1. – Dış politika konusunda yapılacak gündemdışı konuşmaların sürelerine ve aynı gün sözlü soruların görüşülmemesine ilişkin Danışma Kurulu önerisi

1. – Başbakan A. Mesut Yılmaz’ın, dış politikada meydana gelen gelişmeler, Suriye’nin PKK terör örgütüne verdiği destek ve Türkiye-Suriye ilişkilerinin bugünkü durumuyla ilgili açıklaması ve ANAP Grubu adına Bitlis Milletvekili Kâmran İnan, DYP Grubu adına İstanbul Milletvekili Hayri Kozakçıoğlu, DTP Grubu adına Van Milletvekili Mahmut Yılbaş, FP Grubu adına Kayseri Milletvekili Abdullah Gül, CHPGrubu adına Antalya Milletvekili Deniz Baykal, DSPGrubu adına Hatay Milletvekili Ali Günay grupları adına, grubu bulunmayan milletvekilleri adına Ankara Milletvekili Mehmet Ekici’nin konuşmaları

2. – Tokat Milletvekili Hanefi Çelik’in, Tokat Sigara Fabrikasının, ortak alınarak özelleştirilmesine ilişkin gündemdışı konuşması ve Devlet Bakanı Işın Çelebi’nin cevabı

3. – İstanbul Milletvekili M. Sedat Aloğlu’nun, Türkiye ve uluslararası piyasalardaki krize ilişkin gündemdışı konuşması ve Devlet Bakanı Işın Çelebi’nin cevabı

5. – Devlet Bakanı Işın Çelebi’nin; Tokat Milletvekili Hanefi Çelik’in, Tokat Sigara Fabrikasının özelleştirilmesine; İstanbul Milletvekili M. Sedat Aloğlu’nun, Türkiye ve uluslararası piyasalardaki krize ve Kocaeli Milletvekili Bekir Yurdagül’ün, Özelleştirme Yüksek Kurulunun SEKA konusundaki kararına ilişkin gündemdışı konuşmalarına cevabı

1. – Kanada’ya gidecek olan Devlet Bakanı Rüştü Kâzım Yücelen’e, Tarım ve Köyişleri Bakanı Mustafa Rüştü Taşar’ın vekillik etmesinin uygun görüldüğüne ilişkin tezkerenin işlemden kaldırılmasına ilişkin Cumhurbaşkanlığı tezkeresi (3/1716)

1. – Malatya Milletvekili Recai Kutan ve 42 arkadaşının, Suriye ile ilişkiler konusunda bir genel görüşme açılmasına ilişkin önergesi (8/26)

1. – (9/24) esas numaralı Meclis soruşturması komisyonuna üye seçimi

1. – Millî Savunma Komisyonunda açık bulunan üyeliğe seçim

1.—Kütahya Milletvekili Mustafa Kalemli, Anavatan Partisi Genel Başkanı Rize Milletvekili Mesut Yılmaz, Doğru Yol Partisi Genel Başkanı İstanbul Milletvekili Tansu Çiller, Demokratik Sol Parti Genel Başkanı İstanbul Milletvekili BülentEcevit, Cumhuriyet HalkPartisi Genel Başkanı Antalya Milletvekili Deniz Baykal ile 292 milletvekilinin; Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 83 üncü Maddesinin Değiştirilmesine Dair Kanun Teklifi ve Anayasa Komisyonu raporu (2/676) (S. Sayısı :232)

2.—Bayburt Milletvekili Ülkü Güney ve Ankara Milletvekili Yücel Seçkiner’in, 1076 Sayılı Yedek Subaylar ve Yedek Askerî Memurlar Kanunu ile 1111 Sayılı Askerlik Kanunlarında Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi ve İçtüzüğün 37 nci maddesine göre doğrudan gündeme alınma önergesi (2/669) (S. Sayısı :338)

3.—Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu Tasarısı ile Antalya Milletvekili Deniz Baykal ve 39 arkadaşının, İstanbul Milletvekili Gürcan Dağdaş ve 6 arkadaşının, Trabzon MilletvekiliYusuf Bahadır ve 9 arkadaşının, İstanbul Milletvekili Ercan Karakaş ve 7 arkadaşının Aynı Mahiyetteki Kanun Teklifleri ve İstanbul Milletvekili Ercan Karakaş ve 2 arkadaşının İşçi ve Memur Emeklileri ile Bunların Dul ve Yetimlerinin Sendikalaşmasına İlişkin Kanun Teklifi ve Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler ve Plan ve Bütçe komisyonları raporları (1/702, 2/224, 2/929, 2/1000, 2/1023, 2/1024)(S. Sayısı :553)

4.—Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanunun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine Dair Kanun Tasarısı ve Anayasa Komisyonu raporu (1/689) (S. Sayısı :631)

5. – Emniyet Teşkilâtı Kanununun Bir Maddesinde Değişiklik Yapılmasına Dair 490 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve İçişleri Komisyonu raporu (1/217) (S. Sayısı :132)

6. – Kütahya Milletvekili Mustafa Kalemli’nin Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Hakkında Başbakanlık Tezkeresi ve Anayasa ve Adalet komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon raporu (3/1588) (S. Sayısı :735)

1. – Trabzon Milletvekili Kemalettin Göktaş’ın, Trabzon Valiliği özel idare emrine köy yolları için gönderilen ödeneğe ilişkin sorusu ve İçişleri Bakanı Kutlu Aktaş’ın yazılı cevabı (7/5972)

TBMM Genel Kurulu saat 15.00'te açıldı.

Adıyaman Milletvekili Celal Topkan'ın, 5 Ekim Dünya Öğretmenler Gününe,

Kırıkkale Milletvekili Mikail Korkmaz'ın, üniversitelere girişte uygulanacak tek basamaklı sınav sistemine;

İlişkin gündemdışı konuşmalarına Millî Eğitim Bakanı Hikmet Uluğbay;

Kastamonu Milletvekili Haluk Yıldız'ın, Kastamonu'da meydana gelen sel felaketi ve alınması gerekli önlemlere ilişkin gündemdışı konuşmasına da Tarım ve Köyişleri Bakanı Mustafa Rüştü Taşar;

Cevap verdiler.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine gidecek olan:

Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Bülent Ecevit'e, Devlet Bakanı Hasan Hüsamettin Özkan'ın,

Devlet Bakanı Şükrü Sina Gürel'e, Millî Eğitim Bakanı Hikmet Uluğbay'ın,

Devlet Bakanı Hasan Gemici'ye, Devlet Bakanı Mustafa Yılmaz'ın;

Bosna - Hersek'e gidecek olan:

Devlet Bakanı Ahat Andican'a, Devlet Bakanı Işılay Saygın'ın,

Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Bülent Ecevit'e, Devlet Bakanı Hasan Hüsamettin Özkan'ın,

Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanı Mustafa Cumhur Ersümer'e, Turizm Bakanı İbrahim Gürdal'ın;

Almanya'ya gidecek olan:

Ulaştırma Bakanı Arif Ahmet Denizolgun'a, Adalet Bakanı Hasan Denizkurdu'nun,

Devlet Bakanı Işılay Saygın'a, Devlet Bakanı Ahat Andican'ın,

Tarım ve Köyişleri Bakanı Mustafa Rüştü Taşar'a, Devlet Bakanı Rüştü Kâzım Yücelen'in;

Portekiz'e gidecek olan:

Devlet Bakanı Burhan Kara'ya, Devlet Bakanı Eyüp Aşık'ın,

Devlet Bakanı Mehmet Cavit Kavak'a, Sağlık Bakanı Halil İbrahim Özsoy'un,

Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanı Mustafa Cumhur Ersümer'e, Orman Bakanı Ersin Taranoğlu'nun;

Azerbaycan Cumhuriyetine gidecek olan:

Kültür Bakanı İstemihan Talay'a, Devlet Bakanı Hasan Hüsamettin Özkan'ın,

Dışişleri Bakanı İsmail Cem'e, Devlet Bakanı Şükrü Sina Gürel'in;

İngiltere'ye gidecek olan:

Çevre Bakanı İmren Aykut'a, Devlet Bakanı Salih Yıldırım'ın,

Millî Savunma Bakanı ve Başbakan Yardımcısı İsmet Sezgin'e, Devlet Bakanı Mehmet Batallı'nın;

Ürdün, İsrail ve Filistin'e gidecek olan:

Başbakan A. Mesut Yılmaz'a, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Bülent Ecevit'in,

Tarım ve Köyişleri Bakanı Mustafa Rüştü Taşar'a, Devlet Bakanı Rüştü Kâzım Yücelen'in,

Devlet Bakanı Işın Çelebi'ye, Bayındırlık ve İskân Bakanı Yaşar Topçu'nun,

Devlet Bakanı Yücel Seçkiner'e, Devlet Bakanı Metin Gürdere'nin;

Amerika Birleşik Devletlerine gidecek olan:

Devlet Bakanı Mehmet Cavit Kavak'a, Devlet Bakanı Işın Çelebi'nin,

Kültür Bakanı İstemihan Talay'a, Devlet Bakanı Hasan Hüsamettin Özkan'ın,

Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanı Mustafa Cumhur Ersümer'e, Turizm Bakanı İbrahim Gürdal'ın,

Ulaştırma Bakanı Arif Ahmet Denizolgun'a, Adalet Bakanı Hasan Denizkurdu'nun;

İtalya'ya gidecek olan:

Devlet Bakanı Işılay Saygın'a, Devlet Bakanı Ahat Andican'ın,

İçişleri Bakanı Kutlu Aktaş'a, Adalet Bakanı Hasan Denizkurdu'nun;

İran'a gidecek olan:

Dışişleri Bakanı İsmail Cem'e, Devlet Bakanı Şükrü Sina Gürel'in,

Devlet Bakanı Rifat Serdaroğlu'na, Devlet Bakanı Şükrü Sina Gürel'in;

Amerika Birleşik Devletleri ve Meksika'ya gidecek olan:

Başbakan A. Mesut Yılmaz'a, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Bülent Ecevit'in,

Devlet Bakanı Güneş Taner'e, Devlet Bakanı Ahat Andican'ın,

Devlet Bakanı Mehmet Cavit Kavak'a, Sağlık Bakanı Halil İbrahim Özsoy'un;

Makedonya'ya gidecek olan:

Devlet Bakanı Işın Çelebi'ye, Bayındırlık ve İskân Bakanı Yaşar Topçu'nun,

Devlet Bakanı Rüştü Kâzım Yücelen'e, Çevre Bakanı İmren Aykut'un,

Tarım ve Köyişleri Bakanı Mustafa Rüştü Taşar'a, Orman Bakanı Ersin Taranoğlu'nun;

Şili ve Amerika Birleşik Devletlerine gidecek olan Devlet Bakanı Rifat Serdaroğlu'na, Turizm Bakanı İbrahim Gürdal'ın,

Rusya Federasyonuna gidecek olan Devlet Bakanı Güneş Taner'e, Devlet Bakanı Ahat Andican'ın,

Ürdün ve İsrail'e gidecek olan Devlet Bakanı Şükrü Sina Gürel'e, Millî Eğitim Bakanı Hikmet Uluğbay'ın,

Lüksemburg'a gidecek olan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Nami Çağan'a, Maliye Bakanı Zekeriya Temizel'in,

Danimarka'ya gidecek olan Sağlık Bakanı Halil İbrahim Özsoy'a, Devlet Bakanı Burhan Kara'nın,

Hollanda'ya gidecek olan Ulaştırma Bakanı Arif Ahmet Denizolgun'a, İçişleri Bakanı Kutlu Aktaş'ın,

Almanya ve İngiltere'ye gidecek olan Devlet Bakanı Güneş Taner'e, Devlet Bakanı Eyüp Aşık'ın,

Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'ya gidecek olan Dışişleri Bakanı İsmail Cem'e, Devlet Bakanı Şükrü Sina Gürel'in,

İspanya'ya gidecek olan Çevre Bakanı İmren Aykut'a, Devlet Bakanı Rüştü Kâzım Yücelen'in,

Portekiz ve Makedonya'ya gidecek olan Millî Savunma Bakanı ve Başbakan Yardımcısı İsmet Sezgin'e, Devlet Bakanı Mehmet Batallı'nın,

Bulgaristan'a gidecek olan Devlet Bakanı Işın Çelebi'ye, Bayındırlık ve İskân Bakanı Yaşar Topçu'nun,

Kanada'ya gidecek olan Devlet Bakanı Rüştü Kâzım Yücelen'e, Tarım ve Köyişleri Bakanı Mustafa Rüştü Taşar'ın;

İstifa eden ve istifası kabul edilen Refaiddin Şahin'den boşalan Devlet Bakanlığına, yeni bir atama yapılıncaya kadar; Millî Savunma Bakanı ve Başbakan Yardımcısı İsmet Sezgin'in,

İstifa eden ve istifası kabul edilen Refaiddin Şahin'den boşalan Devlet Bakanlığına, yeni bir atama yapılıncaya kadar; Millî Savunma Bakanı ve Başbakan Yardımcısı İsmet Sezgin'in vekâlet etmesi ilgi yazıyla uygun görülmüşken, Millî Savunma Bakanı ve Başbakan Yardımcısı İsmet Sezgin, 23 Eylül 1998 tarihinde yurtdışına gideceğinden, bu tarihten itibaren, Devlet Bakanı Rifat Serdaroğlu'nun,

İstifa eden ve istifası kabul edilen Eyüp Aşık'tan boşalan Devlet Bakanlığına, yeni bir atama yapılıncaya kadar; Devlet Bakanı Mehmet Cavit Kavak'ın,

Vekâlet etmelerinin uygun görülmüş olduğuna;

7-8 Eylül 1998 tarihlerinde Azerbaycan Cumhuriyetine,

2-3 Ekim 1998 tarihlerinde de Makedonya Cumhuriyetine;

Gidecek olan Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Hikmet Çetin'in vekâlet edeceğine;

Açık bulunan Devlet Bakanlığına, İstanbul Milletvekili Yıldırım Aktuna'nın atandığına;

DYP Grup Başkanvekilleri Ankara Milletvekili Saffet Arıkan Bedük, Denizli Milletvekili Mehmet Gözlükaya ve İçel Milletvekili Turhan Güven'in, Avrupa Birliği, Kıbrıs ve başta Suriye olmak üzere komşu ülkelerle olan ilişkilerimiz ve dış politika konusunda Anayasanın 98 inci, İçtüzüğün 102 ve 103 üncü maddeleri uyarınca bir genel görüşme açılmasına ilişkin önergesi (8/25),

Burdur Milletvekili Yusuf Ekinci ve 23 arkadaşının, Burdur Gölünde su seviyesinin azalması ve kirliliğe karşı alınacak tedbirlerin belirlenmesi (10/283),

Adana Milletvekili Yakup Budak ve 38 arkadaşının, Adana İlinin ekonomik, sosyal, kültürel ve kentsel sorunları ile Adana'ya göçün getirdiği sorunların araştırılarak alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi (10/284),

İstanbul Milletvekili Ekrem Erdem ve 53 arkadaşının, İstanbul'da, Dolmabahçe Stadyumu arkasında ruhsatsız olarak inşa edilmekte olan otelin bulunduğu alanın Beyoğlu İlçesinden Şişli İlçesi sınırına dahil edilmesiyle ilgili iddiaların araştırılması (10/285),

Antalya Milletvekili Deniz Baykal ve 22 arkadaşının, İstanbul'da meydana gelen orman yangınlarının nedenlerinin araştırılarak kaçak yapılaşmanın önlenmesi için alınacak tedbirlerin belirlenmesi (10/286),

Amacıyla Anayasanın 98 inci, İçtüzüğün 104 ve 105 inci maddeleri uyarınca birer Meclis araştırması açılmasına ilişkin önergeleri ile;

Konya Milletvekili Hüseyin Arı ve 44 arkadaşının, SSK Genel Müdürlüğünce 1996 yılında özürlülerin memurluğa alınması için açılan sınavda mevzuata aykırı usulsüz işlemler yapılmasına göz yumarak görevini ihmal ettiği ve kötüye kullandığı ve bu eyleminin Türk Ceza Kanununun 230 ve 240 ıncı maddelerine uyduğu iddiasıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik eski Bakanı Mustafa Kul hakkında (9/34),

İstanbul Milletvekili Mehmet Ali Şahin ve 57 arkadaşının, SSK Genel Müdürlüğünce 1996 Aralık ayında yapılan sınav sonucunda göreve başlatılan personel hakkındaki hukukdışı işlemlere göz yummak ve yanlı davranmak suretiyle görevini ihmal ettiği ve kötüye kullandığı ve bu eylemlerinin Türk Ceza Kanununun 230 ve 240 ıncı maddelerine uyduğu iddiasıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Nami Çağan hakkında (9/35),

Erzincan Milletvekili Naci Terzi ve 54 arkadaşının, mezhepçiliğe ve bölgeciliğe dayalı kadrolaşmaya gittiği ve İSKİ skandalı nedeniyle hakkında fezleke düzenleyen Cumhuriyet savcısı yerine başka bir Cumhuriyet savcısının görevlendirilmesini temin etmek suretiyle hakkındaki iddiaları örtbas ederek görevini kötüye kullandığı ve bu eylemlerinin Türk Ceza Kanununun 312 ve 240 ıncı maddelerine uyduğu iddiasıyla Adalet eski Bakanı Mehmet Moğultay hakkında (9/36),

Manisa Milletvekili Erdoğan Yetenç ve 55 arkadaşının, Soma Elektrik Anonim Şirketi (SEAŞ) bünyesinde haksız ve partizanca atamalar yapmak ve yargı kararlarına uymamak suretiyle devleti zarara uğrattığı ve bu eyleminin Türk Ceza Kanununun 240 ıncı maddesine uyduğu iddiasıyla Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanı Mustafa Cumhur Ersümer hakkında (9/37),

Meclis soruşturması açılmasına ilişkin önergeleri;

Ulaştırma Bakanı Arif Ahmet Denizolgun'un (6/1104) numaralı sözlü sorusunu geri aldığına ilişkin önergesi okundu; Başkanlıkça, önergenin geri verildiği bildirildi.

Türkiye Büyük Millet Meclisinden bir parlamento heyetini:

Pakistan Meclis Başkanının Pakistan'a davet ettiğine,

Macaristan Meclis Başkanının Macaristan'a davet ettiğine,

TBMM Başkanlık Divanının kararıyla Türkiye-Litvanya Parlamentolararası Dostluk Grubu kurulmasının uygun görüldüğüne,

İlişkin TBMM Başkanlığı tezkereleri;

Başbakan A. Mesut Yılmaz'ın:

26 Haziran 1998 tarihinde Gürcistan'a bir heyetle birlikte yaptığı resmî ziyarete, Artvin Milletvekili Süleyman Hatinoğlu'nun da,

20 Temmuz 1998 tarihinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine bir heyetle birlikte yaptığı resmî ziyarete,

6-8 Eylül 1998 tarihinde Ürdün, İsrail ve Filistin'e bir heyetle birlikte yaptığı resmî ziyarete,

Devlet Bakanı Şükrü Sina Gürel başkanlığında bir heyetin, 23 Temmuz 1998 tarihinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine yaptığı resmî ziyarete,

Ekli listede adları yazılı milletvekillerinin de,

25 Temmuz 1998 tarihinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine,

14-15 Temmuz 1998 tarihlerinde Arnavutluk'a,

Refakatinde bir heyetle yaptığı resmî ziyarete Samsun Milletvekili Murat Karayalçın'ın da,

Tarım ve Köyişleri Bakanı Mustafa Rüştü Taşar'ın, 10-15 Eylül 1998 tarihleri arasında Almanya'ya yaptığı resmî ziyarete Aydın Milletvekili Yüksel Yalova'nın da;

İştirak etmelerinin uygun görüldüğüne dair Başbakanlık tezkereleri ile;

Genel Kurulun 15.7.1998 tarihli 122 nci Birleşiminde okunmuş bulunan Devlet Bakanı Burhan Kara hakkındaki (9/29) esas numaralı Meclis soruşturması önergesinin gündemin "Özel Gündemde Yer Alacak İşler" kısmının 1 inci sırasında yer almasına;

Genel Kurulun 23.7.1998 tarihli 127 nci Birleşiminde okunmuş bulunan Çalışma ve Sosyal Güvenlik eski Bakanı Necati Çelik hakkındaki (9/31) esas numaralı Meclis soruşturması önergesinin gündemin "Özel Gündemde Yer Alacak İşler" kısmının 2 nci sırasında yer almasına;

Genel Kurulun 23.7.1998 tarihli 127 nci Birleşiminde okunmuş bulunan Başbakan Mesut Yılmaz ve Devlet Bakanı Işın Çelebi hakkındaki (9/32) esas numaralı Meclis soruşturması önergesinin gündemin "Özel Gündemde Yer Alacak İşler" kısmının 3 üncü sırasında yer almasına;

Ve Anayasanın 100 üncü maddesi gereğince soruşturma açılıp açılmaması hususundaki görüşmelerin, Genel Kurulun 13.10.1998 Salı günkü birleşiminde yapılmasına ve görüşmelerin tamamlanmasına kadar çalışma süresinin uzatılmasına;

İlişkin Danışma Kurulu önerileri;

Kabul edildi.

Sakarya Milletvekili Cevat Ayhan, Bayındırlık ve İskân Bakanı Yaşar Topçu'nun kendisine sataşmada bulunması nedeniyle bir konuşma yaptı.

(9/29), (9/31) ve (9/32) esas numaralı Meclis soruşturması önergeleriyle ilgili söz alma konusunda yapılan kura çekimi sonuçları açıklandı.

2 nci sırasında bulunan, İstanbul Milletvekili Halit Dumankaya ve 71 arkadaşının, Başbakanlık örtülü ödeneğini 1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanununun 77 nci maddesine aykırı bir şekilde harcamak suretiyle Hazineyi zarara uğratarak görevlerini kötüye kullandıkları ve bu eylemlerinin Türk Ceza Kanununun 240 ıncı maddesine uyduğu iddiasıyla eski Başbakan Tansu Çiller ve Maliye eski Bakanı İsmet Attila haklarında Anayasanın 100 üncü ve İçtüzüğün 107 nci maddeleri uyarınca bir Meclis soruşturması açılmasına ilişkin önergesi (9/27) ile;

3 üncü sırasında bulunan, Kocaeli Milletvekili İsmail Kalkandelen ve 55 arkadaşının, İzmit'te SEKA'ya ait bir araziyi Ford Otomotiv Sanayii A.Ş.'ye bedelsiz vermek suretiyle görevlerini kötüye kullandıkları ve bu eylemlerinin Türk Ceza Kanununun 240 ıncı maddesine uyduğu iddiasıyla Başbakan A. Mesut Yılmaz ve Sanayi ve Ticaret Bakanı E. Yalım Erez haklarında Anayasanın 100 üncü ve İçtüzüğün 107 nci maddeleri uyarınca bir Meclis soruşturması açılmasına ilişkin önergesi (9/28);

Üzerindeki görüşmeler tamamlanarak Meclis soruşturmalarının açılması ve Anayasanın 100 üncü maddesine göre ad çekme suretiyle belirlenecek üyelerden kurulacak komisyonların ikişer aylık çalışma sürelerinin, komisyonların başkanlık divanı üyelerinin seçimi tarihinden itibaren başlaması kabul edildi.

(9/27) esas numaralı Meclisi soruşturması önergesinin görüşmeleri sırasında:

Tunceli Milletvekili Kamer Genç, İstanbul Milletvekili Halit Dumankaya'nın,

İstanbul Milletvekili Halit Dumankaya da, Tunceli Milletvekili Kamer Genç'in,

Kendilerine sataşmada bulunması nedeniyle birer konuşma yaptılar.

7 Ekim 1998 Çarşamba günü saat 15.00'te toplanmak üzere, birleşime 22.17'de son verildi.

Başkanvekili

Kâtip Üye Kâtip Üye

1. – Karabük Milletvekili Hayrettin Dilekcan ve 2 Arkadaşının; Yükseköğretim Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi (2/1276) (Milli Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonuna) (Başkanlığa geliş tarihi : 1.10.1998)

2. – Karabük Milletvekili Hayrettin Dilekcan ve 2 Arkadaşının; Kamu Personeline İkramiye Verilmesi Hakkında Kanun Teklifi (2/1277) (Plan ve Bütçe Komisyonuna) (Başkanlığa geliş tarihi : 1.10.1998)

1. – Malatya Milletvekili M.Recai Kutan ve 42 arkadaşının, Suriye ile ilişkiler konusunda Anayasanın 98 inci, İçtüzüğün 102 ve 103 üncü maddeleri uyarınca bir genel görüşme açılmasına ilişkin önergesi (8/26) (Başkanlığa geliş tarihi : 6.10.1998)

1. – Kahramanmaraş Milletvekili Hasan Dikici ve 20 arkadaşının, Afşin-Elbistan Termik Santralinin çevreye ve insan sağlığına verdiği zararların önlenmesi için alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi amacıyla Anayasanın 98 inci, İçtüzüğün 104 ve 105 inci maddeleri uyarınca bir Meclis araştırması açılmasına ilişkin önergesi (10/287) (Başkanlığa geliş tarihi : 1.10.1998)

1. – Gaziantep Milletvekili Kahraman Emmioğlu, Eti Holding’de yeni bir yapılanmaya gidilip gidilmeyeceğine ilişkin Devlet Bakanına yönelttiği sözlü soru önergesini 7.10.1998 tarihinde geri almıştır. (6/1176)

BAŞKAN – Türkiye Büyük Millet Meclisinin 3 üncü Birleşimini açıyorum.

Görüşmelere başlıyoruz.

Gündemdışı söz taleplerini yerine getireceğim.

Öncelikle, Başbakan Sayın Mesut Yılmaz'a, dışpolitikadaki gelişmeler konusunda gündemdışı söz vereceğim. Ancak, bu konuda, konuşma süreleriyle ilgili Danışma Kurulunun bir önerisi vardır. Önce, bu öneriyi okutup, oylarınıza sunacağım:

Danışma Kurulu Önerisi

No. 136 Tarihi: 7.10.1998

Genel Kurulun 7.10.1998 Çarşamba günkü toplantısında dışpolitika konusunda Hükümetçe yapılacak gündemdışı konuşmanın süresiz, Gruplar adına yapılacak konuşmaların 20'şer dakika, grubu bulunmayan milletvekilleri adına yapılacak konuşmanın 10 dakika olması ve 7.10.1998 Çarşamba günkü toplantıda sözlü soruların toplantıda sözlü soruların görüşülmemesi önerilmiştir.

Hikmet Çetin

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı

Abdüllatif Şener Ülkü Güney

FP Grubu Başkanvekili ANAP Grubu Başkanvekili

Turhan Güven Ali Ilıksoy

DYP Grubu Başkanvekili DSP Grubu Başkanvekili

Nihat Matkap Mahmut Yılbaş

CHP Grubu Başkanvekili DTP Grubu Başkanı

BAŞKAN – Danışma Kurulu önerisini oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

BAŞKAN – Buyurun Sayın Başbakan. (ANAP, DSP ve DTP sıralarından alkışlar)

BAŞBAKAN A. MESUT YILMAZ (Rize) – Sayın Başkan, değerli milletvekileri; Türkiye-Suriye ilişkilerinin bugünkü durumuna ilişkin olarak Hükümetimizin görüşlerini açıklamak üzere söz almış bulunuyorum; Hükümetim ve şahsım adına, Yüce Meclisi saygıyla selamlıyorum.

Sayın milletvekilleri, Suriye, PKK'nın yanı sıra DHKP-C, Hamas, Hizbullah gibi daha birçok terör örgütüne cömertçe destek sağlamaktadır. Suriye'nin terörizmi desteklediği, uluslararası toplumca da açıkça bilinmektedir. Bu bağlamda, Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığının yayımladığı yıllık raporlarda, Suriye'nin uluslararası terörizme destek veren bir ülke olarak tanımlandığı da malumunuzdur. Suriye, terörizme verdiği desteği, dışpolitikasının temel bir aracı haline getirerek, siyasî emellerine ulaşmak için kullanmaktadır; böylelikle, uluslararası hukuku hiçe saymakta, Birleşmiş Milletler Yasası, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu kararları, İslam Konferansı Örgütü bildirileri ile kararları dahil, taraf olduğu anlaşmaları pervasızca ihlal etmektedir.

1995 yılının eylül ayında, zamanın Hükümeti, Suriye'den güvenlik alanında beklenilen işbirliği anlayışını göremeyince, bu ülkeyle diyaloğun daha fazla sürdürülmemesini uygun bulmuştur.

Bu açıklamaları müteakip karşılıklı olarak yapılan iki ziyaret sırasında, Suriye'yle ilişkilerimiz hakkındaki görüş ve düşüncelerimiz, bütün açıklığıyla karşı tarafa anlatılmıştır. Ayrıca, Dışişleri Bakanımız, İslam Konferansı Teşkilatı Dışişleri Bakanları Toplantısı münasebetiyle 1998 Martında Katar'ın başkenti Doha'da bulunduğu sırada, Tunus Dışişleri Bakanının girişimi üzerine, Suriye Dışişleri Bakanıyla ikili bir görüşme yapmış ve ülkemizin Suriye'yle ilişkilerine bakış tarzını muhatabına aktarmıştır.

İşaret ettiğim temasların sonuncusunu teşkil eden ve geçtiğimiz temmuz ayında Suriye Dışişleri Bakan Yardımcısıyla Ankara'da gerçekleştirilen görüşmelerde, ilişkilerimizi uygar bir temele oturtabilmek maksadıyla Suriye'yle aramızda bir ilkeler bildirisi imzalamayı teklif ettik. Suriye, bu teklifimize bugüne kadar bir cevap vermemiştir.

Değerli milletvekilleri, Suriye, terörizme verdiği destekle, Türkiye'ye karşı dolaylı bir savaş sürdürmektedir. Bu durumu, geldiğimiz noktada, başka türlü tanımlama olanağı kalmamıştır. Bunun da, Türkiye'ye, Suriye'ye karşı, Birleşmiş Milletler Yasasının 51 inci Maddesi uyarınca meşru müdafaa tedbirleri alma hakkını vermekte olduğunu önemle hatırlatmak isterim.

Sayın Mübarek, Cumhurbaşkanımıza, diplomatik yolların denenmesi için yardımcı olmayı önermiştir. Ben de, ondört yıldır diplomasi yollarını denediğimizi, bu dönem içinde 30 bin kişinin öldüğünü hatırlattım; sabırsızlığımızın bundan kaynaklandığını vurguladım; bu şartlar altında diplomatik yöntemleri yürütmenin güçlüğünü ifade ettim.

Sayın Mübarek, diplomasiye son bir şans tanınmasını telkin etmiştir. Bu öneriyi inceleyeceğimizi bildirdik ve onların da kendilerine verilen belgeleri incelemelerini istedik. Şu hususu bir defa daha tasrih ettim: Suriye'yle diplomasi yolunu deneme imkânı bulunsa dahi, bu çerçevede yapılacak görüşmeler, münhasıran Suriye'nin teröre verdiği desteğin sona erdirilimesi konusuyla sınırlı olmalıdır, gündemin sulandırılmasını kabul edemeyiz. Gerginliğin dağıtılması için, Suriye'nin atacağı somut adımlar büyük önem taşımaktadır.

Bu bağlamda, Türkiye'nin Arap ülkelerinden beklentisinin, meseleye gerçekçi bir şekilde yaklaşmaları ve Suriye'yi terörizme verdiği destekten vazgeçmeye ikna etmeleri olduğunu vurgulamak istiyorum. Arap ülkelerinin Arap dayanışması adına Suriye'ye verecekleri desteğin, teröre destek olgusuna bir onay niteliği taşımaması gerekir.

Hükümetimiz, halkımızın tam desteğine mazhar olan tutumunda haklı olduğunu bilmekte ve bu haklılığının bilinci içerisinde hareket etmektedir. Tabiatıyla, biz, savaş çıkarmak için çalışmıyoruz; "yurtta sulh, cihanda sulh" ilkesi şiarımızdır; ancak, Türkiye'nin hayatî menfaatlarını korumak birinci görevimizdir. Bunun için gerekli önlemleri almakta ve -hiç temenni etmiyoruz ama- gerekirse bu konuda Yüce Meclisin iznine başvurmakta da kararlıyız. (ANAP, DSP ve DTP sıralarından alkışlar)

Sayın milletvekilleri, bu konu, Bakanlar Kurulumuzun bugün yapılan olağan toplantısında tüm detaylarıyla ve bütün boyutlarıyla ele alınmış ve Bakanlar Kurulumuz, biraz önce sonuçlanan bu toplantıdan sonra, kamuoyuna aşağıdaki hususların açıklanmasını kararlaştırmıştır.

1- Silahlı Kuvvetlerimizin ve diğer güvenlik güçlerimizin kahramanca çabaları sonucunda, bölücü terör, ulusal sınırlarımız içinde, çok geniş ölçüde etkisiz hale getirilmiş ve bu nedenle çaresizliğe düşen bölücü örgüt, dış desteğe muhtaç hale gelmiştir.

2- Ülkemizin toprak bütünlüğünün ve vatandaşlarımızın can güvenliklerinin korunması için bölücü örgütün kökünün kazınması, Hükümetimizin, milletimize karşı en önde gelen sorumluluğudur. Bakanlar Kurulumuz, bu hedefe ulaşılmasının önündeki en önemli engelin komşumuz Suriye tarafından bölücü örgüte yıllardan beri sürdürülen ve giderek artan destek olduğunu değerlendirmiştir.

3- Bakanlar Kurulumuz, Suriye'nin bu konudaki inkârcı tutumunu sürdürmesi ve bölücü örgüte destek ve yardım sağlamaya devam etmesi halinde, gerekli her türlü caydırıcı tedbirin alınmasını, bu konuda uluslararası kuruluşların, üçüncü ülkelerin bilgilendirilme çalışmalarının hızlandırılmasını ve gelişmeler hakkında Yüce Meclise düzenli olarak bilgi verilmesini kararlaştırmıştır.

Yüce Meclise, saygılarımla arz ederim. (ANAP, DSP, DTP ve CHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Başbakan.

Şimdi, bu açıklama üzerine gruplarımıza da söz hakkı doğmuş bulunuyor. Biraz önce kabul ettiğimiz Danışma Kurulu kararı uyarınca, grupların söz hakkı 20 dakika olacaktır.

Gruplar adına ilk söz talebi Anavatan Partisi Grubundan geldi.

ANAP GRUBU ADINA KÂMRAN İNAN (Bitlis) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Sayın Başbakanımızın sunuşlarıyla Yüce Meclisin huzuruna getirdikleri önemli mesele, bir hükümet ve iktidar meselesi olmaktan ziyade, bir devlet ve millet meselesidir; devletimizin, vatanımızın bütünlüğünü ilgilendiren bir meseledir. Bu anlamda, Türkiye Büyük Millet Meclisi, istisnaî bir gün yaşamaktadır ve yine aynı çerçevede, son günlerde milletimizin gösterdiği fevkalade takdire şayan hassasiyet ve dayanışma; aynı istikamette, siyasî partilerin sayın sözcülerinin gösterdikleri, hakikaten millî birliği tamamlayıcı ve dışarıya yönelik bir ittifak halindeki mesajları takdirle karşılıyor ve memnuniyetle burada kaydetmek istiyoruz.

Değerli milletvekilleri, demokratik dinamiklerin icabı, çok defa, iç görüş ayrılıklarımız olur; hatta, bazen, bunu aşırı boyutlara götürdüğümüz zamanlar da olur; ama, bu, dışarıda, hiçbir zaman yanlış anlaşılmamalıdır. Türkiye'nin bir iç zaaf içinde bulunduğu, bölündüğü, kargaşa içinde bulunduğu, binaenaleyh, Türkiye'ye yönelik gizli hesapların ortaya çıkarılmasının en uygun zamanı olduğu gibi yanlış bir zehaba kapılanlar, geçmişte bunun faturasını ağır ödemişlerdir. Aynı şekilde, bunun faturasını Kıbrıs'ta ödeyenler olmuştur. Binaenaleyh, bugünkü şartlar itibariyle, dışarıya yönelik, Türkiye'nin millî bütünlüğünü ilgilendiren bu davada, Meclis olarak, millet olarak ve siyasî güçler olarak beraberliğimiz, hiçbir şekilde münakaşa ve şüphe götürmez.

Peki, nedir bizden istedikleri değerli milletvekilleri; birinci mesele olarak ileri sürdükleri Hatay ve bunu kendi Anayasasında gösteriyor, kendi haritalarında millî toprakları içerisinde gösterdikten başka, götürdüğü baskıyla Arap ligi memleketlerin tümünün haritalarında ve temel prensiplerinde "Hatay'ın Suriye'ye ait olduğu" ibaresi yer almaktadır.

Bu iddiayı neye dayanarak ileri sürüyor; biz, 1515'te Suriye'ye girdik, 1917'de çıktık. Hatay'ın Suriye ile birleşik olduğu dönem, Fransa hükümranlığının bulunduğu 1920'den 1938'e kadar ve o dönemde de, kendi iradeleri ve büyük bir çoğunlukla, plebisitle anavatana dönüşleri...

Peki, 18 yıllık bir beraberlik, eğer Suriye için böyle bir iddia ve hak doğuruyorsa, o zaman, dörtyüz yıllık Osmanlı-Türk beraberliğinin anlamı çok ileriye gitmez mi?! (Alkışlar)

Güney komşumuz bununla da kalmıyor. Güney komşumuzun iktidarda bulunan Baas Partisinin 1978'de kabul ettiği bir büyük Suriye planı var. Zaten bizim komşularımızın mütevazı olanı yok; Batıdakinin megali ideası var, bunun da büyük Suriye. Nedir hedefi; "Hilâli Mümbit" dedikleri Torosların güneyindeki bütün topraklarımız, Hatay ve Kıbrıs dahil olmak üzere, büyük Suriye toprakları içerisinde gösterilmektedir. Bana karşı devamlı olarak toprak talebini ve politikasını sürdüren bir memleketin komşuluğunu iyiniyetle bağdaştırmak mümkün değil. Buna mukabil, bizim dörtyüz yıllık mevcudiyetimize rağmen, onun toprakları üzerinde hiçbir iddiamız olmamıştır ve olmayacaktır da.

Değerli milletvekilleri, bu, çocukça bir düşüncedir. Ortadoğu'da Araplarla İsrail arasında altı defa savaş oldu; biz mi vardık? Golan Tepelerini, İsrailliler, Suriye'den aldığı zaman biz mi aldık? O kadar güçlüyse, buyursun, gitsin alsın geriye Golan Tepelerini... Hatay üzerinde hak iddia edeceğine, kendi ana toprakları üzerinden alınmış bir topraktır, niye oraya gitmiyor? (ANAP, DSP, CHP ve DYP sıralarından alkışlar)

Ha! Bugünkü şartlarda -hiç temenni etmiyoruz- sonuna kadar barışçı yolu denemeye devam edeceğiz; ama, gerekirse, Türkiye'nin böyle bir operasyonu yürütmesi için İsrail'e ihtiyacı mı var; 800 binlik bir ordusu ve 65 milyon, karşınızda 12 milyon, eski Sovyet malzemesiyle tarumar olmuş, insanları doyamayan bir Suriye ve bunun için Türkiye dışarıdan destek mi arayacak veya kazara İsrail'le yeni bir ihtilaf doğar da, İsrail'le Suriye arasında arzu edilmeyen bir hesaplaşmaya gidilirse, İsrail'in Türkiye'ye ihtiyacı mı olacak? İnsaf buyursunlar efendim, geçmiş orada... Binaenaleyh, bu işlerden vazgeçsinler.

Peki, Suriye, Yunanistan'la askerî işbirliği anlaşmasını ve hatta, Yunan uçaklarının kendi havaalanlarında yerleşmesini sağlayacak derecede bir anlaşma yaparken kime karşı yaptı; Ortadoğu'daki bir kuvvete karşı mı; yok. Doğrudan doğruya bana karşı yaptı. Soğuk savaş döneminde, Sovyetler Birliğiyle en kapsamlı, geniş askerî işbirliği yapan, 15 milyar dolarlık askerî malzeme alan ve hatta, muhtemel bir savaşta Rus askerlerinin, Sovyet askerlerinin kullanması maksadıyla Suriye'ye yerleştirilen bin tane T-72 (Tupolov-72) tankı kime karşıydı; benim güvenliğime karşı değil miydi? Sovyetler Birliğinin o zamanki hedefleri arasında NATO memleketi olarak Türkiye yok muydu? Peki, o yapınca mubah oluyor da, kendi güvenliğini düşününce, ben mi yapınca günah oluyor?! Bu, nasıl anlayıştır, ne biçim düşüncedir!.. Şimdi, arada geldi ne yaptı...

Türkiye aslında biraz da büyük devlet olmanın ceremesini çekiyor. Büyük güçler kendi gücünü kullanmakta çok sabırlı davranır, aklı duygunun önüne koyar. Biz, bu sabrı onbir yıl boyu Kıbrıs'ta gösterdik. 21 Aralık 1963 akşamında -Noel katliamı- 258 Türk'ü biçtiler ve senelerce devam etti. Uyardık, uyardık ve nihayet, 20 Temmuz 1974 geldi ve gereği de yapıldı.

Son olarak, hep beraber yaşadık: Amerika Birleşik Devletlerinin, Sudan ve Tanzanya Büyükelçiliklerine yapılan terörist hareketler karşısında, birinde 12 Amerikalı öldü, diğerinde de 3 insan öldü; Amerika'nın gösterdiği mukabele "meşru müdafaa" dedi, gitti, Tanzanya'daki ve Sudan'daki bu olaylarla ilgili mesullerin bir kısmı Afganistan'dadır diye, oraya Cruise füzelerini, Tomahawkları attı ve Sudan'a da attı, fabrikayı uçurdu.

Fransızlar, geçmişte, Beyrut'taki birliklerine karşı girişilen terörist hareket karşısında, denizden Beyrut'u bombaladılar "meşru müdafaadır, hakkımızdır" dediler.

1988'de İngiltere üzerinde düşürülen Pan Am 104 sefer sayılı uçakta 269 kişi öldü ve olayın sorumlusu olarak 2 Libyalıdan şüpheleniliyor; Libya ambargo altındadır ve Amerika, halen de bugün "bu 2'sini bize teslim edeceksiniz, biz bunları muhakeme edeceğiz" diyor.

Burada açıklamak istemiyorum; ama, içinde yaşadığım için biliyorum, İsrail'le gizli olarak el altından temasta bulunup da "bir Filistin Devletinin doğmasına, sakın ha, müsaade etmeyin" diyenler, bugünkü Arap dünyasının önde gelen bir memleketidir. Bunu, içinde bulunduğum için size söylüyorum. Şimdi, bu olaylar ortadayken, bana neyi anlatacaklar veya beni neyle ürkütmeye çalışacaklar!

Hele, doğrusu, bayıldım... Çadır altında yaşamayı kendisine bir medeniyet simgesi haline getirmiş bir malum ve mecnun zat gene uzaktan bir şeyler söylemiş. Vah vah... Vah vah... Bunlar gayri ciddî davranışlardır değerli milletvekilleri.

Bazı söylentiler var, içeride de var, dışarıda daha çok. Neden şimdi? Değerli milletvekilleri, her şeyin bir şimdisi var. Bunun da şimdisi, şimdidir. Bunu dün yapsaydık "neden şimdi" denilecekti. (ANAP, DSP, CHP ve DTP sıralarından alkışlar) Önceki gün yapsaydık "neden şimdi" denilecekti, yarın yapsaydık "neden şimdi", öbür gün "neden şimdi..." Siz söyleyin, neden şimdi?

KÂMRAN İNAN (Devamla) – Size rakamları söyledim, neden şimdi?

SALİH KAPUSUZ (Kayseri) – Siz söyleyeceksiniz; anlatacaksınız.

KÂMRAN İNAN (Devamla) – Size hitap etmiyorum; itham etmiyorum sizi. Aslında Sayın Genel Başkanın beyanlarını büyük saygıyla karşılıyorum. Umarım, aynı ruh bütün kitlede mevcuttur. (ANAP sıralarından alkışlar)

Şimdi, değerli milletvekilleri, burada, yanlış yapmaya hakkımız yoktur. Tabiî, demokrasinin meziyeti vardır. Burada münakaşa ediyoruz. Şam'da bunun münakaşası var mı; hayır. Düğmeye basar tetörist işletir, düğmeye basar savaş da yapar, her şeyi yapar; ama, burada değil. Burada, fikir ayrılıkları olur, her şey olur; ama, bir tek şeyin olmaması lazım; millî davalarda bütünlüğümüzü dışarıya karşı zayıflatacak bir davranış veya beyanın hiçbir Türk'ten beklenmemesi lazım. (ANAP, DSP, CHP ve DTP sıralarından alkışlar)

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın İnan, süreniz doldu. Lütfen, 1 dakika içerisinde toparlayalım.

KÂMRAN İNAN (Devamla) – Emredin Sayın Başkanım.

Değerli milletvekilleri, Türkiye, daima, barış ve istikrardan yana olmuştur ve olmaya devam edecektir. Size üzülerek arz edeyim ve bunu söylerken de rahat değilim; Ortadoğu'da barışa en karşı olan memleket ve idare Suriye'dir. Bir tek şehrindeki bir ayaklanmada, Hama'da, mevcut diktatörlük 10 bin kişiyi katletmekte beis görmedi, benim 30 bin kişime mi acıyacak bu zat!; buna bakmak... Türkiye macerayı hiçbir zaman aramadı. Cumhuriyet döneminden bu yana bizim tek prensibimiz, kendi millî sınırlarımız içerisinde barışın korunması ve devamıdır. Eğer Türkiye, macerayı denese, düşünse, kabullense, bölgede Türkiye'nin faydalanabileceği çok fırsatlar ve imkânlar ele geçti, çok çanak tutuldu; 1958'den başlayarak geldi, Körfez Savaşı dahil olmak üzere... Suriye, Körfez Savaşında, Irak'a karşı birlik gönderdi, biz göndermedik.

BAŞKAN – Sayın İnan, lütfen, toparlayalım.

KÂMRAN İNAN (Devamla) – Bitirdim.

Şimdi, doğrusu, Bağdat'a bakıyorum "efendim, biz yanındayız..." Aman, insaf buyurun; siz Körfez Savaşında neredeydiniz, ne hale geldiniz ve şimdi ne haldesiniz? Şimdi, bu halinizle, kimin yanında, kime karşı, ne yer alacaksınız?

Saygılar sunuyorum. (ANAP, DYP, DSP, CHP ve DTP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın İnan.

Şimdi, Doğru Yol Partisi Grubu adına, Sayın Hayri Kozakçıoğlu; buyurun efendim. (DYP sıralarından alkışlar)

Başbakan Sayın Mesut Yılmaz'ın Suriye'yle ilişkiler ve ortaya çıkan son kriz konusunda verdiği bilgiyle ilgili olarak, Doğru Yol Partisinin görüşlerini sizlere sunmaya çalışacağım.

Şunu peşinen belirteyim ki, biz, olaya, Sayın Başbakan gibi, sadece Türkiye-Suriye ilişkileri olarak bakmıyoruz; çünkü, Türkiye-Suriye ilişkilerinin bugün bu noktaya gelmesinin temelinde, Türkiye'de bölücü örgütün, Türkiye'ye yönelik bölücü faaliyetlerin esası yatmaktadır; o halde, olayda, sadece Suriye değil, olayın ta başlangıcından itibaren bu hareketin gelişmesi, Irak'ın bu hareketteki rolü ve özellikle son günlerde Kuzey Irak'ta meydana gelen gelişmeler yatmaktadır.

Sayın Kâmran İnan'ın "niye şimdi" sorusunu, zamanı geldiği zaman, niye Kuzey Irak'ta şimdi bir şeyler olduğunun izahını vererek arz etmeye, onu da cevaplandırmaya çalışacağım.

Pek çok yazıda "efendim, ondört yıldan beri, Suriye, terör örgütünü destekliyor" diye okudum. Hayır, ondört değildir, onsekiz yıldan beridir. 12 Eylül 1980 harekâtından önce Türkiye'de PKK faaliyeti vardı. PKK, ilk toplantısını, 1978'in sonbaharında Diyarbakır'ın bir köyünde yapmıştır ve PKK'nın ilk ismi de -Türkçe karşılığı- Kürdistan İşçi Partisi olarak 1978'in sohbaharında ortaya atılmıştır. O tarihten bu yana da PKK ismi kullanılmaktadır; daha önce PKK ismi yoktu.

PKK, 12 Eylül 1980 öncesi, Abdullah Öcalan'ın Hilvanlı olması nedeniyle, ağırlıklı olarak Urfa ve Siverek civarında terör faaliyetini sürdürmüştür. 12 Eylül harekâtından önce, o bölgede bu harekâta en fazla karşı çıkan grup da Bucaklardır ve bu konuda çok ciddî şekilde şehit de vermişlerdir.

Peki, Irak'ın durumu nedir? Irak da kendisi buna benzer olaylarla uğraşmasına rağmen, 1988 Ağustos ayındaki kuzey bölgeye yaptığı askerî harekâttan sonra 30 kilometre genişliğinde ve hudut boyundaki bir bandı boşaltmış, o bölgedeki bütün köyleri yakmış yıkmış ve o mıntıkayı olduğu gibi PKK'nın emrine vermiştir. Terör örgütü mensuplarını kendi karakollarının yanına yerleştirmiştir. Hatta, birinci Körfez krizi sırasında, Türk Silahlı Kuvvetlerine karşı kullanılmak üzere, PKK gruplarını, ağır silahla, geri tepmesiz toplarla, havanlarla da silahlandırmıştır. Daha sonra Barzani ve Talabani hareketi sonucunda bir hafta zarfında Irak Silahlı Kuvvetleri o bölgeyi terk ederken, bütün ağır silahlar PKK'nın elinde kalmış ve bizim verdiğimiz binlerce şehidin, binlerce vatandaş kaybının temelinde işte bu silahlar yatmaktadır. Demek ki, olay sadece Suriye yönlü değildir; olay, hem Irak yönlüdür hem Suriye yönlüdür.

Tabiî, bunun arkasından, bir de, son günlerde, İtalya'da, sözde Kürt parlamentosunun toplantısı da oldu. Yıllardan beri bizim müttefikimiz olan, Avrupa Birliği dahil her konuda bizi destekleyen İtalya, Parlamentosunun kapısını sözde Kürt parlamentosuna açtı.

O günlerde, Sayın Başbakanımız, Amerika'da... Ben söylemiyorum Hürriyet Gazetesi yazıyor... (ANAP sıralarından "Suriye'ye gel" sesi)

BAŞKAN – Sayın Milletvekilim, lütfen müdahale etmeyelim.

HAYRİ KOZAKÇIOĞLU (Devamla) – Dinle efendim... Dinle de bu konuları birazcık daha ayrıntılı görme şansını bul.

BAŞKAN – Sayın Kozakçıoğlu, siz konuşmanızı sürdürün.

HAYRİ KOZAKÇIOĞLU (Devamla) – Hürriyet Gazetesinden öğreniyoruz ki, Sayın Başbakanın Amerika gezisinde programı öyle çok fazla yoğun değil. Deniliyor ki: "Geçmişte Özal'ın, Demirel'in ve Çiller'in Birleşmiş Milletler dönem toplantılarını izleyen gazeteciler açısından Yılmaz'ın programı tam anlamıyla boşluklarla doluydu." Bir İsrail Başbakanı ve bir de Afganistan Başbakanıyla yapılan konuşmalardan bahsediliyor ve gazetecilerin vakitlerini geçirmek için Japon lokantalarını ve bazı yerleri dolaştıklarından bahsediliyor.

ÜLKÜ GÜNEY (Bayburt) – Ne alakası var?!

HAYRİ KOZAKÇIOĞLU (Devamla) – Şu alakası var: Bakın, Talabani ve Barzani Amerika'da... Kuzey Irak'ta bir Kürt devletinin imzası atılıyor; bizim Başbakanımıza bir bilgi verilmiyor; bizim Başbakanımızla görüşmek zorunluluğu hissetmiyor Amerika. Bu "Türkiye, sen, artık Kuzey Irak'a karışamazsın" demektir. İşte bu, Türkiye için büyük bir zaaftır; çünkü, Kuzey Irak bizim için çok önemlidir.

Şimdi "ne alakası var" diyorsunuz; aylar önce, İtalya'ya kaçan göçmenler, mülteciler vardı, gemilerde yakalandılar. İşte, o hareketin sonunda, İtalyan Parlamentosunda sözde Kürt parlamentosu toplandı. Bu olayları birbirine bağlayarak değerlendirmemiz lazım. "Ne alakası var" dersek, olaylar kesinlikle birbirine bağlanamaz. Bütün bu olayların içerisinde, biz, kendi egemenliğini sağlayamayan Saddam'dan umut arıyoruz, Saddam'dan medet arıyoruz; ona elçiler gönderiyoruz; acaba olayları nasıl toparlarız diye, ona, tekrar bir elçilik açıyoruz. Oysaki, bu kafayla olay toparlama şansı kalmamıştır. (DYP sıralarından alkışlar)

MEHMET GÖZLÜKAYA (Denizli) – Hükümet aciz bu konularda.

HAYRİ KOZAKÇIOĞLU (Devamla) – 1 Ekim günü, Sayın Cumhurbaşkanımız burada konuştular. Sayın Cumhurbaşkanımız, burada bir başbakan gibi konuştular; niye; dışpolitikadaki boşluğu Sayın Cumhurbaşkanının kendisi doldurmak ihtiyacını hissetti; oysaki, bu boşluk, burada, Hükümet tarafından doldurulmalıydı. (DYP sıralarından alkışlar)

AGÂH OKTAY GÜNER (Ankara) – Emekli olmuş zaten.

Suriye'ye girdik, Suriye'de belli bir oranda başarı sağladık; diplomatik müzakere aylarca, yıllarca sürecektir. Sizin karşınıza gelecek olanlar "biz size destek vereceğiz; ama, Kuzey Irak'ta da şunu isteriz" derlerse acaba ne yapacağız?

Bu nedenle, olaya çok geniş açıdan bakılması gerekir. Bu nedenle "şimdi acaba niye" dediğimiz zaman, yalnız Suriye hududunu değil, Irak hududunu da beraber görmemiz lazım.

Şimdi bu saatten sonra ne yapılması lazım; bu saatten sonra, bir kere dünya şunu bilmeli: Kuzey Irak'taki bütün oluşumlarda Türkiye'nin iradesi olacaktır. Türkiye'nin içinde bulunmadığı, Türkiye'nin iradesinin bulunmadığı bir Kuzey Irak oluşumu yok sayılacaktır, Türkiye bunu kabul etmeyecektir. Bir kere bütün dünya bunu bilmeli ve bunu sağlayacak bir dışpolitika oluşturmalıyız.

İkincisi, müttefiklerimiz başta olmak üzere, Kürt parlamentosunun, artık müttefik ülkeler parlamentolarında toplanmasının önüne geçmeliyiz, bunu sağlayacak bir politika oluşturmalıyız.

Bakın, yakında İtalyan Parlamentosuna da Ermeni soykırım meselesi geliyor, İtalyan Parlamentosunun gündeminde bekliyor; Fransız Parlamentosunda olduğu gibi, yine, Türkiye'nin aleyhine bir karar çıkacaktır. Bunu önleyecek bir dışpolitika oluşturmamız lazım. Türkiye'yi Avrupa Birliğine taşıyacak bir dışpolitika oluşturmamız lazım. Başta Suriye olmak üzere, yıllardan beri Türkiye'ye karşı hasmane politikalar uygulayan ülkelere dur diyecek, onların hareketlerine son verecek bir politika oluşturmamız lazım.

Türkiye'yi, dünyayla olan ilişkilerinde 21 inci Yüzyıl kıstaslarına taşıyacak, demokrasiyi tam anlamıyla bütün dünyaya kabul ettirebilecek bir politika oluşturmamız lazım. Peki, bunu kim yapacak; bunu, bu Hükümet yapamayacak; bu Hükümetin bugüne kadarki politikası bunu artık göstermiştir; Hükümetin dışpolitikası dibe vurmuştur. (DYP sıralarından alkışlar) O halde, Türkiye, en kısa zamanda seçime gitmeli ve mutlaka, bu dediğim politikaları oluşturacak güçlü, kuvvetli, demokratik temellere dayalı hükümetler işbaşına gelmelidir. (DYP ve FP sıralarından alkışlar)

Doğru Yol Partisi olarak, şunu tekrar söylüyoruz: Biz, Doğru Yol Partisi olarak, Türk Silahlı Kuvvetlerine güveniyoruz; Türk Silahlı Kuvvetlerinin, milletin vereceği her türlü görevi en üst düzeyde yapacağına da inanıyoruz; Türk Silahlı Kuvvetlerinin milletin emrinde olduğuna inanıyoruz. Bunun yanında şunu da Doğru Yol Partisi olarak açıkça söylüyoruz ki, biz, hiçbir zaman millî birlik ve beraberliğin, millî gücün karşısında değiliz; bu Parlamentodan çıkacak olan her türlü millî kararın destekleyicisiyiz, bu ülkenin menfaatına olacak her türlü millî kararın da içindeyiz.

Saygılar sunuyor, teşekkür ediyorum. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Kozakçıoğlu.

Demokrat Türkiye Partisi Grubu adına, Sayın Mahmut Yılbaş; buyurun. (DTP sıralarından alkışlar)

DTP GRUBU ADINA MAHMUT YILBAŞ (Van) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Sayın Başbakanın, Suriye ile ilişkilerimiz konusunda Yüce Meclisimize sunmuş olduğu bilgiler üzerine yapılan konuşmalar içerisinde, Demokrat Türkiye Partisi Grubu adına görüşlerimizi sunmak üzere, söz almış bulunuyorum. Başta, Sayın Başkanımız olmak üzere, hepinize saygılarımı sunuyorum.

Değerli arkadaşlarım, Suriye'yle son günlerde yaşanmakta olan meseleler hakkında, sadece bu çatı altında bulunan sayın parlamenterlere değil, sokakta herhangi bir Türk vatandaşına sorulsa "meselenin temelinde yatan nedenler, etkenler nedir" dense, öyle zannediyorum ki, o vatandaşımız -gelip burada olmasa dahi- 20 dakikadan daha fazla meseleyi etraflıca anlatır.

Suriye'yle ilişkilerimizi, sadece bir terör perspektifi içerisinde tutmak, öyle zannediyorum ki, tarih açısından yapılabilecek en büyük hata olur; çünkü, bugün itibariyle, Suriye'nin, bölücü bir terör örgütüne, bir rivayete göre onsekiz yıl, bir görüşe göre de, bundan çok daha fazla uzun süredir, ama, değişik isimlerde vermiş olduğu destek amacı, Türkiye Cumhuriyetinin hem sosyal yapısı hem toprak bütünlüğü hem de millî çıkarlarıyla alakalıdır. Bugün gelinen noktada, Suriye, bu arzusunu gerçekleştirmek için kendisine sıfır maliyetli olan bir yaklaşım içerisinde bulunmaktadır.

Her şeyden evvel burada, Türk Milleti olarak bu coğrafyada, bin yıla yakın bir zamandır barışçıl amaçlarla kendi kültürümüzü bu topraklarda yeşertme gayreti içerisinde olduk. Özellikle, cumhuriyetin geçmiş yetmişbeş yılında, bize, ciddî şekilde hayatî bir tehlike söz konusu olmadığında, cumhuriyet rejimi, kendisine Ata'sından emanet edilen "yurtta ve dünyada sulh" ilkesinden hiçbir zaman ayrılmamıştır. Ne zaman ki bir Kıbrıs olayı çıkmıştır ve Kıbrıs'ta, Türk Milletinin, Türkiye'nin gelecekle alakalı çıkarlarına kalıcı bir darbe vurulmak istenmiştir; Türkiye buna, yine, bütün dünyada sabır taşı olarak değerlendirilen bir milletin davranışı içerisinde, onyedi yıl sonra kesin tavrını koymuştur.

1963'te değil -Kıbrıs meselesi- 1950'lerden başlayarak, 1973 yılına kadar gelen zaman içerisinde, bu topraklarda yaşayan insanlar, hükümetleriyle, devlet rejimleriyle, ağırbaşlılıklarını, sabırlarını sonuna kadar taşımışlar; fakat, zamanı geldiğinde, kararlı bir biçimde, Kıbrıs üzerinde gelecekle alakalı çıkarlarını korumak için kesin tavır içerisine girmişlerdir.

Değerli arkadaşlarım, yine, cumhuriyet döneminde -Kuzey Irak'ta- Türkiye, bir bölücü terör örgütünün yarattığı sonuçları bir ölçüde önleyebilmek için komşu topraklarına zaman zaman girme ihtiyacını duymuştur.

Değerli arkadaşlarım, nereden bakılırsa bakılsın, Türkiye, son ondört yıl içerisinde bu terör örgütünün yaptığı tahribatla, gerçekten, büyük acılar, büyük sıkıntılar çekmiştir, bunu, maddî rakamlarla burada ifade etmek mümkün değildir. İnsanlar, bu terör örgütünün verdiği tahribat sonrasında köylerinden, yurtlarından uzaklaşmışlardır. Yine, bu örgütün verdiği tahribatla, insanlar, büyük bir ekonomik kriz içerisine girmişlerdir. İnsanlar, ülkenin toprak bütünlüğünü, millet bütünlüğünü sağlamak için bu terör örgütüyle savaşırken, gençlerini şehit vermişlerdir. Belki perdenin önünde görünen bir terör örgütüdür; ama, onun arkasında olan ve amacı, Türkiye ile çakışan çıkarlarını sağlamada terörist hareketlerden hiçbir zaman ayrılmayan bir ülkenin düşünceleri, istekleri vardır.

Bugün Suriye, sadece Türkiye tarafından değil Birleşmiş Milletler tarafından da terörist ülke olarak değerlendirilmektedir. Bugün, Suriye, sadece Türkiye'ye yönelik terörist faaliyetleri değil, başta Hizbullah olmak üzere, dünyanın kabul ettiği birçok terörist örgütü dünyanın muhtelif yerlerinde kullanmakta ve insanların huzur ve barış içerisinde yaşamasına engel olmaktadır ve Türkiye'ye yönelik bu faaliyetlerinde de, maalesef, bugüne kadar, hiçbir şekilde ciddî bir bedel ödeme durumunda kalmamıştır.

İSMAİL KALKANDELEN (Kocaeli) – Ayıp ediyorsun!

NURHAN TEKİNEL (Kastamonu) – Sadede gel, sadede...

MAHMUT YILBAŞ (Devamla) – Ama, değerli arkadaşlarım...

İLYAS YILMAZYILDIZ (Balıkesir) – O nutukları sen de alkışladın bir zamanlar.

MAHMUT YILBAŞ (Devamla) – Değerli arkadaşlarım, Kardak nutuklarının atıldığı günlerde benim de alkışlamam söz konusu olmuştur; burada, ben, buna yok diyecek değilim; ama, gün Kardak günü değildir, onu söylüyorum. (DTP sıralarından "Bravo" sesleri, alkışlar)

NURHAN TEKİNEL (Kastamonu) – Çifte standart!..

MAHMUT YILBAŞ (Devamla) – Değerli arkadaşlarım, gün, fevkalade ciddî. Bu, sadece, ondört yıllık bir mesele değildir; bugüne kadar, Cumhuriyet döneminde Arap dünyasıyla olan ilişkilerde Türkiye Cumhuriyeti Devletinin güttüğü politikanın geldiği noktada birlik ve beraberlik olunmasından kaynaklanmaktadır. Cumhuriyet döneminde, içinde bulunulan koşullar nedeniyle, uzun dönem, millet olarak, arka bahçemizde neler olup bitmektedir, neler olup bitmiştir diye ilgilenilmemiştir. Bugün, sadece, diplomaside değil, ekonomide ve sosyal yapıda olan bu yetmiş yıllık bigâneliğin karşılığını ödemekteyiz.

Değerli milletvekilleri, biz bütün kurum ve kuruluşlarımızla artık, tarihimizdeki o muhteşem geçmişin mirasını katlayacak ve onu yürütecek bir tavır içerisinde olmalıyız. İster burada olsun, ister buranın dışında olsun, bu yarışı birbirimizle bir anlayış içerisinde götürmediğimiz takdirde bu mirasa istesek de sahip çıkmak durumunda olamayız.

Değerli arkadaşlarım, gerçekten son derece ciddî bir olayla karşı karşıyayız; karşı karşıyayız; çünkü, hak edilen, karşılığı ondört yıldır devlet olarak bizleri gerçekten taciz eden bir duruma müdahale etmekte gecikmiş bulunuyoruz.

İnancım odur ki, Cenabı Allah Türk Milletiyle beraberdir. Çünkü, Türk Milleti her defasında haklılık içerisinde hareket etmiştir, bu olayda da haklıdır, Cenabı Allah bizimle olacaktır.

Hepinizi saygıyla selamlıyorum. Sağ olunuz. (ANAP, DSP ve DTP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Yılbaş.

Fazilet Partisi Grubu adına, Sayın Abdullah Gül; buyurun. (FP sıralarından alkışlar)

MUSTAFA YILDIZ (Erzincan) – Sayın Başkan, bu siyasî partinin dün yapılan grup toplantısındaki konuşmalarda, ulusal birliğimize gölge düşürülmüştür. Bu siyasî partinin sözcüsü ulusa seslenemez; önce özür dilemesi gerekir.

BAŞKAN – Sayın milletvekili, lütfen... Böyle bir usulümüz yok. (FP ve CHP sıralarından karşılıklı laf atmalar, gürültüler)

TEVHİT KARAKAYA (Erzincan) – İstismar ediyorsun.

HASAN DİKİCİ (Kahramanmaraş) – Otur yerine!..

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, lütfen...

MUSTAFA YILDIZ (Erzincan) – Önce toplumdan özür dileyecek... (FP sıralarından "ne alakası var" sesleri)

BAŞKAN – Sayın Yıldız, lütfen...

MUSTAFA YILDIZ (Erzincan) – "Ne alakası var" ne demek? Bütünlüğü bozacaksınız; bu bölücülük değil mi? Bunu sizin Genel Başkanınız yapıyor.

BAŞKAN – Sayın Yıldız, lütfen...

(FP ve CHP sıralarından gürültüler)

Sayın İdare Amirleri...

Sayın Gül, siz buyurun.

FP GRUBU ADINA ABDULLAH GÜL (Kayseri) – Sayın Başkan, değerli milletvekili arkadaşlarım; Türk dış politikasındaki bu olağanüstü gelişmeler üzerine, Sayın Başbakan gündemdışı bir konuşma yapmıştır. Fazilet Partisinin görüşlerini açıklamak için huzurlarınızdayım. Hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Sayın Başkan, Suriye ile olan ilişkilerimizde olağanüstü günler yaşamaktayız. Türkiye ve Suriye arasında yıllardır süren soğuk ve mesafeli ilişkiler önemli bir noktaya gelmiştir. İki ülke arasında yaşanan sorunların diplomasi ve diyalogla çözülemeyeceği ve artık, askerî müdahalenin kaçınılmaz olduğu açıkça konuşulmaya başlanmış ve gazeteler, savaş planlarını ve savaş senaryolarını yayımlamaya başlamışlardır.

Şurası bir gerçektir ki, hiçbir bölge ve hiçbir ülke çevresinde güven ortamını oluşturmadan ve düşmanlık tohumlarını temizlemeden ekonomik ve sosyal kalkınmayı gerçekleştiremez, halkına huzur sağlayamaz, halkını refah içerisinde yaşatamaz ve onlara insanca yaşama imkânı sağlayamaz. Buna, dünyanın birçok bölgesinden, birçok misali rahatlıkla verebiliriz.

Değerli arkadaşlar, bu bölgenin esas problemi, bölgedeki ülkelerin yönetim tarzları ve rejimleridir. Zavallı bölge halkının, içeride ve dışarıda olup bitenler üzerinde hiçbir iradesi yoktur. Kısaca, bölgedeki temel sorun rejim sorunudur ve halkın devredışı bırakılmasıdır. Bu sebepledir ki, uzun vadede bölgemizdeki huzur, barış ve ekonomik kalkınmanın gerçekleşmesi, bu ülkelerde halkın iradesinin yönetimlere yansımasıyla ilgilidir.

Halk iradesine dayalı olmayan rejimlerin tipik vasıflarından birisi de terör ve teröristleri desteklemek ve onlara yataklık yapmaktır; aynı, Suriye'nin yaptığı gibi. Aslında Şam yönetimi, sadece Türkiye'ye karşı terör ve terörist grupları destekliyor değildir; dünyanın birçok köşesindeki illegal terör odaklarına da açıkça destek verdiği, bütün kamuoyu tarafından bilinmektedir.

Sayın milletvekilleri, her ne kadar zaman zaman büyük yanlışlıklar yapılıp terör ikinci plana atılmış, irtica önplana çıkartılmış ise de şu bir gerçektir ki, Türkiye'nin en büyük ve en ciddî meselesi bölücülüktür; en büyük tehdit ve tehlike de budur. (FP sıralarından alkışlar)

Türkiye'de hiçbir hükümet, hiçbir yönetim ve hiçbir kurum, bunu art edemez ve bu konuda da taviz veremez. Bunun için, içeride ve dışarıda yapılması gereken doğru ve makul her türlü aksiyona, bu millet topyekûn destek vermiştir ve verecektir, bundan kimsenin de şüphesi olmamalıdır.

Bölücü terör örgütünün yok edilebilmesi için öncelikle ona verilen lojistik ve politik desteklerin bitirilmesi gerekir. Lojistik desteğin komşu ülkelerden olduğu ortadadır. Çok acı bir gerçektir ki, Kuzey Irak'ta yaratılan boşluk, uzun yıllardır Türkiye'nin, bu bölgeye dönük izlediği politikalardaki yanlışlıklar, Kuzey Irak'ı, bölücü terör örgütü için en güvenli bölge yapmıştır. Çekiç Güç'ün uzun süre bölgeye hâkim olması, ambargonun uzun yıllar devam etmesi, uzun vadeli olarak bölücü terör örgütüne hizmet etmiştir.

Türkiye, gerekirse, uluslararası hukukun kendisine verdiği hakları da sonuna kadar kullanmaktan çekinmeyecektir. Bu belayı yok etmek için, askerî müdahale de dahil olmak üzere, her türlü operasyonu yapmak kabiliyeti Türkiye'de vardır. O noktaya gelindiğinde, askeriyle siviliyle, iktidarıyla muhalefetiyle, bu milletin tek ve bir olduğunu bütün dünya bilmelidir. Eski ve yakın tarihimiz bunun birçok örnekleriyle de doludur.

Komşularımız kadar, bölücülüğü destekleyen ve teşvik eden ve onlara politik açılımlar getiren, başta NATO üyesi müttefiklerimiz olmak üzere, Batılı ülkelerin durumu ise çok daha vahimdir. Son zamanlarda, Amerika Birleşik Devletlerinin, Kuzey Irak'a yönelik gayretleri, senelerdir Kuzey Irak'la ilgili çektiğimiz dikkati ve kaygıları teyit edecek biçimde gelişmektedir.

Kuzey Irak'ta yaratılmaya çalışılan fiilî durumun Türkiye'deki bölücülük hareketi için büyük bir stratejik avantaj olduğunu kimse gözardı etmemelidir. İtalya'daki, Fransa'daki, Belçika'daki ve diğer Avrupa ülkelerindeki son olaylar bile, Türkiye'nin en haklı davasında nasıl yalnız bırakıldığını açıkça göstermektedir.

Değerli arkadaşlar, birçok Avrupa ülkesindeki genel seçimler neticesinde değişen iktidarların ve yönetime gelen siyasî partilerin dışpolitikadaki önceliklerine baktığınızda, önümüzdeki yıllarda, Türkiye'nin, Avrupa'yla olan ilişkilerinin daha da gerginleşeceğini görmezlikten gelemeyiz.

Kriz, savaş ortamına girecek kadar tırmanmadan, Dışişleri Bakanımız, diplomatlarımız ve diğer destek birimlerimiz dünyayı dolaşıp, uluslararası destek aradılar mı ve bu desteği en azından müttefiklerimizden temin ettiler mi? İçeride başlatılan kampanya gibi uluslararası bir kamuoyu desteği sağlama ihtiyacı niçin duyulmadı? Bütün çatışmalardan ve savaşlardan önce yoğun diplomasi ve kamuoyu oluşturma kampanyalarının savaşı haklı gösterecek şekilde devreye sokulması en temel strateji olması gerekirken, bunlar niçin yapılmadı da sadece Türkiye içinde gazetelere manşetler attırılmakla yetinildi?

Değerli arkadaşlar, böyle bir krize aniden girmemiz, kamuoyunun, haklı olarak "yeni ne oldu, ne değişti" sorularını sormasına da sebep oluyor. Gerçekten, biz de bilmiyoruz; Sayın Başbakan, savaş ortamında dahi bu ülkenin -anamuhalefet partisi başta olmak üzere- siyasî partilerine bilgi verme ihtiyacını duymamıştır.

SALİH KAPUSUZ (Kayseri) – Sayın Başkan, ciddî bir mesele görüşülürken, Sayın Başbakanın bile bu derece meşgul edilmesi bu meseleye verilen ehemmiyetle yakından alakalıdır.

Arz ederim efendim. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Kapusuz, sizin sözcünüz konuşuyor. Sizin davranışınız da oradakinden çok farklı değil. (ANAP ve DSP sıralarından alkışlar)

LÜTFÜ ESENGÜN (Erzurum) – Başbakan dinlesin.

BAŞKAN – Buyurun Sayın Gül.

ABDULLAH GÜL (Devamla) – Değerli arkadaşlar, hiç merak etmeyin, bazen dinlemiyor gibi görünülür; ama, çok iyi dinlenir. Dolayısıyla, o açıdan hiç merak etmeyin, Sayın Başbakan da dinliyordur.

Sayın Başbakan, savaş ortamında dahi, bu ülkenin -anamuhalefet partisi başta olmak üzere- siyasî partilerine bilgi verme ihtiyacını hiç duymamıştır ya bu meseleyi sorumluluk alanı dışında gördüğü için veya gurur ve kibiri buna elvermemiştir. (FP sıralarından alkışlar)

Türkiye Büyük Millet Meclisinde genel görüşme talebinin de iktidar tarafından gelmesi gerekirdi; çünkü, savaş konuşuluyor Türkiye'de. Maalesef, bu mesuliyeti de yine muhalefet partileri olarak bizler hissettik ve genel görüşme talebinde bulunduk.

Değerli arkadaşlar, şu endişemizi dile getirmekte hakkımız var mı yok mu, sizin vicdanınıza soruyorum: Seçim ertelenmesinin sinsi bir şekilde telkin edilmeye başlandığı, gündemin çetelerle, yolsuzluklarla, kasetlerle ve itiraflarla çalkalandığı bir dönemde, aniden manşetlerin savaş senaryolarına dönüşmesi, bizde ve kamuoyunda çok ciddî ve derin şüpheler uyandırmıştır.

Sayın milletvekilleri, bunu niçin söyledim? Sakın, bununla... Sonunda biz, her türlü desteği vereceğiz, onu söyleyeceğim size; ama, buradaki gerekçelerimizi açıkça burada konuşmak zorundayız.

Bildiğiniz gibi, bundan sadece on gün önce, Sayın Başbakan Amerika Birleşik Devletlerine gitti ve Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda konuşma yaptı. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu nedir; çok ender toplantılardan birisidir. Devlet başkanlarının, başbakanlarının, dışişleri bakanlarının ve en üst düzeydeki diplomatların toplandığı bir yerdir ve başbakanlar, başkanlar dışpolitikalarını, kendi ülkelerini ilgilendiren en önemli konuları, burada anlatırlar ve dünyanın dikkatini çekerler. Sayın Başbakanımız da Birleşmiş Milletlerde konuşma yapmıştır; konuşmanın İngilizce metni işte elimde. Sayın Başbakan, Afganistan'dan Gürcistan'a, İsrail'den Bulgaristan'a kadar her meseleyi konuşmuştur, herşeyi söylemiştir, Türkiye'nin dışpolitikasını ve önceliklerini açıkça koymuştur; ama, Suriye ile ilgili bir cümle, bir kelime dahi söylememiştir. (FP sıralarından alkışlar)

Şimdi, gelin de, biz kuşkulanmayalım. Herhalde, bu ayaküstü yazılmadı. Dışpolitikamızı hazırlayan insanlar yazdı, Sayın Başbakanın eline verdiler. Dolayısıyla, Türkiye'nin gündeminde böyle bir mesele var mıdır yok mudur diye, bir hafta önceki meseleyi burada sorma hakkımız vardır, bundan da sakın hiç kimse alınmasın, bize hak versin. İşte bu sebepledir ki, Sayın Başbakan Mesut Yılmaz da Birleşmiş Milletlerde dediğimiz konuşmayı yapmıştır.

ÜLKÜ GÜNEY (Bayburt) – Türkiye'ye veriyorsunuz desteği...

ABDULLAH GÜL (Devamla) – Anamuhalefet Partisine gelip, siyasî partilere gelip, Türkiye Büyük Millet Meclisine gelip bunları anlatma ihtiyacını duymuyorsanız, bu desteği zor alırsınız; açık söyleyeyim size.

YAŞAR ERYILMAZ (Ağrı) – Türkiye'ye destek veriyorsunuz...

ABDULLAH GÜL (Devamla) – Savaştan bahsediyorsanız, gelin, anlatın, size, ne gerekiyorsa, her türlü operasyon için, her türlü aksiyon için; aklınıza gelen her türlü desteği Fazilet Partisi olarak vermeye hazır olduğumuzu söylüyor, saygılar sunuyorum. (FP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Gül.

Cumhuriyet Halk Partisi adına, Sayın Deniz Baykal; buyurun efendim. (CHP sıralarından alkışlar)

Konu, üç haftadır Türkiye'nin gündeminde. 16 Eylül tarihinde, Sayın Kara Kuvvetleri Komutanı, Hatay'da yaptığı bir açıklamayla, Suriye konusunun, Türkiye'nin sabrını taşırmakta olduğunu ve Türkiye'nin, bu konuya yönelik olarak her türlü tedbiri alma aşamasına geldiğini ilk kez açıklamıştır ve son olarak da, 1 Ekim akşamı, Sayın Genelkurmay Başkanı, Suriye ile Türkiye arasında, ilan edilmemiş bir savaş yaşanmakta olduğunu, bu konunun zirve değerlendirmesi olarak, en yukarı düzeydeki değerlendirmesi olarak ifade etmiştir.

Hükümetimiz, bu gelişmelerden üç hafta sonra ancak bugün toplanmıştır ve Sayın Başbakanın burada yaptığı açıklamadan öğreniyoruz ki, Suriye konusunun önemiyle ilgili değerlendirmesini ortaya koyma ihtiyacını hissetmiştir. Tabiî, bu garabetin Türkiye Büyük Millet Meclisinin dikkatinden kaçırılması mümkün değildir. Bu, sadece olayın ortaya çıkış şekliyle ilgili olarak değil, bu olayın bundan sonraki aşamalarda götürülüş biçimiyle ilgili olarak da üzerinde düşünülmesi gereken, dikkat edilmesi gereken ciddî yönlerin bulunduğunu ortaya koymaktadır.

Terör, uluslararası alemin en önde gelen sorunudur. Dünya barışını tehdit eden en temel konu terördür. Teröre karşı yine aynı biçimde geliştirilmiş çok sağlam bir hukuk düzeni vardır.

Önce, bu noktadaki tavrımızı açıkça ortaya koymak istiyorum. Biz, hiçbir şekilde, Türkiye'nin böylesine önemli bir konuyu bir siyasî istismar malzemesi haline getirmesine kesinlikle imkân tanımıyoruz. Böyle bir düşüncenin kimsenin zihninden geçebileceğine ihtimal vermiyoruz. Türkiye, çok ciddî bir devlet geleneği olan, hukuk geleneği olan, dış ilişkilerde olağanüstü deneyimli bir ülkedir. Türkiye'de hiçbir kimsenin savaş gibi fevkalade önemli bir ihtimali bir içpolitika değerlendirmesine malzeme yapacak kadar kendisini kaybetmiş olması mümkün değildir, muhtemel değildir. (CHP, ANAP ve DTP sıralarından alkışlar) Bu, açık bir gerçektir. Hiç kimsenin böyle bir ihtimali zihninden geçirerek Türkiye'yi böyle bir gerginliğe sürüklemeyi içine sindirebileceğine, içine sindirse, bunu takip edebileceğine, bunu yürütebileceğine ihtimal vermiyorum.

Değerli arkadaşlarım, konu ciddîdir. Sorulması gereken soru, niçin şimdi böyle davranıyoruz değil de, niye bu kadar geç kaldıktır, niye zamanında harekete geçmediktir (CHP ve ANAP sıralarından alkışlar) niye daha önce uygun şartlar ortaya çıktığında bunun gereğini yerine getirmediktir.

Değerli arkadaşlarım, bu sorun, uluslararası planda politize olma aşamasına gelmek üzeredir. Böyle bir tablo karşısında Türkiye'nin, mutlaka, hızla tedbir almak zorunluluğu vardır. Yani, İtalya'yı, parlamentosunda bir siyasî heyeti topladı diye şikâyet etme durumunda isek, bir askerî karargâhı, bir terör merkezini hemen sınırımızın yanında bulunduran bir ülkeye karşı sessiz kalamayız; eğer sessiz kalırsak, uluslararası planda politize etme çabalarına gereken etkinlikle cevap veremeyiz.

Değerli arkadaşlarım, bizim politikamız, yüksek sesle konuşan bir politika değildir. Biz, ta cumhuriyetin ilk yıllarından beri hedeflerini iyi saptayan, koyan ve onun gereğini kararlılıkla yapan bir dışpolitika geleneğinden geliyoruz; hukuka saygılıyız, haklarımızı biliyoruz, çıkarlarımızı biliyoruz ve uluslararası hukuka da saygılıyız. Bu çizgiyi götürdük, uzun süre götürdük; ama, son zamanlarda, bu çizgiye ilişkin bazı sıkıntılar çıkmaya başladı. Bir süre önce NATO genişlemesini, Türkiye'nin Avrupa Birliğine alınması şartına bağlayan bir dışpolitika anlayışını, ne yazık ki ortaya koyduk, maalesef, bu anlayış işlemedi. Türkiye, hem NATO'nun genişlemesine evet demek durumunda kaldı hem de Avrupa Birliğine girememe gerçeğimizi hazmetmek zorunda kaldı. Böylece, bir önemli dışpolitika iddiamızı yerine getiremedik.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Baykal, lütfen, toparlayın.

DENİZ BAYKAL (Devamla) – Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Açıktan, bize "Türkiye Amerika'ya şantaj yapıyor, hiç önemi yok onun büyükelçilik düzeyine temsili çıkarmasının; eğer istediğini elde edecek olursa, Amerikan çizgisine girmeye hazırdır" cevabı verilmiştir. Böylece, o açılımın beklenen sonucu yaratmadığı görülmüştür ve daha da kaygı verici olanı, Suriye krizi çıktıktan sonra, Suriye'ye desteğe hazır olduğunu ilk söyleyen ülkelerin arasında Irak rejimi yer almıştır.

Değerli arkadaşlarım, bir dışpolitikanın askerî boyutu vardır, siyasî boyutu vardır, diplomatik boyutu vardır. Başarıya ulaşmak için, bunların yakın bir koordinasyonunda, ortak bir anlayış içerisinde bütünleştirici bir yaklaşımla izlenmesinde zorunluluk vardır. Askerî destekten yoksun bir siyasetin ve diplomasinin başarıya ulaşması mümkün değildir; ama, siyasetin ve diplomasinin devredışı kaldığı bir dışpolitika çalışmasında da askerlerin çok büyük sıkıntılarla karşılaşması kaçınılmazdır. Türkiye'de diplomasi ve siyaset eksikliğini Silahlı Kuvvetlerin kapatmasını beklemeye hakkımız yoktur; Silahlı Kuvvetlere karşı hakkımız yoktur, kendimize karşı hakkımız yoktur. (CHP ve FP sıralarından alkışlar)

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Baykal, lütfen, toparlayın efendim.

Bu tartışmalar daha yapılacaktır; ama, bir süre önce, bu tartışmalar vesilesiyle ortaya atılan bir değerlendirme, bilinmelidir ki, bütün ülkeyi çok ciddî şekilde sarsmıştır; buna değinmeye kendimi mecbur sayıyorum.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Baykal, lütfen...

DENİZ BAYKAL (Devamla) – Bitiriyorum, bir dakika, hemen bitiriyorum.

BAŞKAN – Sayın Baykal, lütfen...

DENİZ BAYKAL (Devamla) – Sayın Başkan, değerli arkadaşlarım; anlayışınıza teşekkür ediyorum.

Bu konu, Suriye konusu, hepimiz için, bir millî davadır, bir ulusal sorundur. Bunun altında, kalırsa, sadece Hükümet kalmaz, Türkiye kalır. O nedenle, hiç kimsenin kalmaması, Türkiye'nin zaferle bu konuyu sonuçlaması için, gereken anlayışı herkesin göstermesini diliyorum, hepinize saygılar sunuyorum. (CHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Buyurun Sayın Şener.

ABDÜLLATİF ŞENER (Sıvas) – Sayın Başkan, Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Sayın Deniz Baykal, biraz önce yapmış olduğu konuşmada, Genel Başkanımızın yapmış olduğu grup konuşmasıyla ilgili bir değerlendirmede bulundular. Bu değerlendirme, maksada uygun bir değerlendirme değildir. Genel Başkanımızın sözleri, o anlamda değildi, o değerlendirmeyi yapmayı gerektirecek nitelikte değildi. Bu bakımdan, sataşma vesilesiyle...

BAŞKAN – Grup başkanvekili olarak bunu düzeltmek istiyorsunuz...

Buyurun efendim. (FP sıralarından alkışlar)

ABDÜLLATİF ŞENER (Sıvas) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Cumhuriyet Halk Partisi Sayın Genel Başkanı Deniz Baykal, biraz önce buradan yapmış olduğu konuşmada, Sayın Genel Başkanımızın grup konuşmasına atıfta bulunarak, bir etnik, bir halkla ilgili yorumlarla örülü bir değerlendirme yaptığını ifade ettiler. Ancak, basına yansıyan kısmıyla olay, gerek gazetelere gerek televizyonlara, maksatta olmayan boyutlar içerisinde intikal etmiştir. Bizim Fazilet Partisi olarak görüşlerimiz, düşüncelerimiz açıktır; bunu değişik vesilelerle ifade ediyoruz, biraz önce Grubumuz adına konuşan arkadaşamız da ifade etmiştir.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Şener.

BAŞKAN – Şimdi, Demokratik Sol Parti Grubu adına, Sayın Ali Günay; buyurun. (DSP sıralarından alkışlar)

DSP GRUBU ADINA ALİ GÜNAY (Hatay) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Hükümetimizin Meclise Suriye sorunuyla ilgili hususta bilgi vermesi üzerine, Meclisimiz, Suriye'yle ilişkilerimizin bugün varmış olduğu noktayı kendisinden beklenen dirayet ve sorumlulukla ele almaktadır.

Suriye, 1970'li yıllardan günümüze kadar terörist gruplara verdiği destekle tanınmaktadır ve Suriye-Türkiye ilişkilerinde bugüne kadar bilinen üç temel sorun vardır; birinci sorun, Suriye'nin, Türkiye'nin Hatay İli topraklarında hak iddiasıdır; ikinci sorun su sorunu ve üçüncü sorun da Suriye'nin terörizme vermiş olduğu destek sorunudur. Özellikle bu sorunlardan, Suriye'nin, Türkiye'nin Hatay'la ilgili topraklarından hak iddiası hususunun ne kadar haksız ve yakışıksız olduğunu görmek açısından, gerek Suriye'nin gerekse Hatay Devletinin kuruluşuyla ilgili çok özetimsi, tarihî bilgileri hatırlamakta yarar vardır.

Suriye Devleti, 1517-1918 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu hâkimiyeti altında kalmış, Birinci Dünya Savaşının ardından kısa süreli bir krallık rejimi yaşamış, 1920-1936 yıllarında ise Fransız manda idaresine girmiştir. 1936'da Fransa denetiminde bir cumhuriyet ilan edilmiş, 1946'da bağımsızlık kazanılmış ve 1970 yılında da Hafız Esad, darbe yoluyla iktidara gelmiştir.

Suriye'nin mevcut yapısı küçük bir azınlığın hâkimiyetine dayanan totaliter bir rejimdir. Suriye'deki totaliter rejim, kendi varlığını koruyabilmek için toplumda dış düşmanlar yaratarak, toplumu farklı alanlara kanalize etmek yoluna gitmiştir. İçte baskıcı bir yönetim, dışpolitikada ise Hatay ve su konusu gibi, yarattığı suni sorunlar ve bunların karşısına terörizmi koyan bir anlayış içerisindedir.

Terörizme destek veren Suriye'nin, hem Türkiye hem de diğer komşularına yönelik düşmanca politikasında en önemli neden büyük Suriye hayalidir. Suriye, çevresi tüm komşu ülkelerden toprak kazanmayı düşünmektedir. Bu çerçevede, Türkiye'nin, Hatay İli hakkında da iddiaları vardır ve Suriye, haritalarında, Hatay İlini kendi toprakları arasında göstermektedir.

Suriye, kendi sınırları içinde 120 kilometre, Türkiye sınırları içinde 88 kilometre aktıktan sonra Akdenize dökülen Asi Nehrinden sonuna kadar yararlanmakta, yataklarını kurutmakta ve Türkiye'yi kesinlikle dikkate almamaktadır. Kendisi, Fırat Nehrinden saniyede en az 500 metreküp su alırken, bunu az bulan Suriye, Asi Nehrinden, tarım mevsiminde, en az altı ay, saniyede 4-5 metreküp su bırakarak, birinci ikinci sınıf toprağa sahip tarım cenneti Amik Ovasının geniş bir bölümünü susuzluğa âdeta mahkûm etmektedir.

Su konusunda, Suriye, gösterdiği tutumu Türkiye'nin de yapabileceği endişesiyle, sunî bir sorun yaratmakta, sonra da bu sorunu çözmek için, bölücü terör örgütü PKK'yı destekleyerek kendine bir manevra aracı sağlamaya çalışmaktadır. Yani, sorun, su sorunu değildir; güçlü bir Türkiye'den kaygı duyulması sorunudur.

Bu örgütün elebaşısı Şam'da oturmakta ve Türkiye'ye düşmanlık beslemenin ötesinde hiçbir kaygı taşımayan birtakım Avrupalı parlamenterlere, sözde siyasetçilere ve sansasyon peşindeki bazı gazetecilere o şehirde mülakat vermekte, Avrupa'daki yandaşlarına ve emir kullarına talimat göndermektedir.

Türkiye, bu durum karşısında ne yapmıştır; aklıselim sahibi bir ülke olarak, aklı, selime davet etmiştir; basiretli davranmış, basiret beklemiştir. Türkiye, aklı, selime çağırmak yolunu denemiştir. Bunu denemiş olduğu ve bunun, karşı tarafta da oluşmasına yeterince süre tanımış olduğu için, bugün, bu yoldan vazgeçme hakkını kendinde görmektedir. Kimse, bize, şu ya da bu barışçı yolu denemediniz diyecek durumda değildir. Denedik, karşılık görmedik. Bir daha denedik ve bir daha denedik. Niçin; halklararası anlayışı üstün tuttuğumuz, ortak tarihimizin bize bahşettiği imkân ve değerleri yok saymadığımız, önünde sonunda basiret ve uzak görüşlülüğün hâkim olacağına inandığımız için, şehitlerimizin kanı pahasına denedik.

İstediğimiz karşılığın zerresini göstermiş değildirler. Bugünkü durumun özü bundan ibarettir. Suriye, Türkiye'nin çağrılarına kulağını tıkamıştır, Suriye, komşuluk ilişkilerinin gereklerini yerine getirmek bir kenara, kendisine, düşmanlık ilişkilerinin tohumlarını yeşertme politikasını seçmiştir. Suçluluğu ortadayken, Türkiye'nin kendisinden taleplerinin haklılığı apaçık ortada dururken, Türkiye'nin sabrı dağları delmişken, bir yandan Arap ülkelerini, diğer yandan, Türkiye'ye husumeti varlık nedenleri sayan birtakım ülkeleri kışkırtmaya devam etmekte, hayâsız yöntemlerle izlediği karanlık amaçları için kendine yandaş bulmaya kalkışmaktadır.

Biz barışçı yöntemleri koruduk, savunduk ve vazgeçmedik. Bunun karşılığında Suriye idaresi ne yapmıştır; sorulması gereken asıl soru budur. Suriye ne yapmıştır? Barışı istemeyen, basireti sevmeyen; husumet gütmeyi, insanları kırmayı, kırdırmayı yüksek siyaset gütmek zanneden Suriye'ye sorulacak çok soru vardır.

Esasen, Suriye suçüstü yakalanmıştır. Neyin peşinde olduğu apaçık ortadayken, Suriye, Arap ülkelerini etkilemek amacıyla, bizim haklı şikâyetlerimizin önüne yalan ve dolandan oluşan bir sis perdesi çekmeye kalkışmakta, kendisinden son taleplerimizin, İsrail'le ilişkilerimizden kaynaklandığını çeşitli başkentlerde öne sürmektedir. Bunalımı, Suriye, vurdumduymaz davranışıyla kendisi yaratmıştır, başka yerde sorumlu, suçlu aramasına gerek yoktur.

Türk Milletinin sabrı taşma noktasına gelmektedir. Bir kritik noktaya gelinmiştir ve bundan sonrası için, biz, Suriye'ye diyoruz ki: Terör örgütüne ve onun elebaşına destek vermekten vazgeç. Bir komşu ülkenin insanlarını katleden bir örgütün liderinin, senin başkentinden, senin topraklarından, katillere ve yandaşlarına talimatlar vermesinden, televizyon ekranlarına çıkmasından sen de rahatsızlık duy ve Türkiye'yle anlaşmanın yollarını aramaya başla. Bu bağlamda, Türkiye'den toprak taleplerinden de vazgeç ve bunu açıkla. Türkiye'yle dostluk yollarını aramakla kaybedecek bir şeyin yok, kazanacak çok şeyin vardır.

Sayın milletvekilleri, bizim, Suriye Halkıyla hiçbir sorunumuz yoktur; Suriyeliler bizim dostumuzdur, kardeşimizdir. Sorun, bugünkü Suriye yönetiminin Türkiye'ye düşmanca davranışından kaynaklanmaktadır. Biz, barış yanlısıyız, dostluk yanlısıyız; ancak, bizim bu olumlu yaklaşımımız, Suriye'den karşılık beklemektedir. Türkiye Cumhuriyeti, Suriye'nin bölücü örgüte sağladığı bu desteğe rağmen, kendisine yönelik bölücü terörizm faaliyetinin kökünü kurutacak güçtedir.

Suriye'nin ve dünya kamuoyunun bu konuda daha duyarlı olmasını diliyor, hepinize saygılar sunuyorum. (DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Günay.

Grubu olmayan milletvekilleri adına, Sayın Mehmet Ekici; buyurun.

MEHMET EKİCİ (Ankara) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Genel Kurulumuzu saygıyla selamlıyorum.

Ülkemizin Ortadoğu'daki konumunu ve gelecek elli yılını etkileyecek bir gündemle karşı karşıyayız. Ortadoğu politikalarıyla irili ufaklı tüm dünya devletlerinin ilgi alanı olan bir coğrafyada yeni bir konumla karşı karşıyayız. Öncelikle, şahsım ve Büyük Birlik Partisi adına şunu ifade etmek isterim ki, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin, milletin bekası ve dirliği ve Türk vatanının selameti konusunda yapacağı her işte cumhuriyet hükümetlerinin yanındayız.

Onbeş yılı aşkın bir süredir Türkiye Cumhuriyeti Devletine karşı gizli bir savaş yürüten, PKK'lı canileri bağrında besleyen, onun stratejik ve lojistik desteğini sağlayan Suriye'ye karşı diplomatik, siyasî ve askerî bir ders vermenin gerekli olduğu düşüncesini tekraren beyan ederim. Bu eylem dizisini, Suriye yönetiminin Türkiye'ye karşı hasmane bir tutum takınmasının yanı sıra, kaynayan Ortadoğu kazanının kapağı olmak gibi bir fonksiyon icra etmemiz gereği olarak da yapmalıyız.

Şu kesinlikle bilinmelidir ki, Türkiye, Cumhurbaşkanı, Başbakanı ve askerî bürokratları tarafından kesin bir dille izah ettiği gerçeği zamana yayarak, geri adım atarak veya vazgeçerek politika değişikliğine giderse çok can yanmasına neden olur.

Suriye'de 1,5 milyon civarında Türkmen nüfusu vardır. Bayırbucak, Hama-Humus, Basit Burnu ile Musul hattının kuzeyi, Golan tepeleri ve Kunetra ile Bekaa Vadisi ve Şam çevresinde yaşayan ve tarihî müktesebatımızın bedelini bugüne kadar ödeyen insanlara yeni bir fatura ödetmeyecek kararlı bir politika izlememiz gerekmektedir. PKK ve eşkıya başının Türkiye'ye iadesini kesinlikle sağlayarak, Cemil Esad'ın Mürteda örgütünün Hatay İlimizdeki faaliyetlerine kesinlikle son verdirilmesi konusunda hiçbir taviz vermeyen bir Türkiye olmalıyız.

Mesele sadece askerî alanda da yoğunlaşmamalıdır. Herhangi bir operasyon söz konusu olursa, öncesi kadar sonrasını da düşünmeli ve Türkiye, bugünden başlamak üzere bir barış süreci ve atağını, uluslararası kuruluşlar ve çevre ülkeleri nezdinde mutlaka başlatmalıdır. Bu noktada, hem içeride hem dışarıda, gerek Hükümetimizin gerek Dışişleri Bakanlığımızın faaliyetlerini yeterli görmemekteyiz. Birleşmiş Milletler, AGİT, Avrupa Birliği, İslam Konferansı ve sair üçüncü dünya ülkeleri nezdinde diplomatik faaliyetlerin mutlaka artırılması gerekmektedir.

Ayrıca, Kuzey Irak'ta düşülen hataların tekrarı, Suriye politikalarında yapılmamalıdır. Biliyorsunuz, Ankara süreciyle, Türkiye, çok önemli bir diplomatik performans yakalamıştı; ama, Hükümetin -tabirlerimi mazur görün- vurdumduymazlığı ve tembelliği dolayısıyla, bu Ankara sürecinden kazandığımız diplomatik misyonu, Amerikan Dışişleri Bakanlığına hediye ettik. Aynı hediyenin, Suriye politikaları için yapılmaması gerekir diye düşünüyoruz.

Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin büyüklüğünü kavramalıdır ve bu meselenin her boyutunu mutlaka düşünmelidir. Türkmen, Nüsayrî, Marunî, Dürzî, İsmailî, Gassanî, Ammarî ve Kürt nüfustan oluşan Suriye ilişkilerini, Amerika Birleşik Devletleri, Fransa, İngiltere ve Rusya'nın satranç masası haline getirilmeyeceği bir gelecek planlaması mutlaka yapılmalıdır ve Kuzey Irak'la ilgili Ankara sürecindeki bu diplomatik performansı kaybettiğimiz gibi, Suriye politikalarında da inisiyatifimizi asla kaybetmemeliyiz. Bu politikaların Türkiye Cumhuriyeti Devletinin inisiyatifiyle gelişmesi konusunda yeterli hassasiyet mutlaka gösterilmelidir diye düşünüyoruz.

Ayrıca, bir şeyi daha unutuyoruz; ondört yıllık, onbeş yıllık aksaklıklardan bahsediyoruz; ama, aslında, Suriye işini çok da ciddîye almıyorum. Güçlü bir Hatay Valisinin halledebileceği meselenin, bugün, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin temel meselesi haline gelmesini de siyasî basiretsizlikle yorumluyorum. Dediğim gibi, Hatay Valisinin halledebileceği meseleyi bugün biz hallediyorsak, artık, ok yaydan çıkmıştır ve geri dönülmez bir noktaya gelinmiştir.

Bu noktada, Türkiye Cumhuriyeti Hükümetine sesleniyorum: Suriye'yle ne yaparsanız yapın yanınızda olacağız; ama, Kuzey Irak'ta, hiç yüreğiniz yanmadan Türkmenlere ödettiğiniz bedeli Suriye'deki Türkmenlere de ödetirseniz iki elimiz yakanızda olacaktır, bir; Suriye problemini, pek çok yönünün yanı sıra, iç ve dışpolitika karışımı haline getirir ve bunu iç siyasetimizde bir tanzim aracı, kriz yönetiminin sürekli kılınmasını sağlayacak bir manivela gibi düşünürseniz bedelini ağır ödersiniz, iki; alınmak istenen sonucu zamana yayarak iğdiş ederseniz ve Türkiye Cumhuriyeti Devletini itibarsız hale getirirseniz hesabını ödeyemezsiniz, üç...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Ekici...

MEHMET EKİCİ (Devamla) – Sadece 1 dakika Sayın Başkanım...

BAŞKAN – Buyurun.

MEHMET EKİCİ (Devamla) – Ayrıca, Türkiye Büyük Millet Meclisinde grubu bulunan siyasî partilerden de milletvekili olarak bir ricam olacak; artık, soruşturma, araştırma ve karşılıklı suçlamaların yapılacağı bir günde değiliz. Hiç olmazsa, dış politikadaki bu problemlerimizi aşıncaya kadar, pek çok siyasî parti lideri ve sorumlu kişileri hakkında önerge vermiş -çeşitli konularda, doğru veya yanlış, siyasî gerekçelerle veya doğru gerekçelerle önerge vermiş- arkadaşlarımızın bu önergelerini geri çekmeleri zamanıdır diyorum. İşçisiyle, memuruyla, köylüsüyle ve parlamenteriyle, Türk Milletinin, tek yumruk halinde, bu millî davamız noktasında bir ve beraber olmasını diliyorum.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Ekici.

Sayın milletvekilleri, Başbakan Sayın Mesut Yılmaz'ın, dış politikadaki son gelişmeler konusunda yapmış olduğu açıklama üzerine, İçtüzüğün 59 uncu maddesi uyarınca yapılan görüşmeler tamamlanmıştır.

BAŞKAN – Başkanlığımıza, konuyla ilgili olarak, Türkiye Büyük Millet Meclisinde grubu bulunan siyasî partilerce bir arada imzalanmış, oluşturulmuş bir açıklama metni gelmiştir.

Bu metni okuyup, bilgilerinize sunuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Açıklaması

Suriye, Türkiye'nin bütün iyi niyet ve olumlu yaklaşımlarına karşı hasmane tavrını değiştirmemiş, iyi komşuluk gereklerine uymayı reddetmiştir. Suriye'nin bütünlüğüne titizlikle saygılı olmamıza mukabil, komşumuz, Türkiye'nin toprak bütünlüğüne saygılı olmamış, Türkiye'ye karşı ittifaklar oluşturmuş, silahlanma yarışına girmiştir.

Suriye, yıkıcı niyetlerini 1984 yılından itibaren faaliyete dönüştürmüş, Türkiye'ye yönelik terör hareketlerini desteklemiş, içinde yer almıştır. Bir taraftan toprak bütünlüğümüze yönelmiş hareketleri desteklerken aynı zamanda memleketimizde yıkıcı faaliyetlerini artırmış iç barışımızı sarsmaya çalışmıştır.

Kamuoyuna saygıyla duyurulur. (Alkışlar)

Sayın milletvekilleri, açıklama metninin gerekli yerlere ulaştırılması konusunun gereği Başkanlıkça yerine getirilecektir; ama, bundan önce, bu kürsüden bütün dünyaya duyurmak isterim ki, Türk Ulusu bütündür ve bu konuda kararlıdır.

Ulusun temsilcisi olan Türkiye Büyük Millet Meclisi de, ülkemizin ulusal çıkarları söz konusu olduğunda bütün partileriyle tek yumruktur. (Alkışlar)

MEHMET EKİCİ (Ankara) – Sayın Başkan, Büyük Birlik Partisi milletvekilleri olarak, bu okunan metne katıldığımızı ifade etmek istiyoruz ve bu metni, Büyük Birlik Partisi olarak biz de imzalamak istiyoruz.

Arz ederim. (Alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim.

Zaten, bu bir bütündür; imzalar gruplara aitti, onu öyle ilan ettim; ama, Türkiye Büyük Millet Meclisinin açıklaması olarak, grubu bulunmayan bütün siyasî partilerin de -sizin belirttiğiniz gibi- gönüllü kabulüyle, Türk Ulusunun tek sesi olarak bütün dünyaya ilanına aracılık etmeye çalıştım.

MEHMET EKİCİ (Ankara) – Metnin, grubu bulunmayan siyasî partilerin de imzasına açılmasını teklif ediyoruz.

BAŞKAN – Tabiî, efendim; zaten, ona açık olduğunu "Mecliste temsil edilen bütün partiler olarak" diye sonradan belirttim.

Gündemdışı konuşmalara devam ediyoruz.

BAŞKAN – Tokat Sigara Fabrikasına ortak alınarak özelleştirilmesi konusunda, Sayın Hanefi Çelik; buyurun efendim. (BBP sıralarından alkışlar)

HANEFİ ÇELİK (Tokat) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Resmî Gazetenin 15 Eylül 1998 tarihli 23 464 sayılı yayımında Tekel Genel Müdürlüğü Tokat Sigara Fabrikasına önseçim ilanıyla yerli ve yabancı girişimci ortak alınması konusu üzerinde söz almış bulunuyorum; hepinizi şahsım ve Büyük Birlik Partisi adına saygıyla selamlıyorum.

Tabiî ki, millî bütünlüğümüzü ve ülkemizin bölünmezliğini ilgilendiren böyle bir millî konudan sonra, bir yerel konuda söz almak istemezdim; ama, Meclis Başkanımızın takdiri böyle olduğu için mecburum.

Değerli arkadaşlar, bildiğiniz gibi, 4046 sayılı Yasa, Tekeli özleştirme kapsamı dışında bırakmıştır. Bu hukuksal engellemeye rağmen, Tekelin, sigara fabrikaları için, yerli ve yabancı kişilerle ortaklık kurması, yasanın bir şekilde delinmesi ve özelleştirmenin, bu ortaklık adı altında gerçekleşmesinden başka bir şey değildir.

Şunu hemen belirtmek istiyorum ki, biz, Büyük Birlik Partisi olarak, özelleştirmeye genel olarak karşı değiliz ve iktidara geldiğimiz zaman da özelleştirmeyi gerçekleştirecek bir partiyiz; ancak, bizim acayibimize giden konu, Türkiye'de on yıldır devlet otelcilik yaparken, TURBAN otelleri özelleşmezken, bazı kesimlerin arpalığı haline gelen bankaların özelleştirilmesi gündeme gelmezken, Türkiye'nin bütünlüğünü ve güvenliğini ilgilendiren enerji konusunun özellikle özelleşmesi ve yine, sadece kurum olarak sigara fabrikasını değil de, Türk tarımcılığını yakından ilgilendiren sigara fabrikasının, hele hele, yabancı bir şirkete kısa zamanda satılması konusundaki Hükümetin aceleciliğini de anlayamıyoruz.

Enerjide olduğu gibi, sigara fabrikalarının özelleşmesinde de sadece sigara çalışanları ve bölgesel olarak kendi kurumunu değil de Türk tarımını yakından ilgilendiren tütün ekicileri düşünülmemiş; ayrıca, Tokat İli gibi, devletin barındıracağı, başka bir imkânı olmayan, başka işleri olmayan illerde 1 400 çalışan kesinlikle düşünülmemiştir.

Her ne kadar 15 Eylül 1998 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan ilanda "ortak olarak yerli ve yabancı ortaklar alınacak" yazılıysa da, bu ilanın 4 üncü maddesini okuduğumuzda, "ortak girişimcinin, sigara üretimi ve dağıtımı konusunda tecrübesi, değişik ülkelerde yatırımı ve fabrikası bulunması, malî yönden güçlü bir firma olması tercih nedeni olacaktır"denmektedir. Bu şeklindeki bir madde, bu sigara fabrikasına, yerli değil de yabancı ortak alacaklarının bir ispatıdır. Tokat'ta bir yerli girişimci bu fabrikaya ortak olacaksa ve Tokat'ı bırakalım, Türkiye'den biri ortak olacaksa, hangi yerli girişimcinin dış ülkede sigara fabrikası bulunuyor? Bu, bir nevi, yerli girişimcinin, Tokat Sigara Fabrikasına ortak olmasını engelleyen bir maddedir.

Aldığımız duyumlara göre, sorumlu Bakanlık, aslında bu fabrikayı Rothmans isimli yabancı çokuluslu şirkete pazarlamış ve bunun pazarlıkları da bitmiş. Şu ilanı da, bu firmanın şartlarına uygun olarak açıklandığı şeklindedir. İnşallah, yanılırız.

Yine, dikkate değer başka bir nokta: Bu ilanda "Tekel, bu ortaklığa yüzde 25 ilâ 50 arasındaki bir oranda ortak olacaktır" şeklinde bir madde geçmektedir. Bu ifadeye göre, fabrikanın yüzde 50'den fazlası yabancı çokuluslu bir şirkete verilecek, burada, devletin payı da yüzde 50'nin altında kalacaktır. İllâ ki, devlet bu fabrikayı özelleştirecekse yahut da bir kısmını satacaksa, kendi payını, söz sahibi olmayacağı bir şekilde, yüzde 51'in altında niye tutar?! İllâ ki satacaksan, tamamını sat... Yok, satmayacaksa, devletin söz sahibi olacağı yüzde 51'i kendi bünyesinde tutması gerekir diye düşünüyorum.

Değerli milletvekilleri, bizim için bu olayın en önemli yönlerinden biri de, Türkiye'deki tütün ekicilerinin durumudur. Bugün, ülkemizde, tütünle geçimini sağlayan yaklaşık 500 bin aile vardır. Bu ailelerin geçindirdiği nüfus da yaklaşık 3-4 milyon civarındadır. Hatırlanacağı üzere, geçen yıl, ülkemizde 300 bin ton civarında tütün üretilmiş, zamanın Tekel'den sorumlu Bakanının "bunun ancak 220 bin tonunu alabiliriz, geri kalan 80 bin tona da kota koyacağız" şeklinde açıklamaları olduğu zaman, bir sürü çalkantılar meydana gelmişti.

Şayet, bu sigara fabrikaları bu şekilde özelleştirilecek olursa, 2000 yılının sonunda, Türkiye'deki yabancı tütün kullanım oranı gittikçe artacak ve Türkiye'deki sigara sanayiine...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Sayın Çelik, 1 dakika içinde toparlıyoruz efendim.

HANEFİ ÇELİK (Devamla) – ...tamamen yabancı tütünler hâkim olacaktır. Bu şekilde de, Tekel'in yerli tütün olarak alacağı tütün, ancak 30 bin ton olacaktır; bu da, tütünün ekimini yüzde 80 oranında engellemek demektir.

Değerli arkadaşlarım, biz, bu olayı, Amerika Birleşik Devletlerinin, virjinya tütününü dünya piyasasına hâkim kılma mücadelesinin bir sonucu olarak görüyoruz; yani, Hükümet, Amerika Birleşik Devletlerinin ekonomik yayılmacılığına teslim olmuştur; Türk tarımını ve tütüncülüğünü yok etme pahasına çokuluslu şirketlerin talebine boyun eğmiştir.

Özet olarak, Hükümetten, bu olayı tekrar gözden geçirmesini ve özellikle, burada yerli ortaklara fırsat vermesini, buradaki işçilerin sosyal haklarını garanti altına almasını diliyor, hepinize saygılar sunuyorum. (BBP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Çelik.

DEVLET BAKANI IŞIN ÇELEBİ (İzmir) – Sayın Başkan, üçüne birden ortak cevap vereceğim.

Buyurun Sayın Aloğlu.

M. SEDAT ALOĞLU (İstanbul) – Sayın Başkan, bana bu imkânı verdiğiniz için size teşekkürlerimi sunarım.

Efendim, yoğun bir gün geçirdik, bilmiyorum teamülden midir; ama, Suriye'yle ilgili yapılan açıklamanın içerisinde bağımsız milletvekillerini de herhalde unutmamak lazım. Ben kendi hesabıma ve tahmin ediyorum, bağımsız olan diğer bütün milletvekilleri de aynı şekilde, yüzde yüz bu bildiriye muhakkak ki, katılıyorlardır. Yine umut ediyorum ki, Suriye, sonunda, geç de olsa sağduyuya avdet eder ve bu işi diplomatik yollardan hallederiz.

Sayın milletvekilleri, ülkemiz, kritik bir dönemden geçmektedir, bu kritik dönemi ana hatlarıyla üç parametrede özetleyebiliriz: Bunlardan bir tanesi ekonomi, diğeri dış ilişkiler, bir diğeri de siyaset olmaktadır.

Ekonomi konusuna bir miktar açılım getirelim: Global serbest piyasa ekonomisinin zaaflarının etkisiyle geçen yılın ikinci yarısından itibaren uzakdoğuda başlayan kriz, sonra Rusya'ya sirayet etmiş ve içerisinde bulunduğumuz aylarda da gelişmiş piyasaları etkisi altına almıştır. Borsamız bu krizin darbesini yemiştir. Diğer finansal piyasalarda ve reel ekomide negatif etkiler başlamıştır. Etkilerin minimal seviyede olmasının sebebi, gümrük birliği dolayısıyla Avrupa Birliğine, Avrupa Birliğinin güçlü pazarlarıyla olan yoğun ilişkilerimizdir; yani, bir anlamda, gümrük birliği bu açıdan bize bir avantaj sağlamıştır.

Bu her başlık, esas olarak, Yüce Mecliste günlerce tartışılması gereken konulardır ve fevkalade önemlidir; ama, ben, zamanın az olmasından dolayı çok kısa geçmek mecburiyetinde kaldım.

Bir diğer konu, bir diğer bir parametre ise siyaset konusudur. 1995 seçimleri sonucunda ortaya çıkan parçalanmış tablo ve sonucunda devam eden amansız mücadelenin siyasetimize kaybettirdiği irtifa ortadadır. Halkımızın siyasete karşı olan güvensizliği kızgınlığa, hatta, maalesef, nefrete dönüşmektedir.

Bu konuşmamın ana konusu ekonomi; dolayısıyla, tekrar ekonomiye döneceğim. 1998 yılına umutlarla girdik. Bugünkü uluslararası veya global krizde bizim günahımız yoktur; ancak, gerekli önlemleri almama halinde, başta Hükümet olmak üzere, bütün siyasîler sorumluluk taşıyacaktır. Bu dönemde, reaksiyonel değil, proaktif bir rol oynamak gereği vardır. Medyanın ve iş çevrelerinin de desteğiyle bir ekonomik seferberlik ilan edilmesi gerektiği düşüncesindeyim ve bu yöntemin başlıca dört ana eksen etrafına oturması lazımdır diye düşünüyorum:

Ekonomi, dış ilişkiler ve siyasetin etkisinden mümkün olduğu kadar soyutlanmalıdır; yani, bu dört önemli parametre ayrı ayrı değerlendirilmelidir; gerek Hükümetin gerek Türkiye'nin gündeminde ayrı ayrı yer tutabilmelidir.

Bir diğer eksen ise, ekonomi bürokrasisine daha geniş oyun alanı ve yetki tanınmasıdır ki, çok şanslıyız, bu dönemde, özellikle ekonomi alanında gayet yetenekli bürokratlarımız görev başındadır.

Üçüncü eksen ise, devlet için ciddî bir tasarruf olan verimlilik programının ortaya konulmasıdır...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Aloğlu, lütfen, 1 dakika içerisinde toparlayalım.

M.SEDAT ALOĞLU (Devamla) – Dördüncü eksen, 1999 bütçe hedeflerinin, özellikle, enflasyon beklentilerinin gerçekçi şekilde tespit edilmesi gereğidir.

Ben, bu ekonomik seferberlik programının bu hatlarını belirledikten sonra, çok kısa olarak, 15 tane de somut öneri ortaya koyacağım.

Sayın Başkan, eğer müsaade ederseniz, hepsini 1.5 dakikada bitiririm.

Birincisi; sosyal güvenlik reformunu, gerçek bir reform anlayışı içerisinde biran önce Meclise getirip, geçirmektir.

İkincisi; malî piyasalarla ilgili gündemde olan reformları biran evvel Meclisin gündemine sokmak ve geçirmektir.

Üçüncüsü; ihracata destek olmaktır.

Dördüncüsü; KOBİ'lere destek olmaktır.

Beşincisi; peşin vergiyi yüzde 25'ten yüzde 15'e indirmek.

Altıncısı; peşin vergi dönemini 3 aydan 6 aya çıkarmaktır.

Yedincisi; borsa kazançları vergisi ertelenmeli veya muafiyet dönemini 3 aydan 1 aya indirmelidir.

Sekizincisi; malî milat konusuyla ilgilidir, 31 Aralıkta yenilenmelidir, isteyen bir anlamda rumî, isteyen hicrî miladı esas almalıdır.

Dokuzuncusu; vadeli ithalat ve tüketici kredilerinde fonlar kaldırılmalıdır.

Onuncu önlem olarak, KDV oranlarında indirime gidilebilir.

Onbirincisi; aktif satışlarından elde edilen kârın sermayeye ilavesinde tanınan muafiyetin bir sene daha uzatılmasıdır.

Onüçüncü önlerdiğim önlem; yurtdışı kredilerinde iki yılın altında olan kredilerde alınan fonun kaldırılmasıdır.

Ondördüncü önlem; şirketlerin kendi hisse senetlerini satın alma imkânını tanımaktır.

Onbeşinci önlem de, kurumlardaki kanunî temsilcilerin genişletilen sorumluluğunu gerçekçi şekilde tarif etme gereğidir.

Bunlardan bazıları kanun, bazıları da bütçe kanunuyla değişebilir, Hükümetin yetkisinde olan bazı hususlar da vardır; bir ekonomik seferberlik anlayışı içerisinde bunu yapmanın hepimizin sorumluluğu olduğuna inanıyorum ve beni dinlediğiniz için teşekkür ediyorum efendim

Saygılar sunuyorum. (DTP, ANAP, DSP ve CHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Aloğlu.

BAŞKAN – Gündemdışı söz, Özelleştirme Yüksek Kurulunun SEKA konusundaki kararı üzerinde, Sayın Bekir Yurdagül'ün.

Buyurun Sayın Yurdagül. (CHP sıralarından alkışlar)

BEKİR YURDAGÜL (Kocaeli) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

SEKA neden kapatılıyor, SEKA İzmit tesisleri neden kapatılıyor? Özelleştirme programına alınmasından iki ay geçtikten sonra ne görüldü de SEKA İzmit tesislerinin derhal kapatılmasına karar verildi, 1 671 işçinin iş aktinin feshedilmesine karar verildi? 1 671 işçiyi sokağa atacak bu kararı alanların acaba hiç vicdanı sızlamadı mı? Türkiye gibi işsizliğin had safhaya ulaştığı, yeni sanayi yatırımlarının gerekli olduğu bir ülkede, mevcut işkollarında çalışan işçileri, alınan bir kararla, bir çırpıda sokağa atmak, hangi insanlık anlayışıyla, hangi vicdana sığar diye düşünüyorum.

Değerli arkadaşlar, bu kararı verenler, bu kararın altında kalırlar, bu kararın altında ezilirler. SEKA işçisi yalnız değil; SEKA işçisi Kocaeli kamuoyuyla beraber, Kocaeli halkıyla beraber bunun mücadelesini veriyor.

Bu tepkiler belli bir noktaya geldikten sonra, Özelleştirme İdaresi dün yeni bir karar alarak, işçilerin istihdam sorunları çözülünceye kadar bu işlemin durdurulmasına karar verdi; yani, Özelleştirme Yüksek Kurulu kararlarının diğer bölümü geçerli olacak, arazilerin bir bölümünü satacaklar, elden çıkaracaklar; ama, işçilerin iş akti feshi belli bir süre ertelenecek. Bu, sadece, işçinin tepkisini görmeye yönelik, işçiyi sınamaya yönelik bir karardı. İşçi, Kocaeli halkıyla beraber tepki gösterince, bu kararı şimdilik askıya aldılar, ertelediler. Tabiî, bu karar ne SEKA işçisini ne Kocaeli halkını ne de SEKA'nın Türkiye'nin diğer işletmelerinde çalışan işçilerini memnun etmedi; çünkü, bu kararın arkasından, buraya hammadde veren Afyon SEKA tesisleri gündeme gelecek, Dalaman tesisleri gündeme gelecek ve SEKA, bir bir elden çıkarılmaya çalışılacak.

Sayın Başkan, değerli arkadaşlar; bu karar, gerçekten Kocaeli halkının çok büyük bir tepkisini çekti. Elbette ki, İzmit'teki SEKA tesislerinin yatırıma ihtiyacı var, bu konuda bazı yatırımlara gereksinim var. Bunun için de paraya gereksinim var; ama, daha önce, burada, gensoru nedeniyle gündeme geldi, SEKA'nın, İzmit Körfezindeki 20 trilyonluk arazisi bedelsiz olarak Koç-Ford ortaklığına devredildi. Bu para SEKA'ya verilmiş olsaydı, SEKA'nın belli bir bölümü, belli makineleri elden geçirilip, verimli bir hale gelip, SEKA zarardan kurtarılabilirdi.

Şimdi, bu gelinen noktada istenilen nedir. İstenilen, 14 Eylül 1998 tarihli Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının ortadan kaldırılmasıdır, SEKA'nın eski konumuna döndürülmesidir. Aksi takdirde ne İzmit'teki SEKA işçisi ne Türkiye'nin değişik yerlerindeki SEKA işçileri ne de Kocaeli halkı bu karardan memnun olacaktır.

Değerli arkadaşlar, şimdi, burada, bu kürsüden, gensoru görüşmeleri sırasında, özellikle istihdam sorunu konusunda, arkadaşlarımız, gerçekten konular üzerinde çok hassas bir şekilde durdular ve "sizin işsiziniz yok, bu anlamda size müracaat eden yok" dediler. Evet, doğrudur; ama, siz, bu kararınızla SEKA işçilerini sokağa atarak neyi amaçlıyorsunuz; bunu, bugün olmazsa yarın gerçekleştireceğinize yönelik dünkü Özelleştirme Yüksek Kurulu kararıyla neyi çözmüş olacaksınız?

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Yurdagül, 1 dakika içinde toparlıyoruz.

BEKİR YURDAGÜL (Devamla) – Ben, bu kürsüden, Koç-Ford ortaklığını aslanlar gibi savunanları, şimdi SEKA'yı ve SEKA'lıları savunmaya çağırıyorum, Kocaeli'nin ve Kocaeli'lerin hukukunu ve çıkarlarını korumaya davet ediyor, 14 Eylül 1998 tarihli ve (98/71) sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının tümüyle ortadan kaldırılması için Hükümeti göreve davet ediyor, hepinize saygılar sunuyorum. (CHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Gündemdışı konuşmaları yanıtlamak üzere, Hükümet adına, Devlet Bakanı Sayın Işın Çelebi.

Buyurun efendim.

Öncelikle şunu belirteyim ki; Sayın Aloğlu'nun, uluslararası piyasalardaki kriz karşısında gerekli önlemleri hızla almanın gerekli olduğu konusundaki uyarılarına katılıyorum.

Bu konuda, 1997 yılı temmuz ayından itibaren, dünyadaki krizin, Asya ülkelerinden başlamak üzere, dalga dalga dünyaya yayılacağını dikkate alıp, bu kriz karşısında, öncelikle, harcama disiplinini sağlayacak, yani, diğer bir deyişle bütçe açıklarını aşağıya çekecek bir politikanın izlenmesi gerektiğini ve enflasyonla mücadele programının birinci öncelikli mesele olduğunu önplanda tutan bir anlayışla hareket ettik.

Burada, Sayın Aloğlu'nun bize önerdiği tasarruf ve verimlilik ilkelerine, 1999 yılı bütçe hazırlıklarında daha çok özen gösterdiğimizi de vurgulamak istiyorum. Özellikle, 1999 yılına girerken, 1998 yılının son çeyreğinde, dış dengenin çok daha önemli hale geldiğinin, dünyanın ciddî bir resesyona doğru gittiğinin bilinci içindeyiz.

Bu anlayış çerçevesinde, temelde üç ana nokta çok önem taşıyor. Birincisi, dış dengede pozitif bir gelişmeyi, Türkiye, tempolu olarak devam ettirmek zorunda. İkincisi, enflasyonla mücadele programını devam ettirirken, bu dış dengeye dönük ihracat politikalarını enflasyonla mücadele politikasının önemli bir unsuru haline getirmek zorunda. Üçüncüsü, 1999 yılında, bütçe açığını, gayri safî millî hâsıla içindeki payını yüzde 7 düzeyinde tutmak ve yüzde 50'ler düzeyindeki enflasyonu yüzde 30'lar düzeyine çekecek politikaya da devam etmek zorunda; yani, enflasyonla mücadele, bir nevi harcama disiplini ve faizdışı fazlanın oluşacağı bir yeni politika 1999 yılı için, bu kriz içinde, bizim yapmamız gereken en önemli temel uygulamalardan biridir.

Burada, Sayın Aloğlu'nun önerdiği onbeş maddeyi not aldım. Bu konudaki düşüncelerine önemli ölçüde katılıyorum ve harcama reformu ve ihracata dönük uygulamalarda almamız gereken tedbirleri haklı buluyorum, burada bu uygulamaları birbuçuk yıldır devam ettiriyoruz.

Harcama disiplini açısından ilk defa faiz dışı fazla 1998 yılı bütçesinde yüzde 4,6 olarak gerçekleşecektir ve 1998 yılı bütçesinde bütçe açığı, gayri safî millî hasıla içindeki payı yüzde 7 düzeyinde gerçekleşeceğini görmekteyiz.

Ayrıca, Eximbank'ın kaynaklarını 12 trilyondan 75 trilyona çıkararak, ihracatcıya sunduğumuz kaynakları artırarak, ihracatın ithalatı karşılama oranını geçen yılki düzeyde tutma gayreti içindeyiz. Bu anlamda, Eximbank kaynaklarını 150 trilyona çıkarmayı ve ihracattaki tempoyu dünyadaki bir deflasyonist etkiye rağmen düşürmeden devam ettirmek arzusundayız. Bu önerileri de son derece dikkate alıyorum.

Sayın Bekir Yurdagül arkadaşımızın eleştirilerinde katıldığım yanlar ve katılmadığım yanlar var. Biz, özellikle özelleştirme sürecinde, çalışanların haklarını öncelikle korumak konusunda kararlıyız ve Özelleştirme Fonundan, çalışanlara, iş edindirme, meslek edindirme veya iş kalitesini yükseltmek için yeni imkânlar hazırlamaya ve belli bir fondan kaynak ayırmaya; yeni bir iş imkânı edinene kadar sosyal amaçlı Özelleştirme Fonunun kullanılmasına dönük de yasada maddeler var, hükümler var.

Özelleştirme işlemlerinde sonuçlar itibariyle tartıştığımız zaman, bu konuda, çalışanları mağdur etmeyecek bir uygulama çok temel prensibimiz. Bu karar, bu anlamda alınmıştır.

Genel Müdürlüğün Bolu'ya taşınması konusunda da arkadaşımızın uyarılarını dikkate alacağız ve ben bu konuda kendilerine daha sonra bilgi vereceğim.

Bu konuda bizi uyardıkları için teşekkür ediyorum, hepinize saygılar sunuyorum efendim. (ANAP ve DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Çelebi.

Bir Cumhurbaşkanlığı tezkeresi vardır, okutuyorum:

5 Ekim 1998

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

İlgi: 1 Ekim 1998 gün ve Kan. Kar: 39-06-241-98-637 sayılı yazımız.

"Sınırsız Dünya-Küresel Elektronik Ticaret Potansiyelinin Kavranması" konulu Bakanlar Konferansına katılmak üzere, 5 Ekim 1998 tarihinde Kanada'ya gidecek olan Devlet Bakanı R. Kâzım Yücelen'in dönüşüne kadar; Devlet Bakanlığına, Tarım ve Köyişleri Bakanı Mustafa Taşar'ın vekâlet etmesi, ilgi yazıyla uygun görülmüştü.

Devlet Bakanı R. Kâzım Yücelen, sağlık durumu sebebiyle Kanada'ya gidemediğinden, ilgi yazının işlemden kaldırılmasının, Başbakanın teklifi üzerine, uygun görülmüş olduğunu bilgilerinize sunarım.

Süleyman Demirel

Cumhurbaşkanı

BAŞKAN – Bir genel görüşme önergesi vardır; okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Anayasamızın 92 nci maddesine göre savaş hali ilanına izin verme yetkisi TBMM'nindir. Buna rağmen, böylesine önemli konuda Parlamentoya hiçbir bilgi verilmemiştir. Türkiye'nin hayatî çıkarlarını ve toprak bütünlüğünü hedef alan bir tehditi bertaraf etmek için diplomasi ve diyalog yolları tümüyle tükenmiş ise, hesabı yapılmış, planlı bir askerî müdahale yapması en tabiî hakkıdır; ancak, yapılacak bir askerî müdahalenin gerçek nedeni ve hedefinin TBMM'nde yeterince tartışılması gerekmektedir.

1- Mehmet Recai Kutan (Malatya)

2- Lütfü Esengün (Erzurum)

3- Abdüllatif Şener (Sıvas)

4- Salih Kapusuz (Kayseri)

6- Naci Terzi (Erzincan)

7- Musa Uzunkaya (Samsun)

8- Mehmet Bedri İncetahtacı (Gaziantep)

9- Kahraman Emmioğlu (Gaziantep)

10- Mikail Korkmaz (Kırıkkale)

11- Abdulilah Fırat (Erzurum)

12- Mustafa Hasan Öz (Ordu)

13- Cafer Güneş (Kırşehir)

14- Hüseyin Kansu (İstanbul)

15- Suat Pamukçu (Bayburt)

16- M. Ziyattin Tokar (Ağrı)

17- Ahmet Çelik (Adıyaman)

18- Mehmet Sıddık Altay (Ağrı)

19- Hüseyin Arı (Konya)

20- Mehmet Altan Karapaşaoğlu (Bursa)

21- Ömer Faruk Ekinci (Ankara)

22- Zülfikar Gazi (Çorum)

23- Hasan Hüseyin Öz (Konya)

24- Aslan Polat (Erzurum)

25- Rıza Ulucak (Ankara)

26- Şinasi Yavuz (Erzurum)

27- İ. Ertan Yülek (Adana)

28- Alaattin Sever Aydın (Batman)

29- Avni Doğan (Kahramanmaraş)

30- Latif Öztek (Samsun)

31- Hasan Dikici (Kahramanmaraş)

32- Yakup Budak (Adana)

33- Lütfi Yalman (Konya)

34- Bahri Zengin (İstanbul)

35- Mustafa Yünlüoğlu (Bolu)

36- Fikret Karabekmez (Malatya)

37- Nezir Aydın (Sakarya)

38- Mehmet Emin Aydınbaş (İçel)

39- Abdullah Gencer (Konya)

40- Mustafa Köylü (Isparta)

41- Saffet Benli (İçel)

42- İsmail Coşar (Çankırı)

43- Ömer Vehbi Hatipoğlu (Diyarbakır)

BAŞKAN – Bilgilerinize sunulmuştur.

Önerge gündemde yerini alacak ve genel görüşme açılıp açılmaması konusundaki öngörüşme, sırasında yapılacaktır.

Bir Meclis araştırması önergesi vardır; okutuyorum.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Afşin-Elbistan Termik Santralından, her gün, 140 ton kül, bacalar kanalıyla çevreye yayılmaktadır. Ayrıca, kömürün yanması sonucu açığa çıkan çeşitli baca gazları ile kömür içerisinde bulunan yüzde 1,5 oranındaki kükürt de çevreyi tehdit etmektedir. Afşin - Elbistan Termik Santralından çevreye yayılan kül, kükürt ve çeşitli gazlar, Afşin - Elbistan ilçe merkezleri ile diğer yerleşim birimlerinde insan sağlığına, bahçe ve ziraate büyük zararlar vermektedir.

Halihazırdaki durumun izlenmesi ile alınacak tedbirlerin gözden geçirilmesi için, Anayasanın 98 inci, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün 104 üncü ve 105 inci maddeleri uyarınca Meclis araştırması açılmasını saygılarımızla arz ederiz.

1- Hasan Dikici (Kahramanmaraş)

2- Mehmet Altınsoy (Aksaray)

3- Suat Pamukçu (Bayburt)

4- İlyas Arslan (Yozgat)

5- Mehmet Sıddık Altay (Ağrı)

6- Metin Perli (Kütahya)

7- Cemalettin Lafçı (Amasya)

8- Ömer Faruk Ekinci (Ankara)

9- Ali Oğuz (İstanbul)

10- Sıtkı Cengil (Adana)

11- Ahmet Doğan (Adıyaman)

12- Musa Uzunkaya (Samsun)

13- Zeki Ünal (Karaman)

14- Murtaza Özkanlı (Aksaray)

15- Azmi Ateş (İstanbul)

16- Yakup Budak (Adana)

17- Şinasi Yavuz (Erzurum)

18- Mustafa Kemal Ateş (Kilis)

19- Mikail Korkmaz (Kırıkkale)

20- Naci Terzi (Erzincan)

21- İsmail İlhan Sungur (Trabzon)

Gerekçe:

Afşin - Elbistan Termik Santralının inşaatına 1974 yılında başlanmış; on yıl sonra, 1984 yılında 344 megavat gücündeki ilk ünitesi işletmeye alınmış; son ünitesi ise 1988 yılında enterkonekte sisteme dahil edilmiştir.

Afşin - Elbistan Termik Santralı (4 X 344) toplam 1 376 megavat gücünde olup, ülkemizin linyit kömürüyle çalışan en büyük santralıdır. Enerji üretiminde kullanılan ana yakıtı, bölgede bulunan düşük kalorili linyit kömürüdür. Santral, günlük maksimum yükte 72 bin ton linyit kömürü yakmaktadır.

Termik santrallar, yakacakları linyitin kalorisine göre dizayn edilirler. Bu sebepten, çıkarılan farklı kalorili kömürlerin karıştırılması ve belirli bir oranın tutturulması şarttır. Söz konusu olan oranın düşük olması da yüksek olması da üretimi ters yönde etkileyecektir. Bugüne kadar, Afşin-Elbistan Termik Santralının en büyük sorunu, bu oranların tutturulamaması olmuştur. Ayrıca, kömür yataklarından santrala kömür taşıyan bant sisteminde de aksaklıklar yaşandığı, bilinen bir gerçektir.

Yakıt olarak kullanılan kömürün kalorisi 900 ilâ 1 600 kalori arasında değişmektedir. Kömür iyi harmanlanamaz, kalori yüksek olursa, kömür içerisindeki kükürt miktarı artmakta, kalori düşük olursa kül miktarı artmaktadır.

Kömürdeki kül oranı her ne kadar yüzde 8 ile 20 arasında belirtilmiş ise de, zamanla kül oranının yüzde 17 ile 20 arasında gerçekleştiği görülmüştür.

Gelişmiş olan ülkelerde, hava ve çevre kirlenmesini önlemek üzere desülfürizasyon sistemi kurulmuştur. Bu sistem, ülkemizde Çayırhan ve Orhaneli Termik Santralında kurulmuştur. Hayatî önemi haiz desülfürizasyon sisteminin Afşin-Elbistan Termik Santralına da kurulması şarttır.

Kömür yandıktan sonra ortaya çıkan külün sevk edilmesi iki ayrı müdürlük tarafından yapılmaktadır. İki ayrı müdürlük arasındaki koordine aksaması, kül sevkiyatını engellemektedir. Mevcut toplama bunkerleri, beş altı saat içerisinde ortaya çıkan külleri depo edebilecek kapasiteye sahiptir. Bunkerler dolduktan sonra elektrofiltreler de devredışı kalmaktadır. Bunun sonucunda ortaya çıkan külün tamamı bacalardan çevreye verilmektedir. Kış aylarında santral çevresine yağan karın üzerinde simsiyah bir örtünün olması, tehlike boyutunun en iyi gözlemidir.

Özellikle, son zamanlarda, Afşin-Elbistan Termik Santralının çevreyi ve insan sağlığını tehdit edici duruma geldiğini, çevre halkı, kendi sağlığı üzerinde, bağında, bahçesinde, tarlasında açık ve net olarak müşahede etmektedir.

Afşin-Elbistan Termik Santralında çalışan memur ve işçilerimiz ile santralın çevresinde yaşayan insanlarımızın sağlığı yönünden aşağıdaki tedbirlerin alınması şarttır.

1. Hatalarla dolu olan yakıt alma kül-atma sisteminin acilen ıslahı esastır.

2. Kül tutucularında meydana gelen arızalara derhal müdahale edilerek arızanın en kısa zamanda giderilmesi.

3. 100 C derecede ısıya dayanıklı bant kullanımı ve yedek sistem mutlaka yapılmalıdır.

BAŞKAN – Bilgilerinize sunulmuştur.

Önerge gündemde yerini alacak ve Meclis araştırması açılıp açılmaması konusundaki öngörüşme, sırasında yapılacaktır.

Danışma Kurulunun önerileri vardır; okutup, ayrı ayrı oylarınıza sunacağım:

Danışma Kurulu Önerisi

No. : 137 Tarihi:7.10.1998

Danışma Kurulunca aşağıdaki önerilerin Genel Kurulun onayına sunulması uygun görülmüştür.

Hikmet Çetin

Türkiye Büyük Mİllet Meclisi Başkanı

Abdüllatif Şener Ülkü Güney

Turhan Güven Ali Ilıksoy

DYP Grubu Başkanvekili DSP Grubu Başkanvekili

Nihat Matkap Mahmut Yılbaş

Öneriler :

1. Genel Kurulun 12.10.1998 Pazartesi günü saat 15.00'de toplanması ve bu toplantıda, Genel Kurulun 6.10.1998 tarihli 2 nci Birleşiminde gündeme alınması kabul edilen Bayındırlık ve İskân Bakanı Yaşar Topçu hakkındaki (11/18) esas numaralı gensoru önergesinin, gündemin "Özel Gündemde Yer Alacak İşler" kısmına alınarak görüşülmesi ve bu birleşimde, sunuşlar dışında başka konuların görüşülmemesi önerilmiştir.

2. Daha önce 14'er üyeden kurulmuş bulunan Türkiye Büyük Millet Meclisi Hesaplarını İnceleme ve Dilekçe Komisyonları ile ormanların ve orman köylülerinin korunması konusundaki Meclis Araştırması Komisyonu ile iç ve dış borçlar konusundaki Meclis Araştırması Komisyonunun üye sayılarının, değişen oranlar karşısında 13 üyeden kurulması önerilmiştir.

BAŞKAN – Şimdi, önerileri ayrı ayrı okutup oylayacağım:

Öneriler:

1- Genel Kurulun 12.10.1998 Pazartesi günü saat 15.00'te toplanması ve bu toplantıda, Genel Kurulun 6.10.1998 tarihli 2 nci Birleşiminde gündeme alınması kabul edilen Bayındırlık ve İskân Bakanı Yaşar Topçu hakkındaki (11/18) esas numaralı gensoru önergesinin, gündemin "Özel Gündemde Yer Alacak İşler" kısmına alınarak görüşülmesi ve bu birleşimde, sunuşlar dışında başka konuların görüşülmemesi önerilmiştir.

BAŞKAN – Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

2 nci öneriyi okutuyorum:

2- Daha önce 14'er üyeden kurulmuş bulunan Türkiye Büyük Millet Meclisi Hesaplarını İnceleme ve Dilekçe Komisyonları ile ormanların ve orman köylülerinin korunması konusundaki Meclis Araştırması Komisyonu ile iç ve dış borçlar konusundaki Meclis Araştırması Komisyonunun üye sayılarının, değişen oranlar karşısında 13 üyeden kurulması önerilmiştir.

BAŞKAN – Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Gündemin "Seçim" kısmına geçiyoruz.

BAŞKAN – Bu kısımda, önce, (9/24) esas numaralı Meclis Soruşturması Komisyonuna üye seçimini yapacağız.

Meclis soruşturmasını yürütecek komisyonların üyeleri, Anayasanın 100 üncü maddesine göre, siyasî partilerin güçleri oranında verecekleri üye sayısının üç katı olarak gösterdikleri adaylar arasından ad çekmek suretiyle tespit edilecektir. Bu Soruşturma Komisyonunda, Fazilet Partisi ve Anavatan Partisi 4'er, Doğru Yol Partisi 3, Demokratik Sol Parti 2 ve Cumhuriyet Halk Partisi ile Demokrat Türkiye Partisi 1'er üyelikle temsil edilecektir.

Şimdi, Denizli Milletvekili Mehmet Gözlükaya ve 55 arkadaşının, 6.1.1998 tarih ve 98/10496 sayılı Bakanlar Kurulu kararnamesiyle, mevzuata aykırı bir şekilde, İstanbul'da yeni turizm merkezleri ilan ettiği ve bu suretle partizanlık yapılmasına yol açarak görevini kötüye kullandığı ve bu eyleminin Türk Ceza Kanununun 240 ıncı maddesine uyduğu iddiasıyla Başbakan Mesut Yılmaz hakkında, Genel Kurulun 30.6.1998 tarihli 112 nci Birleşiminde açılması kabul edilen (9/24) esas numaralı Meclis Soruşturması Komisyonuna üye seçimine başlıyoruz.

Fazilet Partisi (12)

Sıtkı Cengil (Adana)

İsmail Özgün (Balıkesir)

Feti Görür (Bolu)

Tevhit Karakaya (Erzincan)

Hanifi Demirkol (Eskişehir)

Azmi Ateş (İstanbul)

Mustaf Baş (İstanbul)

İsmail Kahraman (İstanbul)

Ali Oğuz (İstanbul)

Mehmet Ali Şahin (İstanbul)

Bahri Zengin (İstanbul)

Nezir Aydın (Sakarya)

Anavatan Partisi (12)

Süleyman Hatinoğlu (Artvin)

Hüsnü Sıvalıoğlu (Balıkesir)

Hikmet Aydın (Çanakkale)

Yavuz Köymen (Giresun)

Bülent Akarcalı (İstanbul)

Refik Aras (İstanbul)

Halit Dumankaya (İstanbul)

Yusuf Pamuk (İstanbul)

Miraç Akdoğan (Malatya)

Süleyman Çelebi (Mardin)

Mustafa Bahri Kibar (Ordu)

İbrahim Çebi (Trabzon)

Doğru Yol Partisi (9)

Ahmet İyimaya (Amasya)

Necmi Hoşver (Bolu)

Bekir Aksoy (Çorum)

Meral Akşener (İstanbul)

Ufuk Söylemez (İzmir)

Ahmet Sezal Özbek (Kırklareli)

Esat Kıratlıoğlu (Nevşehir)

Nafiz Kurt (Samsun)

Cevdet Aydın (Yalova)

Demokratik Sol Parti (6)

İbrahim Yavuz Bildik (Adana)

Kâzım Üstüner (Burdur)

Ali Günay (Hatay)

Ziya Aktaş (İstanbul)

Halil Çalık (Kocaeli)

Ayhan Gürel (Samsun)

Cumhuriyet Halk Partisi (3)

Ercan Karakaş (İstanbul)

Ali Rıza Bodur (İzmir)

Ayhan Fırat (Malatya)

Demokrat Türkiye Partisi (3)

Erdal Kesebir (Edirne)

İ. Turhan Arınç (İzmir)

Müjdat Koç (Ordu)

BAŞKAN – Adçekmeye, Fazilet Partisince gösterilen adaylardan başlıyoruz:

Tevhit Karakaya (Erzincan)

Nezir Aydın (Sakarya)

Hanifi Demirkol (Eskişehir)

Anavatan Partisi:

Hikmet Aydın (Çanakkale)

Mustafa Bahri Kibar (Ordu)

İbrahim Çebi (Trabzon)

Miraç Akdoğan (Malatya)

Doğru Yol Partisi:

Cevdet Aydın (Yalova)

Meral Akşener (İstanbul)

Esat Kıratlıoğlu (Nevşehir)

Demokratik Sol Parti:

Ali Günay (Hatay)

Halil Çalık (Kocaeli)

Cumhuriyet Halk Partisi:

Ercan Karakaş (İstanbul)

Demokrat Türkiye Partisi:

Turhan Arınç (İzmir)

Bu komisyona seçilmiş bulunan sayın üyelerin, 8.10.1998 Perşembe günü saat 11.00'de, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hesaplarını İnceleme Komisyonu toplantı salonunda toplanarak, başkan, başkanvekili, sözcü ve kâtip seçimini yapmalarını rica ediyorum.

Meclis Soruşturması Komisyonuna seçilen üyelerin listesi ile toplantı gün ve saati ilan tahtalarına da asılacaktır.

Oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Gündemin "Kanun Tasarı ve Teklifleriyle Komisyonlardan Gelen Diğer İşler" kısmına geçiyoruz.

Önce, yarım kalan işlerden başlıyoruz.

Komisyon?.. Yok.

Müzakere ertelenmiştir.

Komisyon?.. Yok.

Müzakere ertelenmiştir.

BAŞKAN – Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanunun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine Dair Kanun Tasarısının müzakeresine başlayacağız.

Komisyon?.. Yok.

Müzakere ertelenmiştir.

BAŞKAN – Emniyet Teşkilatı Kanununun Bir Maddesinde Değişiklik Yapılmasına Dair 490 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ilişkin kanun tasarısının müzakeresine başlayacağız.

Komisyon?.. Yok.

Müzakere ertelenmiştir.

BAŞKAN – Kütahya Milletvekili Mustafa Kalemli'nin Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Hakkında Başbakanlık Tezkeresi ve Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon raporunun müzakeresine başlıyoruz.

Komisyon?.. Burada.

Hükümet?..

Sayın milletvekilleri, çalışma süremizin tamamlanmasına 12 dakika var. Sayın Kalemli'nin de ricasıyla, çalışma süremizin, gündemin 6 ncı sırasındaki bu işlemin tamamlanmasına kadar uzatılmasını oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Raporun okunup okunmaması hususunu oylarınıza sunacağım: Raporun okunmasını kabul edenler... Kabul etmeyenler... Raporun okunması kabul edilmemiştir.

Rapor üzerindeki görüşmelerde, şahsı adına iki üyeye, istediği takdirde Komisyona ve Hükümete, son olarak da yasama dokunulmazlığının kaldırılması istenen milletvekiline söz verilecek, görüşmelerin bitiminde, milletvekilinin yasama dokunulmazlığının kaldırıp kaldırılmaması konusu oylarınızı sunulacaktır.

Konuşma süreleri; şahıslar için 10'ar, Komisyon ve Hükümet için 20'şer dakika olup, ilgili sayın milletvekili için süre söz konusu değildir.

Rapor üzerinde söz alan milletvekillerinin adlarını okuyorum: Sayın Bülent Akarcalı, Sayın Ali Kemal Başaran.

Buyurun Sayın Bülent Akarcalı.

BÜLENT AKARCALI (İstanbul) – Sayın Başkanım, değerli milletvekili arkadaşlarım; hepinizi saygıyla selamlarım.

Değerli milletvekili arkadaşlarım, bu vesileyle, buradan, şu şekilde hitap etmek istiyorum: Türkiye'de bugün, Türkiye Büyük Millet Meclisi kadar hiçbir şeffaf kuruluş yoktur. Kendini bu kadar öz denetleyen başka bir müesseseyi, Türkiye'de görmek mümkün değildir. Bu Meclis, kim ne kadar tenkit ederse etsin, kendisi olduğu zaman da, kendi arkadaşları olduğu zaman da, ne kendi denetiminden (soruşturmayla, gensoruyla) ne de yargıya gitmekten kaçınmayan bir Meclistir. Günde onbinlerce ziyaretçisi, yüzlerce gazeteciye olan açıklığı ve şeffaflığıyla, Türkiye'de özel ve resmî çok sayıda kuruluşa örnek olacak bir Meclistir. Değerli arkadaşlarım, bunu, onbeş yıllık buradaki deneyimimle, içten inanarak belirtiyorum. Dolayısıyla, burada, bize gelip dokunulmazlığının kaldırılmasını talep eden arkadaşlarımızın dokunulmazlığını kaldıralım.

Şunu da belirteyim: Karma Komisyonda, şimdiye kadar, hiçbir milletvekili arkadaşın, dokunulmazlık zırhı arkasına saklanıp, dokunulmazlığının kalkmaması için ne kulis yaptığını gördüm ne teşebbüse geçtiğini gördüm; bunu da buradan açıklamak istiyorum.

Dokunulmazlığı kalkmış olanlar suçlu değildir, dokunulmazlığı kalkmamış olanlar suçlu değildir, bu milletvekillerinin hepsi masumdur, ta ki, gerektiğinde yargı önünde yargılanıncaya kadar; ama, ben, inanıyorum ki, hepsi, yargıdan da ak çıkacaklardır.

Bu vesileyle, bu imkânı bana sağladığı için Meclise, partime teşekkür eder, hepinize saygılarımı sunarım. (Alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Akarcalı.

Sayın Ali Kemal Başaran, buyurun.

ALİ KEMAL BAŞARAN (Trabzon) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; bugün, burada, dokunulmazlığının kaldırılmasını isteyen Sayın Kalemli'yle ilgili bir oylama yapacağız. Sayın Kalemli, bugüne kadar, hem parlamentoda hem de bakanlık yaptığı dönemlerde çok güzel hizmetler vermiş bir milletvekili arkadaşımızdır, parlamenter arkadaşımızdır. Tabiî, kendisine yöneltilen bu suçlamalardan da kurtulması gerekir.

Gönlümüz arzu eder ki, bu yüce çatı altında hepimiz aynı şekilde hareket edelim, hepimiz aynı duyguları taşıyarak hareket edelim. Bazen görüyoruz ki, duygusallığımızı aklımızın önüne geçiriyoruz ve dolayısıyla da suçlu olan arkadaşlarımızı savunur konumlara kendimizi sokuyoruz. Bence, bu yüce çatı altında bunlara hiç gerek yok. Hangi birimize bir suç isnat ediliyorsa, hepimizin, Sayın Kalemli'nin yaptığı şeyi yapmamız gerektiğine inanıyorum.

Zaten, bu konuyla ilgili Meclis araştırması önergesini veren de biziz, Anavatan Partisidir. Biz, geçmişte de, bu manada, kendi bakanımızı Yüce Divana göndermişizdir. Birkaç gün evvel, Sayın Eyüp Aşık Beyin tavrı da gerçekten takdir edilecek bir tavırdır. (DYP ve FP sıralarından gürültüler)

Hepimize düşen görev -milletimizin bizden beklediği de odur- eğer birimize suç isnat ediliyorsa, yargı karşısına çıkıp, bu yüce çatı altında alnımız ak bulunmamızdır; hepimizin yapacağı onurlu hareket budur.

Ben, dokunulmazlığının kaldırılmasını istemesi davranışı nedeniyle Sayın Kalemli'yi kutluyorum. İnşallah, aklanarak bu yüce çatı altına gelir ve onu, hepimiz, o zaman bağrımıza basarız diyorum.

Hepinize saygılar sunuyorum. (ANAP ve DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Başaran.

Sayın Komisyon, bir diyeceğiniz var mı efendim?

ANAYASA VE ADALET KOMİSYONLARI ÜYELERİNDEN KURULU KARMA KOMİSYON BAŞKANI ATİLÂ SAV (Hatay) – Yok.

BAŞKAN – Sayın Mustafa Kalemli, buyurun efendim.

MUSTAFA KALEMLİ (Kütahya) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; yeni yasama yılının ve yeni Genel Kurul salonunun milletimize hayırlı ve uğurlu olması dileklerimle hepinizi selamlıyorum.

Sayın milletvekilleri, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurul salonunun yeniden düzenlenmesi konusunda ortaya atılan ve aylardır sürdürülen iddiaların bağımsız yargı önünde açıklığa kavuşturulmasını teminen, yasama dokunulmazlığımın kaldırılmasını Yüce Parlamentodan talep ediyorum.

Hepinize saygılar sunarım. (ANAP, DSP ve CHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Kalemli.

Rapor üzerindeki görüşmeler tamamlanmıştır.

Komisyon raporu, Kütahya Milletvekili Mustafa Kalemli'nin yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına dairdir.

Komisyon raporunu oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Komisyon raporu kabul edilmiş ve Kütahya Milletvekili Mustafa Kalemli'nin yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına karar verilmiştir.

Kosova krizi nedeniyle oluşturulabilecek çokuluslu müşterek güce Türk Silahlı Kuvvetlerinin katılmasına izin verilmesine dair Başbakanlık tezkeresi ile kanun tasarı ve tekliflerini sırasıyla görüşmek için, 8 Ekim 1998 Perşembe günü saat 15.00'te toplanmak üzere, birleşimi kapatıyorum.

Aşağıdaki sorularımın delaletlerinizle Sayın İçişleri Bakanı tarafından yazılı olarak cevaplandırılması için gereğini arz ederim.

Kemalettin Göktaş

Trabzon

TBMM Başkanlığına 18.1.1998 tarihinde vermiş olduğum son önergemdeki soruların 24.2.1998 tarihinde Sayın İçişleri Bakanı imzasıyla cevabı gönderilmiştir.

Soruların cevapları Trabzon Valiliğinin bilgisi doğrultusunda verilmiştir. Soruların bir kısmının cevabı verilmediği gibi bir kısmına da eksik cevap verilmiştir.

Buna göre;

1. Daha önce vermiş olduğum soru önergemde 1997 yılı bütçesinden Trabzon Valiliği Özel İdare emrine köy yolları için gönderilen paraların neden, 97 Ağustos ayına kadar harcanmadığını ve geciktirildiğini sordum. Verilen cevap Devlet İhale Kanunu askı süresi ve yer teslimi gibi gerçek olmayan ifadeler kullanılmıştır. Paraların genel itibariyle Kaymakamlıklara Devlet-vatandaş işbirliği içinde yapılanı için bu süreye ihtiyaç yoktur. Paraların bir kısmı için de, muhtarlar adeta zorlanarak makine alınmasına sevk ettirilmiştir.

a) Kaymakamlıklara, Devlet-vatandaş işbirliği için gönderilen paralar hangi tarihlerde gönderildi, neden bu kadar bekletilerek vatandaş zarara uğratılmıştır?

b) Kaç adet makine-araç alınmıştır, hangi tarihte, hangi ilçeye ne kadar araç alınmıştır, bunlara ne kadar para verilmiştir?

2. Önergemdeki 2 nci soruda, bankalarda bekletilen paralardan ne kadar faiz alındığını sormuştum. Bu soruma yeterli cevap verilmemiş, en uygun şekilde nemalandırıldığı belirtilmiştir.

Buna göre, Emlakbank, Vakıfbank ve Ziraat Bankası gibi bankaların her birinde ne kadar para tutulmuş ve ne kadar nema alınmıştır?

3. Bankalardan alınan nemaların ne kadarı harcanmıştır, nerelerde harcanmıştır, ne kadarı hesapta bekletilmektedir, hesapta hâlâ para tutuluyorsa neden köy yollarına harcanmamıştır?

4. Dört milyarın üzerindeki paralarla ilgili işlerin ihaleye çıkarıldığı belirtiliyor. Buna göre; hangi ilçede, hangi 4 milyarın üzerindeki köy yolu betonlama işi ihaleye çıkarıldı?

5. Çarşıbaşı-Yavuzköy yolu için gönderilen 7 125 000 000 TL. köy yoluna harcandı mı, harcanmamışsa neden bu güne kadar bekletilmiştir?

6. Arsin-Santa Grup Yolu için bu yıl içinde yapımına devam edileceği belirtiliyor.

a) Arsin-Santa Grup Yolu için bu yıl ne kadar para harcanmıştır?

b) Ne zaman harcanmış ve ne kadar asfalt yapılmıştır?

7. Maçka-Galyan Yolu için harcanan ödenekten geri kalan paranın bu yıl içinde harcanacağı belirtiliyor. Buna göre; kalan para yola harcanmış mıdır, harcanmışsa ne kadar yol yapılmış, yapılmamışsa neden bekletilmiştir?

8. Yomra-Özdil Yolu için gönderilen 24 937 500 000 TL.’den 4 070 137 500 TL. harcandığı belirtiliyor. Buna göre;

a)Geri kalan para Özdil Yolunun asfaltlanması için harcanmış mıdır?

b) Harcanmışsa hangi tarihten itibaren harcandı ve ne kadarı harcandı?

c) Ne kadar yol asfaltlanmıştır?

d) Asfaltlanma yapılmamışsa bugüne kadar neden bekletilmiştir, ne zaman asfaltlama yapılacaktır?

a) Belirtilen köylerin köy muhtarlarının işçiliği kabul ettiğine dair Kaymakamlığa dilekçe vermelerine rağmen paraları, yolların yapımı için neden hâlâ Araklı Kaymakamlığına gönderilmiyor?

b) Cevapta belirtilen köyler yol durumuna göre asfalt, stabilize veya betonlamanın bu yıl içerisinde yapılacağı belirtilmektedir. Buna göre; bu köylerden hangisine asfalt, stabilize veya betonlama yapılmıştır, yapılmışsa hangi köye kaç km. yapılmıştır, yapılmamışsa yapılması düşünülüyor mu, düşünülüyorsa hangi tarihte?

10. 1997 yılı bütçesinden köy yolları için gönderilen paralardan harcanmayan para kalmış mıdır, kalmışsa ne kadar para kaldı, neden bekletiliyor, nemayla beraber toplam bekleyen para ne kadardır, ne zaman hangi köy yoluna harcanacaktır?

T.C.

İçişleri Bakanlığı 7.10.1998

Sayı : B.05.0.MAH.0.65.00.002/80826

Konu : Yazılı Soru Önergesi

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

İlgi :TBMMBaşkanlığının 31.7.1998 tarih ve A.01.0.GNS.0.10.00.02-14815-7/5972-14675/34019 sayılı yazısı.

İlgi yazı ekinde alınan ve tarafımdan cevaplandırılması istenilen, Trabzon Milletvekili Kemalettin Göktaş’ın “Trabzon Valiliği İl Özel İdaresi emrine köy yolları yapımı için gönderilen ödeneğe” ilişkin yazılı soru önergesi hakkında Trabzon Valiliğinden alınan bilgilerden;

1. 1997 yılı bütçesinden Trabzon İline 815 412 500 000 TL. ödenek gönderildiği, bu ödeneğin 734 987 500 000 TL.’sinin 30 Mayıs ile 30 Haziran tarihleri arasında, kalanının ise 16 Temmuz tarihinde gönderildiği, 30 Mayıs tarihinde sadece 151 525 000 000 TL. ödenek geldiği, ödeneklerin kullanımı için Ağustos ayına kadar beklenmediği, Haziran ayında keşiflerin hazırlanmaya başlandığı ve 30 Haziran tarihinden itibaren ödeneklerin harcama sürecinin başladığı,

İl Özel İdarelerine intikal eden sözkonusu ödenekler 1050 Sayılı Muhasebe-i Umumiye ve 2886 Sayılı Devlet İhale Kanununa tabi olarak harcandığı için, bu Yasalara göre yapılan iş ve işlemlerde, ihalelerde ilan, askı, tebligat, yer teslimi gibi süreler arandığından, işlemlerin sonuçlandırılması için belirli süreye ihtiyaç bulunduğu,

Kaymakamlıklara gönderilen bu ödeneklerin son geliş tarihinden itibaren 15 gün içinde dağıtımına başlandığı, önergede bahse konu tarihlerde hiçbir muhtarın veya vatandaşın mağduriyet dilekçesi bulunmadığı,

1997 ve 1998 yılında gelen ödenekler ile cinsi, adedi ve fiyatı Ek-1 listede gösterilen araç, iş makinesi ve tesislerin satın alındığı,

2. Ek-2 listede geliş tarihi ve miktarları gösterilen ödeneklerin İl Özel İdare Müdürlüğünün T.C. Ziraat Bankasındaki cari hesabına intikal ettirildiği,

3. 1997 yılından devreden ödenekten 110 114 613 000 TL.’nin 1998 Mart ayında harcandığı, halen hesapta Of İlçesi İsmailağa Konağı için gönderilen ancak mülkiyet konusu çözülemediği için harcanamayan miktar ile isimlendirilmeden gönderilen toplam 29 950 000 000 TL. bulunduğu,

4. Çaykara, Hayrat, Of, Şalpazarı, Sürmene ve Yomra ilçelerindeki köy yolları betonlama ve asfaltlama işi için 4 000 000 000 TL.’nin üzerinde gelen ödeneklerin ihalelerinin yapıldığı ve işlerin tamamlandığı,

5. Çarşıbaşı-Yavuz grup yolu için 7 000 000 000 TL. ödeneğin İl Daimî Encümeninin 28.7.1998 tarih ve 463 sayılı kararı ile Çarşıbaşı Köylerine Hizmet Götürme Birliği hesaplarına aktarıldığı ve Yavuz grup yolunun istinat duvarları için harcanacağı, mevcut yolun asfalta hazır olmaması nedeniyle böyle bir uygulama yapıldığı, bu yolun asfaltlama işinin de Köy Hizmetleri 11 inci Bölge Müdürlüğünce ihale edildiği,

7. Maçka-Galyan grup yolu için 10 687 500 000 TL. ödenek geldiği, 21.7.1997 tarihinde Pür Emanet Usulü ile ihalesinin yapılarak harcanan 7 396 800 000 TL. ile 4 km. yol yapıldığı, 3 290 000 000 TL. ödenek kaldığı,

8. Yomra-Özdil-Oymalıtepe grup yolu için gelen 24 937 500 000 TL. ödenekten 4 070 137 000 TL. harcandığı, 1998 yılında yapımına devam edeceğinden İl Daimî Encümeninin 4.8.1998 tarihinde almış olduğu kararla adı geçen grup yolunun sıhhi asfalt ve kaplama işi için KDV dahil 50 000 000 000 TL. ödeneğin protokole bağlanarak keşif ve protokol işi için Köy Hizmetleri İl Müdürlüğüne gönderildiği,

9. Araklı İlçesinde önergede ismi verilen köylerin kendilerine verilen süre içinde beton yol yapımı için işçiliği karşılamayı kabul etmedikleri ve paranın da değer kaybını önlemek için bu köyler için düşünülen parayı da içine alacak bir asfalt plenti satın alındığı, Yiğitözü, Pervane ve Halilli köylerinin stabilize bakımının yapıldığı, Buzluca ve Yiğitözü köylerinin beton yolunun emaneten, Yiğitözü, Yassıkaya, Pervane köylerinin beton yolunun pür emaneten yapımının planlandığı ve çalışmaların devam etmekte olduğu,

10. Üçüncü soruda açıklanan 29 950 000 000 TL.’nin haricinde mevcut parası kalmadığı,

Anlaşılmıştır.

Bilgilerinize arz ederim.

Kutlu Aktaş

İçişleri Bakanı

Ek-1

1997 VE 1998 YILI BÜTÇESİNDEN İL ÖZEL İDARESİ EMRİNE GÖNDERİLEN

ÖDENEKLERLE İLÇELERE ALINAN ARAÇLARIN CİNSİ, ADEDİ VE FİYATLARI

Merkez Asfalt plenti 1 adet KDV dahil 66 033 000 000 TL.

Yıkama tesisi 1 adet ” ” 9 200 000 000 TL.

Karot Makinesi 1 adet ” ” 1 000 000 000 TL.

TOPLAM 76 233 000 000 TL.

Akçaabat Konkasör tesisi 1 adet KDV dahil 43 700 000 000 TL.

Mersedes kamyon 3 adet ” ” 31 567 000 000 TL.

Lastik tekerlekli yükleyici 1 adet ” ” 19 837 500 000 TL.

TOPLAM 95 104 500 000 TL.

Maçka Mersedes kamyon 3 adet KDV dahil 31 395 000 000 TL.

Greyder 1 adet ” ” 24 495 000 000 TL.

Lastik tekerlekli yükleyici 1 adet ” ” 14 375 000 000 TL.

TOPLAM 70 265 000 000 TL.

Köprübaşı Greyder 1 adet KDV dahil 24 495 000 000 TL.

Lastik tekerlekli yükleyici 1 adet ” ” 14 375 000 000 TL.

TOPLAM 38 870 000 000 TL.

1997 yılında genel olarak toplam 280 472 500 000 Türk Lirası harcanmıştır.

Merkez Lastik tekerlekli yükleyici 1 adet KDV dahil 24 404 150 000 TL.

Yomra Lastik tekerlekli yükleyici 1 adet ” ” 24 404 150 000 TL.

1998 yılında makine ve araç alımına toplam 48 808 300 000 Türk Lirası harcanmıştır.

1997-1998 genel toplamı : 329 280 800 000 TL.’dir.

Ek-2

T.B.M.M. PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU TARAFINDAN GÖNDERİLEN

ÖDENEKLER LİSTESİ

Sıra

1 29.5.1997 12 587 500 000

2 29.5.1997 151 525 000 000

3 3.6.1997 151 525 000 000

4 9.6.1997 12 587 500 000

5 24.6.1997 110 000 000 000

6 26.6.1997 2 375 000 000

7 27.7.1997 50 000 000 000

8 30.6.1997 151 525 000 000

9 30.6.1997 12 587 500 000

Toplam 654 712 500 000

KÖY HİZMETLERİ BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ SAYMANLIĞINDAN

GÖNDERİLEN ÖDENEKLER LİSTESİ

Sıra

1 3.6.1997 35 275 000 000

2 11.6.1997 45 000 000 000

3 16.7.1997 80 425 000 000

Toplam 160 700 000 000

T.B.M.M. Gelen : 654 712 500 000 TL.

Genel Toplam : 815 412 500 000 TL.