim. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN - Teşekkür ederim Sayın Fırat.

Grupları adına başka söz isteyen var mı efendim? Yok.

Şahsı adına, Tunceli Milletvekili Sayın Kamer Genç; buyurun efendim.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; Danıştay Kanunu ve İdarî Yargılama Usulü Kanunu değişiklikleriyle ilgili söz almış bulunuyorum; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Aslında, bu kanun, daha önce burada çıkarılan 4446 sayılı Kanunla Anayasada yapılan bir değişiklikle, bir nevi uyum kanunu niteliğindeki bir kanun. Anayasada bu değişiklikler yapıldıktan sonra, bu uyum kanununun çıkmasına da gerek yoktu. Aslında, en büyük hata, bence, orada yapıldı. Anayasa değişikliği yapılırken, Anayasanın 47 nci maddesinde "devlet, kamu iktisadî teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişileri tarafından yürütülen yatırım ve hizmetlerden hangilerinin özel hukuk sözleşmeleriyle gerçek ve tüzelkişilere yaptırılacağı veya devredileceği kanunla belirlenir" denildi.

Değerli milletvekilleri, kamu hizmeti niteliğinde bulunan hizmetleri, özel hukuk kurallarına göre yürütmek mümkün değildir. Kamu hizmetinde, daima kamunun menfaatı vardır, hizmetin devamlılık unsuru vardır, hizmetin sağlıklı yapılması vardır, hizmetin halka en iyi şekilde, en iyi maliyetle intikal ettirilmesi vardır; ama, özel hukuk alanında, iki tane özel menfaat çatışır ve o iki özel menfaatta eşitlik ilkesi vardır. Dolayısıyla, özel hukuk sahasındaki bir konuda, iki kişinin menfaatı söz konusu olduğu için, buradaki uygulamaların toplumla çok yakın ilişkisi yok; ama, kamu hizmeti alanındaki hizmetlerin de, böyle, özel hukuk alanındaki bir hizmet gibi görülmesi, bence, bir memleketin geleceği bakımından çok tehlikeli bir durumdur.

Biliyorsunuz, daha önce, 3096 sayılı Türkiye Elektrik Kurumu Dışındaki Kuruluşların Elektrik Üretimi, İletimi, Dağıtımı ve Ticaretiyle Görevlendirilmesi Hakkında Kanun çıkarılmıştı; daha sonra da, 3996 sayılı -özellikle, temel yatırım alanları, köprü, baraj, şehirlerin kanalizasyon ve içmesularıyla ilgili- Kanun çıkarılmıştı. Şimdi, bu anayasa değişikliğiyle ilgili olarak, eğer, Parlamentoda belli birtakım gruplar, kamu hizmeti niteliğinde bulunan hizmetleri özel bir hizmet niteliğine sokacak bir kanun çıkarırsa, zaten, Danıştayın ve idarî yargının buradaki görevi, daha başlangıçta kısıtlanmış oluyor.

Şimdi, daha önce, ben, bir ara şahit oldum; burada konuşan ANAP sözcüsü diyor ki, "Danıştayda ve Anayasa Mahkemesinde davalar gecikti, işte, devletin önü tıkandı."

Değerli milletvekilleri, ne Anayasa Mahkemesi ne de Danıştay, hiçbir zaman devletin önünü tıkamamıştır. Bu iki kurum da, daima, Türk Halkını ve ülke menfaatlarını göz önünde tutarak karar vermiştir. Sonra, Türkiye bir hukuk devletiyse ve kuvvetler ayrılığı ilkesi varsa, elbette ki, her kurum kendi görevini yapacaktır; ama, birtakım çevreler, bu devlet imkânlarını kendi yandaşlarına çok rahat bir şekilde, engelsiz şekilde kanalize etmek için karşılarında bir güç istemiyorlar. Bu da biraz ANAP zihniyetinin bir gereği. Yani, diyorlar ki, biz, eğer bir ihale yapacaksak; Danıştay ne oluyor, biz oraya niye gidelim, doğrudan doğruya müteahhidimize verelim, müteahhit de istediği parayı kazansın, biz de ondan yararlanalım felsefesiyle hareket ediyor.

İkincisi, biliyorsunuz, bizde, maalesef, bürokratlar, özel teşebüsle, aşağı yukarı, çok yakın ilişki içindedir. Bir bakıyorsunuz, bir bakanlıktaki bir bürokrat, -en yukarıdaki- müsteşar, genel müdür, bu kanunları uyguladığımız zaman ne yapacak; en kârlı işleri getirecek, kendisine yakın patronlara verecek, o patronun da belirteceği kişileri hakem gösterecek; yani, ihtilaf çıktığı zaman ne diyecek; ben, bu ihalenin yapılması aşamasında doğacak uyuşmazlıklarda falanca kişiyi hakem tayin ediyorum diyecek; dolayısıyla, ne olacak; devlet, burada, çok büyük kayıplara uğrayacak ve bunu da kontrol etmek çok mümkün olmayacak.

Dolayısıyla, bu getirdiğimiz kanun, belirli insanların devleti sömürme aracı olacak, özellikle artniyetli iktidarlar ve artniyetli bürokratlar için çok güzel bir istismar kaynağı, çok iyi bir kazanç kaynağı olacak.

Türkiye'de, maalesef, burada, zaman zaman çok da kötü kanunlar geçti. Her zaman söylüyorum, Mavi Akımla ilgili olarak yapılan bir anlaşma var. Daha şimdiye kadar, Türkiye Büyük Millet Meclisi onayından geçen hiçbir anlaşmada, bu anlaşmanın metni içine, bir yabancı şirket, kendisinin Türkiye'deki temsilcisine, bu işi benim temsilcime vereceksin dememiştir. Demiş midir? Türkiye Büyük Millet Meclisinin, anlaşmaları inceleme sırasındaki bu sathi inceleme, yani, işin içine girmeme özelliği bilindiği için, bazı bakanlar ve bazı siyasetçiler, Türkiye Büyük Millet Meclisine bir de tuzak kurmuşlardır. Ben, özellikle, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanını da ikaz ediyorum; bu kanunu, bu Mavi Akım Anlaşmasını onaylayan kanunu yürürlükten kaldıralım ve bu hükmü anlaşma metninden çıkaralım, ondan sonra, yeniden Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunalım.

KAMER GENÇ (Devamla) – Tabiî, menfaatınıza dokunduğu için hayal gücü görüyorum.

BEYHAN ASLAN (Denizli) – Sen hayalle meşgul ol!..

BEYHAN ASLAN (Denizli) – Senin kafan 1940'larda, 1950'lerde kalmış.

KAMER GENÇ (Devamla) – Şimdi, benim kafamın nerede kaldığını herkes biliyor. Aslında, nerede kalmış dedin, ben onu anlamadım... Sözünüzü anlamadım da... Çok müdahale ediyorsunuz. Eğer, ben size cevap verirsem, burada oturamazsınız. Bakın, size söyleyeyim; çünkü, sizin iktidarınız zamanında Türkiye'de yapılan suiistimalleri sağır sultan bile duydu. Müsaade edin de bunları söyleyeyim. Çok saygılı konuşuyorum. Saygılı konuşmamın nedeni, yıllardır, politikanın üzerimde yarattığı, kendini bir nevi düzene sokma şeyidir...

CENGİZ ALTINKAYA (Aydın) – Olgunlaşma var.

KAMER GENÇ (Devamla) – Yoksa, tabiî ki, siz burada beni şaşırtsanız da, 8 maddede de çıkacağım, peş peşe konuşacağım bunları. Ama, bunları böyle yapacağınıza, keşke suiistimallere karışmasaydınız daha iyi olurdu; o zaman ben de burada sizinle ilgili olarak konuşmazdım.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

KAMER GENÇ (Devamla) – Sayın milletvekilleri, gerçekten, bu tahkim yasaları, Türkiye'ye kurulan en büyük tuzaklardır...

Sayın Başkan, süre veriyor musunuz...

BAŞKAN – Buyurun efendim, herhalde toparlayacaksınız.

KAMER GENÇ (Devamla) – Danıştay Kanunu ve İdarî Yargılama Usulü Kanununda... Bir de Bölge İdare Mahkemeleriyle ile ilgili kanunda bir şey dedi.

Değerli arkadaşlarım, bu tasarının Adalet Komisyonunda müzakeresi sırasında, bir tuzak geçici madde getirdiler. 1.1.1998 tarihinden itibaren yapılan birtakım ihaleleri de bu kanunun şümulüne getirdiler. Biliyorsunuz, 48 tane enerji ihalesi var; bu enerji ihalelerinin de kimlere verildiği belli. Yine, biraz önce itiraz eden arkadaşımızın yandaşları firmalara verildi. Onları da tahkime sokacağız. O zaman, Türkiye'yi kim idare edecek arkadaşlar?.. Hatta, ben orada dedim ki, yahu, arkadaşlar, o zaman biz maaşımızı da...

BAŞKAN – Sayın Genç, toparlayacağınızı ümit ediyorum...

KAMER GENÇ (Devamla) – Efendim, toparlayağız... Bir dakika yani... Niye o kadar sabırsızsınız?! Sayın Başkan, 1 dakika!..

BAŞKAN – Efendim, affedersiniz, niye...

KAMER GENÇ (Devamla) – Memleketin hayatını ilgilendiren kanunları söylüyoruz; bir yandan ANAP'lılara bakıyorsunuz, gülüyorsunuz; siz de gülüyorsunuz. Bunları söylemeyelim o zaman. Yani, buradan konuşma imkanını bize... 8 maddede de ayrı ayrı konuşacağım.

Buyurun, konuşmuyorum; peki efendim.

BAŞKAN – Sayın Genç, ben, sürenizi uzattım "toparlayın" dedim; tehevvürde bulunmayın.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Canım, niye toparlıyorum?! Daha 1 dakikalık sürem dolmadı Sayın Başkan..

BAŞKAN – Efendim, 10 dakika konuştunuz...

Hep de bana rastlıyor...

Sayın Bakan, buyurun efendim.

ADALET BAKANI HİKMET SAMİ TÜRK (Trabzon) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; görüşmekte olduğumuz kanun tasarısı, bir süre önce Anayasanın 47 nci, 125 inci ve 155 inci maddelerinde yaptığımız değişikliklerin ilgili idarî yargı mevzuatına yansıtılmasını amaçlamaktadır.

Hatırlanacağı üzere, Anayasanın 125 inci maddesinde yapılan değişiklikle, kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinde, bunlardan doğacak uyuşmazlıkların millî veya milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesinin öngörülebileceği; ancak, milletlerarası tahkime ancak yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıklar bakımından gidilebileceği belirtilmişti.

Anayasanın 155 inci maddesinde yapılan değişiklikle de Danıştayın, şimdiye kadar, imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerini inceleme görevi, yüksek mahkemenin kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında düşünce bildirme görevine dönüştürülmüştür.

İşte, şimdi görüşmekte olduğumuz tasarı, Anayasanın 125 inci ve 155 inci maddelerinde yapılan değişiklikleri ilgili kanunlara yansıtmayı amaçlamaktadır. Bu hükümlerde iki kavram, kilit kavram niteliğindedir. Bunlardan biri kamu hizmeti, diğeri imtiyaz kavramıdır. Bunlar hakkında, kısaca birkaç söz söylemek istiyorum.

Bilindiği gibi, kamu hizmeti kavramı, idare hukukunun temel kavramlarından birisi olmakla birlikte, tanımlanması ve belirlenmesi konusunda, gerek öğretide, gerek uygulamada görüş birliği bulunmamaktadır.

En geniş tanıma göre kamu hizmeti, devlet veya diğer kamu tüzelkişileri tarafından veya bunların gözetim ve denetimleri altında, genel, kolektif ihtiyaçları karşılamak, kamu yararını sağlamak için kamuya sunulmuş sürekli ve düzenli faaliyetler olarak tanımlanmaktadır.

Çağın gelişen ihtiyaçlarına cevap vermek üzere, kamu hizmetinin kurulması veya bir faaliyetin kamu hizmeti olmaktan çıkarılması, yasa koyucunun yetkisindedir. Kamu hizmetinin kurulmasında ve kaldırılmasında, yasa koyucunun iradesi önem taşır. Kamu ihtiyaçlarının gerekli kıldığı durumlarda, yasama organı, herhangi bir alanı yasal statü içerisine alarak kamu hizmeti kurabileceği gibi, bir faaliyeti kamu hizmeti olmaktan çıkarmak da, yasama organının yetkisindedir.

İşte, şimdi görüştüğümüz tasarı, Anayasanın 125 inci maddesi ile 155 inci maddesindeki değişiklikleri, ilgili idarî yargı mevzuatına yansıtmaktadır. Bu amaçla da, Danıştay Kanunu ve İdarî Yargılama Usulü Kanununun bazı maddelerini değiştirmeyi hedeflemektedir.

Her şeyden önce, her türlü idarî eylem ve işlem, idarî yargı denetimine tabidir. Bu, Anayasanın 125 inci maddesinde ifade edilen temel kural; ama, kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinde, taraflar arasında bunlardan doğan uyuşmazlıkların tahkim yoluyla çözülebileceği öngörülebilecektir. Bu bakımdan, halen, idarî yargı mevzuatımızda idarî dava türlerinden biri olan idarî sözleşmelerden dolayı taraflar arasında doğacak uyuşmazlıklarla ilgili idarî davalar bakımından bir sınırlama getirme zorunluluğu doğmaktadır. Eğer kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinde bunlardan doğacak uyuşmazlıkların tahkim yoluyla çözüleceği öngörülmüşse, o yola gidilebilecektir; ama, bu, taraflar dışındaki kimselerce açılabilecek olan idarî davaları etkilemeyecektir.

Öte yandan, Danıştay, şimdiye kadar, imtiyaz sözleşme ve şartlaşmalarını incelemeye yetkiliydi; ama, anayasa değişikliğiyle, bu, artık, söz konusu imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında düşünce bildirme görevine dönüştürülmüştür. Bu konuda da, Danıştay Kanununda gerekli değişiklikler yapılmaktadır.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Çünkü, başka bir kanunda var Sayın Bakan; Yap-İşlet-Devret Kanununa koymuşlar.

Sunulan tasarı, dört ay önce yapılmış olan bir anayasa değişikliğini, şimdi, ilgili mevzuata yansıtmak suretiyle, o değişikliğe işlerlik kazandıracaktır.

Değişiklik tasarısının, Yüce Meclisin onayını alacağını umuyorum. Bu düşünceyle, Yüce Meclisi saygıyla selamlıyorum. (DSP, MHP ve ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Bakan.

Şimdi, söz sırası, şahsı adına, Sakarya Milletvekili Sayın Cevat Ayhan'da.

Buyurun Sayın Ayhan. (FP sıralarından alkışlar)

CEVAT AYHAN (Sakarya) – Muhterem Başkan, muhterem üyeler; 292 sıra sayılı Danıştay Kanunu ve İdarî Yargılama Usulü Kanununun Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı üzerinde çalışıyoruz; geneli üzerinde şahsım adına söz almış bulunuyorum.

2000 yılının bütçesini iki gün sonra görüşmeye başlayacağız. Bu bütçede yatırımlara ayrılan bütün pay 2 katrilyon 352 trilyondur; yani, dolar kurunu ortalama 600 000 lira alırsanız -2000 yılında tutturulabilirse 600 000 lira- 3 milyar 920 milyon dolar yapar bütün yatırımlara ayırdığımız pay. Deyin ona yuvarlak hesap 4 milyar dolar.

Bütçeden sadece karayollarına verdiğimiz 589 trilyondur. İhtiyaçlara yetmemesine rağmen, 1 milyar doları buraya gider. DSİ'nin çeşitli yatırımları için 1,5 milyar dolar da oraya gider. Bütçedeki rakamları söylüyorum; 893 trilyondur DSİ'nin bütçesi. Tabiî, eğitim var, sağlık var, ulaştırma var, tarım sektörünün altyapısı var -yatırım ihtiyaçlarını, çeşitli faktörleri beraber aldığınız zaman- köy yolları var, köy içmesuları var, kamu kuruluşlarının birtakım başka yatırım ihtiyaçları var. Bunları aldığınız zaman, tabiî, 4 milyar doların içine hiçbir şey sığdırmak mümkün değil. Sadece, yılda 5 milyar dolar enerjiye ihtiyacınız var.

İşte, bu gelinen noktada, Türkiye, mecburî olarak, mevcut elindeki santralların işletme hakkını devrediyor; işletme hakkını devrederek, buradan toplu bir para almaya çalışıyor. Tabiî, ileriki yıllarda da gelirini kaybediyor demektir; yani, karşı tarafa eksi olarak da bunu yazmak lazım.

Diğer taraftan, yeni enerji santrallarını devreye sokmak için de, yabancı sermayeye açılma ihtiyacında. Bu, zarurî bir noktaya gelmiş. Yabancı sermaye de, tabiî, Türkiye gibi ülkelerde bazen konjonktürel dalgalanmalarla, sıkıntılarla kendi haklarını teminat altında görmediği için, bizim kendi sistemimiz içinde kendini teminat altında görmediği için, Türkiye de eli mahkûm onların acil desteğine ihtiyaç duyduğu için, mecburen bu şartların altına giriyor; yani, aslında gönlümüz buna razı değildir. İsteriz ki, kaynaklarımız müsait olsun, enerji yatırımlarımızı kendimiz yapalım. Biz sadece yeni enerji yatırımlarını yabancılara yaptırmıyoruz, aynı zamanda mevcutların da işletme hakkını devrediyoruz. Böyle bir tabloyla karşı karşıya Türkiye.

Tabiî, Türkiye niye bu duruma geldi? Değerli arkadaşlar, Türkiye bir borç batağı içindedir. Muhtelif vesilelerle bunları ifade ediyoruz. Bakın, borç batağı bugün nereye kadar gelmiş; halen, 10 uncu ay sonu itibariyle Türkiye'nin içborçlarının stoku, 46,5 milyar dolardır. Biz hükümetteyken -1997 Haziran ayında, 54 üncü hükümet, Refahyol hükümeti olarak- 29 milyar dolarmış içborç stoku; bizden sonra gelen hükümetler zamanında, Sayın Mesut Yılmaz'ın Başbakanlığında 39 milyar dolar olmuş 1998 sonunda; Sayın Ecevit'in onaltı aylık döneminde de 46,5 milyar dolar olmuş, daha tırmanarak devam ediyor. Halen içborç stoku ekim ayı sonu itibariyle 21,6 katrilyondur, yıl sonu itibariyle muhtemelen 25 katrilyon mertebesinde olacak.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Buyurun efendim, toparlayın.

CEVAT AYHAN (Devamla) – Bürolarda, Ankara'da ben büromda, LPG tüpünde su ısıtıp, o sıcaklıkla odayı ısıtalım derdik. Enerji yok büroda ne yapacaksınız; Meşrutiyet Caddesinde ve camlarda buz olurdu ocak ayında. Bütün Ankara, bütün Türkiye yaşadı; yani, sanayide günde 3 saat enerji kesilirdi. Şimdi, tabiî Sayın Ecevit'in Başbakanlığında, tekrar enerji krizine, sıkıntısına girince Türkiye, acaba, 1978, 1979 geri mi geliyor diye, insanlar, bunu istemeyerek hatırlıyorlar.

Yani, Türkiye'nin sıkıntısı, kaynaklarının faize gitmesidir; vatandaşın, milletime hizmet olsun diye ödediği vergilerin rantiye tarafından alınıp götürülmesidir. Türkiye, bu çukura düşmüştür; inşallah, bu çukurdan da çıkacaktır.

Ben, bu vesileyle bunları ifade edeyim dedim; hepinizi hürmetle selamlıyorum.

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Ayhan.

Sayın milletvekilleri, tasarının tümü üzerindeki görüşmeler tamamlanmıştır.

Maddelerine geçilmesini oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler_

AHMET İYİMAYA (Amasya) – Sayın Başkan, bir sorum vardı_

BAŞKAN – Maddeye geçtim efendim, özür dilerim. 1 inci maddede sorarsınız.

Kabul etmeyenler_ Tasarının maddelerine geçilmesi kabul edilmiştir efendim.

AHMET İYİMAYA (Amasya) – Soru sormak istediğimi söyledim, duymadınız.

BAŞKAN – Özür dilerim efendim, siz de yüksek sesle söylerseniz_

Tasarının 1 inci maddesini okutuyorum:

MADDE 1. – 6.1.1982 tarihli ve 2575 sayılı Danıştay Kanununun 23 üncü maddesinin (d) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“d) Tüzük tasarılarını inceler; kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında düşüncesini bildirir.”

BAŞKAN – 1 inci madde üzerinde, Fazilet Partisi Grubu adına, İstanbul Milletvekili Sayın Nazlı Ilıcak; buyurun efendim. (FP sıralarından alkışlar)

292 sıra sayılı Danıştay Kanunu ve İdarî Yargılama Usulü Kanununun Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısının 1 inci maddesi üzerinde, Fazilet Partisi Grubu adına söz almış bulunuyorum.

Türkiye Büyük Millet Meclisi, 13.8.1999 tarihinde, Anayasanın 3 maddesini, 47 nci, 125 inci ve 155 inci maddeleri değiştirmişti. 125 inci ve 155 inci maddelerde yapılan değişiklikler idarî yargıyı ilgilendiriyordu; şimdi, bu tasarıyla, Anayasaya uyum sağlamak amaçlanıyor.

Anayasa değişikliği sırasında görüşlerimizi ortaya koymuştuk ve "tahkimi, hiç değilse, Fransa'daki gibi, sadece millî menfaatların gerektirdiği zaman ve sadece yabancılarla imzalanan sözleşmelerde getirelim" demiştik; ama, maalesef, Anayasa değişikliği sırasında, yerli sermayeye, yabancılık unsuru olmasa dahi, yerli tahkim hakkı verilmiştir. Oysa, mahallî yargılamadan vazgeçmemizin ana sebebi, yabancı sermayeyi ülkemize çekmek ve dar imkânlarla yapamayacağımız yatırımlar için yabancı kaynak temin etmektir. Bu amaçlar dikkate alınmadan, maalesef, yerli sermayeye yerli tahkim hakkı verilmiştir; şimdi, daha da ötesine gidilmeye çalışılıyor. Mesela, sadece büyük ölçekli yatırımlara tahkim hakkı verilebilirdi, hâlâ bu tasarıya bunu koymak mümkün; ama, bu düşünülmüyor; çünkü, başka insanlar düşünülüyor, başka kurumlar, başka kişiler düşünülüyor; çünkü, medya sermayesi düşünülüyor.

Değerli arkadaşlar, şimdi, biz, anayasa değişikliğiyle Danıştayın önincelemesini de kaldırdık. Aslında, yabancı sermaye Danıştayın önincelemesi kalksın istemiyordu, bundan üzüntü duyan, bundan sıkıntı duyan yerli sermayeydi, yerli yatırımcılardı. Yabancı sermaye sadece sözleşmelerden doğan ihtilaflarda hakeme gidilmesini istiyordu. Öninceleme yapabilirdi Danıştay; ama, biz, anayasa değişikliğiyle Danıştayın önincelemesini kaldırdık ve yerli yatırımcıların, medya sermayesinin önünü açtık. Danıştay denetimi, şimdi, bu kanunla, zaten Anayasaya uyum olarak ortadan kalkıyor. Şimdi, üçüncü bir şahıs; eğer, mağdur olursa, mesela çevre dolayısıyla, Anayasanın 36 ncı maddesindeki hakkını kullanarak Danıştaya gidebiliyor. Bu tahkim, sadece, idare ile imtiyazdan yararlanacak kuruluşu bağlıyor. Madem, üçüncü bir şahıs tahkime değil de, doğrudan Danıştaya gidebiliyor; o zaman, niçin Danıştayın önincelemesini kaldırdık; keşke, Danıştay sözleşmeleri incelese ve görüşünü bildirseydi; çünkü, biz -bilhassa medya sermayesi söz konusu olduğu için- nereden bileceğiz, sözleşmelerde, kamu yararına, hukuka aykırı bazı düzenlemeler yapılmışsa?!

Şimdi, iki şey getirilmektedir, inceleme kaldırılmış, görüş alma meselesi getirilmiştir. Yani, istediği takdirde -o da istediği takdirde- idare, Danıştaydan görüş alacaktır; yani, görüş almayabilecektir ve Danıştayın verdiği o görüş de maalesef bağlayıcı değildir. Dolayısıyla, biz, hem gelişmelerden haberdar olamayacağız hem de, maalesef, birtakım yolsuzlukların önü açılmış olacak. Danıştay devre dışı bırakılıyor.

Şimdi, kamu zararına bazı gelişmeler olabilir. Mesela, biz, bunu, İzmit körfez geçişinde gördük. İzmit körfez geçişinde, mukavelede, geçiş fiyatının rekabeti ortadan kaldıracak bir biçimde sınırlandırıldığını gördük. Yani, şöyle deniliyordu, eğer bir başka alternatif doğarsa körfezden geçmek üzere, mesela bir gemiyle geçiş olabileceği zaman, bunun fiyatı, köprü fiyatının yüzde 80'inden daha düşük fiyatta olamaz; dolayısıyla, rekabet ortadan kalkıyor; rekabet ortadan kalktığı için de, vatandaşlar mağdur ediliyordu. Danıştay sözleşmeden bu hükmü çıkardı; ama, şimdi Danıştay ortadan kaldırıldığı için, Danıştay devre dışı bırakıldığı için, maalesef, böyle bir imkândan yararlanamayacağız.

Ben, bu vesileyle, Sayın Bakanımız da burada olduğuna göre, Rekabet Kurulunun geri aldığı iki şartı hatırlatmak istiyorum: Hafızalarımızı tazelersek, Rekabet Kurulunun, elektrik dağıtım ihalesiyle ilgili olarak, iki önemli şartı vardı. Bu şartlardan birinde, 1 megavattan fazla elektrik tüketen şirketler, icap ederse, bir başka bölgeden elektrik satın alabilecekti ve elektriğin tek fiyattan satın alınmasına, Rekabet Kurulu karşı çıkmış, bir üst bir de alt fiyat belirlenmesini istemişti.

Münhasırlık hükmünün çıkarılması ve alternatif temin kaynaklarına açık bir sistemin benimsenmesini Rekabet Kurulu istemişti; ama, Rekabet Kurulu, bu şartlarını geri çekti. Rekabet Kurulu, bu iki şartı geri çekerken, Bakanlık şöyle bir söz verdi: "Mevzuat değiştirildikten ve teknik altyapı oluşturulduktan sonra, Rekabet Kurulunun öngördüğü iki şartın yerine getirileceği, bizim tarafımızdan tekeffül ediliyor." Bu beyan üzerine, Rekabet Kurulu, bu iki şartını geri çekti.

Değerli arkadaşlar, şuna inanıyorum ki, yap-işlet-devret kanunu geldiği vakit, o düzenlemelerin, geriye dönük olarak işlemesine razı olmayacaksınız; çünkü, biz, milleti temsil ediyoruz, milletin menfaatlarını temsil ediyoruz; medya kuruluşlarının menfaatlarını temsil etmiyoruz.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

AYŞE NAZLI ILICAK (Devamla) – Hepinize saygılar sunuyorum efendim. (FP ve DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Ilıcak.

Şimdi, söz sırası, Doğru Yol Partisi Grubu adına, Eskişehir Milletvekili Sayın Sadri Yıldırım'da.

Buyurun efendim. (DYP sıralarından alkışlar)

DYP GRUBU ADINA MEHMET SADRİ YILDIRIM (Eskişehir) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; sözlerime başlamadan evvel, Yüce Heyetinizi, bizi izleyen aziz halkımızı, Doğru Yol Partisi Grubu ve şahsım adına saygılarımla selamlıyorum.

Yüce Mecliste görüşülmekte olan 292 sıra sayılı Danıştay Kanunu ve İdarî Yargılama Usulü Kanununun Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısının 1 inci maddesi üzerinde Doğru Yol Partisi Grubu adına söz almış bulunuyorum.

Değerli milletvekilleri, ilk Danıştayın 1868 yılında kurulmasıyla temeli atılan idarî yargı sistemimiz, cumhuriyet döneminde gelişme göstermiş olup, yeni Danıştay cumhuriyetten sonra 23.11.1924 tarihinde kurulmuştur.

İdare üzerinde uygulanan ve idarenin dışında yer alan denetim yollarından en etkilisinin ve kişilere en çok güven sağlayanın yargı denetimi olduğu görüşü, 1961 Anayasasına hâkim olan ilkelerden biridir. Bu ilkenin gerçekleşmesi için, Anayasa "İdarenin hiçbir eylem ve işlemi, hiçbir halde yargı mercilerinin denetimi dışında bırakılamaz" demek suretiyle yargı denetiminin alanını genişletmiş, bir taraftan da "yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır. Bu organlar ve idare, mahkeme kararlarını hiçbir surette değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez" demek suretiyle yargıyı daha etkili bir hale getirmiştir.

Değerli milletvekilleri, Danıştayın statüsüne gelince: Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile görevlendirilmiş yüksek idare mahkemesi, danışma ve inceleme merciidir.

Bağımsız bir yüksek mahkeme olan Danıştayın hükümetle ilgili işleri Başbakanlık aracılığıyla yürütülür.

Yargı ve danışma mercii olarak kişi ve idare hayatında koruyucu ve düzenleyici rol oynamaktadır.

İdare mahkemeleri ile vergi mahkemelerinden verilen kararlar ve ilk derece mahkemesi olarak Danıştayda görülen davalarla ilgili kararlara karşı temyiz istemlerini incelemek ve karara bağlamaktır.

Değerli milletvekilleri, yönetsel yargı meselesine gelince: Yönetimle bireyler arasında yönetsel eylem ve işlemlerden doğan uyuşmazlıklar yönetsel yargı tarafından çözümlenir. Yönetsel yargıda yüksek mahkeme görevi Danıştay tarafından yerine getirilir. Danıştay, bir yargı yeri olarak belli konularda ilk derece mahkemesi ve genel olarak da bir temyiz yeridir.

Yönetsel yargı alanında genel görevli mahkeme idare mahkemeleridir. Buna karşın, vergi mahkemeleri ile Danıştay dava daireleri, ilk derece mahkemesi olarak özel görevli yargı yerleridir. İdare ve vergi mahkemelerinin kurul olarak aldıkları kararlar, Danıştay dava dairelerince temyiz yoluyla incelenir. Danıştay dava dairelerinin, ilk derece mahkemesi olarak aldıkları kararlara karşı ise, Danıştay İdarî ve Vergi Dava Daireleri Genel Kuruluna temyizen başvurulabilir.

Danıştay, yalnız bir yüksek mahkeme değildir; Danıştay, aynı zamanda devletin en yüksek bir danışma organıdır. Danıştayda, yargı görevini yürüten daireler ile danışma görevini yürüten daireler birbirinden ayrılmıştır.

Değerli milletvekilleri, 10 Ağustos günü tahkim için anayasa değişikliği yapıldı. Biz, Doğru Yol Partisi olarak, genelde ve uluslararası tahkime karşı değiliz; ancak, Danıştay Kanunu, imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerini idarî yargı alanında görüyordu, tahkim de yasaktı; Anayasa değişince tahkim mümkün oldu. Bu gelen tasarı da uyum yasasıdır.

Yine, mevcut Danıştay Kanununda "tüzük tasarılarını ve imtiyaz sözleşme şartlaşmalarını inceler" denilmekteyken, değiştirilmek istenen tasarıda ise "imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında düşüncesini bildirir" denilmektedir. Danıştayın elinden inceleme yetkisi alınmış, düşünce bildirme hakkı tanınmıştır. Böylece, yeni tasarı kanunlaşırsa ve Danıştay düşüncesini bildirmezse müeyyidesi yoktur. Burada, Danıştayın, süresinde görüşünü bildirmemiş olması halinde, Bakanlar Kurulunun nasıl bir tavra gireceği hususu tanzim edilmeliydi.

Değerli milletvekilleri, esasen, uluslararası tahkim, hukukumuza girecek yeni bir kurum değil: Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkındaki kanuna göre, yabancı hakem kararlarının Türkiye'de tenfizi mümkündür ve bir Türk mahkemesinin vereceği tenfiz kararına bağlıdır. Türkiye uluslararası ticarî tahkimi düzenleyen Avrupa ve New York sözleşmelerine de taraftır.

Sorunun çözümü, anılan uyuşmazlıkları Danıştayın yargı yetkisi dışına çıkarmak yerine, kamu hizmeti ve imtiyaz sözleşmesi kavramını daha dar bir çerçeveye yerleştirmektir.

Günümüzde ülkelerin kaynak ihtiyacı, yabancı sermaye yatırımlarının teşviki ve korunması gereksinimini gündeme getirmiştir. Bu amaçla, Türkiye 1963'ten bu yana pek çok devletle iki taraflı anlaşma imzalamıştır. Dünya Bankası öncülüğünde hazırlanmış olan "Çok Taraflı Yatırım Garanti Kuruluşu Sözleşmesi" ve "Devletler ile Diğer Devletlerin Vatandaşları Arasındaki Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözülmesi Hakkında Sözleşmeye" 1991'den beri taraftır; bir uluslararası hakem mahkemesidir.

Bu hakem kurulunun kararları ev sahibi ülkenin kendi mahkemelerinden verilmiş kesin kararlar gibi sonuç doğurur. Diğer bir ifadeyle, bu sözleşme, hukukumuza göre, yabancı hakem kararlarının Türkiye'de tenfizi için aranan, bir Türk mahkemesinden tenfiz kararı alınması zorunluluğunu da ortadan kaldırmış olmaktadır.

Uluslararası hakem mahkemesinin yukarıda kısaca açıkladığımız hükümleri, imtiyaz sözleşmeleri için Anayasanın Danıştaya verdiği görev nedeniyle devreye girememiştir. Yabancı yatırımcıların şikâyetleri de burada düğümlenmektedir.

Değerli milletvekilleri, Anayasayı madde madde, parça parça değil, tümünü değiştirmek, demokratik kurum ve kuralları da yeniden düzenlemek gerekir. Ayrıca, anayasa değişikliği karşısında, Danıştayın da iş yoğunluğu ve yeni kurulan Sermaye Piyasası Kurulu, Rekabet Kurulu ve kurulacak olan Bankacılık Üst Kurulu gibi birimlerin de olduğu nazara alınarak, Danıştayı yeniden yapılandırarak, özel daireler ilave edilerek kurulmalı -gelişen şartlara uyum sağlama- ve böylece, Danıştayın çalışma şekli de hızlandırılmalıdır diyor, Yüce Heyetinize saygılar sunuyorum. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Yıldırım.

Gruplar adına başka söz isteyen?.. Yok.

Şahısları adına, Tunceli Milletvekili Sayın Kamer Genç, buyurun efendim.

Süreniz 5 dakikadır.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Danıştay Kanununun 23 üncü maddesinde, Anayasaya uyum amacıyla yapılacak değişiklikle ilgili söz aldım.

Değerli milletvekilleri, bakın -Türkiye'de o kadar acayip şeyler oluyor ki- Adalet Komisyonunda, bir geçici maddenin bu kanuna girmesi reddediliyor. O sırada, ben, Sayın Bakana gerekli soruyu sordum; Sayın Bakan, 48 tane enerji projesiyle ilgili yapılan sözleşmeden bahsetti, bu sözleşmelerin çoğunun medya patronlarına verildiğini söyledi.

Düşünebiliyor musunuz, bir medya patronu karşısında, medya patronları karşısında Türkiye Büyük Millet Meclisi bile direnme gücünü kendisinde bulamıyorsa, yarın bunu bir bürokrata verdiğimiz zaman, bir başbakana veyahut da bir bakana verdiğiniz zaman, bunun karşısında o zat direnme gücünü kendisinde bulabilir mi?

Değerli milletvekilleri, Türkiye'yeyi bir sömürü alanına çevirmeye kimsenin hakkı yok. Biz, vicdanımız üzerine yemin ettik. Öyle kanunlar getirelim ki, objektif olsun; devletin yönetimini, kötü niyetli, devletin sırtından trilyonlar vuran, devleti kendi çevresine hortumlatan insanların merhametine bırakmayalım. Bana göre, bu hükümet, önce Türk Milletin emrinde sonra da Türkiye Büyük Millet Meclisinin emrinde olmalıdır. Bir hükümet, hiçbir zaman medya patronlarının emrinde olmamalıdır.

Ben, inanıyorum ki, bu koalisyon hükümeti kurulduğu zaman, ANAP'a sadece, Enerji Bakanlığını verseydi, ona razı olurdu; çünkü, orada büyük yatırımlar var. (DYP ve FP sıralarından alkışlar)

AYŞE NAZLI ILICAK (İstabul) – Bravo Sayın Genç.

KAMER GENÇ (Devamla) – Bu hükümet doğru dürüst pazarlık... Yani, ne DSP ne de MHP tanıyamadılar. Yani, inanınız ki, bir tek Enerji Bakanlığını verseydiniz ANAP'a, tamam, ona razı olurdu; öteki bakanlıkları fuzuli vermişsiniz siz. Ben onu görüyorum yani. Buraya getirilen kanunlarda, özellikle öne sürülen hususlarda bunu görüyoruz. Niye bu kadar fazla bakanlık verdiniz, ben anlayamadım.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Buyurun efendim, kürsü sizin.

KAMER GENÇ (Devamla) – ...ülkenin candamarıyla çok yakından ilgili, rejimiyle daha ilgili olan kanunları, bence, böyle, gecenin bu saatlerinde konuşmak hatalı bir davranış olur; yasama faaliyetlerinin çok sağlıklı yapılmasını engeller. Bu gibi kanunların enine boyuna tartışılması lazım.

BAŞKAN – Sayın Genç, münasip görürseniz, toparlar mısınız efendim.

KAMER GENÇ (Devamla) – Peki efendim.

Ben, zaten, daha başka maddelerde de konuşacağım.

BAŞKAN – Tabiî. 1,5 dakika verdim, isterseniz yarım dakika daha buyurun.

KAMER GENÇ (Devamla) – Peki, teşekkür ederim efendim, tamam. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Estağfurullah Sayın Başkan.

AHMET İYİMAYA (Amasya) – Sayın Başkan, soru...

BAŞKAN – Sayın İyimaya, buyurun efendim.

Bir dakika efendim, açmadım.

CEVAT AYHAN (Sakarya) – Şahıslar adına söz hakkı yok mu efendim?

BAŞKAN – Affedersiniz Sayın Cevat Ayhan, buyurun efendim. (FP sıralarından alkışlar)

CEVAT AYHAN (Sakarya) – Muhterem Başkan, muhterem üyeler; 292 sıra sayılı kanun tasarısının 1 inci maddesi üzerinde, şahsen söz almış bulunuyorum.

Değerli arkadaşlar, tabiî, geneli üzerindeki konuşmamda, enerji sıkıntısı sebebiyle bütün bu değişikliklerin yapıldığını ifade ettim. Tabiî, idarenin yetkili olması mühimdir. İdarenin elinin kolunun bağlanması da, idarenin icraatını zorlaştırır; ancak, idarenin de, verilen yetkileri düzgün kullanması, kamu yararına, amme menfaatına kullanması mühimdir. Bunun da, denetim mekanizmalarının olması lazım. Şimdi, bakın, Enerji Bakanlığı tarafından, Meclisten de kanun mahiyetinde geçirilerek, Rusya-Türkiye Mavi Akım Projesinde bir ihale yapıldı; Samsun-Ankara gaz boru hattının ihalesi, 48 inçlik.

Komisyonda, değerli bakan arkadaşımıza sorduk: Takriben 500 kilometrelik bu Mavi Akımda ihaleye çıktınız mı; kaç firmadan teklif aldınız; tekliflerdeki tenzilatlar nelerdir? "İhaleye çıkmadık" dedi. Niye çıkmadınız?.. "İhaleyi Gasprom yaptı, Ruslar yaptı." Peki, bu hattın -Samsun-Ankara- parasını kim ödeyecek? "Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ödeyecek." Benim parasını ödeyeceğim bir boru hattının ihalesini Gasprom nasıl yapar?! Alan da, bir partinin eski ilçe başkanı ve ortakları.

Tabiî, bu, şahsen beni de, kamuoyunu da, takip eden herkesi de rahatsız eden bir husustur. Yetki vermek mühim; ama, yetkiyi düzgün kullanmak, amme menfaatına kullanmak meselesidir. Tabiî, bu yapılmadığı zaman, verdiğiniz yetki, kamu yararı aleyhine kullanılıyor, yetkileri daralttığınız zaman da işler yürümüyor. Onun için, buraya getirip, Meclis denetimini güçlendirmek lazım. Yani, tekrar tekrar ifade ediyorum, İçtüzük değişiyor şimdi.

Bakın, biz, milletvekilleri olarak, kamu yönetiminden bilgi alamıyoruz. İçtüzük değişiyor... Gelin, İçtüzüğe milletvekilinin doğrudan bilgi alma hakkını getirelim ve milletvekiline bilgi vermeyen idarenin savunma vermesi lazım. Vatandaşın da bilgi alma hakkının olması lazım; kozmik, gizli, özelliği olmayan bilgilerin vatandaşa açık olması lazım. Biz, bunları göremiyoruz.

Şimdi, Gaspromla ilgili, Mavi Hatla ilgili anlaşmada, ticarî, hukukî, malî protokoller yapıldı. Nerede bu protokoller, verin bakayım dediğiniz zaman vermiyorlar. Niye; denetleme yapacaksınız. Elbette, ben alacağım da denetleme yapacağım, yamuk bir iş varsa, bunun üzerine gideceğim. Bunu alamazsınız değerli arkadaşlar.

Tabiî, burada, Danıştay denetiminden kaçırıyor muyuz diye düşünüyoruz; ama, enerji meselelerini halletmek için de Anayasayı değiştirmişiz, bu yolu açmışız. İşte, sıkıntı, kimin bu yetkiyi kullanacağı meselesinde ve nasıl denetleneceği meselesindedir.

Bunu çözmezseniz, bunun sıkıntısını çok çok çekeceğiz diyorum ve hepinizi hürmetle selamlıyorum. (FP ve DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Ayhan.

Sayın İyimaya, buyurun.

AHMET İYİMAYA (Amasya) – Sayın Başkanım, aracılığınızla, Değerli Bakanıma şu sualleri tevcih etmek istiyorum:

Gerçekten, Parlamento, kurucu iktidar olarak, Anayasanın üç temel maddesini değiştirmiştir. Bu temel maddelerin yansıma alanlarının; yani, uyum yasalarının bir paket halinde getirilmesi meselenin ciddiyeti bakımından daha isabetli olmaz mıydı? Şu anda iki tasarıda görüyoruz ki, mevzuat bütünlüğü tamamen bozulmuştur. Acaba, böyle bir uzlaşma mı sağlanamadı? Birinci sualim bu.

İkinci sualim: Burada, gerçekten, ulusun iradesine uygun bir uyumun sağlanabilmesi için, Türk hukukunda tam bir normatif boşluk olan imtiyaz alanının gerçekten tanzim edilmesi gerekir idi; içtihadî bir alandır. Şu anda görüyoruz ki, 298 sayılı Yasada, neredeyse, imtiyaz alanı, Anayasanın 47 nci maddesi kendi kriterleri aşılarak, tamamen özel hukuk sözleşmelerine aktarılmıştır ve imtiyazın içi boşaltılmıştır.

Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN – Teşekkür ederim efendim.

Sayın Ilıcak, buyurun.

Adalet Komisyonunda, tahkimin, daha önce imzalanan enerji sözleşmelerine uygulanması kabul edilmedi; siz de burada bunu beyan ettiniz. Şimdi, benzer bir düzenleme, 298 sıra sayılı -yap-işlet-devret diye adlandırabileceğimiz- bir kanun tasarısıyla getiriliyor. Adalet Komisyonundan geçirilemeyen; ama, Plan ve Bütçe Komisyonundan geçirilen bu tasarı, bu hüküm, sizce yakışıklı bir tavrı mı göstermekte? Acaba, bu ısrarın amacı nedir? Tahkimle yabancı sermayenin önü açıldığına göre, kaynak temin edileceğine göre, enerji yatırımları ülkemizde yapılacağına göre, diğerleri de, yani, daha önce sözleşmeyi imzalayanlar da, zaten, seve seve bu sözleşmeyi imzaladıklarına göre, niçin, hangi sebeple, bu tahkimi ille geriye doğru uygulamak istiyorlar? Yani, birincisi, bu yakışıklı mıdır; hoş karşılanabilir mi? İkincisi de, bu ısrarın amacı nedir efendim?

BAŞKAN – Teşekkür ederim efendim.

Sayın Bakan, buyurun.

ADALET BAKANI HİKMET SAMİ TÜRK (Trabzon) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; Sayın İyimaya'ya ve Sayın Ilıcak'a teşekkür ederim.

Uyum yasalarının bir paket halinde getirilmesi, şüphesiz, düşünülebilirdi; ama, burada yaptığımız da, ivedi olarak bazı düzenlemelerin yapılması bakımından gereklidir. Nihayet, şu anda görüşmekte olduğumuz tasarı, idarî mevzuatta yapılması gereken, zorunlu olan düzenlemelerden ibarettir. Dolayısıyla, hepsinin bir paket halinde getirilmesi gerekmemektedir. Ayrıca, böyle bir yöntemin de, düzenlemelerin birbirinden kopuk, parçalı olması sonucunu doğurduğu söylenemez; her biri bir alanı düzenlemektedir. Şu anda görüşmekte olduğumuz tasarı, sadece idarî yargı mevzuatında yapılması gereken değişikliklerden ibarettir. 47 nci maddeyle ilgili değişiklik, bundan sonra görüşülecek olan kanun tasarısı kapsamında ele alınacaktır, o da sadece bir bölümü itibariyle. Bilindiği gibi, 47 nci maddede özelleştirme de düzenlenmektedir ve şu anda özelleştirmeyle ilgili bir kanun yürürlükte bulunmaktadır; onda da, ihtiyaçların gerektireceği değişiklikler zaman içerisinde yapılabilecektir.

İmtiyazların ne anlama geldiğini, sunuş konuşmamda açıklamaya çalıştım. O konuda başka bir şey eklemeye gerek görmüyorum; hem Anayasa Mahkemesinin verdiği bir tanımla hem de Özelleştirme Kanununda yer alan bir tanımla bu sorunun cevabını vermeye çalışmıştım.

Sayın Ilıcak ise, şu anda görüşmekte olduğumuz tasarıyla ilgili değil de, bundan sonra görüşülecek olan tasarıyla ilgili bir soru sormaktadır. Sanıyorum ki, henüz görüşülmeyen bir tasarı hakkında görüş beyan etmek, Türkiye Büyük Millet Meclisinin usulleri arasında değildir.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Bakan.

Sayın Ilıcak, zımnî de olsa Sayın Bakan cevap verdi.

Madde üzerindeki görüşmeler tamamlanmıştır.

1 inci maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

2 nci maddeyi okutuyorum:

MADDE 2. – Danıştay Kanununun 24 üncü maddesinin (1) numaralı fıkrasının (j) bendinden sonra gelen paragrafı aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Karşı açılacak iptal ve tam yargı davaları ile tahkim yolu öngörülmeyen kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan idarî davaları karara bağlar.”

BAŞKAN – Efendim, 2 nci madde üzerinde, Fazilet Partisi Grubu adına Şanlıurfa Milletvekili Sayın Yahya Akman; buyurun efendim.

FP GRUBU ADINA YAHYA AKMAN (Şanlıurfa) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; görüşülmekte olan 292 sıra sayılı Danıştay Kanunu ve İdarî Yargılama Usulü Kanununun Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı üzerinde, Fazilet Partisinin görüşlerini açıklamak üzere huzurlarınızdayım. Hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, görüşmekte olduğumuz kanun tasarısı, değerli milletvekillerimizin ve kamuoyumuzun çok iyi bildiği gibi, bundan yaklaşık dört ay önce, Türkiye Büyük Millet Meclisinin büyük çoğunluğu tarafından kabul edilmiş olan ve kamuoyunda "Tahkim Yasası" olarak adlandırılan, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 47, 125 ve 155 inci maddelerinde değişiklik öngören anayasa değişikliğinin uyum yasası niteliğindedir.

Tahkim yasası çıkarılırken, kamuoyunda bazı çevreler, düşünceleri itibariyle özelleştirmeye karşı olduklarından, Türkiye'de liberal bir ekonominin tatbik edilmesine karşı olduklarından dolayı, doğrudan doğruya, tahkim yasasının çıkarılmasını, bu manadaki Anayasa değişikliğini, kimisi çok ileri giderek, adeta, vatana ihanetle eşdeğerde tutmuşlardır ve bu yasanın çıkmaması gerektiğini, bunun vatanın satılması anlamına geleceğini dahi iddia edecek kadar ileri giden insanlar olmuştur; ama, sağduyulu bütün insanlar şunu düşünmüşlerdir: Türkiye Cumhuriyeti Devletinin son yıllarda içerisinde bulunduğu ciddî bir ekonomik kriz var ve bu ekonomik krizin aşılmasının formüllerinden bir tanesi de, bir şekilde bütünleşmeye çalıştığımız Avrupa Birliği sürecinde, yabancı sermayenin, ülke adına yapılacak önemli yatırımlarda ülkemiz için faydalı olduğudur. Bunu düşündüklerinden dolayı, bu yasaya taraftar olmuşlardır. Bu nedenle, uyum yasası da aynı çerçevede olduğundan dolayı, bütün partilerin mutabakatını sağlamış görünüyor; ama, ne yazık ki, bütün bu iyi niyetlere rağmen, birinci görüş olarak izah etmiş olduğum özelleştirmeye ve tahkime karşı çıkan insanların iddiası neredeyse doğrulanacak gibi bir imaj içerisine girdik. Görüşmekte olduğumuz yasa tasarısı ve peşinden -sayın kâtip üyemizin de biraz önce karıştırdığı gibi- görüşeceğimiz yap-işlet-devret modeline ilişkin kanun tasarısında hükümete mensup arkadaşların bazı çabaları, bizi, bu kanun tasarısı hakkında olumsuz düşünmeye sevk etmiştir.

Demin Sayın Ilıcak'ın sorusuna cevap verirken, bir sonraki tasarıyla ilgili sorulduğu için cevap verme ihtiyacı hissetmedi Sayın Adalet Bakanımız; ama değerli milletvekilleri, ben şunu ifade etmek istiyorum: Hükümet işi, müşterek sorumluluğu gerektiren bir iştir. Adalet Bakanının ayrı düşünmesi, Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanının ayrı düşünmesi diye bir şey düşünülemez. Böyle bir şey, olsa olsa, hükümet sorumsuzluğudur; böyle bir şeyi benimsememiz mümkün değildir.

Değerli milletvekilleri, biz, bu zihniyete, sonuna kadar karşı çıkacağız. Biraz sonra görüşeceğimiz kanun tasarısıyla ilgili önergelerimizi Sayın Meclis Başkanlığımıza sunduk. Bunun çıkmaması için, medya patronlarının arzuladıkları şekilde çıkmaması için, bütün milletvekillerimizin sağduyulu hareket edeceğine inanıyorum.

Değerli milletvekilleri, son günlerde, medyadaki bazı gelişmeler son derece dikkatimi çekti. "Kıyak emeklilik" olarak adlandırdıkları bir yasa tasarısını dile dolayıp duruyorlar. Hangi televizyon kanalını açsan, hangi gazete sayfasını açsan aynı haberlerle karşılaşıyorsun. Emekliliği henüz hak etmemiş bir arkadaşınız olarak bu konunun uzaktan yakından benimle bir ilgisi yok, bunu belirtmemde fayda var; ama, dikkatimi çeken husus şudur ki, özellikle, memleketin önemli kaynaklarının bazı insanlara peşkeş çekilmek istendiği kanun tasarılarının ve çok çok önemli kanun tasarılarının, rakamlar itibariyle milyar dolarlar, ifade eden bazı kanun tasarılarının görüşülmesi sırasında medya tek satır yazı yazmazken, kendi ifade ve hesaplamalarıyla, her nedense, vatandaşın birkaç trilyon parasının bazı milletvekili emeklilerine gideceğinin endişesi içerisine düşmüşlerdir. Bunu yadırgadığımı ifade etmek istiyorum değerli milletvekilleri ve bu hususa da hepinizin dikkatini çekmek istiyorum. Hakikaten, bu medya mensubu değerli arkadaşlarımız, bu milletin bir kuruşunu, yetim hakkını bu kadar kovalayan, bu kadar takip eden...

BAŞKAN – Sayın Akman, sürenizi uzatacağım; çünkü, bu, birbirine mündemiç iki kanun haline geldi; önemli bir mesele.

Buyurun efendim.

YAHYA AKMAN (Devamla) – Çok teşekkür ediyorum Sayın Başkanım.

Yani, bu kadar önemli kanun tasarıları görüşülürken medyamızın hiç alakadar olmadığını, bu tasarıların âdeta sessiz sedasız geçmesini arzuladığını görüyorum. Bugün, değerli milletvekili arkadaşım saydı, bir sürü enerji ihalesi yapılmış, bazı insanlara verilmiş ve bunlara daha kıyak bir şekilde verilmesinin yolları aranırken, halkımızın sözcüsü olma iddiasındaki medya, maalesef, bunu sorgulamak yerine "milletvekilleri, kendi başlarının çaresine baksınlar; acaba ben şu tarafta mı yer alsam, bu tarafta mı yer alsam; şu kıyak emeklilik konusunda olumlu mu oy versem, olumsuz mu oy versem" endişesi içerisine sokmak, bir kamuoyu baskısı oluşturmak gayreti içerisindedir. Bunu, huzurlarınızda kınamak istiyorum.

Hepinize saygılar sunuyorum. (Alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Akman.

Şimdi söz sırası, Doğru Yol Partisi Grubu adına, Antalya Milletvekili Sayın Salih Çelen'de.

Buyurun Sayın Çelen.

Herhalde, siz de mündemiç bir kanun görüşeceksiniz!..

DYP GRUBU ADINA SALİH ÇELEN (Antalya) – Evet Sayın Başkanım.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Danıştay Kanunu ve İdarî Yargılama Usulü Kanununun Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısının 2 nci maddesi üzerinde, Doğru Yol Partisi Grubu adına söz almış bulunmaktayım. Öncelikle, elim bir trafik kazasında vefat eden Çanakkale Milletvekilimiz merhum Sıtkı Turan'a ve danışmanı Metin Demir'e Yüce Allah'tan rahmet, yakınlarına sabırlar dileyerek; Yüce Heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

Gerçekten de 4446 sayılı Yasayla Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında yapılan değişiklikler, 2575 ve 2577 sayılı Yasalardan daha sonra yürürlüğe girdiğinden ve üstünlüğü nedeniyle, anılan yasaların Anayasanın açık lafzına aykırı olan kısımları zaten zımnen ilga edilmiş bulunmaktadır. Uygulamada da bu konuda bir tereddüt yoktur. Nitekim, Danıştay Genel Kurulu, Danıştay Başkanı, Danıştay Başsavcısı, Danıştay başkanvekilleri ve daire başkanlarının seçimine ilişkin olarak ayrıntılı düzenleme içeren 2575 sayılı Danıştay Kanunun 10 uncu maddesini değil, Anayasanın 155 inci maddesini uygulamakta ve seçimi üye tam sayısının salt çoğunluğuyla yapmaktadır.

Yasama tekniği bakımından bir zorunluluk ifade etmeyen bu yasa tasarısının gündeme getirilmesi, siyasî iktidarın taraflı olduğu çıkar çatışmalarının Meclise yansıması niteliğindedir.

Değerli milletvekilleri, 14.8.1999 tarihli Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4446 sayılı Yasayla, Anayasanın " Devletleştirme" başlıklı 47 nci maddesi değiştirilmiş ve özelleştirme de anayasal bir ilkeye kavuşturulmuştur.

Anayasa Mahkemesinin özelleştirmeye ilişkin yasal düzenlemenin Anayasaya uygunluk denetimi sırasında, devletleştirmenin karşıtı olarak gördüğü özelleştirmeye, yine, devletleştirmeye ilişkin anayasal düzenlemeden hareketle, anayasal ilkeler getirilmiştir. Yapılan değişiklikle, Anayasa Mahkemesi kararları paralelinde "özelleştirme" kavramı da Anayasada yer almıştır. Dolayısıyla, bu anayasa hükmü karşısında, özelleştirmeye ilişkin yöntemler ve esasların yasama organı tarafından yasayla düzenlenmeleri zorunlu olup, bu yasama yetkisinin yürütmeye devri söz konusu edilemeyecektir.

Anayasanın 47 nci maddesinin 4446 sayılı Yasayla değişik haline göre, kamu tüzelkişileri tarafından yürütülen yatırım ve hizmetlerden hangilerinin özel hukuk sözleşmeleriyle gerçek veya tüzelkişilere yaptırılabileceği veya devredilebileceği hususları, bu kanunla belirlenmek zorundadır. Bugüne kadar böyle bir kanun teklifi veya tasarısı Genel Kurul gündemine gelmemiştir.

İmtiyaz sözleşmeleri, günümüzde, esas itibariyle enerji yatırımları ve devletin yürüttüğü enerji hizmetlerinin özel hukuk kişilerine gördürülmesi ve bununla ilgili tesislerin devri konusunda önem taşımaktadır.

Elektrikle ilgili kamu hizmetlerinin, imtiyaz usulüyle özel hukuk hükümlerine tabi sermaye şirketlerine gördürülmesine imkân tanıyan 3096 sayılı Yasanın Anayasaya aykırılığı çeşitli hukukçular tarafından dile getirilmiş ve Danıştay idarî dava dairelerince, yasa, itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesine götürülmüş; ancak, Anayasa Mahkemesi, esasa girmeden Danıştayın başvurusunu usulî nedenlerle reddetmiştir.

Daha sonra, Anayasaya aykırılık görüşü taşıyan üyelerin çoğunluğu sağlayamaması nedeniyle, bu yasa, tekrar Anayasa Mahkemesine götürülememiştir; ancak, 3096 sayılı Yasanın Anayasaya aykırı olup olmadığı konusundaki tartışmada, yasanın Anayasaya aykırı olmadığını savunanlar, esas itibariyle bu yasa uygulanarak düzenlenen imtiyaz sözleşmelerine, Danıştayca incelendiği ve anayasal ilkelerin bu inceleme sırasında göz önünde bulundurularak, bu ilkelere aykırı uygulamaların engellendiğini ifade etmekteydiler.

Gündemdeki yasa tasarısı, Anayasa değişikliği paralelinde Danıştayın imtiyaz sözleşmelerini inceleme görev ve yetkisini ortadan kaldırmaktadır. Esasen, Anayasa değişikliğiyle birlikte, imtiyaz usulüne ilişkin yasaların anayasal ilkeler ışığında yeniden düzenlenmesi gerekirken, bu yolda bir düzenleme yapılmaksızın, önceliğin bu tasarıya verilmesi, hükümetin, hükümet etme mantığıyla ancak izah edilebilecektir.

Değerli milletvekilleri, 3096 sayılı Yasanın Anayasaya uygun olduğunu düşünenlerin dahi bu düşüncelerine esas teşkil eden Danıştayın inceleme görevi ortadan kalktığına göre, konunun yeniden bir yasal düzenlemeyle gündeme getirilmesi gerekirken, bu yönde bir çaba ve hazırlık olmaksızın sadece yasaların çıkarılması, Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığının, kamuoyunda "Enerji ve Tabiî Kıyaklar Bakanlığı" olarak anılmasına yol açmıştır. Acaba, neden, "Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı" değil de, kamuoyunda "Enerji ve Tabiî Kıyaklar Bakanlığı" olarak görülmektedir; onu da söyleyelim.

Şimdi, bu konuyu, en güzel şekilde, 11.12.1999 tarihli yazısında Necati Doğru ifade etmiştir. Bu yazıdan yine alıntı yapacağım.

Şimdi Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığına bağlı olan BOTAŞ Genel Müdürlüğü, bir kamu hizmeti olarak, insanımızın, Türk Milletinin ısınma sorununa ilişkin doğalgaz ithal etmektedir. BOTAŞ'ın ithal ettiği doğalgaz, Rusya'dan 70 dolara satın alınmaktadır. Türkmenbaşı'nın çok daha ucuza vermeyi teklif ettiği bu doğalgazın, Rusya'dan niye 70 dolara satın alındığını hâlâ anlayabilmiş değiliz; ancak, bütün bunlara rağmen, son birbuçuk yıldan beri BOTAŞ, tamı tamına 16 kez doğalgaza zam yapmıştır ve neticede, 70 dolara satın aldığı doğalgazı, tam olarak 130 dolara Türk Milletine satmıştır. Aradaki bu fark nereye gitmektedir; yani, 70 dolara alınan doğalgazın 130 dolara satılması dolayısıyla 60 dolar kâr yapan BOTAŞ, bu parayı nereye harcamaktadır?

Yine, Sayın Necati Doğru -Allah selamet versin. Kendisine, sağlık, afiyet diliyorum- 11.12.1999 tarihli yazısında bunu çok güzel bir şekilde ifade etmiş; aynen, Sayın Necati Doğru'nun yazısını okuyorum: "BOTAŞ'ımız, halka zamları hemen yapıyor ve 70 dolarlık malı 130 dolara satıyor..."

BAŞKAN – Sayın Milletvekilleri, lütfen, yerlerinize oturur musunuz.

SALİH ÇELEN (Devamla) – "...Bu konuda hiç atlamıyor; fakat, BOTAŞ'ımız, halka yüksek fiyata gaz kökleyerek topladığı parayı, boru hatlarının yapımına yatırırken, işin gecikmesine göz yumarak ve henüz çivisi bile çakılmamış işe önceden yüksek avanslar vererek, hayatlarında hiç boru hattı yapmamış..." Tekrar ediyorum "hayatlarında hiç boru hattı yapmamış şirketlerin sahiplerine açıktan para akıtıyor." Nasıl mı?.. "Sıkı durun, anlatıyorum" diyor Necati Doğru. Ben de, buradan, değerli milletvekillerine ve Türk Milletine aynen okuyorum: "BOTAŞ, Kayseri - Ankara boru hattını (320 kilometre) birkısım şirketlere -isim vermiyorum- 88 milyon dolara, 21 Ağustos 1998 tarihinde ihale etti. Şirketlere işe başlamadan 13 milyon dolar avans verdi." Bugüne kadar, bu hatta harhangi bir çivi çakılmamıştır ve 13 milyon doları da, belirli şirketler kullanmaktadır.

Bunun gibi, Kayseri - Konya - Seydişehir arasında 340 kilometrelik doğalgaz boru hattını, yine bir (X) şirketine 99 milyon dolara ihale etmiş, (X) şirketine tam tamına 14 milyon dolar avans verilmiş ve aradan geçen onyedi aylık süre içerisinde, bu malum şirket tek bir çivi dahi çakmamıştır.

Yine, İmranlı-Kayseri arasında 260 kilometrelik mesafede 119 milyon dolara ihale yapılmış bir şirkete, 17 milyon dolar peşin para ödenmiş avans olarak, tek bir çivi dahi çakılmamış, aradan onyedi aylık süre geçmiştir.

Yine, Kayseri-İzmir arasında 60 milyon dolarlık bir ihale yapılmış,5 milyon dolar peşin avans ödenmiş, tek bir çivi çakılmamış.

Sayın Necati Doğru, yukarıda bahsettiğim yazısında bunları toplamış ve BOTAŞ'ın, 110 milyon dolarlık bir avansı, tek bir çivi dahi çakılmadan ödediğini söylemiştir. Bunların içerisinde, bir Rus şirketine de, projesi dahi yapılmaksızın, 52 milyon dolar avans verilmiştir.

BAŞKAN – Sayın Çelen, süreniz bitmek üzere, toparlar mısınız.

SALİH ÇELEN (Devamla) – Tamam Sayın Başkanım.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

SALİH ÇELEN (Devamla) – Sürem bitti; ama, sanıyorum, Sayın Başkanım bana 1 dakikalık eksüre verecektir.

BAŞKAN – Buyurun efendim, eksüre verdim, toparlayın.

SALİH ÇELEN (Devamla) – Teşekkür ederim Sayın Başkanım.

"Doğru mu bilmiyorum; fakat, bu avans işi ve gecikmeye göz yummak, işi geciktiren firmaların teminat mektubunu yakıp, işi yapabilecek firmalara yeniden ihale etmemek hali, soyguna göz yummak ya da çanak tutmak değilse nedir?!"

Ben diyorum ki, burada, bu 110 milyon doların anaparasını değil, faizi olan 40 milyon doları, yani, verilen 110 milyon doların faizi olan 40 milyon doları, bizim Antalya'da yakın bir zamanda yaşanan dolu felaketinde zarar gören insanlara verilseydi, o insanlar ihya olurdu. Serik'teki bu arkadaşlarımızın, bu insanlarımızın evinde şu an yangın bulunmaktadır. Hem ürünlerinin hem de yatırımlarının yüzde 50'sinden fazlası zarar görmüş bu insanlar, 18 köy, halen, iftar yapacak parayı bulamamaktadır.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Toparlayın lütfen...

SALİH ÇELEN (Devamla) – Ben diyorum ki, bu şirketlere verilen 110 milyon doların, faizi olan 40 milyon doların yüzde 10'unu versek, insanlarımız rahatlayacaktır. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Çelen.

Gruplar adına başka söz isteyen?.. Yok.

Şahsı adına, Tunceli Milletvekili Sayın Kamer Genç; buyurun.

Değerli milletvekilleri, burada, tabiî, yürürlükte olan maddeye sadece "tahkim yolu öngörülmeyen" ibaresi ilave edilmiştir. "Tahkim yolu öngörülmeyen" kavramındaki amaç, Anayasanın 47 nci maddesinde yapılan bir değişiklikle mukayese ettiğimiz zaman, orada, devlet ve kamu iktisadî teşebbüslerinin hangi hizmetlerinin özel hukuk sözleşmesi yoluyla yapılacağının kanunla belirleneceği belirtilmiştir. Eğer, bir kamu hizmeti, elektrik iletim tüketim işi olsun, dağıtımı olsun veya köprü, yol, kanalizasyon işi olsun, eğer o hizmetin özel hukuk sözleşmesi yoluyla yapılacağına ilişkin bir kanun çıkarılmamışsa, benim anlayışıma göre, o bir kamu hizmeti niteliğini de taşıyan bir hizmetse, o imtiyaz şartlaşması ve sözleşmesine giren bir hizmet aktidir. Dolayısıyla, her halükârda, bu konuda, Danıştaydan düşünce almak gerektiğine inanıyorum. Aksi takdirde, Anayasanın 47 nci maddesinde Meclisimizin yaptığı değişikliğin bir anlamı kalmaz.

Bunları burada söylemekteki amacımız; yarın öbür gün, bunlar, uygulamada, birtakım hükümetler veya kişilerin "yahu, biz böyle bir kanun çıkarmadık; ama, bu hizmet, kamu hizmeti niteliğinde de olsa, ben buna tahkim yolunu koyarım, tahkim yoluna giderim; dolayısıyla, Danıştayın da düşüncesini almam" gibi bir hevese kapılmaması gerekir. Bunun, Danıştayda tahkim olarak öngörülebilmesi için... Özellikle, burada, yetki, idarenin değil, Meclisindir; yani, bu hizmetle ilgili olarak... Bilmiyorum, biraz sonra çıkaracağımız yap-işlet-devret kanununda başka bir özellik eğer getirilmemişse ki, getirilmesi mümkün değil; Anayasanın 47 nci maddesinde yaptığımız değişiklik ortada... Dolayısıyla, bugünkü uygulamayla, kamu hizmeti niteliğini taşıyan bir sözleşme, eğer özel hukuk sözleşmesi niteliğiyle belirtilmemişse bir yasada, bu, her halükârda bir imtiyaz şartlaşması ve sözleşmesidir; dolayısıyla, Danıştaydan düşünce alınması gerekir.

Ben zamanı geçirmeyeyim; saygılar sunuyorum. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Genç.

Şimdi söz sırası, Sakarya Milletvekili Sayın Cevat Ayhan'da.

Sayın Ayhan?.. Yok.

2 nci maddenin görüşmeleri tamamlanmıştır.

2 nci maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... 2 nci madde kabul edilmiştir.

3 üncü maddeyi okutuyorum:

MADDE 3. – Danıştay Kanununun 42 nci maddesinin (c) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“c) Kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerini,”

BAŞKAN – 3 üncü madde üzerinde gruplar adına söz isteyen?.. Yok.

Şahsı adına, Tunceli Milletvekili Sayın Kamer Genç, siz istiyor musunuz efendim?

BAŞKAN – Mikrofon sizin bıraktığınız gibi açık efendim; buyurun.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Efendim, Danıştay Kanununun 42 nci maddesi, Danıştayın bu imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerini inceleyen ilgili dairelesinin görevini belirten bir maddedir. Yalnız, tabiî, özellikle hükümetten veya komisyondan sormak istiyorum: Yukarıda "tahkim yolu öngörülmeyen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri" denildiği halde, bu maddede "kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerini" deniliyor.

Şimdi, evvela, burada "tahkim yolu öngörülmeyen" ibaresi niye kalkmış? Yani, kanunun baştan beri gelen ibaresine göre, tahkim yolu öngörülmeyen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri için Danıştaydan düşünce alınır; dolayısıyla, Danıştay 1. Dairesi de burada... Ama, bu maddenin başına böyle bir ibare konulmamıştır. Bilmiyorum, benim biraz önceki maddede belirttiğim gibi, devlet ve diğer kamu iktisadî teşebbüslerinin yaptığı hizmetlerden herhangi birisi özel hukuk sözleşmesi olarak adlandırılmadığı takdirde, her halükârda kamu hizmeti niteliği bulunan bu hizmetler imtiyaz şartlaşması ve sözleşmesi sayılır ve dolayısıyla da, Danıştay 1. Dairesi inceler şeklinde mi anlamak gerekiyor? Kanun bir bütün olarak nazara alındığı zaman, bir maddesinde başka bir ibare kullanırsanız, bir başka maddesinde başka bir ibare kullanırsanız, o zaman bu, uygulamada çok sıkıntılar yaratabilir.

Ben bilmiyorum, Sayın Bakan eğer uygun görürse, kanundaki ve Anayasadaki değişikliğe uygun olarak "tahkim yolu öngörülmeyen kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri" olarak düzeltilmesinin daha yararlı olacağına inanıyorum. Aksi takdirde, Danıştay 1. Dairesi "bir sözleşme, kamu hizmetiyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmesiyse, ben bunu incelerim" diyebilir. Bunu belirtmek için söz aldım.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Genç.

İkinci söz, Sakarya Milletvekili Sayın Cevat Ayhan'ın.

Sayın Ayhan?.. Yok.

3 üncü maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Sayın milletvekilleri, hükümetin, İçtüzüğün 83 üncü maddesi gereğince bir istemi vardır; okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Kanun tasarısının 5 inci maddesinin 4 üncü maddeden önce görüşülmesi yasa tekniği bakımından daha uygun olacağından, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün 83 üncü maddesi uyarınca gereğini arz ederim.

Hikmet Sami Türk

Adalet Bakanı

BAŞKAN – İstemi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Böylece, 5 inci maddeyi okutuyoruz 4 üncü madde yerine:

MADDE 4. – Danıştay Kanununun 46 ncı maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b) bendi yürürlükten kaldırılmıştır.

BAŞKAN – 5 inci madde, şimdiki yeni 4 üncü madde üzerinde gruplar adına söz isteyen?.. Yok.

Kişisel söz, Tunceli Milletvekili Sayın Kamer Genç'te.

Sayın Genç?..

KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkan, konuşmayacağım; yalnız, bir soru soracağım.

BAŞKAN – Sayın Genç konuşmuyor.

Sakarya Milletvekili Sayın Cevat Ayhan?.. Yok.

Sayın Genç, sorabilirsiniz; buyurun.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Şimdi, efendim, bu yürürlükten kalkan hüküm, Danıştay İdarî İşler Kurulunun görevlerini belirleyen bir hüküm. Yani, Danıştay İdarî İşler Kurulu, Danıştay 1. Dairesinin verdiği kararlara karşı itiraz; yani, tahkim yolu öngörülmeyen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinde Danıştay 1. Dairesinin verdiği kararlara karşı İdarî İşler Kuruluna gitmeyecek mi?

BAŞKAN – Teşekkür ederim.

Buyurun Sayın Bakan.

ADALET BAKANI HİKMET SAMİ TÜRK (Trabzon) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; bu madde hazırlanırken Danıştay Başkanının veya ilgili Bakanın istemi üzerine konunun Danıştay İdarî İşler Kuruluna götürülebileceği düşünülmüştü; ama, şimdi, bir önergeyle, burada mevcut olan hükmü, (b) bendini, Anayasada kullanılan yeni ifadeye uygun olarak değiştirmeyi amaçlıyoruz. Sanıyorum ki, o önerge geldiği zaman daha uygun bir formül bulunmuş olacaktır.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Efendim, o zaman, şimdi önerge veriyorsunuz, değil mi?

BAŞKAN – Teşekkür ederim efendim.

Madde üzerinde önerge vardır; okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 292 sıra sayılı kanun tasarısının 5 inci maddesinin 4 üncü madde olarak aşağıdaki şekilde değiştirilmesini ve tasarıdaki 4 üncü maddenin 5 inci madde olarak teselsül ettirilmesini saygıyla arz ve teklif ederiz.

Aydın Tümen İsmail Köse Ömer İzgi

Ankara Erzurum Konya

Beyhan Aslan Mustafa Vural

Denizli Antalya

Madde 4- Danıştay Kanununun 46 ncı maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

b) Kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerini.

BAŞKAN – Komisyon katılıyor mu efendim?

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI EMİN KARAA (Kütahya) – Çoğunlumuz olmadığı için katılamıyoruz; Genel Kurulun takdirine bırakıyoruz.

BAŞKAN – Hükümet katılıyor mu?

ADALET BAKANI HİKMET SAMİ TÜRK (Trabzon) – Katılıyoruz.

BAŞKAN – Komisyonun takdire bıraktığı, Hükümetin katıldığı önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir efendim.

Kabul edilen önerge doğrultusunda tasarının 5 inci maddesini 4 üncü madde olarak oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Tasarının 4 üncü maddesini 5 inci madde olarak okutuyorum:

MADDE 5. – Danıştay Kanununun 48 inci maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Kanun ve tüzük tasarıları ile kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinin görüşülmesi

Madde 48. – Danıştay, kanun tasarı ve teklifleri ile tüzük tasarıları üzerindeki incelemesini, kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında düşüncesini bildirmeyi, geliş tarihinden itibaren iki ay içinde sonuçlandırmak zorundadır.”

BAŞKAN – 5 inci madde üzerinde grupları adına söz isteyen?.. Yok.

Şahsı adına, Tunceli Milletvekili Sayın Kamer Genç; buyurun.

Şimdi, evvela, bu uygulamada, uygulayıcıları aydınlatmak bakımından, özellikle bazı konuları burada vurgulamamızda yarar var.

Şimdi, değerli milletvekilleri, daha önce de, yaptığım konuşmada belirtim, eğer bir imtiyaz şartlaşma ve sözleşmesinde tahkim öngörülmemişse, bu imtiyaz şartlaşma ve sözleşmesiyle ilgili, her halükârda Danıştaydan mütalaa istenmesi şarttır; bunu, bir defa, burada vurgulamamız lazımdır.

Şimdi, değerli milletvekilleri, tabiî, önemli birtakım projeler var, mesela, yine "tüzük tasarılarını iki ay içinde inceler" diyor; ama, tüzük tasarılarını inceleme_ Burada, görüş bildirme meselesi var. Tüzük tasarısında, mevcut Danıştay Kanununa göre, üç ay içinde görüş bildirmezse, idare bunu yayımlayamıyor; çünkü, orada inceleme yetkisi Danıştaya ait.

Burada da, Danıştayda görev yaparken bazı şeyleri iyice anlamak lazım. Şimdi, tabiî, Danıştay bu incelemeleri yaparken, teknik elemanlar çağırıyor, mühendisi çağırıyor, mimarı çağırıyor, çevre mühendisini çağırıyor, hukukçuyu çağırıyor, müsteşarı çağırıyor; yani, o konuda, belirli bilgi sahibi olan, uygulamayı bilen ve bir yandan da sözleşmeyi hazırlayan bürokratları çağırıyor, her tarafı çağırıyor ve konuyu enine boyuna tartışıyor, inceliyor. Dolayısıyla, burada, en sağlıklı sonuca ulaşmak için bir inceleme yapmak zorundadır.

Bence, burada Anayasayı yaparken, belki de bir hata ettik; aslında bunların öncelikle incelenmesi gerekir; ama, işte, bazıları da, Danıştay -veya Anayasa Mahkemesini de karıştırıyorlar, niye Anayasa Mahkemesini karıştırıyorlar, onu da bilmiyorum- bu konuları süratle yapamıyor_

BAŞKAN – Toparlar mısınız efendim...

KAMER GENÇ (Devamla) – Sayın Başkan, burada görüyorum zaten; süreyi geçirmemeye çalışacağım.

BAŞKAN – Teşekkür ederim efendim.

KAMER GENÇ (Devamla) – Özellikle bunları vurguluyorum ki, yarın, öbür gün, idare "Danıştaydan bir karar istedim, iki ayı geçti gelmedi; ben bu sözleşmeyi yapıyorum" demesin; deme yetkisine sahip değildir.

Saygılar sunuyorum efendim. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sakarya Milletvekili Sayın Cevat Ayhan?.. Yok.

Madde üzerindeki görüşmeler bitmiştir.

Sayın Akman'ın suali var.

Buyurun efendim.

YAHYA AKMAN (Şanlıurfa) – Sayın Başkanım, böyle, Genel Kurulda önergeler vermek suretiyle, yasama faaliyetinde bulunmak bu dönemin istisnalarından herhalde. Aracılığınızla, yapılan bu değişikliği Sayın Bakanın açıklamasını, biraz açmasını rica edeceğim.

BAŞKAN – Efendim, onu geçirdik biliyorsunuz, daha evvel sorsaydınız olurdu.

YAHYA AKMAN (Şanlıurfa) – Önergeyle geçildi; ama, ne anlama geldiğini biz anlayamadık.

BAŞKAN – Efendim, anlamı şu; 4 üncü madde 5'e, 5 inci madde 4'e geldi. Kanun tekniği...

BAŞKAN – Efendim, var, 83'e göre yaptılar.

Ben cevap vereyim müsaade edersiniz.

İçtüzüğün 83 üncü maddesine göre maddelerin yeri değişti. Çok açık efendim... Özü değişmedi, hiçbir şeyi değişmedi, sadece 4 üncü madde 5, 5 inci madde 4 oldu.

YAHYA AKMAN (Şanlıurfa) – Peki, niye bu ihtiyaç hissedildi, onu anlamadım.

BAŞKAN – Efendim, kanun tekniği, o da hükümetin takdiri. Kanun yazılış şeklinden dolayı istediler; okuttum, oylarınıza sundum, kabul ettiniz.

YAHYA AKMAN (Şanlıurfa) – Yani, sıra olarak bir yanlışlık yoktu.

BAŞKAN – Hayır, varmış efendim işte. Sayın Güven de ifade ediyorlar, biri 46, biri 48; 46, 48'den küçük olduğu için yer değiştirdi efendim.

Teşekkür ederim efendim.

Başka sualiniz var mı?.. Yok.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Maddeyi kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir efendim.

Müteakip maddeyi okutuyorum:

“c) Tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar hariç, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her türlü idarî sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davalar.”

BAŞKAN – Madde üzerinde, Doğru Yol Partisi adına, Antalya Milletvekili Sayın Salih Çelen; buyurun.

Değerli milletvekilleri, getirilen kanun tasarısının 6 ncı maddesinde "6.1.1982 tarihli ve 2577 sayılı İdarî Yargılama Usulü Kanununun 2 nci maddesinin (1) numaralı fıkrasının (c) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir" deniliyor. "Tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar hariç..." diye devam ediyor ve Danıştayın diğer görevleri sayılıyor. Şimdi, tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma va sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar, Danıştayın görev alanından çıkarılıyor.

Bu kanun tasarısında, 2577 sayılı İdarî Yargılama Usulü Kanununun 2 nci maddesinde de değişiklikler öngörülmüştür Danıştayın devre dışı bırakılması nedeniyle. Buna göre, tahkim yolu, imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar, idarî davalar arasından çıkarılmıştır. Bunun da hukumuzda iki tür sakıncası olduğunu söylemiştim, tekrar ediyorum. Bu sakıncalardan biri, bir imtiyaz sözleşmesi veya başkaca bir idarî sözleşme, millî veya milletlerarası tahkimi öngörebilir. Tahkim, ancak, taraflar arasında başvurulabilecek bir yoldur. Dolayısıyla, sözleşmeye konu kamu hizmetinden faydalananların idarî dava açma hakkı ortadan kaldırılmış ve böylece, açıkça, bir hukuka aykırılık oluşmuştur.

İkincisi, özel hukuk sözleşmeleriyle sonuçlandırılması yasayla öngörülse dahi, bu sözleşmenin oluşumuna kadar geçen süreç, idarî bir süreç olup, bu süreçteki idarî işlemler veya eylemler, idarî davaya konu edilebilecektir. Nitekim, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine göre yapılan ihale sözleşmeleri de, özel hukuk sözleşmeleri olmakla birlikte, ihaleye ilişkin, ihale aşamasına kadar her türlü uyuşmazlık, idarî uyuşmazlık niteliğinde olup, idarî yargının görev alanında bulunmaktadır.

Tasarı, 2577 sayılı Yasanın 2 nci maddesinde yaptığı düzenlemeyle, tahkim öngörülen imtiyaz sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıkları, sözleşmenin taraflarıyla sınırlı tutmaksızın, idarî yargı denetimi dışında tutmayı amaçlamaktadır. Oysa, bu sözleşmelerin oluşumuna kadarki dönemde tesis edecek idarî işlemler kadar, sözleşmenin uygulanması sırasında, sözleşmeye konu kamu hizmetinden faydalananların etkilendikleri işlem veya eylemler de, idarî yargının görev alanındaki uyuşmazlıkları doğuracaktır.

İşte bu nedenlerle, Danıştay ve İdarî Yargılama Usulü Kanunlarında, sözde ve gereken uyum konusunda yasa tasarısı hazırlanması, hükümetin, özelleştirme ve imtiyaz usulü konusundaki hukuksuz yaklaşımını göstermesi bakımından anlamlı bulunmaktadır.

Gerçekten de, deminki yaptığım konuşmada ifade ettiğim gibi, bir yazarımız... İdarî sözleşmelerde ne tür yolsuzluklar yapılabileceğini, ne tür kıyaklar çekilebileceğini göstermiştim, söylemiştim. Şimdi, bundan sonra da, bu tür kıyakların engellenmesi bakımından, sanıyorum, Danıştayın inceleme yetkisinin kaldırılması doğru olacaktı. Ancak, hükümetimiz, bunun hesabını, mutlaka, milletimize verecektir diye düşünüyorum.

Geçmiş dönemde, sayın -geçmiş- başbakanın yapmış olduğu bu etki ve katkı nedeniyle doğan zarar ortadadır. Son bir yıldan beri hükümetin başında bulunan şimdiki Başbakanımızın da, yine aynı hataya devam etmesi, hatta ve hatta, o paraların, hâlâ, o kişiler tarafından, o şirketler tarafından kullanılması ve nemalandırılması nedeniyle, milletimizin gördüğü zarar ortadadır. Bu olaydan sonra, mevcut Başbakanımız buna da engel olacaktır diye umuyorum; inşallah olacaktır.

Biraz sonra da, Sayın Bakanımızın bunlara cevap vereceğini umuyor; bu duygu ve düşüncelerle, hepinizi saygıyla selamlıyorum. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Çelen.

SUAT PAMUKÇU (Bayburt) – Sayın Başkan...

BAŞKAN – Hayır efendim; Tunceli Milletvekili Sayın Kamer Genç var.

Sayın Genç, konuşacak mısınız?

KAMER GENÇ (Tunceli) – Hayır, konuşmayacağım.

BAŞKAN – Teşekkür ederim.

Sayın Pamukçu, siz mi konuşacaksınız?

SUAT PAMUKÇU (Bayburt) – Sayın Başkan, birşeyler mi oluyor kürsünün önünde?

BAŞKAN – Efendim, müsaade edin de milletvekilleri gelip gitsin.

SUAT PAMUKÇU (Bayburt) – İşgal etmesinler de...

BAŞKAN – Hayır, işgal etmiyorlar efendim; siz rahatınıza bakın.

Şimdi, malumunuz, iki kanunu birden, arada sırada, görüşüyoruz ondan; bütün dert o.

Sakarya Milletvekili Sayın Cevat Ayhan?.. Yok.

6 ncı madde üzerinde görüşmeler bitmiştir.

6 ncı maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... 6 ncı madde kabul edilmiştir.

7 nci maddeyi okutuyorum:

MADDE 7. – Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz isteyen yok.

Şahsı adına, Tunceli Milletvekili Sayın Kamer Genç?

BAŞKAN – Sakarya Milletvekili Sayın Cevat Ayhan?... Yok.

7 nci maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... 7 nci madde kabul edilmiştir.

8 inci maddeyi okutuyorum:

MADDE 8. – Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz isteyen yok.

Şahsı adına, Tunceli Milletvekili Sayın Kamer Genç?

KAMER GENÇ (Tunceli) – Konuşmayacağım.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum.

Sakarya Milletvekili Sayın Cevat Ayhan?.. Yok.

8 inci maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... 8 inci madde kabul edilmiştir.

Tasarının tümünü oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Tasarı kabul edilmiştir; hayırlı olsun. (Alkışlar)

Sayın milletvekilleri, çalışmalarımıza devam etmek üzere, birleşime 10 dakika ara veriyorum.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, 36 ncı Birleşimin Dördüncü Oturumunu açıyorum.

Danışma Kurulunun bir önerisi vardır; öneriyi okutup oylarınıza sunacağım :

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

17.12.1999

Danışma Kurulunca aşağıdaki önerinin Genel Kurulun onayına sunulması uygun görülmüştür.

Yıldırım Akbulut

TBMM Başkanı

Aydın Tümen Ömer İzgi Bülent Arınç

DSP Grubu Başkanvekili MHP Grubu Başkanvekili FP Grubu Başkanvekili

Beyhan Aslan Nevzat ERCAN

ANAP Grubu Başkanvekili DYP Grubu Başkanvekili

Öneri :

17.12.1999 Cuma günü (bugün) gündemin 6 ncı sırasına kadar olan işlerin bitirilmemesi halinde saat 24.00'ten sonra da çalışmalara devam edilerek, 6 ncı sırasına kadar olan işlerin görüşülmesinin tamamlanması ve cumartesi günü Genel Kurulun çalışmaması önerilmiştir.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkan, İçtüzüğün 19 uncu maddesine göre Danışma Kurulu önerileri sunuşlarda yer alır. İçtüzüğe uymayacaksak İçtüzüğü niye yapıyoruz Sayın Başkan? O zaman, her gün getirelim buraya, bunları istediğimiz gibi görüşelim.

BAŞKAN – Sayın Genç, biliyorsunuz ki, mutabakat olduğu sürece, ara verdikten sonra Danışma Kurulu toplanır...

KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkan, İçtüzüğün 19 uncu maddesini okur musunuz lütfen. Danışma Kurulu kararları sunuşlarda yer alır.

BAŞKAN – Danışma Kurulu önerisini oylarınıza sunuyorum efendim: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir efendim.

Sayın milletvekilleri, Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanunun Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu raporunun müzakeresine başlıyoruz.

BAŞKAN – Komisyon ve Hükümet yerinde.

Komisyon raporunun okunup okunmamasını oylarınıza sunacağım : Raporun okunmasını kabul edenler... Kabul etmeyenler... Raporun okunması kabul edilmemiştir.

Tasarının tümü üzerinde görüşmelere başlıyoruz.

Milliyetçi Hareket Partisi Grubu adına Niğde Milletvekili Sayın Mükerrem Levent, buyurun efendim. (MHP sıralarından alkışlar)

MHP GRUBU ADINA MÜKERREM LEVENT (Niğde) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; 1980 yılından itibaren ülkemizde uygulanmaya başlanan iktisat politikası, devletin ekonomiye müdahalesini azaltmayı, özel sektörün ise, ekonomide daha aktif rol almasını amaçlayan bir politikadır.

Bunun sonucu olarak öncelikle kamu iktisadî teşebbüslerinin özelleştirilmesi, daha sonra da devletin tekelinde olan bazı üretim alanlarında özel teşebbüsün faaliyet gösterebilmesi için yasal düzenlemeler yapılmaya başlanmıştır.

Kamu ekonomisi, üretilmesi gereken mal ve hizmetlerin üretimi için gerekli olan tesisleri kurmada finans kaynaklarını bulmak zorundadır. Kamu ekonomisinin vazgeçilmez görevlerini ve yatırımlarını gerçekleştirmede en önemli kaynak bütçedir. Ancak, kamu kuruluşlarında verimliliğin giderek azalması, maliyetlerin yükselmesi, bütçenin önemli kısmının faiz giderlerine ayrılması, kamu kesimi tarafından gerçekleştirilmesi beklenen altyapı projeleri için bütçeden ayrılacak payın artırılmasında güçlükler ortaya çıkmaya başlamıştır.

Mevcut kaynakların altyapı yatırımlarına mı, yoksa üretken yatırımlara mı aktarılması hususu, kamu idarelerinin tercihlerinde önemli güçlükler ortaya çıkarmış ve yatırımların döviz ihtiyacı yaratıp yaratmamaları ise ayrı bir konu teşkil etmiştir. Dövizin, özellikle bizim gibi gelişmekte olan ülkeler açısından kıt bir faktör olması, uluslararası ödeme aracı olarak kullanılan paraların genellikle gelişmiş ülke paraları olması nedeniyle, bunların arzını etkilemekte ve gelişmekte olan ülkelerin hemen hemen hiç şansları bulunmamaktadır.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; gelişmekte olan ülkeler, sanayileşme ve kalkınmalarını gerçekleştirebilmeleri için mal ve hizmet ithal etmek zorunda olduklarından, bu ithalatı finanse etme sorunuyla karşı karşıya kalmaktadırlar. Finansman için kullanılan en yaygın yol dışborçlanmadır. Ancak, dışborçlanma ithalatın finansmanı için gerekli olan dövizi sağlasa bile, sonuçta döviz ihtiyacının artmasına neden olacaktır. Çünkü, bu borcun ödenmesi yine dövizle yapılacak, üstelik buna da faiz ödemeleri eklenecektir.

Sermaye birikiminde gerek yurtiçi gerekse yurtdışı kaynkalarının kullanılmasında karşılaşılan güçlükler, gelişmekte olan ülkeleri karşılıklı ticaret yapmaya zorlamaktadır.

Kamu kesiminin finansman güçlüğünden kaynaklanan nedenlerle, ülkemizde yap-işlet-devret modeli bir finansman ve karşılıklı ticaret tekniği olarak uygulanmaya başlanmıştır. Ülkemizde son

Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; yap-işlet-devret modelinin basit bir tanımını yapmak gerekirse; bir kamu hizmeti veya bayındırlık işinin, ülke içinde masrafları özel teşebbüs tarafından karşılanarak kurulması, belli bir süre işletilmek suretiyle yatırılan sermayenin amortismanının ve kârın sağlanması, daha sonra tesisin ve yönetimin her türlü borçtan arındırılmış olarak ilgili kamu idare veya kurumuna devir ve teslimidir.

Model, uzun zamandır Avrupa ülkelerinde uygulanmaktadır. Ülkemizde de modelin uygulanmasına daha çok kamu kesiminin finansman güçlüğü neden olurken, diğer ülkelerdeki uygulamaların, kamu kesiminin israfçı ve verimsiz çalışmasından kaynaklandığını söylemek mümkündür.

Modelin planlanması ve yürütülmesinde devletin seçici ve titiz davranması gerekmektedir; çünkü, modelin yararlarının yanı sıra, zararlarının da oluşması mümkündür. Yap-işlet-devret modelinin yararları, bütçe kaynaklarını zorlamadan, kredi portföyünü artırmadan, kendi kendini finanse eden projelerle büyüme oranını ve aynı zamanda ekonomiyi desteklemektir. Ayrıca, karşılıklı ticaret yoluyla çokuluslu şirketlerin finansman, pazarlama, işletmecilik konularındaki deneyimlerinden, çevrelerinden, iş ilişkilerinden ve birbirleriyle olan rekabetinden azamî ölçüde yarar sağlamak da mümkündür.

Sayılan bu genel yararların yanında, modelin sağlayabileceği başka yararlar da vardır. Bunlar, yerli girişimcilerin katkısını sağlayabilmesi nedeniyle içborçların artırılması, proje finansman tekniği olarak yabancı sermayeyi yurda çekmesi, yatırımlar arasında seçimi kolaylaştıracak yeni bir kıstas elde etmesi, büyük çaplı projeleri gerçekleştirmeyle işletmede karşılaşılabilecek güçlüklerden kurtulma ve dışborç sorununu hafifletmesidir.

Tüm bu sayılan yararların yanı sıra, modelin kamu yatırımları arasındaki tercihte çarpıklaşma ihtimali yüksek, maliyetli yatırımları artırması, kolay bir finansman yöntemi olduğu için yabancı sermayenin gereksiz alanlara yatırım yapması yolunun açılması, uzun dönemli politikaların saptanmasında zorluklara neden olabileceği gibi sakıncalarını da dikkate almak zorundayız.

Yap-işlet-devret modelinin ülkemizde uygulanmasında en önemli husus, konunun hukukî boyutlarının ön plana çıkmış olmasıdır. Türkiye'de, 1980'li yıllardan sonra gündeme gelen birçok ekonomik konunun hukuksal çerçevede ya karşılığı bulunmamakta ya da mevcut düzenleme, sorunların çözümüne katkıda bulunmaktan uzak bir nitelik arz etmektedir.

Nitekim, Anayasa Mahkemesi, 3996 sayılı Yap-İşlet-Devret Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasındaki "imtiyaz teşkil etmeyecek nitelikteki" sözcükleriyle "bu sözleşmede özel hukuk hükümlerine tabidir" biçimindeki ikinci fıkrasını Anayasaya aykırı bularak oybirliğiyle iptal etmişti. Anayasa Mahkemesinin söz konusu iptal kararı, idareler ile sermaye şirketleri ve yabancı şirketler arasında yapılan sözleşmelerin imtiyaz sözleşmeleri olduğu, bu nedenle de, özel hukuk hükümlerine değil kamu hukuku hükümlerine ve dolayısıyla, Danıştay incelemesi ve idarî yargıya tabi olduğu sonucunu ortaya çıkarmıştır.

Anayasa Mahkemesi, 3996 sayılı Kanunun 4180 sayılı Kanunla değişik 11 inci madddesinin "bu Kanunun 4 üncü maddesine istinaden yürürlüğe konulan Bakanlar Kurulu kararında belirlenen esas ve usuller uyarınca akdedilen sözleşmeler" bölümünü, Anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle iptal etmiştir. Bu iptal, yap-işlet-devret modelinin son bulması ya da Hazinenin, artık garanti veremeyeceği anlamına gelmemekte, uygulama sözleşmesi Danıştay tarafından onaylandıktan sonra, Hazine garantisi verilebileceği sonucunu doğurmaktadır.

Kanunun, ülkemize ve Yüce Milletimize hayırlara vesile olmasını diler, saygılar sunarım. (MHP, DSP ve ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Levent.

Şimdi söz sırası, Doğru Yol Partisi Grubu adına, Bursa Milletvekili Oğuz Tezmen'de.

Buyurun Sayın Tezmen. (DYP sıralarından alkışlar)

DYP GRUBU ADINA OĞUZ TEZMEN (Bursa) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; 13 Ağustosta yapılan anayasa değişikliğiyle, Türkiye, on yıldır tartıştığı yap-işlet-devretin önünü açmak için bir girişimde bulunmuştur. Aslında, yap-işlet-devret modeli, ciddî bir finansman modelidir, önünün açılması, Türkiye gibi kaynak sıkıntısı çeken bir ülkenin, bu yöntemle, büyük finansman gerektiren altyapı yatırımlarını realize etmesi, imkân dahiline girebilmektedir. Yalnız, tabiî, bu yöntemin, çok dikkatli olarak kullanılması gerekir.

Anayasanın 47 nci maddesinde yapılan değişiklikle, şu anda ya da daha önce kamu tüzelkişilikleri tarafından yapılan bazı hizmetlerin, özel sektöre, özel hukuk sözleşmeleriyle devredilebileceğine ilişkin bir düzenleme yapıldı; ama, bunlardan hangilerinin özel hukuk sözleşmesiyle özel sektöre bırakılabileceğininde kanunla belirlenmesi istendi ki, mantığına da uygundur.

Önümüzdeki tasarıyla, yap-işlet-devret modeli kapsamına, hatta özel hukukta düzenlenecek hizmetler kapsamına tüm yap-işlet-devret modeli dahil edilmektedir.

Bunu bıraktığınız zaman nedir ortaya çıkan tablo; o zaman, özel hukuk sözleşmesi bir akdî ilişkiye dönüşüyor; bir de, uluslararası tahkimle bu ilişkinin tamamen serbest bir ortamda yürütülmesi olayı ortaya çıkıyor ki, bunun yaratacağı sonuçlar gerçekten çok sıkıntılı olabilir.

Aslında, devlet sistemimizde, hukuk sistemimizde, biz, genellikle, bir şeyi ya tıkıyoruz ya da tamamen serbest bırakıyoruz.

Şimdi, bu tasarrufun, bu işlemlerin, geriye dönük olarak, kamu hukuku alanından çıkarılıp özel hukuk alanına sokulması durumunda, ciddî haksız rekabet ve huzursuzluk ortaya çıkıyor. Niye çıkıyor; çünkü, o firmalar ihaleye girseydi, ortamda ciddî bir rekabet oluşacaktı ya da risk primleri ortadan kalkacaktı, bir fiyat teşekkül edecekti.

Komisyonda yapılan bazı düzenlemelerde "alternatif projelerdeki durum değerlendirilir" gibi bir ifade eklenerek yumuşatılmaya çalışıldı; ancak, o ortamda alternatif yok ki, o dönemde kamu hukuku alanı dışında yapılmış bir yap-işlet-devret modeli yok ki, onu emsal alasınız. Ne olacaktır; böyle bir emsaliniz yoksa, o zaman bunun doğru veya yanlışlığı neye göre belirlenecek, risk primi nasıl hesaplanacak? O yok. O zaman, indî birtakım keyfîliklere gidilecektir.

Ayrıca, yapılan bu düzenlemeye göre, işletmeci kuruluş Bakanlar Kuruluna teklifte bulunacak, ilgili idarenin de uygun görmesiyle Bakanlar Kurulu özel hukuk kapsamına alacak; peki, almazsa ya da o kuruluş bu kapsama sokmazsa ne olacak? Bu bir karardır; aslında, yapılacaksa hepsi özel hukuk kapsamına sokulsun, idarenin bir seçim hakkı ortadan kaldırılsın, yetki Bakanlar Kurulunda olmasın. O zaman Ahmet'inkini özel hukuk kapsamına sokacaksınız, Mehmet'inkini sokmayacaksınız. Hukuk devletinde bundan bahsetmek mümkün değil.

Onun için, ben inanıyorum ki, bu düzenlemede, ilgili madde geldiğinde, Yüce Meclis bu konuda objektif olarak durumu değerlendirme imkânını bulacak ve bu maddeyi tasarıdan çıkaracaktır. Ben buna inanıyorum. Çünkü, bu düzenlemelerle iyilik ettiğimizi zannederken, aslında, sistemi yozlaştırmak suretiyle, sistemi tahrip etmek suretiyle, güven ortamını zedelemek suretiyle çok daha büyük tahribatlara yol açabileceğimiz endişesini taşıyoruz.

Onun için, diyorum ki, bu tasarıda, bu düzenlemeden vazgeçilmesi fevkalade önemli bir olaydır ve bir de, tasarıdaki, sistemdeki eksikliklerin de tıkanması lazımdır. Doğal tekel niteliğinde olan hizmetlerin, mutlak surette, yap-işlet-devret modeliyle olacaksa, tahkim olayını da içerecek imtiyaz sözleşmeleri -yine tahkim olayı içine konsun, ona hiçbir itirazımız yok- yapılarak düzenlenmesi ve bunun, denetleyecek düzenleyici kuruluşlarla teçhiz edildikten sonra bu mekanizmanın çalıştırılması lazımdır.

Bu haliyle fevkalade eksiktir, yanlıştır ve çok ciddî spekülasyonlara yol açacaktır. Yapacağımız düzenleme, gerçekten de sıkıntı yaratacak bir düzenleme olacaktır.

Bu düşünceler altında, Yüce Meclise saygılarımı sunuyor, teşekkür ediyorum. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Tezmen.

Şimdi, söz sırası, Anavatan Partisi Grubu adına Antalya Milletvekili Sayın Cengiz Aydoğan'da.

Sayın Aydoğan, buyurun efendim. (ANAP sıralarından alkışlar)

ANAP GRUBU ADINA CENGİZ AYDOĞAN (Antalya) – Sayın Başkan, çok değerli milletvekilleri; sizleri, şahsım ve Grubum adına saygıyla selamlıyorum.

Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanunun Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısı hakkında, Anavatan Partisi Grubunun görüşlerini aktarmak için söz almış bulunuyorum.

Değiştirilmesi öngörülen 3996 sayılı Kanun, esas itibariyle, yap-işlet-devlet modeliyle finanse edilmesi düşünülen yatırım ve hizmetlerin gerçekleştirilebilmesi amacıyla yürürlüğe konulmuş, kamunun kaynak yetersizliği nedeniyle gerçekleştirilmesinde güçlükler çektiği büyük projelerinin hayata geçirilebilmesi için, alternatif finansman imkânı sağlanması hedeflenmiştir.

Hedeflenmiştir; ama, hukukî tartışmalar da beraberinde gelmiştir. Özel hukuk alanına girdiği ve imtiyaz niteliği taşımadığı düşünülerek gündeme getirilen yap-işlet-devret metoduyla işlerin yürütülmesi hakkındaki 3996 sayılı Kanunun 5 inci maddesi ve 14 üncü maddesi çerçevesindeki bazı hususlar, Anayasa Mahkemesinin 28.6.1995 tarihli kararıyla iptal edilmiş ve yap-işlet-devret modeliyle gerçekleştirilecek işlerin, kamu hizmeti imtiyazı olduğu ve idare hukuku alanında değerlendirilmesi gerektiği, bu kararla belirlenmiştir.

Çağdaş Türk insanının beklentilerini karşılayacak dev hizmetlerin, büyük projelerin astronomik büyük rakamlara ulaşan bedellerinin karşılanmasına genel bütçe imkânları her zaman yetmemekte, projeler gerçekleşmemekte, ülke ve ülke insanı sıkıntılar içerisinde kalmaktadır. Bütün bu sıkıntıların aşılabilmesi için, dış finans kaynaklarına, sağlıklı ve hızlı özelleştirmelerle içkaynakların iyi değerlendirilmesine ihtiyaç vardır.

İşte böyle bir ortamda her türlü hukukî tereddütü ortadan kaldıracak çalışmalar, 57 nci hükümet tarafından, 21 inci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisine sevk edilmiştir. Bu çerçevede, özelleştirme kavramı, Anayasamızın 47 nci maddesinde ilk defa yer almıştır. Uluslararası tahkime imkân veren anayasa değişiklikleri hızla gerçekleştirilmiş, özelleştirmeye sağlam hukukî zemin, dış ve içkaynaklı paraya ve yatırımcıya güvence temin edilmiştir. Anayasa değişikliklerine bağlı uyum yasaları da, hızla Meclisimizden çıkarılmalı; milletimizin beklentileri, uygar ülkelerdeki gibi, uygarca karşılanabilmelidir. İşte, görüşmekte olduğumuz 3996 sayılı Yasada değişiklik öngören kanun tasarısı bu uyum yasaları niteliğindedir. Enerji, üretim, iletim, dağıtım ve ticareti kanun kapsamına alınmaktadır.

Yüksek Planlama Kurulunca belirlenen idare ile sermaye şirketi veya yabancı şirket arasındaki sözleşmenin, özel hukuk hükümlerine tabi olduğu vurgulanmaktadır. Ayrıca, daha önce 3096 ve 3465 sayılı Kanunlara göre başlanılmış işler ve sözleşmeler için yeni kanun hükümlerinin uygulanabilmesi için, şirket ve idareye, Bakanlar Kurulu kararıyla imkân sağlanmaktadır. Tasarı ve gerekçesi incelendiğinde aşağıda sayılan hususların amaçlandığı görülmektedir.

1 - Uluslararası tahkime imkân tanıyan anayasa değişikliklerine uyum sağlanacaktır.

2 - Özelleştirmeyle ilgili anayasa değişikliğine bağlı olarak kamu tüzelkişilerince yaptırılması gerekli bazı yatırım ve hizmetlerin özel hukuk sözleşmeleriyle gerçek veya tüzelkişilere yaptırılabilmesi bu kanunla sağlanacaktır.

3 - Kalkınmamızda hayatî önem taşıyan enerji yatırımlarının yap-işlet-devret modeli çerçevesinde enerji darboğazına girilmeden hızla gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır.

4 - Çok yüksek maliyeti nedeniyle bütçe imkânlarıyla gerçekleştirilmesi mümkün olmayan enerji yatırımlarının yerli ve yabancı özel sermayeyle gerçekleştirilmesi yolunun açılması, yabancı sermayenin daha kolay sağlanması hedeflenmiştir.

5 - Kişi başına enerji tüketiminin gelişmiş ülkelerdeki seviyeye çıkarılabilmesi için yapılması gereken yeni yatırımlara imkân hazırlanması amaçlanmıştır.

6 - Teknolojik her türlü gelişmeden ülke insanının yararlanabilmesi için, gerekli yatırımların bu tasarı kanunlaştığı takdirde daha kolay gerçekleştirilebileceği düşünülmektedir.

7 - Daha ucuz enerji temini ve buna bağlı olarak sağlıklı tarife yapma imkânlarının bu yasanın getirileriyle mümkün olacağı hesaplanmaktadır.

Doğalgaz enerjisine talep sürekli artmaktadır. Artış, 2005'te yüzde 31, 2010'da yüzde 8, 2020 yılında yüzde 4 oranında olacaktır. 1998'de 10 milyar metreküp olan doğalgaz tüketimi, birincil enerji arzının yüzde 13'ünü karşılayabilmiştir. Talep, 2010 yılında 55 milyar metreküpe ulaşacak, birincil enerji arzının yüzde 27'sini karşılayacaktır.

1999 yılı itibariyle, elektrik enerjisi kurulu gücümüz 26 039 megavata ulaşmıştır, 2020 yılında 84 000 megavatlık ilave kurulu güce ihtiyaç olacaktır. Bu rakam, mevcutun yaklaşık 4 katı ilave demektir.

1998 yılında, toplam 114 milyon kilovat/saat elektrik enerjisi tüketime sunulmuştur. Elektrik enerjisi talebi, 2005'te 197 milyar kilovat/saat, 2010'da 294 milyar kilovat/saat, 2020 yılında ise 556 milyar kilovatsaat olacaktır.

Görüldüğü gibi, enerji yatırımlarına, gerçekten çok büyük ihtiyaç vardır. Yıllık yüzde 8-10 mertebesinde artmakta olan elektrik enerjisi talebinin karşılanabilmesi için, her yıl en az 5 milyar dolarlık yatırım yapılması gereklidir. Bu rakam, genel bütçe imkânlarıyla karşılanabilir mi; neredeyse imkânsızdır bu.

İşte, böyle bir ortamda, yerli ve yabancı özel sektör yatırımlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Yap-işlet-devret metodu da, böyle zamanlarda kurtarıcı gibi görülmektedir. Bunun içindir ki, bu finansman modelinin önündeki yasal engeller süratle kaldırılmalı, yeni düzenlemeler hızla devreye alınmalıdır.

Peki, bu finansman modeli, sıkıntının aşılmasında çare olabilir mi; aşağıdaki tablo, bu konuda bir fikir verebilir.

Halen inşaatı devam eden santral projeleri: Yap-işlet-devret modeliyle 9 proje; toplam kurulu güç 989 megavat, toplam yatırım tutarı 1 milyar 850 milyon dolar.

DSİ santralları: 21 proje; toplam kurulu güç 1 640 megavat, toplam yatırım tutarı 1 milyar 900 milyon dolar.

TEAŞ santralları: 2 proje; toplam kurulu güç 180 megavat, toplam yatırım tutarı 245 milyon dolar.

İnşaatı devam eden santrallar: 32 proje; toplam kurulu güç 2 809 megavat, toplam yatırım tutarı 3 milyar 995 milyon dolar.

Değişik aşamalarda onay alınmış olup, DPT görüşü ve/veya uyum yasalarını bekleyen yap-işlet-devret projeleri: 135 proje; toplam kurulu güç 12 451 megavat, toplam yatırım tutarı 15 milyar 350 milyon dolar.

Temmuz 1997'den bugüne kadar sözleşmesi imzalanmış olup, değişik aşamalarda realize edilen otoprodüktör projeleri: 22 proje; toplam kurulu güç 434 megavat, toplam yatırım tutarı 420 milyon dolar.

Hükümetlerarası ikili işbirliği çerçevesinde yüzde 100 dış kredili olarak yürütülen DSİ projeleri: 28 proje; toplam kurulu güç 7 420 megavat, toplam yatırım tutarı 8 milyar 900 milyon dolar.

Yap-işlet projeleri: 5 proje; toplam kurulu güç 5 830 megavat, toplam yatırım tutarı 3 milyar 550 milyon dolar.

Görüldüğü gibi, bütün hukukî tereddütlere rağmen, çok sayıda proje yap-işlet-devret modeliyle hayata geçirilebilmektedir. Bugün, yap-işlet-devret kapsamında 4,3 milyar dolarlık 23 proje; işletme hakkı devri modeli kapsamında 3 milyar dolarlık 23 proje olmak üzere toplam 46 projenin sözleşmeleri imzalanmış durumdadır; uyum yasalarıyla birlikte harekete geçecektir. Ayrıca, henüz sözleşmeleri imzalanmamış, bu kanun değişikliğini bekleyen 15 milyar dolarlık 135 projenin önü açılacaktır.

Öyleyse, tasarı, Meclisimizde kolayca tasvip görmeli, süratle kanunlaşmalıdır.

Bütün bu proje ve rakamlar, umut vericidir. 57 nci hükümetin sevk ettiği tasarıların 21 inci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisinde hızla kanunlaşması; özelleştirme ve tahkimle ilgili anayasa değişiklikleri, uyum yasaları, halkın umudu, ülkenin geleceği olmuştur, zor günlerde çaresizliklere çare olmuştur. Hükümetin ve Türkiye Büyük Millet Meclisinin bu tutumu takdire şayandır. Meclisimiz, aynı kararlılıkla, yaptığı kanunların doğru uygulanmasını da denetimle sağlayacaktır.

Grubum, 3996 Sayılı Kanunda değişiklik yapan tasarıyı heyecanla destekleyecektir.

Anavatan Partisi Grupları, bir zamanlar öcü gibi korkulan "özelleştirme", "yap-işlet-devret", "yap-işlet-devam et", "uluslararası tahkim" gibi kavramları, Türkiye gündemine, ileriye görerek sürmüş, cesaretle savunmuş, aziz milletimizin büyük beklentilerinin yılmaz takipçisi olmuştur, bundan sonra da takipçisi olmaya devam edecektir. Ülkemizin 2000'li yıllarda, çağdaş uygarlık seviyesine koşturmasında görevini en iyi şekilde yapacaktır.

Bu vesileyle, bu ve buna benzer kavramlara bazılarını hazırlayan, bazılarını alıştıran merhum Turgut Özal'ı rahmetle anıyor; kanun tasarısının büyük ve hayırlı işlere imkân sağlamasını diliyor, dinlediğiniz için teşekkür ediyorum.

Şahsım ve Anavatan Partisi Grubu adına sizleri tekrar selamlıyor, saygılar sunuyorum. (ANAP, DSP ve MHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Aydoğan.

Şimdi, söz sırası, Fazilet Partisi Grubu adına, Konya Milletvekili Sayın Veysel Candan'da.

Buyurun efendim. (FP sıralarından alkışlar)

FP GRUBU ADINA VEYSEL CANDAN (Konya) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; görüşülmekte olan 298 sıra sayılı kanun tasarısı hakkında, Fazilet Partisi Grubunun görüşlerini ifade etmek üzere söz almış bulunuyorum; Muhterem Heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

Hatırlanacağı üzere, 13 Ağustosta, Anayasanın 47 nci maddesinde bir değişiklik yapılmış ve özelleştirmenin hukukî temeli düzenlenmişti. Bu değişiklikle, devletle iş yapan firmalara anlaşmazlık halinde, uluslararası özel mahkemeye gitme imkânı tanınmıştır; yani, uluslararası tahkim yolu açılmıştır.

Yabancı sermayenin Türkiye'ye gelmesi amacıyla, bu tasarı, aynı Anayasada amir hüküm olarak, uyum yasalarıyla Mecliste düzenlenmesi istenmektedir.

Hükümet, tasarıyı getirirken, gerekçe olarak, ileri teknoloji ve yüksek finans ihtiyacı olan yatırımları bütçeden karşılama imkânı olmadığını ifade etmiştir. Aslında, burada yapılan düzenleme, 3096 sayılı Kanunla, Türkiye Elektrik Kurumu dışında kuruluşlara elektrik üretimi, iletim, dağıtım ve ticaretini vermiştir; yani, daha önce de yap-işlet-devret kapsam içerisindedir ve uygulanmaktadır; ancak, uluslararası hukuka gitme imkânı olmadığı için, arzu edilen sermaye, dış sermaye ülkemize gelmemektedir.

Komisyonda yapılan müzakereyi 5 başlık altında toplamak mümkündür: Bunlardan bir tanesi, ülkemizin yakında enerji darboğazına girmek üzere olduğu ve geç kalındığı, yap - işlet - devret modelinin faydalı olduğu, ayrıca, yap - işlet - devam et modelinin teknolojisi üstün olan konularda daha faydalı olacağı, enerji açığının giderilmesi için her türlü girişimin desteklenmesi gerektiği, enerji santrallarından alınan elektrik fiyatlarının farklı olduğu, idarenin birtakım zararlarının olduğu müzakere edilmiştir.

Komisyonda varılan neticeye baktığımız zaman, tasarının ne için hazırlandığı, amacı uzun uzun anlattıldıktan sonra, özellikle enerji darboğazını aşmak amacıyla bu tasarının hazırlandığı ifade edilmektedir; enerji ihtiyacıyla ilgili bilgiler aktarılmaktadır. Ülkemizde, her yıl, elektrik ihtiyacı yüzde 10 oranında artmaktadır. Bu yıl, deprem nedeniyle, ihtiyaç artış oranının yüzde 6 olduğu ifade edilmektedir. Yine, birtakım yatırımlarla ilgili bilgi verilmektedir. Bir yanda yeni yatırımlar, diğer yanda da, mevcut yatırımların tevsii, yenilenmesi için yılda 4 - 5 milyar dolarlık ihtiyaç olduğu ve bunu da mevcut bütçeden karşılamanın imkânı olmadığı ifade edilmektedir.

Yine, ayrıca, imzalanmış sözleşmeler için, yap - işlet - devret modeli çerçevesinde 7 milyar dolar, işletme devir hakkı çerçevesinde de 1,24 milyar dolarlık kaynak bulunduğu; ancak, uluslararası tahkim olmadığı için kullanılamadığı ifade edilmektedir. Ayrıca, demin ifade etmiş olduğum, enerji santrallarından satın alınan yüksek elektrik fiyatları için de dikkat çekilerek, yapılan yanlışın düzeltilmesi ve bundan sonra yapılacak yap-işlet-devret modeli ihalelerin dikkatle yapılması ifade edilmektedir. Yine, nükleer santrallarla ilgili olarak tartışmalara son verip, en ileri teknolojiyle yapılması gerektiği ifade edilmektedir.

Değerli arkadaşlar, aslında, bu tasarının en önemli maddesi, 3 üncü maddedir ve burada, eski yapılan işler de kapsama alınmaktadır.

Peki, bu 3 üncü maddede böyle bir uygulama yapıldığı zaman, idarenin, yani, devletin zararı ne olacaktır; onun üzerinde durmak istiyorum. Tahkim olmadığı için, tekliflerine risk primi eklemişlerdir ihaleye giren firmalar; bazı firmalar da hiç teklif vermemişlerdir; yani, üretilen enerjiye devletin verdiği fiyatı mecburen yüksek tutmuşlardır ve böylece devam eden ihalelerde devletin zararı söz konusudur. Halbuki, uluslararası tahkime açık şartlarda ihale olsaydı, daha fazla firma ihaleye girecek, fiyatlar daha düşecek ve devletin enerjiye ödediği para daha az olacaktı. Bu itibarla, mutlaka, 3 üncü maddenin, en azından tasarıdan çıkarılması gerekmektedir.

Aslında, 3 üncü maddede, otoyollar, Karadeniz sahil yolu, Körfez geçiş ihalesi, termik santrallar ve doğalgaz çevrim santralları da bunun içerisindedir. Açıkça, amaç, şu anda ihaleyi alan bu firmalar dış kredi bulamadılar, böylece bulacaklar; ancak, yüksek fiyatla da devlete satış yapmış olacaklardır.

Değerli arkadaşlar, aslında, ifade ettiğim gibi, madde içinde çözülmeye çalışılsa da, arzu edilen iyileştirme idare lehine yapılamamıştır; ayrıca, ihaleyi alan firmalara baktığımız zaman, beş büyük ihalenin patronları da medya kuruluşlarıdır ve ulusal yayın yapan televizyonlardadır. Metne baktığımız zaman, şirketin, kanunun yayımı tarihinden itibaren bir ay içerisinde başvurdukları zaman, ilgili idarenin müracaatı üzerine, alternatif projelerdeki fiyat, süre ve diğer unsurlar esas alınarak, ilgili şirketle yeniden müzakere edilmiş olması şartıyla, Bakanlar Kuruluna yetki verilmektedir. Bunun anlamı şudur: Medyanın hükümetler üzerinde ağırlığını söylemeye lüzum yok; arzu ettikleri anlaşmayı geçirebilecekleri kanaatindeyim.

Değerli arkadaşlar, aslında, yap-işlet-devret modeline veya yap-işlet-devam et modeline hiç itirazımız yoktur. Uluslararası tahkime de Fazilet Partisi olarak ihtiyacımız yoktur; ancak, itirazlarımızı örnekleriyle ifade etmeye çalışacağım. Şu ana kadar enerji konusunda yapılan uygulamalara itirazımız vardır. Örnek vermek istiyorum; birinci itirazımız, millî menfaatlarımız iyi korunmamıştır; daha önce yapılan özelleştirmeler kötü örnektir.

Değerli arkadaşlar, DPT'nin beş yıllık planlama raporundan aldığım bilgileri özet olarak vermek istiyorum 1996-2000 raporuna göre: TEAŞ'ın 1997'de yıllık kârı 15 trilyon, TEDAŞ'ın 1997 yıllık kârı 45 trilyon, Enerji Bakanlığı 11 termik santral, 20 yıllık işletme hakkı için 1,9 milyar dolar talep ediyor. 11 santralın yıllık kârı 758 milyon dolar; 20x758 milyon dolar=15,160 milyar dolar. Kâr eden müesseseyi, biz, 1,9 milyar dolara dağıtımını vermekteyiz. Bu, çok yanlış ve hatalı bir hesaplamadır ve bu 11 santralın yapımı için devletin ödediği para da 8,5 milyar dolardır.

Değerli arkadaşlar, yine, DPT'nin yaptığı hesapta, TEAŞ'ın 20 yıllık kârı 3,6 milyar dolar, TEDAŞ'ın 30 yıllık kârı da 15 milyar dolardır. Biz, bunların dağıtımının özel şirketlere verilmesinden yanayız; yapılabilir; ancak, çok kötü bir pazarlama ve hesapsız bir uygulama yapılmıştır.

Yine, bu ihaleler yapılırken Rekabet Kurulu şartları yerine getirilmemiş, enerji kullanan şirketler, arzu ettiği takdirde, bölgesi dışından enerji alması kaldırılmıştır. Ayrıca, fiyat tespitinde tek tarife uygulaması ile alt ve üst sınır getirilmiştir ve böylece, sanayicimiz, belli medya kuruluşunun da emrine tahsis edilmiş olacaktır.

Değerli arkadaşlar, enerji, aslında, stratejik bir üründür; bu itibarla da dikkatli davranmak mecburiyetindeyiz. Bu, birinci itirazımızda ifade ettiğim konu şudur: Yapılan işlem sağlıklı değildir ve idarenin zararı vardır; eksik yapılmıştır. Aslında, bu yapılan uygulamayla, devlet, en azından 1,9 değil, 20 milyar dolar civarında iyi bir pazarlamayla kazanç elde edebilirdi.

İkinci itirazımız, elektrik enerji ihtiyacı bilimsel verilere dayanmamaktadır. Enerji Bakanlığı ile DPT ayrı görüştelerdir.

Burada tavsiyemiz -Sayın Bakan da burada- DPT'nin Müsteşarını görevden almak çözüm değil. DPT'deki insanlar, yatırımları planlarlar, o planlarda üretilecek enerjiyi yazarlar ve onların bitiş tarihlerini yazarlar; yani, bilimsel bir çalışma yaparlar. O insanları görevden almak değil, o bilimsel verileri oturup müzakere etmek; dolayısıyla, enerji sorununu çözebilmemiz için, Enerji Bakanlığının Müsteşarlıkla işbirliği halinde çalışması en uygun olandır.

Aslında, Sayın Bakanın bir işadamının uçağına binmesi, yanında genel başkanı ve kardeşini götürmesi, orada gayri resmî birtakım ilişkilerde bulunmasının sağlıklı olmadığı kanaatindeyiz. Başka ülkede olsaydı, bu tür ilişkilerde Enerji Bakanı koltuğunu kaybederdi; ama, bizde koltuklar çok sağlam; onun için, hiç kimse bir şey yapamıyor!

Değerli arkadaşlar, itiraz ettiğimiz dördüncü nokta : Bakın, biz, şu ana kadar bazı yasaları, RTÜK ve Rekabet Kurulunu by-pass etmişiz ve geçmiş hükümetlerin hepsi dahil, bu işte başarısız olmuşuz. Biz, cumhuriyet tarihinde iki tane dağıtım sistemini özelleştirmişiz Bunlardan bir tanesi Kepez, diğeri de Çukurova elektrik.

Çok enteresandır, bu firma, Akdeniz'de devletten enerjiyi alır, TEAŞ'tan alır, 10 kilometre ilerideki İskenderun Demir Çeliğe satar. Sözleşmede köylere de verecektir; ama, orası perakendedir, para kazanamaz. Oradan hemen İskenderun Demir Çeliğe satar, milyonlarca dolar para alır; ama, devlete ödemez. Ayrıca, halka açık şirket olarak, SPK'da hileli satıştan da yargılanmaktadır; ama, şu anda da bu imtiyaz devam etmektedir. Demek ki, hükümet kötü bir sınav vermiştir. Bu hükümet için değil, baştan beri söylüyorum.

Değerli arkadaşlar, bakın, aynen şöyle diyor: "İstanbul Anadolu yakasında Aktaş elektrik ihalesine karar veren Danıştayın yanıltıldığı ortaya çıktı -yargı da yanıltılıyor- Enerji Bakanlığınca Aktaş yönetimine atanan Osman İlhan'ın, mahkemeye, 'Aktaş'ın TEDAŞ'a borcu olmadığı yönünde ifade verdiği öğrenildi. Devletin Aktaşın başına atadığı Osman İlhan, Aktaşın TEDAŞ'a borcunun olmadığını açıkladığı gün ise, TEDAŞ tarafından Aktaş aleyhine 16 trilyonluk alacak davası açıldığı, İlhan'ın ifadesini esas alan Danıştay, Aktaş lehine karar verdi."

Şimdi, demek ki, sadece, dağıtım ihalelerinide "yaptım oldu" mantığı kafi değil. İki tane örnek yapmışız, ikisi de bozuk.

Özetle söylemek gerekirse değerli arkadaşlarım, konuşmamı tamamlarken, birkaç özel not ifade etmeye...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Buyurun efendim.

VEYSEL CANDAN (Devamla) – Değerli arkadaşlar, bir kere, uluslararası sözleşmelerde çok dikkatli olmalıyız ve gidilen uluslararası davaları kaybetmemeliyiz. İkinci olarak, Enerji Bakanlığı ile DPT farkları mutlaka giderilmelidir; bu enerji ihtiyacı, doğalgaz, enerji, elektrik, neyse, bunlar giderilmelidir. Ayrıca, bu ihaleler, mutlaka tek elden yapılmalıdır; yani, TEAŞ ayrı, Enerji Bakanlığı ayrı yapmamalıdır. İhaleler şeffaf olmalıdır. 3 üncü madde, eğer, mutlaka böyle geçecekse, idareyi zan altında bırakacaktır. Birtakım şaibeleri de yok etmek mümkün değildir. Ümit ederiz ki, değiştirilir.

Bu tasarı, netice itibariyle yabancı sermayeyi ülkeye getirecektir; ama, millî menfaatlarımızı da çok iyi kullanmak, dikkatle takip etmek mecburiyetindeyiz diyor, hepinize saygılar sunuyorum efendim. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Candan.

Şimdi, Demokratik Sol Parti Grubu adına, İstanbul Milletvekili Sayın Ahmet Güzel; buyurun efendim. (DSP sıralarından alkışlar)

DSP GRUBU ADINA AHMET GÜZEL (İstanbul) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri;görüşülmekte olan, Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanunun Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yasa Tasarısı üzerinde, Demokratik Sol Parti Grubu adına, söz almış bulunuyorum; şahsım ve Grubum adına, Yüce Meclisi saygıyla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, dünya değişirken, devletlerin ekonomik ve kalkınma içindeki yapıları da değişmiş, yap-işlet-devret modeli, 18 ve 19 uncu Yüzyıllarda kanal, yol ve demiryollarının, merkezî yönetimler eliyle özel şirketlere yaptırılması ve bu özel şirketlerce bir imtiyaz süresi boyunca işletildikten sonra kamuya devredilmesi amacıyla ortaya çıkmış bir uygulamadır.

İngiltere, Almanya ve Osmanlı İmparatorluğunda örnekleri bulunan bu uygulama, ülkelerin sosyal gelişmelerine paralel olarak, altyapı yatırımlarına olan ihtiyacın genişleyip yaygınlaşması, sanayileşmiş ülkelerde sosyal devlet anlayışının gelişmesi nedenleriyle terk edilmiş, altyapı hizmetlerinin üretimi, daha çok kamu kesimine yönlenmiştir.

1970'li yıllardan itibaren gelişen teknolojik ve ekonomik olguların da etkisiyle, günümüzde, altyapı yatırımlarının finansmanında, özel sektörün, gerek sermaye gerekse bilgi birikimine ulaşması nedeniyle, yap-işlet-devret modeli yeniden ülkelerin gündeminde yerini almıştır.

Ülkemizdeki gelişmeler de dünyadaki gelişmeler çerçevesinde olmuş, Türk özel sektörünün, gelişerek, hemen hemen her sektörde faaliyet gösterebilecek sermaye birikimine ulaşması ve kamu kesiminin hızla gelişen rekabetçi ortamda hantal yapısı nedeniyle başarılı olamaması, yeni arayışlara neden olmuştur.

Bu arada, ekonomik küreselleşme süreci içerisinde, ulusal pazarların uluslararası rekabete açılması, altyapı projelerinin çokuluslu şirketlerin kıyasıya rekabet alanı haline gelmesi nedeniyle, birbirlerine karşı avantaj elde etmek isteyen uluslararası şirketlerin finansmanlı tekliflerle avantaj sağlama mücadelesi, yap-işlet-devret modelini ülkemiz için cazip hale getirmiştir.

Bu tasarının yasalaşması halinde tüm gözler enerji ihalelerine çevrilecektir. Konuyla ilgili hazırlanacak, keşif bedeli dahil, tüm aşamalarda hassas olmak, dikkatli davranmak, Enerji Bakanlığımız sorumluluğunda olacaktır. Bu konuda, ülkemizin, yurtsever tüm mühendislerine ve hükümetimize güvenimizin tam olduğunu belirterek, saygılarımı sunuyorum. (DSP, MHP ve ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Güzel.

Gruplar adına görüşmeler bitmiştir.

Şahsı adına, İstanbul Milletvekili Sayın Ilıcak söz istemişlerdir.

Buyurun.

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Soru soracaktım Sayın Başkan.

BAŞKAN – Öyle mi...

Şahsı adına başka söz isteyen var mı efendim? Yok.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Sayın Başkan, söz istiyorum.

BAŞKAN – Sayın Bakan, buyurun efendim.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; sizleri öncelikle saygıyla selamlıyorum. Gecenin bu saatinde, böyle bir önemli yasa tasarısını, böyle bir heyecan içinde görüştüğümüz için de memnuniyetimi belirtiyorum.

Bildiğiniz gibi, Türkiye Büyük Millet Meclisi, geçtiğimiz günlerde, özellikle enerji yatırımlarının önünü açabilmek, enerji yatırımlarına gerekli acil kaynağı bulabilmek bakımından, bir fikir birliği, bir konsensüs içinde Anayasasını değiştirdi.

Bu değişen Anayasada biz ne getirdik? Önce, Anayasanın 47 nci maddesini, daha sonra 125 ve 155 inci maddelerini değiştirdik.

125 inci ve 155 inci maddelerinde, imtiyaz sözleşmelerinde uluslararası tahkimin uygulanabilme imkânını getirdik ve yine, biraz önce, Meclisimizin yüksek kabulleriyle gerçekleşti, bu, uluslararası tahkim hususunun uygulanabilirliğini sağlamak bakımından uyum yasasını kanunlaştırdık.

Anayasanın 47 inci maddesinde getirdiğimiz değişiklik neydi? Anayasaya, ilk defa, özelleştirme hükmünü getirdik. 1982 Anayasasında mevcut hüküm devletleştirmeydi; devletleştirmenin nasıl olacağını belirleyen bir hüküm vardı. Biz, madde başlığına özelleştirmeyi ekledik ve yine, yaptığımız değişiklikle, devletin, hangi kamu yatırım ve hizmetlerini özel hukuk sözleşmeleriyle yapacağının kanunla düzenleneceği emrini getirdik. Şimdi görüşmekte olduğumuz tasarı da, Anayasanın değiştirilen 47 nci maddesinin emrettiği tasarıdır. Yani, Türkiye Cumhuriyeti Devleti hangi yatırımlarını özel hukuk sözleşmeleriyle yapacaktır; 47 nci maddedeki hüküm gereği, bu tasarıyı görüşüyoruz.

Tabiî, Türkiye'nin enerji yatırımlarına olan ihtiyacını, bu ihtiyaçların acilen gerçekleştirilmesi konusundaki gerekliliği, artık, ben, Mecliste tartışmak istemiyorum; kamuoyu bu ihtiyacı kabul etti ki, Türkiye Büyük Millet Meclisi, biz, bu noktaya geldik.

Şimdi, komisyona geçmek istiyorum. Ben, Plan ve Bütçe Komisyonumuzda, sayın üyelerimize, bütün bu ihtiyaçları dile getirerek konuyu açtım, anlattım; değerlendirmeler yaptı sayın üyelerimiz, değerli katkılarda bulundular.

Öncelikle şunu kabul etmemiz gerekiyor ki, bu akşam verilecek kararlarla, Türkiye Cumhuriyeti Devleti bir tercihte bulunacak. Ben, bütün konuşmaları dikkatle dinledim; şu anda görüşülmekte olan tasarının 1 inci ve 2 nci maddesine, değerli gruplarımızın hiçbir itirazı olmadı; yani, artık, Türkiye Devleti, elektrik üretiminin, dağıtımının, iletiminin, elektrik ticaretinin özel hukuk sözleşmeleriyle yapılabileceğini kabul edeceğine dair beyanlarda bulundu. Bu, bizim için sevindiricidir. Ben, bu kabul için, Türkiye Büyük Millet Meclisinde grubu bulunan bütün siyasî partilere teşekkür ediyorum. Artık, Türkiye Cumhuriyeti, şekeri nasıl üretiyorsa, tuzu nasıl naklediyorsa, bundan sonra, elektrik piyasasının kurulmasının, elektriğin, üretimi, dağıtımı, iletimi ve ticaretinin yapılmasının da özel hukuk sözleşmeleriyle yapılabileceğini kabul edecektir, buradaki beyanlara göre.

Yine, Türkiye Büyük Millet Meclisinin huzurunda da aynı şeyi söylüyorum; bu, bir tercih meselesidir.

Devam ediyorum: Şu anda, 15 dağıtım müessesesi var, Danıştaydan geçen; yine, 8 üretim tesisi var, santral var, Danıştaydan geçen. Bunlarla ilgili de, dağıtım müesseselerinde, 1,7 milyar dolar işletme hakkı devir bedeli var; 8 santralımızda da 1,24 milyar dolar işletme hakkı devir bedeli var; eğer, kabul edilirse, bu işletme hakkı devir bedellerinin de bir an önce Hazineye intikali sağlanır, Hazinemiz de aldığı bu paralarla, neticede, enerji sektöründe bir kaynak sağlar dedim.

Tabiî, şimdi, burada çok şey söyleniyor. Hemen oraya geçmek istiyorum; çünkü, burada, benden önce konuşan bir arkadaşımız dedi ki: "Bu santrallar, bu dağıtım müesseseleri, işte, böylesine küçük devir bedelleriyle peşkeş çekiliyor."

Bu ihale, gerek dağıtım ihalesi, gerek üretim ihalesi Refahyol Hükümeti döneminde ilan edilmiş ihalelerdir. Şartnamelerin bütün hükümleri Refahyol Hükümeti döneminde tespit edilmiştir, ilan edilmiştir ve yine, müracaatlar alınmıştır ve devir bedelleri de yine aynı şekilde tespit edilmiştir.

Benim elimde bir makam onayı var; diyor ki :

"25 görev bölgesi için, 30 yıllık işletme hakkı devir bedeli olarak toplam 2 milyar 625 milyon ABD Doları sabit bedel tespiti yapılmış; ayrıca, her görev bölgesi için ayrı ayrı bedeller belirlenerek, söz konusu bedellerin fiilî devir tarihi itibarıyle yüzde 50'sinin peşin, kalan miktarın ise 2 yılda 2 eşit taksitle alınması... 9 Ocak 1997

Olur

Recai Kutan"

Şimdi, böyle bir onay varken, böyle bir karar varken... Yani, tabiî "o gün Refah Partisi iktidarda, bugün Fazilet Partisi var; biz, Refah Partisinin yapmış olduğu bu işlem yanlış diyebiliriz" diyorsanız, ben, ona da saygı gösteririm; ama, böyle bir gerçeği inkâr edip, yok sayıp, burada, kalkıp, bu işin yapılmasında en küçük bir dahli dahi olmayan bir bakanı, bir hükümeti suçlamak, herhalde çok büyük bir yanlış olur.

Devam ediyorum :

OĞUZ TEZMEN (Bursa) – İki kişi değil.

ENERJİ VE TABİî KAYNAKLAR BAKANI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Devamla) – Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanımız ve üyelerimiz burada!..

Biz de, bu önergeyi hiçbir değişikliğe uğratmadan aynen buraya geçirdik. Bu önergeyi beğenmeyebilirsiniz. Ben, buradaki ihtiyacı dile getiriyorum. Doğrudur; bu düzenleme, şirketlere bir artı imkân sağlamaktadır. Bu artı imkânı, devlet lehine, milletin bir kuruşuna halel getirmeden nasıl geri alacaksak, biz, bunu geri alalım; oturalım, burada yeni bir önerge yazalım; ama, biz bu kaynağı yok etmeyelim; yazık ederiz; bu vebal, bu Meclisin sırtında kalır, bu vebal hepimizin omuzlarında kalır.

Ben, bunları, bir şantaj, bir tehdit için de söylüyor değilim. Eğer Meclisimiz emrederse, bu maddeyi çıkarır. Biz, yine, elimize bu iki hükmü alırız - ben, bu iki hüküm için de peşinen teşekkür ediyorum; bu da bir devrimdir; yani, bu Hükümet, bu Meclis, neticede enerji sektöründe bir başka devrimi gerçekleştirmiş olacaktır- ben, bundan da, bir fazla yatırımı nasıl yapabilirimin çabasını sürdürürüm. Yani, sanmayın ki, bizim, bir kişiye, bir kuruluşa bir sözümüz, bir taahhüdümüz var. Bizim tek sözümüz, tek taahhüdümüz, bu milletedir. Biz, hizmet için geldik, hizmet etme taahhüdüyle geldik ve onu gerçekleştirme çabasındayız.

Tabiî, burada çok şey söylendi. Bir defa, herkes şunu çok iyi bilmeli ki, bizim, burada, şu kapsam içinde sunduğumuz bütün sözleşmeler Danıştaydan geçmiştir. Bir yandan "Türkiye hukuk devletidir" diyeceksiniz, bir yandan da "aman, bu sözleşmeleri Danıştaydan geçirin, Danıştaydan geçirmezseniz, yarın öbür gün sayın bakanlar hakkında gensorular verilir" diyeceksiniz; ama Danıştaydan geçmiş, kabul görmüş, onaylanmış sözleşmelerle ilgili, sanki hiç Danıştay kararı yokmuş gibi bir sürü suçlamalarda bulunacaksınız. Danıştaydan geçtik, daha ne derelerden geçtik. Gittik, RTÜK deresinden geçtik. Bin türlü suçlamalar yapıldı, bin türlü şeyler söylendi burada; ama RTÜK'ün kararı ortadadır. RTÜK burada yapılan işlemin medya kuruluşlarıyla bir alakası olmadığına dair karar verdi.

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Hiç alakası yok!

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Devamla) – Siz hiçbir şeye itibar etmiyorsunuz ki Sayın Ilıcak!

KAMER GENÇ (Tunceli) – Hileli sermaye toplanması var.

BEYHAN ASLAN (Denizli) – Dinle!

KAMER GENÇ (Tunceli) – Canım, sen de dinle, niye pireleniyorsun?!

BEYHAN ASLAN (Denizli) – Ya dinle ya da çiçek sulamaya git.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Allah Allah! Yanlış anlatılıyor. Ben bilmiyor muyum Danıştaydan geri döndüğünü?!

ZEKİ ÇAKAN (Bartın) – Sus!... Tamam!..

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Devamla) – Sayın Başkanım, benim zamanım gidiyor, takdir eder misiniz...

OĞUZ TEZMEN (Bursa) – Ekler, ekler.

BAŞKAN – Ekleriz efendim...

Karşılıklı konuşmayalım.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Devamla) – Bu konunun burada halledilmesi lazım. Bu ,Türkiye Cumhuriyetinin çok önemli bir meselesi.

Sayın Ilıcak, Rekabet Kurulundan bahsetti. Rekabet Kurulunun belirlediği hususların sözleşmelere derç edilmesiyle ilgili bütün şirketlerden taahhüt aldık. "Bilmiyordum, Sayın Bakan gelsin cevap versin" dediniz, şimdi size cevabımı arz ediyorum.

Yine bir başka husus var. Şimdi, Danıştaydan geçen bütün bu imtiyaz sözleşmelerinde müşterek bir hüküm var. 9 uncu maddede deniliyor ki: "Sözleşmenin imzalandığı tarihten sonra mevzuatta meydana gelebilecek değişikliklerin tarafları etkileyen hükümleri sözleşmeye maliyetlerdeki artış ve azalışlar da toplam yatırım tutarına veya tarifeye aynen yansıtılacaktır." Bu, Danıştayın hükmü; bunu ben yazmadım. Şimdi, benim yaptığım iş, işte, şu değişen mevzuatı, Danıştayın şu hükmüne göre uyarlamaktır. Şu önergeyi şöyle yazabiliriz: "İşte, Danıştaydan geçen 9 uncu maddede belirlenen hüküm çerçevesinde gerekli uyarlama yapılacaktır." Bunu diyebiliriz; biz, memnun oluruz; ama, neticede, şu kaynağı biz yok etmeyelim.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Hiçbir şey yapmıyorsunuz!

VEYSEL CANDAN (Konya) – Hiçbir şey yapmıyorsunuz!

Tabiî, yap-işlet -o kanun 1997'de görüşülürken de belirtmiştim- yine Meclisin verdiği tarihî bir karardır. Dün geçti ajanslar, ABD Denizaşırı Özel Yatırım Şirketi OPIC'ten, deprem bölgesinde iki elektrik santralının yapımı için 300 milyon dolar finansman sağlanacak. Evet, iki santral için de daha evvelsi gün 300 milyon dolar bir kredi, bir finans imkânı geldi. Bunlar, hepimizin sevinmesi gereken hususlar.

Ben, tekraren söylüyorum, ben, tekraren ifade etmek istiyorum; hiçbir ısrarımız yok, hiçbir inadımız yok; 1 ve 2 nci maddeyle ilgili desteklerinize teşekkür ediyorum; 3 üncü madde konusundaki bütün önerilerinize açığım; isterseniz, gerekli görürse Yüce Meclisimiz, bu 22 milyar dolarlık yatırım gecikebilir, kalabilir, yapılmayabilir, geç olabilir; bunun kararını sizler vereceksiniz. Veyahut, bu önerge, buradaki ihtiyacı karşılamıyor, oturalım, yeni bir önerge yazalım diyorsanız, ona da hazırız. Biz, Yüce Meclisimizin yüce kararlarına karşı, her zaman boynumuzun kıldan ince olduğunu belirterek çalışıyoruz.

Ben, yine de, Meclisimizin vereceği desteğe şimdiden teşekkür ediyorum. Türkiye'nin elinden böyle bir imkânın alınmayacağına dair karar çıkacağı inancı içinde, hepinizi saygıyla selamlıyorum. (ANAP, DSP ve MHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Bakan.

MEHMET ALİ YAVUZ (Konya) – Sayın Başkan, soru sormak istiyorum.

BAŞKAN – Tabiî efendim, bir dakika... Sayın Bakan yerine otursun... Telaş etmeyin.

MEHMET ALİ YAVUZ (Konya) – Hayır, telaşımız yok efendim...

BAŞKAN – Buyurun efendim.

CEVAT AYHAN (Sakarya) – Eğer, söz imkânı varsa, ben de kişisel söz istiyorum... Son söz milletvekilinin...

BAŞKAN – Evet...

VEYSEL CANDAN (Konya) – Sayın Başkan, ben de söz istiyorum.

BAŞKAN – Hayır, iki kişiye verebiliyorum; Sayın Candan'a veremiyorum; Sayın Genç ve Sayın Ayhan'a vereceğim.

TURHAN GÜVEN (İçel) – Bir kişiye söz verilebilir Sayın Başkan...

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Ben, soru soracağım Sayın Başkan.

BAŞKAN – Tamam efendim.

Sayın Genç, buyurun efendim.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; ülkemiz ve rejimimiz için son derece hayatî bir konuyu müzakere ediyoruz.

Şimdi, Sayın Bakanı dinlediniz. Diyor ki -evvela, onun konuşmalarıyla başlayayım- Danıştayın yaptığı sözleşmenin 9 uncu maddesini burada okuyor... Danıştay, sözleşme yapmaz arkadaşlar; Danıştay, sözleşmeyi inceler. Gönderirsiniz oraya, Danıştay, hukukun genel ilkeleri çerçevesinde giden sözleşmeyi inceler. Danıştay ne bilsin ki, sen iktidar olarak, birtakım iş çevreleriyle işbirliği içinde olacaksın...

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Bu, onaylanmış sözleşme Sayın Genç.

KAMER GENÇ (Devamla) – Geleceksin anayasayı değiştireceksin, anayasada, tahkim sistemini getireceksin ve ondan sonra da, o tahkim sistemine uygun olarak... Yani, bu, çok hince bir madde. O sözleşme yapıldığı zaman, efendim, ileride mevzuatta bir değişiklik olursa, bu mevzuata göre idare değişiklik yapabilir. Şimdi getirilen bu hükümle, Danıştayın idaresinden geçmiş ve o zaman tahkime tabi olmayan burada çıkacak uyuşmazlıkları, yine Danıştay idare mahkemesinde, Danıştayda görüşecek sözleşmeleri. Şimdi getirdiğiniz bu kanunla ne yapıyorsunuz; tahkime götürüyorsunuz ve tahkimde de ne yapacaksınız, siz, özellikle bazı enerji ihalelerinde sözleşme yaptığınız yandaşlarınızın belirleyeceği kişileri hakem tayin edeceksiniz, o hakemlerin verdiği kararlara göre de devleti sömüreceksiniz, mesele bu, başka bir şey yok.

Efendim, biz, geçmişte yapılan ihale, Kepez'in var, Aktaş'ın var... Ben Danıştayla konuştum, diyorlar ki, bu şirketler, ihale şartlarını yerine getirmiyor. Hükümet de oturuyor yerinde. Biraz önce söyledi arkadaş. Yatırım yapıyor musunuz, köye elektrik üretim, dağıtımı için yatırım yapıyor mu bu şirket; yapmıyor; ancak, büyük şirkette, devlet kuruluşlarına elektriği satıyor ve hiçbir emeği de yok. Yani, devletin bir elektrik direğinden elektriği alıyor, farzedelim, yani miktarı tam bilmiyorum, 5 sente alıyor, kendi direğine alıyor, 7 sente, 9 cente satıyor. Yani, ne bir alınteri var, ne bir emeği var, ne bir yatırımı var, böyle bir imtiyaz verilmiş.

Değerli arkadaşlarım, bu memleket bizim. Biz kimseyle burada boşu boşuna kötü olmak da istemiyoruz; bizim istediğimiz, memleketimizin menfaatına, halkımızın menfaatına olan şeyleri yapalım, memleketin menfaatlarını, belirli güçlere, belirli menfaat odaklarına peşkeş çektirmeyelim. Bu memleket, eninde sonunda bize...

Şimdi bakın, biraz önce bir kanun çıkardık, biraz, orada, şimdi imtiyaz sözleşmelerini...

Şimdi, Anayasanın 47 nci maddesinde yapılan bir değişiklikle, devletin, kamu iktisadî teşebbüslerinin kamu hizmeti niteliğindeki hizmetlerini özel hukuk şartnamelerine göre yapılabileceği kanunla belirleniyor deniliyor.

1.1.1998 tarihinden itibaren yapılan sözleşmelerin de bu kapsama alınması konusunda Adalet Komisyonunda teklif geldi, biz, Komisyon üyeleri olarak bu teklifi, geçici maddeyi reddettik; ama, hangi güç, hangi menfaat çeteleri bu Meclisin içine sızdıysa, bunu, getirdi, Plan ve Bütçe Komisyonunda koydu. (ANAP sıralarından gürültüler) Tuhaflığa bakın ki, Sayın Bakan "ben, bunu beceremedim" diyor...

ENERJİ VE TABİî KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Sayın Başkan, bu Mecliste menfaat çetesi olmaz; lütfen, uyarın hatibi.

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI METİN ŞAHİN (Antalya) – Komisyonumuza da hareket ediyor.

BAŞKAN – Sayın Genç, sözlerinize dikkat eder misiniz.

KAMER GENÇ (Devamla) – Sayın Başkan... Bir dakika...

BAŞKAN – Sayın Genç, sözlerinize dikkat eder misiniz efendim.

KAMER GENÇ (Devamla) – Şimdi, Sayın Bakan diyor ki...

BEYHAN ASLAN (Denizli) – Aklın başında mı?! Allah Allah!..

KAMER GENÇ (Devamla) – Efendim, ben bir şey ifade etmek istemiyorum "biz âciz kaldık. İki muhalefet partisinin değerli kişileri geldi, bize önerge yaptılar" diyor.

Böyle laf olur mu sayın milletvekilleri?!. Yani, birtakım çetelere, menfaat gruplarına menfaat sağlayacak ifadeleri, siz dahi ifade etmekten âciz kalıyorsunuz. Böyle kanun yapmak olur mu?! Böyle uygulama olur mu?! Siz, bu düşünceyle nasıl memleketi idare ediyorsunuz, ben anlamıyorum?!

BEYHAN ASLAN (Denizli) – Çetesin sen, çete...

KAMER GENÇ (Devamla) – Değerli milletvekili arkadaşlarım, şimdi, zaten, bu kanun tasarısının 1 inci ve 2 nci maddesi işi hallediyor. Yani, burada nelerdir? Burada sayılanlar, bakın, köprü, tünel, baraj, sulama, içmesuyu, kullanma suyu, arıtma tesisi, kanalizasyon, haberleşme... bütün bunların hepsi..

BEYHAN ASLAN (Denizli) – Sen bunlardan anlamazsın!..

KAMER GENÇ (Devamla) – ...ve bu, sonradan da bu kanunla...

BEYHAN ASLAN (Denizli) – Sen ne anlayacaksın barajdan, yoldan!.. Sloganlardan anlarsın!..

KAMER GENÇ (Devamla) – ... işte, enerji üretim, iletim, dağıtım işlerini tümüyle özel hizmet olarak kabul ediyor. Özel hizmet olarak kabul ettikten sonra, tamamen, işte, yarına ne olacak; ilgili bakan kendisine yakın bir özel şirkete bunları yaptıracak, ihalesini yapacak, mukaveleyi kim yapacak; mukaveleyi kendi bürokratı yapacak.

ZEKİ ÇAKAN (Bartın) – Bunu oku!..

KAMER GENÇ (Devamla) – Ben hepsi için demiyorum. Kendi bürokratı... Tabiî ki, çok onurlu, çok memleketsever bürokratlarımız var; ama, içlerinde çok, gerçekten, kendi menfaatını ülke menfaatının çok üstünde tutan insanlarımız var. Örnekleri çok; burada isim belirtmek istemiyorum. Ha, ne yapacak?..

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) - Senin gibi!..

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) - Delillerin var mı?

KAMER GENÇ (Devamla) – Benim utanılacak bir şeyim yok ki!..

BAŞKAN – Sayın Genç...

KAMER GENÇ (Devamla) –... benim utanılacak bir şeyim olsa, ben buraya gelip konuşmam. (ANAP sıralarından gürültüler)

ZEKİ ÇAKAN (Bartın) – Sen yalan söylüyorsun!.

BAŞKAN – Sayın Genç, hakaret ediyorsunuz...

BAŞKAN – Sayın Genç...

KAMER GENÇ (Devamla) –Ha, ne yapacak sayın milletvekilleri, ne yapacak?.. (ANAP sıralarından gürültüler) Bunlar ne yapacaklar; kendi adamlarına ihaleyi verecekler. İhaleyi de verdikten sonra, hakemi kimi tayin edecekler; yine, kendi adamlarını yapacaklar.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Hani delillerin?..

KAMER GENÇ(Devamla) – Değerli arkadaşlarım, ondan sonra siz, devleti bir talan meydanına çevireceksiniz; bizim dediğimiz bu.

BEYHAN ASLAN (Denizli) – Sen savcı mısın?!

KAMER GENÇ (Devamla) – Değerli milletvekilleri, bakın, bundan önce örnekleri görülmüştür. Bir bakıyorsunuz, adam bir yerde genel müdür, bir yerde müsteşar. Bir ihale yapıyor... Yani, bu kanunun uygulamalarını size göstereyim: İhaleyi yapacak, A firmasına verecek, müsteşarlığı... Yani, o A firmasının istediği nitelikte ihaleyi yapacak, ondan sonra diyecek ki, falancayı da ben hakem tayin ediyorum, tahkim olarak atıyorum, diyecek, ayrılacak, bir süre sonra gidecek; o müesseseyle bu işi ortak yapacak. Bizim dediklerimiz bunlar. Bunlar olmadı mı; var. İsim de söylemek istemiyorum burada. Onun için değerli milletvekilleri, hele gecenin bu saatinde bu kanun tasarılarını bence, burada müzakere etmek... Keşke, isterdim ki -şu saatte halkın hepsi uyumuş belki de, çok az insan var- halkın karşısına çıkalım, bütün devletin arşivlerini açsın bakalım burada; siz, bir daha halkın içinde gezebilecek cesareti bulacak mısınız; bulamazsınız, bulamazsınız...

AHMET KABİL (Rize) – Sen nasıl geziyorsun?

KAMER GENÇ (Devamla) – Değerli milletvekilleri, bakın, 1985 yılında... Sayın Bakan karşımızda oturuyor. Ne yaptılar; otoyollarla ilgili bir kararname çıkardılar; 1985 yılında bitmiş otoyol ihalelerini, dolar üzerinden yapılan ihaleleri 1989 yılında bir kararname çıkardılar, yandaşlarına, o zamanın parasıyla 10 trilyon lira, bugünün parasıyla 1 katrilyon lira para verdiler; Anayasa Mahkemesine gittiler. (ANAP sıralarından gürültüler)

BEYHAN ASLAN (Denizli) – Ne oldu sonra?

KAMER GENÇ (Devamla) – Değerli milletvekilleri, biz, Türkiye'de kimin, neyin peşinde olduğunu biliyoruz. (ANAP sıralarıdan gürültüler)

AHMET KABİL (Rize) – Sen ne biliyorsun?!

KAMER GENÇ (Devamla) – Bakın, bağırmanıza, çağırmanıza gerek yok, kürsü burada, çıkarız, belgeleri koyarız ortaya; birileri utanacak burada.

BEYHAN ASLAN (Denizli) – Utanacak sensin!...

KAMER GENÇ (Devamla) – Benim arkamda utanacak bir şeyim yok. (ANAP sıralarıdan gürültüler)

KAMER GENÇ (Devamla) – Ben, menfaat çeteleriyle işbirliği içinde değilim. Ben, müteahhitlerle işbirliği içinde değilim.

BEYHAN ASLAN (Denizli) – Çiçeklerden bahset!...

KAMER GENÇ (Devamla) – Ben, devleti çevreme talan ettirmiyorum. Lütfen, rica ediyorum... Bırakın da şu memlekette biz de, artık, şey edelim...

BEYHAN ASLAN (Denizli) – Sen çiçekle meşgulsün; ne yapacaksın devleti falan?!

KAMER GENÇ (Devamla) – Şimdi, getirilen bu kanun tasarısı, Türkiye için büyük bir tuzaktır; Türkiye'nin geleceğini, özellikle birtakım müteahhit şebekelerinin karşısında ipotek altına almaktır.

BEYHAN ASLAN (Denizli) – Sen çiçeklerle meşgulsün, çiçeklerle... Ne işin var senin devletle falan?!

KAMER GENÇ (Devamla) – Değerli milletvekilleri, bakın, bu enerji ihalelerinin büyük bir kısmını medya patronları almıştır. Medya patronlarının iradesi karşısında koskoca Meclis durmadıktan sonra, yarın, bir bakan mı duracaktır; bir genel müdür mü duracaktır; bir müsteşar mı duracaktır?

KAMER GENÇ (Devamla) – Bakın, ben, bunları söylüyorum, bir sene içinde, iki sene içinde bunun memlekette ne kadar büyük pahalılığa mal olduğunu göreceğiz.

Değerli milletvekilleri, benim kimseyle kişisel husumetim yok. Bu memleket bizim memleketimiz. İnsanlarımız açlıktan kırılırken, çocuklarımız okul bulamazken, hastane bulamazken, deprem bölgesindeki insanlarımız çadırda tir tir titrerken, biz bunların...

KAMER GENÇ (Devamla) – Efendim...

BEYHAN ASLAN (Denizli) – Sen de çiçeklerle meşgulsün!..

KAMER GENÇ (Devamla) – Ben, çiçeklerle meşgulsem, gel seni de meşgul ettireyim çiçeklerle!.. (Gülüşmeler, ANAP sıralarından gürültüler)

BAŞKAN – Sayın Genç, toparlayın lütfen...

KAMER GENÇ (Devamla) – Değerli milletvekilleri, aslında, çiçek kadar narin şey var mı? (Gülüşmeler)

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Genç...

BEYHAN ASLAN (Denizli) – Sen de çiçekle meşgulsün. Ne var?!

BAŞKAN – Sayın Genç, lütfen bağlayın efendim.

KAMER GENÇ (Devamla) – Peki, bağlayayım.

Sayın milletvekilleri, bakın, özellikle şunu vurgulamak istiyorum; bu memleket bizimdir. Biz, Türkiye'de hizmetin en iyi şekilde yapılmasını istiyoruz. Bunu yaparken de, Ahmet'in, Mehmet'in iyi niyetine bu işi bırakmayalım; burada objektif kurallar koyalım, geçmişteki uygulamaları da hesaba katalım, memleketimizi üç beş tane hırsızın at oynatacağı bir hale getirmeyelim. Biz bunu istiyoruz.

Ben de çıkarım, herkese saygılar sunarım, bakanlara saygılar sunarım; ben de giderim, herkesin nezdinde itibarım olur; ama, bu memlekete karşı duyduğumuz vatandaşlık duygusunun, ruhumuzda ve üzerimizde yarattığı bir sorumluluk duygusu var. Bize oy veren insanların bizden bir beklentisi var. Bu beklentiyi burada dile getirmiyorsak, o zaman insanlık vasıflarımızdan bir kısmı eksik demektir.

Saygılar sunuyorum efendim.

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Genç.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Sayın Başkan...

ZEKİ ÇAKAN (Bartın) – Sayın Başkan... Sayın Başkan...

BAŞKAN – Sayın Çakan, bir dakika efendim. Sayın Bakan söz istiyor; sataşma Sayın Bakana, size değil ki.

ZEKİ ÇAKAN (Bartın) – Benim hangi konuda söz isteyeceğimi bilmiyorsunuz. Müsaade ederseniz...

BAŞKAN – Ama, Sayın Bakan daha önce söz istedi... Hükümet önce değil mi?

CENGİZ ALTINKAYA (Aydın) – Sayın Başkan..

CENGİZ ALTINKAYA (Aydın) – Ben de bir açıklama yapmak istiyorum.

BAŞKAN – Ne hakkında efendim?

CENGİZ ALTINKAYA (Aydın) – Otoyollarla ilgili bir kararnamenin Anayasa Mahkemesine götürüldüğüne dair bir ifadesi oldu.

BAŞKAN – Bir dakika efendim... Önce Sayın Bakana söz vereceğim.

CENGİZ ALTINKAYA (Aydın) – Beni işaret ederek bu ifadeyi kullandı. Bu konuda söz istiyorum.

BAŞKAN – Müsaade eder misiniz efendim... 61 inci maddeye göre, yerinizden, kısa bir söz vereceğim size; ama, önce Sayın Bakana söz vereceğim.

Buyurun Sayın Bakan.

ENERJİ VE TABİî KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Sayın Başkanım, sataşma nedeniyle çok kısa bir iki hususu arz etmek istiyorum.

BAŞKAN – Buyurun efendim.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkanım, bana dedi ki "Senin gibi." Ben de "ben senin gibi değilim" dedim; yani, burada...

BAŞKAN – Affedersiniz efendim "yalancı" dediniz.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Evrakları getirelim, beraber inceleyelim o zaman.

BAŞKAN – Efendim, sataştınız ve ben de sataşma üzerine söz veriyorum, o da kendisini savunacak.

Buyurun Sayın Bakan.

Tabiî, Sayın Genç'in şu andaki ifadelerine bakarsak, ağzından çıkanı kulağının duymadığını söylemek durumundayız.

Burada, beni yalancılıkla itham etti. Benim burada söylediğim bütün sözler zabıtlara geçmiştir. Benim söylediğim sözlerin içerisinde bir tek hilafı hakikat, bir tek yalan beyan varsa Sayın Genç, her şey açık, ne istiyorsanız getireceğim...

KAMER GENÇ (Tunceli) – Getirin, evrakları beraber inceleyelim o zaman.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Devamla) – Bunu, gelin, buyurun, bu kürsü sizindir, anlatın, izah edin, ispat edin; ama, tabiî, bundan sonrasını da sizinle başka yerde halledeceğiz Sayın Genç.

Teşekkür ediyorum. (ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN - Teşekkür ederim Sayın Bakan.

Sayın Şahin...

ZEKİ ÇAKAN (Bartın) – Sayın Başkan...

BAŞKAN - Bir dakika efendim, Komisyona da sataştı, o da söz istiyor. Sırayla.

Buyurun Sayın Şahin.

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI METİN ŞAHİN (Antalya) – Sayın Başkanım, Plan ve Bütçe Komisyonunda görev yapan ben ve 39 arkadaşımızın hepsi yurtseverdir. Bu çeşit ağır ithamlar, hiçbir parlamenterimize yakışmıyor. Gerçekten fevkalade kırıldık, üzüldük...

BAŞKAN - Efendim, Sayın Genç zaten onu kastetmedi.

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI METİN ŞAHİN (Antalya) – Olur mu efendim, Komisyonumuzda alınan kararlardan dolayı hepimizi suçladı..

BAŞKAN - Hayır efendim, kastetmedi...

KAMER GENÇ (Tunceli) – Tutanakları getirip, inceleyelim efendim.

BAŞKAN - Kastetmedi efendim, kastetmedi; hayır.

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI METİN ŞAHİN (Antalya) – Öyle şey olur mu, Komisyonumuzda alınan karar için suçluyor. Bu kararı biz alıyoruz; 39 arkadaşım ve ben, 40 arkadaş birlikte alıyoruz. Hepimiz yurtseveriz; burada, bu tip şeylere söz atma hakkı yok. (DSP, MHP ve ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN - Teşekkür ederim efendim.

Sayın Çakan, buyurun efendim, yerinizden.

ZEKİ ÇAKAN (Bartın) – Mikrofonu açın.

BAŞKAN - Buyurun efendim, numaranızı yazın verilir söz.

ZEKİ ÇAKAN (Bartın) – Tamam efendim, siz söz verin.

BAŞKAN - Açıyorlar efendim, çok basit bu numaraları yazmak; şifreyi giriyorsunuz, onun için 40 milyon dolar verdik buna, malumunuz.("Bravo Başkan" sesleri, alkışlar)

Buyurun efendim.

ZEKİ ÇAKAN (Bartın) – Sayın Başkan, değerli arkadaşlar; bu hükümete güvenoyu veren her milletvekilinin, tekrar ediyorum, bu hükümete güvenoyu veren her milletvekilinin, hükümetin icraatları konusunda, yanlışlar dile getirildiğinde, açıklama hakkı vardır.

BAŞKAN - Siz, yeni bir sataşmaya meydan veriyorsunuz efendim.

ZEKİ ÇAKAN (Bartın) – Türkiye Cumhuriyeti Danıştay İdari İşler Kurulu, Esas No: 1998/194, Karar No: 1998/211 -Danıştayın kararı- mevzuat: Madde 9 "Sözleşmenin imzalandığı tarihten sonra, mevzuatta meydana gelebilecek değişikliklerin tarafları etkileyen hükümleri sözleşmeye maliyetlerdeki artış veya azalışlarda, toplam yatırım tutarına ve/veya tarifeye...

BAŞKAN – Bunu, demin, Sayın Bakan konuşmasında okudu efendim.

ZEKİ ÇAKAN (Bartın) – ...aynen yansıtılacaktır" denilmektedir. Bu, Danıştayın kararıdır. "Bakan yalan söylüyor" diye, bütün milletvekillerini yanıltmıştır; işte, doğrusu elimizdedir.

BAŞKAN – Efendim, Sayın Bakan açıkladı; bir.

BAŞKAN – Sayın Bakan, bunu okudu efendim.

ZEKİ ÇAKAN (Bartın) – Sayın Bakan gönderdi; o, okumadı kürsüden

BAŞKAN – Siz de teyit etmiş oldunuz.

ZEKİ ÇAKAN (Bartın) – Ben açıklıyorum.

BAŞKAN – Teşekkür ederim efendim.

ZEKİ ÇAKAN (Bartın) – Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Sayın Cengiz Altınkaya, buyurun efendim. Yerinizden lütfen.

MEHMET DÖNEN (Hatay) – Sayın Başkan, orada yanlışlar var, "sözleşme yapmaz, karar verir" dendi, "sözleşme yapmaz" dendi.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Sözleşmeyi tasdik etmiyor mu, sözleşmeyi kim tasdik ediyor...

MEHMET DÖNEN (Hatay) – Kim yapıyor?

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Danıştay tasdik ediyor

MEHMET DÖNEN (Hatay) – Her önüne gelenin noteri mi Danıştay?!

BAŞKAN – Bir dakika efendim... Bir dakika...

Sayın Cengiz Altınkaya, yeni bir sataşmaya meydan vermeden; buyurun efendim.

CENGİZ ALTINKAYA (Aydın) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; biraz önce konuşan milletvekili, geçmişte -yılını yanlış söylediler, 1985 diye- 1989 yılında otoyolların yürütülmesiyle ilgili bir Bakanlar Kurulu kararının mahkemeye kadar gittiğini ifade ederek, gerçekleri gizlemiştir. O zaman, ekonomik şartlar nedeniyle yürüyemez hale gelen bu projelerin sağlıklı bitirilmesi için, hükümet, bir tedbir almıştır ve zamanın Bakanı olarak da, Bakanlar Kuruluna o taslağı sevk eden Bakan bendim. Neticede, o günleri -tabiî, nesiller değişiyor- hatırlayan var, hatırlamayan var; bu olay mahkemeye intikal etmiş de, neticesi ne olmuş kısımını da ihmal etmemek gerekir.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Kaça kaç karar verildi?

CENGİZ ALTINKAYA (Aydın) – Bu hadisenin bir kısmını söyleyip, gerisini saklamak, kasten bir suçlama yaratmaktır. O bakımdan, ben, müsaade ederseniz, o hadisenin sonunu ifade etmek için söz istedim. O hadisedeki kişiler, Anayasa Mahkemesinde, Yüce Divanda yargılanmıştır ve sonuçta yargılanan kişiler, bakanlar suçları olmadığı için beraat etmişlerdir. Bazılarının ifade ettiği gibi, ne zaman aşımı, ne de delil yetersizliğinden değil, yapılan işlemler suç teşkil etmediği için beraat hadisesi neticeye bağlanmıştır.

Bilgilerinize arz ederim.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ederim efendim.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkan, bir tek cümle söyleyeceğim.

BAŞKAN – Bir dakika efendim. Müsaade eder misiniz efendim, hiç bana müsaade etmiyorsunuz.

Sayın Ayhan, ben, demin zatıaliniz yoktunuz, "kişisel söz isteyen var mı" dedim, Sayın Ilıcak soru sormuş, ben öyle zannetmiştim, kimse istemedi, onun için Sayın Bakana söz verdim, Sayın Genç'e de 61'e göre, son söz milletvekiline göre verdim, müsaade ederseniz maddelerin birinde vereceğim.

Teşekkür ederim efendim.

Sayın Ilıcak, sualiniz.

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Sayın Başkan, delaletinizle Sayın Bakanımıza bir soru sormak istiyordum.

Bakanlık, Rekabet Kuruluna, o zaman, bu iki şartını geri çekmesi için "mevzuat değiştikten ve teknik altyapı oluştuktan sonra Rekabet Kurulunun iki şartı yerine getirilecek" demişti, acaba ne gibi bir mevzuat değişikliği oldu ve ne gibi bir teknik altyapı oluştu?

Üçüncü sorum şu: "Tahkim imkânının geriye doğru uygulanmasıyla şirketlere bir artı imkân sağlanacağını" beyan etti Sayın Bakan. Bu artı imkânın parasal değeri nedir? Bunu öğrenmeyi arzu ediyoruz.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Ilıcak.

Sayın Yavuz, buyurun.

MEHMET ALİ YAVUZ (Konya) – Sayın Başkanım, delaletinizle Sayın Bakana bir sorum var.

Sayın Bakan, biraz önceki konuşmasında "çok güzel ihalesiz işler yapıyoruz" diyor, İhalesiz iş veriliyor. Bu beceriyi, neden, 17 kilometrelik Konya-Hadim Göksu, Mavi Tünelinde göstermiyor? Dördüncü kez ihalesi iptal edilen Konya Ovası Sulama Projesinin en önemli halkası olan bu projeyi neden ihale edemiyor, defalarca söz vermesine rağmen, neden, ihalesi bugüne kadar yapılamadı?

Arz ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ederim efendim.

Sayın Bakan, cevaplandırır mısınız...

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Efendim, önce, Sayın Ilıcak'ın Rekabet Kuruluyla ilgili kararlara ilişkin sorularına cevap vermek istiyorum. Rekabet Kurulunun dört tane önerisi oldu bize; biri, eşitlik ilkesiydi; yani, aynı abone gruplarına eşit davranılsın ilkesiydi. Bu, zaten, bizim Rekabet Kuruluna gönderdiğimiz sözleşmelerde mevcuttu.

Bir diğeri, ortaklık yapısı, Rekabet Kurulunun onayı alınarak değiştirilsin deniliyordu. Bu da zaten mevcuttu. Bu dört şartın ikisi bu şekilde yerine gelmişti.

Diğer karar, 1 megavatın üstü müşterilere başka bölgelerden de enerji alabilme imkânı getirilmeseydi. Biz, burada "yasal düzenleme yapılınca, devir sözleşmesine konulacak" hükmünü getirdik. Rekabet Kurulu bu hükmü kabul etti ve biz, bütün şirketlerden, bu yasal düzenleme yapıldıktan sonra, bu hususun sözleşmelere konulacağı konusunda taahhüt aldık, hepsinin taahhütnamesi var.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Efendim, elektrik piyasasının düzenlenmesi konusunu, yani serbest alım satımla ilgili yasa tasarımızı Meclisimizin huzuruna getireceğiz ve eğer Meclisimizde kabul görürse, bu gerçekleşecektir. Yani, bir regulatory bodynin kurulması; serbest alıcıların, serbest satıcıların bulunduğu, serbest satıcıların elektriği bir havuza verip, serbest alıcıların da o havuzdan alacağı bir düzeni Meclisimizin takdirlerine sunacağız. Niye Türkeye'de olmasın? Birçok ülkede, sabah televizyonunuzu açtığınızda "bugün A şirketinde elektriğin kilovat saati 3 sent, B şirketinde 5 sent" diye, bir serbest rekabet içerisinde üretilen elektriğin, tüketiciye sunulma imkânı var; biz bunu hedefliyoruz. İşte, o yasa çıktığında... Rekabet Kurulu da, bizim bu talebimizi haklı gördü, kabul etti. Şirketlerden aldığımız bu taahhütler tahtında bu kısmını da, bu üçüncü kararı da bu şekilde geçmiş olduk.

Diğer karar, aboneye elektrik satışında fiyat farkı yaratılsın; yani, bir fiyat aralığı yaratılsın ve rekabetle bu fiyat aralığında farklı fiyat uygulanabilsin. Zaten bizim hedefimiz de o; bunu da, biraz önce belirttiğim elektrik piyasası kanununu gerçekleştirdiğimizde uygulama imkânı bulacağız.

AYŞE NAZLI ILICAK (İstanbul) – Az mı?!

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Sayın Ilıcak, haydi bunu çıkaralım, ayıralım; yani, ille de, bizim medyaya kıyak yapmak gibi bir ihtiyaç içinde olduğumuzu iddia ediyorsanız, ben de size bir teklifte bulunuyorum: Dağıtımla ilgili kısmını çıkaralım; ama, 19 milyar dolara yazık etmeyelim. (ANAP sıralarından alkışlar)

Şirketlere sağlanan artı imkânlarla ilgili sorunuza gelince: Kimsenin kulağına bir şey fısıldanmaz, ben müneccim değilim ve ben, aralık ayında hükümetten ayrıldım. Herhalde, tekrar dönüp hükümette Enerji Bakanı olacağımı bileceğim; tekrar, hükümetin bu şekilde devam edeceğini bileceğiz; medya patronlarının kulağına da bir şeyler fısıldayacağız. Hiç endişeniz olmasın, biz, kimsenin kulağına bir şey fısıldamayız.

Sayın Yavuz'un sorusuna da yazılı cevap vereceğim; çünkü, ben, bu soruyu çok cevaplandırdım. İnşallah, Allah nasip eder, yine, biz, bu Mavi Tünel Projesini de bir ikili anlaşmaya koyma imkânı buluruz ve ihalesiz veririz, en hızlı bir şekilde yaparız diyorum.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Bakan.

Tasarının tümü üzerindeki görüşmeler bitmiştir.

Tasarının maddelerine geçilmesini oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

1 inci maddeyi okutuyorum :

MADDE 1. – 8.6.1994 tarihli ve 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanunun 2 nci maddesine “haberleşme” kelimesinden sonra gelmek üzere “enerji, üretim, iletim, dağıtım ve ticareti” ibaresi eklenmiştir.

BAŞKAN – 1 inci madde üzerinde, Fazilet Partisi Grubu adına, Sakarya Milletvekili Sayın Cevat Ayhan; buyurun efendim. (FP sıralarından alkışlar)

FP GRUBU ADINA CEVAT AYHAN (Sakarya) – Sayın Başkan, muhterem üyeler; 298 sıra sayılı Bazı Yatırımlar ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devlet Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanunun değiştirilmesine dair kanun tasarısının 1 inci maddesinde Fazilet Partisi Grubu adına söz almış bulunuyorum.

1 inci madde "3996 sayılı Kanunun 2 nci maddesinde "haberleşme" kelimesinden sonra gelmek üzere enerji, üretim, iletim, dağıtım ve ticareti ibaresi eklenmiştir" diye, kanunun uygulama sahasını bu konulara da teşmil etmektedir.

Değerli arkadaşlar, görüştüğümüz kanun tasarısı, yap-işlet-devret modeliyle verilecek olan kamu ihalelerinde yeni düzenlemeler getirmektedir. Kamu ihalelerinde esas, kamu menfaatlarının korunması, işin de teknik şartlarına uygun olarak yapılıp, tamamlanmasıdır.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Toparlarsanız memnun olurum.

CEVAT AYHAN (Devamla) – Getirin bu protokolları, görelim. Vermezler, sırdır bunlar. Niye; milletvekili göremez, kimse göremez. Kime ne menfaat temin etti, bunları görmemiz lazım; ama, devlette ihaleler hep böyle yapılıyor, bilesiniz. Bu millet böyle soyuluyor; tabiî, böyle soyulduğu için para yetmiyor.

Bakın, önümde bir tablo size, çıkardım daha önceden. Devletin vergi gelirlerinin faize giden payı 1980'de yüzde 4,6'ymış, 1985'te yüzde 18 olmuş, 1990'da yüzde 31 olmuş, 1991'de yüzde 51 olmuş, 1996'da yüzde 67, 1997'de yüzde 48'e düşürmüşüz bizim hükümet döneminde, 1998'de yüzde 67, 1999-2000'de yüzde 88. Para yetmiyor, santral yapamıyoruz, enerji dağıtamıyoruz; git, dışarıdan, pazarlıkla ver işleri, dağıt... Hiç olmazsa, ihaleyle yapın bunu. El insaf!.. Kimin malını kime peşkeş çekiyoruz arkadaşlar!..

BAŞKAN – Efendim, toparlar mısınız...

CEVAT AYHAN (Devamla) – Onun için, bunları tasvip etmemiz, bunları amme vicdanının tasvip etmesi mümkün değil.

Bunların karşısında olduğumuzu ifade ediyor, hepinizi hürmetle selamlıyorum. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Ayhan.

Efendim, gruplar adına başka söz isteyen?..

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Sayın Başkan, kısaca bir iki hususu düzeltmek istiyorum.

BAŞKAN – Buyurun efendim.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Sayın Başkan, kıymetli üyeler; sizleri saygıyla selamlıyorum.

Sayın Ayhan'ın dilindeki yaralayıcılığı, seçtiği kelimelerdeki üslubu kendisine havale ediyorum; fazla da bir şey söylemek istemiyorum. Hiçbir konuda, hiçbir yatırımı, babamızın çiftliğini veya binasını yapıyor gibi de yapmıyoruz. Biraz sonra, Sayın Ayhan'ın altında imzası olan bir kararnameyi kendisine göndereceğim. Aynı, biraz önce, kınadığı sistemle...

İ. SÜHAN ÖZKAN (İstanbul) – Çıkın kürsüden okuyun Sayın Bakan; biz de dinleyelim.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Tabiî... Tabiî... Size de göndereceğim.

Ilısu Barajıdır... Ilısu Barajının pazarlık usulüyle ihalesiz yapılması konusunda Sayın Necmettin Erbakan'ın Başbakan olduğu hükümette kararnamenin altında imzası var. Herhalde, şimdi de, dönüp "ne yapalım, o, o zamandı" mı diyecek; bilemiyorum.

Teşekkür ederim Sayın Başkan. (ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Bakan.

Efendim, gruplar adına başka söz isteyen?.. Yok.

Şahıslar adına, Erzurum Milletvekili Sayın Aslan Polat; buyurun efendim.

VEYSEL CANDAN (Konya) – Sayın Başkan...

BAŞKAN – Sayın Candan, bir şey mi istediniz?

VEYSEL CANDAN (Konya) – Sayın Başkan, 1 inci maddede şahsım adına söz istemiştim.

BAŞKAN – Ama, üçüncüsünüz...

VEYSEL CANDAN (Konya) – 2 nci madde üzerinde...

BAŞKAN – 2 nci maddeye gelmedik, daha 1 inci maddeyi görüşüyoruz; zatıâlilerinizin de söz istemi üçüncü sırada. Tabiî, sabahın 03.00'ü; onun da farkındasınız. Sahura 2 saat kaldı.

Buyurun Sayın Polat.

ASLAN POLAT (Erzurum) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; hepinizi saygıyla selamlarım.

Şimdi, çok kısa bir şey söyleyeyim. Bir taraftan, saat 03.00 oldu, işte, bir an önce bunları konuşalım deniyor; bir taraftan da Türkiye'nin en büyük yatırımları...

BAŞKAN – Hayır, ben öyle bir şey demedim efendim.

ASLAN POLAT (Devamla) – Hayır, ben sizin için demiyorum, genel için söylüyorum. Tabiî, size saygım sonsuz. Onu demiyorum.

BAŞKAN – Tabiî, o ayrı.

ASLAN POLAT (Devamla) – Halbuki, burada bir konu var. Çok kısa da onu söyleyeyim, ondan sonra gidelim. Bakın, saat 03.00 olmuş, son derece önemli konular; bu var, biraz sonra Koç Üniversitesi var; böyle devam ediyor. Her birisi de Türkiye'nin çok hassas olduğu konular; ama, saat 03.00'te, 04.00'te, 05.00'te bunları tartışacağımıza normal bir zamanda tartışsak, biz de daha rahat tartışırız, bizi dinleyenler de daha rahat dinlemiş olurlar...

BAŞKAN – Tabiî... Tabiî... Ama...

ASLAN POLAT (Devamla) – Mesela, Sayın Başkan...

BAŞKAN – Affedersiniz, ben, bir dakika sözünüzü keseceğim; o hakkınızı da vereceğim.

Beş grup başkanvekili öneri getirdiğiniz için, maalesef, bu eziyete sizinle beraber hepimiz katlanıyoruz. Yoksa, birinci öneri "cumartesi günü bitene kadar" idi; ama, ne olduysa, geceyarısı operasyonu yaptınız. Onun için hep beraber çekeceğiz efendim.

Buyurun.

ASLAN POLAT (Devamla) – Sayın Başkanım, teşekkür ederim; ama, ben, şimdi şahsım adına konuşuyorum, grup adına değil. Bu, benim şahsımdan değil...

BAŞKAN – Tabiî... Bana vesile verdiğiniz için, ben de içimi dökmüş oldum.

Buyurun Sayın Polat.

ASLAN POLAT (Devamla) – Tamam Sayın Başkanım.

Yalnız, bir konuyu da anlamadığım için, şurada sormak istiyorum. Bakın, şimdi, Sayın Bakanım -tabiî, sizinle ilgili değil- 1995 yılına kadar Anayasa Mahkemesi bu özel hukukla yapılan enerji ihalelerini iptal etmeden önce de yine içhukukumuzda bir tahkim gibi özel şartlar vardı; ama, yapılan enerji ihalelerinde -siz yeni geldiniz, sizin için söylemiyorum- ortalama olarak 12 sentten elektrik aldığımız santral var. Ortalamamız 6, 7 veya 8 sente geliyor. Dünya ortalaması kaç dersen; 3,5 sent.

Bunun için, neticenin özü şudur: Elektrik ihalelerinde yap-işlet-devret metotlarıyla yapılan pazarlıklarda -ister acemilik deyin ister şartların müsait olmamasından deyin- pahalı bir anlaşma yapılmıştır ve elektrik ülkemize pahalı gelmiştir. Bunun, bugünle ilgilisi yok; taa, 1980'lerden beri gelen rakamlardır. İşte, bütün konu buradan geliyor.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

ASLAN POLAT (Devamla) – Sayın Başkan...

BAŞKAN – Zamanınızı çalmıştım; onun için, buyurun.

ASLAN POLAT (Devamla) – Sayın Başkanım, şimdi, burada, birincisi, şeyde anlaşamıyorlar; yani, mesela bir zaman dilimi geliyor ki, 2005 yılında mevcut santrallar devreye girerse üretilecek enerji o andaki ihtiyacımızdan fazla; ama, bir başka sene, 2007 ve 2008 senesinde ise, programı tam planlanmadığı için, bu sefer de, lazım olan enerjiden daha az gaz alma durumu meydana geliyor. Burada bir dengesizlik var. Bu dengesizliği örtmemiz için, Devlet Planlama Teşkilatı ile sizin projelerinizin çakışması lazım.

Şimdi, Enerji Bakanlığı diyor ki "ben portföyümdeki projeleri götürüyorum; ama, mesela, Çoruh Barajında derivasyon 2007 yılında bitecek demişim; ama, daha istimlakını bile yapamamışım." İşte, o zaman da, şunu sormak ister vatandaş: Madem siz bakanlıksınız, yapmış olduğunuz projelerin hem zamanında bitmesini hem fiyatlarını hem yapım şartlarını iyi kontrol etmeniz lazım. Yani, siz, bir Devlet Planlamaya veya bir devlet kuruluşuna veya herhangi bir taahhütte "ben şu barajın temelini attım, 2007 yılında bitecek" diyorsunuz; ama, daha 2010'da, 2015'te bile bitiremiyorsanız; o zaman, hataları biraz da kendinizde aramak zorundasınız. Neden, ne yapıyoruz ki bu santralları zamanında yapamıyoruz diye düşünmeniz gerekir.

Şimdi, Sayın Başkanım, zaten 2 nci maddede de konuşacağım; orada devam edeyim.

Teşekkür ederim. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim efendim.

Aydın Milletvekili Sayın Sema Pişkinsüt; buyurun efendim. (DSP sıralarından alkışlar)

SEMA TUTAR PİŞKİNSÜT (Aydın) – Sayın Başkan, çok değerli milletvekilleri; aslında, yürürlük ve yürütme maddesinden başka, iki normal maddeden oluşan küçük bir kanun tasarısı geçiriyoruz gibi geliyor; fakat, son derece önemli bir nokta.

Bu tasarıyla, aslında, şu anda yapacaklarımız değil, önemli olan, yirmi sene, otuz sene sonraki etkilerinin ne olacağı. O nedenle, Değerli Bakanımızın, sorularımızı anlayışla karşılaması ve ne kadar açık tartışabilirsek, konunun özünü ne kadar yakalayabilirsek o kadar yararlı olacağımızı düşünüyorum.

Değerli milletvekilleri, yap-işlet-devret ve yap-işlet gibi modeller, aslında, dolaylı yoldan özelleştirme anlamına gelmektedir. Özelleştirmede ise tekelleşmeyi önleyici tedbirler alınması gereklidir; çünkü, özelleştirmede rekabet, şeffaflık, bunlara bağlı olarak da fiyatlarda etkin piyasa kontrolü söz konusu olmalıdır.

Bizde, bu modellere dayanan ve uluslararası tahkime konu olan enerji projelerinde ise, özelleştirmeye ters düşen durumlar olabilmektedir. Devlet, bir defa özel enerji anlayışına geçerse, artık, devletin sadece genel yönlendirici özellikteki planlaması gündeme gelmelidir. Yatırımın riski ve bu anlamdaki planlama ise, ilgili düzenleyici kuruluşun bünyesinde çalışacak olan serbest girişimciye bırakılmalıdır ki, risk, devletin üzerinden kalksın. Aksi takdirde, gereksinimin çok üzerinde bir elektrik enerjisi üretimi veya tüketilemeyecek doğalgaz alım garantileriyle karşılaşmak olasıdır.

Enerji de özel sektör sinerjisinden yararlanan gelişmiş ülkelerde, ileriye yönelik enerji arz ve talebinin, özel enerji sektörü anlayışında ne şekilde belirlendiği ve kamunun ne kadar risk altına girdiği anlaşılmadan, yeni düzenlemelere girişilmemelidir.

Elektrik enerjisi tarifelerinde, rekabetsiz ortamda görünen firmaların riski, yüksek tarifeler şeklinde tüketicilerin omuzlarına ya da sübvansiyon yoluyla kamuoyunun sırtına yüklenmektedir. Rekabet şartlarına uymayan ve şeffaf olmayan yöntemlerle birilerine ihale ediliveren enerji sözleşmeleriyle, olağanüstü yüksek elektrik tarifeleri ortaya çıkabilmektedir; dolayısıyla, enerji sektöründeki özelleştirme çalışmaları, bir bütün olarak ele alınmalıdır ve çok dikkatli davranılmalıdır. Sayın Bakanın, burada, tarihî bir misyonu yüklendiğini de söylemek isterim.

Sadece elektrik enerjisi alanında düzenliyici kurum yaratarak, serbest tam rekabet piyasasına ve özelleştirmeye gidilmesi, yeterli sonucu sağlayamaz. Devletin tekel oluşturduğu temel enerji girdilerinin de, aynı yaklaşım ve düzenlemelere gidilerek, olmazsa olmaz koşul şeklinde düzeltilmesi lazım.

Söz konusu yapısal düzenlemeyle ilgili "regulator body" veya "düzenleyici kurul" adı altında, halen, Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığında bir çalışma yapıldığı bilinmektedir; ancak, henüz, bu çalışma bitirilememiştir.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Buyurun efendim.

SEMA TUTAR PİŞKİNSÜT (Devamla) – Konuya hız kazandırma ve özelleştirme gereği var mıdır, bunun bir düşünülmesi lazım. Bu konuda acilen bir özel çalışma grubunun kurulup kurulmaması, önce rekabetin ve regülasyonun şartlarının oluşturulması, ondan sonra sözleşmelerin yapılması, belki hepimizi de rahatlatacaktır. Böyle bir çalışmanın, aslında finansmanı da hazırdır. Zira, Dünya Bankası, buna finansal kaynak ve teknik yardım sağlayacağını taahhüt etmektedir. Bu çalışmalarda, diğer ülkelerin deneyimlerinden de yararlanılmalı ve ülke koşullarına uygun olarak işleyecek rekabetçi bir yapı oluşturulmalıdır.

Sayın Bakanımıza, bundan sonraki maddelerin içerisinde de, değişik konularda bazı bilgiler almak üzere, elbette ki sorular yönelteceğiz. Kendilerinin anlayışına ve çok önemli bir görevi yürütmekte olduklarından, bundan sonraki 20 senenin, 30 senenin geleceğini de bu şekildeki yapılarla karara bağlayacağımızdan, tekrar, anlayışlarından dolayı teşekkür ediyorum. Bir dahaki sefer de, sorularımızı tevcih edeceğiz.

Teşekkür ederim. (DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim efendim.

Madde üzerinde sual var.

Sayın Ilıcak, buyurun efendim.

Sayın Bakan, 22 milyar dolar değerinde ihale gerçekleştiğini beyan etti; bu sözleşmelere tahkimden yararlanma imkânı verilmezse, yatırımların gerçekleşmeyeceğini veya çok gecikeceğini söyledi. O zaman, bütün yapılan ihaleleri iptal edip, yeni şartlara göre, yeniden ihale yapmak daha doğru değil mi? O zaman asıl, gerçek anlamda, bu şekilde rekabet doğmuş olmaz mı?

Bir de, Sayın Bakana şunu iletirseniz çok memnun olacağım: Benim takıntım medyaya değil, medyanın devletten beslenmesine; çünkü, ancak medya devletten beslenmezse, gerçek demokrasi ülkemize yerleşir diye düşünüyorum.

Çok teşekkür ediyorum efendim.

BAŞKAN – Teşekkür ederim efendim.

Sayın Bakan buyurun.

BAŞKAN – Sayın Pişkinsüt, buyurun efendim.

SEMA TUTAR PİŞKİNSÜT (Aydın) – Sayın Başkan, Sayın Bakanımıza takdirlerinizle şu sorularımı yöneltmek istiyorum: Sorularımın özünde, rekabet ortamı düzenleme kurumu, ulusal planlama ve Avrupa Birliği yatmaktadır.

Düzenleyici kurul çalışmaları -yani, enerji piyasası kanunu- rekabeti getirecekken, kaç senedir nerede ve niçin çıkarılamıyor Sayın Bakanım?

Tekelci kamu sektöründen tekelci özel sektör yaratıldıktan sonra nereye ve nasıl rekabet geleceği düşünülmektedir?

Neden önce rekabet ortamı oluşturulup, sonra sözleşmelere geçilememektedir?

Enerjinin planlama gerektirdiği, aksi takdirde tüketilemeyecek ya da toprağa verilecek fazla kapasite ortaya çıkacağı çok açıkken, neden ulusal bir plan içerisinde enerji sözleşmeleri gözden geçirilerek imzalanmıyor?

Devlet Planlama Teşkilatı etrafa feryat ederken, Dünya Bankası uyarırken, TEAŞ somut örnekken, tahkimsiz yüksek prim ve yüksek fiyatla imzalanan sözleşmelerin tahkimle birlikte yeniden müzakere edilmesini sağlayarak fiyatların düşürülmesini düşünüyor musunuz Sayın Bakanım?

Avrupa Birliğine girmek için adımlarımızı sıklaştırdığımız bu günlerde, Avrupa Birliği enerji politikasında bu tür, uzun süreli, rekabetsiz, yani, girdisine ve çıktısına monopol garantiler sağlayan kaç ülke bulunmaktadır? Bu halde, ileride Avrupa Birliğiyle bir uyum sorunu yaşanabilir mi?

Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN – Ben teşekkür ederim efendim.

Sayın Çabuk, buyurun efendim.

İHSAN ÇABUK (Ordu) – Sayın Başkan, aracılığınızla Sayın Bakandan öğrenmek istiyorum.

Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanunun bazı maddelerinde yapılan değişikliklerde, tüketicinin çıkarlarını koruyabilmek amacıyla, oluşabilecek uyuşmazlıklarda yeterli kadrolar oluşmuş mudur? Sözleşmeden doğacak uyuşmazlıkları uluslararası tahkim kurumlarında savunacak kadrolarımız mevcut mudur? Bunu öğrenmek istiyorum.

Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN – Ben teşekkür ederim efendim.

Sayın Özkan, buyurun.

İ. SÜHAN ÖZKAN (İstanbul) – Sayın Başkanım, aracılığınızla Değerli Bakanımıza bir sual tevcih etmek istiyorum.

Önümde bir Bakanlar Kurulu kararı var. Bu karar, 97/9532 sayılı.

Ilısu Baraj ve Hidroelektrik Santralının;

2– Elektromekanik teçhizatı ile hidrolik aksamın imal ve montajının, Sulzer-Hydro AG, Zürih-İsviçre, ABB-Brown Boveri, Baden-İsviçre firma grubu tarafından yapımında, söz konusu projelerin iç ve dış finansman ihtiyacının tamamını karşılamak üzere sağlanan kredilerin Hazine Müsteşarlığınca uygun bulunması ve müzakere edilerek sözleşmeye bağlanması kaydıyla, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerinin uygulanmaması, Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığının 14.3.1997 tarihli ve 869 sayılı yazısı üzerine, adı geçen kanunun 89 uncu maddesine göre, Bakanlar Kurulunca 20 Mart 1997 tarihinde kararlaştırılmıştır."

Prof. Dr. Necmettin Erbakan Başbakan, Sayın Tansu Çiller, Fehim Adak -diğer bakanları okumuyorum- en altta da, Sayın Recai Kutan Enerji Bakanı olarak.

BAŞKAN – Bu, biraz yorumcu bir sual oldu; ama, Sayın Bakan, cevap verip vermemekte serbestsiniz.

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Bakan.

Madde üzerindeki görüşmeler bitmiştir.

2 nci maddeyi okutuyorum :

MADDE 2.- 3996 sayılı Kanunun 5 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Madde 5.- Yüksek Planlama Kurulunca belirlenen idare ile sermaye şirketi veya yabancı şirket arasında yapılacak sözleşme, özel hukuk hükümlerine tabidir.”

BAŞKAN – Madde üzerinde, Fazilet Partisi Grubu adına, Erzurum Milletvekili Sayın Aslan Polat; buyurun efendim.

FP GRUBU ADINA ASLAN POLAT (Erzurum) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; hepinizi saygıyla selamlarım.

Şunu da samimi söylüyorum, size karşı saygım sonsuz, yanlış anlamayın; ama, siz, bir hukukçu olarak bu projeleri hep doğru yapıyorsunuz da, bütün teknik elemanların ve mühendislerin bulunduğu Devlet Planlama Teşkilatı mı bu hesabı yapamıyor?! Ben, burada, bunu, bir meslektaş olarak kabul edemiyorum; kusura bakmayın. Size de saygım sonsuz, onlara da saygım sonsuz; ama, bu iş hesaba gelirse, DPT bunu sizden daha iyi yapar diye de düşünüyorum.

Bir konu daha var o da şu : Doğalgaz geliyor; bunun ihtiyaçlarını nasıl hesaplıyoruz? Diyoruz ki, bir, meskenlerde kullanacağız; iki, sanayide kullanacağız; üç, doğalgaz çevrim santrallarında kullanacağız. Burada en önemli rakam da, doğalgaz çevrim santrallarında oluyor.

Sayın Bakanım, önemli olarak söylediklerimizden bir tanesi de şu; bunun üzerinde durmak istiyorum : Yap-işlet-devret metotlarını netice olarak getirirsek kimsenin buna itiraz etmeye bence hakkı yok; çünkü, sizin her sene 4,5-5 milyar dolarlık bir enerji yatırımına ihtiyacınız olduğuna göre, bizim de bu sene bütün yatırımlara ayırdığımız parayı hemen hemen 5 milyar dolar kabul edersek, bütün yatırımları da bu devlet size teslim edemeyeceğine göre, siz dışarıdan yap-işlet-devret metotlarıyla enerjiyi getirmek zorundasınız. Bunun için de tahkim, biz istesek de istemesek de dünyanın kabul ettiği...

Şimdi DSP'li arkadaşlar buna biraz hassaslar; doğru. Ben de 1968 İTÜ mezunu olarak, o yılları yaşayan bir insan olarak ne de olsa o yönden gelen bir esintiyle ben de o MAI anlaşmalarına biraz karşı çıkıyorum; ama, realist olarak düşündüğümüz zaman, buna mecbur olduğumuzu da düşünüp bu gerçeği kabul etmek zorunda kalıyoruz. O düşünce, o gençlik yılları başka, ama bugünkü realite de başka.

Zaten çok paramız yok; bir taraftan 21 katrilyon içborcumuz var, dünya kadar para bulacağız diyoruz, diğer taraftan da pahalı enerji projelerini böyle gece saat 03.00'te, 04.00'te komisyondan hükümet tasarısı olarak değil de, önergelerle getirdiğiniz maddeyi getirip buraya sokarsak ve geriye dönük uygulamaya kalkarsak, bundan birtakım insanlar rahatsız olur; haklı veya haksız, orayı ben tartışmıyorum; ama, bir gerçek var ki, o konuda Parlamento da, biz de rahatsız oluruz.

Bunun dışında, yani, 3 üncü maddeyi çıkarırsanız, Plan ve Bütçe Komisyonunda da dediğim gibi, burada da ilk 2 maddenin arkasındayız.

Hepinize saygılar sunuyorum.(FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim.

Gruplar adına başka söz talebi?..Yok.

Şahısları adına, Aydın Milletvekili Sayın Sema Pişkinsüt; buyurun. (DSP sıralarından alkışlar)

SEMA TUTAR PİŞKİNSÜT (Aydın) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; bu yasayla ve tahkimle de birlikte enerji sektöründe yabancı sermayenin de ülkemize girmesi ve onların da önünün açılması planlanmaktadır.

Enerji sektörü, stratejik önem taşır, ülke güvenliğini ve geleceğini yakından ilgilendirir. Bu amaçla -Enerji Bakanlığımızın bu konudaki görüşünü de özellikle öğrenmek istiyorum- bir yüksek enerji konseyi oluşturularak, sektörün genel işleyişinde sorumluluk verilemez mi? Konseyde, ülkenin ulusal stratejisini belirleyen kurum ve kuruluşlarımızın buraya temsilciler göndermesi sağlanamaz mı? Tahkim, sözleşme imzalanırken kazanılır, hepimiz bunu biliyoruz. Enerji sektöründe yapısal bir düzenlemeye gidilmesi, regülatör sistemlerin kurulması, sözleşmelerin ondan sonra uzun vadeli olarak garanti altına verilmesi, hepimiz için son derece önemlidir, özellikle de Atatürk'ün ülkesinde bağımsızlığımız için de son derece önemlidir, Sayın Bakanımızın da bunu çok dikkatle göz önüne aldıklarını ve ne olursa olsun, regülasyon sistemi, açık rekabet sistemi, ondan sonra sözleşmeler gelmesi gerektiğine inandıklarını zannediyorum, bu konuda kendilerinin açık düşüncelerini de almak isterim.

Teşekkür ediyorum. (DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Pişkinsüt.

Şimdi, her sözleşmede, bir, tip madde vardır, Danıştaydan geçen bütün sözleşmelerde, 9 uncu maddede der ki : "Sözleşmenin imzalandığı tarihten sonra mevzuatta meydana gelebilecek değişikliklerin tarafları etkileyen hükümleri sözleşme maliyetindeki artış ve azalışlar ve toplam yatırım tutarına ve tarifeye ve aynen aksettirilir, yansıtılır."

Şimdi, bu, bütün sözleşmelerde var; bu, tip maddedir. Burada Sayın Bakan izah ederken denildi ki : "İşte, burada böyle bir hüküm var; biz buna istinaden şey ediyoruz..."

Değerli arkadaşlar, eğer siz bunu tahkime sokarsanız, bu idarî sözleşmeyi tümüyle ortadan kaldırıyorsunuz; yani, artık bu sözleşme, idarî sözleşme değil, tamamen bir özel hukuk sözleşmesi oluyor.

Yani, bana göre, Meclisin yetkisini Yüksek Planlama Kuruluna devrediyoruz. Halbuki, her sözleşme için -yani, bu, çok önemli bir kurum- ayrı bir kanun çıkarmamız lazım; çünkü, kamu hizmeti niteliği bulunan bir hizmeti özel bir şahsa devrediyoruz.

Biliyorsunuz, kamu hizmetinde, kamu yararı, üstünlük taşır; kamu hizmetinde, hizmetin yapılması, devamlı olması, ucuz olması...

Şimdi, özellikle enerjiden bahsedelim: Enerjiyle ilgili bir hizmeti özel bir kişiye devrettiğiniz zaman, bu, özel hukuk hükümlerine tabi olur; idarenin müteahhit üzerinde bir etkinliği olmaz. Müteahhit hizmeti yerine getirmezse, ancak özel hukuk hükümlerine göre gideceksiniz, mahkemelerde dava açacaksınız; sözleşmeyi tek taraflı olarak feshedemezsiniz.

Biraz önce burada yine söylendi, yanlış söylendi. Şimdi, gerek Kepez olsun gerek Çukurova olsun gerek Aktaş olsun, bunlar sözleşme hükümlerine riayet etmiyorlar, elektrik dağıtımını sağlıklı yapmıyorlar, gerekli yatırımları yapmıyorlar; ama, idare, bunlardan çekindiği için, arkalarında basın gücü olduğu için, maalesef, bunları sözleşme hükümlerine riayet etmemelerine rağmen sözleşmeleri feshetmiyor; bu, güç ister. Burada da, artık, kamusal alandaki bütün faaliyetleri özelleştiriyoruz; yani, daha doğrusu, devleti özelleştiriyoruz, devletin hizmetlerini tümüyle özelleştiriyoruz.

Şimdi, arkadaşlar, bu kanun daha önce de gelmiş; 3996 sayılı Kanunun 5 inci maddesi Anayasa Mahkemesine gitmiş; bu "özel hukuk hükümlerine tabi olmak" ibaresi Anayasaya aykırı bulunduğu için iptal edilmiştir. Denilebilir ki, işte bu Anayasa hükmüyle gelmiştir; ama, Anayasa hükmüyle gelince de, böyle tümüyle bir hizmeti değil, tek tek hizmeti nazara almak lazım; alınmadığı zaman, Türkiye ileride büyük sıkıntılara düşer.

Özellikle, şimdi arkadaşlarım beni ikaz ettiler "sen kürsüye çıkıp da konuşuyorsun iktidar partilerini birleştirerek, sonra ret çıkarsa sorumlusu sensin" dediler. Ben vicdanımın sesini dinliyorum; yoksa ki, ben bu maddenin özellikle düzelmesini istiyorum; Türkiye'nin geleceği bunlara bağlı.

Değerli arkadaşlarım, bu memleket hepimizin. Elbette ki, burada düşüncelerimizi söylemekten dolayı birileri eğer bana kızıyorsa bile, hak neyse, hukuk neyse, milletin hakkı neyse ona göre karar vermek lazım. Yoksa, bana, Ahmet'e kızarak, Mehmet'e kızarak birtakım hissî karar vermek mümkün değil.

Getirilen yasa tasarısı, bana göre, Anayasaya aykırı. Tek tek hizmetin özel kanunla belirlenmesi lazım; aksi takdirde, ülkenin başı belaya girecek, memlekette hizmet de yürümeyecek.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

KAMER GENÇ (Devamla) – 1 dakika verebilir misiniz Sayın Başkan?

BAŞKAN – Buyurun.

KAMER GENÇ (Devamla) – Özellikle biz, dağlık yöreden, kırsal yöreden gelen yerleri... Şimdi düşünün, bir Hakkâri'nin, bir Tunceli'nin, bir Siirt'in elektriğini özelleştirmişsiniz -üretimi veya dağıtımını diyelim– oraya kişiler, ne gider yatırım yapar; parayı toplar ve insanlara hizmet gitmez; karanlıkta kalır o insanlar; ancak, devletin kontrolünde olursa, kamu hizmeti niteliğinde olursa ve sözleşme hükümlerine bu insanlar riayet ettiği sürece bu şey eder.

Değerli arkadaşlarım, bu arkadaşlarımız, yani şu 48 adet enerji projesini yapan kişiler, tahkim olmadan bu sözleşmeyi imzalamışlar. Deniliyor ki "biz bunlara tahkim tanıyalım." Tahkim şartlarını getirdiğiniz zaman, sözleşme tümüyle değişecek; yeniden karşılıklı oturacaklar, maliyetleri yeniden tespit edecekler, yeni hükümler koyacaklar, bir de kendi menfaatlarına uygun bir hakem atayacaklar, devleti bir sömürü düzeni haline getirecekler.

Ben, şimdilik bunu söylemek istedim.

Saygılar sunuyorum efendim

BAŞKAN – Teşekkür ederim efendim.

Sayın Pişkinsüt, buyurun efendim.

SEMA PİŞKİNSÜT (Aydın) – Sayın Başkan, takdirlerinizle, Sayın Bakanımıza şu sorumu arz etmek istiyorum.

Elektrik fiyatlarının dünyayla rekabetçi bir konuma getirilmesi ve ülke sanayiinin rekabetçi gücünün korunmasının sağlanabilmesi için bazı yasalarda değişiklik yapmayı düşünüyor musunuz?

Enerji sektöründe, yap-işlet-devret, yap-işlet ve işletme haklarının devri ihalelerinde şeffaf bir rekabetçi yapı kurulabilmesi, bu amaçla, 3096, 3996 ve 4283 sayılı Kanunlarda gerekli değişikliklerin yapılabilmesiyle geçerli olur. Bu konuda bir projeniz var mı?

Gene o sorumu tekrarlamak istiyorum: Enerji piyasası kanununu Parlamentomuza getirmek için ne süre vardır, ne beklenmektedir ve bu kanun, bu kadar hızlı çalışan bir Parlamentonun içerisinde, zannediyorum ki çok hızlı geçecektir, ondan sonra sözleşmelerin yapılması daha uygun olmaz mı?

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Ben teşekkür ederim efendim.

Sayın Seven, buyurun.

BAŞKAN – Teşekkür ederim efendim.

Başka sorusu olan var mı efendim? Yok.

Sayın Bakanım, buyurun.

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MUSTAFA CUMHUR ERSÜMER (Çanakkale) – Tabiî, biz, enerji piyasası yasasını Dünya Bankasıyla birlikte hazırlıyoruz ve bu yasanın Meclise sunulabilecek duruma gelmesi için üzerinde biraz daha çalışmamız lazım.

Bugün buradan çıkacak olan yasa, enerji piyasası kanunuyla ilgili yapılacak düzenlemelerimizin de esasını teşkil edecek. Yani, şöyle düşünebilirsiniz. Tabiî, bundan sonra dönüp, bir lisans uygulaması mı yapılacak, bir ruhsat uygulaması mı yapılacak?.. Bunların tamamını, enerji piyasası kanununda tespit edeceğiz.

Bizim şimdiye kadar yapmış olduğumuz bütün ihaleler şeffaf. Türkiye Büyük Millet Meclisinde, arzu eden hangi arkadaşımız varsa, hangi ihaleyle ilgili bilgiyi, belgeyi, değerlendirmeyi görmek istiyorsa, hemen gelsin, buyursun Enerji Bakanlığına, kendisine hepsini gösterelim. Yani, Enerji Bakanlığında, bizim yaptığımız işlerle ilgili, saklayacağımız, gizleyeceğimiz, gocunacağımız en ufak bir husus söz konusu değil. Artı, yaptığımız işlerle ilgili, şimdiye kadar birçok dava açıldı ve yaptığımız ihalelerin hiçbirisinin iptaliyle ilgili bir sonuç alınmadı. Gerek dağıtım ihalelerinde olsun gerekse üretim ihalelerinde olsun, birçok dava hâkim huzurunuza gitti, yapılan değerlendirmeler değerlendirildi ve neticede hiçbir iptal de söz konusu olmadı.

Tabiî, Türkiye'nin şu anda -eğer yasa kabul edilirse- seçtiği sistem, şimdiye kadar yapılmış olan yap-işlet-devret, yap-işlet, işletme hakkı devri, otoprodüktör, bütün bu işlemleri, Türkiye'nin tekrar gözden geçirmesini gerektirecektir; belki de bunlara hiç ihtiyaç olmadan, belirlenecek olan kıstaslar dahilinde, yönetmeliklerle düzenlenecek usuller dairesinde, enerji piyasasında özel sektörün katkılarının alınması sağlanacaktır.

Diğer soruyla ilgili şunu söylemek istiyorum; Biz burada tabiri ,kanundan aldık; doğrudur, oradaki, kanundaki tabir, enerji değil, elektriktir; yani, ibare "elektrik üretimi, dağıtımı, iletimi ve ticareti" şeklindedir. Eğer, Genel Kurulun izni olursa, Sayın Başkanımız da uygun görürse, bir redaksiyon olarak düzeltilebilir.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN - Efendim, teşekkür ederim.

2 nci madde üzerindeki görüşmeler bitmiştir.

2 nci maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... 2 nci madde kabul edilmiştir efendim.

3 üncü maddeye geçiyoruz...

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI METİN ŞAHİN (Antalya) – Sayın Başkan, izin verir misiniz efendim...

BAŞKAN - Sayın Şahin, buyurun efendim.

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI METİN ŞAHİN (Antalya) – Efendim, başlangıçta bir ifade düzeltmesi yapılabilirse... Şimdiden üzerinde duralım diye hatırlatmak istedim. Belki geçti; ama, 1 inci maddede...

BAŞKAN - Efendim, en sonunda yapacağız onu.

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI METİN ŞAHİN (Antalya) – O zaman mı yapacağız efendim.

BAŞKAN - Evet, efendim.

BAŞKAN - "Elektriğe" çevirecektik, önerge vermediler; ama, tümü üzerindeki görüşmeler bittikten sonra onu yapabiliriz.

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI METİN ŞAHİN (Antalya) – Sayın Başkanım, sizler ve Genel Kurulumuz uygun görürse, biz, bu 3 üncü maddeyi Komisyonda bir kez daha değerlendirmek, o amaçla da, İçtüzüğün ilgili maddesine göre Komisyona geri çekmek istiyoruz. (Alkışlar)

BAŞKAN - Sayın milletvekilleri, Komisyon, İçtüzüğün 88 inci maddesine göre maddeyi önergeleriyle birlikte Komisyona geri çekmiştir. Bundan sonraki maddelerin de görüşülmesine imkân kalmadığı için, diğer kanun tasarı ve tekliflerinin görüşülmesine başlayacağız; ancak...

KAMER GENÇ (Tunceli) – Müsaade ederseniz usulle ilgili bir şey söyleyebilir miyim efendim.

BAŞKAN - Buyurun efendim.

Bu getirilen 3 üncü madde, yeni bir kanun teklifi niteliğindedir. Bence, buraya alınmaması lazım; yani, özellikle Komisyonun, İçtüzüğün 35 inci maddesine göre bunu müzakere ederken...

BAŞKAN - Efendim, bunu, Komisyon değerlendirecek Sayın Genç...

KAMER GENÇ (Tunceli) – Komisyonun dikkatine sunuyorum Sayın Başkan.

BAŞKAN - O başka; zaten Komisyona geri çekme meselesi, İçtüzüğün 88 inci maddesine göre...

KAMER GENÇ (Tunceli) – Yani...

BAŞKAN - Anladım efendim, zapta geçti.

BAŞKAN - Komisyon onu değerlendirecek.

Efendim, diğer kanun tasarı ve tekliflerinin görüşülmesine geçmeden önce, sahur vaktidir, oturuma yarım saat ara veriyorum.

BAŞKAN – Sayın miletvekilleri, 36 ncı Birleşimin Beşinci Oturumunu açıyorum.

Müzakerelere kaldığımız yerden devam edeceğiz.

Yükseköğretim Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu raporunun...

CEVAT AYHAN (Sakarya) – Karar yetersayısının aranmasını istiyoruz.

BAŞKAN – Efendim, ne için istiyorsunuz karar yetersayısını?!

Bir dakika efendim... İstirham ederim... Müsaade edin...

Hükümet?.. Burada.

Komisyon ve Hükümet yerlerini aldılar.

KAMER GENÇ (Tunceli) – Raporun okunup okunmaması sırasında karar yetersayısının aranmasını istiyorlar.

BAŞKAN – Sayın Genç, müsaade buyurun, sabredin efendim... İstirham ederim...

Bakın, başka bir talep var.

Sayın milletvekilleri, raporun okunup okunmaması hususunu oylarınıza sunacağım; ancak, yoklama istemi vardır, okutuyorum.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Genel Kurulda yeterli çoğunluğun olmadığı anlaşılmıştır. Yoklama yapılmasına izinlerinizi arz ederiz.

BAŞKAN – Yoklama talebinde bulunanların burada bulunup bulunmadıklarını arayacağım.

Zeki Çakan?.. Burada.

Aydın Tümen?.. Burada.

Süleyman Yağız?.. Burada.

Sabahat Vardar?.. Burada.

Lütfi Ceylan?.. Burada.

Cezmi Polat?.. Burada.

Ali Işıklar?.. Burada.

Şevkat Çetin?.. Burada.

İrfan Keleş?.. Burada.

Cemal Enginyurt?.. Burada.

Adnan Uçaş?.. Burada.

Burhan Orhan?.. Burada.

Fatin Özdemir?.. Burada.

Ahmet Erol Ersoy?.. Burada.

Metanet Çulhaoğlu?.. Burada.

Nevzat Taner?.. Burada.

Basri Coşkun?.. Burada.

Mehmet Ay?.. Burada.

Mihrali Aksoy?.. Burada.

Abdülkadir Akcan?.. Burada.

Mustafa Tuğmaner?.. Burada.

BAŞKAN – Yoklama istenmiştir, elektronik cihazla yoklama yapılacaktır efendim. Yoklama için 3 dakika süre veriyorum.

Yoklama işlemini başlatıyorum.

(Elektronik cihazla yoklama yapıldı)

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, toplantı yetersayısı yoktur, birleşime 5 dakika ara veriyorum.

Kapanma Saati:04.50

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, Türkiye Büyük Millet Meclisinin 36 ncı Birleşiminin Altıncı Oturumunu açıyorum.

III. – YOKLAMA

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, toplantı yetersayısının aranılması için elektronik cihazla yoklama yapacağız.

3 dakika süre vereceğim.

Yoklama işlemini başlatıyorum.

(Elektronik cihazla yoklama yapıldı)

Anlaşılan, bir yoklama daha yapsak çoğunluğu bulamayacağız; çünkü, 149 milletvekiline daha ihtiyacımız var, sabahın bu saatinde de bu mümkün değil. Onun için, birleşimi kapatmaya karar verdim.

Sayın milletvekilleri, alınan karar gereğince, 2000 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarıları ile 1998 Malî Yılı Kesinhesap Kanunu Tasarılarını görüşmek için, 19 Aralık 1999 Pazar günü (bugün) saat 11.00'de toplanmak üzere birleşimi kapatıyorum.

Kapanma Saati: 05.00

Aşağıdaki sorularımın Sayın Devlet Bakanı Recep Önal tarafından yazılı olarak cevaplandırılmasının teminini saygılarımla arz ederim.

2.10.1999

Ahmet Derin

Kütahya

1. 23 Haziran 1999 gün ve 4389 sayılı yeni Bankalar Yasasına göre, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun Üst Kurul atamaları 23 Eylül’e kadar yapılması gerektiği halde niçin yapılamamıştır?

2. Atama yapılmamasının hukukî sorumluluğu yok mudur?

3. Atamanın yapılmama sebebi hükümet ortaklarının anlaşma sağlayamaması olduğu doğru mudur?

T.C.

Başbakanlık 14.12.1999

Hazine Müsteşarlığı

Banka ve Kambiyo Genel Müdürlüğü

Sayı: B.02.1.HM.0.BAK.02.04/52121-1/91500

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

b) 9.12.1999 tarih ve KAN.KAR.MD.A.01.0.GNS.0.10.00.02-3052 sayılı yazılarınız.

İlgi yazınız eki Kütahya Milletvekili Ahmet Derin’in 7/842 esas sayılı soru önergesine ilişkin açıklamalar aşağıda yer almaktadır.

a) Hazine Müsteşarlığı, Merkez Bankası ve Türkiye Bankalar Birliği tarafından önerilecek adayların tamamı ile Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve Sermaye Piyasası Kurulu tarafından önerilecek adayların yarısının bankacılık veya finans alanında fiilen oniki yıl çalışmış ve üst düzey yöneticilik yapmış olanlardan,

b)Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve Sermaye Piyasası Kurulu tarafından önerilecek diğer adayların ise fiilen oniki yıl çalışmış ve bankacılık ve ticaret hukuku alanında temayüz etmiş, bankacı, hukukçu ve akademisyenler arasından,

c) Maliye Bakanlığınca önerilecek adayların, maliye alanında en az oniki yıl üst düzey yönetici veya denetim elemanı olarak görev yapmış olanlardan, teklif edilmesi gerekir.” hükmü yer almaktadır.

Diğer taraftan, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu başkan ve üyelerinin ataması ile Kurumun faaliyete geçeceği tarihler, 4389 sayılı Bankalar Kanununun Geçici 1 inci maddesinin (a) ve (b) fıkralarında düzenlenmiştir.

Buna göre, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu başkan ve üyelerinin atanmasının 23.9.1999 tarihine kadar yapılması ve Kurumun bu tarihi izleyen bir yıl içinde faaliyete başlaması öngörülmüştür. Bu çerçevede, ilgili kurumlardan adaylarını bildirmeleri istenmiş ve bildirilen aday listeleri Bakanlar Kuruluna sunulmuştur.

Diğer taraftan, geçen süre zarfında meydana gelen gelişmeler sonucu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu üyelerinin atanmalarına ilişkin olanlar da dahil olmak üzere, Kanunun bazı hükümlerinin değiştirilmesi gündeme gelmiştir.

Bu itibarla, 4389 sayılı Bankalar Kanununda değişiklik yapılmasına ilişkin kanun tasarısı taslağı TBMM’ne sevk edilmiştir. Yakın zamanda kanunlaşması beklenen bu tasarıda, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu başkan ve üyelerinin 31.3.2000 tarihine kadar atanması ve Kurumun 31.8.2000 tarihine kadar faaliyete geçmesi önerilmektedir.

Bilgilerine arz ederim.

Recep Önal

Devlet Bakanı

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Aşağıdaki sorularımın delaletlerinizle Sayın Başbakan tarafından yazılı olarak cevaplandırılması için gereğinin yapılmasını arz ederim.

Mahmut Göksu

Adıyaman

2. Depremle ilgili olarak gerek yurt içinden ve gerekse yurt dışından hangi ülkeler, kurum, kuruluş ve şahıslar ayrı ayrı toplam ne kadar nakdî yardım yapmışlardır?

3. Depremzedeler için bugüne kadar toplanan yardımların miktarı nedir?

4. Bu yardımlar hangi bankalarda bekletilmektedir ve hesap numaraları nedir?

5. Bu yardımların halka dağıtılması, hangi Bakanın koordinasyonunda ve nasıl yapılıyor?

T.C.

Devlet Bakanlığı 17.12.1999

Başbakan Yardımcılığı

Türkiye Büyük Millet Meclisi

Kanunlar ve Kararlar Dairesi Başkanlığına

İlgi : 23.11.1999 tarih ve A.01.0.GNS.0.10.00.02-7/855-2533/6447 sayılı yazıları.

Adıyaman Milletvekili Mahmut Göksu’nun Sayın Başbakanımız Bülent Ecevit’e tevcih ettiği ve tarafımdan cevaplandırılması istenen 7/855-2533 esas nolu yazılı soru önergesi, TBMM İçtüzüğünün 99 uncu maddesi gereğince cevaplandırılarak ekte gönderilmiştir.

Bilgilerinize saygılarımla rica ederim.

H. Hüsamettin Özkan

Devlet Bakanı

Başbakan Yardımcısı

Sayfa 604 ile 665 arası orijinalinden aynen filme alınacaktır.

Aşağıdaki sorularıma Başbakan Sayın Bülent Ecevit’in yazılı cevap vermesini delaletlerinize arz ederim.

Mustafa Geçer

Hatay

S.2. Bu toplanan yardımların yurt içi ve yurt dışı miktarları nasıldır?

S.3. Yurt dışından deprem için gelen yardım miktarlarının ülkelere göre dağılımı nasıldır?

S.4. Toplanan bu yardımların ne kadarı hangi usullerle depremzedelere aktarıldı? Açıklar mısınız?

S.5. Deprem bölgesinde hizmet veren bazı sivil toplum örgütlerin ve Belediyelerin hizmetleri hangi gerekçeler ile engellenmektedir?

T.C.

Devlet Bakanlığı 17.12.1999

Başbakan Yardımcılığı

Sayı : B.02.0.002/2473

Türkiye Büyük Millet Meclisi

Kanunlar ve Kararlar Daire Başkanlığına

İlgi : 23.11.1999 tarih ve A.01.0.GNS.0.10.00.02-7/898-2659/6785 sayılı yazınız.

Hatay Milletvekili Mustafa Geçer’in Sayın Başbakanımız Bülent Ecevit’e tevcih ettiği ve tarafımdan cevaplandırılması istenen 7/898-2659 esas nolu yazılı soru önergesi, TBMM İçtüzüğünün 99 uncu maddesi gereğince cevaplandırılarak ekte gönderilmiştir.

Bilgilerinize saygılarımla rica ederim.

H. Hüsamettin Özkan

Devlet Bakanı

Başbakan Yardımcısı

Sayfa 668’den 729’a kadar olan kısım orijinalden aynen filme alınacak.

Zülfükar İzol

Şanlıurfa

Ülkemizde bölgelerarası gelişmişlik farkı giderek büyümektedir.

Özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgemiz onlarca yılın ihmali ile ekonomik ve sosyal geri kalmışlıktan bir türlü kurtulamamaktadır. Sosyal devletin en önemli görevi elindeki imkânları ülkenin her yöresinde yaşayan insanlara dengeli şekilde paylaştırmaktır.

GüneydoğuAnadolu’nun kalkınmasını sağlamak üzere kısa, orta ve uzun vadede alınmasını planladığınız önlemler nelerdir?

T.C.

Devlet Bakanlığı 17.12.1999

Sayı : B.02.0.010/031-5061

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

İlgi: a) TBMMBaşkanlığı Genel Sekreterliğinin 9.12.1999 gün ve A.01.0.GNS.0.10.00.02-7/949-2165/5797 sayılı yazısı.

b)Başbakanlık Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğünün 15.12.1999 tarih ve B.02.0.KKG.0.12/106-85-8/6258 sayılı yazısı.

Şanlıurfa Milletvekili Zülfükar İzol’a ait soru önergesi incelenmiş ve soru önergesiyle ilgili olarak hazırlanan cevap metni ekte sunulmaktadır.

Bilgilerinize arz ederim.

Mustafa Yılmaz

Soru Önergesi Cevap Metni

Ülkemizde 1960’lı yıllarda planlı dönemin başından beri benimsenmiş olan temel bölgesel kalkınma politikası, ekonomik faaliyetlerin dağılımını etkileyerek ülke düzeyinde daha dengeli bir gelişme sağlamak olmuştur. Bu politikanın uygulanmasına 1970’lerin başında, Üçüncü Beş Yıllık Plan döneminde başlanmış, “Kalkınmada Öncelikli Yöreler” ayrımı getirilerek bölgelerarası gelişmişlik göstergeleri itibariyle farklılıkların giderilmesine yönelik somut tedbirlerin uygulanmasına geçilmiştir.

Bu dönemden itibaren, ekonomimizin genel karakteri çerçevesinde kırsal-kentsel gelişme bağlamında, tarım ve hayvancılıkta üretimi artırmak ve kırsal kesime götürülen hizmetlerin geliştirilmesini sağlamak üzere Dünya Bankası ve diğer uluslararası teknik yardım ve finansman kuruluşlarından alınan kredilerle ülkemizin çeşitli yörelerinde kırsal kalkınma projeleri uygulamaya konulmuştur. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerimizde Erzurum Kırsal Kalkınma Projesi ile Bingöl-Muş Kırsal Kalkınma Projeleri bunlardan bazılarıdır.

Bölgelerarası gelişmede daha dengeli bir kalkınma sağlayabilmek için yürütülen bir diğer uygulama bütçe tahsislerinde göreceli bir artış sağlayarak ve öncelikli yörelere ağırlık vererek kamu yatırımlarının ve bu kapsamda organize sanayi bölgelerinin yaygınlaştırılması şeklinde olmuştur.

Öte yandan özel sektör yatırımlarını bu bölgelere yönlendirebilmek amacıyla, “yatırım teşvikleri” sistemi giderek daha fazla oranlarda bölgeselleştirilerek uygulamaya alınmış bulunmaktadır.

Teşvik sisteminin sağlam malî kaynaklara dayandırılarak etkenliğinin daha da artırılması, etkin denetim ve izleme açısından kurumsal altyapı noksanlığının giderilmesine ilişkin tedbirlerin alınması gündemimizin önemli konuları arasında bulunmaktadır.

Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve onunla özdeşleşmiş olan Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), bu bölgenin sosyo-ekonomik bütün sektörlerini içine alan çok yönlü entegre bir bölgesel kalkınma projesidir. Ana amaç; GAP bölgesi halkının gelir düzeyini ve hayat standardını yükselterek bu bölge ile diğer gelişmiş bölgeler arasındaki gelişmişlik farkını ortadan kaldırmak, tarım başta olmak üzere kırsal kesime götürülen hizmetlerin kalitesini ve verimliliğini artırmak, istihdam olanaklarını artırmak suretiyle sosyal istikrar ve ekonomik büyüme gibi ulusal hedeflere katkıda bulunmaktır.

Haziran 1998’de Bakanlar Kurulu ile GAP’taki tüm yatırımların tamamlanması için 2010 yılı hedef olarak belirlenmiş ve GAP’ın tüm bileşenleri ile birlikte 2010 yılında tamamlanması için gerekli koordinasyon ve planları yapma görevi GAP İdaresine verilmiştir. GAP İdaresi, belirlenen hedef yılı itibariyle yapılacak tüm çalışmaların yıllık planlamalarının yanısıra ortaya çıkan yeni kavram ve yaklaşımları da içerecek şekilde GAP Master Planının revize edilmesine ilişkin çalışmalara başlamıştır.

Hazırlanacak yeni Planın, Kamu Yatırımları ve Programları, Özel Sektör Katılımı ve Sürdürülebilir İnsanî Kalkınma olmak üzere üç temel dayanağı olan bir kalkınma programı olması öngörülmektedir. Bu çalışmanın amacı; başta finansman darboğazı ve olumsuz bölge koşulları nedeniyle tam uygulanamamış olan mevcut GAP Master Planının amaçlarını, hedeflerini, boyutlarını ve zamanlamasını, sürdürülebilir kalkınma ölçütlerine ve 2010 yılına kadar GAP Bölgesinde ortaya çıkacak yeni koşullara uygun biçimde yeniden gözden geçirip güncelleştirmektir.

GAP’ın tamamlanabilmesinde yine ağırlıklı olarak kamu sektörü öncelik taşıyacak, yıllık bazda hazırlanacak kamu yatırım ve programlarının, özel sektörü ve uluslararası girişimcileri bölgeye çekecek ekonomik ve sosyal altyapının gerçekleştirilebilmesi için devlet bütçesinden artan oranlarda tahsisler yapılması gerekecektir.

Özel sektörün, gerek ulusal gerekse uluslararası girişimcilerin bölgede uygun alanlarda yatırım yapmalarını özendirecek önlemlerin zamanında alınması yoluna gidilmektedir. Bu çerçevede, yukarıda değinildiği gibi bölgeye verilen yatırım teşvikleri genişletilmiş, uluslararası tahkim gibi yabancı sermaye girişini kolaylaştırmak üzere anayasada değişiklikler yapılmış, iç ve dış yatırımcıyı yönlendirecek ve cezbedecek adımlar atılmıştır. Bu kapsamda, GAP İdaresi ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı birlikteliğinde TOBB, KOSGEB, UNIDO ve yerel ticaret ve sanayi odalarının katılımıyla yürütülen GAP Girişimci Destekleme ve Yönlendirme Merkezlerinde (GAP GİDEM) GAP Bölgesinde yatırım yapmak isteyen yerli ve yabancı yatırımcıya danışmanlık hizmetleri verilmektedir.

GAP’ın 10 yıl içindeki geleceğini belirleyecek yeni planın yürütülmesinde ve projenin özel kesime düşen bölümünün gerçekleştirilmesinde önem taşıyan faktör girişimci potansiyelinin harekete geçirilmesi ve halkın projeye sahip çıkarak etkin katılımının sağlanmasıdır. Projenin gerek planlama aşamasında gerekse uygulama aşamasında geniş anlamda halkın bilgilendirilip, karar alma sürecine katılmasını sağlayacak uygulamalara gidilmektedir.

Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı kapsamında uygulamaya alınması programlanan yeni plan, “Sürdürülebilir İnsanî Kalkınma” felsefesi doğrultusunda projenin finansmanı dahil, özel sektörün rolünü, yoksulluğun ortadan kaldırılmasına yönelik kalkınma programlarının hazırlanıp uygulanmasını, yeni iş alanları yaratılmasını, kadınların sosyal ve ekonomik açıdan güçlendirilmesini, çevrenin korunmasını ve Gümrük Birliği düzenlemeleri de dahil bölgesel kalkınma üzerinde doğrudan etkisi olan bütün politika değişkenlerini içerecektir.

Hükümetimiz GAP’ın öngörülen sürede tamamlanabilmesine yönelik olarak,

– Bölgenin ekonomik hayatına ivme kazandıracak sulama yatırımlarının tamamlanması, sulamada etkinliği artıracak tarla-içi hizmetlerin yerine getirilmesi,

– Bölgedeki sağlık ve eğitim göstergelerinin ülke ortalamasına getirilmesi,

– Bölgedeki doğal kaynakların korunması ve kullanılmasına yönelik tedbirlerin alınması, erozyonun önlenmesi, ağaçlandırmanın hızlandırılması, çoraklaşmayı önleyici programların uygulanması,

– Daha sağlıklı bir kentsel çevre yaratabilmek ve bölgeye nitelikli personel çekebilmek için kentsel altyapının iyileştirilmesi,

– Kırsal kesimdeki eksik altyapının tamamlanması,

– Bölge içi ve bölgelerarası ulaşılabilirliğin artırılması,

– Bölgede mevcut ve kurulması muhtemel sanayinin altyapı ihtiyacının karşılanması,

– İstihdam imkânlarının artırılması

hususlarında gerekli önlemlerin alınması yönündeki çalışmalarını sürdürmektedir.

Ancak, GAP’ın planlandığı şekilde etken ve verimli olarak gerçekleştirilebilmesi, projelerin zamanında ve eşgüdümlü olarak tamamlanmasına bağlıdır. Bu nedenle kuruluşlar arası koordinasyonun sağlanması büyük önem taşımaktadır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Aşağıdaki sorularımın İçişleri Bakanı Sayın Sadettin Tantan tarafından sözlü olarak cevaplandırılmasını saygılarımla arz ederim.

13.10.1999

Ahmet Güzel

İstanbul

Soru:

1. İstanbul’da vuku bulan depremde mağdur olan felaketzedelere toplanan yardımlarda suiistimal bulunduğu basında yer almıştır.

a)Depremin ilk günlerinde İstanbul Valiliğince başlatılan yardım kampanyası gereği toplanan para miktarı nedir?

b) İstanbul Vali Yardımcısı Bülent Karaçöl’ün 25.8.1999 tarihli yazısı ile talep ettiği üzere bu tarihe kadar hesapta toplanan para Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Fonuna aktarıldı mı? Aktarıldı ise miktarı nedir?

c) İstanbul Valisi Sayın Erol Çakır Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezinden T.C. Ziraat Bankası Merkez Şubesine devredilmesini istediği deprem yardımlarının devrini neden geciktirmiştir?

d)Valilik kontrolünde toplanan paraların T.C. Ziraat Bankasına devri ile ilgili gecikmenin nedeni? Yardım paralarının Sosyal Yardım ve Dayanışma Fonuna aktarılıp aktarılmadığı konusunda bir soruşturma başlatıldı mı?

T.C.

İçişleri Bakanlığı 16.12.1999

İller İdaresi Genel Müdürlüğü

Sayı : B050İLİ0060001.213/1115-10648

Konu : Yazılı soru önergesi

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

İlgi : 9.12.1999 tarihli ve Kan. Kar. Md. A.01.0.GNS.0.10.00.02-3058 sayılı yazınız.

17 Ağustos 1999 tarihinde Marmara Bölgesinde meydana gelen ve İstanbul İlini de etkileyen depremden zarar gören vatandaşlarımız için İstanbul Valiliğince başlatılan kampanya çerçevesinde toplanan yardımlar hakkında İstanbul Milletvekili Sayın Ahmet Güzel tarafından verilen 7/945 sayılı yazılı soru önergesi incelenmiştir.

Bilindiği gibi, Körfez Bölgesinde cereyan eden ve büyük can ve mal kaybına sebep olan 17 Ağustos depremi İstanbul İlimizi de önemli ölçüde etkilemiştir. Bu depremde İstanbul’da 981 vatandaşımız hayatını kaybetmiş, 3 073 konut, 532 işyeri ağır, 13 339 konut, 1 999 işyeri orta ve 12 455 konut ve 1 239 işyeri de hafif derecede olmak üzere cem’an 32 637 konut ve işyeri hasara uğramıştır.

İstanbul Valiliği depremin yaralarını sarmak amacıyla, deprem günü sabahı depremzede vatandaşlar için yardım kampanyası başlatarak; T.C. Ziraat Bankası Cağaloğlu, T. Emlak Bankası Merkez, T. Vakıflar Bankası ve T. Halk Bankası Sirkeci Şubelerinde hesap açtırmış, hayırsever vatandaşlara çağrıda bulunarak yardımların bu hesaplara yatırılmasını, bu hesaplarda toplanacak yardımlarla da İstanbul’daki depremzedelerin yaralarının sarılacağını duyurmuştur.

Valilik, toplanan yardımların Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı kanalı ile felaketzedelerin geçici iskân sorununu çözmek amacıyla kira yardımı yapılması için Başbakanlık ve Bakanlığımızdan izin talebinde bulunmuştur.

1 Eylül 1999 tarihi itibariyle; banka hesaplarında toplanan 1 446 863 283 705 Türk Lirası, 67 183 ABD Doları ve 48 850 Alman Markı aynı tarihte İstanbul Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı hesabına aktarılmıştır.

Toplanan yardımların Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi adına açılan hesaba aktarılmayıp, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfınca harcanacağı yolunda basında çıkan haberle ilgili olarak Valilikten bilgi istenilmiş, Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezinin “nakdî yardımların tek elde toplanması” konulu emirleri gereğince toplanan yardımların T.C. Ziraat Bankası Ankara Merkez Şubesinde açılan “Marmara Bölgesi Depremzedelerine Yardım Hesabı”na aktarılması konusunda talimat verilmiştir.

Valilik, toplanan yardımları nemaları ile birlikte 20 Eylül 1999 tarihinde yukarıda belirtilen hesaba aktarmıştır.

23 Eylül 1999 tarihinde yürürlüğe giren 576 sayılı KHK’nin 1 inci maddesinde yeralan “doğrudan afet illeri valiliklerine ve Kızılay’a yapılacak aynî ve nakdî yardımlar bu Valilikler ve Kızılay tarafından kullanılır” hükmü gereğince yardım kampanyalarında toplanan paraların bu il için de kullanılma imkânı doğmuştur.

Ayrıca, Devlet tarafından afetzedelere yapılan barınma ve az hasar gibi yardım faaliyetleri de Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından yapılmaktadır.

Bu durumda; İstanbul Valiliğince toplanan yardım paralarının aktarılmasında bir gecikme sözkonusu olmayıp, yürütülen faaliyet ve işlemlerde de mevzuata aykırılık görülmemiştir.

Diğer taraftan, deprem nedeniyle toplanan yardımlar ve bu yardımlardan yapılan harcamalar belgeleri ile birlikte hükümetimizin şeffaflık politikası ve 576 sayılı Kanun Hükmünde Kararname gereğince Başbakanlık ve maliye müfettişleri ile bankalar yeminli murakıplarından oluşturulan bir komisyon tarafından muntazaman denetlenmektedir.

Bilgilerinize arz ederim.

Sadettin Tantan

İçişleri Bakanı