DÖNEM : 20 CİLT : 41 YASAMA YILI : 3

T. B. M. M.

TUTANAK DERGİSİ

36 ncı Birleşim

24 . 12 . 1997 Çarşamba

İ Ç İ N D E K İ L E R

I. – GEÇEN TUTANAK ÖZETİ

II. – GELEN KÂĞITLAR

III. – BAŞKANLIĞIN GENEL KURULA SUNUŞLARI

A) TEZKERELER VE ÖNERGELER

1. – KKTC Cumhuriyet Meclisi Başkanı Hakkı Atun ve beraberindeki bir parlamento heyetinin ülkemize davet edilmesine ilişkin Başkanlık tezkeresi (3/1236)

2. – Yozgat Milletvekili Abdullah Örnek’in (6/710) esas numaralı sözlü sorusunu geri aldığına ilişkin önergesi (4/287)

3. – Yozgat Milletvekili Abdullah Örnek’in (6/712) esas numaralı sözlü sorusunu geri aldığına ilişkin önergesi (4/288)

IV. – KANUN TASARI VE TEKLİFLERİYLE KOMİSYONLARDAN GELEN DİĞER İŞLER

1. – 1998 Malî Yılı Genel ve Katma Bütçeli İdareler Bütçe Kanunu Tasarıları ile 1996 Malî Yılı Genel ve Katma Bütçeli İdareler ve Kuruluşlar Kesinhesap Kanunu Tasarıları (1/669; 1/670; 1/633, 3/1046; 1/634, 3/1047) (S. Sayıları : 390, 391, 401, 402)

A) MALİYE BAKANLIĞI

1. – Maliye Bakanlığı 1998 Malî Yılı Bütçesi

2. – Maliye Bakanlığı 1996 Malî Yılı Kesinhesabı

B) GELİR BÜTÇESİ

2. – 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/669) (S. Sayısı : 390)

3. – 1996 Malî Yılı Genel Bütçeye Dahil Kuruluşların Kesinhesaplarına Ait Genel Uygunluk Bildiriminin Sunulduğuna İlişkin Sayıştay Başkanlığı Tezkeresi ile 1996 Malî Yılı Kesinhesap Kanunu Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/633, 3/1046) (S. Sayısı : 401)

4. – Katma Bütçeli İdareler 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/670) (S. Sayısı : 391)

5. – 1996 Malî Yılı Katma Bütçeye Dahil Kuruluşların Kesinhesaplarına Ait Genel Uygunluk Bildiriminin Sunulduğuna İlişkin Sayıştay Başkanlığı Tezkeresi ile 1996 Malî Yılı Katma Bütçeli İdareler Kesinhesap Kanunu Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/634, 3/1047) (S. Sayısı : 402)

V. – ÖNERİLER

A) DANIŞMA KURULU ÖNERİLERİ

1. – Kuzeyden Keşif Harekâtına dair Başbakanlık tezkeresi ile Avrupa Birliği dışpolitika konusundaki genel görüşme (8/15) ve Radyo Televizyon Üst Kuruluna üye seçiminin gündemdeki yerleri, görüşme günleri ve konuşma süreleri ile TBMM’nin 27.12.1997 Cumartesi gününden itibaren çalışmalarına 10 gün ara vermesine ilişkin Danışma Kurulu önerisi

VI. – SATAŞMALARA İLİŞKİN KONUŞMALAR

1. – İçel Milletvekili Oya Araslı’nın, Konya Milletvekili Remzi Çetin ile Samsun Milletvekili Musa Uzankaya’nın, partisine sataşmaları nedeniyle konuşması

VII. – SORULAR VE CEVAPLAR

A) YAZILI SORULAR VE CEVAPLARI

1. – İstanbul Milletvekili Ercan Karakaş’ın, Türkbank’a ilişkin sorusu ve Devlet Bakanı Güneş Taner’in yazılı cevabı (7/3901)

2. – Zonguldak Milletvekili Necmettin Aydın’ın, Türkiye Taşkömürü Kurumuna ilişkin sorusu ve Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanı Mustafa Cumhur Ersümer’in yazılı cevabı (7/3920)

I. – GEÇEN TUTANAK ÖZETİ

TBMM Genel Kurulu 10.00’da açılarak üç oturum yaptı.

Birinci ve İkinci Oturum

Parlamentolararası Birlikte ve,

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilâtı Parlamenter Asamblesinde,

Türkiye Büyük Millet Meclisini temsil edecek grupları oluşturmak üzere, siyasî parti grup başkanlıklarınca aday gösterilen üyelerin isimlerine ilişkin Başkanlık tezkereleri Genel Kurulun bilgisine sunuldu.

Kilis Milletvekili Mustafa Kemal Ateş’in (6/734, 6/737) esas numaralı sözlü sorularını geri aldığına ilişkin önergeleri okundu; sözlü soruların geri verildiği bildirildi.

1998 Malî Yılı Genel ve Katma Bütçeli İdareler Bütçe Kanunu Tasarıları ile 1996 Malî Yılı Genel ve Katma Bütçeli İdareler ve Kuruluşlar Kesinhesap Kanunu Tasarılarının (1/669; 1/670; 1/633, 3/1046; 1/634, 3/1047) (S. Sayıları : 390, 391, 401, 402) görüşmelerine devam edilerek;

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı,

Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı,

Petrol İşleri Genel Müdürlüğü,

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü,

1998 Malî Yılı Bütçeleri ile 1996 Malî Yılı Kesinhesapları kabul edildi.

Millî Savunma Bakanlığı,

Çevre Bakanlığı

1998 Malî Yılı Bütçeleri ile 1996 Malî Yılı Kesinhesapları bir süre görüşüldü.

Uluç Gürkan

Başkanvekili

Mehmet Korkmaz Mustafa Baş

Kütahya İstanbul

Kâtip Üye Kâtip Üye

Üçüncü Oturum

1998 Malî Yılı Genel ve Katma Bütçeli İdareler Bütçe Kanunu Tasarıları ile 1996 Malî Yılı Genel ve Katma Bütçeli İdareler ve Kuruluşlar Kesinhesap Kanunu Tasarılarının (1/669; 1/670; 1/633, 3/1046; 1/634, 3/1047) (S. Sayısı : 390, 391, 401, 402) görüşmelerine devam edilerek;

Millî Savunma Bakanlığı,

Çevre Bakanlığı,

1998 Malî Yılı Bütçeleri ile 1996 Malî Yılı Kesinhesapları kabul edildi.

Programda yer alan bütçe ve kesinhesapları görüşmek ve 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarıları ile 1996 Malî Yılı Kesinhesap Kanunu Tasarılarının oylanmamış maddelerini oylamak için, 24 Aralık 1997 Çarşamba günü saat 10.00’da toplanmak üzere, birleşime 20.18’de son verildi.

Hasan Korkmazcan

Başkanvekili

Levent Mıstıkoğlu Zeki Ergezen

Hatay Bitlis

Kâtip Üye Kâtip Üye

No. : 57

II. – GELEN KAĞITLAR

24 . 12 . 1997 ÇARŞAMBA

Teklif

1. – Antalya Milletvekili Ahmet Denizolgun ve 31 Arkadaşının; Alanya ve Çevresinde Sel Felaketinde Zarar Gören Çiftçilerin ve Vergi Mükelleflerinin T.C. Ziraat Bankasına, T.C. Halk Bankasına ve Tarım Kredi Kooperatiflerine Olan Faiz Borçlarının Silinmesi, Vergi Mükelleflerinden 1 yıl Süre İle Vergi Alınmaması, Sigorta Pirimlerinin 1 Yıl Ertelenmesine İlişkin Kanun Teklifi (2/1013) (Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler ve Plan ve Bütçe Komisyonlarına) (Başkanlığa geliş tarihi : 19.12.1997)

BİRİNCİ OTURUM

Açılma Saati : 10.00

24 Aralık 1997 Çarşamba

BAŞKAN – Başkanvekili Yasin Hatiboğlu

KÂTİP ÜYELER : Ahmet Dökülmez (Kahramanmaraş), Ünal Yaşar (Gaziantep)

BAŞKAN – Çalışmalarımızın hayırlara vesile olmasını Cenabı Allah’tan niyaz ederek, Türkiye Büyük Millet Meclisinin 36 ncı Birleşimini açıyorum.

Sayın milletvekilleri, 1998 Malî Yılı Genel ve Katma Bütçeli İdareler Bütçe Kanunu Tasarıları ile 1996 Malî Yılı Genel ve Katma Bütçeli İdareler ve Kuruluşlar Kesinhesap Kanunu Tasarıları üzerindeki görüşmelere bugün de devam edeceğiz; ancak, görüşmelere başlamadan önce, Başkanlığın Genel Kurula sunuşları vardır, muhterem heyetin bilgisine arz edeceğim.

III. – BAŞKANLIĞIN GENEL KURULA SUNUŞLARI

A) TEZKERELER VE ÖNERGELER

1. – KKTC Cumhuriyet Meclisi Başkanı Hakkı Atun ve beraberindeki bir parlamento heyetinin ülkemize davet edilmesine ilişkin Başkanlık tezkeresi (3/1236)

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

TBMM Başkanlık Divanının 16.12.1997 tarih ve 59 sayılı Kararı ile, KKTC Cumhuriyet Meclisi Başkanı Sayın Hakkı Atun ve beraberindeki Parlamento Heyetinin 7-10 Ocak 1998 tarihleri arasında ülkemizi ziyareti kararlaştırılmıştır.

Türkiye Büyük Millet Meclisinin Dış İlişkilerinin Düzenlenmesi Hakkındaki 3620 sayılı Kanunun 7 nci maddesi gereğince Genel Kurulun bilgisine sunulur.

Hikmet Çetin

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı

BAŞKAN – Bilgilerinize sunulmuştur.

2. – Yozgat Milletvekili Abdullah Örnek’in (6/710) esas numaralı sözlü sorusunu geri aldığına ilişkin önergesi (4/287)

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Gündemin “Sözlü Sorular” kısmının 119 uncu sırasındaki (6/710) esas numaralı sözlü soru önergeme yazılı olarak cevap aldığımdan, sözlü soru önergemin gündemden çıkarılmasını arz ederim.

Abdullah Örnek

Yozgat

BAŞKAN – Sözlü soru önergesi geri verilmiştir.

3. – Yozgat Milletvekili Abdullah Örnek’in (6/712) esas numaralı sözlü sorusunu geri aldığına ilişkin önergesi (4/288)

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Gündemin “Sözlü Sorular” kısmının 21 inci sırasında yer alan (6/712) esas numaralı sözlü soru önergeme yazılı olarak cevap aldığım için, sözlü soru önergemin gündemden çıkarılmasını arz ederim.

Abdullah Örnek

Yozgat

BAŞKAN – Sözlü soru önergesi geri verilmiştir.

Sayın milletvekilleri, görev bölümünü yapamamış olan Kamu İktisadî Teşebbüsleri Komisyonu üyelerinin, 25 Aralık 1997 Perşembe günü saat 14.00’te kendi salonunda toplanarak, Başkan, Başkanvekili, Sözcü ve Kâtip seçimini yapmalarını rica ediyorum.

Komisyonun toplantı yer ve saati ayrıca ilan tahtasına asılmıştır.

IV. – KANUN TASARI VE TEKLİFLERİYLE KOMİSYONLARDAN

GELEN DİĞER İŞLER

A) MALİYE BAKANLIĞI

1. – Maliye Bakanlığı 1998 Malî Yılı Bütçesi

2. – Maliye Bakanlığı 1996 Malî Yılı Kesinhesabı

B) GELİR BÜTÇESİ

2. – 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/669) (S. Sayısı : 390)

4. – Katma Bütçeli İdareler 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/670) (S. Sayısı : 391)

(1) 390, 391, 401, 402 S. Sayılı Basmayazılar 16.12.1997 tarihli 28 inci Birleşim Tutanağına eklidir.

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, şimdi, program uyarınca, ondördüncü tur görüşmelere başlıyoruz.

Sayın Komisyon?.. Hazır.

Sayın Hükümet?.. Hazır.

Ondördüncü turda, Maliye Bakanlığı bütçesiyle, gelir bütçesi yer almaktadır.

Gelir bütçesiyle ilgili 2 nci maddeyi okutuyorum:

Gelir Bütçesi

MADDE 2. – Genel Bütçenin gelirleri bağlı (B) işaretli cetvelde gösterildiği üzere (10 760 000 000 000 000) lira olarak tahmin edilmiştir.

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, grupları ve şahısları adına söz alan arkadaşlarımın isimlerini sırasıyla okuyorum: Grupları adına; Cumhuriyet Halk Partisi Grubu adına Sayın Hacaloğlu, Doğru Yol Partisi Grubu adına Sayın Attila, Demokratik Sol Parti Grubu adına Sayın Mutman ve Sayın Köse, Demokrat Türkiye Partisi Grubu adına Sayın Üçpınarlar, Anavatan Partisi Grubu adına Sayın Saracoğlu, Sayın Pakdemirli, Refah Partisi Grubu adına Sayın Özgün, Sayın Benli, Sayın Aydın. Şahısları adına; lehinde olmak üzere Malatya Milletvekili Sayın Akdoğan, aleyhinde olmak üzere Tokat Milletvekili Sayın Sobacı.

Şimdi, Cumhuriyet Halk Partisi Grubu sözcüsü Sayın Hacaloğlu'nu davet ediyorum.

Buyurun Sayın Hacaloğlu. (CHP sıralarından alkışlar)

Konuşma süreniz 30 dakikadır.

CHP GRUBU ADINA ALGAN HACALOĞLU (İstanbul) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; Maliye Bakanlığı bütçesi ile gelirler bütçesinin görüşülmesi sürecinde Grubum adına söz almış bulunuyorum; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Bugüne değin, birçok platformda sık sık değindik, sıkıntıları dile getirdik; ancak, tüm bütçeler içinde en önemlisi olan Maliye Bakanlığı bütçesi görüşülürken, Türkiye'nin içinde bulunduğu tabloyu tekrar gözler önüne sermek ve oradan saptamalar yaparak, bütçeye dönmek istiyorum.

Bilindiği gibi, yıllardır, ülkemizde, üretimi, emeği, teknolojik yapılanmayı ve reel sektörleri dışlayan, örgütsüz, kuralsız ve tekelci vahşi kapitalizmi piyasa modeli olarak benimseyen, sıcakpara ve kayıtdışı ekonomiye endeksli, çarpık iktisat politikaları uygulanmaktadır; onyedi yıldır, bu, böyle devam etmektedir. Onyedi yıldır, ülkemizde sosyal devlet ilkelerinin çökertilmesi, âdeta, hedef haline gelmiştir. Bu süreçte, eşitsizlikler yaygınlaştırılmakta, sosyal adalet doğal olarak çiğnenmektedir. Bu politikalarla, Türkiye, rantiye kesiminin, emeksiz para kazananların, sıcak ve karapara odaklarının, âdeta, ayrıcalıklı bir ülkesi haline dönüşmüştür. Bu çarpık politikaların bedelini, küçük üreticiler, emekçiler ve emekliler ödemektedir. Rant zenginlerinin sayısı ve serveti hızla artarken, emekleriyle geçimlerini sağlamakta olan milyonlarca yurttaşımız, yoksulluk ve açlık sınırında yaşam ve onur kavgası vermekteler. Onyedi yıldır izlenmekte olan neoliberal rant ekonomisi altında, Türkiye, yıllarını kaybetmiştir. Uygulamadaki çarpık iktisat politikaları sonucu, istikrarsızlık, eşitsizlik, işsizlik ve verimsizlik, ülke ekonomisinin kalıcı temel sorunlarına dönüşmüştür.

Peki, buraya nasıl geldik? Buraya, onyedi yıldır ekonomiyi yöneten, yönlendiren sağ partilerin yanlış ve yanlı politikalarıyla geldik. 12 Eylül anlayışının, insan hakları ihlallerine, örgütsüzlüğe ve emek sömürüsüne kanat geren hukuku, kurumları ve iradesiyle geldik.

Onyedi yıldır, liberalleşme adına, ekonomi rantçılara, devletin hassas bazı birimleri ise radikal siyasete ve ne yazık ki çetelere ortak edildi. Bir yandan, ücretlerine zam isteyen, doğal demokratik haklarını kullanmak isteyen işçi ve memurlara meydan dayağı çekildi, diğer yandan, devlet idaresinin, ırkçılar, rantçılar ve tarikatçılar tarafından yer yer kuşatılmasına geçit verildi. Bununla yetinilmedi, ekonomiyi globalleştiriyoruz diyerek, banker ve hayalî ihracat vurgunları özendirildi. Siyasî nüfuzlarıyla devlet bankası kredilerini tokatlayanlara, Emlak Bankası vurgunlarına göz yumuldu. Yönetimlerindeki bankaları batıranlar, bu yolla halkın parasını çarpanlar baştacı edildi. "Benim memurum işini bilir" anlayışı getirilerek, yolsuzlukların ve rüşvetin, âdeta, meşrulaştırılmasına neden olundu, kapı açıldı.

Kısaca, sayın milletvekilleri, son onyedi yıldır, serbest piyasa düzeni denildi, ancak, güçsüzleri ezen tekelci piyasa düzeni kuruldu; ihracat ekonomisi denildi, tefeci, rantçı, vurguncu, sömürü düzeni kuruldu; keyfîlik ve kuralsızlık, âdeta, kurala, hukuksuzluk ise, âdeta, genel uygulamaya dönüştü.

AHMET UYANIK (Çankırı) – Sizin desteklediğiniz gibi...

ALGAN HACALOĞLU (Devamla) – Biraz sonra geleceğim oraya da; onların yanıtını vereceğiz biraz sonra, göreceksiniz.

AHMET UYANIK (Çankırı) – Desteklediğiniz gibi...

ALGAN HACALOĞLU (Devamla) – Biz, demokrasiyi destekledik, biz çarpanları, bankaları kendileri için soyanları desteklemedik.

AHMET UYANIK (Çankırı) – Hayır, hırsızlar ile uğursuzluğu destekliyorsunuz.

ALGAN HACALOĞLU (Devamla) – Devlet kasasını soyanlar ellerini kollarını sallayarak yurtdışına çıkarken, Bağ-Kur'a üç paralık sigorta borcunu ödeyemeyen esnaf cezaevine tıkıldı. Mecliste pankart açan çocuklar on onbeş yıla mahkûm edilirken, Manisa'da gençlere işkence eden, Metin Göktepe'yi dayakla öldüren, Gazi Mahallesinde yurttaşları katleden polisler yargıdan kaçırıldı.

AHMET UYANIK (Çankara) – Meclisteki gençler için İçişleri Bakanı açıklama yaptı "öyle değil" diye, milleti yanıltmayın; "hiçbirisi değil" diye açıklama yaptı.

ALGAN HACALOĞLU (İstanbul) – Onyedi yıldır...

Efendim...

BAŞKAN – Bir dakikanızı rica edeyim. Bir dakika Sayın Hacaloğlu, ben, sürenizi durduruyorum efendim.

NİHAT MATKAP (Hatay) – Sayın Başkan, böyle bir müzakere yöntemi var mı?

BAŞKAN – Sayın Uyanık, böyle bir yöntem var mı efendim?.. Şimdi, Grubunuzun sözcüsü çıkacak, diğer gruplar mukabele edecekler ve bu defa rahatsız olacaksınız. Rica ediyorum... Ne olursunuz...

HAYDAR OYMAK (Amasya) – Sokağı buraya mı taşımak istiyor beyefendi...

BAŞKAN – Grubunuz çıkar, nasıl istiyorsa, o, cevabı verir. Ben rica ediyorum.

Buyurun Sayın Hacaloğlu.

ALGAN HACALOĞLU (Devamla) – Son onyedi yılın ekonomik çöküntüsünün ardında sağın neoliberal politikaları vardır; Özal'la başlayıp, Çiller ve Erbakan tarafından sürdürülen bu politikalar vardır.

Emeğin hakkı verilmeden, üretim ve teknolojik yapılanma önplana çıkarılmadan, enflasyon tek haneli rakamlara indirilmeden; yani, onyedi yılın iktisat politikaları değiştirilmeden, ne işsizlik, ne eşitsizlik sorunları aşılabilir ne ekonomik istikrar sağlanabilir ne de toplumumuz huzura ve içbarışa taşınabilir. Ancak, ne yazık ki, ülkeyi bir rejim bunalımından korumak için, kuruluşuna destek verdiğimiz bugünkü Koalisyon Hükümeti, ne bugüne değin uygulamaları ile ne de 1998 bütçesiyle bu konularda umut verici bir görüntü içinde değildir.

Aynen, biraz evvel değerli milletvekili arkadaşımın sorduğu gibi, bize bazen soruyorlar "bu kara tabloda sosyal demokratların, sağ ile koalisyona ortak olarak hiç mi payı yok" diye; evet, payımız vardır; ama, payımız, doğrudan sorumluluğu paylaşmaktan ziyade, sosyal demokrat ve demokratik sol partiler olarak, sağ ile koalisyon yaptığımız dönemlerde ekonomiden ve iç güvenlikten sorumlu bakanlıkları alma becerisi gösterememizden kaynaklanmaktadır.

MUSTAFA GÜVEN KARAHAN (Balıkesir) – Bizi niye gösteriyorsun; kendine bak kendine.

ALGAN HACALOĞLU (Devamla) – Tabiî, ben, burada, Sayın Maliye Bakanımı ayrı tutuyorum bu değerlendirmede. (DSP sıralarından alkışlar)

Onyedi yıldır ekonomi ve içgüvenliğin yönetimi sağ siyasetin kontrolünde ve son onyedi yıldır, Türkiye, ekonomide ve içgüvenlikte yakın tarihinin en karanlık ve en sorunlu dönemini yaşamakta. Bu dönemde, her iki alanda da derin tahribat oldu. Ekonomimizin ve demokrasimizin çıtası, yurttaşlarımızın ve ülkemizin hak etmediği ölçüde irtifa kaybetti. Ekonomi, iç barış ve toplumsal barıştaki kanama, giderek, Avrupa Birliği kapısını aralayabilmemizin de temel engelini oluşturdu.

Bugün, Maliye Bakanlığı ve gelirler bütçesini görüşmekteyiz; ancak, 17 yıldır, malî politikalar, gelir politikaları, ekonomi yönetiminde, ikinci plana itildi. Ekonomi yönetiminde, kaptan köşkünde oturması gereken Maliye Bakanlğına rutin görevler biçildi. Burada, eski Maliye Bakanlarım da var; onlar için de aynı çerçeve geçerliydi. Yıllardır, ülkemizde, ortalama yüzde 70 düzeyinde esen enflasyon kasırgası vardı; ancak, enflasyonun ilacı olan maliye politikaları, ortada, ne yazık ki, etkin olarak yoktu.

İSMET ATTİLA (Afyon) – Siz de ortaktınız o zaman.

ALGAN HACALOĞLU (Devamla) – Ben, sizi takdir etmek için söyledim bunu; yani, onyedi yıldır, bir vergi reformu yapılamadı. Maliye politikaları, etkin olarak uygulamaya konulamadı.

İSMET ATTİLA (Afyon) – Beraber yaptık.

ALGAN HACALOĞLU (Devamla) – Yüksek enflasyon altında, işçi, memur, emekli ve küçük üreticilerin ücret ve gelirleri eridi, geriledi. Ülkede, yoksullaşma ve eşitsizlikler yaygınlaştı; ancak, bu dönemde, vergilendirme, kamu gelirlerini artırmak için değil, eşitsizlikleri ve gelir dağılımındaki çarpıklıkları daha da artırıcı yönde kullanıldı.

Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; bütçe ve program, bilindiği gibi, 1998 yılında enflasyonun ortalama yüzde 64 olmasını, yıl sonunda ise yüzde 50'ye indirilmesini öngörmektedir. Oysa, bu hedefler, şimdiden delinmiştir. 1997 yılında, yüzde 98'e, yüzde 100'e tırmanmakta olan tüketici fiyatları endeksi dikkate alındığında ve diğer parametreler değerlendirildiğinde, 1998 yılı yıl sonu enflasyonunun, öngörülen yüzde 50'nin oldukça üstünde, yüzde 65'lerde, toptan eşya endeksine göre ortalama enflasyonun ise yüzde 75'ler düzeyinde olacağı açıkca görülmektedir. Yani, Hükümet, bir taraftan 1998 yılı ortalama enflasyonunu yüzde 64 olarak öngörürken; oysa, gerçekte, bu, asgarî yüzde 75'e tırmanacakken, diğer taraftan yüzde 120'yi aşkın faiz oranlarıyla bir yıllık iç borçlanmaya giderek, emekçilerden, memurlardan çok gördüğü kaynakları, bir yıllık vadeyle, çok yüksek rantla, rantiye kesimine aktarma sürecini devam ettirmektedir. Bu kıskaç kırılmalıdır. Türkiye, içborç batağından çıkmadıkça, rantiye kesimine tutsak olmaktan kurtulmadıkça, ekonomi, sıcak ve karaparanın etkinlik alanı olmaktan kurtarılmadığı sürece, sorunların aşılabilmesi, ekonominin düzlüğe çıkması söz konusu değildir.

Vergi yerine borçlanma tercihine dayalı politikalar sonucu, bütçeler, esnekliklerini ve birer ekonomi yönetim aracı olma niteliklerini büyük ölçüde yitirmişlerdir. Bu nedenlerle de, 1998 yılı bütçesinin, ne yatırım ne de kamusal ve sosyal hizmet alanlarında iddiası veya herhangi bir önceliği vardır. Yine bu nedenle, 1998 yılı bütçe hedeflerinin tutması, gerçekleşmesi de söz konusu değildir.

Hükümet, 1998 yılı bütçesini istikrar bütçesi, geleceği kurtarma bütçesi, antienflasyonist bütçe olarak takdim etmiştir; ama, ne yazık ki, bakıyoruz, inceliyoruz; bütçenin bu özellikleri taşımadığını görüyoruz.

Bütçenin temel hedefleri şimdiden sapmıştır veya sapacağı çok açık şekilde ortaya çıkmıştır. Bütçenin ve programın temel varsayımlarından biri, 1998 yılında, ekonominin hararetinin, büyümenin geriletilmesiyle azaltılacağı varsayımıdır. 1998 yılında, ekonominin yüzde 3 büyümesi öngörülmektedir; ancak, Hükümet, yönetimde ciddî beceriksizlik ortaya koymadığı veya tarım kesiminde öngörülmeyen bir kuraklık yaşanmadığı sürece, 1998 yılında büyüme, yüzde 4,5 - yüzde 5 düzeyinde olacaktır.

Keza, borç stokuna ilişkin hedef 5,9 katrilyon lira olarak öngörülmüştü; ancak, Plan ve Bütçe Komisyonunda, Sayın Güneş Taner, 6 katrilyon 250 trilyon lira olarak revize etti. Bu hedef şimdiden delinmiştir; yıl sonunda, içborç stokunun, 11 katrilyon lira sınırını zorlayacağı çok açık görülmektedir.

Keza, kurlar; dolar kurunun, ortalama 240 bin TL olacağı söyleniyor. Buradan iddia ediyorum, 1998 yılı ortalama dolar kuru değeri 265 bin Türk Lirasının altına inmeyecektir. Bu, şu demektir değerli arkadaşlarım: Kurların yüzde 5 düzeyinde bastırılması devam edecek ve yıl sonunda göreceğiz ki, kurlardaki ortalama artış asgari yüzde 71 ve ortalama toptan eşya fiyatları endeksindeki artış da asgari yüzde 76 düzeyinde olacaktır. Herkes hesabını buna göre yapsın; memurlarımız da, taleplerini buna göre değerlendirsin, eğer, yüksek enflasyon altında ezilmek ve gelir kaybına uğramak istemiyorlarsa.

Tabiî, 1998 yılının ilk altı ayında KİT ürünlerinin fiyatlarının dondurulacağına ilişkin alınmış olan kararın, bugüne değin uygulanmayan kararın "bundan sonraki altı ayda, KİT zamlarına devam etmeyeceğiz" anlayışının, her gün, yeni zamlarla, bir zam stokunun, bir enflasyon stokunun oluşturulduğu şu noktada, bütçe açığına getireceği olumsuzluk ve ilave katkıyla da, bütçe açığının öngörülenden daha fazla artması ve kamu kesimi borçlanma gereğinin, gayri safî millî hâsılaya oranının yüzde 8,6'dan asgari yüzde 9'a, yüzde 9,5'e çıkması kaçınılmaz görünmektedir.

1997 yılı ekbütçe görüşmelerinde, şu program meselesine uzun uzun değindim, burada üstünde durmayacağım; ama, merak ediyorum, çok Saygıdeğer Bakan; şu üç yıllık istikrar programı nerededir; bunun enflasyon hedefi ve büyüme hedefi dışındaki diğer makro büyüklükleri nedir? IMF'nin ortada bir programı vardır, bütün ayrıntılarıyla takdim edilmiştir; Haziran 1997'de takdim edilmiştir; sizin programınızın temel verileri nedir?

Türkiye'nin, ciddî bir üç yıllık istikrar programının çatısını belirlemeden enflasyonu kontrol altına alması söz konusu değildir. Ya karar verin, ciddî bir antienflasyonist program yapın, Türkiye demokrasisinin sorunlarına sahip çıkın ya da açık konuşun, halka, gerçek niyetinizi söyleyin; piyasalarda istikrarsızlık kaynağı olmaya son verin. Refah Partisinin kapatılıp kapatılmamasına bağlı kalmadan sandığa gidelim; Türkiye'yi istikrara, demokrasiye ve barışa taşıyacak sosyal demokrat kadroların önünü açalım. Bir tercih budur; diğer tercih, başta verdiğimiz desteğin sürdürülmesidir. Biz buna kararlıyız; ama, önce, siz kararlı olun. Siz, ekonomi ve demokrasiyi düzlüğe çıkarma, taşıma konusunda kararlı olun, biz de desteğimizi devam ettirelim.

Son yıllarda, Türkiye ekonomisinde gerçekleşen büyümede, talep yönünden, iç talepteki gelişme itici bir güç oluşturmuştur. Bu bir gerçek iken, 1998 yılında büyümeyi aşağıya çekmenin ardında temel motivasyon, temel faktör olarak, özel kesim tüketimi artış hızının yüzde 2,2 ile sınırlandırılması öngörülmektedir. Oysa, bu rakam 1995 yılında yüzde 4,8; 1996 yılında da yüzde 5,8'di. Türkiye'de gelir dağılımının son derece çarpık olduğu bir ortamda, Türkiye'de devletin rantiye kesimine iç borçlanmayla büyük kaynaklar aktardığı ve üst gelir gruplarının tüketim kalıplarının kolay kolay vergi ve diğer yöntemlerle etkilenemediği bir ortamda, 1998 yılında, özel kesim tüketim hızının azaltılmasının, büyüme hızının indirilmesinin nasıl sağlanacağını, gerçekten, biz, Cumhuriyet Halk Partisi olarak merak ediyoruz. Hem tartışmakta olduğumuz vergi revizyonu paketi, asıl tüketimini kesmesi gereken rantiye kesimini ciddî olarak vergilendirmeyecek, vergi paketi, 1998 yılında Hazineye ekgelir sağlamak yerine, aksine, Hazineden kaynak çıkmasına neden olacak, böylelikle, bütçe açığının artmasına neden olacak hem de toplam ithalat içinde tüketim malları ithalatının payında geçen yıla göre artış olacak, sonra özel kesim tüketiminin artış hızını yarı yarıya azaltacak... Böyle bir mantık olamaz. Bu mantık bilimsel değildir. Hükümet, ya bu hesapların aslı esası olmadığını kabul etmelidir ya da ekonomide daralma ve yavaşlamanın bedelini, daha çok yoksullaştırma, daha çok işten çıkarmalar, daha çok işsizlik ve daha çok eşitsizlik, temel hak ve özgürlüklere daha çok baskı altında kendilerine ödetmeyi planladığı emekçiler, memurlar, emekliler ve küçük üreticilerden özür dilemelidir.

Sayın milletvekilleri, 1998 yılı bütçesi rekorlar içermektedir; iç borçlanmada rekor öngörmektedir, faizde rekor öngörmektedir. Bütçenin, bilindiği gibi -çok sık tekrarlandı- yüzde 40'ı içborç faizlerine gidiyor -5,9 katrilyonu; yani, gayri safî millî hâsılaya göre yüzde 12'si- yani, faizler bütçeyi tutsak almış vaziyette.

Bir de çok sık tartıştığımız kayıtdışı ekonomi meselesi var. Kayıtdışı ekonomi konusuna genellikle sağ siyasetçiler, o, sabahtan akşama kadar açık havada ailesinin maişetini kıt kanaat sağlamak için koşan, çırpınan seyyar esnafın, tezgâhlarda yaşamını sürdüren insanların denetim altına alınması olarak tanımlıyor. Sanki, o tezgâhtarlık yapanlar kayıt içine alınırsa, zaten kavruk, yaşamları kaymış olan bu insanların çalışması denetim altına alınıp vergilendirilirse, kayıtdışı ekonomi kontrol altına alınacak diye topluma sunuluyor genelde. Başka boyutları var tabiatıyla; ama, kayıtdışı ekonomiyi pompalayan asıl kesim, devletin ta kendisidir; çünkü,1998 yılında 45 milyar dolar düzeyinde iç borçlanma stoku oluşturacak olan devlet, kendisi, alacaklıların kim olduğunu bilmiyor; ödeyeceği 5,9 katrilyon düzeyindeki faizi, kime ödeyeceğini bilmiyor; çünkü, iç borçlanma için piyasaya sürdüğü kıymetli kâğıtlar hamiline, nama değil. Böylelikle, gerçekten, bütçede yaklaşık dörtte 1'i düzeyinde içborç stoku oluşturacak olan devlet, kayıtdışı ekonominin büyümesine en büyük katkıyı sağlayan kesim oluyor.

Değerli arkadaşlarım, vergi sisteminin, sosyal adaleti bozan dolaylı vergilerin ağırlıklı yapısının, 1998 yılında da artarak devam edeceği görülmektedir. Emek vergisi niteliğine dönüşen Gelir Vergisi gelirleri, toplam vergi gelirlerinin yüzde 33'ünü oluşturmaktadır ve bunun içinde emekçilerin payı yüzde 50'den fazladır. Oysa, bilindiği gibi -çok sık söyleniyor- Kurumlar Vergisinin, toplam vergi geliri içindeki payı yüzde 9 ile sınırlıdır. Ciddî bir vergi reformu yapma arayışı içerisine giremeyen hükümetler, -sadece bu Hükümet değil- Akaryakıt Tüketim Vergisini, dolaylı vergilerin tahsilatının bir aracı olarak -sık sık akaryakıt fiyatlarını artırarak- etkin bir araç olarak, vergilendirme aracı olarak kullanma alışkanlığına girdiler. Bu, sosyal adaleti son derece çarpıtan bir uygulamadır.

Bakınız, akaryakıta yapılan 8 puanlık bir zam, toplam eşya endeksini yüzde 1 artırmaktadır ve son beş ay içerisinde yapılan akaryakıt zamlarının toplamı yüzde 80'e, son onbir ayda yapılan ise yüzde 137'e tırmandı; yani, Hükümet, Batı ülkelerindeki yıllık enflasyondan daha fazla enflasyonu, sadece beş ayda akaryakıta yaptığı zamla -o enflasyon artışına katkı yapmıştır- yaratmıştır.

Bunların önünü almamız lazım. Gerçekten, eğer enflasyonu indirmek istiyorsak, tabiatıyla, bir içborçlanma kapanına kıstırılmış olan ekonomiyi düzlüğe çıkaracak geniş bir planın, programın, yapılanmanın arayışı içerisine girmemiz gerekir.

Ben, KİT mallarına yapılan zam üzerinde durmayacağım; ama, bu zamların yaratacağı ek açığın nasıl karşılanacağı, bunu karşılayacak ek bir kredinin olup olmadığı, bunun için ek borçlanma mı, ek emisyon mu yapılacağı konularını, açıkça, biz bilmiyoruz ve zannediyorum, Hükümet de bu aşamada bilmiyor. Bunu hepimiz bilmek zorundayız.

Sayın Maliye Bakanının iyi niyetle ortaya koymuş olduğu vergi paketi üzerinde de birkaç şey söylemek istiyorum: Öncelikle, bu, bir vergi paketi değildir; bu, bir vergi reformu değildir; bu, olsa olsa, bir vergi revizyon paketidir.

Önce, bazı tespitler yapmak istiyorum. Eğer, 1998 yılı enflasyonla mücadele yılı ise, vergi paketi, ilk yıl bütçeye yük olmamalı idi. Oysa, bu vergi paketi, ilk yıl bütçeye yük getirecektir. Sonra, vergi paketi yetersizdir. Antienflasyonist bir programın uygulaması için gerekli levyeleri haiz değildir. Buna rağmen, getirilmiş olan önerilerin büyük bölümü, yapılması gecikmiş düzenlemeleri öngörmektedir; bunlar geçmelidir.

Üst gelir grupları için servet beyanı zorunluluğunun getirilmemekte oluşu, önemli bir eksikliktir. 1984'te kaldırılan düzenlemeyi geri getiremeyen, rant gelirlerini gereğince vergilendiremeyen irade, sosyaldemokratların desteğini hak etmiyor demektir.

Sayın Bakan, vergi paketinin başarı koşulları için, program bütünlüğünü, 1 Ocak 1998'te yürürlüğe girmesini, kamuoyunun inanç ve desteğini öngörmüştü. Şu anda, ne yazık ki, bu üç koşulda da durum menfidir, olumsuzdur. Program bütünlüğü delinmiştir, yasanın ne zaman çıkacağı, hatta çıkıp çıkmayacağı belli değildir. Sayın Bakanın karşısında, rantiye kesimi ve çıkar lobisi "ret çephesi" oluşturmuşlardır ve ne yazık ki, ortağı, kendisine, yeterince sahip çıkmamaktadır.

Sayın Bakan, vergi paketini getirin; ama, içini dolu olarak getirin. Hisse senetleri üzerinde ertelediğiniz önerinizi, paketinize dahil edin. Bütün Batı demokrasilerinde menkul değerler vergiye tabidir. Getirin; biz destekleyelim, buradan hep beraber çıkaralım ve enflasyona karşı mücadeleyi, etkin bir şekilde, kararlılıkla, hep beraber sürdürelim.

Özet olarak şunu belirtmek istiyorum: Sayın Bakanın tartışmaya sunmuş olduğu vergi paketinde, vergi kayıt sistemi, vergi denetimi, vergi kaçağı ve kaçıranlar hakkında etkin düzenlemelerin yer almakta oluşunu, vergi aflarının uygulamadan kaldırılmakta oluşunu büyük memnuniyetle karşılamaktayız; kendisini, bu konuda, kutluyoruz.

Bütçe denilince, memur maaşlarını konuşmamak söz konusu değil. Mevcut bütçe, memur maaşlarında yüzde 30'luk bir artış öngörmektedir. Zamanım kalmadığı için ayrıntısına inmiyorum; çünkü, bu konuda bir önergemiz var. Enflasyondaki gelişmeler dikkate alınacak olursa, devlet, 1998 yılının ilk altı ayında, ilk günden başlamak üzere, memurlarına ortalama yüzde 50 düzeyinde zam yapmak zorundadır; eğer, mumurlarını enflasyonun altında ezmek istemiyorsa, eğer gelirlerinde yüzde 3 büyüme düzeyinde artış öngörmüyorsa.

Biz, Cumhuriyet Halk Partisi Grubu olarak, memurlarımıza, 1998 yılının ilk altı ayında, ortalama yüzde 50 zam verilmesini öngören bir önerge sunduk. Bu önergede de, şu anda, en üst ve en alt kademelerdeki giderek artan makası daraltabilmek için, Başbakanlık Müsteşarının maaşında sadece yüzde 20; ancak, en alt kademedeki memurun maaşında ise yüzde 60 artış öngören bir düzenlemeyi getirdik. Yani, ilk altı ay için, milletvekili maaşları sadece yüzde 20 artacak, ancak; en alt kademedeki memurun maaşı yüzde 60 artacaktır. Bu konuda, Genel Kurulun, parti farkı gözetmeksizin, bütçeye ek yük getirmeden getirdiğimiz bu önergeye destek vereceğine inanıyoruz.

Tabiî, bütçenin bir eksiği, 800 trilyon düzeyine çıkmış bulunan zorunlu tasarruf ve nemaların ödemesine ilişkin bir ödeneği içermemesidir; bunu da, işçilerimizin, çalışanlarımızın hak etmediği bir uygulama olarak zabıtlara geçirmek istiyorum.

Değerli arkadaşlarım, çıkış vardır. Çıkış, Hükümetin, yeni bir derlenme toparlanma politikaları içerisinde, bir süreç içerisinde, bizim katkımızla ülkeyi düzlüğe taşımasıdır; ama, temel çıkış, artık, bir alternatif uygulamanın, alternatif politikanın uygulamaya konulmasıdır. Çıkış, sosyaldemokrat politikalardır; sosyaldemokrat politikalarla, ekonomide istikrar, onarım ve atılım programının uygulamaya konmasıdır, demokrasinin eksikliklerinin giderilmesidir.

ÖMER EKİNCİ (Ankara) – Buna halk karar verecek Sayın Hacaloğlu.

BAŞKAN – Sayın Hacaloğlu, lütfen, bir dakikada toparlıyalım.

ALGAN HACALOĞLU (Devamla) – Tabiî efendim.

Çıkış, neoliberal rant ekonomisinden, sosyal duyarlılığı olan reel ekonomiye, üretim ekonomisine geçilmesi, emeğin onurunun ve üretiminin korunmasıdır. Çıkış, ihraç malları stratejisinden, ihracata ve dışa açık sanayileşme stratejisine dönülmesidir. Çıkış, emeğe ve çevreye duyarlı, örgütlü ve rekabetçi sosyal pazar ekonomisi ortamına geçilmesidir. Çıkış, adil, kapsamlı, etkin bir vergi reformunun, gerçek bir reformun yapılmasıdır ve bankaların ve finans piyasalarının denetim altına alınacağı bir reformun uygulamaya konulmasıdır.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Hacaloğlu, selamlayın lütfen...

ALGAN HACALOĞLU (Devamla) – Bir cümleyle selamlıyorum efendim.

Değerli arkadaşlarım, etik reformuyla, siyaset reformuyla ve sosyal demokrasinin temel ilkeleri olan, eşitlik, adalet, özgürlük ilkeleriyle; hepsinden öte, laik, demokratik cumhuriyetin, sosyal hukuk devletinin, sosyal devletin yaşama geçirilmesiyle Türkiye'nin düzlüğe çıkacağına inanıyoruz ve bu konuda olan kararlılığımızı zapta geçirerek, hepinize saygılarımı sunuyorum. (CHP, ANAP ve DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Hacaloğlu teşekkür ediyorum.

Doğru Yol Partisi Grubu adına, bütçe gelirleri üzerinde, Grubunun görüşlerini ifade etmek üzere, Sayın Atilla. (DYP sıralarından alkışlar)

Buyurun.

DYP GRUBU ADINA İSMET ATTİLA (Afyon) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; Maliye Bakanlığı ve gelir bütçesi üzerinde Doğru Yol Partisi Grubunun görüşlerini sunmak üzere huzurlarınızdayım; sizleri saygıyla selamlıyorum.

Bilindiği gibi, bütçe, bir yıllık dönemde, kamu hizmetlerine yönelik harcamalara ayrılan ödenekler ile bu harcamaların gelir kaynaklarını gösteren kanunî bir belgedir. Aynı zamanda, bütçe, gelir dağılımının düzeltilmesi ve enflasyonla mücadelede bir araç olarak kullanılmaktadır. Bu itibarla, 1998 yılı bütçesi, Hükümetin temel ve sosyal politikalarını yansıtan bir özelliğe sahip olması gerektiği halde, bunları görmek mümkün değildir. İşte, 1998 yılı bütçesini değerlendirirken, bütün bu hususları dikkate almak ve irdelemek durumundayız.

1998 yılı konsolide bütçesi, 1997 yılına nazaran yüzde 83,7 oranında artarak 14 katrilyon 790 trilyon lira olmaktadır. Transfer harcamaları içerisinde, faiz giderleri 5 katrilyon 895 trilyon lirayla en büyük paya sahiptir; sosyal güvenlik kuruluşlarına aktarılacak pay ise 1 katrilyon 400 trilyon liradır.

Görüldüğü gibi, 1998 yılı gider bütçesinin yüzde 23,6'sını personel harcamaları, yüzde 9'unu diğer cari harcamalar, yüzde 6,8'ini yatırım harcamaları, yüzde 60,6'sını ise transfer harcamaları oluşturmaktadır. Böylece, bütçenin yüzde 40'ı faiz ödemelerine aktarılacak, yüzde 9,5'i Emekli Sandığı , Sosyal Sigortalar Kurumu ve Bağ-Kur'un açıklarının kapatılmasına kullanılacaktır.

Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; Hükümet, bu bütçenin, enflasyonla mücadelede bir istikrar bütçesi olduğunu ileri sürmekteyse de, bütçenin hareket kabiliyetini büyük ölçüde kaybettiği, rakamlardan anlaşılmaktadır. Bu bütçe, âdeta masraf, maaş ve faiz bütçesi haline gelmiştir. Buna rağmen, bu bütçeyle maaşlarda reel bir artış yapılmadığından, memur, işçi ve bunların emeklileri bütçeden umduğunu bulamamıştır.

Önceki yıllarda, bütçe müzakereleri sırasında, memur maaşlarında büyük oranda artış öneren bu Hükümeti oluşturan partilerin, bu kesime reva görülen yüzde 30 artış karşısında sessiz kaldıklarını hayretle görmekteyiz. Muhalefetteyken "isyan etmeyen memurun insanlığından şüphe duyarım" diyen Sayın Mesut Yılmaz, Başbakan olunca, memura "ne haliniz varsa görün” mü diyor?..

EDİP SAFDER GAYDALI (Bitlis) – Hayır, öyle bir şey demiyor.

İSMET ATTİLA (Devamla) – Nasıl olsa, Başbakan oldunuz, memura ihtiyacınız kalmadı, öyle mi?!.

EDİP SAFDER GAYDALI (Bitlis) – Hayır, öyle bir şey yok. O sizin yorumunuz.

İSMET ATTİLA (Devamla) – Herkesin yorumu... Göreceksiniz...

Esnaf ve sanatkârlarımızı, siftah dahi etmeden dükkânını, tezgâhını kapatır hale getirdiniz, işçilerimizi sokaklara döktünüz, yürüttünüz. Özellikle de, işçi emeklilerimizi ve memur emeklilerimizi perişan hale getirdiniz. Netice olarak, dilinizden düşürmediğiniz ortadireği yıktınız, silindir oldunuz üzerinden geçtiniz... (DYP ve RP sıralarından alkışlar)

Yılbaşından itibaren verilecek artışlar da, zamlarla şimdiden erimiş ve kaybolmuştur. Bütçenin, gelir dağılımını düzeltme yönünde hiçbir müspet katkısı olmayacağı ortaya çıkmıştır.

Diğer taraftan, bundan bir süre önce, Maliye Bakanlığı mensuplarını üzen bir genelge yayımlanıyor "hediye almak yasaktır" diye. Bütün bürokratlarımız gibi, Maliye Bakanlığı bürokratları da, şahsiyet sahibi, bilgili ve dürüst kamu görevlileridir. Bu çeşit önyargılı ve onur kırıcı yaklaşım tarzını uygun bulmadığımızı, bu vesileyle açıkça ifade etmek istiyorum.

Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; tarımı desteklemeye ayrılan ödeneklerde ise, geçen yıllara nazaran azalma vardır. Bu Hükümet tarafından tarımın, dolayısıyla, çiftçi ve köylünün de ihmal edildiği görülmektedir. Halbuki, nüfusumuzun yüzde 45'i halen kırsal kesimde yaşamakta ve köylümüz tarımla uğraşmaktadır. 2000'li yıllara girerken, tarımı asla ihmal edemeyiz, edemezsiniz. Türkiye ve Türk Halkı için tarımın büyük bir yeri ve önemi vardır. Gerçi siz, köylüyü ve çiftçiyi de ezdiniz ya!..

Bugün, başta Avrupa olmak üzere, gelişmiş ülkelerde dahi, tarımı desteklemeye devam edilmektedir. Bu bakımdan, tarım ve hayvancılığın desteklenmesine, bu bütçede önem ve öncelik verilmediğini üzüntüyle görüyoruz. Çiftçiye kredi, tohum, gübre ve ilaç temin edilmesi bakımından gerekli destek mutlaka sağlanmalıdır. Elde edilen ürünün bedeli de değeri de mutlaka verilmelidir. Çiftçi ve köylünün geçim şartları mutlaka -diğer kesimler de dahil olmak üzere- iyileştirilmelidir.

Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; sosyal güvenlik kuruluşlarının malî bünyeleri ciddî şekilde bozulmuş ve bu kuruluşlar, âdeta, kendilerinden beklenen görevi yapamaz hale gelmişlerdir. Hükümet, aylardır sosyal güvenlik reformundan söz etmesine rağmen, henüz Meclisin gündemine, bu konuya çözüm getirecek bir tasarı getirmemiştir.

Bunun yanı sıra, genel sağlık sigortası sistemini de bir an önce gündeme getirmek lazım. Artık, bu ülkede, herkesin, insanca sağlık hizmeti almasını, sosyal devlet ilkesinin bir gereği olarak görüyoruz, görmeliyiz.

Türk ekonomisinin en önemli sorunu, giderek büyüyen kamu açıklarıdır. Kamu kesimi borçlanma gereği olarak ifade edilen kamu açığı içinde en büyük payı, konsolide bütçe açığı oluşturmaktadır. Konsolide bütçe açığının gayri safî millî hâsılaya oranı, 1993 yılında yüzde 6,3 iken, 5 Nisan kararlarıyla alınan tedbirler sonucunda, bu oran, 1994 yılında yüzde 3,9'a, 1995 yılında ise yüzde 3,8'e düşmüştür; ancak, 24 Aralık 1995'te yapılan erken genel seçimin piyasalarda belirsizlik yaratması sonucu, iyiye giden ülke ekonomisi yara almış, olumlu giden ekonomik göstergeler, seçimin etkisiyle terse dönmüş ve bu oran, 1996 yılında yüzde 8,4'e ulaşmış, 1997 yılı sonunda ise bu oranın yüzde 9'a ulaşacağı, resmen, Hükümet tarafından açıklanmıştır. Görünen odur ki, kamu açığı artmakta, kamu kesimi borçlanma gereği artmakta, borçlanma hızla devam etmektedir; bunun mutlaka çözümü bulunmalıdır, başka çare de yoktur.

Hükümet, son altı aylık dönemde 2 katrilyon içborç yapmıştır. Ne yazık ki, son dönemde artan borçla birlikte, vadeler kısalmış; ama, faiz oranları yükselmiştir. Ekonomik istikrarın bozulduğu, dengelerin kurulumadığı ortadadır.

Bu Hükümetin işbaşında olduğu son dönemde, fiyatlar hızla artmaya devam etmiş ve yıllık enflasyon yüzde 75'ten yüzde 96'ya ulaşmıştır; faiz hadlerinde yükselmeler, borsada dalgalanmalar, döviz kurlarında artışlar meydana gelmiştir. Ekonomik göstergelerin bozulması sonucunda, Türk ekonomisi, olumsuz yönde etkilenmiştir. Başta petrol ürünlerine ve KİT'ler tarafından üretilen mal ve hizmetlere büyük oranda zamlar yapılmış, zamlar, enflasyonu körüklemiştir. Verilen sözlere rağmen, zamlar, halen de devam etmektedir; bugün öğleden sonra, yarın, öbürgün ne olacağı da belirsizdir. Gelinen bu noktadan sonra, altı ay süreyle KİT ürünlerine zam yapılmayacağını söylemenin bir yararı da olmayacaktır.

KİT'lerin, verimlilik ve kârlılık esasına uygun olarak faaliyette bulunması yasal bir zorunluluktur. Özel sektör tarafından üretilen mal ve hizmetlerin fiyatları, ücretler, faiz hadleri, döviz kurları ve para politikaları gibi, temel ekonomik göstergeleri gözardı ederek, sadece kamu sektörüne ait fiyatlara müdahale etmek suretiyle, serbest piyasa ekonomisi ortamında, enflasyonu önlemeye çalışmanın, ekonomi ilmiyle bağdaşır bir tarafı da yoktur; alınan kararların hepsi siyasîdir; Hükümete, sadece zaman kazandırmaktan başka bir işe yaramayacaktır.

"Biz seçim Hükümeti değil, çözüm Hükümetiyiz" diyenler, mevcut sorunlara çözüm üretmek ve halkın beklentilerine cevap vermek zorundadırlar. Gerçi, haksız ve bilinçsiz uygulamalarla bunu da elden kaçırmışlardır; ülkeye ve insanımıza yazık etmişlerdir. Yapacağınız hiçbir şey de yoktur.

Bu Hükümet, aylardır, ekonomik istikrar programından söz ederek gündemi meşgul etmiş; ancak, henüz, Meclise, bir tasarı dahi getirememiştir. Sosyal güvenlik reformu, vergi reformu -ki, değil- mahallî idareler, malî sektör reformu, idarenin yeniden yapılandırılması ve özelleştirme nerededir, bilen gören var mıdır?.. Bilen gören varsa...

ATİLLA MUTMAN (İzmir) – İki ay oldu...

İSMET ATTİLA (Devamla) – ...bize de haber verirse, biz de memnun oluruz.

ATİLLA MUTMAN (İzmir) – Dört senedir getirmediniz.

YALÇIN GÜRTAN (Samsun) – Senelerce haberin yok muydu senin?

İSMET ATTİLA (Devamla) – Ona da geleceğiz, dinle... Dinle, not al; bunlar, devletin arşivine girmiş konulardır; aksini kimse ispat edemez.

YALÇIN GÜRTAN (Samsun) – Biz, sizin yaptıklarınızı, hep not aldık.

İSMET ATTİLA (Devamla) – Not almaya, lütfen, devam edin aziz kardeşim.

Orta vadeli ekonomik istikrar programı ve yapısal reformlar, siyasî kararlılık gerektirir. Hükümetin, milleti oyalamayı bırakarak, bir an önce harekete geçmesi ve ne yapacağına karar vererek, ortaya koyması gerekir. Hükümetler, topluma hizmet için vardır; kimsenin, siyasî ikbal uğruna sorumluluklardan kaçmaya da hakkı yoktur.

Bugün için, bu Hükümet, kendine güveni ve ortada programı olmayan, âdeta, günübirlik politikalarla devleti idare etmeye kalkan bir görüntü sergilemektedir. Eğer, bu Hükümet, enflasyonu düşürme konusunda samimîyse, öncelikle, tutarlı ve kararlı bir politika izlemelidir. Hükümet, kendi içindeki çokbaşlılığa ve çoksesliliğe son vermelidir. Ekonomik sıkıntıların arttığı ve ağırlaştığı bu dönemde, Hükümet, ne olduğu bilinmeyen istikrar programını, artık getirmelidir.

Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; hatırlanacağı üzere, 1980'li yılların ikinci yarısından itibaren büyüyerek gelen iç ve dış ekonomik dengesizlikler ve zamanında alınamayan tedbirler sebebiyle, Prof. Dr. Sayın Tansu Çiller'in Başbakanlığındaki Hükümetin -ki, Koalisyon Hükümetiydi- ortağı da SHP'ydi. Bu Koalisyon Hükümetinin, cesaret ve kararlılık göstererek, 5 Nisan ekonomik önlemler uygulama planını yürürlüğe koyduğunu da cümle âlem biliyor.

YALÇIN GÜRTAN (Samsun) – Biliyor, biliyor... Mahvettiniz...

İSMET ATTİLA (Devamla) – Bu dönemde yürürlüğe konulan kararların uygulanmasıyla, bakın neler olmuş; onları tek tek gözden geçirelim: Kamu açıkları aşağıya çekilmiş, döviz kurlarında istikrar sağlanmış, döviz rezervleri artmış, faiz oranları düşmeye başlamış...

TUNCAY KARAYTUĞ (Adana) – Çekersen, tabiî ki düşer daha sonra!..

İSMET ATTİLA (Devamla) – ...ihracat artmış, büyüme başlamış ve devam etmiş, enflasyon düşürülmüş, sanayide kapasite kullanım oranları artmış, bavul ticareti geliştirilmiş, vergi idaresinin yeniden yapılandırılmasına ve bilgiişlem çalışmalarına hız verilmiş, üniter vergi sistemine geçiş sağlanmış, kayıtdışı ekonominin kayda alınması konusunda düzenlemeler yapılmış, yüksek harcama ve tasarrufların vergilendirilmesine imkân sağlanmış, halk arasında “nereden buldun kanunu” denilen hususa da kanunda yer verilmiş...

YALÇIN GÜRTAN (Samsun) – Devletin yağmalanması da dahil buna değil mi?..

İSMET ATTİLA (Devamla) – ...ücretlilerin vergi yükü hafifletilmiş, yeminli malî müşavirlik sistemi ve serbest malî müşavirlik uygulaması yaygınlaştırılmış, vergi oranlarında indirim süreci başlatılmış, Kurumlar Vergisinde ekonomik ve sosyal görevlerini tamamlayan istisnalar önemli ölçüde daraltılmış, herkese bir vergi hesap numarası verilmesi gerçekleştirilmiş; vergilerini zamanında ödemeyenlerin teşhirine imkân sağlanmış...

TUNCAY KARAYTUĞ (Adana) – Vergisini hiç ödemeyenler!..

İSMET ATTİLA (Devamla) – Nakit teşvikler kaldırılmış, yatırım indirimi daha kapsamlı hale getirilmiş... Bir defaya mahsus olmak üzere, ekonomik denge ve Net Aktif Vergisi alınmış...

TUNCAY KARAYTUĞ (Adana) – Hangi ülkeden bahsediyorsunuz?

İSMET ATTİLA (Devamla) – Türkiye'den bahsediyorum sayın üye.

Bu söylediklerimin hepsi, Maliyenin, Hazinenin, Devlet Planlama Teşkilatının kayıtlarında, istatistiklerinde vardır; isterseniz oradan alın, isterseniz, ben, size, bunları tek tek hazırlayayım, vereyim. Hazır var; fotokopisini çekeyim, size takdim edeyim sayın üye. (DYP sıralarından alkışlar)

YAHYA ŞİMŞEK (Bursa) – O zaman da halk şikâyetçiydi, şimdi de.

İSMET ATTİLA (Devamla) – 9 milyar dolara yakın dışborç ödenmiş, hiç dışborç alınmamış; Merkez Bankasının özerkliği artırılmış...

TUNCAY KARAYTUĞ (Adana) – Yine karıştırdınız Sayın Bakan...

İSMET ATTİLA (Devamla) – ...sermayenin tabana yayılması için düzenleme yapılmış; bütçe dışında bulunan, başbakanların, bakanların imzasıyla harcanan fonlar bütçe içerisine alınarak disiplin sağlanmış, gümrük birliğine giriş sağlanmış; hedefi de Avrupa Birliği olmuştur. Vergi alınmasıyla ilgili kanunlarda altyapı hazırlanmış; bütçe, faiz hariç, fazla vermeye başlamıştır. Özelleştirmeye hız verilmiş ve her alanda şeffaflaşma uygulaması başlatılmıştır.

Karaparanın aklanmasının önlenmesinin yönünde tedbirler alınmış, yasal düzenlemeler yapılmış; tüketicinin ve rekabetin korunması yönünde düzenlemeler yapılmış, kumarhaneler denetim altına alınmış ve ek vergiye tabi tutulmuş; ekonomide, devletin payının küçülmesi amacıyla, KİT'lerde istihdam kontrol altına alınmış;ihracat kredileri, Eximbank yoluyla desteklenmiş, altın borsası faaliyete geçirilmiş “KOBİ” dediğimiz, küçük ve orta ölçekli işletmelere kredi desteği sağlanmıştır.

Sonuç olarak, halkın parasını halkın parası yapma mücadelesi başlatılmış ve olumlu sonuçları alınmış, az kazanandan az, çok kazanandan çok vergi alınması sağlanmış ve bunu da, biraz evvel söylediğim gibi, DYP-SHP Hükümeti gerçekleştirmiştir; bilgilerinize bir defa daha sunuyorum. (DYP sıralarından alkışlar)

YALÇIN GÜRTAN (Samsun) – O kadar çok çalıştınız ki, millet unutmadı!..

İSMET ATTİLA (Devamla) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; 1998 yılı gelir bütçesine baktığımızda, burada da, ortaya, sapmaların çıktığı görülmektedir. Nitekim, gelir bütçesi içerisinde en büyük kalemi teşkil eden vergi gelirlerinde, bir önceki yıla nazaran, 1998 yılında, yüzde 95'lik artış öngörülmüştür; oysa, vergi gelirlerinin yaklaşık yüzde 60'ı dolaylı vergilerden oluşmaktadır. Bu vergilerdeki artış, cari yıl fiyat seviyeleriyle ve enflasyon seyriyle yakından ilgilidir.

1998 yılında ise, enflasyon için hedeflenen yıllık ortalama oran, yüzde 64 ve büyüme oranı ise, yüzde 3'tür. Görüldüğü gibi, vergi gelirlerinde öngörülen yüzde 95'lik artış, oldukça yüksektir. Özellikle, Gelir Vergisinde hedeflenen yüzde 116'lık artışa ve akaryakıta altı ay zam yapılmayacağı açıklamasına rağmen, akaryakıt tüketim vergisinden beklenen yüzde 112'lik artışın gerçekleşmesi pek mümkün görülmemektedir.

Fonlarda da beklenen artış abartılmıştır. Bu itibarla, gelir bütçesinde, yaklaşık 700 trilyon liralık -iyimser tahminden dolayı- gelir noksanı ortaya çıkması, muhtemeldir. Bu takdirde, yıllık enflasyon hedefinin tutması, mümkün değildir.

Bu bütçede, 1998 yıl sonu enflasyonu yüzde 50 olarak öngörülmüştür. Bu gelir tahmininin tutmasını beklemek, enflasyonun da, en az yüzde 80'ler civarında olacağını kabul etmek anlamına gelir.

Bu değerlendirmenin ışığı altında, 1998 yılı bütçe açığının 4 katrilyon lirada kalmayacağı gibi, açığın 1,5 veya 2 katrilyon lira daha artacağı anlaşılmaktadır. Bu açığı azaltacak ekonomik tedbirler henüz gündeme gelmemiştir.

Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; bu bütçenin neresinden bakarsak bakalım, enflasyonun düşürülmesi ve gelir dağılımının iyileştirmesi açısından ne yazık ki, ümit verici bir görüntü yoktur. Bütçenin, enflasyonu düşürmede tek başına yeterli olmadığı bir gerçektir. Hükümet, aylardır sözünü ettiği istikrar paketini, üç yıllık mı olacak, bir yıllık mı olacak, şimdi mi açıklanacak, daha sonra mı açıklanacak kararsızlığından kurtularak, bir an önce uygulamaya koymalıdır.

Türkiye'nin, içinde bulunduğu ekonomik şartlar, hiç de iç açıcı değildir. Ülke ekonomisinin daha fazla tahribata uğramaması için, gereken tedbirlerin acilen alınması gerekmektedir; hükümet olmanın gereği de budur. Kaybedilen zaman, kimseye, siyasî bir kazanç getirmeyecektir.

Aylardır, vergi reformundan söz ediliyor, tartışmalardan öteye bir mesafe alınmış değil. Bir dönem Maliye Bakanı olarak beraber çalıştığım Maliye bürokratlarının, her konuda olduğu gibi, vergi konusunda da, büyük bilgi ve beceriye sahip olduklarını biliyorum. Onların aradığı, siyasî otorite ve kararlılıktır; siyasî otoritenin istediği her bilgi ve kapsamlı malî mevzuatı en geç bir hafta içerisinde detaylarıyla sunacak kabiliyettedirler; bu birikim ve tecrübeye sahiptirler. Sayın Maliye Bakanının da bunu iyi bilmesi gerekir. Peki, öyleyse, Temmuz 1997'den bugüne vergi kanunu tasarısı konusunda, belirsizliğe, anlaşmazlığa ve malî piyasalarda dalgalanmalara sebep olunduğuna ne diyelim!.. Bu işte de ülkenin altı ayı boşa geçmiştir.

Şimdi, aklımıza, 14 Nisan 1994 tarihinde İstanbul'da yapılan vergi kongresinde, Maliye eski Bakanımız Sayın Ekrem Pakdemirli'nin "Maliye Bakanı olarak en başarılı olanlar, her nedense, maliye kökenli değil; çoğu, vergi kanunları da onların zamanında yapılmış" sözleri aklımıza geliyor. Bu söze rağmen, biz, Sayın Maliye Bakanının başarılı olmasını dileriz. Bu temennimiz, ülkemiz ve ülke insanımızın mutluluğu içindir. Halbuki, bu tartışmaların sebep olduğu kuşku ve kaygılar, piyasalarda dalgalanmalar yaratmaktadır.

Özelleştirme ayrı bir konudur ve her kafadan bir ses çıkmaktadır; bunun da olumlu neticelerini göremiyoruz.

Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; yönetim boşluğu başını almış gidiyor, dış politikada başarısızlıklar üst üste geliyor; ülke de, çok ciddî bir ekonomik kriz içinde; ülke gerçekleri, maalesef, kamuoyunun dikkatinden gizleniyor; hayat pahalılığı da doludizgin, her geçen gün bir zam haberi var! Türk ekonomisi, ciddî bir aşınmayı ve kan kaybını yaşıyor...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

İSMET ATTİLA (Devamla) – 1 dakika yeterli efendim.

BAŞKAN – Peki; buyurun.

İSMET ATTİLA (Devamla) – Hükümet, büyük bir yanılgı içerisinde; faturayı, zam üstüne zam yaparak, vatandaşa çıkarıyor, kimin ne yaptığı belli değil, ortada büyük bir belirsizlik var, havada ve karada ayaküstü yapılan açıklamalar, malî piyasalarda şok etkisi yapıyor; ama, hesap günü yakındır, milletimiz hesabı iyi görür, tecrübesi de vardır.

Sözlerime, bütçenin, ülkemize ve milletimize hayırlı olmasını dileyerek, son vermek istiyorum; Doğru Yol Partisi Grubu ve şahsım adına, Yüce Meclisi ve aziz milletimizi saygıyla selamlıyorum. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Attila, teşekkür ediyorum.

Demokratik Sol Parti Grubu adına, ilk konuşmacı Sayın Mutman; buyurun efendim.

DSP GRUBU ADINA ATİLLA MUTMAN (İzmir) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; konuşmama başlarken, şahsım ve Demokratik Sol Parti Grubu adına, hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Maliye Bakanlığı, 1984 yılına kadar iç ve dış dengelere ilişkin maliye, para ve dışticaret politikalarının tek elden yürütüldüğü bir iktisat bakanlığı konumundayken, bu tarihte yapılan değişiklikle, para-kredi, nakit hareketleri, dışticaret ve kambiyo ile devlet borçlanmasına ait yetkiler Hazine ve Dışticaret Müsteşarlığına devredilmiştir. Bugün itibariyle, Maliye Bakanlığı, maliye politikalarının hazırlanmasına yardımcı olmak, bu politikaların uygulanması, uygulamanın takibi ve denetlenmesiyle görevlidir.

Başlangıçta, ekonomiden sorumlu bir bakan mevcutken, halen, yürürlükte bulunan idarî düzenlemelere göre, ekonomiden sorumlu biri Devlet Bakanı ve biri de Maliye Bakanı olmak üzere, iki bakan bulunmaktadır.

Bugünkü duruma göre, devlet bütçesini hazırlama görevi ve yetkisi, Maliye Bakanlığına verilmiştir. Maliye Bakanı, hem gelir hem de gider bütçesini hazırlayarak, Türkiye Büyük Millet Meclisine sevk etmekte, bütçe görüşmeleri süresince de, bütçenin sahibi ve savunucusu olarak görünmektedir. Her ne kadar, bütçenin yıl içindeki uygulamasını gözetmek ve yönlendirmek hukuken ve fiilen Maliye Bakanlığına aitse de, bütçenin nakit akışı ve borçlanmaya ilişkin kontrolü, Hazine Müsteşarlığından sorumlu bakana aittir. Dolayısıyla, bütçenin ödenek hareketlerine ilişkin uygulama ve kontrollüğünü Maliye Bakanlığı yürütürken, bütçenin yıl içinde denkleştirilmesine ilişkin nakit hareketlerini yürüterek nakit finansmanı ihtiyacını karşılamak görevini Hazine Müsteşarlığı yürütmektedir.

Bütçede etkinlik ve verimliliğin sağlanması açısından, bütçeyi yapan ödenekleri kontrol eden ve gelirleri sağlayan otoriteyle, bütçe açığının finansmanından sorumlu otoritenin aynı bünyede olmasının daha ideal bir yapılanma olacağı inancını taşımaktayız. Bu çerçevede, Hazine Müsteşarlığı bünyesinde yer alan ve Hazinenin geleneksel fonksiyonlarını yürütmekle görevli Kamu Finansmanı ve Borç İdaresinin bütçenin finansmanıyla ilgili görevlerinin, kamu malî yönetiminin yeniden yapılandırılması kapsamında ele alınarak, aynı otoritede toplanılmasının doğru olacağı düşünülmektedir.

Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; 55 inci Cumhuriyet Hükümetinin üç yıllık istikrar programının en önemli ve ilk aşamasını oluşturan 1998 yılında enflasyonla mücadele bütçesini uygulayıp yönlendirecek olan Maliye Bakanlığımızın, üstlendiği bu zor misyonu başarıyla yerine getireceğine inanıyoruz.

Değerli milletvekilleri, burada, özellikle ülkemizin son altı yılından sorumlu olan parti sözcülerinin ne kadar hararetle, altı yılda hiçbir şey yapmadıkları halde, çok iş yapmış gibi görünüp, bizleri, mevcut Anasol-D Hükümetini eleştirmesini ibretle izledim. (DSP sıralarından "Bravo"sesleri, alkışlar)

YALÇIN GÜRTAN (Samsun) – Kaçtı gittiler!..

HASAN GÜLAY (Manisa) – Bir daha söyle, bir daha söyle...

ATİLLA MUTMAN (Devamla) – Öncelikle şunu belirtmek istiyorum. Biz, beş aydır iktidardayız ve hepinizin hatırlayacağı gibi, ağustosun sonlarına doğru 8 Yıllık Temel Eğitim Yasası -ki, çok önemli bir reform yasasıdır- bu Meclisten hepimizin gayretleriyle çıkmış ve iki ay gibi kısa bir süre geçtikten sonra bütün Türkiye'de uygulamaya konulmuştur. Şimdi, tabiî ki aksaklıklar olacaktır, sabırlı olmak lazım; bir süre sonra, o aksaklıklar giderilecektir. Ben, çok iyi hatırlıyorum: Lise 1'e başladığımda, yeni açılmış lisenin ilk sınıf öğrencisiydim ve öğretmenlerimiz yoktu; fakat, iki sene, üç sene gibi bir süre geçti, fevkalade etkin, başarılı öğretmenler geldi ve dört yıl sonra, Gemlik Lisesi, üniversite imtihanlarında fevkalade başarılı neticeler elde etti.

Şimdi, zaman çok önemlidir. Zaman içerisinde, 8 yıllık temel eğitimin Türkiye'ye ne kadar faydalar sağlayacağı, sizler tarafından da tasdik edilecektir. Benim söylemek istediğim farklı bir olay. (DSP sıralarından alkışlar)

Şimdi, burada, yıllardır, onyedi yıldır -herkes kendine pay çıkarabilir- Türkiye'de enflasyon düşürülmemiştir; enflasyon bir logo haline gelmiştir ve bu ciddî Hükümet, Anasol-D Hükümeti, bu işin üzerine gitmek üzere, üç yıllık bir program hazırlamıştır.

Burada eleştirmek değil, birlik olmamız lazım değerli arkadaşlarım. Muhalefetiyle ve iktidarıyla -bu şerefe Türk halkı naildir- hep birlikte, bu Mecliste, buna, gerekirse yasal bazda gerekirse Hükümetin icraat bazındaki çalışmalarına destek vermek görevimizdir.

Benim ibretle izlediğim, Sayın Maliye eski Bakanımız... Şu beş ayın, sadece iki ayında, Meclis, etkin faaliyetlerini, yasama faaliyetlerini yürütmektedir... Ağustosun sonunda Meclis tatile girmiştir, 1 Ekimde açılmıştır; ama, bakınız, 1 Kasımdan itibaren, Başkanlık Divanının üyelerinin seçimi olmuş, komisyon üyelerinin seçimi olmuş, henüz; yani, kasım ayının sonlarına doğru, Meclis, yasama görevini tekrar yapmaya başlamıştır ve önümüzde bütçe vardır; yani, iki aylık kısa bir sürede, 8 yıl temel eğitim reformunu bu Meclisten çıkaran, Nüfus Tespit Yasasını çıkaran ve nüfus sayımını yaptırtan bu iktidara eğer başarısız deniliyorsa, ben de “el insaf” diyorum değerli kardeşlerim. (DSP sıralarından alkışlar)

Şimdi, bir ikinci olay: Sabırsız olmayın, bütçe bitecek ve bu Meclisin gündemine vergi reform tasarıları gelecek; yani, sosyal güvenlik reform tasarıları gelecek. Bakın, şu İktidar, ayrıca, güneydoğunun, yıllardır, terörle verilen çok önemli mücadelesini takviye için, özellikle, sosyal ekonomik paketini devreye koymuştur. Bunu, altı yıllık veya geçen bir yıllık süre içerisinde sizlerin iktidarları yapmış mıdır; yapmamıştır. Şimdi, geleceksiniz, burada, Maliye Bakanlığının çok sıradan, normal çalışmasını büyük bir başarı gibi gösterecek, şunu şunu yaptık diyeceksiniz. Bu memleketin başında on yıl kalıyorsanız -DYP için söylüyorum, en azından altı yıl kalıyorsanız- hiç de bir şey yapmazsanız “yazıklar olsun” der halkımız. (DSP sıralarından alkışlar)

YALÇIN GÜRTAN (Samsun) – Dediler zaten, dediler!..

ATİLLA MUTMAN (Devamla) – Değerli arkadaşlarım, biz iyiniyetli bir Hükümetiz, sizlerin desteğine ihtiyacımız var; yani, Hükümete güveninizle birlikte, önümüzdeki bütün engelleri aşacağız, Türkiye'nin aşamayacağı engel yoktur; en azından, bundan sonra, bugüne kadar halkımıza vermediğimiz olumlu mesajları vermek zorundayız.

MUHAMMET POLAT (Aydın) – Sokaktaki insanlara anlat sen...

ATİLLA MUTMAN (Devamla) – Değerli arkadaşlarım, Hükümetin uygulamayı tasarladığı program hedeflerine uygun olarak, 1998 bütçesinin hedeflerine ulaşabilmesi için -daha önce belirttiğim gibi- sizin desteğinize ihtiyacımız vardır. Programın başarılmasında, Maliye Bakanlığı kilit rol oynamaktadır; ama, bunun üstesinden tek başına gelmesi de mümkün değildir. Maliye Bakanlığı, bütçe uygulamalarında, malî disiplinin sağlanması ve tasarrufa özen gösterilmesi konusunda azamî titizlik gösterirken, bu görevin, sadece Maliye Bakanlığına ait olmadığı bilinciyle, diğer harcamacı kuruluşların da katkılarını eksik etmeyeceğini umut ediyorum.

Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; bütçe disiplininin sağlanması, enflasyon bekleyişlerinin kırılması ve ekonomide kalıcı bir iyileşme sağlanabilmesi açısından önemli ve gereklidir. Kamu harcamalarında savurganlığın önlenmesi, amirinden memuruna, her kademedeki kamu görevlisinde tasarruf anlayışının hâkim kılınması, hizmet önceliklerinin doğru belirlenerek, ödeneklerin yerli yerinde kullanılması, ancak, etkin, disiplinli, kararlı ve tavizsiz bir bütçe uygulamasıyla mümkündür. Bu açıdan, Maliye Bakanlığının makro ekonomik hedefler çerçevesinde, istikrarı temin edici, tutarlı, dengeli ve etkili bir bütçe politikası yürütüleceğini her fırsatta vurgulamasını bir güvence olarak değerlendiriyoruz; 1998 yılının özelliği itibariyle yapılması gereken de budur.

1998 yıl bütçesi, malî disiplinin sağlanmasına yönelik çok olumlu harcama tedbirlerine sahiptir. Kamu borçlanmasına sınır getirilmesi, yeterli ödeneği olmayan yatırımların ihale işlemlerine izin verilmemesi, ödeneklerin kullanımının ayrıntılı harcama planına bağlanması suretiyle, kurumların hizmetlerini önceden planlamalarına ve ödeneklerin daha etkin ve verimli kullanılmasına imkân sağlanması; bu suretle, nakit planlamasının daha sağlıklı yapılması, kamu hazinedarlığının tavizsiz uygulanması, üniversitelerin malî özerkliğinin sağlanması ve kendi kaynaklarını yaratmalarına imkân tanıyacak uygulamaların başlatılması, yurtdışı eğitim uygulamasının disiplin altına alınması, hizmet gereği olmadıkça yeni teşkilat kurulmasının önlenmesi, yurtdışı teşkilatlarının yeniden düzenlenmesi konularında bütçede gerekli tedbirlere yer verilmek suretiyle, malî disiplini sağlamada hükümetin ne kadar kararlı olduğunu ortaya koymuştur.

Maliye Bakanlığının, bütçe kanununda kendisine tanınan bu yetkileri tavizsiz uygulayarak malî disiplini sağlayacağına ve kendisine emanet edilen kamu fonlarının bir kuruşunun dahi amaç dışı harcanmasına izin vermeyeceğine, ödeneklerin kullanımında ayırımcılık yapılmayarak, devlet kaynaklarının keyfî kullandırılmasını önleyeceğine inancımız tamdır.

Denk bütçe hedefinin tutmayacağının anlaşılması üzerine, altı aydır kamuya açıklanmayan Kamu Hesapları Bülteninin, 55 inci Hükümetin kurulmasının hemen sonrasında Maliye Bakanlığınca derhal yayınlanarak, kamuoyuna uygulanan bilgi ambargosuna son verilmesini, halkına karşı sorumlu ve şeffaf bir yönetimin yapması gereken olumlu bir icraat olarak değerlendiriyoruz.

Devletin saygınlığı ve sözüne güvenilirliği herşeyin üzerinde gelir. Son yıllarda, hükümetlerin, sözlerini yerine getirmemeleri veya gerekli önlemleri almamaları sonucunda zarar gören vatandaşlarımızın devlete güvenini yeniden kazandıracak, devlete karşı güveni zedeleyen, bugüne kadar biriken yanlışlıkları gidermek üzere, Maliye Bakanlığında başlatılan çalışmaları çok isabetli adımlar olarak değerlendiriyoruz. Bu çerçevede, arsa sertifikası sahiplerinin mağduriyetlerinin giderilmesine yönelik uygulamaları, malları kamulaştırılanlara, bugüne kadar ödenmemiş alacaklarının ödenmesini, devlet saygınlığının tesisi yönünden atılmış önemli adımlar olarak telakki ediyoruz.

Sayın Başkan, sayın millevekilleri; çok sayıdaki vatandaşımızla devletimizin davalı olmasına yol açan uygulamaları çözmek üzere başlatılan çalışmaları da candan destekliyoruz. Vatandaşıyla davalı devlet görüntüsünün silinmesi ve devlet-vatandaş barışmasının her alanda sağlanması esas görev olmalı ve uygulamalar bu eksende devam etmelidir.

Kamu taşınmaz mallarının değerlendirilmeden bekletilmesi yerine, ekonomiye kazandırılması, hem üretim ve istihdamı artıracak hem de gereksiz işgal ve ihtilafları önleyecektir.

1997 yılında Maliye Bakanlığımıza verilen önemli görevlerden biri de, karaparanın aklanmasının önlenmesi görevi olmuştur. Pek çok olumsuzluğa da kaynak oluşturan karaparayla mücadelede, Bakanlığa çok önemli sorumluluk düşmektedir. Türkiye'nin, yolsuzluk ve usulsüzlük yapanların herhangi bir cezaya muhatap olmadan yaşadıkları bir ülke olmaktan süratle çıkarılması gereklidir. Bugüne kadar karapara ve vergi kaçakçılığının üzerine etkin gidilememesinin nedeni, siyasî irade eksikliğidir. Yolsuzlukların ortaya çıkarılamayacağı ve bunları ortaya çıkaracak teknik kadroların olmadığı anlayışının yıkılması gerekir. Tüm yolsuzlukların üstüne tavizsiz gidilmesi konusunda Hükümetin atacağı olumlu adımların canı yürekten destekleyicisi ve savunucusu olacağız. Türk Halkı, kısa süre içinde ülkenin karapara cenneti olmaktan çıkarıldığı, yolsuzluk yapanların en şiddetli bir şekilde cezalandırıldığı bir ülke olduğunu görmek istiyor. Karaparayla mücadele edilirken devlet, parasal işlemleri değil, karapara şüphesi uyandıran işlemleri takip etmelidir. Bu nedenle, her türlü parasal işlemin karapara incelemesine tabi olması diye bir şeyin söz konusu olmadığı konusunda kamuoyunun aydınlatılarak, belirsizliklerin giderilmesini, önemli bir konu olarak değerlendiriyoruz.

Enflasyonla mücadele yılı olan 1998 yılında, Maliye Bakanlığına çok önemli görevler düşmektedir. Maliye Bakanlığı, yetişmiş insangücü ve yılların verdiği birikimle, bu görevi en iyi şekilde yerine getirecek bir konumdadır. Ancak, diğer bakanlık ve kuruluşlar yanında, toplumun her kesiminin de enflasyonla mücadelede ve bütçe disiplininin sağlanmasında aynı hassasiyeti göstermeleri, bakanlığa destek vermeleri gerekir.

Bu görüş ve düşüncelerim ışığında, 1998 yılı Maliye Bakanlığı Bütçesinin, tüm ulusumuza hayırlı ve yararlı olması dileğiyle, Demokratik Sol Parti Grubu ve şahsım adına hepinize saygılar sunarım. (DSP, ANAP ve CHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Mutman, size, hem konuşmanızdan hem de sürenizi iyi kullanışınızdan dolayı teşekkür ediyorum.

Demokratik Sol Parti Grubunun görüşlerini ifade etmek üzere, ikinci konuşmacı Sayın Mehmet Tahir Köse'yi davet ediyorum.

Buyurun. (DSP sıralarından alkışlar)

DSP GRUBU ADINA MEHMET TAHİR KÖSE (İstanbul) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 1998 yılı gelir bütçesi üzerinde, DSP Grubunun görüşlerini belirtmek üzere huzurlarınızdayım; Yüce Meclisi saygılarımla selamlarım.

Bütçenin gelir kısmıyla ilgili konuşmama geçmeden önce, kısaca, bütçenin gider kısmını hatırlatmakta yarar görüyorum. Personel giderlerinin 1997'ye yüzde 66,7; borç ve faiz ödemelerinin 1997'ye göre yüzde 157,5; yatırım giderlerinin 1997'ye göre yüzde 66,7 oranında arttığı görülmektedir. Personel giderlerinin bütçe harcamaları içindeki payına bakacak olursak, bunun, yüzde 23,6; yatırımların yüzde 6,8; borç faiz ödemelerinin ise yüzde 39,9 olduğu görülecektir. Bu tablodan görülen şudur ki; devletin binbir güçlükle toplayacağı gelirlerin yaklaşık yüzde 60'ı borç faizi ödemelerine gitmektedir.

Burada, bir konuya daha dikkat çekmek istiyorum. Refahyol Hükümetinin, birinci kaynak paketinde döviz cinsinden borçlanması, ayrıca, Türk lirası cinsinden borçlanmanın vadesini de 1998 yılının ilk dört ayına denk getirmesiyle, 1997'de denk bütçeyi gerçekleştireceğini sanmış; ama, bildiğiniz gibi, denk bütçeyi gerçekleştirememiş; ayrıca, normal koşullarda 1997 yılında ödenmesi gereken faiz ödemelerini de 1998 yılına yüklemiştir. Hatırlanacağı üzere, 1996 sonunda 14-15 aya varan borçlanmalar yapılmıştı.

Bunun neticesinde de, faiz ödemelerindeki artış, yüzde 157,5 gibi astronomik bir rakama ulaşmıştır. Şimdi, hükümetlerin her dönemde toplamakta veya artırmakta zorlandığı gelir kalemine bir göz atalım.

1998 yılında, konsolide bütçe gelirlerinde yüzde 99 oranında bir artış öngörülmektedir. Hükümetimiz, böyle bir artışı, ancak, ciddî bir vergi reformuyla gerçekleştirebilir. Konusuna hâkim Maliye Bakanımız ve değerli Maliye bürokrasisinin hazırladığı -taslak halindeki- yasa tasarısı ivedilikle yasalaşmalıdır. Zira, vergilendirilmeyen birçok kesim, bu yasayla vergilendirilecektir. Böyle ciddî bir reformu yapmadan bu büyüklüklere erişmek, mümkün de değildir; çünkü, ortalama fiyat artışı yüzde 64 olarak planlanmakta, ekonomik büyüme oranının yüzde 6'dan yüzde 3'e düşürülmesi hedeflenmektedir. Bu iki hedefle, ciddî bir vergi reformu olmadan, hangi gerekçelerle bütçe gelirleri yüzde 99 artabilir... Artamaz; ancak, bu, Parlamentonun hep birlikte yapacağı bir vergi reformuyla gerçekleşebilir.

Bütçe gelirlerindeki en yüksek artış, yüzde 116 ile Gelir Vergisinde hedeflenirken, ikinci yüksek artış ise, yüzde 112 ile Akaryakıt Tüketim Vergisinde görülmektedir. 1998 yılında yüzde 64'lük bir enflasyon öngörülürken, yine, personel giderlerinde yüzde 66,7'lik bir artış öngörülürken, Akaryakıt Tüketim Vergisinde yüzde 112 artış öngörülmesi, dikkat çekicidir. Yine, KDV'deki artış da enflasyonun üzerindedir; ama, ben, bunun vergi reformuyla gerçekleşeceği inancındayım.

Yıllardır yapılan yanlış uygulamalar, bütçenin gelir kalemlerinin rantiyeye aktarılmasına neden olmaktadır. Bu aktarmanın önüne çok küçük engeller konma veya azaltılma teşebbüsü, sermaye çevrelerinden büyük tepkiler almaktadır. Sosyal güvenlik kuruluşlarına yapılan yüzde 8 veya yüzde 9'luk transfer, bu kesimler tarafından büyük tepkiyle karşılanırken, faiz transferlerinin yüzde 40'a ulaşması, bu kesimler tarafından hiçbir tepkiyle karşılanmamaktadır. Türkiye'nin ana sorunu, bu faiz yükünden kurtulmaktır. 1980'lerin başından beri artarak devam eden faiz yükünden nasıl kurtulunacağına dair, toplumun tüm kesimleri ve tüm siyasî partiler, birlikte karar vermelidir. Bu gidişle, birkaç yıl içinde, tüm vergi gelirleri, faiz ödemelerini karşılamaya bile yetmeyecektir ve devlet, böyle bir tabloda, hizmet vaadiyle vergi toplayabilme meşruiyetini de sürdüremez. Toplanan vergilere hâkim olunmadıkça, vergi toplamanın anlamı da kalmayacaktır. Hatta, vergilerin kamusal hizmete dönüştürülemediği durumda, adil vergi toplamanın da fazla anlamı kalmayacaktır.

Kamu ve özel sektörde çalışan ücretli kesimin gayri sâfi millî hâsıladan aldığı pay sadece yüzde 24 düzeyindeyken, bu kesimin toplam Gelir Vergisinin yüzde 52'sini ödemesi, ülkemizin kamu maliyesi sisteminin yetersizliğini, bir başka deyişle, verginin, toplumun değişik bölümlerine nasıl adaletsiz bir biçimde yansıdığını açıkça göstermektedir.

Adaletsiz vergi dağılımına ek olarak, diğer bir sorun da, devletin elde etmesi gereken normal vergi gelirlerinden çok daha az bir gelir elde etmesidir. Vergi gelirlerinin gayri safî millî hâsıla içindeki payının artırılması hedeflenmektedir -ki, 1998 yılında, yaklaşık yüzde 2,8 gibi bir artış öngörülmektedir- bu da memnuniyet vericidir.

1998 bütçesinde, bir önceki yıla oranla kaydedilen olumlu noktaları şöyle sıralayabiliriz: 1998 yılı bütçesi, 1997 yılı bütçesi gibi hayalci ve gerçeklerden saptırılmış bir bütçe değildir. 1997 bütçesinin gelir tarafı, satılıp satılmayacağı bile belli olmayan kamuya ait taşınmaz malların satılması hayaliyle olduğundan fazla gösterilmiş; ayrıca, 1997 yılında, döviz cinsinden borçlanma ve 1998 yılının ilk üç ayına vadeli içborçlanmayla kaynak yaratıldığı iddia edilmişti. Bu borçlanma ise, denk bütçe yaratmak bir yana, 1998 yılı bütçesi üzerinde ağır tahribat yapmış, belki de, yapılabilecek yeni yatırımları ve sosyal hizmetlerde sağlanabilecek atılımları da engellemiştir.

1998 bütçesi ise, denk bütçe gibi akıl almaz savlarla ortaya çıkmamaktadır. Bütçenin gelirlerini artırmanın yegâne yolunun, yapılacak vergi reformundan geçtiği anlaşılmıştır.

İkinci olumlu nokta, Hazine borçlanmasına kısıtlama getirilmiştir. Böylece, aşırı borçlanmanın enflasyonist ektisi kontrol altına alınmaya çalışılmıştır.

Üçüncü olumlu nokta, özelleştirme gelirlerine, bir önceki bütçenin aksine, 1998 bütçesinde yer verilmemiş ve böylece gerçekleşmesine kesin gözüyle bakılamayacak bir gelirle, bütçenin gelir kısmı şişirilmemiştir.

Daha önce hiç olmayan bir biçimde, bütçe ve vergi reformu tasarısı ekonomik ve sosyal konseyde anlatılmış ve toplumun değişik kesimlerinin görüşleri alınarak, bütçede ve vergi reformu tasarısında, bu doğrultuda değişiklik yapılmaya çalışılmıştır.

Diğer olumlu noktayı, vergi yükündeki artış olarak ifade etmiştim. Türkiye'de, 1998 yılında vergi yükü 19,8'e ulaşacaktır. Hatırlatma açısından söyleyeyim, OECD ülkelerinde bu oran yüzde 28,2'dir.

Burada, biraz da vergi kaçağı üzerinde durmak istiyorum. Vergi kaçağının, malum olduğu üzere, iki ayağı vardır. Birincisi, mükelleflerin kaçırdığı veya vermek istemediği vergi, diğeri ise, hiç kayıtlı olmayan, kayıtdışı diye adlandırdığımız kesimlerin kazançlarından hiç vermedikleri vergi.

Evvela, Türkiye'deki kayıtlı vergi mükelleflerinin ne kadar vergi verdiklerine bir bakalım, sonra da verginin yapısına bakalım.

1997 yılı gelirlerinden ödenen verginin tahsilat rakamlarını tam olarak edinemediğim için, 1997 yılında tahsil edilen 1996 yılı vergilerine ait rakamlara biraz dikkat çekmek istiyorum.

1997 yılı gelirleri toplamı 2 katrilyon 551 milyar liradır. Beyana dayalı Gelir Vergisi ve Geçici Verginin toplamı ise 132 trilyon 533 milyar liradır. Yine beyana dayalı Kurumlar Vergisi ve Geçici Verginin toplamı 222 trilyon 523 milyar lira, götürü usulde toplanan vergi ise 13 trilyon 370 milyar liradır. Toplam beyannameli mükelleflerin ve götürü mükelleflerin ödediği vergi 368 trilyon 424 milyar lira; buna karşılık, ücretlilerin ödediği Gelir Vergisi ise 466 trilyon 647 milyar liradır. Yani, vergi gelirleri içinde ücretli kesimlerin ödediği oran yüzde 18, tüm Kurumlar Vergisi mükelleflerinin ve Gelir Vergisi mükelleflerinin ödediği ise, 1997 yılında, yüzde 14'tür; yani, ücretliler, yüzde 4 daha fazla ödemektedir.

Mükellef sayılarına bakarsak; gerçek usulde vergilendirilen mükellef sayısı 1 milyon 766 bin, Kurumlar Vergisi mükellef sayısı da 406 bindir. Bu rakamlardan elde ettiğimiz sonuçlara göre; 1997 yılında, Gelir Vergisi mükelleflerinin; yani, serbest meslek mensuplarının, ticarethane sahiplerinin bir ayda ödediği vergi 6 milyon 250 bin liradır; Kurumlar Vergisi mükelleflerinin; yani, sermaye şirketlerinin, bankaların, kooperatiflerin ödediği ise, ayda, sadece 45 milyon Türk lirasıdır. Götürü usulde vergi ödeyen mükelleflerin bir ayda ödediği vergi ise, sadece 1 milyon 250 bin liradır. Yani, vergi verdiğini söyleyen kesimin ne kadar vergi verdiğini, bu çarpıcı rakamlarla görüyoruz. Anımsatmak için söyleyeyim; 1997 yılında bir asgarî ücretlinin verdiği vergi ise, 6 milyon 250 bin liradır; ki, yaklaşık, 1997'de, Gelir Vergisi mükelleflerinin ödediği ortalama aylık vergi kadardır. Yine, eline 80 milyon lira geçen bir ücretlinin ödediği vergi de yaklaşık 45 milyon liradır; ki, bu da, tüm kurumlarımızın ödediği ortalama Kurumlar Vergisine denk bir rakamdır.

Bu toplanan vergilere, kamu kurumlarının ödediği Kurumlar Vergisi de dahildir. Onların ödedikleri vergi de düşülecek olursa, vergi, daha da azalacaktır.

Burada, bir noktaya daha dikkat çekmek istiyorum. Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi mükelleflerinin büyük çoğunluğu, hayat standardı kadar vergi ödemektedir. Yani, onlar da bir anlamda götürü vergi mükellefidir. Benim yaptığım incelemeye göre, beyannameli mükelleflerin ödediği verginin -yani, 355 trilyon liranın- yüzde 20'si kadar olan kısmı -yani, takriben 70 trilyon lirası- hayat standardına göre ödenen vergiler düşüldükten sonra kalan kısımdır. Bir başka deyişle "beyanname vermeyi kaldırdık, şu mükellefler götürü usulde, şu mükellefler de hayat standardına göre vergi ödeyecek" dersek, devletin kaybı 70 trilyon lirayı geçmez ki, bu da vergi gelirlerinin sadece binde 27'sidir.

Ücret ödemelerinin millî gelir içindeki payına bakacak olursak, ücretliler, millî gelir paylarının 2 katından fazla bir Gelir Vergisi payını üzerlerinde taşımaktadırlar. Bunun ideal koşulu 1'dir; yani, ne kadar gelir payı varsa, o kadar vergi payına sahip olmalıdır. Ücretliler, genellikle, gelir paylarının 2 katını aşan bir Gelir Vergisi baskısı altında tutulmaktadırlar. Buna karşın, sermaye gelirleri için vergi baskısı 1'in altındadır. İki kesim arasında 2,5 katlık bir vergi baskı farkı bulunmaktadır. Ücretliler de, diğer vergi mükellefleri gibi, vergilerini, yıl sonunda verecekleri beyannameler aracılığıyla, üstelik izleyen yılda 3 taksitte ödeseler, beyannamelilerle eşit koşula gelmiş olacaklardır. Bu da, ücretliler açısından ikinci bir eşitsizliktir.

Vergi gelirlerinin, 1997 yılında, takriben yüzde 27'si, Gelir ve Kurumlar Vergisindendir. Tabiî, buna, ücretlilerden alınan Gelir Vergisi de dahildir. Vergi gelirlerinin yüzde 33,4'ü dahilde ve ithalde alınan KDV'dendir, yüzde 12'si ise Akaryakıt Tüketim Vergisindendir. Sadece Akaryakıt Tüketim Vergisinin tutarı, tüm beyannameli mükelleflerin (şirketlerin, kurumların, bankaların, holdinglerin) verdiği Gelir ve Kurumlar Vergisi toplamından daha fazladır. Kayıtdışı dediğimiz yolla kaçan verginin kontrol altına alınması, oldukça zordur; ama, bunları birkaç başlık altında sıralayacak olursak; belgesiz satışlar nedeniyle olan vergi kaçağı, gayrimenkul rantlarının vergilendirilmemesi nedeniyle olan vergi kaçağı, taksitli satışların düşük bedelle fatura edilmesi nedeniyle olan vergi kaçağı gibi, birkaç belli konudur. Hazırlanmakta olan vergi tasarısıyla, bu kaçakların asgariye indirileceği kanaatindeyim.

Burada, biraz da vergi reformu tasarısına değinmek istiyorum. Taslak, birçok önemli özellik ve yenilikler taşımaktadır. Vergi vermeyen kesimlerin tepkilerini azaltmak amacıyla ödünler verilmemelidir. Türkiye'de, vergi oranlarının yüksekliğinden hep söz edilmiştir. Bu tasarıyla, vergi oranları azaltılarak tabanın genişletilmesi hedeflenmektedir ki, bu, doğrudur.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Köse, 1 dakikada lütfen toparlayın efendim.

MEHMET TAHİR KÖSE (Devamla) – Bu yapılırken, denetimler ve cezalar ağırlaştırılmalı ve vergi kaybına sebep olunmamalıdır. Tapu alım-satım harçlarının düşürülmesi, vergi kimlik numarası verilmesi, götürü verginin kalkması, hayat standardına göre vergilendirme esasının kalkması, vakıfların vergilendirilmesi, menkul sermaye iratlarının vergilendirilmesi, vergi kaçıranın teşhiri, yine, tasarıyla gelecek önemli değişikliklerdir.

Vergi ödemeyen çevrelerin hoşuna gitmeyecek bazı önerilerimin de, Maliye Bakanlığınca değerlendirilmesinde yarar görüyorum. Bunlar:

Birinci nokta; repo işlemleri mevduat sayılarak, zorunlu karşılığa tabi tutulmalıdır. Bu işlem, para politikalarının etkinliğini de artıracaktır.

İkinci nokta; Banka Sigorta Muamele Vergisi döviz büfelerinde de uygulanmalıdır.

Üçüncü nokta; şayet, tahvil, hisse senedi ve benzeri sermaye araçlarının alım-satımına vergi konulamıyorsa, bu araçlar, Katma Değer Vergisine tabi tutulabilir.

Vergi reformunun Türkiye'de çok temel değişiklikleri sağlayacağına inancım tamdır. Bir an önce, Türkiye Büyük Millet Meclisinin, bu tasarıyı yasalaştırması, dileğimdir.

Bu vesileyle, 1998 yılı bütçesinin, ülkemize hayırlı olmasını diler; şahsım ve Demokratik Sol Parti Grubu adına, Yüce Meclise saygılarımı sunarım. (DSP, ANAP ve CHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Köse, teşekkür ediyorum.

Maliye Bakanlığı bütçesi ile gelir bütçesi üzerindeki grup görüşlerini ifade etmek üzere, Demokrat Türkiye Partisi Grubu adına, Sayın Hamdi Üçpınarlar; buyurun. (DTP, ANAP ve DSP sıralarından alkışlar)

DTP GRUBU ADINA A. HAMDİ ÜÇPINARLAR (Çanakkale) – Sayın Başkan, milletimizin temsilcisi değerli milletvekili arkadaşlarım; Demokrat Türkiye Partisi Grubu adına, Maliye Bakanlığı bütçesi üzerindeki görüşlerimizi sunmak üzere huzurlarınızdayım; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Devletimizin en önemli organlarından birisi, şüphesiz ki, Maliye Bakanlığıdır. Maliye Bakanlığı, yurt çapındaki örgütleriyle, bütçemizin gelir kaleminin, yaklaşık yüzde 90'ını tek başına gerçekleştirmeye çalışmaktadır; ancak, vergi gelirleri açısından, ülkemiz, gayri safî millî hâsılasının yüzde 17'si oranında vergi toplayabilmektedir. Bu oran, gelişmiş ülkelerden biraz daha düşük gibi gözükse de, problem, gerçek anlamda bu rakama ulaşılamamasından kaynaklanmaktadır.

Ülkemizde asıl sorun, vergi tahakkukunun adil yapılamayışından kaynaklanmaktadır. Burada da, adaletin terazisinin tam olarak çalışmadığı kanaati, vatandaşımızda, hâkim olmuştur. Yüzde 17'lik vergi toplama oranı, ülkemiz millî hâsılasına bakıldığında, küçük bir miktar değildir. Kişi başına 3 bin dolar yıllık millî gelirden hesap edilirse, toplam millî hâsıla 200 milyar dolar eder. Biz, bunun, bırakın yüzde 17'sini, yüzde 10'una yakınını topladığımız takdirde, 30 katrilyon vergi geliri toplama imkânına sahip oluruz; fakat, vergi gelirleri toplamı, bu rakamın yarısının bile bir hayli altındadır.

Bilindiği gibi, 1983 yılında, Hazine, Maliye Bakanlığından ayrılmıştır. Bundan sonra, Maliye Bakanlığının, devlet bütçesinin denetimi konusunda gücünün zayıfladığı kanaatini taşıyoruz; zira, burada, bir ikibaşlılık, üçbaşlılık hükmetme başarısını göstermiştir. Maliye Bakanlığının bu konudaki ahenginin ortadan kalktığı kanaatini taşıyoruz. Parayı toplayan Maliye, harcayan Hazine... Bu süreci işlettiğiniz müddet zarfında, ahenksizliğin devam edeceği kanaatindeyiz. Bu iki birim, et ile tırnak gibidir, birbirinden ayrılmaz. Bu konu yeniden gözden geçirilmeli, en kısa sürede birliktelik sağlanmalıdır; ancak, işin başında, bize göre en önemli nokta, vergi vermek vatandaşa yük olmaktan çıkarılmalı, işlemsel olarak bu durum kolaylaştırılmalıdır.

Vergi toplama işi, maalesef, vatandaşımız tarafından zulüm olarak kabul edilmektedir. En ulvî görevlerden biri, vergi vermedir. O nedenle, verginin, vatandaşımız tarafından kolayca ödenebilir hale getirilmesi; her vatandaşın, bir vatan, bir millet görevi addederek vergisini ödemesi, vatandaşlara bu alışkanlığın kazandırılması gerekir. Hem vatandaşın parasını alacaksınız hem vatandaş eziyet çekecek... Tahmin ediyorum, tahsil edilemeyen vergi gelirinin önemli bir bölümü, arz ettiğim bu ıstıraptan kaynaklanmaktadır.

Ekonomide her şey, sebep-sonuç ilişkisine dayanmaktadır; malî politikalarda da, bu, böyledir. Vergi reformu çalışmasında, öncelikle, neden vergi toplamada başarılı olamıyoruz, neden kayıtdışı ekonomi oluşuyor, belge düzenimizde acaba bir yanlışlık mı var, devlet, vatandaşın ortağı mıdır, bu oranlar bu derece neden yüksektir ve benzeri soruları sorarak doğru sonuçlara varmamız gerektiği inancı içerisindeyim.

Vergi reformunu, bir iki istisna dışında, sonuna kadar destekliyoruz. Kayıtdışı ekonominin kayıt altına alınması ve verginin tabana yayılması için vergi reformunun şart olduğunu da bir kez daha ifade etmek istiyorum.

Bugünkü mevcut sistemde, vergi mükellefleri, harcamalarının çoğunu, maalesef, vergiden indirememektedir. Bu durum da kayıtdışı ekonomiyi körüklemektedir. Vergiden düşülemeyen giderlerin faturalarının istenmesinde, vatandaş, gayret göstermemektedir; çünkü, yaptığı harcamanın belgesini, aslında, vergiden düşemiyor, üstüne üstlük, eğer belgelerse, fazladan bir de Katma Değer Vergisi ödeme mecburiyetinde bırakılıyor. Bu durumda, bu zahmete çoğu mükellef katlanmıyor, hem belgenin peşinden koşacak hem cebinden vergi verecek... Demokrat Türkiye Partisi olarak -az önce de arz ettiğim gibi- vergi reformunu, bazı istisnalar dışında, desteklediğimizi ifade etmekle beraber, belgelenen hemen her harcamanın masraf olarak değerlendirildiği gibi, çağdaş bir vergi sisteminin ülkemizde uygulanmasının takipçisi olacağımızı da buradan beyan etmek istiyorum.

Ülkemizdeki mevcut vergi uygulamasında, çoğu zaman vatandaşla anlaşarak devlete karşı bir cephe oluşturulma durumuyla karşı karşıyayız. Halbuki, masraflarını gelirinden indirebilirse belgenin peşinde koşacak, masraftan dolayı, bir yerde kendi ödemeyeceği vergi, kendisine fatura vermeyen tarafından ödenecektir. Buna ilave olarak, fatura düzenleyen kişi, gerçek masraflarını göstermek üzere, sigortasız çalıştırdığı kişilerden bile bütün diğer belgelerini de toplamaya başlayacak; böylece, sigortasız çalışmanın dahi önüne geçilebilme imkânı sağlanacaktır. Vergi gelirleri, işte o zaman sağlıklı bir şekilde artmaya başlayacak; kartopunun yuvarlanması gibi, devlet gelirleri de geometrik olarak büyüyecektir.

Sayın Bakan başta olmak üzere Maliye Bakanlığı yetkililerinin dikkatini, devlet ile vatandaşı -az önce arz ettiğim konunun dışında- karşı karşıya getiren bir başka konuya daha çekmek istiyorum. Vergi kontrolleri, insan haklarını ihlal eder gibi yapılmamalıdır. Kontrolörlerin yaklaşımı, vatandaşlarına sonuna kadar güvenen devlet anlayışıyla paralel olma mecburiyetindedir. Vergi kontrolörleri vergi kontrolüne gittiği zaman, vatandaşın, o ürpertisini, o korkusunu, o umacı gördü görüntüsünü ortadan kaldırmak mecburiyetindeyiz.

İşte, bu söylediklerimiz de dikkate alınarak, bir an evvel, vergi reformu yasasının Meclisten çıkarılma mecburiyetinin gerçeğini bir kere daha ifade etmek istiyorum.

Kayıtdışı ekonomi kayıt altına alınmalı ve vergi, tabana yayılmalıdır.

Ayrıca, asgarî ücret, bundan evvel verilen ve bugünkü Hükümetin de verdiği sözler doğrultusunda, vergiden muaf tutulmalıdır. Sabit gelirlilerin vergi yükü muhakkak ve muhakkak azaltılmalıdır.

Yeni vergi yasa taslağında, ülkemizin nüfusunun 23 milyonluk kesimini oluşturan çiftçilerin, devlete yükü en az olan kesim olduğunu unutmamak gerekir. Bu kesimin devlete olan yegâne yükü, Ziraat Bankasından aldığı kredilerden başka bir şey değildir. Bu kesim, devlete olan yegâne yükünün ötesinde, bu devletin de kendilerine sahip çıkması beklentisi içerisindedir. Tarım kesimi desteklenmediği takdirde, üretim düşecek ve çiftçi, mahsul ekiminden vazgeçecektir. Ne yazık ki, bugüne kadar, övündüğümüz, dünyada kendi kendini doyuran beş ülkeden biri olma özelliğine sahip Türkiye Cumhuriyeti olarak yiyeceklerimizi ithal etme mecburiyetinde kalırız.

O nedenle, Hükümetten talebimiz, Ziraat Bankasının çiftçiye vermiş olduğu kredi faizlerindeki yüzde 70'lik oranı, her ne pahasına olursa olsun, 10 puan aşağı çekmeleri yönündedir. Bu hususta, Demokrat Türkiye Partisi olarak, Halk Bankasının KOBİ'lere uygulamış olduğu kredi faizlerindeki yüzde 70'lik oranın yüzde 60'a çekilmesindeki başarımızı, tarım kesimine uygulanmasında da sürdüreceğimizi, bunun takipçisi olacağımızı ve bu faiz oranlarının muhakkak ve muhakkak düşürülmesi gerektiğini, buradan, bir kez daha ifade etmek istiyorum. (DTP sıralarından alkışlar)

En gelişmiş ülkelerde dahi tarım kesiminin desteklendiği bir dünyada, Türkiye'de, Türk çiftçisinin, hem de nüfusunun yüzde 40'ını temsil eden çiftçinin ıstırap içerisinde olmasına, hiç kimsenin gönlü razı olmaz.

Bir ülkenin kalkınmasının ancak yatırımlarla mümkün olacağını unutmamak gerekir. Yatırımlara kaynak oluşturmak, en önemli konulardan birisidir. Devletin kısıtlı bütçesi, yatırımlara yeterli düzeyde fon oluşturamamaktadır. 2000'li yılların fon oluşturmadaki enstrümanlarından biri de, sermaye piyasalarına kaynak sağlanmasıdır. 1990'lardan sonra gelişmeye başlayan bu piyasaları tedirgin etmek yerine, devlet tarafından teşvik edilmesi gerektiği görüşünü ifade etmek istiyorum.

Sermayenin vergilendirilmesi kadar yanlış bir usulün olduğu kanaatini taşımıyorum. 55 inci Hükümetten özellikle bu konuya dikkat etmelerini istiyoruz.

Şimdi, bir marketteki mal miktarı yıldan yıla azaldığı halde, diğer taraftan, buna rağmen marketin ödediği vergi miktarının arttığını görüyoruz, hem de reel olarak artıyor. Eğer, bu örnekteki market sabit oranda iş yaparsa, birkaç yıl sonra, bir de bakıyorsunuz ki, raflarda mal kalmamış ve iflasın eşiğine gelmiş. İşte, bunun neticesinde de, iflaslar dediğimiz o korkunç hadiseyle karşılaşıyoruz.

O nedenle, bu Hükümetin programında da yer aldığı gibi, küçük esnaf ve sanatkârı, çiftçiyi destekleme mecburiyetinin gerçeğini, burada, vurgulamak istiyorum.

Vergi gelirini artırmak için, mevcut sistemin vergilendirilmesini sağlamanın yanı sıra, üretimin artırılması ve yeni yatırımların yapılması zarurettir; ancak, ülkenin ekonomik durumu ile malî piyasaların bugünkü durumunun, bankaların mevduat yapısını da bozduğu gerçeğini unutmamak gerekir. Bankalardaki ortalama mevduat süresi üç ayın altına inmiştir. Bu nedenle, bu kaynaklar, yeni yatırımlara kredi olarak dönme imkânından mahrum bırakılmıştır. Vatandaş, parasını, kısa sürede, yeniden cebinde görmek istemektedir ve faizini de, hemen alarak, harcama alışkanlığına itilmiştir.

Bizim, bu kaynakları yatırımlara yönlendirmemiz gerektiğini, ancak, burada, bankanın mevduat sürelerinin kısalmasında, vatandaşın piyasalara güveninin azalmasının çok büyük payı olduğunu da ifade etmek istiyorum.

Vatandaşımız, TYT Bank, Marmarabank ve Impexbank hadiselerini unutmamıştır; hatta, biraz zaman geçmiş olsa da, İstanbul Bankasının batışını da unutmamıştır.

Şimdi, soruyorum : Bu işler, bu ülkede ne zaman düzelecek? Sorumluluk gibi ulvî ve asil bir davranış, acaba, parti genel başkanları ve parti yöneticilerince, ne zaman, içlerindeki o vatan ve millet sevgisiyle birleşerek ifade edilmeye çalışılacak; bunu hep merak ediyorum.

CEMİL ERHAN (Ağrı) – Siz genel başkan olduğunuz zaman.

A. HAMDİ ÜÇPINARLAR (Devamla) – İnşallah; Allah söyletti...

Değerli arkadaşlarım, burada, söylemek istediğim şey şudur: Bu kürsüye çıkıp, birbirimize, acımasızca, birbirimizi yıpratırcasına, hatta haysiyet ve onurumuzla oynarcasına sözlerin sarf edilmesini bir türlü kabullenemiyorum. Bunu, bizleri, televizyon başında izleyen vatandaşlarımızın arasına girdiğiniz zaman duymanız mümkün. Bugün, eğer, yapılan araştırmalarda, yüzde 40'ların üzerinde, yüzde 50'lerin üzerinde kararsız kesimi tespit edebiliyorsanız; işte bu, siyasî parti liderlerinin ve yöneticilerinin, birbirlerine karşı olan bu acımasız ve fütursuzca ithamlarından kaynaklanmakta, siyasete ve siyaset adamına güven azalmaktadır.

Konuşmacıları dikkatle dinliyorum. Maalesef, burada konuşma yapan arkadaşlarımızın da bazıları, birdenbire, particilik ruhu kabarmak suretiyle, kendilerini, meydanlarda seçim nutku atar pozisyonda ve haletiruhiye içerisinde hissederek, daha evvel yapmış oldukları görevlerle hiç de bağdaşmayan tarzda hitaplarda bulunma beceriksizliğini -becerisi demeyeceğim- ve yanlışlığını sergilemektedirler.

Bireysel birikimlerin yatırıma dönüşmesinde sermaye piyasalarına görev düştüğü kanaatindeyiz. Maliye Bakanlığının, sermaye piyasası kuruluşlarıyla müşterek çalışarak, halka açık şirketlerde üç ayda bir kâr payı dağıtılmasını sağlayarak, bu tür yatırımcıların repodan çıkmasını, bu piyasalara girmesini sağlayacağı kanaatindeyiz ve bu şekilde sermaye piyasasına giren pasif birikimler, sermaye piyasasında işlem gören halka açık şirketlerin finans ihtiyacını karşılayacaktır. Buradan hareketle, tüm sermaye şirketleri, halka açılarak, finans ihtiyaçlarını banka yerine sermaye piyasalarından sağlayacaktır. Böylece, hem pasif birikimler değerlenecek hem de sermaye şirketinin, rahatlıkla temin ettiği, bankalara göre daha ucuz finanstan dolayı, yeni yatırımlara yöneleceği kanaatini taşıyorum. Bu durumun, ülkemizde, yatırımların önündeki en büyük engellerden biri olan finans problemini de büyük oranda çözeceği kanaatindeyim.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; huzurlarınızda, Maliye hazinesinin arsa satışlarına ilişkin konuya da değinmek istiyorum. Maliye hazinesinin ülkemizde, yıllarca yapmış olduğu arsa satışları, halk tarafından iki yönüyle eleştirilmiştir: Birincisi, bu taşınmazların gerçek değeriyle satılmadığı ve bu rantın peşkeş çekildiği yolundaki intibalarıdır. İkincisi de, çocuklarımızın geleceğinin yok edildiği, devlet yöneticilerinin buna hakkı olup olmadığıdır; bu hususun tartışıldığını gözden ırak tutmamak gerekir. İşte, bu noktalarda bizim yeni tekliflerimiz olacaktır. Öyle ümit ediyoruz ki, Hükümetimiz ve değerli Maliye Bakanımız, bu konuların üzerine eğilip gerekli çalışmaları yapacaktır.

2000'li yıllara geldiğimiz günümüzde en önemli konu, finansman konusudur. Devletimizin de enflasyonla mücadelede en önemli konusu, devletin finansman konusudur. 2000'li yılların, finansmanda en önemli enstrümanlarından biri de, gayrimenkul yatırım ortaklıklarıdır. Gayrimenkul yatırım ortaklıkları, sermayenin tabana yayıldığı gayrimenkul portföy yönetim şirketleridir. Millî Emlâk Genel Müdürlüğü, bu konunun araştırmasını bir an evvel yapmalıdır. Maliye Bakanlığı, bu enstrümanı kullanarak, her rantı, bir kişi veya gruba vermek yerine, tabana yayma mecburiyetindedir. Hem de uluslararası fonlardan kısa sürede çok miktarda fon toplanarak, ülke ekonomisine katkı sağlanacağı ve ekonomik rant tabana yayılarak, kişilerin sebepsiz zenginleşmesinin de önleneceği düşüncesindeyim.

Yine, Maliye Bakanlığına yapacağımız ikinci teklif, her ne kadar Maliye Bakanlığını direkt ilgilendirmiyorsa da, sonuç olarak, Maliye Hazinesinin de faydasınadır. Bu da, Tapu ve Kadastro Kanununda değişiklik yapılarak, tapu satışlarında mülkiyet haklarının süreli sınır içerisinde yapılmasını sağlamaktır. Yani, bir kişi, satın almak istediği yeri, isterse 50 yıllığına veya 100 yıllığına satın alabilmeli. Nitekim, İngiltere başta olmak üzere, Avrupa'daki birçok ülkelerde bu uygulamaların vaki olduğuna şahit oluyoruz ve böylelikle de vatandaşımızın "milletin malı peşkeş çekiliyor veya çocuklarımıza bırakacağımız devletin bütün varlıkları yok oluyor" endişesini de ortadan kaldıracağımız kanaatini taşıyorum.

Değerli arkadaşlarım, maalesef, bugün, Türkiye'nin içerisinde bulunduğu ekonomik durumu, iyi olarak tarif etmek veya telaffuz etmek mümkün değildir; ama, bunları söylerken, yüzde 90 enflasyonun ve yüzde 15'lere varan işsizliğin olduğu, büyümenin yüzde 3'ler sınırında seyrettiği "denk bütçe yapıyoruz" iddiasıyla, millete güven, millete umut aşılayıp, ondan çok kısa bir süre sonra 2,5 katrilyonluk bir açığın olduğu, içborcun 7 katrilyon liraya ulaştığı, dışborcun 80 milyar dolara ulaştığı, sanayileşmenin durgunlaştığı, yatırımların tamamen durduğu, teknolojinin eskidiği, kentleşmenin çarpık bir düzende seyrettiği, göçün hızlandığı bir ortamda altı aylık Hükümeti sorumlu tutmak da herhalde insafla bağdaşmaz...

KAHRAMAN EMMİOĞLU (Gaziantep) – Sütten çıkmış ak kaşık...

A. HAMDİ ÜÇPINARLAR (Devamla) – Canım, bir seneden fazla devleti idare ettiniz yani... Ne yaptınız?.. Onları gelin anlatın burada.

Değerli arkadaşlarım, burada biraz evvel, Doğru Yol Partisi yöneticisi arkadaşım eski Maliye Bakanımız anlattı, dedi ki: "Biz, kumarhanelerden geliri artırdık." Ama, kapatamadın, bugünkü Hükümet kapattı kumarhaneleri; onu yapsaydın ya...

MEHMET GÖZLÜKAYA (Denizli) – Aaa, rica ediyorum...

A. HAMDİ ÜÇPINARLAR (Devamla) – Evet, bugünkü Hükümet kapattı kumarhaneleri. O yasayı kim çıkardı; bugünkü Hükümet zamanında çıktı. Yanlış hatırlıyorsanız tutanaklardan bakarsınız.

MEHMET GÖZLÜKAYA (Denizli) – Yasa önce çıktı da, yukarıdan sonra geldi...

A. HAMDİ ÜÇPINARLAR (Devamla) – Efendim, gümrük birliğine girdik dedi. Evet, gümrük birliğine girdik; hem de, o gümrük birliğine, davullu zurnalı şaşaalı bir şekilde de... Zafer kazanmış bir kumandan edasıyla ülkede kutladık.

KAHRAMAN EMMİOĞLU (Gaziantep) – Siz de bakandınız galiba o zaman?!

A. HAMDİ ÜÇPINARLAR (Devamla) – Evet, bakandım. Ben, bakanlığımda yaptığım her şeyin hesabını vermeye razıyım. O zaman da, ben, o zamanki Genel Başkanımı ve Başbakanımı ikaz ettim bu konularda; boşa konuşmuyorum burada ben.

KAHRAMAN EMMİOĞLU (Gaziantep) – Duymadık...

A. HAMDİ ÜÇPINARLAR (Devamla) – Evet... Açın gazeteleri bakın. Açın bakın gazetelere.

Maalesef, gümrük birliğiyle ilgili uyum yasalarını bu Meclisten çıkaramadık ve gümrük birliğinin Türkiye'ye kazanç sağladığını iddia edebilecek bir babayiğit var mı; hep zarar hanesi işliyor... Yazık, günahtır...

REFİK ARAS (İstanbul) – 5 milyar dolar aşağı...

A. HAMDİ ÜÇPINARLAR (Devamla) – Yani, bunları yaptık demek, övünmek, ondan sonra da beş aylık Hükümete, bu biraz evvel saydığım olumsuz şeyleri yüklemek insafsızlıktır.

Gelin, bunlar var; bunları düzeltmek için, biz muhalefet olarak, sizi, ey İktidar, uyarıyoruz. Biz yapamadık, eksik kaldı, yapabildiklerimiz bunlardı, bundan sonra bunlar yapılmalı, gelin elbirliğiyle yapalım diyelim. Yoksa, işçiyi sokağa döktünüz, memuru ezdiniz... Kardeşim, 1995 senesinde, o hükümetin Çevre Bakanı olarak -Çalışma Bakanı cesaret edemedi- Türk-İş’le olan görüşmeleri ben yürüttüm . O zaman da, bu işçiye haksızlık yapamazsınız dedim; ama, bu işçiden de karşılığında ne istedik biz; fedakârlık istedik. Bu işçi o fedakârlığı verdi bize. O gün de, çıktık, anlattık... Gelin, bunları bir ölçü içerisinde yapalım. Yani, ne çabuk unutuyorsunuz dünkü yapılan şeyleri.

Efendim, döviz rezervleri arttı, şu oldu, bu oldu... 5 Nisan kararlarıyla ne oldu ülke; 5 Nisan kararlarıyla ne oldu?! Dövizzedeler yarattınız bu memlekette. Dövizzedelerle ilgili kanun teklifini veren kişi benim; ama, o günkü Başbakanıma, ben, anlatamadım bunu ve verdiğim kanun teklifi bu Meclisten geri çekildi; yazık günah değil mi?!. O intihar eden insanların yükünü nasıl çekeceğiz, bilemiyorum; ama, ben, o zaman görevimi yaptım ve o zaman isyan edenlerden birisiydim. Ben, o zaman KİT Komisyonu Başkanıydım, kanun teklifini hazırlayıp veren benim; niçin bunları unutuyorsunuz?!

MEHMET GÖZLÜKAYA (Denizli) – Bunu bütün Meclise söylüyorsunuz, değil mi; bunu bütün partilere söylüyorsunuz değil mi?

A. HAMDİ ÜÇPINARLAR (Devamla) – Evet, hepimize söylüyorum; herkes nasibini alsın söylediklerimden.

Efendim, şu oldu, bu oldu... Kardeşim, sen, şimdi, tenkit etmeye geldiği zaman... Yani, devletin en önemli kalemlerinden biri olan örtülü ödenek meselesini bile perüperişan ettin... Ben, onun için, geçen gün, burada Başbakanlık bütçesi görüşülürken şunu söyledim: Örtülü ödenek meselesinde, başbakan, sadece özel kalemlerine veya müsteşarlarına yetki vermesin dedim; bir daha, Parsadan olaylarını bu memleket yaşamasın. Meclis adına denetim yapan Sayıştaş Başkanını da bu işin içerisine sokalım diye teklifte bulundum. Gelin, böyle teklifler yapalım ve bundan evvel yapılan hatalardan dolayı çektiğimiz bu acıları tekrar çekmeyelim. Bunları getirin, bunları söyleyelim...

MEHMET GÖZLÜKAYA (Denizli) – Üstelik, bir tasarı da var.

A. HAMDİ ÜÇPINARLAR (Devamla) – Evet, bunları yapalım.

Değerli arkadaşlarım, vatandaşlarımız bizden bunu bekliyor. Biraz evvel de ifade ettim, Türkiye'nin ekonomik yapısının ve hatta hatta idarî yapısının çok iyi olduğunu iddia etmek, kendi kendimizi aldatmaktan öteye gidecek bir şey değildir. O nedenle, millet adına görev yapan, milletin temsilcisi olan bizler, geliniz, bundan sonra iktidarıyla muhalefetiyle, milletin ve ülkenin yararına olan konularda elbirliği yapalım. Yoksa, Hükümetin getirdiği her tasarıya, yanlış mı doğru mu, kârlı mı zararlı mı espirisine bakmadan, sırf onun çalışmasını engellemek gayesiyle ikide bir yoklama isteyip, karar yetersayısı isteyip veya laf olsun diye aleyhte oy vermeyelim. Lütfen... Bunları vatandaşımız gerçekten ibretle izliyor.

Ha, derseniz ki, kötümser misiniz; hayır. Karamsar mısınız; hayır. Her zaman söylediğim şeyi söylüyorum:Bu pozisyonu, bu durumu, ülkenin bu halini yaratan bu millettir; yani, bizleriz. Bunu düzeltecek olan da, hatalardan dönecek olan da bizleriz. O nedenle, toplumumuzun her kesiminde yaşayan her vatandaşımıza görev düşmektedir. İşte, bizler de, vatandaşlarımızdan, üzerlerine düşen görevi yapmalarını beklerken, biz de onların temsilcileri olarak, onların bizden beklentilerine kulak vermek, gözümüzü açıp dikkat etmek ve o yönde hareket etmek mecburiyetinde olduğumuzu bir kez daha hatırlatıyorum. Görevlerimizi, bundan sonraki dönemlerde de, en iyi şekilde yapabilme ümidiyle, Maliye Bakanlığı bütçesinin ülkemize ve milletimize hayırlı olmasını temenni ediyor, hepinizi saygıyla selamlıyor.

Sayın Başkan, teşekkür ediyorum efendim. (ANAP ve DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Üçpınarlar, teşekkür ediyorum efendim.

Sayın milletvekilleri, soru tevcih edecek arkadaşlarımızın grup görüşmelerinin hitamına kadar sorularını tevcih etmelerini rica ediyorum.

Sayın milletvekilleri, şimdi sıra Anavatan Partisi Grubunda.

Birinci konuşmacı, Sayın Saracoğlu; buyurun. (ANAP sıralarından alkışlar)

ANAP GRUBU ADINA RÜŞDÜ SARACOGLU (İzmir) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Anavatan Partisi Grubu ve şahsım adına, Yüce Heyetinizi saygıyla selamlarım.

Huzurunuzda, Anavatan Partisi Grubunun Maliye Bakanlığı bütçesi üzerindeki görüşlerini bildirmek için bulunuyorum.

Değerli milletvekilleri, bildiğiniz gibi, müzakere etmekte olduğumuz 1998 yılı bütçesi, gelirleri 10,8 katrilyon, giderleri 14,8 katrilyon lira olmak üzere huzurumuza gelmiştir. Öngörülen açık 4 katrilyon liradır; millî gelirin yüzde 8'i civarında olması beklenmektedir.

Sayın milletvekilleri, bildiğiniz gibi, ülkemizde, enflasyon sorunu, uzun yıllardır yaşanmaktadır. Bu enflasyon sorununun çözüm altına kavuşabilmesi için Hükümetimizin uygulamakta olduğu üç yıllık istikrar programının bu Meclisin huzuruna gelmiş en somut tasarrufu, politikalarının en somut göstergesi de, elimizdeki bu bütçedir.

Maliye Bakanlığının ve Hükümetin tüm çabalarına rağmen, bütçe açığının 4 katrilyon liranın altında bağlanması, ne yazık ki, mümkün olmamıştır. Gönlümüz, Anavatan Partisi Grubu olarak, keşke imkân olsa da, bu açık daha düşük olabilse demektedir; ancak, geçmiş yıllardan gelen yükler nedeniyle, bu açığın bu sene azaltılması, ne yazık ki, mümkün değildir.

Değerli arkadaşlarım, bütçenin detaylarına, harcama kalemlerine baktığımızda ve bu kürsüden Yüce Heyetinize seslenen değerli milletvekillerinin görüşlerini dinlediğimizde, bir başka ortak husus daha ortaya çıkmaktadır: Ne yazık ki, bu bütçede, yatırımlara, istediğimiz kadar para ayıramıyoruz; ne yazık ki, bu bütçede, memur maaşlarına, istediğimiz kadar ödenek ayıramıyoruz; ne yazık ki, bu bütçede, emekliye, esnafa, bizlerin, Türkiye Büyük Millet Meclisi mensupları olarak arzu ettiğimiz seviyede para ayıramıyoruz.

MUHAMMET POLAT (Aydın) – Evet, yapamıyoruz maalesef.

RÜŞDÜ SARACOGLU (Devamla) – Çok haklısınız.

Sebebi, bütçemizde, devletin bundan önceki yıllarda girmiş olduğu taahhütler nedeniyle çok yüksek seviyelerde bulunan faiz harcamaları gibi kalemler vardır; bunlar, doğrudur.

Değerli arkadaşlarım, tabiî, bugün sormamız gereken sorulardan bir tanesi de "bugüne nasıl geldik?.."

Şimdi, 1992 yılı başından 1997 Haziranına kadar geçen dönemin bir ortak noktası var. Bu ortak nokta nedir; bu ortak nokta, Doğru Yol Partisinin, bütün bu dönem boyunca iktidarda olmasıdır. Dolayısıyla, son beşbuçuk yıldır, Doğru Yol Partisinin iktidarda olarak ve çoğu zaman da iktidarın büyük ortağı olarak hazırladığı ve uyguladığı bütçeler ve ekonomi politikaları sonucunda biz bu noktaya geldik. Bugün, beşbuçuk yılın sorumluluğunu, hiç kimse, kolaylıkla sırtından atamaz.

MEHMET GÖZLÜKAYA (Denizli) – Sekiz yılı da unutmadan söyle...

RÜŞDÜ SARACOGLU (Devamla) – Sekiz yıla geliyorum, geliyorum...

Nitekim, Doğru Yol Partisinin çok değerli Genel Başkanı Sayın Tansu Çiller Hanımefendi, 16 Aralık günü, bu kürsüden yaptığı konuşmada, geçmiş dönemin bir muhasebesini yapmıştır. Kendileri, çok güzel, çok etkileyici bir konuşma yaptılar. Ben de bu konuşmadan çok etkilendim; büyük bir dikkatle dinledim ve onunla da yetinmedim, tutanakları aldım; birkaç kez de dikkatle okudum. Hakikaten bu etkileyici konuşmada birkaç ufak tefek hata var. Bu hataları, burada, sizlere sunmak istiyorum; tarihî bir belge mahiyetinde olacak olan bu dokümanın, bence hatasız olmasında, hatalarının düzeltilmesinde çok büyük yarar vardır. Birkaç dil sürçmesinden kaynaklandığını zannettiğim tarih hataları, zabıtlarda aynen vardır.

Örneğin, Sayın Tansu Çiller "vergi mükellef numaralarını -bugün övünüyorsunuz- 1975'in şubatında yürürlüğe koyduk" demişler ve Maliye Bakanımız Zekeriya Temizel, yerinden, "1975'te mi" demiş.

Bir başka hata: "Dokunulmazlıkları kaldıralım dedik. O dönemde, ayrıca, 13 Kasım 1986'da Meclise teklif verdik." Tutanaklarda var. "DYP sıralarından '1996'da' sesleri."

REFİK ARAS (İstanbul) – Olur o kadar!

RÜŞDÜ SARACOGLU (Devamla) – Bir başka ufak hata: Sayın Tansu Çiller Hanımefendi, bu kürsüden, "1985'te en büyük sivil anayasa değişikliğini yaptık" buyurdular ve Doğru Yol Partisi Grup Başkanvekili -yine tutanaklarda vardır- Sayın Saffet Arıkan Bedük, "1995'te" diye yerinden düzeltmişler.

AHMET TAN (İstanbul) – Yaş tashihinden doğuyor bunlar; alıştık.

RÜŞDÜ SARACOGLU (Devamla) – Neden olduğunu bilemiyorum.

AHMET TAN (İstanbul) – Heyecandan oluyor.

RÜŞDÜ SARACOGLU (Devamla) – Birkaç hata daha var; bunlar, deminkiler gibi göze çarpmış değil. Bunları da, müsaadenizle, Grubunuzun dikkatine getirmek istiyorum, düzeltilmesinde yarar görüyorum. Hakikaten, bu tarihî belgenin, hatalarından arındırılmasını temin etmek hepimizin bir görevidir.

Şimdi, tutanaklardan okuyorum. Tırnak içinde... "Krizin tanımının ne olduğunu dahi bildiğinizden emin değilim. Şimdi, 24 Ocak kararlarında bir kriz vardı. 5 Nisan kararlarında bir kriz vardı. 5 Nisan kararlarında üç beş aylık bir Başbakandık."

EKREM PAKDEMİRLİ (Manisa) – 9 ay halbuki.

RÜŞDÜ SARACOGLU (Devamla) – Efendim, tutanaklara baktım, insanın hafızası yanıltabilir diye.

AHMET TAN (İstanbul) – Çok ciddîye almışsınız Sayın Saracoğlu.

RÜŞDÜ SARACOGLU (Devamla) – 8 Aralık 1993. Konuşmacı, Prof. Dr. Tansu Çiller; Başbakan. Mekân, Türkiye Büyük Millet Meclisi; 1994 yılı bütçe müzakereleri. Zabıtlardan aynen okuyorum: "Değerli arkadaşlarım, şimdi, 50 nci Hükümet işbaşına geldiğinden bu yana beş aydan biraz fazla bir zaman oldu; güvenoyunu aldık; beş aydan biraz fazla bir zaman oldu." Tarih -bir kere daha dikkatinizi çekiyorum- 8 Aralık 1993. Ve 5 Nisan geldiğinde "3-5 aylık bir Başbakandık" oluyor. Bunları düzeltmek lazım.

AHMET TAN (İstanbul) – Sayın Saracoğlu, Sayın Çiller'i çok ciddîye almışsınız.

RÜŞDÜ SARACOGLU (Devamla) – Sayın Tan, ben, bu ülkede başbakanlık yapmış herkesi çok ciddîye alırım.

Efendim, devam ediyorum. Yine, tutanaklardan; 16 Aralık günü, bu kürsüden, büyümeyle ilgili olarak, şu ifadeleri duyduk: "Söylüyorum, büyüme eksi 6'idi; size, yüzde 7-8 büyüme bıraktık; ilk altı ayda da, yüzde 9 büyüme bıraktık. Büyümeyi eksi 6'dan, büyümeyi yüzde 7-8'e çıkardık, artıya çıkardık; OECD birincisi yaptık, iki yıl üst üste; yapmadınız deyin."

Şimdi, geçmiş tutanaklara dönüyorum. Tarih, 3 Temmuz 1993. Türkiye Büyük Millet Meclisi kürsüsü. Söyleyen Prof. Tansu Çiller; Başbakan. 50 nci Hükümet Programı üzerindeki müzakereler: "Bu önceliklerin içinde şunlar var: Birinci olarak, bir büyümeye kendimizi adamışlık var. Bakın, bu ilk üç ayda 5,8'lik bir büyüme tekrar çıktı Türkiye'de; bu, önemli bir olaydır." Eksi 6 mı, 5,8 mi?

YALÇIN GÜRTAN (Samsun) – Eksilerle artıları karıştırmış...

RÜŞDÜ SARACOGLU (Devamla) – Şimdi, bakın, bir metin daha. 8 Aralık 1993. 1994 yılı bütçe müzakereleri. Türkiye Büyük Millet Meclisi kürsüsü. Aynen zabıtlarda vardır: "Şimdi, bakın, bugün itibariyle büyüme 7,8 ve en büyük büyüme de sanayide oluyor." Büyüme eksi 6 mı, 7,8 mi?

Şimdi, size, müsaade ederseniz, rakamların doğrularını vereyim. Sayın Tansu Çiller Başbakan olmadan önce, 1993 yılının birinci çeyreğinde, üç aylık millî gelirin bir önceki yıla göre büyümesi yüzde 5,6; birinci çeyrekte biten bir yıllık millî gelirin bir önceki yıla göre büyümesi 5,8; ilk 5,8 doğru rakam. Daha sonra, 1993'ün ikinci çeyreğinde, yani, Sayın Tansu Çiller'in Başbakan olduğu tarih itibariyle, üç aylık büyüme yüzde 11,1'e çıkmış; devralınan büyüme yüzde 11,1. Hadi, diyebilirsiniz ki, üç aylık mühim değil, bir yıllığa bak; bir yıllık büyüme de 6,9... 6,9... Sonra ne olmuş; 1994'ün dördüncü çeyreğinde; yani, Sayın Çiller, Başbakan olduktan tam birbuçuk yıl sonra büyüme eksi 6,1; eksi 6 ile almadınız, - eksi 6'ya getirdiniz; yüzde 8 ile aldınız, eksi 6'ya siz getirdiniz. (ANAP ve DSP sıralarından alkışlar) Lütfen, bunları kayıtlara yanlış geçirmeyelim.

Yine tutanaklara dönüyorum. 16 Aralık günü, bu kürsüden, sizlerin de dinlediğiniz gibi "O zaman, döviz rezervleri 1993 Mart ayı itibariyle 3 milyar dolara düşmüştü. Size, 3 milyar değil, 17 milyar bıraktık. 3 milyar dövizi aldık, 17 milyar dolara çıkardık; işte istikrar budur" dedi Sayın Tansu Çiller.

Tutanaklara bakıyorum; 3 Temmuz 1993. 50 nci Hükümet Programı üzerindeki müzakereler. Konuşmacı Sayın Tansu Çiller; Başbakan :

"Türkiye, yine, geçen koalisyon devrinde ilk kez, Yankee Bond, Samurai Bond yaparak, dünya piyasalarına açılmıştır. Şimdi, onlar da bizim Türkiyemize gelecek ve 17,5 milyar dolar civarında olan rezervler, bir yandan sermayenin tabana yayılmasıyla, diğer taraftan dünyadan rezerv çekerek Türkiye'ye akacak."

8 Aralık 1993; 1994 yılı bütçe müzakereleri:

"Bugün itibariyle rezervlerimiz 18 milyar doları aşmıştır." Söyleyen, Sayın Tansu Çiller; Başbakan.

Şimdi, rezervler 3 milyar mıydı, 18 milyar mıydı? Buna da karar verelim. Bu konuda da, müsaadenizle, sizlere yardımcı olmak için rakamları ben vereyim: 1993 Mart ayı itibariyle 3 milyar dolar değildi; 16 Aralıkta, Sayın Çiller'in yaptığı konuşmada bahsedilen, Merkez Bankasının döviz rezervleridir, daha önceki konuşmalarında bahsettiği ise ülkenin toplam rezervleridir. Merkez Bankası rezervleri, 1993 Martında 7 milyar 144 milyon dolardı. Sayın Çiller'in Başbakan olduğu haziran ayında 6 milyar 930 milyon dolardı; Mart 1994'te; yani, 5 Nisan kararlarından önce, Sayın Tansu Çiller'in uygulamaları sonucunda -doğrudur- 3 milyar 285 milyon dolara indi. Bunların da düzeltilmesinde, sanıyorum, yarar göreceksinizdir.

Efendim, kısaca, devam ediyorum; bir başka cümle: " O zaman, ihracat 14 milyar dolarda tıkanmıştı; yıllarca bu böyleydi; birbuçuk yıl içinde 23 milyar dolara çıkardık." Ödemeler dengesi rakamlarına bakarsanız, bulursunuz; ben de size söyleyeyim: İhracatımız, 14 milyar dolar seviyesini Nisan 1992'de biten oniki aylık dönemde geçmiştir; yani, Nisan 1992'de 14 milyar dolar olmuştur. Haziran 1993'te 15 milyar 235 milyon dolardır; 23 milyar dolar seviyesine de, ilk defa Ağustos 1996'da gelmiştir; yani, 14 milyar dolardan 23 milyara çıkması birbuçuk yıl değil, neredeyse, tam dörtbuçuk yıl sürmüştür...

REFİK ARAS (İstanbul) – Ufak bir hata!..

RÜŞDÜ SARACOGLU (Devamla) – Değerli arkadaşlarım, sözlerimin sonunda -zamanım da daralıyor; ama, sanıyorum, Sayın Pakdemirli, bana bir iki dakikalarını verirler; ne de olsa yeni bir milletvekili olarak- efendim enflasyonla ilgili olarak...

EKREM PAKDEMİRLİ (Manisa) – Sayın Başkan...

RÜŞDÜ SARACOGLU (Devamla) – Müsaadenizle...

...bunları da zabıtlardan çıkardım; 16 Aralık günü bu kürsüden enflasyonla ilgili olarak şunlar söylendi: "Enflasyonu yüzde 150 aldık, yüzde 149, yüzde 65'e indirdik, 1995 itibariyle. Hepsi Devlet İstatistik Enstitüsünün rakamlarıdır, Devlet İstatistik Enstitüsünün, DPT'nin rakamlarıdır. Enflasyonu yüzde 150'den aldık, yüzde 65'e düşürdük; yapmadınız deyin." Şimdi, zabıtlara geri gidiyoruz: 8 Aralık 1993. Konuşmacı, Prof. Sayın Tansu Çiller. Mekân Türkiye Büyük Millet Meclisi; 1994 yılı bütçe müzakereleri. Aynen okuyorum: "1983 yılında tam olarak enflasyon rakamı yüzde 31,4 ve sekiz yıl kıyamet kopuyor, devrediyorlar, rakam yüzde 71,1." Rakam, yüzde 150 mi, yüzde 71,1 mi? Kafam karıştı baktım, 71,1 doğru bir rakam; tüketici fiyatlarındaki artış, 1991, yıl sonu itibariyle 12 aylık tüketici fiyatlarındaki artış yüzde 71,1; çok doğru. 1993 Aralığında tüketici fiyatlarındaki 12 aylık artış, gene yüzde 71,1. Yani, bir inme olmamış; 1991 sonunda ANAP'tan devralmışlar, 1993 sonu gelmiş, hâlâ yüzde 71,1.

Peki, sonra ne olmuş, 1994 yılında ne olmuş; ben size söyleyeyim. Yüzde 125,5'e çıkmış. Peki, bu yüzde 150 nereden çıkıyor diyeceksiniz...

İRFAN KÖKSALAN (Ankara) – 1994 ortalaması.

RÜŞDÜ SARACOGLU (Devamla) – Hayır efendim, değil. Onu da ben size söyleyeyim; bütün rakamları buldum.

Şimdi, toptan eşya fiyatları... Yani, Tansu Çiller, tüketici fiyatlarından toptan eşya fiyatlarına geçmişler, içinde bulunduğumuz dönemde...

BAŞKAN – Sayın Saracoğlu, 17 nci dakikaya girdiniz...

RÜŞDÜ SARACOGLU (Devamla) – Bitiriyorum Sayın Başkanım; şu rakamı da arz edeyim, bitiriyorum.

Efendim, 1992 yılı aralık ayı itibariyle, toptan eşya fiyatlarındaki 12 aylık artış, yüzde 61,4. Yüzde 150 ne zaman; size söyleyeyim: 1994 yılı aralık ayı itibariyle toptan eşya fiyatlarındaki 12 aylık artış, yüzde 149,6. Yani, yüzde 149 ile yüzde 150 arasında; ama, tarihe dikkatinizi çekerim, 1994 Aralık ayından bahsediyoruz; yani, Sayın Çiller, birbuçuk 1,5 yıldır Başbakan.

65... 65 rakamı da doğru; o da 1995 yıl sonunda.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; zamanımın bitmiş olması nedeniyle, diğer düzeltmeleri sizlere sunamıyorum; ama, istendiği takdirde, düzeltmeleri her zaman için arz etmeye hazırım.

Bu çerçevede, Maliye Bakanlığı bütçemizin vatanımıza ve milletimize hayırlı olmasını diliyor, Yüce Heyetinize en derin saygılarımı sunuyorum. Sağ olun efendim. (ANAP ve DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Saracoğlu, teşekkür ediyorum.

İkinci konuşmacı olarak, Sayın Pakdemirli; buyurun. (ANAP sıralarından alkışlar)

ANAP GRUBU ADINA EKREM PAKDEMİRLİ (Manisa) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri, bizi televizyonları başında seyreden saygıdeğer vatandaşlarım; son sekiz gündür, 1998 yılı içinde devlet kurumlarının ne kadar bir harcama yapabileceği görüşüldü ve harcama bütçeleri, Yüce Meclisçe kabul edildi. Şimdi ise, bu harcamaları nasıl karşılayacağımızı görüşüp karara bağlayacağız.

Gelir bütçelerinde, bir yıl içinde beklenen vergi gelirleri, vergidışı normal gelirler ve özel gelirler ile fonların bir projeksiyonu yapılır; ciddî çalışmalarla, oldukça doğruya yakın rakamlar elde edilir. Bu, geçmişte hep böyle olmuş.

Gelir bütçesini irdelemek için, onun varsayımlarının gerçekçi olup olmadığına bakmak gerekir. Gelirin oluşumunda, yıl içinde tahsil edilen gelirler, büyük çapta, ekonomik büyüme ile enflasyon tarafından etkilenir. Bu bütçe, geçmiş bütçeler gibi, ekonomik büyümeyi yüzde 5 değil, yüzde 3 olarak tespit etmiştir. Bir başka deyimle, ekonomiye hafif bir fren uygulayacaktır, şok program değil; üç yıllık bir istikrar programının birinci yılını uygulayacak demektir.

ANAP döneminin ortalama yıllık enflasyonunun yüzde 49 olması, bu yıl enflasyonunun, yüzde 90'lardan -önümüzdeki yıl sonu itibariyle- yüzde 50'ler seviyesine indirilebileceğinin önemli bir göstergesidir ve teminatıdır.

Geçen altı yılın yıllık ortalama enflasyonunun yüzde 80 olduğu unutulmamalıdır. DYP-CHP Koalisyonu, hem enflasyonda ve hem de gelir dağılımını bozmada çok başarılı olmuştur. Refahyol Hükümeti, önceki koalisyonlardaki bozuk dengeleri düzeltme yoluna biraz yönelmiş; ama, iddialarının hiçbirini yerine getirememiştir.

CAFER GÜNEŞ (Kırşehir) – Şeytan taşlamaktan vakit bulamadık.

EKREM PAKDEMİRLİ (Devamla) – Şeytanlarla uğraşmayın, biraz da rahmanî şeylerle uğraşın.

CAFER GÜNEŞ (Kırşehir) – Şeytan bizimle uğraşıyor.

EKREM PAKDEMİRLİ (Devamla) – 1998 yılı gelir bütçemizde ifade edilen bu gelir seviyesine erişmek için, Hükümetin "ilave vergi, bir defacık olsun bir vergi verin" sloganını kullanmayacağını ümit etmekte ve beklemekteyiz. Vatandaş, vergi salmada zedelenmiş olan vergi adaletinin yeniden tesisini beklemektedir. Son sekiz yılın yıllık ortalama enflasyonu yüzde 80 olduğundan, gelir dağılımı daha da bozulmuş ve KDV'nin ödenmesinde pazarlıklar artmıştır. KDV pazarlığının artışında, elbette ki, geçmiş DYP-CHP Koalisyon Hükümetlerinin, yüzde 12 olan KDV oranlarını yüzde 15'e çıkarması önemli rol oynamıştır. KDV, modern bir vergi olmakla birlikte, yüksek oranları gayrî adil bir vergi türüdür; zengini de fakiri de, zarurî harcamalarında aynı oranda vergilendirilmektedir.

Değerli milletvekilleri, elimizde mevcut bulunan gelir bütçesi, vergi tabanı genişletilirse gerçekleşebilecek bir bütçedir. Millî gelirin yüzde 25'inin devletçe harcanacağını ifade eden bu bütçe, esnekliğinin büyük bir kısmını kaybetmiştir. Faiz giderlerinin 5,9 katrilyona çıkması, kısa vadeli borçlanmanın orta ve uzun vadeye yayılmasını kaçınılmaz kılmaktadır. Ülkemizin toplam borçları, bizi korkutacak boyutta değildir; ancak, yapıyı değiştirmeye özen göstermek mecburiyetindeyiz.

Değerli milletvekilleri, 1987-1991 döneminde, gayri safî millî hâsılanın yüzde 14'ü gelir bütçesiyken, 1992-1996 döneminde, bu ortalama, yüzde 17,9'a çıkmıştır; 1997'de, gayri safî millî hâsılanın yüzde 21,5’i olmuş ve 1998'de de, yüzde 25,2'ye çıkmıştır. Buna rağmen, bütçede, hâlâ, 4 katrilyon açık vardır. Bu oranın yükselmesi, sağlık işareti değildir. Artık, devlet, kaynakları verimli yerlere yönlendirme iddiasında olmamalıdır. Anlaşılan, büyük çapta esnekliğini kaybeten bütçe, millî gelir içerisindeki payını artırarak yatırımlara kaynak bulabiliyor. Önümüzdeki yıllarda, bütçenin gayri safî millî hâsıla içerisindeki payının, tekrar, ANAP döneminde olduğu gibi yüzde 15'lere çekilmesini temenni ediyoruz.

Bütçenin esnekliğini kaybetmesindeki önemli bir faktör, dış ve içborçların servis yükü, yani, faizlerdir. Borçlarımızın yapısına bakmakta yarar görüyorum. İçborçların 5,9 katrilyonluk bir seviyeye çıkmasının vebali, bu Hükümete ait değildir. 1998 yılında ödenecek olan faizlerin 5,9 katrilyonda kalması, Hükümet için başarı olacaktır. Böyle bir başarı durumunda, içborçların gayri safî millî hâsılaya oranı yüzde 20'lerden yüzde 12'lere düşecektir. Kısa vadeli olan içborç yapısını orta vadeye yayabildiğimiz takdirde, içborç servisi kolaylaşacak, faizler üzerindeki suni baskı hafifleyecektir. Dışborçlardaki gelişmeleri kısaca özetlemede yarar vardır.

Değerli arkadaşlar, 1983 Aralık ayında, ANAP, iktidarı devraldığında, 18,4 milyar dolar dışborcumuz vardı ve dolar-mark paritesi 2,8 idi. 1991 Kasım ayında iktidarı devrederken, dışborcumuz, 48,5 milyar dolar ve parite de 1,60 idi. Dışborçlarımız, bu çapraz kurdan dolayı 10 milyar dolar artmıştır. ANAP, sekiz yıl içerisinde, sadece, 20 milyar dolar ilave dışborç almış oldu. Bu parayla, otoyollar, hava limanları, PTT yatırımları, her köye elektrik, telefon hizmetinin götürülmesini gerçekleştirdi, Savaşan Şahinler, zırhlı araçlar, GAP gibi büyük hizmetlere de imzasını attı.

1992-1997 yılları arasında ise, dışborç, 48,5 milyar dolardan 80 milyar dolara çıktı. Kasım 1991'de dolar-mark paritesi, 1,60'dan bugün 1,78'e çıktı. Bu çapraz kur, bizim borcumuzun daha düşük seviyede kalmasına yardım etti. Bir başka deyimle, çapraz kur 1,60'da kalsaydı, bugün, dışborcumuz 83 milyar dolar olacaktı.

Geçmişteki koalisyon hükümetleri, dışborca 35 milyar dolar ilave yapmış. Bu ilave dışborçla kalıcı bir esere imzasını attı diyebilir miyiz?!. Sayın CHP sözcüsü, geçmiş koalisyonlardaki ortak sorumluluğunu unutarak, ANAP dönemi politikalarını tenkit etti. Ben, buradan soruyorum: 1992–1996 yılları arasında DYP, CHP, SHP koalisyonlarında, ANAP döneminin hangi ekonomik büyüklüğü yakalanabildi; büyüme mi, enflasyon mu, işsizlik mi, dışborç mu, içborç mu? Koalisyonlar, cari işlem açıkları yönünden, ANAP döneminin ekonomik büyüklüklerini, olsa olsa hayallerinde veya rüyalarında görmüş oluyorlar. Son altı yıl içinde bunların hiçbirine ulaşılamadı. (ANAP sıralarından alkışlar)

ANAP, o kadar büyük yatırımları, içtasarruf oranlarını yükselterek, özkaynaklarına 20 milyar dolar borç alarak yaptı; ama, koalisyon hükümetleri ise, olanı dağıttı. 35 milyar dışborcu da erken emeklilik garabetine sarf etti. Bu erken emeklilik olgusunu getirerek sosyal güvenlik şemsiyesine bomba koyanları, siyaset tarihimiz unutmayacaktır. Sosyal güvenlik şemsiyesini altüst edenler, bugün bütçemizden 1.4 katrilyon yardıma muhtaç duruma düşürülen Emekli Sandığı, Sosyal Sigortalar Kurumu ve Bağ-Kur için sevinebilirler, sevinsinler.

Toplam borçlarımıza baktığımızda, 1991 yılında gayri safî millî hâsılaya oranı yüzde 48 iken -yani, ANAP, toplam borçları, gayri safî milî hâsılaya oranladığınız zaman, yüzde 48'de bıraktı- sonra, DYP-CHP koalisyonları, bunu yüzde 71'e çıkardı. Şimdi, bu, yüzde 63'e gerilemiş görünüyor. İnşallah, ANAP İktidarı ve ortakları, bunu, tekrar 1991'deki oranlarımıza geri çekebileceklerdir; ama, görünen odur ki, bu, 1998 yılının sonunda, yüzde 53 ile yüzde 55 arasında olacak; ama hedef, yüzde 48 olmalıdır. Bu koalisyonlar, ANAP'ın tek başına iktidar olduğu dönemde dışborçlarda gösterdiği gayretin birisini yakalasın hiç olmazsa.

Gelir bütçemiz 10,8 katrilyon olarak tespit edilmiş olup, bunun 8,9 katrilyonluk kısmı vergi gelirlerindendir. Vergi gelirlerinin, bir önceki seneye göre yüzde 95 artması mümkündür. ATV, yani, Akaryakıt Tüketim Vergisinin yüzde 112 artacağı varsayımı, yeni bir verginin habercisi olmamalıdır. Akaryakıt fiyatlarını aşırı vergilendirme yoluyla Avrupa ülkelerinin seviyesine çıkarmak, sanayide gelişmeyi engeller.

Gelir bütçesinin fonlar kalemindeki artışının yüzde 154 olması, özelleştirmede kararlılık şeklinde algılanmalıdır; böyle algılıyoruz. Özelleştirilen bütün kurumlar, örneğin şeker fabrikaları, demir-çelik tesisleri kâr eden, vergi veren kurumlar haline dönüşmüştür.

Son 10 yıla baktığımızda, gelir tahminleri ile gerçekleşmeler yönünden, sadece ve sadece 1988'de yüzde 4'lük bir kısalık var. Yani, tahminlerimiz hep gelir bütçesi yönünden ekside kalmış, daha fazlasını tahsil etmişiz; ama, 1997 yılı hariç; 1997 yılında yüzde 13,4 oranında bir geri kalmışlık var.

Değerli arkadaşlar, 1997 yılında, Refahyol Hükümeti, sihirli bir formül bulduğuna inanarak "denk bütçe yaptım" dedi. 1996 yılında toplam bütçe gelirleri 2,7 katrilyon iken, bir yıl sonra 6,250 olacağını söyledi. Hem deflatörü yüzde 65 diyeceksiniz hem de bütçe gelirleri yüzde 128 artacak diyeceksiniz. Bir başka deyimle, vergi gelirinin reel olarak yüzde 30 artacağını söyleyeceksiniz. Bunun gerçekleşmesi mümkün değildi. Denk bütçe sloganıyla dört ay politika yapıldı. Bu politika yapılmasaydı "hedef olarak verilmişti, hedefin altında kalındı" denilebilirdi; ama, dört ay "denk bütçe yaptık, işte görüyor musunuz, biz Türkiye'yi kurtaracağız, bütçesini de denk yaptık" denildi. Hatta, birinci ayın sonunda, hayalî olarak, Merkez Bankasının kârları, ocak ayının geliri addedilerek "bak gördünüz mü; işte, ilk ay bile fazlalık verdi" denilebilmişti. Burada böyle bir polemik, böyle bir propaganda ve siyaset yapılmamış olsaydı "hedef denk bütçeydi; ama, yapılamadı; gördünüz, bu kadar da açık verdik" denilebilirdi. Bunun olmaması gerekirdi. Bunun gerçekleşmesi mümkün değildi. Denk bütçe sloganıyla politika yapmak, dört ay sonra takkeyi düşürür keli de gösterirdi. Nitekim, öyle oldu; işte, takkemiz düştü kel de göründü.

ASLAN POLAT (Erzurum) – Yüzde 50 enflasyonda görüşürüz.

EKREM PAKDEMİRLİ (Devamla) – Biraz ayıp oluyor; yani, rakamlar belli. 2,9 katrilyon açık vereceksiniz, ondan sonra da "canım, işte, yüzde 50'si de size ait" diyeceksiniz; olmaz yani. (RP sıralarından gürültüler)

Bakın, 1998 yılı gelir bütçesi...

KAHRAMAN EMMİOĞLU (Gaziantep) – Ekonomik göstergelerdeki nedir; bizim devrettiğimizi şimdiki durumla mukayese ettiğinizde nedir?

ÜLKÜ GÜNEY (Bayburt) – Sayın Başkan, böyle bir usul var mı?

EKREM PAKDEMİRLİ (Devamla) – Efendim, zaten sorular yanlış da...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

MEMDUH BÜYÜKKILIÇ (Kayseri) – Sen, her verilen rakama yanlış diyorsun.

KAHRAMAN EMMİOĞLU (Gaziantep) – Sen iki dönem arasındaki rakamları iyi kıyasla!

EKREM PAKDEMİRLİ (Devamla) – Sayın Başkan, benim birkaç dakika eksiğim vardı, birkaç dakika ilave ederseniz...

BAŞKAN – Efendim, rica edeyim... Birkaç dakika diye bir şey yok.

EKREM PAKDEMİRLİ (Devamla) – Arkadaşlara cevap vermekte fayda var; çünkü, hâlâ sırça köşkten inmiş değiller...

MEMDUH BÜYÜKKILIÇ (Kayseri) – Siz işbaşındasınız.

BAŞKAN – Siz, Genel Kurula hitap edin Sayın Pakdemirli.

EKREM PAKDEMİRLİ (Devamla) – ...hâlâ hayal âlemindeler yani.

BAŞKAN - Efendim, siz, Genel Kurula hitap edin ve sürenizi...

EKREM PAKDEMİRLİ (Devamla) – Ben de Genel Kurula hitap ediyorum.

BAŞKAN - Efendim, lütfen, sürenizi kullanın.

EKREM PAKDEMİRLİ (Devamla) – Değerli arkadaşlar, 1998 yılı gelir bütçesi, bir önceki yılın gerçekleşme tahminine göre yüzde 99 artırılmaktadır. 1997 yılında da artış yüzde 98 oranındadır. Bütçenin gelir kısmı, yüzde 64 deflatör ve yüzde 3 reel ekonomik büyüme karşısında iddialı bir rakam olmaktadır. Bu iddiayı gerçekleştirmek için;

1. Götürü vergilendirmeyi köylerdeki esnaf ile sınırlı tutmak,

2. Özelleştirmeyi süratle yapmak,

3. Verim artışı sağlayacak yatırımlara yönelmek,

4. 1998 yılı içinde ekonomiye kazandırılabilecek alt ve üst yapılara öncelik vermek,

5. Vergi reformunun ne olduğu veya olmadığını süratle ortaya koyup, piyasalardaki belirsizliği ortadan kaldırmak.

6. Sosyal güvenlik şemsiyesini...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Pakdemirli, Genel Kurula lütfen saygı sunar mısınız.

EKREM PAKDEMİRLİ (Devamla) – Efendim, 1 dakika zaman verirseniz saygımı sunacağım.

BAŞKAN – Ne demek efendim, şarta muallak bir şey yok; lütfen saygınızı sunun ve inin.

ÜLKÜ GÜNEY (Bayburt ) – Sayın Başkan, konuşmasını tamamlamasına lütfen izin verin efendim.

BAŞKAN – Öyle şarta muallak bir şey yok efendim.

EKREM PAKDEMİRLİ (Devamla) – Veriyor musunuz 1 dakika efendim?

BAŞKAN – Evet, buyurun efendim, lütfen toparlayın.

EKREM PAKDEMİRLİ (Devamla) – Önemli olan, yüzde 64 deflatörle birlikte gelirleri yüzde 98 artırabilmektir. Yoksa, deflatörün öngörülenden 10 puan yüksek olması halinde bile, bu gelir seviyesine ulaşılır; ama, dargelirli bundan zarar görür. Temennimiz, gelir bütçesinin gerçekleştirilmesi ve vaat edilen yüzde 64 deflatör, vaat edilen yüzde 3 ekonomik büyümenin sağlanmasıdır.

Bu bütçenin, milletimize hayırlı olmasını diliyor, sizlere ve bizi televizyonları başında seyreden değerli vatandaşlarımıza saygılar sunuyorum efendim. (ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Grup sözcüsüne teşekkür ediyorum.

Refah Partisi Grubunun görüşlerini ifade etmek üzere, Sayın İsmail Özgün.

Sayın Özgün, buyurun. (RP sıralarından alkışlar)

Sayın Özgün, 10'ar dakika mı konuşacaksınız efendim?

İSMAİL ÖZGÜN (Balıkesir) – Evet.

BAŞKAN – Peki. Ben, 30 dakika vereceğim; sonra sürelerinizi durdurup, tekrar kullandıracağım.

Buyurun.

RP GRUBU ADINA İSMAİL ÖZGÜN (Balıkesir) – Sayın Başkan, değerli miletvekilleri; Maliye Bakanlığı bütçesi üzerinde, Refah Partisi Grubu adına söz almış bulunmaktayım; hepinizi saygılarımla selamlıyorum.

Sayın Pakdemirli, biraz önce, burada konuşurken, bizim hayal âleminde olduğumuzu ifade ettiler. Oysa, ben diyorum ki, asıl hayal âleminde yüzen bugünkü iktidardır. (RP sıralarından alkışlar)

Şimdi, bakınız, burada, Türkiye'nin gerçeklerini konuşuyoruz. Bugün, Türkiye'nin ekonomik anlamda gerçekleri nelerdir diye baktığımız zaman, resmî rakamlarla yüzde 100; ama, mutfaktaki enflasyona bakarsanız yüzde 200-250'ye gelmiş bir enflasyonla karşı karşıyayız ve bu, halen, yükselme eğilimini devam ettiriyor. Kamu açıkları...

MUSTAFA GÜVEN KARAHAN (Balıkesir) – Sizin sayenizde.

İSMAİL ÖZGÜN (Devamla) – Efendim, yıllarca iktidarda kimlerin kaldığını, hangi partilerin kaldığını milletimiz biliyor.

YALÇIN GÜRTAN (Samsun) – En son siz getirdiniz bu hale...

İSMAİL ÖZGÜN (Devamla) – Kamu açıklarının büyüdüğü, reel faizlerin giderek yükseldiği, içborç stokunun devasa boyutlara ulaştığı, kamunun da kendi sorunlarından dolayı diğer sorunlara eğilemediği bir ortamı, maalesef, üzülerek yaşıyoruz. İfade etmek gerekir ki, böyle bir ortamda, 1998 yılı bütçemizin, daha gerçekçi, daha samimî, Türkiye şartlarını daha iyi yansıtan, güven duyulan bir bütçe olması gerekirdi. Biz, burada, böyle bir bütçeyi görüşmeyi arzu ederdik; ama, maalesef, ortada böyle bir bütçe yok. Hükümet, bu bütçeyi, bir istikrar bütçesi, antienflasyonist bir bütçe olarak sunmuştur. Oysa, rakamlara bakıldığında, bu bütçenin rantiyeye faiz ödeme ve çalışanları ezme bütçesi olduğu, gayet açık olarak görünmektedir. (RP sıralarından alkışlar) Bir taraftan, bütçenin yaklaşık yarısını götürüp rantiyeye vereceksiniz; öbür taraftan da, çalışanlara, bütçenin dörtte 1’ini bile vermeyeceksiniz.

İBRAHİM YILMAZ (Kayseri) – Siz ne kadar verdiniz?

İSMAİL ÖZGÜN (Devamla) – Millet, ne kadar verdiğimizi takdir ediyor.

Şimdi, bu rakamlar, kantarın topuzunun ne tarafta olduğunu gayet açık gösteriyor. Siz, bu bütçeyle, cumhuriyet tarihinin bir rekorunu kırdınız. Cumhuriyet tarihinde ilk defa içborç faiz ödemeleri yüzde 40'a çıkarılmıştır. Bu rakam, bu seviyede de kalmayacaktır; 5,9 katrilyon olan bu faiz ödemesi, yıl sonuna kadar en aşağı 6,5-7 katrilyon civarına çıkacaktır ve bu korkunç bir şeydir.

Sayın Bakanım, siz, böylesine çarpık bir yapıya sahip ve çelişkilerle dolu bütçeyle, topluma, yeterli ve kaliteli hizmeti, maalesef, sunamayacaksınız. Oysa, geçen yıl, bu kürsüden, 1997 bütçesi üzerinde konuşurken şunları söylemiştiniz: "Bütçenin, bu harcama yapısıyla topluma yeterli ve kaliteli hizmet sunamayacağını, toplumun çok daha iyi hizmetlere layık olduğunu, ülke kaynaklarının hakça ve bilinçli kullanımıyla, hizmetin kalite ve düzeyinin daha da artırılabileceğini anlatmaya çalışıyoruz." Aslında, Sayın Bakanım, siz bu sözlerinizle, kehanet gösterip, bu sene kendi yaptığınız bütçeyi tarif ediyordunuz. Eğer, sizin yıllardan beri dilinizden düşürmediğiniz hakça paylaşım bu ise, o çalışanların, o dar gelirlilerin vay haline.

Bakınız "zam yapmayacağız" dediniz; bunu dedikten sonra bile, başta petrol olmak üzere, birçok KİT ürününe yüzde 10'a varan zamları yaptınız. Şimdi, biz, sizin hangi söylediğinize inanalım. Resmî enflasyon yüzde 100 olmuş, mutfaktaki enflasyon yüzde 200'ü geçmiş; memurlar, işçiler, emekliler, köylüler, özürlüler, tüm dargelirliler yollara dökülmüş, hak arıyorlar. Memurlar, işçiler, emekliler insanca yaşayabilecekleri bir ücret düzeyini talep ediyorlar, hayat pahalılığı altında ezildiklerini, kemerde sıkılacak yer kalmadığını söylüyorlar; köylüler artırılan tarım kredi faizlerinin indirilmesini, esnaf ve sanatkârımız KOBİ'lere destek verilmesini istiyorlar; ama, Hükümetin bunlara kulağı tıkalı.

MUSTAFA YÜNLÜOĞLU (Bolu) – Copluyorlar, copluyorlar.

İSMAİL ÖZGÜN (Devamla) – Millet, yüksek enflasyon altında ezilirken, siz, hâlâ kendi kendinize "enflasyonu halledeceğiz, istikrarı getireceğiz" diyorsunuz. Sizin bu enflasyonu aşağı çekme hedefiniz, yalnızca, personel ödeneklerini kısmak, yatırımları azaltmak için kullandığınız inandırıcı olmayan bir gerekçedir. Eğer siz enflasyonu indirmekte kararlı ve samimi iseniz, bir defa, işverenler, çalışanlar ve devlet arasında bir sosyal kontrat oluşturmalısınız; bütçe açıklarını kapatmalısınız; uzun vadeli, iki yıllık, üç yıllık bütçeler yapmalısınız; üretim ve yatırım üzerindeki vergi yükünü düşürerek, vergiyi tabana yaymalısınız; ama, siz, bu derme çatma halinizle, dışarıdan bir partinin desteğiyle ayakta dururken, bir vergi konusunda bile kendi aranızda anlaşamazken bu meseleleri nasıl halledeceksiniz, şaşıyoruz.

Değerli arkadaşlar, arkasında halk olmayan hiçbir hükümet başarılı olamaz. Arkasında halk desteği olmayan, zorlama bir hükümetin, Türkiye'nin temel meselesi olan ekonomide bir şeyler yapması, boşuna hayalden ibarettir. Siz, bu millete bir iyilik yapmak istiyorsanız, geliniz, sandığı bir an evvel vatandaşın önüne koyunuz. Millet de sizden bunu beklemektedir. (RP sıralarından alkışlar)

Değerli milletvekilleri, biliyorsunuz, geçtiğimiz Hükümet döneminde buradan bir kanun çıkardık; 4208 sayılı Kanun. Bu Kanuna göre, karaparanın denetim altına alınmasını sağlayacak olan Malî Suçları Araştırma Kurulu, 1 Ekimde faaliyete başlayacaktı; ama, gelir gelmez, Kurulun Başkanını ve üyelerini görevden aldınız, Kurulun çalışmalarını ertelediniz ve bu konuda -çok samimi olarak söylüyorum- ciddî bir çalışma yapılamadı. Oysa, bugün, Türkiye'de, kamu finansman açıkları, iç ve dış borçla karşılanmaktadır. Geçen beş aylık süre içerisinde de, 3 katrilyon lira civarında iç borçlanma yaptınız. Türkiye'de "borç vericiler" diye bir grup ortaya çıktı; bunların bir bölümü karapara aklayıcılarıdır, bir bölümü de vergi kaçıranlardır.

Değerli arkadaşlar, vergi deyince, şu ne olduğunu hâlâ bir türlü anlayamadığımız vergi tasarısına da değinmeden geçemeyeceğim. Şunu açıklıkla söyleyeyim ki, bu vergi tasarısında, mutlaka, vergi adaletini sağlamaya yönelik mekanizmaların bulunması gerekir. Vergi sistemi, basit, uygulanabilir ve hazine için verimli olmalıdır. Aynı zamanda, vergi sistemi, ekonomik gelişmeye de engel olmamalıdır. Bunun yanında, hayat standardı, ortalama kâr hadleri ve geçici vergi uygulamalarının kaldırılmasını içeren maddeler mutlaka tasarıda yer almalıdır. Üretim üzerindeki vergilerin hafifletilmesi, enflasyon muhasebesine geçilmesi gibi hususlar da, mutlaka tasarıda yer almalıdır. Vergi kanunlarında yer alması gereken bir diğer düzenleme de, mükelleflerin alacaklarına gecikme faizi uygulamasının mutlaka getirilmesidir.

Değerli milletvekilleri, Maliye Bakanlığı bütçesi görüşülürken, Maliye Bakanlığının transfer ödeneklerine değinmemek de büyük eksiklik olur diye düşünüyorum. Özellikle, yerel yönetimlere yapılan transferlerde, partizanlık ve yanlı uygulamalar devam etmektedir. Bakın, bir misal vereyim: Balıkesir gibi 200 binin üzerinde insanın yaşadığı bir merkez belediyesine, beş aydan beri bir kuruş yardım yapılmamıştır. Bunu, hakkaniyet ve adalet ölçüleriyle bağdaştırmak mümkün değildir.

İBRAHİM YILMAZ (Kayseri) – Hangi belediyeye yaptınız siz?..

İSMAİL ÖZGÜN (Devamla) – Biz yaptık efendim. Mesela, DSP'nin Balıkesir'de bir belde belediyesi vardı; belediye başkanı talep etti, yardım yaptık. (RP sıralarından "yaptık, yaptık" sesleri) Önemli değil; ne kadar istediyse onu verdik.

BAŞKAN – Sayın Özgün, sürenizi siz kullanın lütfen.

İSMAİL ÖZGÜN (Devamla) – Bu yetmiyormuş gibi, bir de, bir genelgeyle, başta İstanbul, Ankara, İzmir Belediyeleri olmak üzere, bazı belediyelerin gelirlerine yeni kısıtlamalar getiriyorsunuz. Bu yanlışlıktan lütfen dönünüz.

Değerli milletvekilleri, umuyoruz ki, Türkiye yönetimi, daha çok borçlanmak ve rantiyeye daha çok kaynak aktarmaktan başka bir şey düşünmeyen insanların elinde uzun süre kalmamalıdır; çünkü, böylesine çarpık bir yapıya sahip bütçeyle ne istikrar olur ne hakça paylaşım olur ne de büyüme olur.

Değerli arkadaşlar, bu duygu ve düşüncelerle, 1998 yılı bütçesinin, Türk ekonomisini iflasa götürmemesini diliyor ve hepinize saygılarımı sunuyorum. (RP ve DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Özgün, teşekkür ediyorum.

Sayın milletvekilleri, grup görüşmelerinin tamamlanmasına kadar süre uzatımını oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Refah Partisi Grubu adına, ikinci sırada, Sayın Saffet Benli; buyurun. (RP sıralarından alkışlar)

RP GRUBU ADINA SAFFET BENLİ (İçel) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 1998 yılı Maliye Bakanlığı bütçesi ve gelir bütçesi üzerinde, Refah Partisi Grubu ve şahsım adına söz almış bulunuyorum. Bu münasebetle, Yüce Meclisi ve televizyonları başında bizleri izleyen aziz vatandaşlarımızı saygıyla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, bugün, 24 Aralık 1997. Genel seçimlerin üzerinden tam 2 yıl geçti. Bu 2 yıl içinde, 53, 54 ve 55 inci Hükümet dönemlerini yaşadık ve yaşıyoruz.

Yoğun bir çalışmadan sonra, bütçe görüşmelerinin sonuna yaklaştık. Cumhuriyet kurulalı yetmişdört yıl geçti ve bu süre içinde tam 55 hükümet kuruldu. 60, 70, 80 müdahalelerini ve tek partili iktidar dönemlerini bir tarafa bırakacak olursak, hükümetlerin ömrü, ortalama 1 yılın altındadır. Siyasî istikrarın olmadığı dönemlerde, ekonomik istikrardan bahsedilemez. Bu münasebetle, şimdi, 1998 yılı, 55 inci Hükümetin bütçesine, yani, gelirlerine ve harcamalarına bir göz atalım:

Gelirler:

1998 malî yılı konsolide bütçe gelirlerinin; 8 katrilyon 900 trilyon lirası vergi gelirlerinden, 702 trilyon lirası vergidışı normal gelirlerden, 1 katrilyon 158 trilyon lirası özel gelirler ve fonlardan, 40 trilyon lirası katma bütçeli kuruluşların gelirlerinden oluşmakta ve bütçe açığının 4 katrilyon, büyüme hızının da yüzde 3 olacağı tahmin edilmektedir.

Değerli milletvekilleri, transfer ödeneklerine baktığımızda; 5,9 katrilyon lirası iç ve dış borç faiz ödemelerine; 1,4 katrilyon lirası sosyal güvenlik kuruluşlarına, yani, Emekli Sandığı, Bağ-Kur ve Sosyal Sigortalar Kurumuna; 160 trilyon lirası KİT'lere; 350 trilyon lirası fon hizmetlerine; 290 trilyon lirası vergi iadelerine; 200 trilyon lirası tarımsal teşviklere; 100 trilyon lirası da yedek ödeneğe ayrılmıştır.

Değerli milletvekilleri, harcamalar kısmına baktığımızda -rakamları yuvarlak olarak ve yüzdeler nispetinde açıklamak istiyorum- genel hizmetlere 3 katrilyon 726 trilyon, yani yüzde 25,4; savunma hizmetlerine 1 katrilyon 625 trilyon, yani yüzde 11; eğitim hizmetlerine 1 katrilyon 636 trilyon, yani yüzde 11, 1; sağlık hizmetlerine 392 trilyon, yani yüzde 2,6; borç faizlerine 5 katrilyon 900 trilyon, yani yüzde 39,9; adalet ve emniyet hizmetlerine 463 trilyon, yani yüzde 3,1; karayollarına 214 trilyon, yani yüzde 1,4; tarım orman ve köyişlerine 304 trilyon, yani yüzde 2,1; su işlerine 286 trilyon, yani yüzde 1,9; bayındırlık hizmetlerine 61 trilyon, yani yüzde 0,4; ulaştırma hizmetlerine 34 trilyon, yani yüzde 0,2 ayrıldığı görülmektedir.

Değerli milletvekilleri, bütçe, hükümetlerin aynasıdır. 1998 yılı bütçesi ve programında, asgarî ücreti vergi kapsamı dışında tutacak; çalışanların fon ve vergi yükünü azaltacak; rant, faiz, repo ve her türlü sermaye gelirlerini etkin biçimde vergilendirecek; kayıtdışı ekonomiyi kayıt altına alacak; peşin vergi ve hayat standardı uygulamalarını kaldıracak; kapsamlı, etkin ve adil bir vergicilik anlayışı yer almamaktadır.

Vergi yükünü, yine, bordro mahkûmları, işçiler, memurlar ile küçük esnaf ve sanatkârlar, köylü, çiftçi ve tüketiciler çekecek ve bu kesim ezilmeye devam edecektir.

Bu bütçe, emeği, üretimi ve reel sektörleri dışlayan, rant ve kayıtdışı ekonomiyi özendiren, sağlıksız, dengesiz, verimsiz bir uygulama ortamını geliştirmektedir. Enflasyonu makul düzeylere indirebilecek, ekonomik istikrarı sağlayabilecek, ekonominin üretim ve moral gücünü artıracak, harekete geçirecek; iç barışa güç kazandırabilecek, rekabetçi, emeğe saygılı, çevreye duyarlı; pazar ekonomisi ile teknolojik yapılanmanın ortamını oluşturacak büyüklük, denge, tutarlılık, samimiyet, öz ve vizyondan yoksundur.

Bütçede, yatırımların oranları düşürülürken, faiz ödeme oranları yükseltilmiş ve bir nevi transfer harcamaları bütçesi haline gelmiştir.

Ülkenin yaşadığı bunca sıkıntıya rağmen, israf sayılacak birçok harcamaya devam edilmektedir. Giderek bozulan gelir dağılımı, hızla yükselen açık ve gizli işsizlik, süratle daralan kamu yatırım hacmi ve gittikçe vadesi kısalan iç ve dışborç stokları ülkenin istikbalini karartmaktayken, böyle bir bütçeyle karanlık daha da artacaktır.

Rantiye kesimine her türlü destek ve teşvik, vatandaşa ise zor kış vaat eden bu Hükümetin, bütçe açıklarını kapatmak için zam yapmaktan başka çaresi de yoktur. Zam demek, fakir daha fakir, zengin daha çok zengin demektir.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; müsaade ederseniz, şimdi, 1998 yılında yapılacak olan faiz ödemeleriyle Türkiye'de neler yapılabilirdi, birkaç misalle duruma dikkatlerinizi çekmek istiyorum:

1998 yılı faiz ödemeleri, bütçenin yüzde 40'ı, yani 6 katrilyondur, Türkiye tarihinin rekorudur. Bu hesap yapılırken, 1997 Ağustos ayında dolar 170 bin TL olarak hesaplanmış ve karşımıza 35 milyar 300 milyon dolar çıkmıştır.

Geçtiğimiz aylarda büyük törenlerle temeli atılan Sabancı Üniversitesi ya da Koç Üniversitesi büyüklüğünde bir kampusün bedeli 150 milyon dolar civarında. Her türlü eğitim imkânlarına sahip bu üniversitemizden, 1998 yılı faiz ödemesiyle, 235 adet yapmak mümkündür.

16 derslikli, fizik, kimya, biyoloji laboratuvarı, spor kompleksine sahip bir ilköğretim okulunun maliyeti 750 bin dolar. Bu okullardan tam 47 066 adet yapmak mümkündür.

Üçüncüsünün yapılıp yapılmamasını tartışdığımız Boğaz Köprülerinin ilkinin maliyeti 275 milyon dolar civarındaydı. 1998 yılı faizine ödeyeceğimiz bedelle, birinci Boğaz Köprüsünden tam 128 adet yapabilirdik; üçüncüsünün çevre yollarıyla birlikte 1 milyar dolara mal olacağı Boğaziçi Köprüsünden ise 35 tane inşa etmek mümkündür.

Peki, her dönem tartışılan otoyollardan kaç metre yapabilirdik? Bugün, 1 kilometre otoyol, özelliğine göre, 5 ilâ 7 milyon dolara mal olmaktadır. Biz, 7 milyon dolarlık bir maliyeti esas aldığımızda, 5 042 kilometre otoyol yapabilirdik.

İzmir Limanının tevsi projesiyle birlikte maliyeti 1 milyar dolar olarak hesaplanmış. 35 adet İzmir Limanı yapmak mümkündür.

Cumhuriyet tarihimizin medarı iftiharı Atatürk Barajı, bilindiği gibi, GAP kapsamı içerisinde yer almaktadır ve Atatürk Barajının maliyeti 450 milyon dolardır. O halde, Türkiye'nin sadece 1998 yılı iç ve dışborç faiz ödemeleriyle, 68 adet Atatürk Barajı inşa etmek mümkündür.

Bünyesinde 7 baraj, sulama tünelleri ve Harran Ovası sulama sisteminin de içinde bulunduğu GAP'ın bugünkü proje maliyeti ile 1998 yılı faiz ödemelerinin maliyeti aynıdır.

Değerli milletvekilleri, bir çimento fabrikası, teknolojisine göre, 20 ilâ 40 milyon dolara yapılabilmektedir. Bu da, faiz olarak ödeyeceğimiz bedele karşılık, 882 adet çimento fabrikası demektir.

Tam teçhizatlı ve 60 milyon dolara mal olan modern bir hastaneden 588 adet yapmamız mümkündür.

Örnekleri çoğaltmak mümkün: 100 metrekarelik bir sosyal konutun maliyeti, arsa payıyla birlikte 17 674 dolardır. Bu konutlardan 2 milyon 340 bin adet yapmamız mümkündür; yani, yeni bir İstanbul'un kurulması demektir.

Değerli milletvekilleri, ülke kaynaklarına yeterince önem vermediği açıkça görülen böyle bir bütçenin, halkın beklentilerine cevap vermesi mümkün değildir; zaten böyle bir iddiası ve niyeti olmadığı ortadadır. Bütçeyi uygulayacak Hükümet, kendi içinde kavgalı, güçsüz, tutarsız ve yetersizdir. Kuruluşunda halk desteğinden yoksun olan bu Hükümet, bu bütçeyi uygularken halkın desteğini yanında bulamayacaktır.

ÜLKÜ GÜNEY (Bayburt) – Hep aynı şeyleri söylüyorsunuz, aynı şeyleri...

SAFFET BENLİ (Devamla) – Maliye Bakanlığı bütçemizin milletimize ve çalışanlara hayırlı olmasını diliyor, hepinize saygılarımı sunuyorum. (RP ve DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Benli, teşekkür ediyorum.

Refah Partisi Grubunun üçüncü sözcüsü, Sayın Nezir Aydın; buyurun. (RP sıralarından alkışlar)

RP GRUBU ADINA NEZİR AYDIN (Sakarya) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Refah Partisi adına gelir bütçesi üzerine sözlerime başlarken, Yüce Heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

Yaklaşık dokuz gündür muhtelif bakanlıklarımızın bütçelerini burada görüşmeye devam ediyoruz, bugün de Maliye Bakanlığının bütçesini görüşüyoruz. Genellikle bugüne kadar görüştüklerimiz gider kalemleri üzerineydi, bugün ise Maliye Bakanlığının hem gider hem gelir kalemlerini görüşüyoruz.

Bu arada, ben sizlere, gelir kalemleri üzerinde görüşlerimi belirteceğim; ancak, şunu ifade etmek istiyorum ki, geliri olmayan bir bütçeyle giderin yapılması mümkün olmadığına göre, gider kalemlerinin en önemli noktasını gelir kalemleri oluşturduğuna göre, gelir kalemlerini irdelemek için ayrılan sürenin daha fazla olması -ki, temennim de odur- gerektiği kanaatindeyim.

Değerli milletvekilleri, gelir bütçesini tahlil edeceğiz. Son konuşmacı olmanın hem avantajı hem dezavantajı vardır. Dezavantajı, değerli konuşmacı arkadaşlar, söylenmesi gereken bütün rakamları söylemiş, bütün tahlilleri şu ana kadar yapmış bulunuyorlar. Şimdi ben de, ayrılan süre içerisinde, gelir bütçesinin tahlilini yapacağım; ancak, bu tahlilin daha iyi anlaşılabilmesi için, önce, bu bütçe kanunuyla yetki vereceğimiz 55 inci Cumhuriyet Hükümetinin ve 1998 yılına gireceğimiz şu günlerde Türkiye sathımailinin bir tahlilini yaparak başlamak istiyorum.

Evet, nasıl kurulduğu belli olan, bilinen bir hükümet...

Canı olmayan, heyecanı olmayan; çıkan konuşmacıları bütçelerini savunacakları yerde, ta on yıl öncesine kadar geçmiş yılları anlatmaya kalkan, bütçesini savunamayan iktidar mensupları...

İslam dünyasından ve Avrupa Birliğinden dışlanmış bir hükümet...

Geçim sıkıntısı içinde kıvranan, son istatistiklere göre açlık sınırına dayanmış takriben 25 milyon memleket evladı...

RÜŞDÜ SARACOGLU (İzmir) – Altı ayda mı yapıldı?!

NEZİR AYDIN (Devamla) – Sabahın saat 5'inde ucuz ekmek kuyruklarında sıra beklerken, çeşitli âlemlerde içki içip kafayı bulanların araçlarının altında ezilen insanlar...

İBRAHİM YILMAZ (Kayseri) – Sizin yaptıklarınızı düzeltmek mecburiyetindeyiz ama...

NEZİR AYDIN (Devamla) – Kürsüye laf atacağınıza, lütfen, bunları dinleyin ve ibret alın.

İnsan hakları ve özgürlüklerinin çokça telaffuz edildiği şu günlerde, özgürce okuma hakları ellerinden alınmaya çalışılan, Beyazıt Meydanında, Hacettepe önlerinde bekleyen öğrenciler...

Tüm feryatlarına rağmen dertlerini anlatacak hükümet yetkilisi bulamayan, Ankara'da sandalye üzerlerinde sabahlayan, maaş kuyruklarında ölen emekliler...

REFİK ARAS (İstanbul) – Yeni oldu!..

NEZİR AYDIN (Devamla) – Ülkesine, milletine hizmetten başka amacı olmamasına rağmen "irticacı" diye damgalanan holdingler, şirketler, esnaflar, gazozcular, kebapçılar...

Kendini tek egemen güç gören tekelci bir sermaye...

Hükümet kurup hükümet yıkmaya kalkan, Yüce Milletimizin vekillerine "yüzkaraları" diyerek "yuh" çekebilenler...

İmam hatip okullarını ve Kur'an kurslarını kapattığı, Müslüman milletimizin evlatlarının din eğitimini engellediği için, yılın seçkin devlet adamı madalyasını Yahudi lobilerinden alan bir Başbakan... (RP sıralarından alkışlar)

NECATİ ALBAY (Eskişehir) – Siz, dün hükümette değil miydiniz?!

ÜLKÜ GÜNEY (Bayburt) – Okadar gereksiz konuşuyorsunuz ki... Ne zavallı adamsın!

NEZİR AYDIN (Devamla) – Sizin kimleri memnun ettiğinizi, kimlerin hoşnut olduğunu, bu madalyadan, çok iyi anlıyoruz biz; ama, bu millet size öyle bir madalya takacak ki, onun ağırlığı altında boynunuzu kaldıramayacaksınız!

İBRAHİM YILMAZ (Kayseri) – Size de takacak!

NEZİR AYDIN (Devamla) – Akşam söylediğini sabah değiştiren, çelişkili açıklamalarla birbirleriyle yarışan bakanlar...

ÜLKÜ GÜNEY (Bayburt) – Kahvehane mi zannettiniz burayı!

NEZİR AYDIN (Devamla) – Böyle bir ortamda da, önümüze gelen 1998 yılı bütçesi üzerinde, biz burada fikirlerimizi on dakikada beyan edeceğiz!..

AYHAN GÜREL (Samsun) – Ne fikrin var senin!

NEZİR AYDIN (Devamla) – Kimin ne fikri olduğunu millet biliyor; sizin terbiye ölçünüzü de bu millet çok iyi görüyor!

AYHAN GÜREL (Samsun) – Seninki de belli!

NECATİ ALBAY (Eskişehir) – Bırakıp, kaçıp gittiniz...

NEZİR AYDIN (Devamla) – Sayın milletvekilleri, 1998 gelir bütçesinin kalemlerine, kısaca, şöyle bir bakalım:

Dışticaretten alınan vergileri bir tarafa bırakırsanız, tüm gelirlerinin faizlere ödeneceği, âdeta ipotek altına alınmış bir bütçe görürüz.

Memur, işçi, emekli, çiftçi ve küçük esnafı sıkacak, onların fedakârlıklarını birilerinin kasalarına rant geliri, faiz geliri olarak aktaracak bir bütçe.

NECATİ ALBAY (Eskişehir) – İçborcu siz 4 milyara çıkardınız.

NEZİR AYDIN (Devamla) – Millî gelirden yüzde 24 pay alan ücretliler, toplam vergi gelirlerinin yüzde 52'sini ödeyecekler.

H. AVNİ KABAOĞLU (Rize) – Yediye sekiz ne oluyor?!

NEZİR AYDIN (Devamla) – Kurumlar Vergisinin, vergi gelirleri içindeki payı ise sadece yüzde 9. Bunun anlamı nedir; bunun anlamı şu: Ücret gelirleri üzerindeki vergi baskısı, rant gelirleri üzerindeki baskıdan çok daha fazla olacak.

1997 bütçesine göre, personel ödenekleri azaltılacak, yatırımlar düşürülecek, bunlara mukabil faizler tırmandırılacak.

SSK, Emekli Sandığı veya mal ve hizmet üreten KİT'lere bütçeden para aktarıldığı zaman, birileri Türkiye'de avaz avaz bağırır; bütçenin ilk etapta yüzde 40'ına; ilk etapta diyorum; çünkü, daha hep beraber sonucunu göreceğiz...

İBRAHİM YILMAZ (Kayseri) – Sonuçta hüsrana uğrarsınız.

NEZİR AYDIN (Devamla) – Bütçenin adeta yüzde 40'ına el koyan rantiyecilere nedense ses çıkmıyor!..

Önümüzdeki bütçede, Akaryakıt Tüketim Vergisi yüzde 112 artacak, özel gelir ve fonlar yüzde 153 artacak ve Gelir Vergisi yüzde 110 artış sağlayacak; bunlara karşılık, enflasyon da yüzde 50'ye düşecekmiş!.. Altı aylık süre içerisinde karar alma ve dönme rekoru kıran Hükümetin enflasyon hesabına bu millet nasıl güvensin, biz nasıl güvenelim?!

Sayın milletvekilleri, bakınız, Anayasamızın 10 uncu maddesinde "Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz" denilmektedir. Enflasyonla, memur, emekli, işçi, çiftçi ve dargelirli, kısaca halk yığınlarını ezerek, belirli rant ve sermaye çevrelerini faizle desteklemek, 10'uncu maddeye uymaz. Siz, sokaklara dökülmek mecburiyetinde kalan memurlar, işçiler ve emeklilerin "Türkiye sizinle gurur duyuyor" demesini mi bekliyorsunuz?!

Değerli milletvekilleri, bu noktada, özellikle sol – Demokratik sol veya diğeri- partilere mensup arkadaşlarıma bir hatırlatmada bulunmak istiyorum. Pek anlamak niyetinde değiller ama, dikkatle dinlerlerse belki anlayacaklar. Bakınız, Sayın Aytekin Ertuğrul'un köşe yazısında bir paragraf var; okumuş olmanız gerekir.

NECATİ ALBAY (Eskişehir) – Kim o?..

NEZİR AYDIN (Devamla) – Özellikle, burada, DSP sözcüsü arkadaşımın bir ifadesi oldu; tutanaklardan değil de, konuşması sırasında yakaladığım bir ifadesinde aynen şöyle dedi: "Denk bütçe gibi akıl almaz savlarla ortaya çıkmadık." Aynen böyle dedi.

Şimdi, bakınız, buraya dikkatinizi çekiyorum: "Bütçeler açık yapılıyor. Yani gelirden fazla gider yapılıyor. İşin püfnoktası buradadır. Açık bütçe yapmak TC Anayasasını ihlal etmektir...”

İBRAHİM YILMAZ (Kayseri) – TC değil, Türkiye Cumhuriyeti...

NEZİR AYDIN (Devamla)– “...Türkiye Cumhuriyeti Anayasasını bozmaktır, zarar vermektir. Borçlanmakla, nesillerinizi haksız bir bütçe yükü altına sokmuş olursunuz. Millet böyle bir şeyi istemeyeceğine göre sonuçta egemenliğin kayıtsız ve şartsız millete ait olduğu ilkesini, yani cumhuriyetin en temel ilkesini ihlal etmiş olursunuz.”

Anlamadınız; peki, devam ediyorum: Genelkurmay Başkanlığı yayınları arasında yer alan Atatürkçülük 1. Kitap'ta, açık bütçenin Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına göre yasaklanmış bir eylem olduğunu Atatürk aynen şöyle ifade ediyor, kendi ifadesiyle okuyorum:

"Bugünkü savaşlarımızın gayesi, tam bağımsızlıktır. Bağımsızlığın bütünü ise ancak malî bağımsızlıkla mümkündür. Malî bağımsızlığın korunması için ilk şart bütçenin ekonomik bünye ile orantılı ve denk olmasıdır.

Millî paranın kudretini beynelmilel buhrana karşı yüksek varlığının esaslarını masun bulundurmak başlıca gayemizdir.

Açık bir bütçenin sayısız sakıncalarını iyi bilen TBMM'nin denk bütçe yönünde kesin karar sahibi bulunması, devletin malî ve hatta genel politikası için büyük güvencedir."

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Aydın, 1 dakika efendim...

NEZİR AYDIN (Devamla) – Peki efendim.

BAŞKAN – Bir tek dakika...

Buyurun.

NEZİR AYDIN (Devamla) – Teşekkür ediyorum.

Şimdi, Atatürk'ün söylediklerini, bugünkü anlaşılır, Türkçeyle ifade ediyorum: “Bütçe, ekonomik bünye ile orantılı ve denk olacaktır; paramızın değeri düşürülmeyecektir; tam bağımsızlık amacından sapılmayacaktır; denk bütçe yönünde kesin karar sahibi olunacaktır.”

Şimdi, burada, kim, hangi savlarla ortaya çıkmış, görüyoruz ve Atatürk'ün, 1923-1938, yılları arasında yaptığı 15 tane bütçe vardır; kaç tanesini açık bağlamış, biliyor musunuz siz acaba?!

Değerli milletvekilleri, burada Sayın Hacaloğlu'nun söylediği bir şeyi de ifade etmek istiyorum. Sayın Hacaloğlu diyor ki: "Memurlarımızın durumunu iyileştirmek için önerge veriyoruz, destekleyiniz." Memurlarımızın lehine olan her şeyde varız; bunu, 54 üncü Hükümette ispat ettik; ama, Sayın Hacaloğlu'na şunu söylemek istiyorum...

BAŞKAN – Efendim, saygı sunup... Lütfen... Sayın Aydın...

NEZİR AYDIN (Devamla) – Siz, bir komisyon başkanı seçiminde Hükümeti tehdit ettiğiniz kadar, şu memurların, emeklilerin haklarını savunmada da bu Hükümeti tehdit etseydiniz, bunu almış olurdunuz; şimdi, gelmiş, burada bunu söylüyorsunuz!

Hepinize saygılar sunuyorum; teşekkür ediyorum. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Aydın, teşekkür ediyorum.

Sayın milletvekilleri, gruplar adına yapılan konuşmalar tamamlanmıştır.

HİKMET AYDIN (Çanakkale) – Sayın Başkan, izin verirseniz kısa bir açıklama yapabilir miyim?

BAŞKAN – Buyurun efendim.

HİKMET AYDIN (Çanakkale) – Efendim, az gelişmiş ülkelerde, bütçelerin, içerisinde bulunulan dünyevî konjonktür itibariyle -ki, sanayileşmiş ülkeler de ne yazık ki açık veriyorlar- denk bütçe olmaları mümkün değildir; 54 üncü Hükümetin mensubu olan sayın kardeşlerimiz de aynı yolu izlemişlerdir; bilgilerinize sunuyorum.

TEMEL KARAMOLLAOĞLU (Sıvas) – Sayın Başkan...

BAŞKAN – Siz de buyurun efendim.

TEMEL KARAMOLLAOĞLU (Sıvas) – Denk bütçenin, aslında, normalde, gelişmiş ülkelere, dengeli ülkelere ait olduğunu söylememiz icap eder. Denk bütçesi olmayan her ülke perişan.Amerika bile denk bütçe peşinde koşuyor.

BAŞKAN – Başka konuşacak var mı efendim?.. (ANAP sıralarından "böyle bir usul var mı" sesleri)

Sayın milletvekilleri, bana soruyorsunuz "böyle bir usul var mı" diye; olmadığını siz de biliyorsunuz!

Sabahki çalışmalarımız bu suretle tamamlanmıştır.

Saat 14.30’da yeniden toplanmak üzere, birleşime ara veriyorum.

Kapanma Saati: 13.22
İKİNCİ OTURUM

Açılma Saati : 14.30

BAŞKAN : Başkanvekili Yasin HATİBOĞLU

KÂTİP ÜYELER : Ünal YAŞAR (Gaziantep), Ahmet DÖKÜLMEZ (Kahramanmaraş)

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, 36 ncı Birleşimin İkinci Oturumunu açıyorum.

Sayın milletvekilleri, 1998 malî yılı bütçesi ile 1996 yılı kesinhesaplarının görüşmelerine kaldığımız yerden devam edeceğiz; ancak, bütçe müzakerelerine geçmeden önce, Danışma Kurulunun önerileri vardır; okutup, ayrı ayrı oylarınıza sunacağım.

V. – ÖNERİLER

A) DANIŞMA KURULU ÖNERİLERİ

1. – Kuzeyden Keşif Harekâtına dair Başbakanlık tezkeresi ile Avrupa Birliği dış politika konusundaki genel görüşme (8/15) ve Radyo Televizyon Üst Kuruluna üye seçiminin gündemdeki yerleri, görüşme günleri ve konuşma süreleri ile TBMM’nin 27.12.1997 Cumartesi gününden itibaren çalışmalarına 10 gün ara vermesine ilişkin Danışma Kurulu önerisi

Danışma Kurulu Önerisi

No. 93 24.12.1997

Danışma Kurulunun 24.12.1997 Çarşamba günü yaptığı toplantıda aşağıdaki önerilerin Genel Kurulun onayına sunulması uygun görülmüştür.

Hikmet Çetin Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı

Salih Kapusuz Ülkü Güney

RP Grubu Başkanvekili ANAP Grubu Başkanvekili

Turhan Güven Metin Bostancıoğlu

DYP Grubu Başkanvekili DSP Grubu Başkanvekili

Nihat Matkap Mahmut Yılbaş

CHP Grubu Başkanvekili DTP Grubu Başkanı

Öneriler:

1. Genel Kurulun 25.12.1997 Perşembe günkü Birleşiminde, bütçe görüşmelerinden önce, Kuzeyden Keşif Harekâtına dair Başbakanlık tezkeresinin görüşülmesi ve bu görüşmelerde Hükümet ve gruplar adına yapılacak konuşmaların 10'ar dakika, kişisel konuşmaların 5'er dakika olması önerilmiştir.

2. Türkiye Büyük Millet Meclisinin çalışmalarına 27.12.1997 Cumartesi gününden itibaren 10 gün ara verilmesi önerilmiştir.

3. Genel Kurulun 20.12.1997 tarihli 32 nci Birleşiminde açılması kabul edilen Avrupa Birliği ve dışpolitika konusundaki genel görüşmenin, gündemin "Özel Gündemde Yer Alacak İşler" kısmında yer alması ve Meclis çalışmalarına ara verilmesi nedeniyle, görüşmelerinin, Genel Kurulun 6.1.1998 Salı günkü Birleşiminde yapılması; aynı Birleşimde Radyo ve Televizyon Üst Kuruluna üye seçiminin de yapılması ve bu işlerin sonuçlanmasına kadar çalışma süresinin uzatılması önerilmiştir.

BAŞKAN – Danışma Kurulu önerisi üzerinde söz talebi?.. Yok.

Şimdi, önerileri ayrı ayrı okutup oylatacağım:

Öneriler

1. Genel Kurulun 25.12.1997 Perşembe günkü Birleşiminde bütçe görüşmelerinden önce Kuzeyden Keşif Harekâtına dair Başbakanlık tezkeresinin görüşülmesi ve bu görüşmelerde Hükümet ve gruplar adına yapılacak konuşmaların 10'ar dakika, kişisel konuşmaların 5'er dakika olması önerilmiştir.

BAŞKAN – Öneriyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Diğer öneriyi okutuyorum:

2. Türkiye Büyük Millet Meclisinin çalışmalarına 27.12.1997 Cumartesi gününden itibaren 10 gün ara verilmesi önerilmiştir.

BAŞKAN – Öneriyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Diğer öneriyi okutuyorum:

BAŞKAN – Öneriyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

IV. – KANUN TASARI VE TEKLİFLERİYLE KOMİSYONLARDAN

GELEN DİĞER İŞLER (Devam)

l. – 1998 Malî Yılı Genel ve Katma Bütçeli İdareler Bütçe Kanunu Tasarıları ile 1996 Malî Yılı Genel ve Katma Bütçeli İdareler ve Kuruluşlar Kesinhesap Kanunu Tasarıları (1/669; 1/670; 1/633, 3/1046; 1/634, 3/1047) (S. Sayıları: 390, 391, 401, 402) (Devam)

A) MALİYE BAKANLIĞI (Devam)

1. – Maliye Bakanlığı 1998 Malî Yılı Bütçesi (Devam)

2. – Maliye Bakanlığı 1996 Malî Yılı Kesinhesabı (Devam)

B) GELİR BÜTÇESİ (Devam)

2. – 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/669) (S. Sayısı : 390) (Devam)

3. 1996 Malî Yılı Genel Bütçeye Dahil Kuruluşların Kesinhesaplarına Ait Genel Uygunluk Bildiriminin Sunulduğuna İlişkin Sayıştay Başkanlığı Tezkeresi ile 1996 Malî Yılı Kesinhesap Kanunu Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/633, 3/1046) (S. Sayısı : 401) (Devam)

4. – Katma Bütçeli İdareler 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/670) (S. Sayısı : 391) (Devam)

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, bütçe görüşmelerine kaldığımız yerden devam ediyoruz.

Komisyon ve Hükümet yerlerini aldılar.

Sıra, kişisel söz talebinde bulunan Sayın Miraç Akdoğan'da.

Sayın Akdoğan, buyurun efendim.

Efendim, Maliye Bakanlığı ve gelir bütçesiyle ilgili olarak lehinde söz talebinde bulunmuşsunuz.

Süreniz 10 dakikadır.

MİRAÇ AKDOĞAN (Malatya) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Şüphesiz ki, Maliye Bakanlığı, basitçe, devletin gelirleriyle giderlerini dengeleyen ve bunları idare eden bir bakanlık değildir; çok köklü bir geçmişi ve hayatî derecede önemli işlevi vardır. Hem Maliye Bakanlığı hem de 55 inci Hükümetin bütçesi, genel görünüş itibariyle, bir restorasyon, bir onarım bütçesidir.

Maliye Bakanlığının yanı sıra, bu Bakanlığımızın hazırladığı 1998 bütçesi üzerinde bazı görüşlerimi aktarmak istiyorum.

Üç yıllık orta vadeli programın ilk adımı olan bu bütçe, gerek hedefleri gerek mevcut durumu analizi gerekse getirdiği yeni anlayışla gerçekçi bir bütçedir. Hepimizin bildiği gibi, 54 üncü Hükümetin büyük iddialarla ortaya attığı denk bütçe vaadi tutmamış, daha altıncı ayda açık 700 trilyon olmuş; bu açık, kasım ayı itibariyle 1,2 katrilyona ulaşmıştır.

Kısacası şunu söylemek istiyorum. Bütçe, ciddî bir iştir; pembe vaatleri, hayalî kaynak paketlerini kaldırmaz. Çünkü, rakamların ve gerçeklerin, bazen insanı yalancı çıkarma gibi bir durumu vardır.

Hükümet, önümüze, gerçekçi, makul bir bütçe sunmuştur. Bütçenin hedeflerine geçmeden önce, bir noktanın altını çizmek ihtiyacını hissediyorum. Biliyorsunuz ki, 55 inci Hükümetin en büyük hedeflerinden biri, enflasyonu düşürmektir. Çağımızda, enflasyon, bir milletin en büyük düşmanıdır. Çalışan kesimlerin, toplumun büyük çoğunluğunun uğrayabileceği en büyük haksızlık, adaletsizliktir; toplumsal dokuyu parçalayan, toplumun temel değerlerini yerinden eden, ahlak ve faziletleri çürüten bir virüstür. Geniş kitlelere seçim rüşveti veren siyasetçilerin, çürümeden ve yozlaşmadan siyasal ve ekonomik çıkar umanların, tüm topluma ödettiği ağır bir bedeldir enflasyon.

Sayın milletvekilleri, enflasyon, kader değildir. Gelişmekte olan bir ülkenin, ekonominin, doğal sonucu da değildir; hele hele, bizdeki gibi, yıllardır üç haneli rakamları zorlayan bir enflasyon söz konusu ise.

Enflasyonun en büyük sorumlusu, popülizmdir; popülist siyaset güden, halkı kandıran, pembe hayallerle onları avutan siyaset anlayışıdır. İşte, 55 inci Hükümet, popülizme karşı, gerçekçiliği getiren bir Hükümettir. Bu açıdan, 55 inci Hükümetin 1998 bütçesi, tarihî bir öneme sahiptir; üç yıllık bir program çerçevesinde, enflasyonun tek haneli rakamlara indirilmesi, Türkiye'nin, 2000'li yıllara girerken, modern toplumlar arasına girmesini sağlayacak önemli bir unsurdur.

Sayın milletvekilleri, enflasyonun düşürülmesi, elbette, sadece bütçeyle mümkün değildir; ancak, iyi bir bütçe, hükümetin kararlılığını ve gerçekçiliğini gösteren önemli bir işarettir. Vergi reformu, sosyal güvenlik reformu, malî sektör reformu, mahallî idare gelirleri reformu, özelleştirme ve idarenin yeniden organizasyonu gibi yapısal reformlarla desteklenmediği müddetçe, bütçenin, enflasyonla tek başına mücadele etmesinin imkânı yoktur. 55 inci Hükümet, bu reformlarla ilgili kanun ve düzenlemeleri, Meclis gündemine peşpeşe getirmektedir. 1998 bütçesi, bu reformlarla desteklendiğinde, Türkiye'nin önü ciddî bir biçimde açılmış olacaktır.

Değerli milletvekilleri, enflasyonla mücadele, ister istemez, bütçenin belli noktalarda kısılmasını gerektiriyor. Bizim "ayağını, yorganına göre uzat" diye bir atasözümüz vardır; işte, 1998 bütçesi, böyle bir bütçedir. 55 inci Hükümetin, bu gerçekçi tutumu, devletin, sosyal yükümlülüklerini, sorumluluklarını göz ardı ettiği anlamına gelmez; bu anlayışla, eğitim için yapılan harcamalarda, büyük bir artış sağlanmıştır; 410 trilyon lirayla eğitim yatırımları, 1998 konsolide bütçe yatırımları içinde yüzde 41'e ulaşmaktadır; bu, 55 inci Hükümetin eğitim seferberliği konusunda ciddî bir kanıttır. Keza, sosyal güvenlik kurumlarına, bu sene içinde, 1,4 katrilyon lira dolayında aktarma yapılacaktır. Bunun yanında, savunma ve güvenlik harcamalarında kısıntı yapılmamış, aksine, önemli artışlar da sağlanmıştır.

Türkiye'de, ilk defa, 1998 bütçesiyle, koşullu yatırım yapma taahhüdü gerçekleştirilmektedir. Enerji santralları ve Telekom hisselerinden elde edilecek özelleştirme gelirlerinin 400 trilyon lirasının yatırımlara tahsis edilecek olması, yatırımları olumlu etkileyecek bir karardır.

Sayın milletvekilleri, her bütçe döneminde, üzerinde, en çok konuşulan konu, personel harcamalarıdır; çünkü, bazıları tarafından, memur ve işçiler, önemli bir oy deposu olarak görülür. Bu anlayışla, kaynağı olmadan, bugün kaşıkla verilip yarın -enflasyonla- kepçeyle alınan zamlara davetiye çıkarılır; hükümetin verdiği zam yetersiz bulunur; çünkü, popülist siyaset bunu gerektirir. Ancak, değerli arkadaşlarım, 55 inci Hükümet, halkı kandırmaya yönelik bu popülist uygulamaya dur demektedir. 1998'in ilk altı ayı için yüzde 30 olarak öngörülen zam, elbette, yeterli değildir; ama, mevcut durum ve kaynaklar, buna izin vermemektedir. Enflasyon yüzde 50'ye düştüğünde -yılın ikinci yarısında- ücretler, reel olarak, işçiyi, memuru enflasyona ezdirmeyen bir noktaya çekilmiş olacaktır. Hangi siyasetçi, hangi hükümet, memuruna, işçisine, daha iyi ücret, daha iyi yaşam koşulları sunmak istemez ki; ama, gerçekçi, sağlam kaynağı olmayan ücret zamları, vatadaşa yapılan bir iyilik değil, maalesef, kötülüktür; çünkü, yükselen enflasyonla verilen tüm artışlar geri alınmaktadır. Çözüm, enflasyonu düşürmek, faiz-borç kısır döngüsünü kırmak, kamuya, sağlam, dengeli gelir elde etmektedir. Bunları yapmadan, işçiye, memura her yıl yüzde 100 zam yapmanız bile fayda etmez. Topluma karşı sorumluluk duyan, gerçekçi politika bunu gerektirir. Hükümet de, kendisine siyasal olarak risk getirse bile, hepimizin geleceği için, bu konuda kararlı davranmaktadır.

Değerli milletvekilleri, 55 inci Hükümetin 1998 bütçesi, mahallî idarelere 1,3 katrilyonluk kaynak aktarımı öngörmektedir; bu, önemli bir aktarımdır. Ancak, mahallî idare gelirleri reformu yapılmadan, siz, genel bütçeden istediğiniz kadar aktarma yapın, meseleyi çözemezsiniz. 55 inci Hükümet, işte, bu yapısal değişimi de gerçekleştirmeye aday bir Hükümettir.

Sayın milletvekilleri, vergi reformu, Türkiye'nin, en acil, en öncelikli konusudur. Maliye Bakanlığımızın, bu konuda yaptığı hazırlıklar son derece yerindedir. Bu vergi politikası, anti enflasyonist bir karakter taşımakta, vergi yükünü, ekonomik kesimlerin, millî gelir içerisindeki paylarıyla orantılı bir şekilde, adil olarak dağıtma ve gelir idaresinin yeniden yapılandırılması temelleri üzerine kurulmuştur. Ayrıca, kayıtdışı ekonominin vergi sistemi içine alınması ile herkese vergi numarası uygulamasına geçilmesi de, olumlu bir diğer noktadır.

Değerli milletvekilleri, bütçe uygulamalarının çağdaş bir yapıya kavuşturulması, Maliye Bakanlığının temel hedeflerindendir. Bu amaçla, bir kamu malî yönetim projesi yürütülmeye başlanmıştır. Bu projeyle, devletin malî örgütü, elektronik ortama aktarılarak, zaman kaybı ortadan kaldırılabilecektir. Ayrıca, klasik maliye bakanlıklarına özgü fonksiyonların yanı sıra, Maliye Bakanlığımız, Hukuk Başmüşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğü aracılığıyla, devletin hukuk danışmanlığını da sürdürmektedir. Bu sayede, Maliye Bakanlığının, devleti, vatandaşına karşı savunan değil; devletle vatandaş arasındaki ihtilafları asgariye indiren bir kurum haline geleceğine inanıyoruz.

Değerli milletvekilleri, Bakanlığın en önemli adımlarından birisi de komple Vergi İdaresi Otomasyon Projesidir. Söz konusu projeyle, artık, vergiyi, tozlu dosyalarda değil, en hızlı bilgisayar ortamında yürütme olanağına kavuşturacağız. Ayrıca, yurdumuzun dört bir yanına dağılmış bulunan taşınmaz mallarla ilgili gerekli işlemleri yürütmek ve haksız kullanımları engellemek...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Akdoğan, sözünüzü tamamlamanız için 1 dakika eksüre veriyorum efendim; buyurun.

MİRAÇ AKDOĞAN (Devamla) – ... kira bedellerinin günün rayiçlerine göre saptanmasını sağlamak amacıyla sürdürülmekte olan Millî Emlak Otomasyon Projesi bir diğer olumlu noktadır.

Denetim elemanlarının sayısı, hepinizin bildiği gibi, son derece yetersizdir ve denetim elemanlarının sayısı 2 bin dolayındadır. Maliye Bakanlığının, vergi sistemimizi, sadece yasalarla değil, personeliyle de daha etkin ve verimli hale kavuşturmak gayesiyle, azamî beş yılda, 5 bin denetim elemanı sayısına ulaşmayı hedeflemesi, bir başka olumlu karardır.

Maliye Bakanlığımızın, üzerine düşen görev ve sorumlulukları en iyi şekilde yerine getirmeye çalıştığı kanaatindeyim. Bu vesileyle, Sayın Bakanımızı ve arkadaşlarını, çalışmalarında başarılar dileyerek yürekten kutluyorum.

1998 yılı bütçelerinin, ülkemize ve milletimize hayırlı olmasını diliyor, Yüce Meclisi saygıyla selamlıyorum. (ANAP ve DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Akdoğan.

Sayın Bakan, söz talebiniz var mı efendim?

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Var efendim.

BAŞKAN – Maliye Bakanı Sayın Temizel; buyurun. (DSP ve ANAP sıralarından alkışlar)

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı üzerindeki görüşmelerin son gününe geldik. Her yıl olduğu gibi, Maliye Bakanlığı ve gelir bütçesi de, yine, sanki, bütçenin geneli üzerindeki görüşmeler devam ediyormuş şeklinde bir hava içerisinde geçti.

Bakanlığımıza yönelik olarak, özellikle, Bakanlık faaliyetlerimize yönelik olarak, eleştiriler yok sayılacak kadar sınırlı ölçülerde kaldı. Bunu, kariyer ve liyakat esasına göre kurulmuş yapısını koruyan Bakanlığımız için sevindirici bir durum olarak algılıyoruz.

Bakanlıkla ilgili iki somut eleştiri ise, yine, bir eski Sayın Maliye Bakanı tarafından dile getirildi; ancak, bunlar, direkt olarak, benim şahsıma yönelik eleştirilerdi. Bunlardan birincisi, Maliye Bakanlığı birimlerinde hediye paketleri dolaşımını yasaklayarak, Maliye Bakanlığı bürokratlarını rencide ettiğim şeklindeki bir eleştiriydi. Değerli arkadaşlar, biz, yayımladığımız genelgede arkadaşlarımızın bu konudaki hassasiyetini göz önünde bulundurarak, bu kararı aldığımızı belirttik. Bakanlık içerisinde, içinde ne olduğu belli olmayan, yaldızlı kâğıtlarla kapatılmış hediye paketlerinin dolaşması, bizi rencide ediyordu; başkalarını rencide etmiyorsa, onu bilemem; ama, bizleri rencide ettiği için onları fizikî olarak da yasaklama gereği duyduk. (DSP, ANAP ve DYP sıralarından alkışlar)

SAFFET ARIKAN BEDÜK (Ankara) – Bizi de rencide ediyordu.

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (Devamla) – İkinci eleştiri ise, direkt olarak kariyerime yönelik olarak yapıldı. Sayın Bakan, maliye kökenli bakanların başarılı olamayacaklarını Türkiye Büyük Millet Meclisi kürsüsünden ilan ettiler. Yaşamının 27 yılını maliyeye vermiş; dolayısıyla da, Maliye Bakanlığında başarılı olunamazmış; olabilir değerli arkadaşlar. Maliyeci ve ekonomist olmak yerine sosyal hizmet uzmanı olarak başarılı olunuyorsa, elbette, ona saygımız var. (DSP ve ANAP sıralarından alkışlar) Türkiye Büyük Millet Meclisinde her kariyerden gelen değerli milletvekili arkadaşlarımız, her bakanlığı gereği gibi yerine getirirler; dolayısıyla da, kariyerlerine göre de, ne başarısızlıkları ne de başarıları önceden tescil edilemez. Bu durumu, zaten, televizyonları başından bizleri izleyen halkımız kesin olarak değerlendirir, bundan sonra da, sayın başbakanlar hükümet kurarken, umarız ki, bu tarihsel değerlendirmeyi de göz önünde bulundururlar.

Değerli arkadaşlar, bu iki eleştiri, direkt olarak şahsıma yöneldiği için yanıt vermek zorunda olduğum iki eleştiri idi; ancak, böyle bir eleştiriye yanıt vermek için huzurunuzu işgal ettiğim için de sizlerden özür diliyorum.

Değerli milletvekilleri, halbuki, Maliye Bakanlığının çalışmalarıyla ilgili olarak bu kürsüden çok değişik değerlendirmelerin yapılmasını, özellikle, Maliye Bakanlığında sürdürülen çalışmalarla ilgili olarak değerli milletvekillerinin katkılarını almak isterdik ve bu eleştiri ve önerilerden yararlanmak suretiyle de yürüttüğümüz çalışmalara, daha mükemmel halini vermeyi arzu ederdik.

Örneğin; Bütçe ve Malî Kontrol Genel Müdürlüğümüzün kamu malî yönetim projesinin değerlendirilmesini isterdik. Kamu yönetimindeki parçalanmışlıktan kaynaklanan koordinasyon noksanlığı ve farklı rakam üretimlerinin ortadan kaldırılacağı, dolayısıyla, kamuda idarî reformun altyapısını oluşturacak bu projenin burada değerlendirilmesini gerçekten çok arzu ederdik.

Buradan, kamuda gerçek anlamda tasarruf sağlayacak Taşıt Yasası ile ilgili çalışmalara, Kamulaştırma Yasası ile ilgili çalışmalara, Devlet İhale Yasasıyla ilgili çalışmalara ilişkin değerlendirilmelerin yapılmasını ve Maliye Bakanlığına önerilerde bulunulmasını isterdik.

Yine aynı şekilde, saymanlıklarla yaptığımız reorganizasyon çalışmalarının, Tasfiye İşletmeleri Genel Müdürlüğünde yaptığımız yeniden yapılanmanın değerlendirilmesini isterdik.

Yine, devlet ile yurttaş arasındaki ihtilafların asgariye indirilmesi konusunda yaptığımız çalışmaların, özellikle, idarenin haksız olarak yurttaşları mahkeme kapılarında süründürmesine yönelik olarak davalardan çekilmeye ilişkin çalışmalarımızın değerlendirilmesini isterdik ve bunların ötesinde, özellikle de, kamu taşınmaz mallarının ekonomiye kazandırılması konusunda Millî Emlak Genel Müdürlüğümüzle yapmış olduğumuz çalışmaların değerlendirilmesini isterdik. Biz, kamu taşınmaz mallarının sadece korumak amacıyla üzerine kapanılarak korunamayacağını çok net olarak gördük, dolayısıyla da, bunların ekonomiye kazandırılması konusunda gereken bütün çabaları göstermeye başladık. Olayların arkasından gitmek yerine, olayların önüne geçmek ve onları yönlendirme konusunda somut çabalar göstermeye başladık. Bu çerçevede, yatırımcılara arazi ve arsa tahsisi; devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin ağaçlandırılarak, ekonomiye kazandırılması; özellikle, erozyonla mücadele konusunda Türkiye'nin karşı karşıya kaldığı koşulları göz önünde bulundurarak, devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden başlamak üzere, tüm hazine arazilerinde, gerek kültür bitkileri gerek sanayi bitkileri üretimini teşvik etmek amacıyla, bu tür yerlerin bedelsiz olarak veya sembolik bedellerle, buraları ağaçlandıracak olanlara tahsisine olanak tanıyan işlemlere başladık.

Bütün bunların hepsinin değerlendirilmesi, elbette ki, Maliye Bakanlığının bu konuda yapacağı çalışmaları daha da net olarak yönlendirebilirdi. Yine, bu çalışmalar kapsamında, yıllardır kangren haline gelmiş arsa sertifikası sorununa çözüm getirdik ve arsa sertifikası sahiplerinin, arsalarının kuraları çekilmeye başlandı ve verilmeye başlandı.

Değerli arkadaşlar, emeklilik hizmetlerinin yürütülmesine yönelik çalışmalar, toplumda çok büyük ölçüde takdir topladı; ancak, belki unuttuğumuz şeyler vardı, onlar dile getirilebilirdi, eksikliklerimiz dile getirilirdi, onlara da katkıda bulunurduk; fakat, bunların hiçbiri yapılmadı. Buna karşılık, konuşmamın başında da belirttiğim gibi, bütçenin geneli üzerindeki konuşmalarda yapıldığı gibi, bütçenin belirli özellikleri üzerinde duruldu.

Değerli milletvekilleri, gerçekleri gözardı ederek, bir durumun sorumluluğunu hiç de hak etmeyenlerin üzerine yıkmak veya yıkma çabası içerisinde olmak, hakkaniyetle bağdaşmaz. (DSP ve ANAP sıralarından alkışlar) Yapılanlar elbette eleştirilir; ama, bu eleştirilerin de bir hakkaniyete, bir doğruya dayanması gerekir.

İster Maliye Bakanlığı bütçesi olsun ister gelir bütçesi olsun isterse bütçenin geneli üzerinde olsun, bir konu sürekli olarak toplumun gündemine getirildi; o da, 1998 yılı bütçesinin bir faiz ve rant bütçesi olduğuydu. 1998 yılı bütçesinin bütün dengelerini değiştiren, dolayısıyla, çalışana gereği kadar ödemede bulunmamızı engelleyen, yatırımlara yeteri kadar kaynak aktarılmasını engelleyen unsurun, borç faizleri ödemeleri olduğunu bizler de biliyoruz, sizler de biliyorsunuz, toplum da biliyor; ama, sadece 1998 yılı bütçesi mi rant bütçesi veya faiz bütçesiydi; ya da, 1998 yılında alınacak borçlar için mi 5,9 katrilyon lira faiz ödeneği 1998 yılı bütçesinin içerisine konuldu.

Değerli arkadaşlarım, defalarca tekrar edildi, devletin devamlılığı vardır. Devlet, eğer sağlıklı finansman kaynakları yaratamamış, bütün harcamalarının hepsini borçla finanse etmeye başlamışsa ve bundan da bir faiz yükümlülüğü doğmuşsa, izleyen yıl bütçesini yapan hükümetler, bu faiz ödemelerini ödemek zorundadırlar. Sizler, vergi gelirlerimiz yetmiyor diye kamu görevlilerinin maaşlarını ödememezlik edebilir miydiniz; edemezdiniz, bizler de edemeyiz. Daha önceden devletin, yerine getirmek için söz verdiği yükümlülükleri, paramız yok, vergi toplayamıyoruz diye yerine getirmemezlik edebilir miydiniz; edemezdiniz, bizler de edemiyoruz; işte, o nedenle de devlet borçlandırılmış. Buna yönelik olarak da, özellikle gelir bütçesiyle ilgili konuşma sırasında belirteceğim bazı önlemleri de Meclisin huzuruna getirmeye çalışıyoruz.

Değerli arkadaşlar, şimdi, sürekli olarak bir borç yükü ve bir rant bütçesinden söz ediliyor. Bu rant bütçesindeki borç yükü nedir ve nereden gelmiştir, bunu, bir defa daha huzurlarınızda tekrar etmek istiyorum: 1996 yılının haziran ayı itibariyle, yani, 54 üncü Hükümet kurulduğu zaman devletin içborç yükü 2,2 katrilyon liraydı; Haziran 1997'de, yani, 55 inci Hükümet kurulduğu zaman devletin içborç yükü 4,2 katrilyon liraydı, 2 katrilyon lira artmış; niye arttığını biraz önce belirttim. Hiç kimse, keyfi için, oturup da, birilerine faiz ödemez bütçesinden. Elbette ki, yapısal değişiklikler ve bazı düzenlemeler yapılmamıştı. Sürekli olarak bütün konuşmalarımda bir gerçeği daha dile getirdim; 54 üncü Hükümetin en başarılı uygulamalarından bir tanesi de, borç vadelerinin uzatılması konusunda gösterdiği gayret idi ve iyi bir gayretti üstelik de. O nedenle de, 1997 yılı içerisindeki faiz ödemeleri düşük oldu; ancak, borç vadelerinin uzaması sonucunda, borçların 1998 yılına taşınması nedeniyle de, bu borçların faizlerinin ödemesi 1998 yılı bütçesine kaldı.

Şimdi, bu gerçeği gözardı ederek, 1998 yılı bütçesi hakkında, sürekli "rant bütçesidir, siz rantiyeye ödüyorsunuz" demek, rakamsal olarak doğrudur; ama, hakkaniyetle bağdaşmaz; hakkaniyetli değildir, doğru değildir ve bizler de, rant bütçesini savunmak için bu kürsüyü işgal etmiyoruz. (DSP ve ANAP sıralarından alkışlar)

İSMAİL İLHAN SUNGUR (Trabzon) – 3-4 aylık borçlanma yapıyorsunuz ama...

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (Devamla) – Değerli millletvekilleri, kısa vadeli borçlanma, 1997 yılı bütçesinin bir özelliğinden kaynaklandı. 1997 yılı bütçesi denk olarak bağlandığı için ve 33 üncü maddesine de, sadece, bütçe ödeneklerinin üçte biri oranında borçlanma yetkisi tanındığı için, yılı içerisinde uzun vadeli borçlanma imkânı yasal olarak kalmadı; ondan dolayı bunlar yapıldı. Dolayısıyla, bütçeler hazırlanırken, ekonominin bütün dengeleri göz önüne alınarak, neyle karşılaşacağımız bilinseydi, büyük bir ihtimalle, Türkiye, şu anda da, 12 aylık veya 13 aylık borçlanmalar yaparak devam ediyor olabilirdi; ama, bütün bunların hepsinin hesaplanmaması, sadece ve sadece, bütçeye 5,9 katrilyon lira faiz ödeneği koydu diye, bu bütçenin ve özellikle bu bütçeyi yapanların “rantiye” diye suçlanmasının hakkaniyetle bağdaşmadığını, doğru olmadığını, bir defa daha huzurlarınızda tekrar etmek istiyorum. (DSP ve ANAP sıralarından alkışlar)

Değerli milletvekilleri, 1998 yılı bütçesinin bir istikrar bütçesi olduğunu ve bu istikrar bütçesinin de uygulanacak bir istikrar programının sadece bir adımı olduğunu her fırsatta dile getirdik. Bir istikrar programının varlığı, aslında, yazılmış, çizilmiş ve yürürlüğe konulmuş bir programla da olacağı gibi, daha program hazırlanırken yapılacak bazı uygulamalarla da olur. Bunun içerisinde, bir vergi reformunun olacağını, bir sosyal güvenlik reformunun olacağını, mahallî idare gelirleri yasasının olacağını, idarenin yeniden yapılanacağını, bu kürsüden defalarca dile getirdik. 1998 yılına geldiğimizde, bu konularda atılmış herhangi bir somut adımımız yok.

Gelir bütçesiyle ilgili konuşmalar yapan arkadaşlarımızın hepsi, vergi gelirlerinin şu andaki yetersizliğinden bahsettiler; dolayısıyla da, gerekli vergiyi toplayamayan hükümetlerin, sürekli olarak, bütçelerini faiz bütçesi olarak bağladıklarını ve dolayısıyla, vergi yerine borç almak suretiyle, devletin de, ülkenin de geleceğinin ipotek altına alınacağını dolaylı olarak belirttiler.

Şimdi, eğri oturup, doğru konuşalım, şu anda, Türk vergi sisteminden memnun olan bir Allah'ın kulu var mıdır; bir Allah'ın kulu yoktur. Hiç kimse, kalkıp da "Türk vergi sistemi iyidir; dolayısıyla, bu sistem içerisinde devam edelim" diyemez bu toplumda; hem bu Türkiye Büyük Millet Meclisinin içerisinde diyemez hem de bu toplumda diyemez. Madem, bütün bunların hepsi böyleyse, bu bir gerçekse, o zaman, geçmiş dönemlerde vergiyle ilgili yapılan olaylarla övünmenin manası nedir; bunu kavramakta güçlük çekiyorum. Elbette, birtakım çabalar gösterme içerisine girilmiştir veya birtakım çabalar yapılması konusunda gayretler gösterilmiştir; bu doğrudur. Ancak, Türk vergi sisteminin bütün özelliklerini gözönüne alan kökten bir değişime hiç kimse kalkışmamış, dolayısıyla da, bu olay, sürüne, sürüne, sürüne, işte, rant bütçesi olarak suçlanan bütçeyi bu hale getirmiştir.

Şu anda, Türk vergi sisteminin durumuna bir göz atın. Vergi sistemimizin içerisinde yaşamak mümkün değildir. Niye, vergi sistemimizin içerisinde yaşamak mümkün değildir; çünkü, vergi oranları aşırı derecede yüksektir. Bugün, gerçek kişilerin vergi yükleri, yüzde 64'e kadar çıkmaktadır. 100 lira kazanan bir vergi yükümlüsü, eğer, bir kurumdan kâr payı alıyorsa, bir şirketi varsa, bunun 64 lirasını vergi olarak vermek zorundadır; herhangi bir şekilde, bir yolunu bulup da, bunu göstermemezlik etmezse eğer.

Yine, vergi sistemimiz yaşanılabilir değildir. Niye değildir; çünkü, kazanılmayan gelirden vergi alınmaktadır. Hayat standardı esasından hepiniz şikâyetçisiniz; dolayısıyla, daha yeni işe başlamış ve ne kazanacağını bilmeyen gencecik insanlardan bile, girişimcilerden bile vergi almak suretiyle, onların yaşama atılmasına engel oluyorsunuz.

Yine, aynı şekilde, vergi sisteminin karmaşıklığı, özellikle, tarafsız olmaması, faaliyetler arasında ve sermayenin dağılımı konusunda çok büyük sorunlar yaratmaktadır. Vergi kaçıranın yakalanma olasılığı hemen hemen yoktur, yakalansa bile cezalandırma imkânı bulunmamaktadır.

Bütün bunların hepsi, vergi sistemini, içerisinde yaşanılamaz, içerisinden çıkılamaz bir hale getirmiştir. Bu koşullar altında Türk vergi sisteminin bütün bu özelliklerini ortadan kaldıran bir çalışmanın yapılması kaçınılmazdı; 55 inci Hükümet de bunu yaptı.

Yeni vergi çalışmalarıyla ilgili olarak getirilen en somut eleştiri de bu tür çalışmaların daha önceden bitirilmesi gerektiği, üç gün içerisinde yapılması şeklindeydi.

Değerli arkadaşlar, hiçbir vergi çalışması üç ayda da bitirilmez, dört ayda da bitirilmez. Sağlıklı bir çalışmanın, toplumun tüm kesimleriyle tartışa tartışa, her kesime getirisinin götürüsünün ne olacağına baka baka ve de özellikle, ekonomik ve sosyal yaşamdaki olumsuz etkileri ortadan kaldırıla kaldırıla Türkiye Büyük Millet Meclisine getirilmesi gerekir.

Biz, bir çalışma yaptık ve bunu, Ekonomik ve Sosyal Konseyi oluşturan kitle temsilcilerine sunduk -üstelik sunduğumuz tasarı seçenekliydi de- tartışıldı, dünya kadar öneri geldi, öneriler karşısında, daha önceden planladığımız zaman içerisinde vergi tasarısını Türkiye Büyük Millet Meclisine getiremedik; ama, en geç ocak ayının ikinci hafta başında Türkiye Büyük Millet Meclisine sunacak hale geldik. Demek ki, zamanlama açısından herhangi bir sorunumuz yoktu.

Sayın Hacaloğlu, buradaki konuşmasında “servet beyanını içermeyen bir vergi reformunun, sosyal demokratlar tarafından bir vergi reformu olarak algılanamayacağını” söyledi.

Değerli milletvekilleri, bu, toplumda çok fazla tartışılıyor. Bizim hazırladığımız vergi reform tasarısında, servet beyanı veya servet üzerinden vergi alınmasını içeren hiçbir düzenleme yoktu; ne ilk hazırladığımız zaman vardı, ne de daha sonradan çekildiği için ortadan kalktı, hiçbir zaman konulmadı. Bunun yaparken de -burada tasarıyı bütün ayrıntılarıyla anlatma olanağım yok, saatin nasıl ilerlediğini görüyorum- kuracağımız sistemin, artık, insanların getirip de verdiği beyannameler üzerinden değil, tüm vergi yükümlülerini izleyerek vergi alma anlayışına dönüşten kaynaklandığını da açık açık söyledik. Artık, devletin, insanlara "getir servet beyanını ver" demeye ihtiyacı olmayacak. Devlet, yapacağı örgütlenmeyle, getirdiği yeni sistemle, artık, vergi yükümlüsü olan insanları, getirip beyannamesini vermediği zaman zaten izleyecek ve alabilecek. Türk vergi sisteminin düzeltilmesiyle ilgili olarak iki kavram, slogan olarak sürekli söylendi. Bunlardan bir tanesi, vergi tabanın genişletilmesiydi.

Değerli milletvekilleri, vergi tabanı nasıl genişler? Vergi tabanı, çektiğiniz zaman genişleyecek elastikî bir şey değildir. Vergi tabanı, inceleme oranının artırılmasıyla da genişlemez. İnceleme oranını artırırsanız, sadece, vergi veren mükelleflerin üzerindeki baskıyı biraz daha artırmış olursunuz; hepsi ondan ibaret olur. Vergi tabanı, vergiye tabi olmayan gelirlerin vergi kapsamına alınmasıyla genişler. Bizim getirdiğimiz tasarı, işte bu anlamda bir reformdur. Reformdur; çünkü, gelirin tanımını değiştirmektedir, Gelir Vergisi Kanununun 1 inci maddesini değiştirmektedir ve kaynağı ne olursa olsun, her türlü kazancın vergilendirileceği ilkesini getirmektedir; işte, reform olan budur. Bu yapıldığı takdirde, Türkiye'de, artık, belirli bir miktarın üzerinde kazanç elde edip de vergisini vermeyen hiç kimse kalmayacaktır.

Bu ilke çerçevesinde yapılan düzenlemelerde, hem tutarlılığı hem de toplumun tüm kesimlerinin desteğini almak için toplumsal dengeleri koruya koruya bunun üzerine gidiyoruz.

İkinci önemli olay da; yine, vergi gelirlerinin artırılmasıyla ilgili olarak, kayıtdışı ekonominin kayıt altına alınmasıyla ilgili uygulama gelmektedir. Bu da bir slogan halindedir; "vergi tabanını genişlet, kayıtdışı ekonomiyi kayıt altına al; tamamdır, vergi sorunlarının hepsi çözülecek." Peki, kayıtdışı ekonomi nasıl kayıt altına alınacak?

Değerli arkadaşlar, kayıtdışı ekonomiyi kayıt altına almanın yolu sadece vergi kanunlarında değişiklik yapmak değildir. Kayıtdışı ekonominin kayıt altına alınmasının yolu, ekonomik ve sosyal yaşamı düzenleyen yasaların her birisinde, verginin ulaşabileceği bir anahtar numara yaratmak ve onların bu şekilde düzenlenmesini sağlamaktır. Eğer, ilgili yasalarda –ilgili yasalar yapılırken– belirli bilgilerin, devlet tarafından tutulan veya devletin güvencesi altında tutulan kayıtlara yazılmasını sağlarsanız, işte o andan itibaren, teknolojinin de olanaklarını kullanmak suretiyle, oralara ulaşır, kayıtdışı ekonomi diye bir olayı büyük ölçüde ortadan kaldırırsınız. İşte, vergi reformunun ikinci temel ayağı da budur.

Belirli maddelerde değişiklik yapmak suretiyle veya birtakım aksaklıkları ortadan kaldırmak suretiyle yapılan vergi düzenlemeleri, kesin olarak vergi reformu sayılmaz, doğrudur; ama, gördüğünüz gibi, bu, vergilendirmede ve vergicilikte bir anlayış değişikliği getirmekte, artık kaynağı ne olursa olsun bütün kazançların vergilendirilmesini içermektedir.

Getirdiğimiz düzenleme içerisinde, mevcut vergi yükümlülerinin vergi yüklerini daha fazla ağırlaştırarak, vergi alınmasını sağlayacak bir tek hüküm bulunmamaktadır. Vergi tasarısı, mevcut vergi yükümlülerinin vergi yükünü artırarak vergi almak değil, vergi vermeyenlerin, vergi dışı kalmış kazançlarını vergi kapsamına almak suretiyle vergi hâsılatını artırmayı amaçlamaktadır. Türkiye'nin bu reforma kesinlikle ihtiyacı vardır. Bütün dünya bunu böyle uygulamaktadır, Türkiye de bunu, böyle uygulamak zorundadır. 1998 yılı içerisinde gerçekleşirse, elbette ki, belirli bir getirisi olacaktır. İşte o getiriyle beraber de sürekli rant bütçesi olarak suçlanan bu bütçemizin, rant niteliği, en azından üçte bir oranında azaltılabilecektir. Elbette ki, bütün bunların hepsinin kararı sizlerin elinizdedir ve toplumun desteğindedir.

Değerli milletvekilleri, onun ötesinde, vergi yasalarının, Maliye Bakanlığına ve Bakanlar Kuruluna tanıdığı yetkiler kullanılmak suretiyle gereken düzenlemeler de zaten sürekli olarak yapılmaktadır. 1998 yılında geçerli olacak maktu had ve nispetlerle ilgili olarak, geçtiğimiz günlerde çok ayrıntılı düzenlemeler yapıldı ve üstelik, yıl sonu beklenmeden de -herkes, gerekli hazırlıklarını yapsın, düzenlemelerini ona göre gerçekleştirsin diye- hepsi bir kitap oluşturacak şekilde Resmî Gazetede yayımlandı.

Bu düzenlemelerin içerisinde, özellikle kamuoyuna yansıyan konu, vergi tarifesinin dilimlerindeki artışın, enflasyon oranının altında kalması şeklinde oldu, bu doğruydu. Yalnız, Hükümetimizin bu konuda yasal bir sınırlaması vardı. Yasa, vergi tarifesinin 75 milyon lira olan birinci diliminin ancak 10 kat artırılabileceği hükmünü amirdir. Dolayısıyla, 75 milyonluk tarifeyi, Bakanlar Kurulu, yasa değiştirmediği sürece, sadece 10 kat artırabilir. Nitekim, geçen sene 500 milyon lira olan bu sınır, 75 milyonun azamî 10 katı olan 750 milyon liraya çıkarılabilmiştir. Bizim yaptığımız düzenleme, kesin olarak, enflasyon öyleyken vergi dilimlerini daha düşük düzenleme şeklinde değil, yasanın bize verdiği yetkinin azamîsini kullanmak şeklindeydi ve bunu yaptık; ancak, vergi tasarımızda, bu dilimleri yeniden düzenledik ve bunların, enflasyona uygun olarak artırılmasına da olanak getirdik.

Değerli arkadaşlar, vergi tarifesinde gerçekleştiremediğimiz bu düzenlemeyi, özel indirim miktarlarındaki artışla telafi ettik. Bugün, Bakanlar Kuruluna sevk edilen bir kararnameyle, 1998 yılında uygulanacak olan özel indirim miktarlarını yüzde 200 oranında artırdık. Bu, özellikle ücretlilerin, çalışanların maaşlarında, direkt olarak 1,5 milyon liralık bir artışı ifade etmektedir; yani, 1998 yılında özel indirim miktarının yüzde 200 fazlasıyla uygulanması sonucunda, bütün çalışanların ücretlerinde, ayda 1,5 milyon lira artış sağlanmış olacaktır. Yine, aynı şekilde, vergi tarifesinin değişikliğinden ötürü belirli bir yansıma vardır. Bunlarla beraber, bütçeyle yapılan düzenlemelerin dışında, sadece Bakanlar Kurulu yetkisi kullanılarak yapılmış düzenlemeler sonucunda, 1998 yılı içerisinde, ücretlilerin maaşlarında, ortalama olarak 2 milyon 250 bin lira civarında ilave artış söz konusu olabilecektir.

Değerli milletvekilleri, gelir bütçemizle ilgili olarak yapılan somut eleştirilerden bir tanesi de, 1998 yılı için tahmin edilen vergi gelirlerinin oransal olarak çok yüksek olduğu; dolayısıyla, gerçekçi olmadığı şeklindeydi.

Değerli milletvekilleri, vergi gelirlerimiz, 1997 yılına göre yüzde 95,6 oranında artarak, 8 katrilyon 900 trilyon lira olarak tahmin edildi. Böylece, 1997 yılında yüzde 15,7 olarak gerçekleşen vergi yükü ya da gerçekleşmesi beklenen vergi yükü -hâlâ önümüzde yirmi günümüz var- 1998 yılında yüzde 18,1'e yükseldi; yani, vergi yükü, 1998 yılında -yuvarlak olarak yüzde 16 diyelim- yüzde 16'dan yüzde 18'e yükselecek. Gayrî safî millî hâsılaya oranladığınızda, iki puanlık bir artış, geçmiş yıl performansları göz önünde bulundurulduğunda gerçekleşemeyecek bir olay olarak değerlendirilebilir; ancak, değerli milletvekilleri, iki tane çok somut olayımız var :

Bunlardan bir tanesi, bütçemizin en büyük kalemini oluşturan 5,9 katrilyon lira tutarındaki faiz ödemesi. Bu faiz ödemesi, aynı zamanda bizim gelir bütçemizde bir taraftan da, Gelir Vergisinin matrahını oluşturuyor. Dolayısıyla, şimdiye kadar bunun üzerinden alınmayan vergi, yüzde 12 oranında alındığı takdirde -ki, alınacak 1998 yılı içerisinde- 550 trilyon lira yapmaktadır.

Onun ötesinde, Akaryakıt Tüketim Vergisinde geçen yıl yapılan oran değişikliği nedeniyle, geçmiş yıllardan farklı olarak, 300 trilyon lira civarında ilave bir gelir artışı sağlanacak.

Bu iki artışı, çok somut artışı çıkardığınız takdirde, 1998 yılında, vergi yükü yüzde 1 dolayında, hatta yüzde 0,7 dolayında artmak suretiyle 16,4 olacaktır; dolayısıyla, vergi esnekliğini de 1,1 olarak kabul ettiğiniz takdirde, bizim gelir bütçesi hedefimizin kesinlikle gerçekleştirilebilir, gerçekçi, samimî bir hedef olduğunu çok somut olarak görürsünüz.

Onlar çıkarıldığı takdirde, özellikle, diğer vergiler açısından artışlarımız, ilan ettiğimiz deflatör, büyüme oranı ve vergi esnekliği rakamları dikkate alınarak hesaplanmış, hepsi de çok gerçekçi olarak bütçemizde yer almıştır. Dolayısıyla, bütün bunların hepsi, 1998 yılında gerçekleşecek hedeflerdir.

Ayrıca, sizlerin bilgisine sunmak istediğim bir diğer konu da, 1998 yılında alınacak olan bazı vergilerin 1997 yılı yeniden değerleme oranında artırılarak tahsil edilecek olmasıdır; Motorlu Taşıtlar Vergisi, Taşıt Alım Vergisi gibi vergiler, 1997 yılında ortaya çıkan bu yasa gereğidir; bizim yaptığımız bir olay değil, yasadan kaynaklanan bir olaydır. Yeniden değerleme oranı yüzde 80 olduğundan dolayı, bütün bu vergilerin matrahları yüzde 80 artırılarak tahsil edilecektir. Değerli milletvekilleri, dolayısıyla, bizim ilan ettiğimiz deflatörle direkt olarak bir ilgisi yoktur, bir önceki yıl enflasyonu oranında artırılarak alındığından dolayı da, yine gerçekçi bir rakam olmaktadır.

Bakanlığımız gelir bütçesi içerisinde konuşulmaması gereken; ama vergi gelirleriyle ve vergiyle karıştırıldığı için, sürekli olarak burada dile getirilen bir olayımız daha vardır; oda, Türkiye'nin, karapara aklama suçlarıyla ilgili mücadelesi. Hepinizin bildiği gibi, bu Meclisten, bundan yaklaşık birbuçuk yıl önce 4208 sayılı Yasa çıktı ve Türkiye, karapara aklama faaliyetlerini suç olarak kabul etti.

Değerli milletvekilleri, karapara aklama suçu ayrı bir olaydır, vergi kaçakçılığı ayrı bir olaydır. Karapara aklama suçlarıyla ilgili mücadelenin yöntemleri değişiktir, vergi kaçırmayla ilgili mücadelenin yöntemleri çok farklıdır. Karapara aklama suçlarıyla ilgili olarak, mahkeme kararıyla, suçun varlığını kanıtladığımız takdirde, o karaparanın nemalandırılması da dahil olmak üzere, müsaderesi gerekir. Halbuki, vergiyle ilgili suçlarda ne böyle bir ceza vardır, ne de böyle bir ceza olması gerekir. Karapara aklama suçları ve karapara aklama faaliyetlerinden elde edilen gelirler, uyuşturucudan, silah kaçakçılığından, aklınıza gelebilecek, orada saydığımız bütün suç sayılan fiillerden elde edilen kazançlardır. Dolayısıyla, onlarla mücadelemizi, vergi kaçakçılığıyla veya vergi kayıp ve kaçağıyla ilgili mücadelemizle kesinlikle karıştırmamanız gerekir.

Karaparayla ilgili olarak 1997 yılının ortalarında yapılan; yani tam haziran ayında yapılan yönetmelikte, karaparayla ilgili olarak yapılan mücadelede, 5 milyar lirayı geçen her türlü işlemin Maliye Bakanlığına bildirilmesi şeklinde bir yönetmelik düzenlemesi yapılmış idi. Şimdi, gördüğünüz gibi, vergiyle farklıdır; ama 5 milyar lirayı aşan her işlemi Maliye Bakanlığına gönderin demek, 4208 sayılı Yasaya göre, her işlemde, mutlaka suçtan elde edilmiş bir para şüphesi vardır demektir. Toplumu bu kadar ağır bir töhmet altında bırakamazdınız, teknik olarak da düzenlemesi yanlıştı. Karaparayla mücadele eden ülkelerin hiçbiri, oturup da, otomatik olarak 5 milyar lirayı geçen her şeyi maliye bakanlığı, mali suçlar kuruluna gönderin demez. Burada, suç unsuru olan, içerisinde suç barındıran fillerin, suç teşkil eden fiillerin bildirilmesi şeklindeydi.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Bakan, efendim, lütfen... Süreniz doldu, ben, size 1 dakikalık eksüre vereyim, toparlayın lütfen.

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (Devamla) – Teşekkür ederim Sayın Başkanım.

Nitekim, dün, yönetmeliğimizde değişiklik yapıp, Resmî Gazeteye gönderdik. Bir tebliğle, şüpheli işlemlerin tanımını, ayrıntısıyla yaptık ve ilgili kuruluşlara da "bu, şüpheli işlem tanımının içerisine giren her türlü faaliyeti bize bildirmek zorundasınız" diye, cezaî müeyyidesiyle beraber bildirdik.

Değerli milletvekilleri, 1998 yılı bütçesi, 1998 yılı Maliye Bakanlığı gider bütçesi ve gelir bütçemiz, samimiyet ilkeleriyle, özellikle toplumun bizden beklediği hizmetleri yerine getirebilecek şekilde, büyük bir itinayla, düzenlenmiş ve huzurlarınıza getirilmiş bulunmaktadır. Biz, bu bütçede öngördüğümüz hedeflerin hepsini gerçekleştireceğimiz konusunu sizlere taahhüt ediyoruz ve bunu gerçekleştireceğiz.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Bakan, 1 dakika daha verdim.

Buyurun efendim.

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (Devamla) – Ancak, bu bütçenin, bir istikrar programının ayağını oluşturması açısından, diğer uygulamalarla desteklenmesi konusunda, Türkiye Büyük Millet Meclisinin desteğine, mutlaka, ihtiyaç vardır; bu desteğe, toplumun ihtiyacı vardır. Türkiye, bu düzenlemeleri yapmak zorundadır, buna mahkûmdur. Bunlar yapıldığı takdirde de 1999 yılı bütçesinde, en azından, rant bütçesi tartışmalarının olmayacağını, ben, sizlere taahhüt ediyor, hepinize saygılar sunuyorum. (DSP ve ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Bakan, teşekkür ediyorum.

Bütçenin aleyhinde kişisel görüşlerini ifade etmek üzere, Sayın Bekir Sobacı. (RP sıralarından alkışlar)

Buyurun.

BEKİR SOBACI (Tokat) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Bütçeler, hükümetlerin, ekonomik aktörleri, enstrümanları, toplum kesimleriyle alakalı olarak nasıl kullanacaklarının bir beyanıdır. Bu açıdan baktığımızda, genel olarak, gelir bütçesini, bütçenin soğuk yüzü; gider bütçesini de bütçenin sevecen yüzü olarak tanımlamak mümkündür.

Burada, İktidara mensup arkadaşlarımız konuşurken, bütçenin gerçekçi olduğundan bahsettiler; ama, bütçenin gerçekçi olması, bu tercihlerin yanlış ve zulüm tercihi olmasına engel değildir. Ülkemizin içerisinde bulunduğu şu girdapta, gelinen bu noktanın, bugünün eseri olmadığını biliyoruz, birkaç yılın eseri olmadığını da biliyoruz; ama, buraya çıkan, özellikle İktidarın büyük partisine mensup milletvekili arkadaşlarımız, bazı tarih dilimlemeleri yaparak; 1983-1991 yıllarını yükselme, 1991-1993'ü duraklama, 1993-1997'yi gerileme devri olarak tanımladılar.

Şimdi, arşivler yalan söylemiyor. Sizin sekiz yıllık iktidarınızda, eğer sosyal siyaset ve tarih bilimi, kriterleri yanlış koymadıysa, yükselen devirlerde, yükselen sosyoekonomik değerler olur; sizin o döneminizde yükselen değerler, hayalî ihracat, karapara aklaması ve Ankara'da yüzlerce teşvik vurgunu peşinde koşan bürolar oldu. (RP sıralarından alkışlar) Yine burada, İktidarın büyük ortağı partili arkadaşlarımız, yaptıkları icraatın ülkeyi nasıl bir bunalıma soktuğundan bir türlü agâh olamayan arkadaşlarımız, bu konuşmalarında bahsettikleri sonuçlarla, kendilerini haklı çıkarmaya çalıştılar.

Bu sürece bir göz atmak istiyoruz: 1991'e kadar uyguladığınız yükselme devri politikalarında, daha seçime bir yıl varken, aynadaki görüntünüzden korktunuz ve erken seçime gittiniz. Neticede, yedinci kez gelen bir Başbakan getirdiniz. Ondan sonra oluşan hükümetler de -sosyal demokrat destekli hükümetler- maalesef, o güne kadar devam eden süreci devam ettirdiler ve neticede, 5 Nisanla karşı karşıya geldik; yani, kriz; yani, samanlıkta yangın başladı; ama, semirmiş fareler o samanlığı çoktan terketmişti; yangında enkaz milletin başına çöktü.

27 Mart 1994 mahallî seçimleri ve 24 Aralık 1995 genel seçimiyle, Refah Partisinin önlenemez yükselişini görüyoruz ve olmayacakların denenmesi; Anayol hükümetleri ve daha sonra ülkenin gerçeğiyle karşı karşıya kalınarak teşekkül ettirilen Refahyol ve orada, babanın, evlatlarının canına kasteden bir cinnet süreciyle başlayan, toplumsal cinneti başlatmak isteyen sürecin takipçisi olan insanlar ve kadrolar gördük. Bu süreçte, Türk - İslam düşmanı Bartholomeos'un elini, her christmas'ta hürmetle öpen; ama, şimdiye kadar bir Diyanet İşleri Başkanının elini öpme lütfunda bulunmayan levanten sermayenin ağababaları vardı; bu süreçte, meslek kuruluşlarının başkanları, işçi ve memurun sözde genel başkanları ve mensubiyetine ait kalabalıkları satan genel başkanlar vardı ve bu süreçte, sonuçta, makam, mevki ve rütbelerini, levanten sermayeye kiraya verenler vardı.

Şimdi, bütün bu gelişmelerden sonra, önümüzde bir bütçe var; bir halk düşmanı bütçe, muhteşem bir siyasî meczubiyet ve cinnet tablosu!.. Bu tabloda neler var, bir göz atalım: Bu tabloda yatırım var; konsolide yatırımlar 1 katrilyon lira. Refahyol'un, 1997 yılı bütçesini tenkit ederken, burada konuşan purolu ekonomi sorumlusu "yüzde 8 yatırımı yapsanız ne, yapmasanız ne" diye bahsetti. Şimdi, kulakları çınlasın. Siz, yaşadığımız şu enflasyonla, 1 katrilyon liralık yatırımı yapsanız ne, yapmasanız ne!.. Evet, konuşulanlar, bir gün insanın karşısına çıkar. Bu konsolide bütçeden yatırıma ayrılan 1 katrilyon liralık payda çok enteresan olan şudur: Mahallî idare yatırımları yüzde 20'lik bir oranı tutuyor. Övünerek, gururlanarak söylemek gerekirse, bugün, sadece İstanbul Büyükşehir ve Ankara Büyükşehir Belediyelerinin ve bağlı kuruluşlarının, 1998 yılı bütçelerinde görülen yatırım payı 600 trilyon liradır.

ALGAN HACALOĞLU (İstanbul) – Kimin parasıyla?!

BEKİR SOBACI (Devamla) – Bu bize bir ders olmalıdır. Evet; 1,3 katrilyon, mahallî idarelere katkı var 1998 bütçesinde; ama, size de geçmişte o katkılar yapılıyordu, sosyaldemokrat belediye başkanlarına ve siz, bütçeden gönderilen paraları İSKİ bataklıklarında mahvettiniz. Biz öyle başkanlar biliyoruz ki; mavi gözlerine İstanbul halkını baktırarak, dışarıdan aldığı milyarlarca dolar dış krediyi peşkeş çeken başkanları da biliyoruz. (RP sıralarından alkışlar)

SUHA TANIK (İzmir) – İstanbul o başkanı arıyor şimdi.

BEKİR SOBACI (Devamla) – Şimdi, özel sektör yatırımlarının da tahminleri var programda, aşağı yukarı 10 katrilyon; ama, siz, koyduğunuz ekonomik rakamlarla yüzde 3 büyüme öngörüyorsunuz. Bu büyümelerle, ta başta söylediğiniz, daha 1998 bütçesinin yatırımlarını söylemeden, ekonomi sorumluları kalkıp, 6 katrilyon faiz vereceklerini söylediği zaman, siz, özel sektörün yatırım yapacağını mı zannediyorsunuz?! İşte, bu, sizin vergi gelirlerinizin de gerçekleşmesini engelleyecek en önemli faktördür.

Bu bütçenin sahibi Hükümetin Başbakanı, 600 trilyon yatırım yapan belediyelerimizi, Avrupa firmalarına gammazlıyor “onlar borçlarını ödeyemiyor” diyor; bankalara baskı yapıyor, teminat mektuplarının alınmaması için gayret sarf ediyor; maalesef, üzülerek belirtiyorum.

HASAN GÜLAY (Manisa) – Sen orada mıydın o zaman?!

BEKİR SOBACI (Devamla) – Yine, cinnet sürecinde devam eden beyanlar ve kategori çalışmaları sonucu, sermayeyi de laik ve irtica olarak böldükten sonra, Kombassan gibi, yurt dışındaki işçilerimizin tasarrufunu en verimli yatırımlara sevk eden, kanalize eden ve özelleştirme çalışmalarında, Petlas gibi, en başarılı, özelleştirmenin müşterisi olan, gerçekleştiricisi olan bir holdingin 45 milyon marklık teminatı, hâlâ, birilerinin emriyle, lastik tröstlerinin emriyle, el konulmuş ve beklemektedir.

Şimdi, gelir bütçesine baktığımızda, bu bütçenin, gerçekten, üzüntü verici bir tablo olduğunu ifade etmek istiyorum. Sadece KDV ve Akaryakıt Tüketim Vergisi toplamı, neredeyse yüzde 50'ye yaklaşıyor. 2 katrilyon 970 trilyonluk gelir vergisi bölümünde, ana yük, ana sorumluluk, bordro mahkûmlarınındır.

55 inci Hükümet bir uyanıklık yaptı; akaryakıta, 1997 yılında, beş ay içerisinde, bir yılda yapılacak zammın tümünü birden yaptı ve ne olur ne olmaz, seçim olursa diye, kendisine tedbir aldı. Ben, şunu düşünüyorum: Bu Hükümet, akaryakıt tüketim vergisini, çok rahat, bir manivela gibi kullanıp ve korkarım ki, benzini de 400 bin liraya çıkararak, başka yerlerden toplayamadığı vergileri, yine, bu milletin sırtından, akaryakıt yoluyla çıkaracaktır. KDV ile oynamak mümkün değildir; artık, KDV oranları, işba noktasına gelmiştir. İşte, yeni gelecek tasarı, bilmiyoruz, neler içeriyor; ama, korkarım ki, büyük bir oranda yine dargelirli ve esnafın sırtına binecektir.

Sayın Bakanımıza teşekkür ediyorum. Bütçe sunuşundaki konuşmalarda, stopajın yüzde 12'ye çıkarılmasının 1998 bütçesindeki gelir bütçesine müspet etkilerinden bahsettiler; 1997'de, kurumların, firmaların cirolarının yüksek çıkacağından bahsetmişlerdi; bunlar, Refahyol Hükümetinin sizlere birer armağanıdır. (RP sıralarından alkışlar) Refahyolun aldığı tedbirler sebebiyle, siz, 1998'de, bu bütçede, vergi gelirlerini, çok rahatlıkla, bu noktalarda tahmin etme cesaretini buldunuz; ama, asıl zorluk, 1998'den sonra gelecek hükümetlerindir. Siz, 1997'de Refahyol Hükümetinin, ekonomiyi ateşleyen, enflasyonu aşağı düşürmesine ve dargelirliye, emekliye, en güzel reel gelir artışlarını sağlayan politikasına rağmen, bu başarılı uygulamalarla armağan ettiği meyveleri de sermaye ve rantiyecilere peşkeş çekeceksiniz.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

(RP sıralarından "5 dakika" sesleri)

BAŞKAN – Başka gruplar için de 5 dakika isteseydiniz, size de verirdim. (RP sıralarından alkışlar)

Buyurun.

BEKİR SOBACI (Devamla) – Değerli arkadaşlar, burada, dışticaret açığı var, içborçlanma ve faizler var. Sayın Bakanımız, burada da, Refahyol Hükümetinin iç borçlanma ve faiz hadlerindeki başarılarından bahsettiler; ama "gerekli destekleyici tedbirleri alamadı" dediler; doğrudur, şeytan taşlamaktan salavata fırsat bulamadık. (RP sıralarından "Bravo" sesleri, alkışlar)

Ayrıca, burada, sosyaldemokrat arkadaşlara da seslenmek istiyorum, bu Hükümete desteğinizi ne zamana kadar sürdüreceksiniz? Yoksa, şartlar daha oluşmadı, DSP ya da Hükümetin biraz daha yıpranmasını -bu, Netekim Paşa’nın mantığıdır. O da, 12 Eylülden önce "biz, bir sene evvel darbe yapacaktık; ama, şartların oluşmasını bekledik" diye ifade ettiler- bu milletin tamamen iflasını ve bitmesini mi bekliyorsunuz? Onun için, bu sorumluluk da sizlerin omuzlarındadır, dikkatinizi çekiyorum.

Değerli hemşerim Maliye Bakanımıza, iyi bir teknokrat olarak başarılar diliyorum; ama, milletin ümüğünü sıkma görevi sosyaldemokratlarda, teşviklere peşkeş çekme Hazine sorumlularında olabilir, dikkatlerini çekiyor, başarılar diliyorum. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Sobacı teşekkür ediyorum.

Sayın milletvekilleri, galiba bu taşlama işini boşlamamız gerekecek. Karanlığa yumruk sallamaktansa bir mum yakmak evladır. İsterseniz bunu deneyelim hep beraber.

Sayın milletvekilleri, bütçe üzerindeki görüşmeler tamamlanmıştır.

Şimdi, sorular bölümüne geçiyorum.

6 sayın milletvekili soru sormuş; ama, bir arkadaşımız sorusunu geri çekince 5 arkadaşımız kaldı.

Sayın milletvekilleri, bundan sonraki çalışmalarımızda Divan Üyesi arkadaşımızın oturarak hizmet vermesi hususunu oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Şimdi, soruları sırayla okutuyorum ve sayın soru sahibi arkadaşımı arayacağım.

Sayın İsmail Özgün?.. Hazır.

Sorusunu okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Aşağıdaki sorularımın aracılığınızla Sayın Maliye Bakanı tarafından cevaplandırılmasını saygılarımla arz ve talep ederim.

İsmail Özgün Balıkesir

Sorular:

1- Bazı özel TV kanallarında kanalın sahibi olan kuruluş, çok kısa aralıklarla, kendi bünyesindeki diğer kuruluşların reklamlarını yayınlamaktadır. Bunun KDV ve Kurumlar Vergisi karşısındaki durumu incelenmiş midir?

2- Ülke ekonomisinin canlandırılması amacıyla, 2982 sayılı Yasayla getirilen istisna ve muafiyetlerin süresi 31.12.1997 tarihinde sona erecektir. Sözü edilen istisna ve muafiyet süreleri uzatılacak mıdır?

3- DSİ'de çalışmakta olan hizmet akitli geçici işçilerin kadroları verilecek midir? Bu konuda bir çalışma var mıdır?

4- 65 yaşını ikmal etmiş güçsüz ve yardıma muhtaç kişilerin Emlak Vergisi ve Çevre Temizlik Vergisinden muaf tutulmasını düşünüyor musunuz?

BAŞKAN – Sayın Bakan ne buyurur efendim?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Yanıt vereyim efendim.

Sayın Başkan, Sayın İsmail Özgün'ün birinci sorusu, televizyon kanallarının kendi şirketlerinin reklamlarını yapması nedeniyle ortaya çıkan Kurumlar Vergisi mükellefiyeti konusundaki durumdur. Vermiş oldukları hizmetler nedeniyle farklı tüzelkişiliklere sahip olan bu kurumların, hizmetlerinin değerlendirilmesi suretiyle, Katma Değer Vergisine tabi olduğu açıktır. Dolayısıyla, bunlar yapılan vergilendirmelerde ve incelemelerde dikkate alınmaktadır.

2982 sayılı Yasayla getirilen istisna ve muafiyetler, hepinizin bildiği gibi, 31.12.1997 tarihi itibariyle sona erecektir. Herhangi bir yasal düzenleme yapılmadığı takdirde de 1.1.1998 tarihinden itibaren bu yasa kapsamında, -daha doğrusu bu yasa kapsamında değil de, normal olarak- bu tür alım satımlardan alınması gereken vergi, resim ve harçların alınmasına başlanılacaktır; ancak, bu yasayla ilgili olarak 1984'ten beri yapılan değişik düzenlemeler ve süre uzatmaları nedeniyle, ta 1988'li yıllardan gelen birçok mükellefiyetin, bu yasanın yükümlülüklerinin yerine getirilmemesi nedeniyle yüzde 50 alınması gibi, çok ağır ve idarenin de altından kalkamayacağı bir yükümlülük söz konusudur. Hükümetimiz, bu konuda yapmış olduğu görüşmede, bu konunun yürürlük süresinin kaldırılmasını; ancak, geçmişe dönük olarak herhangi bir işlem yapılmasını engelleyecek bir düzenleme yapılmasını karara bağlamıştır. Bu konuda önümüzdeki günlerde düzenleme yapılacaktır. Dolayısıyla, 2982 sayılı Yasadan yararlanıp da şu anda yasanın öngördüğü yükümlülükleri yerine getiremeyenlere, geriye dönülerek,yüzde 50 fazlasıyla tahsilat gibi bir uygulama söz konusu olmayacaktır.

Devlet Su İşlerinde çalışmakta olan geçici işçilerin kadrolarıyla ilgili çalışmalar sürdürülmektedir. En son verilmiş olan kadrolara atama konusunda sınavlarını yapmıştır Devlet Su İşleri; onunla ilgili işlemleri henüz bitirmemiştir. Daha sonraki günlerde de bu çalışmalara devam edilecektir.

65 yaşını ikmal etmiş güçsüz ve yardıma muhtaç kişilere Emlak Vergisi ve Çevre Temizlik Vergisinden muafiyet konusunda da, Emlak Vergisinde bu konuda bir indirim vardır biliyorsunuz. Onunla ilgili uygulama kesin olarak devam ettirilecektir, bu kesimlerle ilgili olarak.

Teşekkür ederim Sayın Başkanım.

BAŞKAN – Ben teşekkür ediyorum Sayın Bakan.

Soru cevaplandırılmıştır.

İkinci soru sahibi Sayın Feti Görür?.. Hazır.

Sorusunu okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Aşağıdaki sorumun, aracılığınızla, Maliye Bakanı tarafından cevaplandırılmasını arz ederim.

Feti Görür Bolu

1998 yılı bütçesi vergi gelirleri hesap edilirken, Sayın Güneş Taner'in uygulamak istediği üç yıllık istikrar paketine göre mi; yoksa, IMF'nin önerdiği bir yıllık şok pakete göre mi hesap ettiniz?

Saygılarımla.

BAŞKAN – Sayın Bakan ne buyurur efendim?

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Sayın Başkan, gelir bütçesindeki gelir rakamlarının tahminiyle ilgili olarak daha önceden Genel Kurula ayrıntılı bilgiler sunduk. Biz, Hükümet olarak, 1998 yılı için belirlediğimiz hedefler çerçevesinde, deflatör, büyüme ve enflasyon oranı, döviz kurları dikkate alınarak büyüklükleri belirliyoruz. Dolayısıyla, bu tür ilave düzenlemelere ihtiyacı yoktur Gelir İdaresinin gelir bütçesi yapması açısından.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN – Ben teşekkür ediyorum Sayın Bakan.

Soru cevaplandırıldı.

Üçüncü soru sahibi Sayın Filiz?.. Burada.

Sorusunu okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Sayın Başkanım, aracılığınızla, Maliye Bakanına aşağıdaki sorumu sormak istiyorum:

Sayın Bakanım, Kırıkkale İlinde 3 Temmuz 1997 Perşembe günü Makine Kimya Endüstrisine ait mühimmat fabrikasında meydana gelen patlama sonucu binlerce kişinin çalıştığı fabrika yok olmuş, başta merkezinde yaşayanlar olmak üzere esnaf, işçi, memur büyük zarara uğramıştı.

Zarar görenlerin, bu zararlarının telafisi ve Kırıkkale'den başlayan göçleri durdurmak, Kırıkkale İlinde ve ilçelerinde duran ekonomik hayatı yeniden canlandırmak için, çalışanların vergi yükünün azaltılması, vergi mükellefi esnafların vergi yükünün azaltılmasıyla ilgili vermiş olduğum kanun teklifinden Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanımız ve Bakanımızın bilgisi var. Bu kanun teklifine olumlu mu veya olumsuz mu baktıklarını öğrenmek istiyorum.

Saygılarımla.

Hacı Filiz Kırıkkale

BAŞKAN – Sayın Bakan, buyurun efendim.

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Sayın Başkan, Sayın Filiz'in yasa teklifini ayrıntısıyla inceleme olanağımız henüz olmadı. Plan ve Bütçe Komisyonunda olduğuna göre, her halükârda Maliye Bakanlığının görüşü istenilecektir. İnceledikten sonra, kendilerine, hem Plan ve Bütçe Komisyonunda hem de burada bilgi sunarız efendim.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum.

Soru, bu suretle cevaplandırılmıştır.

Soru sahibi Sayın Yüksel Aksu?.. Hazır.

Sorusunu okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Aşağıdaki sorularımın Maliye Bakanı Sayın Zekeriya Temizel tarafından sözlü olarak cevaplandırılması için gereğini arz ederim.

Saygılarımla.

Yüksel Aksu Bursa

1- Kayıtdışı ekonomiyi kayıt altına alarak vergilendirmeyi, vergi oranlarını azaltarak tabana yaymayı, çok kazanandan çok, az kazanandan az vergi almayı, kamu açıklarını küçük esnaf ve sanatkârların sırtına yükleyerek kapatmaktan vazgeçmeyi düşünmüyor musunuz? Bunun için ne tür tedbirler aldınız; açıklar mısınız?

2- Vatandaşlarımızın gelirleri oranında kamu giderlerine katkı sağlaması esasına da aykırı olan, hayat standardı uygulamasını kaldırmayı düşünmüyor musunuz?

3- Uzakdoğu'dan yapılan ucuz kumaş ithali nedeniyle batma noktasına gelen dokuma sektöründeki küçük esnaf ve sanatkârlarımızın sorunlarının çözümüne ilişkin ne tür önlemler almayı düşünüyorsunuz?

4- Ülkemizde, hem işsizlik hem de yetişmiş elaman çelişkisi büyük boyutlardadır. Meslekî eğitim veren işletmeleri teşvik etmek amacıyla bu işletmelere vergi konusunda kolaylık sağlayacak çalışmalarınız var mıdır? Varsa, bu çalışmalarınız neleri kapsamaktadır?

BAŞKAN – Sayın Bakan ne buyurur efendim?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Yanıt vereceğim efendim.

Sayın Başkan, kayıtdışı ekonominin kayıt altına alınmasıyla ilgili olarak biraz önce yaptığım açıklamalarda ayrıntılı belirlemelerde bulundum. Kamu açıklarının, küçük esnaf ve sanatkârların sırtına yüklenerek kapatılması konusunda, Hükümetimizin hiçbir eylemi olmadığı gibi, özellikle bu kesimleri kesinlikle vergi alınacak hedef grup olarak görmüyoruz, küçük esnaf ve sanatkârları vergi alınacak kitleler olarak değil, sadece kayıtdışılığa alet olmamaları konusunda bazı düzenlemeler yapmanın ötesinde, hiçbir yükümlülükle karşı karşıya bırakmamayı düşünüyoruz. Küçük esnaf ve sanatkârların vergi yüklerinde yapılacak vergi düzenlemelerinde, kesinlikle, ilave bir yük söz konusu olmayacaktır ve şu anda, zaten, kamuoyunda tartışılan tasarımızda da, hiçbir hükme yer verilmemektedir.

Hayat standardı esasıyla ilgili de biraz önce açıklamalarda bulundum. Yapmış olduğumuz yeni vergi düzenlemelerinde, hayat standardı esası kaldırılmaktadır. Vergi, gerçek kazanç üzerinden alınmakta, dolayısıyla, kazanılmayan kazançtan vergi alınması şeklinde uygulamadan, Türkiye, kurtarılmaktadır.

Üçüncü ve dördüncü sorularla ilgili olarak, daha sonradan, Bakanlığımızda yapılmış herhangi bir çalışma söz konusu değildir; ama, Hükümetin diğer kanatlarında yapılmış olan çalışmaları edinip, kendilerine yazılı olarak yanıt veririz Sayın Başkanım.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Bakan.

Soru, bu suretle cevaplandırılmıştır.

6 ncı soru sahibi Sayın Gözlükaya?.. Hazır.

Sorusunu okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Sayın Başkan, aracılığınızla, Sayın Bakandan aşağıdaki sorularımın cevaplandırılmasını saygıyla arz eylerim.

Mehmet Gözlükaya Denizli

1- Anap dönemi olan 1983-1991 arasında otuyollar için kaç dolar dışborç alınmıştır? Bu borcun ne kadarı 1983-1991 arasında, ne kadarı 1991-1997 arasında ödenmiştir?

2- 1992-1997 arasındaki terörle mücadele için bütçelerimizden ne kadar para ödenmiştir? Millî savunma için ne kadar dışborç alınmıştır?

3- 1992-1994 arasında ne kadar dışborç alınmıştır? 1994-1997 Haziranına kadar ne kadar dışborç alınmıştır? Bugünkü dış borcumuz ne kadardır?

4- 1983-1992 tarihleri arasında ne kadar içborç alınmıtır; ne kadar faiz borcu vardır?

5- 1992-1997 Haziranı arasında ne kadar içborç alınmıştır; ne kadar faiz ödenmiştir?

6- 1997 Haziranında bugüne kadar kaç faizle ne kadar tahvil vesaire yoluyla içborç alınmıştır?

Ülkemizin, bugün, toplam içborç miktarı ve faiz borcu nedir?

BAŞKAN – Sayın Bakan, ne buyurur efendim?

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Sayın Başkan, Sayın Gözlükaya'nın sorusu daha çok eski yılları, 1992 yılından başlayan bir periyodu ilgilendirmektedir. O nedenle, Hazine Müsteşarlığımızdan gerekli bilgileri alıp, yazılı olarak kendilerine yanıt veririz efendim.

BAŞKAN – Teşekkür ederim efendim.

Soru, yazılı cevaplandırılacaktır.

Sayın milletvekilleri, bu suretle sorularla ilgili işlemler tamamlanmıştır.

Maliye Bakanlığı 1998 malî yılı bütçesinin bölümlerine geçilmesini oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Bölümleri okutuyorum:

A) MALİYE BAKANLIĞI

1.- Maliye Bakanlığı 1998 Malî Yılı Bütçesi

A - C E T V E L İ

Program

Kodu A ç ı k l a m a L i r a

101 Genel Yönetim ve Destek Hizmetleri 32 915 380 000 000

BAŞKAN- Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

111 Devlet Bütçesinin Düzenlenmesi, Uygulanması ve Denetimi 2 897 654 000 000

BAŞKAN- Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Program

Kodu A ç ı k l a m a L i r a

112 Devlet Gelirlerine İlişkin Hizmetler 55 775 622 000 000

BAŞKAN- Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

113 Devlet Muhasebe Hizmetleri 14 511 170 000 000

BAŞKAN- Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

114 Devlet Mallarına İlişkin Hizmetler 6 244 203 000 000

BAŞKAN- Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

116 Devlet Hukuk Danışmanlığı ve Muhakemat Hizmetleri 2 593 542 000 000

BAŞKAN- Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

119 Devlet Taşınır Mallarının Tasfiye Hizmetleri 164 309 000 000

BAŞKAN- Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

920 İktisadî Transferler ve Yardımlar 47 000 000 000 000

BAŞKAN – Bu bölümle ilgili bir değişiklik önergemiz vardır; önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan Bütçe Kanunu Tasarısının 930-08-3-356-900 Yedek Ödenek Tertibinden, 920-01-3-103-900 Kredi ve Yurtlar Kurumu Tertibine 20 trilyon lira aktarılmasını arz ve teklif ederiz.

Algan Hacaloğlu Mustafa Yıldız Hilmi Develi İstanbul Erzincan Denizli

Haydar Oymak Yılmaz Ateş Şahin Ulusoy Amasya Ankara Tokat

Bekir Kumbul Ali Rıza Bodur Birgen Keleş Antalya İzmir İzmir

Oya Araslı Orhan Veli Yıldırım İçel Tunceli

Gerekçe:

Önergemizle, Kredi ve Yurtlar Kurumunun yeni yurtlar hizmete sokması, yurtların olanaklarını artırması ve daha fazla üniversite öğrencisine öğretim kredisi vermesi için 20 trilyon lira ödenek aktarılmaktadır.

Ülkemizde, yükseköğrenim öğrencilerinin ve üniversite sayısının artması, öğrencilerin barınma ve kredi ihtiyaçlarını artırmıştır.

Kredi ve Yurtlar Kurumuna bu amaçla verilen ödeneğin artırılması suretiyle, yeni yurt açılması, olanaklarının artırılması ve daha fazla üniversite öğrencisine daha fazla öğrenim kredisi verilmesinin sağlanması amaçlanmıştır.

BAŞKAN – Sayın Komisyon önergeye ne buyurur efendim?

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun) – Önergeye katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Sayın Hükümet?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Komisyon ve Hükümet katılmadı.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Şimdi, aynı bölümle ilgili bir önergemiz daha var; okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 390 sıra sayılı Bütçe Kanunu Tasarısının 930-08-3-356-900 Yedek Ödenek Tertibinden, 920-01-3-103-900 Kredi ve Yurtlar Kurumu tertibine 25 trilyon lira aktarılmasını arz ve teklif ederiz.

Fethullah Erbaş Mehmet Altan Karapaşaoğlu Hasan Hüseyin Öz

Van Bursa Konya

Avni Doğan Ekrem Erdem

Kahramanmaraş İstanbul

Gerekçe:

Kredi Yurtlar Kurumunun içinde bulunduğu malî imkânsızlıklar ile kendisine yüklenilen, yeni yurtları hizmete sokması, üniversite öğrencilerine hayat şartlarına uygun öğrenim kredisi verebilmesi için, önergemizi vermiş bulunuyoruz.

BAŞKAN – Sayın Komisyon ne buyurur efendim?

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR(Samsun) – Katılamıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Sayın Hükümet?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Önergeye, Komisyon ve Hükümet katılmadı.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmemiştir.

Sayın milletvekilleri, bölümle ilgili önergeler kabul edilmemiştir.

920 program kodunu yeniden okutuyorum:

A – CETVELİ

Program

Kodu A ç ı k l a m a L i r a

920 İktisadî Transferler ve Yardımlar 47 000 000 000 000

BAŞKAN- Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

930 Malî Transferler 1 665 998 369 000 000

BAŞKAN – Bu bölümle ilgili önergeler var; geliş sırasına göre okutup aynı anda işleme koyacağım:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan Bütçe Kanunu Tasarısının 930-08-3-356-900 yedek ödenek tertibinden, 940-03-3-421-900 Memurların Öğle Yemeğine Yardım tertibine, 1 000 000 000 000 TL. (bir trilyon lira) ödenek aktarılmasını arz ve teklif ederiz.

Algan Hacaloğlu Yılmaz Ateş Mustafa Yıldız İstanbul Ankara Erzincan

Şahin Ulusoy Hilmi Develi Ali Rıza Bodur Tokat Denizli İzmir

Haydar Oymak Birgen Keleş Oya Araslı

Amasya İstanbul İçel

Orhan Veli Yıldırım Tunceli

Gerekçe: Memurların öğle yemeğine yardım ödeneğine 1 trilyon lira ödenek aktarılması önerilmektedir.

Memurlar, enflasyon artışı ve bozulan ekonomik dengelerden en fazla etkilenen kesimler arasındadır. Kamu çalışanlarına sendikal ve grevli toplu sözleşme hakkı verilmediği için, özlük haklarıyla aldıkları yardımları etkileme olanakları kısıtlıdır.

Memurlarımızın daha kaliteli, sağlıklı ve ucuz öğle yemeği yemelerini sağlamak ve enflasyon altında yüklerini bir ölçüde hafifletebilmek için bu ödenek aktarılmıştır.

BAŞKAN – Sayın Komisyon ne buyurur efendim?

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Sayın Hükümet?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir. (RP sıralarından "ooo" sesleri, gürültüler)

SALİH KAPUSUZ (Kayseri) – Oylamanın yenilenmesini rica ediyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Efendim, önergeyi yeniden oyluyorum: Kabul edenler... (ANAP sıralarından gürültüler)

REFİK ARAS (İstanbul) – Sayın Başkan, zabıtlara geçti...

BAŞKAN – Efendim, müsaade buyurun...

Efendim, anlaşılamadığını itirazen beyan ettiler, yeniden oyluyorum.

METİN BOSTANCIOĞLU (Sinop) – “Kabul edilmemiştir” şeklinde beyan ettiniz...

BAŞKAN – Efendim, anlaşılamadığını itirazen beyan ettiler; kabul ettim itirazı.

Kabul etmeyenler... Efendim, değişiklik önergesi kabul edilmemiştir.

Diğer önergeyi okutuyorum...

Y. FEVZİ ARICI (İçel) – Oylar kaça kaç Sayın Başkan.

BAŞKAN – Sayın Güven, böyle bir usulümüz var mı? İşarî oylamada...

TURHAN GÜVEN (İçel) – Ben ağzımı açmadım Sayın Başkan.

BAŞKAN – Efendim, affedersiniz... Sayın Arıcı mı söyledi efendim?

Y. FEVZİ ARICI (İçel) – Ben söyledim.

BAŞKAN – Peki efendim.

TURHAN GÜVEN (İçel) – Sayın Başkan, ben, ağzımı açmadığım halde...

BAŞKAN – Sayın Güven, özür diliyorum efendim, meseleyi büyütmenin anlamı yok; hemen arkanızda oturan Sayın Arıcı söylemiş.

İşarî oylamada, müspet ve menfi oyların kaç rakama ulaştığını ifade usulümüz yok.

Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan bütçe kanun tasarısının, 930-08-3-356-900 yedek ödenek tertibinden, 940-03-3-424-900 dernek birlik, kurum, kuruluş, sendika ve benzeri teşekküllere yardım tertibine 140 000 000 000 TL (yüzkırk milyar lira) ödenek aktarılmasını ve ilgili tertipteki parantez içindeki ifadenin başına "10 milyar lirası Ankara Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezine, 10 milyar lirası İstanbul Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezine, 10 milyar lirası İstanbul Kadın Kuruluşları Birliğine, 10 milyar lirası Kadın Araştırmaları Derneğine, 10 milyar lirası Türk Hukukçu Kadınlar Derneğine, 10 milyar lirası Türk Kadınlar Konseyine, 10 milyar lirası Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfına, 10 milyar lirası Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfına, 10 milyar lirası Kadın Haklarını Koruma Derneğine, 10 milyar lirası Türk Kadınlar Birliğine, 10 milyar lirası Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonuna, 10 milyar lirası Türk Üniversiteli Kadınlar Derneğine, 10 milyar lirası Ege Çağdaş Eğitim Vakfı, 10 milyar lirası Ege Kadın Dayanışma Derneğine" ibaresinin eklenmesini arz ve teklif ederiz.

Algan Hacaloğlu Mustafa Yıldız Yılmaz Ateş

İstanbul Erzincan Ankara

Hilmi Develi Bekir Kumbul Haydar Oymak

Denizli Antalya Amasya

Ali Rıza Bodur Birgen Keleş Oya Araslı

İzmir İzmir İçel

Orhan Veli Yıldırım Şahin Ulusoy

Tunceli Tokat

Gerekçe:

Kadınlara karşı her türlü ayrımcılığın ortadan kaldırılması, laik, demokratik cumhuriyetin temel ilkelerinden birisi olan kadın ve erkek eşitliğinin tümüyle yaşama geçirilmesi yönünde çalışmalar yürüten gönüllü kadın kuruluşlarının çalışmalarına katkı sağlamak, başarılı sonuçlar elde etmelerine destek vermek amacıyla, madde içinde adları belirtilen kadın dernekleri ve kuruluşlarına her birine 10 milyar lira olmak üzere toplam 140 milyar lira ödenek aktarılmıştır.

BAŞKAN – Sayın Komisyon ne buyurur efendim?

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Sayın Hükümet?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Katılmıyoruz efendim.

OĞUZHAN ASİLTÜRK (Malatya) – Sayın Başkan...

BAŞKAN – Sayın Asiltürk, buyurun efendim.

OĞUZHAN ASİLTÜRK (Malatya) – CHP Kadın Kollarını unutmuşlar, onu da ilave etseler daha iyi olur.

BAŞKAN – Sayın Asiltürk, o, Başkanlığın sorunu değil efendim.

Efendim, önergeye Sayın Komisyon ve Sayın Hükümet katılmadılar.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Algan Hacaloğlu Yılmaz Ateş Birgen Keleş

İstanbul Ankara İzmir

Mustafa Yıldız Şahin Ulusoy Hilmi Develi

Erzincan Tokat Denizli

Bekir Kumbul Haydar Oymak Ali Rıza Bodur

Antalya Amasya İzmir

Oya Araslı Orhan Veli Yıldırım

İçel Tunceli

Gerekçe: TEMA Vakfına verilen yardımın 1 trilyon liraya çıkarılması önerilmektedir.

Her yıl milyonlarca ton tarım toprağımızın su ve rüzgâr erozyonuyla denizlere taşındığı hepimizin malumudur. Bir ülkenin savaşla kazandığı topraklarını barış ortamında yitirmesi anlamına gelen erozyon ve çölleşme ile mücadele için ağaçlandırma, mera ıslah çalışmaları ve çevre korumaya dönük diğer faaliyetleri gerçekleştiren, doğanın korunma ve erozyon ile mücadelede öncü sivil toplum kuruluşu olan TEMA Vakfının çalışmalarına katkı sağlamak amacıyla 950 milyar lira ödenek aktarılmıştır.

BAŞKAN – Sayın Komisyon ne buyurur efendim ?

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun)– Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Sayın Bakan...

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Bu amaçla bütçede ödenek vardır Sayın Başkan; o nedenle katılmıyoruz.

BAŞKAN – Peki. Önergeye Komisyon ve Hükümet katılmadı. Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Bir başka önergemiz daha var; okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan Bütçe Kanunu Tasarısının 930-08-3-356-900 yedek ödenek tertibinden, 940-03-3-424-900 dernek, birlik, kurum, kuruluş, sendika ve benzeri teşekkülleri yardım tertibine 20 000 000 000 TL (yirmi milyar lira) ödenek aktarılmasını ve ilgili tertipteki parantez içindeki ifadenin başına "20 milyar lirası, Türkiye Sakatlar Konfederasyonuna" ibaresinin eklenmesini arz ve teklif ederiz.

Algan Hacaloğlu Yılmaz Ateş Birgen Keleş

İstanbul Ankara İzmir

Mustafa Yıldız Şahin Ulusoy Hilmi Develi

Erzincan Tokat Denizli

Haydar Oymak Bekir Kumbul Ali Rıza Bodur

Amasya Antalya İzmir

Oya Araslı Orhan Veli Yıldırım

İçel Tunceli

Gerekçe : Önergemiz, Türkiye Sakatlar Konfederasyonuna 20 milyar lira yardım yapılması amacıyla verilmiştir.

Ülkemizde milyonlarca insanın bedensel, işitsel, görme ve zihinsel engelli kimlikleriyle çok zor koşullarda yaşamlarını sürdürdükleri bilinmektedir. Ülkemiz nüfusunun yüzde 10-15 dolayındaki kısmını oluşturan engelli vatandaşlarımızın oluşturduğu örgütlerin üst organı kimliğindeki Türkiye Sakatlar Konfederasyonuna, engelliler ile ilgili çalışmalarına katkı sağlamak amacıyla bu ödenek aktarılmıştır.

ALGAN HACALOĞLU (İstanbul) – Sayın Başkan, ben, iki paket öneri sunmuştum. Bu, şu anda okunan ikinci paket içerisindedir. İkinci paketi, ilk paketten bir saat sonra verdim; dolayısıyla, eğer sırayla okunuyorsa, bu okunan öneri, diğerleri tamamlanmadan okunmuştur; zapta geçirilmesini istiyorum.

BAŞKAN – Peki, teşekkür ederim efendim.

Nasıl olsa işleme konulacaktır. Eğer, buraya gelişte de bir hata olsa, işleme konulacaktır.

Sayın Hacaloğlu, şöyle yapmıyoruz; işte şu kadar önergeden sonrası işleme tabi tutulmayacaktır diye bir işlememiz yok; tamamını işleme tabi tutuyoruz; ama, diyelim ki, 2 saniye sonra işleme tabi tutulacaktır.

Sayın Komisyon?..

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Sayın Hükümet?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Komisyon ve Hükümet katılmadılar.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan Bütçe Kanunu Tasarısının 930-08-3-356-900 yedek ödenek tertibinden, 940-03-3-424-900 dernek, birlik, kurum, kuruluş, sendika ve benzeri teşekkülleri yardım tertibine 60 000 000 000 TL (60 Milyar Lira) ödenek aktarılmasını ve ilgili tertipteki parantez içindeki ifadenin başına "30 milyar lirası Doğal Hayatı Koruma Derneğine, 30 milyar lirası Türkiye Çevre Vakfına" ibaresinin eklenmesini arz ve teklif ederiz.

Algan Hacaloğlu Yılmaz Ateş Mustafa Yıldız

İstanbul Ankara Erzincan

Şahin Ulusoy Hilmi Develi Bekir Kumbul

Tokat Denizli Antalya

Haydar Oymak Ali Rıza Bodur Birgen Keleş

Amasya İzmir İzmir

Oya Araslı Orhan Veli Yıldırım

İçel Tunceli

Gerekçe:

Ülkemizdeki çevre bilincinin yükseltilmesi ve çevre koruma çalışmalarına gönüllü kuruluşların katkılarının artırılması, çevrenin korunması ve geliştirilmesinde önemli bir role sahiptir.

Çevre konusunda faaliyet gösteren gönüllü kuruluşlardan, Doğal Hayatı Koruma Derneği ve Türkiye Çevre Vakfına ayrı ayrı 30 milyar lira yardım verilmesini sağlamak amacıyla bu ödenek aktarılmıştır.

BAŞKAN – Sayın Komisyon?..

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun) – Katılmıyoruz.

BAŞKAN – Sayın Hükümet?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Sayın Komisyon ve Sayın Hükümet katılmadılar.

ÖNDER SAV (Ankara) – Sayın Başkan...

BAŞKAN – Buyurun efendim.

ÖNDER SAV (Ankara) – Usul değişikliği mi yaptı Başkanlık diye merakımı gidermek için soruyorum: Hükümet ve Komisyon, eğer, önergelere katılacak olsa, önergenin gerekçesini okutmamanız gerekiyordu. Katılmama belirtildikten sonra gerekçenin okunması gerekirken, madde değişikliği önerildikten sonra gerekçeyi de okutuyorsunuz, bir yanlış uygulama mı oluyor diye merak ettim.

BAŞKAN – Sayın Sav, kanun tasarı ve tekliflerindeki uygulamamız, zatıâlinizin buyurduğu...

ÖNDER SAV (Ankara) – Bunu değiştiriyor muyuz?

BAŞKAN – Ben değiştirmiyorum efendim; bütçedekİ uygulamamız, üzerinde müzakere olmadığı için gerekçeyi okutuyoruz ki, Sayın Hükümet veya Sayın Komisyon neye göre katılacak ya da neye göre katılmayacak, bir karar versin.

ÖNDER SAV (Ankara) – Diğerlerine emsal olmaması için bunu sordum.

BAŞKAN – Kanun tasarı ve tekliflerinde bu yöntemi uygulamıyoruz efendim.

Önergeye Komisyon ve Hükümet katılmadı.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Bir başka önergemiz var; okutuyorum.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan bütçe kanun tasarısının 930-08-3-356-900 yedek ödenek tertibinden, 940-03-3-424-900 dernek, birlik, kurum, kuruluş, sendika ve benzeri teşekküllere yardım tertibine 19 575 000 000 TL (19 trilyon 575 milyar lira) ödenek aktarılmasını ve ilgili tertipteki parentez içerisindeki "10 milyar lirası Azerbaycan Kültür Derneğine" ibaresinden sonra gelen ibarenin "20 trilyon lirası Hacı Bektaş Veli Anadolu Kültür Vakfına, Hacı Bektaş Veli Kültür Vakfı, Pir Sultan Abdal Kültür Derneği, Cem Vakfı, Hacı Bektaş Veli Kültür Derneği, Şahkulu Sultan Dergahı Vakfı, Abdal Musa Sultan Kültür Derneği, Semah Vakfı, cemevi dernekleri, Seyit Garip Musa Sultan Derneği, İmranlı Kültür Derneği ve vakfın kuruluş amacına uygun diğer ilgili vakıf ve derneklere de, faaliyet alanları ve düzeyini gözeterek, hakkaniyet ilkesi çerçevesinde gerekli yardımlarda bulunması kaydıyla ödenecektir" şeklinde değiştirilmesini arz ve teklif ederiz.

Algan Hacaloğlu Yılmaz Ateş Mustafa Yıldız İstanbul Ankara Erzincan

Şahin Ulusoy Hilmi Develi Bekir Kumbul Tokat Denizli Antalya

Haydar Oymak Ali Rıza Bodur Birgen Keleş Amasya İzmir İzmir

Oya Araslı Orhan Veli Yıldırım İçel Tunceli

Gerekçe:

1995 yılında, dönemin Başbakanı, Alevî cemaatinin inançla ilgili faaliyetlerini desteklemek amacıyla 3 trilyon lira verileceğini söylemiş; fakat, gereği yapılamamıştı. Günümüzde de Koalisyon Hükümetini oluşturan partilerin genel başkanları da, kendilerini bu amaçla ziyaret eden Alevî cemaati temsilcilerine olumlu yanıt vermişlerdir.

Diyanet İşleri, sivil topluma devredilmediği sürece, devletin din ve kültür hizmetlerine yönelik desteği, tüm inanç ve kültür alt gruplarını eşitlik anlayışı içinde kucaklamalıdır. Bu yıl, ilk kez Alevî cemaatini yaygın olarak temsil eden dernek ve vakıflar bir araya gelerek, topluca yardım talebinde bulunmuşlardır. Bu talep çerçevesinde, Hacı Bektaş Veli Anadolu Kültür Vakfına, Hacı Bektaş Veli Kültür Vakfı, Pir Sultan Abdal Kültür Derneği, Cem Vakfı, Hacı Bektaş Veli Kültür Derneği, Şahkulu Sultan Dergâhı Vakfı, Abdal Musa Sultan Kültür Derneği, Semah Vakfı, cemevi dernekleri, Seyit Garip Musa Sultan Derneği, İmranlı Kültür Derneği ve vakfın kuruluş amacına uygun diğer ilgili vakıf ve derneklere de, faaliyet alanları ve düzeyini gözeterek, hakkaniyet ilkesi çerçevesinde gerekli yardımlarda bulunması kaydıyla yardım yapılmasını sağlamak ve cemevleri, kültür merkezleri yapımı, yayın çıkarılması, çeşitli etkinliklerin gerçekleştirilmesi, geliştirilmesi ve düzenlenmesine katkı vermek amacıyla 20 trilyon lira ödenek aktarılmıştır.

BAŞKAN – Sayın Komisyon önergeye katılıyor mu?

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Sayın Hükümet?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Efendim, Komisyon ve Hükümet önergeye katılmadı.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmemiştir.

Bir başka önerge vardır; okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Algan Hacaloğlu Yılmaz Ateş Mustafa Yıldız İstanbul Ankara Erzincan

Şahin Ulusoy Hilmi Develi Haydar Oymak Tokat Denizli Amasya

Bekir Kumbul Ali Rıza Bodur Birgen Keleş Antalya İzmir İzmir

Oya Araslı Orhan Veli Yıldırım İçel Tunceli

Gerekçe:

Dilimizde sadeleşmeyi sağlamak, çok geniş coğrafyada konuşulan Türkçeyi geliştirmek amacıyla faaliyet gösteren Türk Dil Kurumu Derneğinin, zengin tarihimizi gelecek kuşaklara aktarmak yönünde önemli görevler üstlenen Türk Tarih Kurumu Derneği ve Türk Tarih Vakfının, hukuk devletinin tümüyle yaşama geçirilmesi için faaliyet gösteren Türk Hukuk Kurumunun çalışmalarına katkı sağlamak amacıyla, 20 milyar lirası Türk Tarih Vakfı, 20 milyar lirası Türk Hukuk Kurumu, 10 milyar lirası Türk Dil Kurumu Derneği, 10 milyar lirası Türk Tarih Kurumu Derneği için olmak üzere toplam 60 milyar lira ödenek aktarılmıştır.

BAŞKAN – Sayın Komisyon?..

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Sayın Hükümet?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Komisyon ve Hükümet önergeye katılmadı.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Sayın milletvekilleri, biz, bir taraftan önergelerle ilgili işlem yapıyoruz, bir taraftan da önergeler geliyor; yani, bu yöntemi devam ettirirsek, acaba, bu işlem ne zaman biter diye düşünüyoruz. Onun için, önerge verecek arkadaşlarımız, lütfen, saat 16.20'ye kadar, önergelerini versinler.

SALİH KAPUSUZ (Kayseri) – Hayır efendim, maddeler var; milletvekilleri, maddelerle ilgili, istedikleri kadar önerge verebilirler.

BAŞKAN – Bölümlerle ilgili efendim... Sayın milletvekilleri, Maliye Bakanlığı bütçesinin bölümleriyle ilgili önerge vereceklerse, önergelerini versinler. Biz, bir taraftan önergeyi işleme tabi tutar, bir taraftan da önerge alırsak, bitiremeyiz bunu.

Mesele vuzuha ermiştir.

OĞUZHAN ASİLTÜRK (Malatya) – Sayın Başkan, hatırınız için öyle olsun.

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum efendim.

Efendim, saat 16.20'den sonra bölümlerle ilgili önerge almayacağız.

Şimdi, önergelerimize devam edelim.

Türkiye Büyük Millet Meslisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan Bütçe Kanunu Tasarısının 930-08-3-356-900 yedek ödenek tertibinden, 940-03-3-424-900 dernek, birlik, kurum, kuruluş, sendika ve benzeri teşekküllere yardım tertibine 70 000 000 000 TL (yetmiş milyar lira) ödenek aktarılmasını ve ilgili tertipteki parantez içindeki ifadenin başına "10 milyar lirası Ankara Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezine, 10 milyar lirası Ege Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezine, 10 milyar lirası ODTÜ Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezine, 10 milyar lirası Çukurova Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezine, 10 milyar lirası Mersin Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezine, 10 milyar lirası Marmara Üniversitesi Kadın İşgücü ve İstihdam Merkezine, 10 milyar lirası İstanbul Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezine" ibaresinin eklenmesini arz ve teklif ederiz.

Algan Hacaloğlu Nihat Matkap Haydar Oymak İstanbul Hatay Amasya

Mahmut Işık Oya Araslı Birgen Keleş Sıvas İçel İzmir

İ. Önder Kırlı

Balıkesir

Gerekçe:

Kadınlara karşı her türlü ayrımcılığın ortadan kaldırılması, laik, demokratik cumhuriyetin temel ilkelerinden birisi olan kadın erkek eşitliğinin tümüyle yaşama geçirilmesi, kadınların sorunlarına çözüm üretilmesi yönünde bilimsel çalışmalar yürüten, üniversiteler bünyesinde faaliyet gösteren kadın merkezlerinin çalışmalarına katkı ve daha kapsayıcı çalışmalar yapmalarına imkân sağlamak, çalışmalarının üniversitelerin dar bütçe imkânlarıyla sınırlanmasını bir ölçüde ortadan kaldırmak amacıyla, madde içinde adları belirtilen kadın merkezlerine her birine 10 milyar lira olmak üzere toplam 70 milyar lira ödenek aktarılmıştır.

BAŞKAN – Sayın Komisyon ne buyurur efendim?

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Sayın Hükümet?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Önergeye Komisyon ve Hükümet katılmadı.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Bir başka önerge daha vardır; okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan Bütçe Kanunu Tasarısının 930-08-3-356-900 yedek ödenek tertibinden, 940-03-3-424-900 dernek, birlik, kurum, kuruluş, sendika ve benzeri teşekküllere yardım tertibine 140 000 000 000 TL (yüzkırk milyar lira) ödenek aktarılmasını ve ilgili tertipteki parantez içindeki ifadenin başına "10 milyar lirası İstanbul Kadın Kuruluşları Birliğine, 10 milyar lirası Kadın Araştırmaları Derneğine, 10 milyar lirası Türk Hukukçu Kadınlar Derneğine, 10 milyar lirası Türk Kadınlar Konseyine, 10 milyar lirası Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfına, 10 milyar lirası Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfına, 10 milyar lirası, Kadın Haklarını Koruma Derneğine, 10 milyar lirası, Türk Kadınlar Birliğine, 10 milyar lirası, Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonuna, 10 milyar lirası, Türk Üniversiteli Kadınlar Derneğine, 10 milyar lirası, Ege Çağdaş Eğitim Vakfı, 10 milyar lirası, Ege Kadın Dayanışma Derneğine, 10 milyar lirası, Kadın Dayanışma Vakfına, 10 milyar lirası, Kadınlar Birliği ve Dayanışma Derneğine" ibaresinin eklenmesini arz ve teklif ederiz.

Algan Hacaloğlu Nihat Matkap Haydar Oymak

İstanbul Hatay Amasya İ. Önder Kırlı Oya Araslı Mahmut Işık

Balıkesir İçel Sıvas

Birgen Keleş İzmir

Gerekçe: Kadınlara karşı her türlü ayırımcılığın ortadan kaldırılması, laik, demokratik cumhuriyetin temel ilkelerinden birisi olan kadın-erkek eşitliğinin tümüyle yaşama geçirilmesi yönünde çalışmalar yürüten gönüllü kadın kuruluşlarının çalışmalarına katkı sağlamak, başarılı sonuçlar elde etmelerine destek vermek amacıyla, madde içinde adları belirtilen kadın dernekleri ve kuruluşların her birine 10 milyar lira olmak üzere toplam 140 milyar lira ödenek aktarılmıştır.

BAŞKAN – Sayın Komisyon?..

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Sayın Hükümet?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Önergeye, Komisyon ve Hükümet katılmadı.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Algan Hacaloğlu Nihat Matkap Haydar Oymak

İstanbul Hatay Amasya

İ. Önder Kırlı Oya Araslı Birgen Keleş

Balıkesir İçel İzmir

Mahmut Işık

Sıvas

ALGAN HACALOĞLU (İstanbul) – Önergeyi geri çekiyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Efendim, 3 arkadaşımız imzasını çekerse önergeyi işlemden kaldıracağım.

NİHAT MATKAP (Hatay) – İmzamı geri çekiyorum.

OYA ARASLI (İçel) – Ben de geri çekiyorum.

BAŞKAN – Önerge işlemden kaldırılmıştır.

Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan Bütçe Kanunu Tasarısının, 930-08-3-356-900 yedek ödenek tertibinden, 940-03-3-424-900 dernek, birlik, kurum, kuruluş, sendika ve benzeri teşekküllere yardım tertibine, 40 000 000 000 TL (kırk milyar lira) ödenek aktarılmasını ve ilgili tertipteki parantez içerisindeki ifadenin başına "10 milyar lirası, Mustafa Kemal Derneğine; 10 milyar lirası, Eğit-Der'e; 10 milyar lirası, Türk Hemşireler Derneğine; 10 milyar lirası Köy Öğretmenleri ile Haberleşme ve Yardımlaşma Derneğine" ibaresinin eklenmesini arz ve teklif ederiz.

Algan Hacaloğlu Haydar Oymak Oya Araslı İstanbul Amasya İçel

Nihat Matkap Mahmut Işık İ. Önder Kırlı Hatay Sıvas Balıkesir

Birgen Keleş İzmir

Gerekçe:

Demokratik laik cumhuriyetin ilkeleri doğrultusunda faaliyet gösteren, Atatürk düşüncesini ve sevgisini yaşatan, genç kuşaklara aktaran Mustafa Kemal Derneğine;

Eğitim sorunlarına çözüm üretme, eğitim emekçilerinin taleplerini dile getirme, çağdaş ve demokratik bir eğitim sistemine geçilmesi yönünde çalışmalar yürüten Eğit-Der'e;

Büyük bir özveriyle yurdun en ücra köşelerini, bilginin, bilimin ışığıyla aydınlatan, köy öğretmenleri arasındaki dayanışmayı geliştiren, sorunlarına çözümler üreten Köy Öğretmenleri ile Haberleşme ve Yardımlaşma Derneğine;

Zor koşullar altında büyük fedakârlıklarla görev yapan hemşireler arasında dayanışmayı geliştiren, sorunlarına çözüm üreten, geniş halk kesimleri yararına sağlık politikaları yürütülmesi yönünde yararlı çalışmalar yapan Türk Hemşireler Derneğine; çalışmalarına destek olmak, başarılı çalışma olanaklarını geliştirmek amacıyla, her birine 10'ar milyar lira olmak üzere, toplam 40 milyar lira ödenek aktarılmıştır.

BAŞKAN – Sayın Komisyon?..

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Sayın Hükümet?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Katılmıyoruz efendim.

Önergeye, Komisyon ve Hükümet katılmadı.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Sayın milletvekilleri, ben bir uyarıda bulunmak istiyorum: Önergeyi oyladığım zaman, sayın üyeler dikkat etmiyorlar; kendi gönüllerinden geçene ters bir netice çıkınca figan ediyorlar; bu doğru değildir. Lütfen, önergeyi oylarken takip ediniz; iradeniz neyse o istikamette işaret buyurunuz.

Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan Bütçe Kanunu Tasarısının 930-08-3-356-900 yedek ödenek faaliyetinin parantez ifadesine "2 trilyon lirası Orman Bakanlığı bütçesindeki 900 harcama programında yer alan Orman Köylülerini Kalkındırma Fonuna aktarılır" ibaresinin eklenmesini arz ve teklif ederiz.

Algan Hacaloğlu Nihat Matkap Haydar Oymak İstanbul Hatay Amasya

İ. Önder Kırlı Oya Araslı Birgen Keleş Balıkesir İçel İzmir

Mahmut Işık Sıvas

Gerekçe:

ORKÖY Fonuna, bütçenin hiçbir kaleminden ödenek aktarılmaması nedeniyle, Anayasamızın 170 inci maddesi, 1744 sayılı Yasa ve 6831 sayılı Orman Kanunu, ek 3 üncü maddesi (d) fıkrasına ve gerekçeleri de dikkate alınarak, çok yoksul olan orman köylüsünün yarım kalmış olan kooperatif yatırımları ve ferdî kredileri için acil ihtiyaç olan 2 trilyon lira ödenek aktarılmıştır.

BAŞKAN – Sayın Komisyon?..

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Sayın Hükümet?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Önergeye Komisyon ve Hükümet katılmıyorlar.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmemiştir.

Sayın milletvekilleri, bundan sonra, bölümlerle ilgili yeni bir değişiklik önergesi kabul etmiyoruz; işleme konulmayacaktır.

Diğer önergeyi okutuyorum.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan Bütçe Kanunu Tasarısının 930-08-3-356-900 yedek ödenek tertibinden, 930-08-3-377-900 ağaçlandırma ödeneğine, 1 000 000 000 000 TL (bir trilyon lira) aktarılmasını arz ve teklif ederiz.

Algan Hacaloğlu Yılmaz Ateş Mustafa Yıldız İstanbul Ankara Erzincan

Şahin Ulusoy Hilmi Develi Bekir Kumbul Tokat Denizli Antalya

Haydar Oymak Ali Rıza Bodur Birgen Keleş Amasya İzmir İzmir

Oya Araslı Orhan Veli Yıldırım İçel Tunceli

Gerekçe:

Daha fazla ağaçlandırma yapılması için, ilgili tertibe ek olarak 1 trilyon lira aktarılmıştır.

Ülkemizde yaşanan toprak erozyonu, orman yangınları ve ağaç kesimi nedeniyle ormanlarını tüketmekte, doğal denge hızla bozulmaktadır.

Azalan ağaç varlıklarını artırmak, erozyonla mücadeleyi hızlandırmak ve orman köylüsüne katkı sağlamak üzere ağaçlandırma ödeneğine 1 trilyon lira ek ödenek aktarılmıştır.

BAŞKAN – Sayın Komisyon?..

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Sayın Hükümet?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Önergeye, Komisyon ve Hükümet katılmadı.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Bir başka önerge vardır; okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan Bütçe Kanunu Tasarısının 930-08-3-356-900 yedek ödenek tertibinden, 930-08-3-365-900 yurt dışına gönderilecek öğretim elemanlarının giderleri tertibine 1 000 000 000 000 TL (bir trilyon lira) aktarılmasını arz ve teklif ederiz.

Algan Hacaloğlu Mustafa Yıldız Hilmi Develi İstanbul Erzincan Denizli

Haydar Oymak Yılmaz Ateş Şahin Ulusoy Amasya Ankara Tokat

Bekir Kumbul Ali Rıza Bodur Birgen Keleş Antalya İzmir İzmir

Oya Araslı Orhan Veli Yıldırım İçel Tunceli

Gerekçe:

Yurt dışına daha fazla öğretim elemanı gönderilmesini sağlamak amacıyla, ilgili tertibe 1 trilyon lira ödenek aktarılmıştır.

YÖK düzeni içinde üniversitelerimiz, idarî, malî ve bilimsel özerkliklerini yitirmişlerdir. Bu yapı, akademisyen yetiştirilmesi sürecini de olumsuz etkilemiştir. Bu olumsuzluğu bir ölçüde gidermek, daha fazla öğretim üyesinin, yurt dışına gönderilerek, bilgi, deneyim ve uzmanlıklarını geliştirmelerini sağlamak amacıyla bu ödenek aktarılmıştır.

BAŞKAN – Sayın Komisyon ne buyurur efendim?

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Sayın Hükümet?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) - Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Komisyon ve Hükümet önergeye katılmadı.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

BAŞKAN – Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan Maliye Bakanlığı bütçesinin ödenek cetvelinde 930 program, 08 altprogram, 3 ödenek türü, 356 faaliyet proje ve 900 harcama kalemi kodlu yedek ödenek açıklama kısmına "TÜBİTAK ile ilgili tertibine" ibaresinden sonra gelmek üzere "3 trilyon lirası Orman Bakanlığı bütçesine, Orman Köylülerini Kalkındırma Fonuna ait hizmetlerde kullanılmak üzere ilgili tertibine" ibaresinin eklenmesini arz ve teklif ederiz.

Hasan Çağlayan İsmail Durak Ünlü Kahraman Emmioğlu

Çorum Yozgat Gaziantep

Orhan Kavuncu Mehmet Bedri incetahtacı Recep Kırış Adana Gaziantep Kayseri

Nevzat Yanmaz Mehmet Ekici Sıvas Ankara

Gerekçe:

Anayasamızın 170 inci maddesi, ormanlar içinde veya bitişiğindeki köyler halkının kalkındırılması, ormanların ve bütünlüğünün korunması bakımlarından, ormanın gözetilmesinde ve işletilmesinde devletle bu halkın işbirliğini sağlayıcı tedbirlerle; bu halkın, işletme, araç ve gereçleriyle diğer girdilerinin sağlanmasını kolaylaştırıcı tedbirlerin devletçe alınacağını belirtmiştir. Orman Kanunu, Orman Köylülerinin Kalkınmalarının Desteklenmesi Hakkında Kanun ve Orman Bakanlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun hükümleri de bu halkın özel olarak kollanması gerekliliğini ortaya koymaktadır. Ancak, orman köylüleri için öngörülen yardımlar, kolaylıklar, kâğıt üzerinde kalmakta, bu yöndeki girişimler yeterli kaynaklar tahsis edilmediği için cılız kalmaktadır. Çok yoksul olan orman köylülerimizi, bulundukları yerlerde ormanla iç içe, insan onuruna yakışan bir seviyede hayat şartlarına kavuşturmak, Anayasa ve kanunlarla üzerimize almış olduğumuz sorumluluğumuzun gereğidir. Bu kapsamda yapılacak işler, orman varlığımızın ve biyolojik zenginliğimizin korunmasını da sağlayacaktır. Yarım kalmış kooperatif yatırımlarının tamamlanması, acil ihtiyaçların karşılanması ve diğer yatırım ve hizmetler için Orman Köylülerini Kalkındırma Fonunun kaynağını artırmak uygun olacaktır.

BAŞKAN – Sayın Komisyon, ne buyurur efendim?

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Sayın Hükümet?

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Önergeye Sayın Komisyon ve Sayın Hükümet katılmadı.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler...

Önerge kabul edilmemiştir.

Bir başka önerge vardır, okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 390 sıra sayılı Yasa Tasarısının 930-08-3-356-900 yedek ödenek tertibinden 940-03-3-421-900 memurların öğle yemeğine yardım tertibine 1 trilyon 100 bin Türk Lirası aktarılmasını arz ve teklif ederiz.

Fethullah Erbaş Ekrem Erdem Altan Karapaşaoğlu Van İstanbul Bursa

Hanifi Demirkol Nurettin Aktaş Eskişehir Gaziantep

Gerekçe: Memurların çalıştıklarının karşılığını alamadıkları bir gerçektir. Enflasyon ortamı da göz önünde bulundurularak önerge verilmiştir.

BAŞKAN – Sayın Komisyon?..

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR(Samsun) – Sayın Başkan, aynı mahiyetteki bir önerge konusunda Genel Kurulun iradesi belli olmuştur. Bu itibarla, katılamıyoruz.

BAŞKAN – Sayın Hükümet?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Katılmıyorsunuz.

Önergeye, Komisyon, Genel Kurulun iradesi belli olduğu gerekçesiyle; Sayın Hükümet, gerekçesiz katılmadığını ifade ettiler.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum. Kabul edenler... kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 390 sıra sayılı Yasa Tasarısının 930-08-3-356-900 yedek ödenek tertibinden, 940-03-3-424-900 dernek, birlik, kurum, kuruluş ve sendika ve benzeri teşekküllere yardım tertibine, 15 000 000 000 (onbeşmilyar) Türk Lirası ödenek aktarılmasını ve ilgili tertipleri parantez içindeki ifadenin başına "15 milyar Türk Lirasının Türkiye Sakatlar Konfederasyonuna" ibaresinin eklenmesini arz ederim.

Fethullah Erbaş Ekrem Erdem Altan Karapaşaoğlu Van İstanbul Bursa

Nurettin Kaldırımcı Abdüllatif Şener Kayseri Sıvas

Gerekçe:

Önergemiz, Türk Sakatlar Konfederasyonuna 15 milyar TL yardım amacıyla verilmiştir.

BAŞKAN – Sayın Komisyon ne buyuruyor efendim?

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Sayın Hükümet?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Önergeye Komisyon ve Hükümet katılmadı.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmemiştir.

Bir başka önerge vardır; okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan bütçe kanunu tasarısının 930-08-3-356-900 yedek ödenek tertibinden, 930-08-3-377-900 ağaçlandırma ödeneğine, 1 500 000 000 000 (birbuçuk trilyon) aktarılmasını arz ve teklif ederiz.

Fethullah Erbaş Altan Karapaşaoğlu Ekrem Erdem

Van Bursa İstanbul

Kemalettin Göktaş Nurettin Kaldırımcı Süleyman Metin Kalkan

Trabzon Kayseri Hatay

Gerekçe:

Ülkemiz çöl olmasın. Daha fazla ağaçlandırma yapılması için, ilgili tertibe 1,5 trilyon lira aktarılması öngörülmüştür.

BAŞKAN – Sayın Komisyon?..

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Sayın Hükümet?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Sayın Başkan, bundan önceki bütçelerin hiçbirinde, ağaçlandırmayla ilgili bir kuruş ödenek konulmamıştı. 1998 yılı bütçesinde, 2 trilyon lira ağaçlandırma için ödenek bulunmaktadır ve ilk defa konulmuştur.(DSP ve ANAP sıralarından “Bravo” sesleri, alkışlar) O nedenle, katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Sayın Komisyon katılmıyor.

Bütçede tahsisat olduğu gerekçesiyle, Sayın Hükümet katılmıyor.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler...

Önerge kabul edilmemiştir.

Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 390 sıra sayılı yasa tasarısının 900-930-08-3-356-900 yedek ödenek tertibinden "TÜBİTAK ile ilgili tertibine" ibaresinden sonra gelmek üzere "5 trilyon Türk Lirası Orman Bakanlığı bütçesine, Orman Köylülerini Kalkındırma Fonuna ait hizmetlerde kullanılmak üzere ilgili tertibinin" ibaresinin eklenmesini arz ve teklif ederiz.

Fethullah Erbaş Altan Karapaşaoğlu Ekrem Erdem Van Bursa İstanbul

Metin Kalkan Aslan Polat Hatay Erzurum

Gerekçe:

Orman köylülerinin hayat şartlarının iyileştirilmesi için bu önergeyi vermiş bulunuyoruz.

BAŞKAN – Sayın Komisyon?..

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Sayın Hükümet?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Önergeye Komisyon ve Hükümet katılmadı.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Sayın milletvekilleri, 930 numaralı bölümle ilgili verilmiş olan önergelerin hiçbiri kabul edilmediği için, rakamlarda bir değişiklik yok; ama, ben tekrar okutuyorum:

A - C E T V E L İ

Program

Kodu A ç ı k l a m a L i r a

930 Malî Transferler 1 665 998 369 000 000

BAŞKAN- Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

940 Sosyal Transferler 516 061 000 000 000

BAŞKAN- Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

950 Borç Ödemeleri 293 913 000 000 000

BAŞKAN- Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

999 Dış Proje Kredileri 100 000 000 000

BAŞKAN- Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

T O P L A M 2 638 174 249 000 000

BAŞKAN- Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Maliye Bakanlığı 1998 malî yılı bütçesinin bölümleri kabul edilmiştir, hayırlı olsun.

2.- Maliye Bakanlığı 1996 Malî Yılı Kesinhesabı

BAŞKAN- Maliye Bakanlığı 1996 malî yılı kesinhesabının bölümlerine geçilmesini oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

(A) cetvelinin genel toplamını okutuyorum:

Maliye Bakanlığı 1996 Malî Yılı Kesinhesabı

A - CETVELİ

L i r a

- Genel Ödenek Toplamı : 721 036 431 723 000

- Toplam Harcama : 678 631 037 067 000

- İptal Edilen Ödenek : 42 921 563 241 000

- Ödenek Dışı Harcama : 1 045 422 787 000

- Ertesi Yıla Devreden Ödenek : 529 254 202 000

BAŞKAN- (A) cetvelini kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Maliye Bakanlığı 1996 malî yılı kesinhesabı kabul edilmiştir.

Sayın milletvekilleri, Maliye Bakanlığı 1998 malî yılı bütçesi ile 1996 malî yılı kesinhesabı kabul edilmiştir; hayırlı ve uğurlu olmasını temenni ederim.

B) GELİR BÜTÇESİ

2. – 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/669) (S. Sayısı : 390)

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, 1998 Malî Yılı Genel ve Katma Bütçe Kanunu Tasarıları ile 1996 Malî Yılı Genel ve Katma Bütçe Kesinhesap Kanunu Tasarısının 1 inci maddeleri kapsamına giren bakanlık ve kuruluşların bütçeleri ve kesinhesapları ile gelir bütçesiyle ilgili 2 nci maddenin görüşmeleri tamamlanmış bulunmaktadır.

Şimdi, 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısının gider bütçesiyle ilgili 1 inci maddesini tekrar okutuyorum:

1998 MALÎ YILI BÜTÇE KANUNU TASARISI

BİRİNCİ KISIM

Genel Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Gider, Gelir ve Denge

Gider Bütçesi

MADDE 1. – Genel bütçeye giren dairelerin harcamaları için bağlı (A) işaretli cetvelde gösterildiği üzere (14 749 475 000 000 000) liralık ödenek verilmiştir.

BAŞKAN– Sayın milletvekilleri, 1 inci maddeyi daha evvel kabul edilmiş bulunan cetvellerle birlikte oylarınıza sunuyorum:

Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Gelir bütçesine ilişkin 2 nci maddeyi tekrar okutuyorum:

ASLAN POLAT (Erzurum) – Sayın Başkan, önerge vardı efendim.

BAŞKAN – Neyle ilgili efendim, bütçenin tümüyle mi ilgili?

ASLAN POLAT (Erzurum) – Hayır efendim, 1 inci maddeyle ilgili.

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, saat 17.00'de toplanmak üzere, birleşime ara veriyorum.

Kapanma Saati: 16.43

ÜÇÜNCÜ OTURUM

Açılma Saati : 17.00

BAŞKAN : Başkanvekili Yasin HATİBOĞLU

KÂTİP ÜYELER : Ünal YAŞAR (Gaziantep), Ahmet DÖKÜLMEZ (Kahramanmaraş)

BAŞKAN – Türkiye Büyük Millet Meclisinin 36 ncı Birleşiminin Üçüncü Oturumunu açıyorum.

V. – KANUN TASARI VE TEKLİFLERİYLE KOMiSYONLARDAN GELEN

DİĞER İŞLER (Devam)

l.- 1998 Malî Yılı Genel ve Katma Bütçeli İdareler Bütçe Kanunu Tasarıları ile 1996 Malî Yılı Genel ve Katma Bütçeli İdareler ve Kuruluşlar Kesinhesap Kanunu Tasarıları (1/669; 1/670; 1/633, 3/1046; 1/634, 3/1047) (S. Sayıları: 390, 391, 401, 402) (Devam)

B) GELİR BÜTÇESİ (Devam)

2. – 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/669) (S. Sayısı : 390) (Devam)

4. – Katma Bütçeli İdareler 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/670) (S. Sayısı : 391) (Devam)

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, çalışmalarımıza kaldığımız yerden devam ediyoruz.

Komisyon ve Hükümet yerinde.

Sayın milletvekilleri, gelir bütçesine ilişkin 2 nci maddeyi yeniden okutuyorum:

Gelir Bütçesi

MADDE 2. – Genel Bütçenin gelirleri bağlı (B) işaretli cetvelde gösterildiği üzere (10 760 000 000 000 000) lira olarak tahmin edilmiştir.

BAŞKAN – Söz talebi?.. Yok.

Sayın milletvekilleri, 2 nci maddeye bağlı cetvelin bölümlerini okutup, ayrı ayrı oylarınıza sunacağım:

( Genel Bütçenin Gelirleri )

B - C E T V E L İ

Gelir Türü A ç ı k l a m a L i r a

1 Vergi Gelirleri 8 900 000 000 000 000

BAŞKAN- Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

2 Vergi Dışı Normal Gelirler 702 000 000 000 000

BAŞKAN- Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

3 Özel Gelirler ve Fonlar 1 158 000 000 000 000

BAŞKAN- Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

T O P L A M 10 760 000 000 000 000

BAŞKAN- Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Sayın milletvekilleri, 2 nci maddeyi, kabul edilen ekli cetveliyle birlikte oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

3 üncü maddeyi okutuyorum:

Denge

MADDE 3. – Ödenekler toplamı ile tahmin edilen gelirler arasındaki fark net borçlanma hâsılatı ile karşılanacaktır.

BAŞKAN – Madde üzerinde,

Refah Partisi Grubu adına, Sayın Yakup Budak; buyurun efendim. (RP sıralarından alkışlar)

RP GRUBU ADINA YAKUP BUDAK (Adana) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; hepinizi, Grubum ve şahsım adına saygıyla selamlıyorum.

Grubum adına 3 üncü madde üzerinde söz almış bulunuyorum; bu vesileyle, çalışmalarımızın hayırlara vesile olmasını diliyorum.

Malumlarınız olduğu üzere, hükümet bütçeleri, bir sonraki yılda hükümetlerin hedeflerini, politikalarını, nasıl uygulayacaklarını, gelirlerini, giderlerini ortaya koyan metinlerdir, kanunlardır. 1998 bütçesini de, mevcut Hükümet, Meclisimizin huzuruna getirmiştir. Genelde, bu 3 üncü maddeler, borçlanma maddeleridir; tabiî ki, bütçe açıklarının borçlanma suretiyle karşılanacağı ifade edilmektedir.

Bu maddeden de anlıyoruz ki, bu Hükümet, açıkları -bu zamana kadar olduğu gibi- tamamen borçlanma suretiyle karşılayacaktır. Bunun tek istisnası, geçen yılki hükümetin getirmiş olduğu bütçeydi. O bütçede bu maddeyi göremiyoruz; çünkü, geçen yılki hükümetin getirmiş olduğu bütçe, denk bir bütçeydi; bunun gerçekleşmesi için de bütün çalışmalar yapılmıştı. (ANAP ve DSP sıralarından alkışlar [!])

Ben, arkadaşlarımın alkışlarına teşekkür ediyorum. İnşallah, biraz sonra, yine alkışlayacakları bölümler de gelecek; şimdiden teşekkür ediyorum.

Bütçe, bu yapısıyla bir borçlanma bütçesidir; diğer bir ifadeyle -borçlanma da faizle mümkün olacağına göre- bir faiz bütçesidir. Bu zamana kadar hazırlanan bütçeler, faiz bütçelerinin de temel niteliği -Sayın Bakanımız pek hoşlanmasa da- rantiyeye kaynak aktarma bütçeleridir. (DSP sıralarından "sayenizde" sesleri)

Sayın Bakanımız "rantiyeye kaynak aktarmıyoruz" demiyor, "rantiye bütçesi değildir" de demiyor -bundan dolayı da güzel bir gelişme olarak telakki ediyoruz- "rantiyeye bu zamana kadar aktarılıyordu, biz de aktarıyoruz" diyor; dolayısıyla, bu bütçenin bir rantiye bütçesi, rantiyeye kaynak aktarma bütçesi olduğunu da kabul etmiş oluyor.

YUSUF ÖZTOP (Antalya) – Siz de kabul ediyorsunuz.

YAKUP BUDAK (Devamla) – Muhterem arkadaşlar, tabiî ki, bu politikaların neticesi, şimdiye kadar olduğu gibi, zamdır, enflasyondur, aşırı borçlanmadır. Zaten, Hükümetin altı aydır yaptığı bütün icraatlarını da birkaç kelimeyle özetleyecek olursak, zamdır, enflasyonun aşırı şekilde artırılmasıdır ve bunun yanında, aşırı bir şekilde borçlanmadır; çünkü, Hükümet, geldiği altı ay içerisinde, 3 katrilyon 555 trilyon lira borçlanmıştır.

1997 yıllık programı dağıttılar... Bu programda da, birtakım yanıltıcı ifadelerle, yönlendirici grafiklerle de rakamlar tersyüz edilmiştir. Birtakım rakam oyunlarıyla, sanki, bugünkü bütçe açığının büyük bir bölümü geçmiş iktidarın açığıymış gibi de takdim edilmeye çalışılmıştır. (DSP sıralarından "Doğru" sesleri)

Tabiî ki, Hükümet de, geldiğinden bu yana, kaynak bulabilmek için araştırmalar içerisine girmiş; maalesef, zammı tercih etmiştir, enflasyonun artırılmasını, kolay yolu tercih etmiştir. Bunun yanında da, ekonomiden sorumlu olan bakanlar, Evliya Çelebi gibi, Brüksel'den Bonn'a, Hong Kong'tan Washington'a turlar tertiplemişlerdir; ama, her gittikleri yerde de, sanki kuyumcu vitrinindeki altınlar kendilerininmiş gibi bir tavır takınmışlardır.

Sayın Bakan, Hong Kong'a gidiyor "Hong Kong'taki 400 milyar dolar niye İstanbul'a gelmesin?Dolayısıyla, bu, Türkiye'nin ekonomisinin kalkınmasına, açılmasına yardımcı olur" diyor. Hong Kong'tan dönüyor, 400 milyar doların İstanbul'a gelmesi için ne duyguları var, ne düşünceleri var; bunu, hiç ifade etmiyor.

Maalesef, dolaşıyorlar... Avrupa Birliği kapısında da epey beklediler. Niye beklediler; çünkü, 1998 yılında, aday ülkelere, AB'nin bütçesinden 100 milyar dolarlık bir kaynak aktarılacak. Bu kaynaktan da nasibini alamayınca, bir hırçınlığın içerisine girdiler, dosdoğru Washington'a gittiler; fakat, Washington'da da umduklarını bulamadılar; Sayın Clinton'un, rüşveti kelam kabilinden "iyisiniz, güzelsiniz, müthiş Türklersiniz; Türkiye, haritada, gerçekten güzel bir yerde" gibi sözleriyle avundular. Netice itibarıyle "siz, haklısınız; ama, alacağınız yok; üç ay sonra gelin, IMF'yle, belki öngörüşmeler yapabiliriz" dediler ve bu fiyasko da bitti; ama, gazetelere baktığımız zaman, İktidara mensup arkadaşlarımızın ifadelerine baktığımız zaman, sanki büyük bir zafermiş gibi de takdim edilmektedir.

Muhterem arkadaşlar, elbette, bu politikalarla Türkiye'nin önünün açılması, bütçe açıklarının kapatılması mümkün değildir.

Şimdi, arkadaşlarımız geçmiş dönemi beğenmeyebilirler; ama, bu geçmiş dönemden kendilerine birkaç şey söylemek istiyorum.

1998 yılı bütçesi toplamı 14 katrilyon 749 trilyon liradır. Bunun, 3,5 katrilyon lirası personele ayrılmıştır, 4 katrilyon lirası zaten açıktır ve bunun yanında da, 6 trilyon lirası faize gidecektir. Bu bütçede işçi yoktur, memur yoktur, emekli yoktur, Bağ-Kur'lu yoktur; bu bütçede, bu Hükümeti hükümet yapan, buralara oturtan rantiyeye kaynak aktarımından başka hiçbir şey yoktur! Dolayısıyla, sadece ve sadece üzerinde durdukları, kaynağın aktarılmasıdır. Zaten, açığın bu kadarda kalması mümkün değil; bu açık, faiz oranlarının yükselmesiyle daha da açılacaktır.

Biraz önce "denk bütçe" deyince, arkadaşlarım lafını duymayı bile hazmedemediler; ama, denk bütçe, bir hedeftir; gerçekleştirilmesi arzu edilen, Türkiye'nin muhakkak surette gerçekleştirmesi gereken bir husustur. 1997 bütçesinin denk bütçe olmasını, birtakım çevreler bir türlü hazmedemediler; ama, size tüm samimiyetimle söylüyorum ki, Refahyol İktidarı sunî gündemlerle meşgul edilmemiş olsaydı, memleket zararına çağdışı birtakım ithamlarla, gündeme getirilen birtakım konularla meşgul edilmeseydi, menfaatı ve hortumları kesilen birtakım çevrelerin sunî yaygaralarıyla engellenmemiş olsaydı, bu bütçe, denk olacaktı. Olamamasının sebebi de, nasıl ki, biraz önce, arkadaşlarım, bütçenin açığı olduğu zaman 54 üncü Hükümeti suçluyorlar, rantiyeye para vermek gerektiği zaman 54 üncü Hükümeti suçluyorlar; peki, 54 üncü Hükümetin suçu böyle de, kendileri ne iş yapıyorlar diye sormak lazım. Her şey 54 üncü Hükümete atılıyor, aktarılıyor, kendileri altı aydır ne yapıyorlar; biraz önce arz ettiğim gibi, dönüyorlar dolaşıyorlar, geliyorlar, zam yapıyorlar. Altı ay zam yapmayacaklarmış!.. Bir yıllık zammı peşin yaptıktan sonra, bu yalana kimi inandırabilirsiniz, bu hayale kimi inandırabilirsiniz?!. Birtakım özel sektöre de güvenmek olmaz. Zaten, sizi buraya getiren o özel sektörün rantiyeci çevrelerinin kesimlerinin bilançolarına baktığımız zaman, gelirlerinin yüzde 80'inin de faizden olduğunu görüyoruz. Dolayısıyla, o çevrelerden de bu Hükümete gelecek bir şey yoktur. Yine biz, Türkiye'yi seviyoruz, ülkemizi seviyoruz.

Birtakım düşüncelerimizi ve fikirlerimizi de ortaya koymak istiyorum. Mesela, bir Telekom konusu var; cep telefonlarının lisans ihaleleri var. Telekomun anlaşmasına göre, rakam 250 bini geçtiği zaman, ayrı bir firmaya verilebilecekti; yani, 250 bini geçtiği zaman, üçüncü, dördüncü, beşinci firmaya verilecekti. Bugün, 2 firmaya verilmiştir; birisinin 250 bin abonesi vardır, birisinin de 950 bin abonesi vardır. Bu Hükümet ne yapmıştır, 1 milyon 200 bin aboneyi 1 milyar dolara satmıştır. Halbuki, 250 binlik aboneliği de 500 milyon dolara satmıştır, 950 binlik aboneliği de 500 milyon dolara satmıştır. Eğer, bu, adaletli bir şekilde olmuş olsaydı, ülkenin gerçekleri ve kaynakları düşünülmüş olsaydı, sadece telefon lisansının satışından dolayı İktidarın elde edeceği rakam 2,5 katrilyon liraydı. Nereye gitti bu 2,5 katrilyon lira? Bu 2,5 katrilyon lira, bütçenin bir açığını kapatma noktasında, acaba, bu ülkenin işine yaramaz mıydı? Bu, hem Telekomun anlaşmasında var hem de dünyanın gerçeklerinde var. Dolayısıyla, bu Hükümet, sadece telefon satış ihalesinden dolayı, ülkeyi, 1,5 milyar dolar zarara itmiştir. Elbette, buna da, gerekli bir açıklama getireceklerdir.

Muhterem arkadaşlar, bunun yanında, bir havuz sistemi vardı. Arkadaşlarımız, gelir gelmez bu havuz sistemini bozdular. Bu havuz sistemini bozdular; ama, 1998 yılı programının alt başlıklarında -bir bakıma, bu metin, Hükümetin de kabul ettiği bir metindir; çünkü, Resmî Gazetede yayımlanmıştır, programın eki olarak yayımlanmıştır- "Hazinenin, oluşturulan kamu tek hesabından kullanım yapması, faiz oranlarını düşürmüştür" deniliyor. Dolayısıyla, 54 üncü Hükümetin havuz projesi ve beğenmeseniz de, o paket programlarındaki, kaynak paketlerindeki kaynaklar harekete geçirilebilmiş olsaydı, zannediyorum, bu bütçenin açığı bu kadar olmayacaktı. Zaten, bu bütçenin açığı da, şişirilerek getirilmiş bir bütçe açığıdır, gerçekleri yansıtmamaktadır.

Muhterem arkadaşlar, tabiî ki, şunu da ifade etmek istiyorum: Ülkemizi seviyoruz dedik... Yine, Avrupa'da çalışan işçilerimizin emeklilikleri durumunda birtakım dövizlerin Türkiye'ye getirilmesiyle ilgili kanun tasarısı Meclisimize gelmişti, sonradan da, Çankaya'dan -ne oldu, bilmiyorum- geri döndü, tekrar geldi, gitti. Bu da, yaklaşık olarak, Türkiye'ye 5 milyar dolar civarında bir rakam getirecekti.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Budak, son dakikanız... Lütfen...

YAKUP BUDAK (Devamla) – Belki, o günkü Hükümetin Çankaya tepeleriyle arası pek iyi değildi. Şimdi, Sayın Cumhurbaşkanı da bu Hükümetin arkasındadır, destekçisidir; karada, havada, denizde, her yerde, hangi kâğıt uzatılırsa imzalıyor; bu Hükümete de para lazım, dolar lazım ve kaynak lazım; böylesine de, 5 milyar dolarlık bir kaynak var, hem de kanun tasarısı olarak daha önce getirilmiş; uzatsınlar Sayın Cumhurbaşkanına, bir kaynak bulsunlar. Dolayısıyla, kaynağımız yok diye boşu boşuna çırpınmanın bir gereği yok. Gerçeklere dönmemiz lazım. Bu ülkeyi seviyorsak, bu ülkenin insanına saygı duymamız lazım.

Rantiyecinin çıkarlarını değil, bu milletin çıkarlarını düşünmemiz gerekir diyor, hepinize saygılar sunuyorum. (RP ve DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Budak, teşekkür ediyorum.

Gruplar adına başka söz talebi var mı efendim? Yok.

Sayın Hükümetin söz talebi var mı efendim? Yok.

Kişisel söz talebi var mı? Yok.

Önerge yok.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

4 üncü maddeyi okutuyorum:

İKİNCİ BÖLÜM

Malî Politikaya İlişkin Hükümler

Bütçe Politikası ve Malî Kontrol

MADDE 4. – Maliye Bakanı, tutarlı, dengeli ve etkili bir bütçe politikası yürütmek, belirlenen makro ekonomik hedefler çerçevesinde de istikrarı temin etmek ve malî kontrol sağlamak amacıyla;

a) Kamu istihdam politikasının belirlenmesine ve uygulanmasına yön vermeye,

b) Harcamalarda azamî tasarruf sağlayıcı düzenlemeleri tespit etmeye,

c) Giderlerle ilgili ödeneklerin dağıtım ve kullanımını belli esaslara bağlamaya,

d) Gelir ve giderlere ilişkin kanun, yönetmelik ve kararnamelerle belirlenmiş konularda uygulamaları düzenlemek üzere standartları tespit etmeye ve sınırlamalar koymaya,

e) Yukarıda belirtilen hususlarda tüm kamu kurum ve kuruluşları için uyulması zorunlu düzenlemeleri yapmaya ve tedbirleri almaya,

Yetkilidir.

BAŞKAN – Madde üzerinde,

Refah Partisi Grubu adına, Sayın Tekdal; buyurun. (RP sıralarından alkışlar)

Süreniz 10 dakikadır.

RP GRUBU ADINA AHMET TEKDAL (Ankara) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; 1998 Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı üzerinde, Refah Partisi Grubu adına görüşlerimi sunmak maksadıyla huzurunuzda bulunuyorum; bu vesileyle, Muhterem Heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

Sayın Başkan, sayın milletvekilleri, tasarının "Malî Politikaya İlişkin Hükümler" başlığını taşıyan İkinci Bölümünde "Bütçe Politikası ve Malî Kontrol" başlığı altındaki 4 üncü madde üzerinde görüşlerimi sunacağım.

Madde metninde, Maliye Bakanına, tutarlı, dengeli, etkili bir bütçe politikası yürütmek, makro ekonomik hedefler çerçevesinde istikrarı sağlamak maksadıyla önemli yetkiler verilmektedir. Bu, her bütçe uygulaması için normaldir; bunun üzerinde duracak değilim. Burada, tasarının genel gerekçesi ışığında, 4 üncü madde metni üzerinde duracağım. Böylece, 1998 Yılı Bütçe Kanunu Tasarısıyla ne getirilmek isteniyor, gerçekleşme şansı nedir; bu görülsün ki, Sayın Maliye Bakanının, tutarlı, dengeli, etkili bir bütçe politikası yürütebilme, daha önemlisi, makro ekonomik hedefler çerçevesinde istikrarı sağlama şansı var mı, belli olsun.

Bütçenin temel hedefleri olarak tespit edilmiş olan enflasyonla mücadeleyi nasıl yapacak? 14 katrilyon 553 trilyonluk bütçenin yüzde 30'a yakını, yani 4 katrilyon civarında olan miktarı bütçe açığıdır ve 6 katrilyon civarında da faiz yüküyle yüklü bulunmaktadır.

Enflasyonla mücadele ve hele enflasyonu yüzde 50'ye indirmek, bu şartlar altında mümkün mü? Bu açık ve bu faiz yüküyle enflasyon düşmez, artar, azmanlaşır, fakir fukarayı, dar ve sabit gelirlileri ezer, ekonomiyi felce uğratır. Türkiye'de enflasyon kronikleşmiştir. Yüzde 100'e varan yüksek enflasyonla Türkiye, dünyadaki enflasyon oranı en yüksek üç ülkeden biridir.

Bundan başka, ekonomik istikrar nasıl sağlanacaktır? Yatırım yok, üretim yetersiz... Gelir dağılımındaki çıldırtan dengesizlik kitleleri perişan etmektedir. Bu adaletsiz dağılıma çare bulmaya mecburuz.

Yüksek kamu giderleri karşısında düşük kalan, yetmeyen kamu gelirleri sonucunda yüksek borçlanma ihtiyacı içinde bir ekonomik yapı, hangi sihirli formülle istikrara kavuşturulacaktır; bu, yüzde 40'ı faize giden ve yüzde 30'u açık olan, kuşa dönmüş bütçeyle mi?.. Bu tablodan ne yatırım çıkar, ne üretim artar. Bu tabloyla, işsizlik artar, sorunlar büyür ve düğümlenir, ekonomik krize yol görünür.

Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; gerçekte, bugün, Türkiye, büyük bir ekonomik istikrarsızlık içindedir. Ekonominin kimin yönetiminde olduğu belli değil. Tespit edilebilmiş, gerçekleşme şansı olan bir enflasyon hedefi yok. Bu Hükümetin sayın bakanları, her hafta yeni bir enflasyon hedefi belirleyip ortaya koymaktadırlar. Programları üç yıllık mı; bir yıllık mı; belli değil. Meseleler, Bakanlar Kurulunda mı tartışılıp karara bağlanıyor, yoksa gazeteci arkadaşlarla çay sohbetlerinde mi bunlar oluyor; belli değil. Bu durum, ekonomi tahsil etmekte olan öğrencilere, ancak, klinik bir vaka olarak gösterilebilir. Enflasyonun yüzde 100 olacağını bile bile yüzde 30 maaş zammını öngörenler, tüketim maddelerine yapılan zamlarla verdiklerini de geri aldıklarını fark etmiyorlar mı?! Biz kendilerine hatırlatalım.

1997 bütçesi üzerinde, 29 Kasım günü şimdiki Sayın Maliye Bakanı şöyle diyordu: "Her türlü kamp olanaklarını da ellerinden aldığınız kamu çalışanlarına, bu bütçeyle ne veriyorsunuz?.. Bu bütçeyle, sadece yüzde 28, ilk dönem için bir maaş artışı veriyorsunuz ve yüzde 30 olarak ifade ediyorsunuz; ama, yüzde 28 seyyanen veriliyor... Geçen yıl vermiş olduğunuz yüzde 50 oranındaki temmuz ayındaki zam, özellikle geçen sene verilen maaş artışları, enflasyonun yüzde 86 olarak Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığınca açıklanmasından sonra, geçen yılki kayıplarını bile karşılamadı.

" Saygın bir insan olarak bildiğimiz Sayın Temizel'in dün tenkit ettiklerini bugün uygulamaya koymak istemesindeki zarureti anlamak kolaydır; ancak, faturayı ödeyenlere haksızlık yapılmaktadır. Eğer, çalışanların durumlarının iyileştirilmesi isteniyorsa -ki, hepimizin hedefi budur- bu takdirde, ücret skalalarındaki zamları da dikkate almak suretiyle, yüzde 20 ilâ yüzde 60 arasındaki zammı ortalama bir zam olarak yüzde 50'ye getirmek suretiyle, çalışan kesimlere gerekli desteğin verilmesi zaruridir. Bu bakımdan, gerekse Refah Partisinin ve gerekse Cumhuriyet Halk Partisinin bu konulardaki önergeleri benimsenmelidir.

Bu Hükümet, iktidara geldikten sonra, gelir artırıcı tedbirlere de başvuramamıştır. Biraz önce, Adana milletvekili değerli arkadaşımın da ifade ettiği gibi, Telekom lisans anlaşmaları bunun bir örneğidir.

Bütün bu haksız ve insafsız tablonun yükünü, vergiyle, zamla, azmanlaştırılan enflasyonla -eğer kaldıysa- ortadirek ve daha fazlasıyla da altdirek çekecek; üstdirek de mutlu azınlık olarak sefasını sürmeye devam edecektir. Bunun böyle sürmesi mümkün değil. Toplumun rahatsızlığı her geçen gün artarak, herkese yansıyor. Herkes, yeniden hesabını yapacak ve üstesinden gelemeyeceği bir faturayı da omuzlamaya yanaşmayacaktır.

Bu Hükümet, rant ekonomisini teşvik ediyor ve destek veriyor. Doğu ve güneydoğuda 23 ilde 450 tesis için ihtiyaç duyulan 18 trilyon teşvik verilmezken -ki, bu teşvik verilmiş olsa, her yıl, o kadar katmadeğeri ekonomiye kazandıracaktır- 16,4 trilyon, sadece iki holdinge destek veriliyor. İşte bu anlayış yüzünden, bölgeler ve zümreler arası dengesizlik artıyor, bu yüzden ekonomi dikiş tutmuyor. Peki, devlet gemisi nasıl yürüyecek; ya yeniden borçlanılacak ya para bastırılacak veya KİT ürünlerine peş peşe acımasızca zam yapılacak; böylece, her geçen gün halk daha fazla ezilecek. Üretim yok; ziraî kredi faizi yüzde 100'e çıkarıldı; mazot, gübre, ilaç, traktör pahalı; çiftçi alamıyor ve üretim yapamıyor.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

AHMET TEKDAL (Devamla) – Bugünkü Hükümet, CHP'nin çürük bastonuyla ayakta durmaya çalışmaktadır. CHP'yi tenzih ederek söylüyorum ki, maksadım, CHP'nin kendi yapısını tenkit değildir; maksadım, Hükümete verdiği desteği çürük bir bastona benzetip, bu baston kırıldığında 55 inci Hükümetin nasıl yere serileceğini şimdiden görüp, ikaz etmek vazifemizi ifa etmektir. Böylesine emanet bir destekle, Hükümetin ayakta durarak, kalıcı tedbirleri alıp ülkenin ekonomisini düze çıkarması, elbette ki, mümkün değildir.

Ülkenin meselelerini çözmeye mecburuz. Bu, öncelikle Hükümetin ve bu Parlamentonun işidir. Yoksa, problemler azalmaz artar; hepimiz altında kalırız. İşçi, memur, köylü, emekli hep ayaktadır.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

AHMET TEKDAL (Devamla) – İşe, Meclis içinde bir çözüm bularak, çoğunluğun desteğiyle, güçlü ve istikrarlı bir Hükümet modelini oluşturarak başlamak zorundayız. (ANAP ve DSP sıralarından alkışlar [!])

BAŞKAN – Sayın Tekdal, efendim, ikinci kez süre ihtiyacı mı duyuyorsunuz?

AHMET TEKDAL (Devamla) – Teşekkür ederim. 1 dakika lütfederseniz...

BAŞKAN – 1 dakika... Lütfen, toparlayalım efendim...

AHMET TEKDAL (Devamla) – Bu ülkenin problemlerini, bu Hükümetin, azınlık Hükümetinin, çözebilecek güçte olmadığı her geçen gün daha iyi bir şekilde anlaşılmaktadır. Bu bakımdan, bu Meclisin, mutlaka bir çözüm bularak, bu istikrarsızlığı sürdüren Hükümetin, bu problemleri çözemeyen Hükümetin yerine, yeni, güçlü bir hükümeti kurmak mükellefiyeti altında olduğu unutulmamalıdır.

Muhtemel bir erken seçimde, zaten, tek başına iktidara gelecek, beklenen ve özlenen ekonomik tabloyu gerçekleştirecek, milletimizin biraz daha sabırlı olmasını temenni ettiğimiz, Refah iktidarı, inşallah, en iyi neticeleri alarak ülkesine hizmet verecektir.

Bu duygu ve düşüncelerle, Yüksek Heyetinizi saygıyla selamlıyorum. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Tekdal, teşekkür ediyorum efendim.

Gruplar adına başka söz talebi var mı efendim? Yok.

Hükümet adına söz talebi var mı?

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Yok.

Kişisel söz talebinde bulunan Sayın Görür; buyurun efendim.

Konuşma süreniz 5 dakikadır efendim; lütfen, riayet edelim.

FETİ GÖRÜR (Bolu) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; hepinizi, saygıyla selamlıyorum.

Bu maddeyle, Sayın Maliye Bakanı, tutarlı, dengeli ve etkili bir bütçe politikası yürütmek, makro ekonomik hedefler çerçevesinde istikrarı temin etmek ve malî kontrol sağlamak amacıyla, 4 üncü maddenin (a) bendinde, kamu istihdam politikasının belirlenmesine ve uygulanmasına yön vermeye; (b) bendinde, harcamalarda azamî tasarruf sağlamaya; (c) bendinde, giderlerle ilgili ödenekleri belli esaslara bağlamaya; (d) bendinde, gelir ve giderlere ilişkin kanun, yönetmelik ve kararnamelerle belirlenmiş konularda uygulamaları düzenlemek üzere standartları tespit etmeye ve sınırları koymaya; (e) bendinde de, bu hususlarda tüm kamu kurum ve kuruluşları için uyulması zorunlu düzenlemeleri yapmaya ve tedbirleri almaya yetkilidir diyerek yetki talebinde bulunuyor. Ancak, hazırlanan bütçenin, tutarlı ve dengeli olabilmesi için, verilen hukukî yetki hiçbir zaman yeterli olmayacaktır. Bütçenin tutarlı olabilmesi için, bütçe hedeflerinin doğru hesaplanması; bu hedeflere ulaşabilmek için, esasların doğru seçilmesi, kaynakların sağlam olması, siyasî iradenin arkasında toplumsal desteğin bulunması, bütçeyi uygulayacak olan hükümet üyeleri arasında uyum ve söylem birliğinin bulunması şarttır.

4 üncü maddenin (a) bendinde zikredilen kamu istihdam politikası konusunda, Hükümetin net bir görüş ve kararı yoktur. Hükümet, emeklilik yaşı konusunda ve geçici işçiler konusunda şu anki uygulamayı yanlış bulmasına rağmen, doğru bildiği uygulamaya cesaretle karar verememiştir.

4 üncü maddenin (b) bendinde zikredilen harcamalarda azamî tasarruf sağlamaya, Sayın Bakan yetki istiyor. Ne yazık ki -Diyarbakır Ticaret Odası Başkanının ifadesiyle- Güneydoğu ve Doğu Anadolu'nun 23 ilinde yarım kalmış 428 adet sanayi tesisi, bitirilebilmek için devletten 18 trilyon teşvik ve kredi beklerken, iki medya patronuna 5 yıl vadeli 1 yıl ödemesiz yüzde 50 faizli 16,4 trilyon peşkeş çekiliyor. Sorarım, Sayın Maliye Bakanının bu peşkeşten haberi var da mı, Meclisten, harcamalarda azamî tasarrufu sağlayabilmek için yetki istiyor?

Hiç şüphe yok ki, bütçeler, bir ülkenin bir yıllık gelir-gider programıdır. Bütçede aslolan, önce ülkenin ihtiyaçlarının tespit edilmesi, ondan sonra da, bu ihtiyaçların karşılığı olan gelir kaynaklarının bulunmasıdır. İdeal olan da, bütçenin denk olması, açık vermemesidir. Denk bütçe yapma arzusu, tenkit edilmesi gereken bir husus değil, takdir edilmesi gereken bir hedeftir. Nasıl ki, bir esnafın bütçesi açık verir, bu açığını banka kredisiyle kapatmaya çalışır; fakat, kazancı banka faizine yetmez; daha sonra, tefecinin eline düşer, işin içinden çıkamaz ve neticede tefeciye malını mülkünü devreder, iflas ederse, maalesef, 1996'da bütçesinin yüzde 39'unu, 1997'de yüzde 28'ini, 1998'de yüzde 39'unu faizlere vermek zorunda kalan bir ülkenin bütçeside, müflis tüccarın bütçesinden farklı değildir. İşte, bunun içindir ki, Türkiye bütçesinin denk yapılabilmesinin yolları zorlanmalıdır.

Böyle bir bilançoya sahip ve arkasında halk desteği olmayan, kaç günlük ömrünün kaldığı papatya fallarından sorulan bir Hükümet, IMF'den borç para alabilmek için, Clinton'u araya torpilci olarak koyuyor. Ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı öyle beyanlarda bulunuyor ki, Hükümetin ilk günleri çıkıp "böyle giderse, enflasyon yüzde 100 olur" diyor; hakikaten, hedefi de tutturuyor. Daha sonra, IMF'den borç talep ederken "1998 sonu enflasyon hedefi yüzde 50, 1999 sonu yüzde 20, 2000 yılı sonu yüzde 3 olacak; sizden, üç yıllık program karşılığı para istiyoruz" diyor; IMF, Hükümetin falına baktığı için "siz, üç vakte kadar gidemezsiniz, sizin bir vakitlik bile zamanınız yok; ancak size bir yıllık şok program karşılığı borç veririz" diyor. Sayın Bakan, kamuoyuna "biz, IMF ile anlaştık; 1998 sonu enflasyon yüzde 15 olacak" diyor. Sayın Başbakan, beyanatı, maalesef, basından öğreniyor "yok öyle bir şey" diyor. Sayın Bakana soruyorlar; ne kadar dışkredi lazım...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

FETİ GÖRÜR (Devamla) – 1 dakika...

BAŞKAN – Sayın Görür, 1 dakika eksüre veriyorum. Lütfen, toparlayın.

FETİ GÖRÜR (Devamla) – Sayın Bakan "10-15 milyar dolar; 20 milyar dolar olursa iyi olur; 30 milyar dolar bulunursa, Allah derim" diyor.

Sayın milletvekilleri, bu kafayla, değil devlet, leblebici dükkânının bütçesi bile dengelenemez, tutarlı yapılamaz. İsterseniz, Sayın Maliye Bakanına her gün bir yetki yasasıyla yetki verin, hiçbir şeyi değiştiremezsiniz.

1998 yılı bütçesi, yaklaşık 15 katrilyon; bu bütçedeki tüm giderler -personel, faiz, transfer, cari harcamalar vesaire- sabit giderlerdir; enflasyonun düşük veya yüksek olmasından etkilenmez. Enflasyonun düşük olması halinde, sadece 1 katrilyonluk, yatırım harcamalarında, birkısım düşüş olur. Asıl önemli olan husus şudur ki: Hükümet, bütçeyi, üç yıllık bir istikrar paketine göre mi; yoksa, bir yıllık şok pakete göre mi hazırladı; zira, bütçe gelirleri, yani, vergiler, uygulanan ekonomik paketlere göre artacak veya azalacaktır. Uygulanan bir şok paket...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Lütfen efendim... Saygı sunun, inin...

FETİ GÖRÜR (Devamla) – Hepinize saygılar sunuyorum. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Görür, teşekkür ediyorum.

Sayın Görür, ben Çorum Milletvekiliyim; leblebici dükkânı işletmek, hüner ister. (RP sıralarından alkışlar)

4 üncü madde üzerinde şahısları adına başka söz talebi?.. Yok.

Hükümet söz talep etmedi.

Madde üzerinde verilmiş bir önerge vardır; okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

1998 Malî Yılı Genel ve Katma Bütçe Kanunu Tasarısının 4 üncü maddesinin (a) bendinin "kamu istihdam politikasıyla ilgili ödeneklerin dağıtım ve kullanımını düzenlemeye" şeklinde değiştirilmesini, arz ve teklif ederiz.

Algan Hacaloğlu Yılmaz Ateş Mustafa Yıldız İstanbul Ankara Erzincan

Oya Araslı Birgen Keleş Hilmi Develi İçel İzmir Denizli

Haydar Oymak Orhan Veli Yıldırım Amasya Tunceli

Gerekçe:

Tasarının 4 üncü maddesinde, Maliye Bakanının, tutarlı, dengeli ve etkili bir bütçe politikası yürütmek, belirlenen makroekonomik hedefler çerçevesinde istikrarı temin etmek ve malî kontrolü sağlamak amacıyla, kamu istihdam politikasının belirlenmesine ve uygulanmasına yön vermeye yetkili olduğu hususu yer almaktadır; ancak, 178 Sayılı Maliye Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameyle, böyle bir görev, yetki ve sorumluluk, bu Bakanlığa verilmemiştir. 217 Sayılı Devlet Personel Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 3 üncü maddesiyle, bu görevler, Devlet Personel Başkanlığına verilmiştir. Tasarının 4 üncü maddesi değiştirilmediği takdirde, Anayasanın 161 inci maddesine aykırı olacaktır.

BAŞKAN – Sayın Komisyon?..

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANVEKİLİ METİN ŞAHİN (Antalya) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Sayın Hükümet?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Önergeye, Komisyon ve Hükümet katılmadı.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmemiştir.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler...Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

5 inci maddeyi okutuyorum:

Ayrıntılı Harcama Programları ve Ödeneklerin Kullanımı

MADDE 5. – Bütçe Kanunlarına ekli (A) işaretli cetvellerdeki ödenekler, Maliye Bakanlığınca belirlenecek ilkeler ve serbest bırakma oranları dahilinde kullanılır.

Kamu kurum ve kuruluşlarının malî yıl içerisinde gerçekleştirecekleri hizmet ve faaliyetler için bütçelerinde yeralan ödeneklerin kullanımının önceden planlanabilmesi amacıyla ödenek kullanımının ayrıntılı bir harcama programına bağlanması Maliye Bakanlığı tarafından istenebilir.

Maliye Bakanı tarafından ödenek kullanımının ayrıntılı harcama programına bağlanmasının uygun görülmesi halinde, belirlenen serbest bırakma oranları üzerinde ve bu harcama programı dışında harcama yapılamaz.

İdareler bütçelerinde yeralan ödenekleri belirlenecek ilkeler, serbest bırakma oranları ve ayrıntılı harcama programları dahilinde, Kalkınma Planı ve Yıllık Programda öngörülen hedefleri ve hizmet önceliklerini gözönünde bulundurarak, tasarruf anlayışı içinde kullanmakla yükümlüdürler.

BAŞKAN – Madde üzerinde söz talebi?.. Yok.

Madde üzerinde verilmiş bir değişiklik önergesi var, okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan 1998 Malî Yılı Bütçe Kanun Tasarısının 5 inci maddesinin sonuna aşağıdaki fıkraların eklenmesini arz ve teklif ederiz.

Aslan Polat Yaşar Canbay Cafer Güneş

Erzurum Malatya Kırşehir

Muhammet Polat Memduh Büyükkılıç Kahraman Emmioğlu

Aydın Kayseri Gaziantep

Mustafa Yünlüoğlu Nazi Terzi Ömer Naimi Barım

Bolu Erzincan Elazığ

Latif Öztek Süleyman Metin Kalkan Sıtkı Cengil

Samsun Hatay Adana

Bütçe kanunlarına bağlı (A) işaretli cetvellerdeki ödeneklerin (1), (2) ve (3) ödenek türü altında yer alan personel giderleri ödenekleri, Maliye Bakanlığı bütçesinin (930-08-3-351-900) tertibinde yer alan personel giderleri ödeneği, Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu Ödeneği, mahallî idarelere yapılacak yardım ödemeler, 2983 sayılı Kanun gereğince yapılacak ödemeler, İhbar ve Kıdem Tazminatlarını Karşılama Ödeneği, Siyasî Partilere Devlet Yardımı Ödeneği, ilama bağlı borçlar, Emekli Sandığına yapılacak ödemeler, Hazine Müsteşarlığı bütçesinde yer alan Sosyal Sigortalar Kurumu ve Bağ-Kur'a yardım amaçlı ödenekler, konsolide içborçlar faizi ve genel giderleri, konsolide dışborçlar faizi ve genel giderleri, faiz, acyo ve kur farkları, Hazine bonoları genel giderleri ile Hazine yardımı almayan katma bütçeli idarelerin ödenekleri hariç olmak üzere, genel ve katma bütçeli daire ve idarelerin ödeneklerinin yüzde 14 karşılığı olan 707 trilyon 19 milyar 600 milyon lira ödenek düşürülmüştür.

Düşürülen bu miktar, görüşülmekte olan 1998 Yılı Bütçe Kanunu Tasarısının 47 nci maddesinde yer alan "5820" rakamının "7 000", "36 500" rakamının ise "43 500" olarak değiştirilmesiyle meydana gelecek personel giderlerinin artışında kullanılacaktır.

Gerekçe: Bilindiği gibi, memurlara verilen yüzde 35'lik ücret artışı Temmuz 1997'den geçerli olmak üzere yürürlüğe konmuş ve 1998 yılı bütçesinde de 1 Ocak 1998'den geçerli olmak üzere yüzde 30 zam öngörülmüştür. 1 Temmuzdan kasım sonuna kadar tüketici fiyatlarında yüzde 50'den fazla artış olmuş ve yüzde 35'lik zamda olduğu gibi, yıl sonuna kadar yüzde 30'luk zam da eriyip gidecektir. Oysa, yüzde 30'luk zam, Temmuz 1998'e kadar geçerli olacaktır. Bu durumda, çalışan memurların durumu, enflasyonun çok altında kalacağı kati olarak anlaşılmıştır. Maliye Bakanı, bütçeyi, gerek Plan ve Bütçe Komisyonunda gerekse Genel Kurulda takdim konuşmasında memurların enflasyona ezilmeyeceğini beyan etmiştir. Bu öngörülen artış önergeden de anlaşılacağı gibi, bütçe dengelerini de bozmayacaktır.

BAŞKAN – Efendim, Sayın Komisyon ne buyurur?

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANVEKİLİ METİN ŞAHİN (Antalya) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Sayın Hükümet ?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Sayın Başkan, izin verirseniz önergeyle ilgili teknik bir açıklama yapmak istiyorum.

BAŞKAN – Buyurun efendim.

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Sayın Başkan, Divanınıza verilen önerge, 1998 yılı içerisinde memur maaşlarının hesaplanmasında uygulanacak olan katsayıların artırılmasını öngören bir önerge. Olayın teknik olarak değerlendirilmesine burada girmek istemiyorum; zannediyorum o konuda gruplar teknik değerlendirmelerini yapacaklar.

5820 rakamının 7 000'e çıkarılması, 36 500 rakamının 43 500 olarak değiştirilmesi, yaklaşık yüzde 56'lık bir artışı içermektedir. Ancak, 1998 yılı toplam bütçe ödenekleri olan 14 katrilyon 789 trilyon liranın, önergede sayılan harcama kalemlerinin toplamı 10 katrilyon 850 trilyon lira yapmaktadır. Yani, 10 katrilyon 850 trilyon lira üzerinden herhangi bir kesinti yapılmayacaktır. 10 katrilyon 850 trilyon lirayı çıktığınızda, geriye 3 katrilyon 939 trilyon liralık kesinti yapılacak bir ödenek miktarı kalmaktadır. Bu ödenekler, çok büyük ölçüde yatırım ve cari harcamalara ilişkin ödeneklerdir. Cari harcamaların içerisinde de savunmaya ilişkin ödeneklerimiz, İçişleri Bakanlığının, eğitimin ve diğer kurumların cari ödenekleri bulunmaktadır. Ancak, 3 katrilyon 939 trilyon lira üzerinden 9 trilyon liranın ayrılabilmesi için yüzde 14 değil yüzde 18 kesinti yapmak gerekmektedir.

Ancak, teknik hata burada değil. Eğer önergede belirtilen yüzde 14'lük kesinti yapılmış olsa, yapılacak kesintinin toplamı sadece 551 trilyon lira yapmaktadır. Önergede öngörülen katsayılar verildiği takdirde, yapmamız gereken artışın toplam maliyeti 707 trilyon lira değil 707 trilyon lira değil, 935 trilyon lira olmaktadır. 935 trilyon liralık ödeneğin de 3 katrilyon 900 trilyon liralık bir ödenekten karşılanabilmesi için yapılması gereken kesintinin oranı da yüzde 14 değil, yüzde 24 olmaktadır.

Bütçemiz, çok büyük ölçüde, birtakım dengeler göz önünde bulundurularak hazırlanmış bir bütçedir. Cari ödeneklerinden yüzde 24 ölçüsünde -özellikle güvenlik ve biraz önce belirttiğim harcamalar da dahil olarak- kesildikten sonra, böyle bir bütçenin, bütçe niteliğini de kaybedeceği, uygulama olanağının da olmayacağı, dolayısıyla da böyle bir önergenin teknik olarak da yürürlüğe konmasının imkânsız olduğunu Genel Kurulun bilgilerine sunuyorum efendim.

Sağ olun. (DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Bakan.

MEHMET KEÇECİLER (Konya) – Sayın Başkan...

BAŞKAN – Buyurun.

MEHMET KEÇECİLER (Konya) – Sayın Bakanın verdiği izahat tahtında, ödenek artırıcı mahiyette önerge verilemez; dolayısıyla, gider artırıcı mahiyette bir önerge olmaktadır; Anayasaya aykırıdır, bu önergeyi işleme koyamazsınız efendim.

BAŞKAN – Biz onu inceledik; aktarmadır efendim.

Önergeye Sayın Hükümet Sayın Komisyon katılmadı. Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler...

ASLAN POLAT (Erzurum) – Sayın Başkan...

BAŞKAN – Buyurun efendim.

ASLAN POLAT (Erzurum) – Önergeye Sayın Komisyon ve Hükümet katılmadı; önerge üzerinde konuşmak istiyorum.

BAŞKAN – Efendim, bütçe görüşmelerinde böyle bir usulümüz yok; açın, maddeye bakın lütfen.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler...

(RP sıralarından "CHP'liler neredesiniz; sendikacılar izliyor sizi" sesleri)

NİHAT MATKAP (Hatay) – Önergeniz yanlış hazırlanmış; biz, bunu, 47 nci maddede düzelteceğiz.

BAŞKAN – Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Efendim, önerge kabul edilmediğine göre, maddeyi okunduğu şekliyle oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

6 ncı maddeyi okutuyorum:

Kamu Kuruluşlarının Gelir ve Giderlerinin İzlenmesi

MADDE 6. – Devletin tüm gelir ve giderleri ile borç ve malî imkânlarının tespiti, takibi ve denetiminin yapılabilmesi amacıyla; genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idareler, döner sermayeli kuruluşlar, bütçenin transfer tertibinden yardım alan kuruluşlar, belediyeler, belediyelere bağlı kuruluşlar, özel idareler, kamu iktisadî teşebbüsleri ile benzeri kuruluşlar, fonlar ve fonlara tasarruf eden kuruluşlar; gelir ve gider tahminlerini malî tabloları birbirleriyle olan borç ve alacak durumlarını, personele ilişkin bilgileri Maliye Bakanlığınca belirlenecek esas ve süreler dahilinde vermek zorundadırlar.

Maliye Bakanı madde kapsamına giren kurum ve kuruluşlardan, her türlü malî işlemleri ile ilgili bilgi, belge ve hesap durumlarını almaya; bu belge ve hesap durumları ile borçlanma ve borç ödeme imkânları üzerinde inceleme yaptırmaya, programlarına uygun harcama yapmayan, bilgi, belge ve hesap durumlarını ibraz etmeyen idare, kurum ve kuruluşların bütçe ödenekleri ile ilgili gerekli önlemleri almaya, bu maksatla gerektiğinde ilgili kurum ve kuruluşlardan alınan önlemlerin uygulanmasını istemeye yetkilidir.

TEMEL KARAMOLLAOĞLU (Sıvas) – Sayın Başkan, madde üzerinde, grup adına söz istiyorum.

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, madde üzerinde, Sayın Temel Karamollaoğlu Refah Partisi Grubu adına söz istemiştir.

Başka söz talebi varsa, kaydını yapayım efendim.

ASLAN POLAT (Erzurum) – Sayın Başkan, şahsım adına söz istiyorum.

BAŞKAN – Sayın Aslan Polat, kişisel söz talebinde bulunmuştur.

Sayın Karamollaoğlu, buyurun. (RP sıralarından alkışlar)

RP GRUBU ADINA TEMEL KARAMOLLAOĞLU (Sıvas) – Sayın Başkan, kıymetli milletvekilleri; kamu kuruluşlarının gelir ve giderlerinin izlenmesi konusunda 6 ncı madde buraya eklenmiş. Ben, bu maddenin neden konulduğunu pek anlayamadım; çünkü, buradaki bilgileri, Maliye Bakanlığı, Hükümet, her zaman, zaten takip etme imkânına sahiptir. Her sene, belediyelerin de, kamu kurum ve kuruluşlarının da tamamı denetime tabidir. Denetime tabi olan kuruluşların bu bilgilerini, kuruluşlar vermekle mükelleftirler zaten. Şimdi, arkasından, bütçeye bir madde ilave ederek, özellikle de belediyeler, belediyelere bağlı kuruluşlar, fonlar ve fonlara tasarruf eden kuruluşlar; gelir ve gider tahminlerini, malî tablolarını, birbirleriyle olan borç ve alacak durumlarını, personele ilişkin bilgilerini, Maliye Bakanlığınca belirlenecek esas ve süreler dahilinde vermek zorundadırlar. Eğer bunlar verilemezse, bu sefer de, Maliye Bakanlığı önlemleri almaya yetkilidir diye bir ibare konulmuş.

Son zamanlarda, 55 inci Hükümetin işbaşına geldiği günden beri, maalesef, belediyeler üzerinde özellikle bir baskı uygulanmaya çalışılıyor. Bilhassa da, bugün, muhalefette bulunan belediyeler üzerinde bu baskı yoğunlaştırılmış bulunuyor. Sayın Bakanımıza daha önceden arz ettim, kendisinin de aynı konuda hassasiyet göstereceğini ümit ediyorum, böyle olacağına da inanıyorum; fakat, bir de, yaşadığımız gerçekler var; bu ay zarfında, bazı belediyelerin bütün gelirlerine el konuldu. Yani, 15'inde, o belediyelere tahsis edilen, tahakkuk eden paranın hiçbiri gönderilmedi; fakat, aynı durumda bulunan, iktidar mensubu olan belediyelerin hiç birisine bu kesinti uygulanmadı.

YUSUF ÖZTOP (Antalya) – Siz yüzde 95'ini götürdünüz ya...

TEMEL KARAMOLLAOĞLU (Devamla) – Muhterem arkadaşlarım, bir defa, belediyeler, en azından, kendi personelinin maaşlarını ödemekle mükelleftir. Bir kişinin borcu olsa, haciz konulsa, en fazla, maaşının yüzde 25'ine haciz konulabilir. Eğer, Hazine, gelirlere, daha iller Bankasında iken el koymaya kalkarsa, o zaman belediyelerin bütün gelirlerini ortadan kaldırmış olursunuz. Eğer, bir belediye, çalışanlarının maaşlarını ödeyemeyecek noktaya getirilirse, zannediyorum ki, bundan iktidar partileri de, iktidar da herhangi bir kazanç sağlayamaz.

54 üncü Hükümet zamanında, biz, mümkün olduğu kadar adil davranmaya çalıştık.

ALİ RIZA BODUR (İzmir) – Ne adaleti?! Yazık, yazık!..

TEMEL KARAMOLLAOĞLU (Devamla) – Dikkat edin, bizim zamanımızda hiçbir zaman belediyelerin gelirlerine bu hacizler konulmadı...

ALİ RIZA BODUR (İzmir) – Yapma... İnsaf...

TEMEL KARAMOLLAOĞLU (Devamla) – Konulmadı... Bir tane örnek getirin... Getiremezsiniz.

İkincisi, biz tatbikatı eşit yaptık. Sigorta primleriyle ilgili kanun çıkarılıp, borçlar, Hazine tarafından karşılanıp, mahsup edildiği zaman, bu tatbikat bütün belediyeler için geçerliydi. Evet, yardımlar konusunda, geçmiş iki üç senenin perspektifi ele alındığı zaman, o güne kadar haksızlık yapılan belediyelere bir yardım yapıldı; sırf geçmiş haksızlıkları telafi etmek maksadıyla.

LEVENT MISTIKOĞLU (Hatay) – O haksızlığı ortağın yaptı.

TEMEL KARAMOLLAOĞLU (Devamla) – Ama, hiçbir zaman, belediyeler, kendi memurunun, işçisinin, kısacası çalışanının ücretini ödeyemez bir duruma sokulmadı.

ABBAS İNCEAYAN (Bolu) – Bolu Belediyesine haciz koydurdunuz.

TEMEL KARAMOLLAOĞLU (Devamla) – ...Bu tatbikat yanlıştır; geçmişte biz bunları yaşadık. Ben, Sayın Bakanın, hiçbir zaman, bu konuda bu tarzda davranacağına da ihtimal vermiyorum. Geçmişte belediye başkanlığı yapmış birisi olarak, birtakım yanlış uygulamaların -iller bazında- defterdarlar tarafından yapıldığını ben yaşadım. Hatta, o zaman, sayın bakanların talimatına uymayan defterdarların görevden alındığını da biliyorum; bu, geçmiş hükümetler döneminde; yani, 1995 seçimlerinden önce de yapıldı; ama, bu tatbikatlar, birtakım kararlar alınır ve eğer, defterdarlar tamamen serbest bırakılırsa, çok yanlış uygulamalara sebebiyet verebilir. Bugün -basında da takip ediyoruz- genelde bir fişleme merakı çıktı; herkes fişleniyor. Kim fişliyor, bu alınan bilgilerden kim yararlanıyor, bu bilgiler ne maksatla toplanıyor, kim değerlendiriyor ve arkasından da, hangi kararlar bu toplanan bilgilere göre alınıyor; bir şey belli değil. Bu bilgiler zaten varken, ekstradan, bir kanun maddesi olarak, bütçe kanununun bir maddesi olarak eklenmesini, ben -kanaatime göre- bir zorlama olarak görüyorum. Bu maddenin herhangi bir faydasının olacağına da inanmıyorum; çünkü, bu maddede istenilen rakamların tamamını, gerek Sayıştay gerek Maliye Bakanlığı gerekse İçişleri Bakanlığı müfettişleri her an takip etmektedirler. İçişleri Bakanlığından gelen tebliğlerle, Başbakanlıktan gelen tebliğlerle, bu bilgiler, devamlı olarak sağlanmaktadır ve verilmektedir; ama, bu bilgilerin edinilmesine rağmen, ekstradan bir madde konulması, bunun arkasından ne yapılacak diye, ister istemez, bir kuşku uyandırıyor. Bunun içerisinde öyle enteresan bilgiler var ki -birbirleriyle olan borçları, fonların kullanılması- birçok teferruata giriliyor.

Muhterem arkadaşlarım, belediyeler, bugün, halka en yakın kuruluşlar ve en çok hizmeti veren kurumlardır. Eğer, siz, belediyelerin bütçelerinde birtakım zorlamalara gider, belediyeleri işlemez hale getirirseniz, bugünkü İktidarın da teklif etmeyi düşündüğü veya teklif ettiği -bilmiyorum, kanun tasarısı, henüz, Büyük Millet Meclisine gelmedi- idarî reforma da aykırı düşer kanaatindeyim. İdarî reformda en mühim hususiyet, yetkilerin mahallî idarelere aktarılmasıdır. Mahallî idarelere malî özerklik verilmezse, mahallî idareler kendi bütçelerine hâkim olamazlarsa, eğer, bu tasarruf yetkisi mahallî idarelerde olmaz, merkezî idare tarafından kısıtlanırsa, o zaman istenilen netice elde edilmez.

RASİM ZAİMOĞLU (Giresun) – Siz niye yapmadınız?!.

TEMEL KARAMOLLAOĞLU (Devamla) – Arkadaşlarıma söylüyorum: Biz, 1997 yılının mart ayında, idarî reform mahiyetinde hazırlamış olduğumuz kanun tekliflerini -o zaman muhalefette bugün iktidarda bulunan partilere- parti genel başkanlarına takdim etmiştik. Bu kanun teklifleri, Büyük Millet Meclisinden çıkacak. Orada gözetilen husus, mahallî idarelere her türlü yetkinin verilmesidir; personel tayininde, gerektiğinde kadrolarının tespitinde, kendilerinin birtakım malî konularda rahatlıkla hareket edebilmelerine imkân sağlamakla bu mahallî idareler reformu gerçekleşebilir.

Bundan dolayı, ben, bir endişeye kapıldım. Eğer bu endişemde haksızsam, Sayın Maliye Bakanı, bunu mutlaka izah edeceklerdir; ama, eğer, bu getirilen maddeyle, belediyeler ve mahallî idareleri kıskaca alma gibi bir maksat güdülüyorsa, bu çok yanlıştır; hükümetlere de fayda vermez, bizim milletimize götüreceğimiz hizmetler konusunda da herhangi bir fayda sağlamaz.

Ben, sadece, dikkatlerinizi bu hususa çekmeyi bir vazife bildiğim için söz aldım; hepinize saygılar sunuyor, bütçemizin hayırlı olmasını temenni ediyorum. (RP sıralarından alkışlar)

ALİ RIZA BODUR (İzmir) – Dikkat çekmek değil, dikkatli olmak da önemli...

BAŞKAN – Sayın Karamollaoğlu, teşekkür ediyorum.

Sayın Bakan, buyurun efendim.

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Sayın Başkan, hepinizin bildiği gibi, kamu kesimi borçlanma gereği, sadece konsolide bütçeyle ilgili bir olay değildir. O nedenle, Maliye Bakanlığının, kamu kesimi borçlanma gereği içerisinde yer alan bütün kurum ve kuruluşların hesap durumlarıyla ilgili bilgi alma zorunluluğu vardır. Bu zorunluluk gereği, bütçelere bu tür hükümler konulur.

Sayın Karamollaoğlu, bu hüküm, 1998 yılı bütçesine yeni konulmuş bir hüküm değildir; 1997 yılı bütçesinde aynen yer almaktadır, 1996 yılı bütçesinde aynen yer almaktadır. Daha önce Anayasa Mahkemesi denetimine gitmiş, geçmiş olduğu için de, artık, özellikle kamu kesimi borçlanma gereği uygulamasında da bütçenin değişmez hükümlerinden birisi olmuştur.

YUSUF ÖZTOP (Antalya) – Görmemiştir bunu, görmemiştir...

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Şimdiye kadar, sizin belirttiğiniz anlamda bir amaç için asla kullanılmamıştır, kullanılma olanağı da yoktur. Yalnız, konuyla ilgili olarak yaptığınız açıklamaya bir belirleme getirmek isterim.

1997 yılı içerisinde, özellikle, Hazine garantili dışborç kullanan bazı belediyelerden bütün belediyelerin hepsinden, o borçlarına karşılık yüzde 25 oranında kesinti yapılmasına rağmen, -Ankara, İstanbul ve Konya Belediyelerinden- tam dokuz ay boyunca herhangi bir kesinti yapılmıyordu; bütün belediyelerden, Hazine garantili dışborçları nedeniyle Hazineye bu kesinti yapılırken, böyle bir kesinti yapılmıyordu.

ALİ RIZA BODUR (İzmir) – Adil düzen vardı o zaman!

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Dolayısıyla da...

TEMEL KARAMOLLAOĞLU (Sıvas) – O borçlar, 1994 mahallî seçimlerinden önce...

BAŞKAN – Sayın Karamollaoğlu... Sayın Karamollaoğlu...

TEMEL KARAMOLLAOĞLU (Sıvas) – Sayın Halk Partili arkadaşlarımızın belediye başkanlarının yapmış olduğu borçlardı. Onu da arz ederim.

BAŞKAN – Sayın Bakan, buyurun efendim.

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Devletin devamlılığı konusunu burada tartışmaya açmanın bir anlamı olduğunu zannetmiyorum; ama, sonuç olarak, belediyelerin yükümlülüğüdür, belediyeler de süreklidir. Dolayısıyla da, dokuz ay boyunca herhangi bir kesinti yapmayan belediyelerden, yüzde 25 büyükşehir belediye payına dahil olmak üzere, kesintiye başlanılmıştır ve bu da devam ettirilecektir.

Onun ötesinde, belediyelerin, özellikle, vergi borçlarıyla ilgili olarak farklı bir uygulama kesinlikle söz konusu değildir ve olamaz da zaten. Belediyelerin tüm borçlarının haczi gibi de bir uygulama söz konusu değil. "Toplam olarak, ödeneklerinin yüzde 25'ini geçmemek üzere” diye genelge gönderilmiştir. Genelge, bütün Türkiye'de geçerlidir; belirli bir belediyeye özgü genelge değildir. Bu konudaki endişeleriniz, kesin olarak bu maddenin uygulanması açısından söz konusu olmayacaktır.

Arz ederim efendim.

BAŞKAN – Sayın Bakan, teşekkür ediyorum.

Efendim, kişisel söz talebinde bulunan Sayın Polat; buyurun. (RP sıralarından alkışlar)

Sayın Polat, süreniz 5 dakikadır efendim.

ASLAN POLAT (Erzurum) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Belediyelerle ilgili bu konuda, ben, şahsım adına söz aldığım için, Doğu Anadolu'da ve bilhassa Erzurum'da belediyelerin durumları hakkında size bilgi vereceğim; çünkü, bu bölgeler, bir türlü burada anlaşılamıyor. Şu anda, bizim Erzurum'daki belediyelerin, büyükşehir belediyemiz olsun ilçe belediyeleri olsun -önümde dokümanları da var- her birinin, İller Bankası fonundan başka gelirleri yoktur. Mesela, gidelim, Erzurum’un Pazaryolu, Halilçavuş, Köprüköy Belediyelerine. Belediye, burada ne bir çöp vergisi toplayabilir ne bir imar parası alabilir. Bunların bütün gelirleri, İller Bankası gelirleridir. Yalnız, şimdi, bu İller Bankası gelirlerinde de, bu belediyeler, personellerinde azamî bir tasarrufa gitmiş olmalarına rağmen, gelen bütün parayla, ancak maaşları ödeyebilir durumdadırlar. Bir iki misal vereyim: Pazaryolu Belediyesine, İller Bankasından 2 milyar 300 milyon lira para geliyor, 1 milyar 700 milyon lirasını personel giderlerine veriyor, 600 milyon lira civarındaki parayı, mazot ve diğerlerine veriyor; bunun yedek parçası da duruyor, 500 milyon lira civarındaki genel gideri de duruyor. Şimdi, bunun gelirinin dörtte 1'ini "efendim, eski vergi borcunuz" diyerek kestiğiniz zaman, olan işçilere oluyor, işçiler maaş alamıyorlar. Gidin, beraberce araştırın, bir takip ettirin. Doğu Anadolu'da, bugün, çoğu belediye var ki, beş ay, altı ay, sekiz ay, on ay maaş ödeyemiyor. Siz, bu parayı kesmekle, orada çalışan işçilerin paralarını kesiyorsunuz. Bugün, soğuk, eksi 30 derecede; Meteoroloji, dün ve evvelki gün "Erzurum, eksi 29 dereceye düştü" diye bizzat bildirdi. Peki, eksi 29 derece soğuk olan bir yerde işçi olsanız, dört ay, beş ay maaş alamayacak olsanız, siz, bu kısıtlamadan ne anlarsınız, size ne anlatılabilir? Devletin vergi borcunu onlara izah edebilir misiniz? Bugün, sabahtan beri, bütün sendikalar, bütün Erzurum milletvekillerini, sürekli olarak, telefonla ve faksla arıyorlar "lütfen, bu vergi gelirlerine karşı bir çare bulun" diyorlar.

Mesela -yine, Erzurum'da söyleniyor- ESKİ'nin en büyük alacağı, su alacağıdır; ESKİ'nin resmî dairelerden olan bütün alacaklarına haciz gelmiştir ve "sen vergi borcunla bunu takas et" denilmiştir. Şimdi, bunu anlamak mümkün değildir. Borç dediniz; doğrudur. Yani, bizim Erzurum Büyükşehir Belediyesi, dün de borçluydu, bugün de borçlu, yarın da borçlu olacak; zaten, borç üzerine kurulmuş. Bizim belediyeye "896 milyar lira vergi borcun var, senin bütün alacaklarına haciz koyduk" diye yazı gelmiş. Su alacaklarından bahsediyorum. Şimdi, siz, belediyenin bütün su alacaklarını haczederseniz, o belediye, yatırımlarına, işçilerine, memurlarına nasıl ödenek verir?!

Bakın, yine, size, bir iki misal vereyim: Şu anda, bizim Erzurum Büyükşehir Belediyesine, İller Bankasından ayda 45 milyar lira, büyükşehir payından 45 milyar lira olmak üzere, 90 milyar lira para gelmektedir. Yine, Erzurum Büyükşehir Belediyesinin, aylık, personel, yatırım ve sair gideri 140 milyar liradır ve zaten, 50 milyar lira açığı vardır; ayrıca, şu anda, SSK borcundan dolayı da, 16 milyar lira borç çıkarılmıştır. Belediyenin, bu durum karşısında, işçilerine maaş ödeme şansı yoktur. Yani, bunu, bizzat anlayın.

Evet, doğrusunuz, haklısınız; Çöp Vergisini, belki İstanbul'da, Ankara'da alabilirsiniz; İmar vergilerini, rant vergilerini İstanbul'da, Ankara'da, büyük şehirlerde alabilirsiniz; ama, doğuda, bunu alma şansınız yok.

Bir başka şey daha söylemek istiyorum. Doğu belediyelerinin en büyük mahrumiyetlerinden biri de, kar mücadelesidir. Gelen paraları, beş ay müddetçe, sadece kar mücadelelerine yatıracaklardır ve kar mücadelelerinin sonunda da, dondan tahrip olan bütün yolları yapmak için vakit harcayacaklardır.

Bunun için, sizden bir tek ricamız var; bunu söylemek lüzumunu hissettik: Lütfen... Bu belediyelerin gelirlerine, yok vergiden dolayı İller Bankası payına dörtte bir haciz koyuyorum, yok bütün su gelirlerine haciz koyuyorum; bunu, vergilerle takas etsinler demek, gerçekten, yanlış olmaktadır.

Şimdi, bu arada, yine bu vergisizlik ve parasızlık yüzünden -büyükşehir belediyeleri de dahil- Doğu Anadolu belediyelerinde teknik personel çalıştırmak da imkânsız hale gelmiştir; çünkü, belediyelerde üç ay, dört ay, beş ay maaş ödenmeyince, hiçbir ciddî teknik personel, gidip de Doğu Anadolu'daki belediyelerde çalışmıyor. Dolayısıyla, belediyeler, teknik personel yönünden, son derece yetersiz insanlarla çalışmak zorunda kalıyorlar; yatırımlarındaki rantabilite de, bu yüzden kayboluyor.

Şimdi, bu dediklerim için, bazılarınız "bu ne; hep doğu, doğu" diyorsunuz. Lütfen, gelin, şu doğuyu, Meclis olarak, milletvekilleri olarak, beraber, bir ziyaret edelim, bir gezelim.

Şimdi, bakın, doğudan bir tane bakanınız yok. Şurada, DSP'nin, ANAP'ın bu kadar milletvekili var. ANAP veya DSP, birkaç arkadaşımızı doğudan bakan etseydi de, doğunun sorunlarını buraya, Bakanlar Kuruluna iletseydi, olmayacak mıydı?

ALİ ILIKSOY (Gaziantep) – Bizim var, bizim var...

ASLAN POLAT (Devamla) – Ben, size gerçekleri söylüyorum. Doğudan bir tane bakanınız yok, doğunun dertlerinden de haberiniz yok. Gelin, gidip bakalım; şu anda Erzurum'da...

ŞÜKRÜ YÜRÜR (Ordu) – Bakan arkadaşımız burada.

ASLAN POLAT (Devamla) – Hayır efendim, güneydoğuyu ben doğudan kabul etmiyorum.

Doğu diyorsam, Necati Güllülü'yü yapın getirin ya da Kars'tan bizim milletvekili arkadaşlarımızı yapın; böyle yabancılarla olmaz. (ANAP ve DSP sıralarından gürültüler)

ALİ ILIKSOY (Gaziantep) – Ayırımcılık yapmayın.

HASAN GÜLAY (Manisa) – Demagoji yapmayın

ASLAN POLAT (Devamla) – Ben, demagoji olarak söylemiyorum. Siz, burada, doğu...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Polat...

ASLAN POLAT (Devamla) – Sayın Başkan, 1 dakika alabilir miyim?

BAŞKAN – Sayın Polat, bakanlık dağıtıyorken, size 1 dakika vereyim; buyurun.

ASLAN POLAT (Devamla) – Hayır, bakanlık dağıtmak için söylemedim ben. Yalnız bir şeyi, gerçekten söylemek istedim. Lütfen, isteklerine bakın. "İller Bankası payının dörtte 1'ine haciz koydum, su gelirlerinin tümüne haciz koydum" demekle, bu belediyelerde işçinin maaşını kim ödeyecek? O zaman, gelin, onları siz ödeyin. Şu anda, Erzurum'da, işçi sendikaları, belediyelerin önünü kesmiş, maaşlarını istiyorlar; eksi 30 derece soğukta. Bunların maaşlarını ya ödeyin ya da bırakın, bu gelirleri biz ödeyelim.

Hepinize saygılar sunuyorum. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Polat, teşekkür ediyorum.

Sayın Yarbay, kişisel söz talebiniz var; buyurun. (RP sıralarından alkışlar)

Süreniz 5 dakikadır.

ERSÖNMEZ YARBAY (Ankara) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 6 ncı madde, Maliye Bakanlığının, harcamalar ve gelirler üzerinde kontrolünü öngörmektedir. Ancak, Maliye Bakanlığının, bu yapısıyla, ne gelirler üzerinde ne harcamalar üzerinde ne de ekonomi politikası üzerinde söz sahibi olması mümkün değildir. Maliye Bakanlığı, yeni baştan, reorganizasyona tabi tutulmalıdır.

Dün, Hazine, Maliye Bakanlığından habersiz borçlanmıştır. Devletin bugün ödemesi gereken 76 trilyonluk borç için 146,5 trilyon borçlanma gerçekleşmiştir ve bu borçlanma, yüzde 166'lık bileşik faizle gerçekleşmiştir. Önümüzdeki sene, bütçenin enflasyon hedefi yüzde 50'dir. Senenin son diliminde, son onbeş gün içerisine girdiğimiz bugünlerde, yüzde 166 borçlanan bir Hükümet, nasıl olacak da, önümüzdeki sene, bu enflasyonu yüzde 50 olarak gerçekleştirecektir?! Maliye Bakanlığının -Bakanlık da aynı partide olmasına rağmen- Hazine üzerinde hiçbir etkinliği bulunmamakta ve Hazine, bağımsız olarak borçlanma politikasını sürdürmektedir.

Bugün, 76 trilyonluk bir borç ödemesi olduğu halde, Hazine, niçin 146,5 trilyonluk bir borçlanma yapmıştır? Bunu, Maliye Bakanlığı açıklamalıdır. Bu konudan haberi var mıdır, yok mudur? Yüzde 166'lık bir faizle, neden 60 trilyonluk borçlanma yoluna gidilmiştir?

Bu olay, Hazinenin bu bağımsız hareket edişi, tabiî, hepimizi üzmekte. Maliye Bakanlığı, ne kadar ciddî çalışırsa çalışsın, bir netice elde edemeyecek ve sadece, belediyelerin, Kültür Bakanlığının ve Millî Eğitim Bakanlığının harcamaları üzerinde bir denetim sağlayabilecektir. Ancak, Hazinenin borçlanması konusunda, Başbakanlığın harcamaları konusunda, Millî Savunma Bakanlığının harcamaları konusunda bir denetimi, maalesef, söz konusu olmayacaktır. O sebeple, Maliye Bakanlığının, yeni baştan organizasyona tabi tutulması ve yeni bir yapılanmaya gitmesi gerekmektedir.

Hepinizi saygıyla selamlıyorum. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Yarbay, teşekkür ediyorum.

Sayın milletvekilleri, madde üzerindeki müzakereler tamamlanmıştır.

Maddeyle ilgili önerge yoktur.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

7 nci maddeyi okutuyorum:

Kamu Haznedarlığının Yürütülmesi

MADDE 7. – Genel bütçeli daireler, katma bütçeli idareler, özel bütçeli kuruluşlar, döner sermayeler, fonlar, kefalet sandıkları, bütçenin yatırım ve transfer tertibinden yardım alan kuruluşlar ile özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum ve kuruluşları (Kamu İktisadî Teşebbüsleri ve bağlı ortaklıkları ile müessese ve işletmeleri, özelleştirme kapsamına veya programına alınmış kuruluşlar, kamu bankaları, belediyeler ile özel kanunla kurulmuş kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve yardımlaşma sandıkları hariç); kendi bütçeleri veya tasarrufları altında bulunan bütün kaynaklarını, T.C. Merkez Bankası veya muhabiri olan T.C. Ziraat Bankası nezdinde kendi adlarına açtıracakları Türk Lirası cinsinden ve vadesiz hesaplarda toplarlar.

Bu kurumlar tahakkuk etmiş tüm ödemelerini bu hesaplardan yaparlar.

İlgili kamu kurumu ve kuruluşları tasarrufları altında bulunan tüm kaynaklarını 15 Ocak 1998 tarihine kadar anılan banka nezdinde açtıracakları hesaplarda toplamak ve bu banka şubelerini ve hesap numaralarını belirtilen tarihten itibaren bir hafta içerisinde Hazine Müsteşarlığına bildirmek zorundadırlar.

İlgili kamu kurum ve kuruluşlarının yetkilileri ile saymanlar yukarıda bahsi geçen hükümlerin yerine getirilmesinden bizzat sorumludurlar.

Bu maddenin uygulanması ile ilgili olarak esas ve usulleri belirlemeye, kaynaklar ve kurumlar itibariyle istisnalar getirmeye Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan ve Maliye Bakanının müşterek teklifi üzerine Başbakan yetkilidir.

BAŞKAN – Madde üzerinde, gruplar adına, Refah Partisinin söz talebi var. Başka söz talebi varsa, kayda alalım.

Şu ana kadar, kişisel söz talebinde bulunanlar: Sayın Musa Uzunkaya ve Sayın Mustafa Köylü.

Refah Partisi Grubu adına, Sayın Hüseyin Olgun Akın; buyurun. (RP sıralarından alkışlar)

Süreniz 10 dakikadır efendim.

RP GRUBU ADINA HÜSEYİN OLGUN AKIN (Ordu) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Maliye Bakanlığı ve gelirler bütçesinin 7 nci maddesi üzerinde, Refah Partisi Grubu adına, söz almış bulunuyorum. Bu vesileyle, Yüce Meclisi, Grubum ve şahsım adına, saygıyla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, 54 üncü Hükümet döneminde gelir artırıcı ve gider azaltıcı kaynaklar bulunması konusunda yürütülen çalışmaların en önemlilerinden biri olan kamuda nakit birliğinin -yani, havuz projesinin- sağlanması için bir genelge çıkarılmış ve önemli mesafeler alınmış idi. Bu uygulama, konunun içinde olan birçok kişi tarafından alkışlanmıştı; çünkü, yıllardır, bu konu, gündeme getiriliyor, herkes hak veriyor, bir türlü gereği yerine getirilemiyordu. Şu da bir gerçektir ki, bizden çok zengin olan ülkelerde nakit birliği çok titizlikle uygulanmaktadır. Bir örnek vermek gerekirse, Fransa'da tam anlamıyla nakit birliği, yani, havuz sistemi uygulanmaktadır. Üzüntüyle belirtmek isterim ki, bir Fransız iktisatçısı uygulamalarınızı hayretle izlemekte "siz, ya çok zengin yahut bu işleri bilmiyorsunuz" diyebilmektedir. 54 üncü Hükümet, bu uygulamada bir hayli mesafe almışken, 55 inci Hükümet, gelir gelmez, bu sistemi, yani, havuz sistemini ortadan kaldırdı. Oysa, Bakanlar Kurulunca 14.10.1997 tarihinde kararlaştırılan ve başta Başbakan olmak üzere bütün bakanların imzası bulunan 1998 yılı programının 185 inci sayfasında, içborç faizlerinin gayri safî millî hâsıla içindeki payının, 1996 yılındaki yüzde 8,9 seviyesinden 1997 yılında yüzde 6,8'e gerilemesinde, vadenin uzatılmasının ve oluşturulan kamutek hesabından kullanım yapılmasının önemli rolü olmuştur.

Buna rağmen, o zamanın muhalefeti şimdinin iktidarı olan partiler, havuz sistemini alabildiğine tenkit etmişlerdi. Aradan yaklaşık altı ay geçtikten sonra, şu anda üzerinde görüşmeler yaptığımız kanun tasarısının 7 nci maddesiyle, memnuniyetle görüyoruz ki, kamuda nakit birliğinin sağlanması için hüküm konarak, düzenleme yapma yetkisi istenmektedir.

Şöyle ki; 7 nci maddede belirtilen kurumların kendi bütçeleri veya tasarrufları altında bulunan bütün kaynakların Merkez Bankası veya muhabiri olan Ziraat Bankası nezdindeki bir hesaba yatırmaları ve ödemelerini bu hesaptan yapmaları esası getirilerek, kamu kaynaklarının, diğer bankalardan atıl ve devlet borçlanma maliyetinin daha altında bir faiz getirisiyle tutunmasını önlemek istemektedirler. Bu istek de, nakit birliğinin sağlanmasıdır.

Değerli milletvekilleri, böyle bir yola gidilmesini çok olumlu ve o derece de anlamlı bulmaktayım; çünkü, aklın yolunun bir olduğu, net olarak ortaya çıkmıştır.

Maliye Bakanlığının bütçesinin görüşülmesi sırasında, Sayın Bakanın konuya ilişkin açıklamalarını tutanaklardan okudum. Bakanın tespitlerine aynen katılıyorum. Sayın Bakan "Biz, bununla, kamuda malî disiplin sağlayacağız ve borçlanma programımızı uygulama ve borçlanma maliyetini düşürmeyi planlıyoruz" demektedir. Ancak, Sayın Bakanın bu noktaya neden bu kadar geç geldiğini anladığımı da söyleyemem.

Bu tespitleri yapan Sayın Bakan, yaklaşık yedi ay önce, bir genelgeyle uygulamayı ortadan kaldırırken, bu görüşlerini neden ileri sürmemiştir? Aradan geçen zamanda ne değişmiştir ki, kendilerinin kaldırdığı bu uygulamayı, yine kendi elleriyle, daha rijit bir şekilde gündeme getirmişlerdir?

Bu noktada, getirilen düzenlemenin yeterli olduğunu da tam olarak söyleyemeyiz; çünkü, kapsam daraltılmıştır; kamunun belli bir bölümünü kapsamamakta, KİT'ler bunun dışında kalmaktadır. KİT'lerin buna dahil edilmemesi, 233 sayılı Kanun Hükmündeki Kararnameden kaynaklanmaktadır. Buna göre, KİT'lerin müdebbir bir tüccar gibi çalışması öngörülmektedir. Bu sebeple dahil edilmemiş olabilir. Oysa, bu mahzur, kanunî düzenlemeyle giderilebilirdi.

Değerli milletvekilleri, kamu iktisadî teşebbüslerinin bir kısmı, para kazanıp, paralarını bankalarda çok az bir nemayla değerlendirirken; diğer bazı KİT'ler ise, çok yüksek faizle borçlanmaktadırlar. Devlet, ödemeleri için yüksek oranlarda faiz vererek topladığı paranın, bir kısmının düşük faizle veya faizsiz bir şekilde bankalarda tutulan paranın kendi parası olduğunu unutmaktadır. 54 üncü Hükümette olduğu gibi, bu hesaplar, vadesiz olmalı, ihtiyaç halinde kullanılmalıdır. Aksi takdirde, bu vadeli paralar kullanılamayacak; dolayısıyla, piyasadan, yine, yüksek faizle para alma durumu devam edecektir ve bu da bir avantaj sağlamayacaktır. Bu paralar, Hazinede de kullanıma açık olmalı ve aynen 54 üncü Hükümetteki yol takip edilmelidir. Bu noktada, inşallah, nakit birliği, tam manasıyla ve kapsamı daha da genişletilerek uygulamaya geçilirse;

1- Kamu malî yönetiminde bir disiplin kurulacaktır. Aynı şekilde, Hazine de, kamunun parasını kontrol ve verimli kullanılması imkânına kavuşacaktır; yani, otomasyona geçilmiş olacaktır.

2- Günümüz Türkiyesinde, kamuda nakit gelir gerçeği göz önüne alındığında, kamu harcamaları için gerekli nakdin bir kısmı bu yolla karşılanacağından, borçlanma ve faiz yükü düşecek, dolayısıyla, gelir etkisi yaratacaktır.

Burada şunu söylemek istiyorum: Bu bir gelir değildir; borçlanmaya bağlı faiz ödemelerini azaltarak, bütçenin üzerindeki faiz yükünü azaltmaktır. 54 üncü Hükümetin Başbakanı, Genel Başkanımız Prof. Dr. Sayın Necmettin Erbakan da, bunun üzerinde geniş anlamda durmuşlar ve bizzat kendileri titizlikle takip etmişlerdir. Bazı maliyeciler de, 54 üncü Hükümetin en güzel icraatlarından birinin havuz sistemi olduğunu söylemişlerdir.

3- Borç- faiz sarmallarının kırılmasında önemli avantajlar getirecektir.

Siz, bugün, dünkü harekete dönmüş bulunmaktasınız, Sayın Saracoğlu.

Değerli milletvekilleri, faydası tartışmasız olan, 54 üncü Hükümetçe yapılan önemli işlerden biri, kamuda nakit birliğine gidilmesi hareketine Hükümetinizce de gidilmesini, geç de olsa, atılmış olumlu bir adım olarak görüyorum. Yalnız, uygulamadan kaldırıldığı altı aylık sürede devletin uğradığı zararın sorumlusunun da 55 inci Hükümet olduğunu kamuoyunun dikkatine sunar, konuyla ilgili şu hususlara da dikkatinizi çekmek isterim:

1- Kapsamın genişletilerek, kamuda nakit birliğinin mutlaka sağlanması,

2- Uygulamanın ciddiyetle yürütülmesi,

3 – Kanunun, hukukî, malî ve teknik altyapısının ivedilikle oluşturulması ve özellikle, teknik boyutunun bilgi işlem teknolojisi ortamında gerçekleştirilmesi,

4 – Kurumların misafirhane, yemekhane, görünmeyen fon hesapları, KİT'ler, döner sermayeler gibi, bütün kaynaklarının bu kapsamın içerisinde mütalaa edilerek, ciddî bir disipline gidilmesi,

5 – Kanunun, en başta idarî müeyyidesinin belirlenerek, titizlikle uygulanması lazımdır.

55 inci Hükümet, büyük bir vergilendirme çalışması içerisindedir. Halkın içerisinde devamlı gezen, dert dinleyen bir milletvekili olarak, siftah dahi etmeden kepenk kapatan esnafımızın acı halini görüyoruz.

Hükümet, zamlar, zamlar, yüzde 80'li vergiler getirme yerine, masrafları kısmalı, başka kaynaklar aramalıdır. Artık, halkımızın dayanma gücü kalmamıştır. Bu halk, daha fazla ezilmemelidir.

Şu da bilinmeli ki, vergi reformunun rantiyecilerle alakalı bölümlerinde Sayın Bakanın geri adım attığını, kamuoyumuz ibretle takip ediyor.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri, 1998 yılı Maliye Bakanlığı bütçesinin, ülkemize hayırlı olmasını diliyor, Yüce Meclisi saygıyla selamlıyorum. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Akın, teşekkür ediyorum.

Sayın Hükümetin bir talebi var mı?

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Var efendim.

BAŞKAN – Buyurun Sayın Bakan.

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Sayın Başkan, bütçe kanununun özellikle metniyle ilgili tartışmalar, teknik tartışmalardır; yapılan düzenlemelerde herhangi bir teknik hata veya değişiklik söz konusu olursa, bunun düzeltilmesi ve bir yıllık uygulama sonucunda hukukî olarak herhangi bir neden çıkmaması içindir. Bütçenin geneli veya maddeleri üzerindeki tartışmalar arasındaki farklılık da buradan gelir.

Bu maddeyle ilgili düzenleme, aslında, Türk kamu maliye sisteminde ta 1970'li yıllarda başlayan tek hazine hesabı uygulamasıdır. Tek hazine hesabında, devletin bütün gelirlerinin bir hesaba, bütün giderlerinin de, o hesaba çek çekmek suretiyle yazılması ve ödenmesiyle ilgili bir uygulamadır; özellikle, Merkez Bankası Kanununun 41 inci maddesi de bu hükmü amirdir. Yapılan uygulama, devletin belirli bir süre için bozulmuş olan bu sistemine geri dönmekten başka bir şey değildir; havuz uygulaması ile bunun arasında çok net bir farklılık vardır.

Hepinizin bildiği gibi, kamu iktisadî teşebbüsleri, 233 sayılı Yasaya tabi olarak, yine, basiretli bir tüccar gibi her türlü varlıklarını değerlendirmek üzere kurulmuş olan kuruluşlardır; dolayısıyla, varlıklarına el koymak suretiyle kamu -hazine birliği ilkesinin içerisinde tutulması, bunların yasalarına aykırı bir hareket oluşturur. Belediyeler aynı şekildedir; ayrı bir tüzel kişilikleri vardır; harcama programları çerçevesinde, kaynaklarını kullanmak zorundadırlar. O nedenle, belediyeler ve kamu iktisadî teşebbüsleri bu uygulamanın dışında tutulmuş- zaten, zorunlu olarak tutulmak zorunda- ve Merkez Bankası Kanununun 41 inci maddesi ve tek hazine hesabı uygulaması gereği olarak bu maddede düzenleme yapılmıştır. Düzenlemeye ilişkin altyapı ve hukukî düzenleme, Türkiye'de 1974 yılından beri mevcuttur; etkili uygulandığı takdirde, özellikle, kamu finansman yönetimi açısından çok olumlu sonuçlar vermektedir.

Teşekkür ederim efendim. (DSP ve ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Bakan, teşekkür ediyorum.

Sayın milletvekilleri, geçmiş günlerdeki çalışmalarımızda oylama falan olmadığı için, bir taraftan Başkanlık Divanı değişiyordu ve bir taraftan da çalışma devam ediyordu, yemek için özel ara vermiyorduk; ama, bu kerre oylamalar var; o bakımdan, zannediyorum, belki bir ara ihtiyacı duyulabilir. Şimdi, grup başkanvekillerine onu soruyorum; ara verelim mi; yoksa, biz, sadece, Başkanlık Divanını değiştirmekle yetinelim mi?

İHSAN ÇABUK (Ordu) – Saat 19.00'da ara verelim.

BAŞKAN – Efendim, yemek için ara verilecekse, bu, asgarî 1 saat olur.

İHSAN ÇABUK (Ordu)– Tamam, 1 saat.

ÜLKÜ GÜNEY (Bayburt) – Gerek yok..

MEHMET GÖZLÜKAYA (Denizli) – Gerek yok.?...

BAŞKAN– Yani, araya gerek yok mu diyorsunuz?..

Sayın Bostancıoğlu?..

METİN BOSTANCIOĞLU (Sinop) – Efendim, çalışmaların uzun süreceği belli ve 15-20 dakikada bir de oylama yapılıyor. Bütün arkadaşların, o arada yemek yiyip gelmeleri de 20 dakika içerisinde mümkün değil; o nedenle, en az 30 dakikalık bir araya ihtiyaç var insanın tabiatı icabı.

BAŞKAN – Yani, doğal olarak diyorsunuz !..

METİN BOSTANCIOĞLU (Sinop) – Evet, doğal olarak.

BAŞKAN – Peki.

Kişisel söz talebinde bulunan Sayın Musa Uzunkaya, buyurun efendim.

MUSA UZUNKAYA (Samsun) – Muhterem Başkan, saygıdeğer milletvekilleri; bütçe kanunu tasarısının 7 nci maddesi üzerinde kişisel olarak söz almış bulunuyorum; hepinizi şahsım adına hürmetle selamlıyorum.

Çok değerli arkadaşlar, yarının son günü olması nedeniyle, bugün âdeta arife gününü yaşadığımız 1998 bütçesinin, ülkemize, milletimize hayırlı olmasını Cenabı Hak'tan niyaz ediyorum.

Elbette, bütçeler, hükümetlerin yapmayı amaçladıkları hizmetlerin bir yıllık malî bilançolarıdır ve o hükümetlerin de bir vitrini olarak, bir yıl içerisinde yaptıklarının hesabını seçmene ve bu bütçeden etkilenecek insanlara vermek zorunda oldukları ekonomik değerlendirmelerdir.

Değerli Bakanın, biraz önce Grubumuz adına konuşan Sayın Hüseyin Olgun Akın Beye cevap mahiyetinde arz ettikleri ifadeleri dinledim. Esasen, Sayın Maliye Bakanımızın da değindiği ve kısaca “havuz sistemi” adıyla ifade edilen, kamu kaynaklarının çok iyi değerlendirilmesi hususunda bizim 54 üncü Hükümette temelde hedeflediğimiz, KİT'lerin de aynı amaç içerisinde tek havuzda paralarını biriktirmesinin ekonomiye sağlayacağı katkılardı. Dolayısıyla, değerli arkadaşımızın, Bakanın daha önceki görüşten farklı olarak, yani, 55 inci Hükümetin göreve gelir gelmez ilk iş olarak, 54 üncü Hükümetin uygulamakta olduğu havuzu iptal edip, birkısım insanlara havuzlar oluşturması mantığını tenkidi, en tabiî hakkıdır ve hakkımızdır. Hakikaten, 54 üncü Hükümet, havuz sistemini uygulamak suretiyle, 1996 yılı bütçesi içerisinde- genel pay içerisinde, bütçe payı içerisinde- yüzde 8,9'u teşkil eden faiz ödemeleri oranını, havuz sistemini uygulaması ve zorunlu faiz ödemelerindeki sürenin uzatılması sonucu, yüzde 6,8'e düşürmüşse ve bunu bugünkü Hükümet de tescil ediyor ve kabul ediyorsa, demek ki, hakikaten bu iki husus, ekonominin tabiî bir gerekliliğiydi ve Sayın Bakan da az önce ifade ettiler; 1974 yılından beri zaten böyle bir uygulamanın gerekliliği var; ama, Bakanımızın bir istisnaî görüşü var, diyor ki : "KİT'ler bu kapsama alınmamalıdır."

Tabiî, ben burada havuz sistemini değerlendiriyorum, KİT'leri özel olarak konu edinmiş değilim; ancak, KİT'lerin bu değerlendirme içerisinde bulundurulmayışıdır ki, hâlâ, tek tek iflas eden ve ettirilen KİT'leri, bir kısım rantiye çevrelerine peşkeş çekmenin savaşı veriliyor. Oysa ki, burada sadece devletin malî Hazinesi korunmayacak; aynı zamanda, darda kalan KİT'ler de, ekonomik yönden sıkıntıları olduğu anda himaye edilme durumuna gireceklerdir. Tabir yerindeyse, bu, bir babanın, değişik iş alanlarında çalışan evlatlarının, çocuklarının sıkıntıları olduğu anda, birinin diğerine yardıma koşması, Anadolu’daki atasözü deyimiyle "bir elin nesi var, iki elin sesi var" mantığının hukukta tezahürüdür, gerçekleşmesidir.

Değerli arkadaşlar, ekonomik olarak, havuz sisteminin, bu 7 nci madde içerisinde, bir şekilde de olsa değerlendirilmeye alınmış olması ve Muhterem Maliye Bakanının -ki kendileriyle bir yılı aşkın Plan ve Bütçe Komisyonunda çalıştık; kendi ekonomik görüşlerinden, birikiminden şahsen ziyadesiyle istifade ettiğimi de burada ifade etmek istiyorum- zaman zaman basında intişar eden güzel ifadeleriyle, nezih ifadeleriyle, havuz sisteminin ekonomi açısından yararlı olduğunu, ama, haklı olarak bir kısım tenkitlerin de olabileceğini belirtmesini ben takdirle karşılıyorum; mümkündür, olabilir. Fakat, şu bir gerçektir: Türkiye'deki faizin devlete, ekonomiye getirdiği yük ve borçlanma...Yani, Değerli Bakanımın bütçe sunuş konuşması şurada elimde. İnşallah, bundan sonraki maddelerde de belki kişisel olarak söz alıp, huzurlarınızı işgal edeceğim; ama, denk bir bütçeden rahatsızlık duyan bir mantık karşısında, Muhterem Bakanımız, istikrarlı bir bütçe vaat ediyor. Temenni ederiz ki, istikrarlı olsun; ama, merak ediyorum, 4 katrilyonu açık olan bir bütçenin istikrarlı olması hiç mümkün müdür?!

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Uzunkaya, tabiî, süre itibariyle hem istikrarlı olmalı hem de derlitoplu olmalı.

MUSA UZUNKAYA (Devamla) – Evet, sözümü bağlıyorum.

BAŞKAN – Buyurun efendim.

MUSA UZUNKAYA (Devamla) – Değerli arkadaşlar, her halükârda bu 7 nci maddenin, havuz sisteminin bir şekilde uygulanması manasına geldiğini, Hükümetin bu icraatının faydalı olacağını umuyor; bütçenin hayırlı olması niyazıyla, hepinize saygılar sunuyorum. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Uzunkaya, teşekkür ediyorum; özellikle uslubunuza teşekkür ediyorum, inşallah örnekleri artar.

Kişisel görüşlerini ifade etmek üzere; Sayın Mustafa Köylü. (RP sıralarından alkışlar)

Buyurun efendim.

MUSTAFA KÖYLÜ (Isparta) – Sayın Başkanım, sayın milletvekili arkadaşlarım; 7 nci madde üzerinde şahsım adına söz almış bulunuyorum. Hepinize saygılar sunuyorum.

Benden önce konuşan arkadaşlarımız, meseleyi bütün açıklığıyla ortaya koydular. Gerçekten, bu 7 nci madde de -biraz önce Sayın Maliye Bakanımızın da ifade ettiği gibi- uzun yıllar öncesi düşünülmüş, faydalı olacağı tespit edilmiş bir uygulamayla ilgili. Sonradan ihmal edilmiş olmasına rağmen, 54 üncü Hükümet zamanında biraz daha geniş, bu Hükümet döneminde de kısmen daraltılmış vaziyette bu maddeye bir havuz sistemi konulmuş; ancak, bu havuzun bir duvarı eksik. Çünkü, biz, yıllardır bir şeyden şikâyetçiyiz; o da, KİT'lerin, devletin sırtında bir kambur olduğu, büyük oranlarda zarar ettiği ve bu KİT'lerin almış oldukları büyük miktarda borçlar nedeniyle yüksek oranlı faizlerin ödenmesinden dolayı, devletin, âdeta bir faiz sarmalıyla karşı karşıya kaldığı hususunda, hem milletimizin hem de devleti yöneten kadroların büyük şikâyetleri var. Bu şikâyetler, kısmen, geçen Hükümet döneminde ortadan kaldırılmaya çalışıldı. Şüphesiz, bunlar tenkit edilebilir, daha güzeli teklif edilebilir veyahut da şöyle olsaydı böyle olsaydı denilebilir; ancak, mezuat içerisinde ve o günkü ekonomik koşullar içerisinde yapılması gerekenin en uygununun yapıldığı kanaatindeyim. Nitekim, bugünkü Hükümet de, kendisine göre en uygununu yapmaya çalışıyor. Biz de, şurada, bu kürsüden, Hükümetin en uygun gördüğünü tenkit etmeye gayret ediyoruz.

Değerli arkadaşlarım, devlet, tesisi kuruyor, sermayesini veriyor; ancak, KİT'lerin bu mekanizma dışında tutulması sebebiyle, onun kontrolünü, maalesef, gerektiği zamanda ve gerektiği şekilde yapamıyor. Ancak, bir yıl sonra, KİT Komisyonunda bütçeleri görüşülürken, gerek muhalefet üyeleri gerekse iktidar partilerine mensup üyeler, sadece kuru kuru görüşlerini belirtmek mecburiyetinde kalıyorlar. Halbuki, bu kuruluşların hesapları daha kısa zamanda gözlemlenebilse, bilhassa özelleştirilmeye hazırlanan kuruluşların o günkü malî yapıları daha iyi kritik edilebilecek ve özelleştirme esnasında da fiyatlandırması ona göre yapılacaktır. Diğer kuruluşların hesapları kısa sürede kontrol edilebildiği için, Hükümet tarafından, bizatihi yapılması lazım gelen müdahalelerin, daha kestirme yöntemlerle ve daha kısa zamanda, daha büyük zararlara vesile oluşturmadan yapılması mümkündür. KİT'lerin bu havuzdan istisna tutulmalarını büyük bir eksiklik olarak görüyoruz ve bu eksikliğin Hükümete pahalıya mal olacağını buradan hatırlatmak istiyoruz.

Hazırlanan bütçenin milletimize hayırlı olmasını diliyor, hepinize saygılar sunuyorum efendim. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Sayın Köylü, teşekkür ediyorum efendim.

Madde üzerindeki görüşmeler tamamlanmıştır.

Maddeyle ilgili önerge yok.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

8 inci maddeyi okutuyorum:

Gerektiğinde Kullanılabilecek Ödenekler

MADDE 8. – Maliye Bakanlığı bütçesinde yer alan ve gerektiğinde kullanılabilecek ödeneklere ilişkin hükümler aşağıda gösterilmiştir.

a)Personel Giderleri Ödeneği :

Malî yılın ilk 6 aylık döneminde kullanılan ödeme emirlerine dayanılarak yapılan hesaplamalar sonucunda, bütçelerine konulan ödeneklerin yetmeyeceği anlaşıldığı takdirde; ilgili mevzuatının gerektirdiği harcamalar için 100- Personel Giderleri ile ilgili tertiplere, Maliye Bakanlığı bütçesinin (930-08-3-351-900) tertibindeki ödenekten aktarma yapmaya Maliye Bakanı yetkilidir.

b)Yatırımları Hızlandırma Ödeneği :

Maliye Bakanlığı bütçesinin (930-08-3-353-900) tertibindeki ödenekten, 1998 Yılı Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Karar hükümlerine uyularak, 1998 yılı yatırım programının uygulama durumuna göre gerektiğinde öncelikli sektörlerde yer alan yatırımların hızlandırılması veya yılı içinde gelişen şartlara göre öncelikli sektör ve alt sektörlerde yer alan ve programa yeni alınması gereken projelere ödenek tahsisi veya ödeneklerinin artırılmasında kullanılmak üzere söz konusu projelere ilişkin mevcut veya yeniden açılacak tertiplere ve Hazine Müsteşarlığı bütçesinin kamu iktisadî teşebbüsleri ile ilgili faaliyetlerine aktarma yapmaya Maliye Bakanı yetkilidir.

c) Kur Farklarını Karşılama Ödeneği :

Yurt dışında kuruluşu olan genel bütçeye dahil dairelerin (3) ödenek türünde olup, 610, 620 ve 710 ayrıntı kodlarına gider kaydedilecekler hariç, (1) ve (3) ödenek türü altındaki tertiplerde yer alan ve yurt dışındaki kuruluşlar için döviz olarak kullanılması gereken ödenekleriyle, genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin uluslararası kuruluşlara yapacakları ödemelere dönük ödeneklerin yabancı para karşılıklarını sabit tutmak ve 31 Aralık 1997 tarihindeki kurlar ile transfer anındaki kurlar arasındaki farkı karşılamak amacıyla Maliye Bakanlığı bütçesinin (930-08-3-352-900) tertibindeki ödenekten ilgili kuruluşların hizmet programlarında mevcut ilgili tertiplere aktarmaya Maliye Bakanı yetkilidir.

d) Yedek Ödenek:

Maliye Bakanı;

1. Maliye Bakanlığı bütçesinin (930-08-3-356-900) tertibindeki ödenekten, bütçelerin Maliye Bakanlığınca belirlenecek veya yeniden açılacak tertiplerine aktarma yapmaya,

2. Hizmetin gerektirdiği hallerde Hazine Müsteşarlığı bütçesinin 910, 920 ve 940 kod numaralı programlarından, Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanın teklifi ile yedek ödenek tertibine aktarma yapmaya,

Yetkilidir.

e)İhbar ve Kıdem Tazminatını Karşılama Ödeneği :

Genel bütçeli daireler ile katma bütçeli idareler ve bütçelerin transfer tertibinden yardım alan kuruluşlarda işçi statüsünde çalışan personel için kuruluş bütçelerinde yer alan ödeneğin yetersiz kalması halinde eksik kalan ödeneği Maliye Bakanlığı bütçesinin (930-08-3-369-900)tertibinde yer alan ödenekten kuruluş bütçelerindeki mevcut veya yeniden açılacak tertiplere aktarma yapmak sureti ile karşılamaya Maliye Bakanı yetkilidir.

BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi? Yok.

Kişisel söz talebi? Yok.

Hükümetin söz talebi? Yok.

Değişiklik önergesi yok.

Maddeyi okunduğu şekliyle oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

9 uncu maddeyi okutuyorum:

DPT Etüt ve Proje Ödenekleri

MADDE 9. – Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Bütçesinin;

a)(111-01-2-001-300)tertibindeki ödenekten bir kısmını Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca gerekli görülen hallerde harcama ilkelerine uygun çalışmaların yaptırılması amacıyla, bütçelerin ilgili tertibine aktarmaya ve bununla ilgili diğer işleri yapmaya Maliye Bakanı yetkilidir. Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı aynı amaçlarla il özel idarelerine, iktisadî devlet teşekküllerine ve diğer kamu teşebbüslerine yaptıracağı hizmetlerin bedellerini peşin ödeyebilir.

b) (111-01-3-301-900) tertibinde yer alan ödeneği, kalkınmada öncelikli yörelere ilişkin program ve projeleri desteklemek amacıyla, bütçelerin ilgili harcama kalemlerine aktarmaya Maliye Bakanı yetkilidir. Aynı amaçlarla diğer kamu kuruluşlarına yapılacak ödemeler de bu tertipten karşılanır.

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, 9 uncu maddeyle ilgili olarak, gruplar adına söz talebi?.. Yok.

Kişisel söz talebi?.. Yok.

Hükümetin söz talebi?.. Yok.

Değişiklik önergesi yok.

9 uncu maddeyi, okunduğu şekliyle oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler.. Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Sayın milletvekilleri, aslında 10 uncu maddeyi de okutayım diye düşünüyordum; ancak, 10 uncu maddeyle ilgili söz talepleri var; dolayısıyla, saat 19.00'a kadar bitirilmesi mümkün değil; o sebeple, arayı saat 19.00'da değil, şimdi verelim diye düşünüyorum.

Buna göre, saat 19.20'de toplanmak üzere, birleşime ara veriyorum.

Kapanma Saati:18.50

DÖRDÜNCÜ OTURUM

Açılma Saati: 19.20

BAŞKAN: Başkanvekili Kamer GENÇ

KÂTİP ÜYELER: Haluk YILDIZ (Kastamonu), Ali GÜNAYDIN (Konya)

BAŞKAN – Türkiye Büyük Millet Meclisinin 36 ncı Birleşiminin Dördüncü Oturumunu açıyorum.

IV. - KANUN TASARI VE TEKLİFLERİYLE KOMİSYONLARDAN GELEN

DİĞER İŞLER (Devam)

1.- 1998 Malî Yılı Genel ve Katma Bütçeli İdareler Bütçe Kanunu Tasarıları ile 1996 Malî Yılı Genel ve Katma Bütçeli İdareler ve Kuruluşlar Kesinhesap Kanunu Tasarıları (1/669; 1/670; 1/633, 3/1046; 1/634, 3/1047) (S. Sayıları: 390, 391, 401, 402) (Devam)

B)GELİR BÜTÇESİ (Devam)

2. – 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/669) (S. Sayısı : 390) (Devam)

4. – Katma Bütçeli İdareler 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/670) (S. Sayısı : 391) (Devam)

BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, 1998 Malî Yılı Genel ve Katma Bütçeli İdarelerin Bütçe Kanunu Tasarıları ile, yine 1996 Malî Yılı Genel ve Katma Bütçeli İdarelerin Kesinhesap Kanunu Tasarıları üzerindeki müzakerelere devam ediyoruz.

Komisyon ve Hükümet yerinde.

Biliyorsunuz, 9 uncu maddeyi kabul etmiştik.

Şimdi, 10 uncu maddeyi okutuyorum:

Yatırım Harcamaları

MADDE 10. – a) Yıllık programlara ek yatırım cetvellerinde yer alan projeler dışında herhangi bir projeye yatırım harcaması yapılamaz. Bu cetvellerde yer alan projeler ile ödeneği toplu olarak verilmiş projeler kapsamındaki yıllara sari işlere (finansmanı kısmen veya tamamen dış proje kredileri ile sağlanan projeler hariç) 1998 yılında başlanabilmesi için, proje veya işin 1998 yılı yatırım ödeneği, toplam keşif bedelinin (keşif bedeli tespitinin zorunlu olmadığı hallerde proje bedelinin) % 10’undan az olamaz. Bu oranın altında kalan proje ve işler için gerektiğinde projeler “1998 Yılı Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Karar” hükümlerine uyulmak ve öncelikle kurumların yatırım ödenekleri içinde kalmak suretiyle revize edilir.

Silahlı Kuvvetler bütçesinin programlarında (1) ödenek türü içinde yer alan savunma sektörü, altyapı, inşa, iskân ve tesisleriyle, NATO enfrastrüktürün gerektirdiği inşa ve tesisler ve bunlara ilişkin kamulaştırmalar ile stratejik hedef planı içinde yer alan alım ve hizmetler Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığının vizesine bağlı olmayıp, yıllık programlara ek yatırım çizelgelerinde yer almaz.

b) Genel ve katma bütçeli kuruluşların yatırım programında ödenekleri toplu olarak verilmiş yıllık projelerinden makine-teçhizat, büyük onarım, idame-yenileme ve tamamlama projelerinin detay programları ile alt harcama kalemleri itibariyle tadat edilen ve edilmeyen toplulaştırılmış projelerinin alt harcama kalemleriyle ilgili işlemlerde “1998 Yılı Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Karar” hükümleri uygulanır.

c)Yıllık Yatırım Programına ek yatırım cetvellerinde yer alan projelerden ilgili Bakanın onayı ile il özel idarelerince valinin yetki ve sorumluluğunda gerçekleştirilmesi uygun görülenlerin bedelleri, münhasıran proje ile ilgili harcamalarda kullanılmak üzere hizmetin ait olduğu il özel idaresine ödenir. Mahallî hizmet niteliği taşıyan işler, bu fıkrada belirtilen esaslar çerçevesinde program ve proje safhasında da valilerin yetki ve sorumluluğuna devredilebilir.

Bu şekilde yürütülecek projelerin, etüd, keşif ve kontrollük hizmetleri ilgili bakanlık ve genel müdürlüğün il teşkilatlarınca; ihale veya emanet suretiyle yaptırılması ve bedellerinin ödenmesi il özel idarelerince valinin onayı ile gerçekleştirilir.

d)Yıllık programa ek yatırım cetvellerinde yıl içinde yapılması zorunlu değişiklikler için “1998 Yılı Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Karar”da yer alan usullere uyulur.

BAŞKAN – Madde üzerinde, Refah Partisi Grubu Adına, Elazığ Milletvekili Sayın Ömer Naimi Barım söz istemişlerdir.

Ancak, şunu da hatırlatmak istiyorum: Bundan önce, bu maddeler üzerinde pek söz alınmıyordu. Müzakere edilecek maddeler var; ama, bu maddeler pek müzakere edilmiyordu. Ben, dördüncü defadır bütçe müzakerelerini yönetiyorum...

Buyurun Sayın Barım.

Süreniz 10 dakikadır.

RP GRUBU ADINA ÖMER NAİMİ BARIM (Elazığ) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısının 10 uncu maddesi üzerinde Grubum adına söz almış bulunuyorum; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; bu bütçe tasarısının 10 uncu maddesine baktığımızda, şu hususlar dikkatimizi çekiyor: "Yıllık programlara ek yatırım cetvellerinde yer alan projeler dışında herhangi bir projeye yatırım harcaması yapılamaz..." Bu ibare çok yerindedir; bu bakımdan, Hükümete teşekkür ediyoruz. Zira, Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde yarım kalmış yatırımları bir an önce bitirip ekonomiye kazandırmak, sonra yeni yatırımlara başlamak, memleket ve millet menfaatınadır.

"Bu cetvellerde yer alan projeler ile ödeneği toplu olarak verilmiş projeler kapsamındaki yıllara sari işlere (finansmanı kısmen veya tamamen dış proje kredileri ile sağlanan projeler hariç) 1998 yılında başlanabilmesi için, proje veya işin 1998 yılı yatırım ödeneği, toplam keşif bedelinin (keşif bedeli tespitinin zorunlu olmadığı hallerde proje bedelinin) yüzde 10'undan az olamaz. Bu oranın altında kalan proje ve işler için gerektiğinde projeler '1998 Yılı Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Karar' hükümlerine uyulmak ve öncelikle kurumların yatırım ödenekleri içinde kalmak suretiyle revize edilir" ibaresi güzel; fakat, buna nasıl riayet edilecek; bu bütçeyle nasıl yerine getirilecek? Gönül isterdi ki, daha evvelki hükümetler döneminde, bir önceki hükümet döneminde yüzde 70 ve 80'i tamamlanmış olan yatırımlar bir an önce tamamlansın. Bunu, hükümet bu bütçeye koymalıydı. Geçen bütçede, Devlet Planlama Teşkilatına verilen bir emirle, yüzde 70 ilâ 80'i biten işler tamamlanmıştır.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; bütçenin tümüne bir göz attığımızda, yarım kalmış veya yeni başlayacak yatırımlar 10 uncu maddeyle disipline ediliyorsa, yatırımlara harcayacağınız kaynak nerede?

Bütçeniz, 14,8 katrilyon liradır; bunun 1,2 katrilyon liralık kısmı katma bütçeden oluşmaktadır. 1998 malî yılı konsolide bütçe ödeneklerinin 3 katrilyon 500 trilyon lirası, yani, yüzde 23'ü personel harcamalarına; 1 katrilyon 330 trilyon lirası cari harcamalara, 4 katrilyon 830 trilyon lirası cari hizmetler ödeneğine, 8 katrilyon 963 trilyon lirası ise transfer ödemesine, geri kalan 1 katrilyon lirası, belirtilen yatırım harcamalarına ayrılmıştır; bunun 300 trilyonu ilköğretime -Millî Eğitim Bakanlığına- ayrılmıştır. Geriye 700 trilyon lirası kalıyor ki, 1997 yılı bütçesinde, bu miktar, 600 trilyon idi. Bugünkü enflasyonu düşünürsek, enflasyona göre bu miktar çok küçüktür. Bu bakımdan, bir de, bir varsayım yapıyorsunuz; 400 trilyonluk bir yatırım da özelleştirmeden gelecek; fakat, bugüne kadar, özelleştirmede ileri bir atağınız olmadı; bu, nasıl gerçekleşecek, onu da merakla bekliyoruz.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri "yatırım harcamalarında yıllık programlara ek yatırım cetvellerinde yer alan projeler akışında herhangi bir projeye yatırım harcaması yapılamaz" deniliyor; bu, çok yerinde bir ifade, daha önce de dediğim gibi; fakat, Hükümetin bugüne kadarki çeşitli icraatları bunu uygulayamayacağını göstermektedir; dün dediğini bugün başka türlü söyleyen bu Hükümet bunu uygulayamaz. Zaten, 1998 yılı bütçesini hazırlayıp, huzurumuza getiren Hükümetin kuruluşu, demokratik teamüller dışı birtakım baskılar sonucu olduğu için, bu bütçenin takriben 5,9 katrilyonluk kısmı rantiyecilere ayrılmıştır; 4 katrilyon da borçlanacaklar ve bugünkü -sene sonundaki- yüzde 50 enflasyonu göz önüne alıyorlar; fakat, gerçekleşen yüzde 150 enflasyondan dolayı da 10 katrilyonluk daha tahvil çıkaracaklar. Halbuki, rantiyecilere verilen 5,9 katrilyonluk para... Uzun yıllardan beri devam eden, mesela -Türkiye'nin birçok yerinde olduğu gibi- Elazığ'ın Baskil sahil pompa sulamalarına 250 milyar lira ayrıldığı zaman 1 trilyon lira gelir getirecek, Elazığ Kuzova pompa sulama projesine 500 milyar lira ayrıldığı zaman yılda 3 trilyon lira gelir getirecek. Aynı zamanda, bütün hükümetlerin -bizim 54 üncü Hükümet de dahil olmak üzere- doğu ve güneydoğu'a yaptığı hükümet toplantılarında “buraya kaynak aktaracağız” vaatleriyle, bilhassa, 55 inci Hükümetin Siirt'te yaptığı vaade göre, burada yarı kalmış 100-150 adet tesise 18 trilyon kaynak ayrıldığı zaman, bu tesisler hemen faaliyete geçecek ve 30-35 trilyonluk bir gelir sağlanacaktır. Aynı zamanda, buradaki işsizlik de bir nispet önlenmiş olacak; fakat, bugünkü Hükümet, rantiyecilere ve basın kartellerine diyet ödemekten, yatırımlara ayıracak para bulamamaktır. Mesela, medyadan öğrendiğimize göre, 2-3 basın kuruluşunun, bir defada 16,4 trilyon diyet olarak teşvik aldığı söylenilmektedir. Halbuki, bu miktar, doğu ve güneydoğuya verilse, en aşağı 11 milyon işsiz olan Türkiyemizde, bir miktar işsize iş bulunur.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; daha dün "KİT zamlarını yapmayacağız, altı ay için bütün zamları dondurduk" diyen...

BAŞKAN – Sayın Barım, o, zamlar, tekeller, basın kuruluşları falan bu maddede yok.

ÖMER NAİMİ BARIM (Devamla) – Sayın Başkanım...

BAŞKAN – Olur mu yani... Maddeye bağlı konuşursanız iyi olur.

ÖMER NAİMİ BARIM (Devamla) – Hep madde üzerinde konuştum Sayın Başkanım.

BAŞKAN – Yani, biz niye burada oturuyoruz.

ÖMER NAİMİ BARIM (Devamla) – Bağlantılı, Sayın Başkanım.

BAŞKAN – Sayın Barım, rica ediyorum, maddeye bağlı konuşursanız memnun olurum.

ÖMER NAİMİ BARIM (Devamla) – Peki efendim.

Daha dün petrole, uçak biletlerine, şekere, hepsine yine zam geldi. Zaten, bu Hükümetten bu millletin de ümidi kesilmiştir. Kısa zamanda, inşallah bu Hükümet gidecek, yerine halkın benimsediği ve hergün halkla kucaklaşan Refah hükümeti gelecek, bu işler düzelecektir.

Hepinizi saygıyla, hürmetle selamlıyorum. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Barım.

Şahsı adına Sayın Musa Uzunkaya; buyurun. (RP sıralarından alkışlar)

Konuşma süreniz 5 dakikadır.

MUSA UZUNKAYA (Samsun) – Sayın Başkan, çok değerli milletvekilleri; 10 uncu madde üzerinde söz almış bulunuyorum; şahsım adına sizi ve muhterem Genel Meclisi saygıyla selamlıyorum.

Çok değerli arkadaşlar, az önce Grubumuz adına söz alan arkadaşımızın da ifade ettiği gibi, özellikle devletin, yatırımlarla alakalı, 1998 yılı bütçesi içerisinde düşündüğü değerlendirmeler, genel olarak, gerek illerde valilerin takip etmesi gereken ve gerekse zorunlu birkısım alanlarda -millî savunmayı, devletin genel iç ve dış siyasetini çok yakından ilgilendiren konulardaki-harcamalardaki serbestliği temin etme konusundaki tasarruflarını takdirle karşılıyoruz; ancak, bir konuyu burada ifade etmemek mümkün değil. Bilindiği üzere, bu bütçe, esasen temelde açık veren bir bütçe. İster illere, İller Kanununa göre valiliklerimize, illerde müdürlükleri, şubeleri veyahut da bölge müdürlükleri bulunan kurumlar olsun, isterse doğrudan doğruya merkezî hükümetin hesapladığı yatırımlar olsun, bunlara tahsis edilecek ödeneklerin, hem bu açık bütçeyle tahakkuk ettirilmesi mümkün olmayacak hem de bilindiği üzere bugün Hükümetin elinde, illerde başlatılmış olan ve halen devam eden 8 binden fazla yatırım ve iş var, maalesef...

REFİK ARAS (İstanbul) – 5 332...

MUSA UZUNKAYA (Devamla) – Bu dönemdeki okulları da buna dahil ederseniz, sadece 2 bin küsur dershaneniz olacaktır. Eğer, bütün bunlar nazarı itibara alınırsa, 8 bin civarında yatırıma, bu devletin bugünkü bütçesinden para tahsisatı yapılacak. Tabiî, bunları izlemek oldukça zor. Bir de siyasî partilerin, belki kendilerini tabanda seçmenlerinin yanında haklı göstermek ve hizmetleri yörelerine aktarmak amacıyla, zaman zaman bütçelere koymaya çalıştıkları ek önergelerle beraber yeni yatırımları da düşünürseniz, 2000 yılına kadar belki takribi 10 bin civarında bir yatırımı, bu devletin borç yükü altında bulunan bugünkü bütçesinin kaldırması oldukça zordur...

ABBAS İNCEAYAN (Bolu) – Yakında kaynak paketleri var, gelecek...

MUSA UZUNKAYA (Devamla) – Temenni ediyoruz tabiî. Kaynak paketleri, esasen en çok dillendirdiğimiz, değerlendirilmesi gereken söylediğimiz hususlardı. Eğer bizim dönemimizde kaynak paketlerine destek vermiş olsaydınız, Refahyol Hükümetinin kaynak paketlerine destek verilmiş olsaydı, delindiği ifade edilen denk bütçe, hakikaten, sizin elinizde bu kadar tahribata rağmen, yine yıkılmayacaktı ve sene sonunda denk bir bütçe sağlanmış olacaktı.

Değerli arkadaşlar, ben, burada, özellikle şunu ifade etmek istiyorum: Mutlaka, İller Kanununun, Yerel İdareler Kanununun değiştirilmesinde, devletin merkezî hükümetten gönderebileceği paraların mahallinde çok daha uygun zeminlerde ekonomik şekilde harcanmasında zaruret vardır. Gerçek tasarrufu düşünüyorsak, devlet-millet kaynaşmasını yatırımlarda da temin etmemiz mümkündür. Bunu, taşrada çalışan, özellikle bürokraside bulunan arkadaşlarımız çok iyi bilirler. Halkımız, birçok hizmette devlet-millet kaynaşmasını çok güzel şekilde ortaya koymuştur. Hatta, ben şu kadarını şöyleyeyim: Eğer, 8 yıllık kesintisiz eğitim tasarrufu, milletin temel özlemine ve ruhuna aykırı olmasaydı, devlet, bugün, benim ilimin birçok ilçesinde, Samsun'un birçok ilçe ve köyünde, Vezirköprü'nün, bugün, Çal Köyünde, 80 tane öğrenci bir dershanede ve tek bir öğretmene mahkûm olmayacaktı; yani, vatandaşımız, hem dershanesini hem de öğretmen yetiştirebilecek zemini çok daha rahatlıkla hazırlamış olacaktı. Demek ki, yerel idarelerde, mahallî idarelerde yapılması gereken acil düzenlemelerle, valiler ve özellikle yerel parlamentoların güçlendirilmesi suretiyle, bu imkânların mahallinde kullanılmasında zaruret vardır.

Bir diğer husus -az önce arkadaşım da işaret etti- başlanmış hizmetlerin mutlaka ikmal edilmesi lazımdır. Özellikle, Hükümetten istirham ediyoruz -geçen de, bir vesileyle, yine, burada arz ettim- Türkiye'nin en uzun iki nehrinin Karadenize döküldüğü Çarşamba ve Bafra Ovasında hâlâ sulu tarıma geçilememiştir... (Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Efendim, tamam... Teşekkür ederim Sayın Uzunkaya.

MUSA UZUNKAYA (Devamla) – Gerek Kızılırmak'tan gerek Yeşilırmak'tan istifade edememekteyiz.

BAŞKAN – Eksüre vermiyorum... Rica ediyorum...

MUSA UZUNKAYA (Devamla) – Dolayısıyla, bu yatırımların bir an önce ikmal edilmesini umuyor, hepinize saygılar sunuyorum. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim.

Şimdi, değerli arkadaşlarım, bakın, 109 madde çıkaracağız. 109 tane madde var, daha 10 uncu maddedeyiz...

MUSA UZUNKAYA (Samsun) – Sabaha kadar zaman var.

BAŞKAN – Çalışacağız tabiî de...

Şimdi, şu salondaki bütün partiler iktidar olmuş. Bütçe kanunu tasarısının bu müzakere edilen maddelerini her hükümet buraya getirmiştir. Şimdi, her hükümet de bunların müzakeresini burada yapmıştır. Bunlar, bütçede bulunması zorunlu olan hükümlerdir. Tabiî ki, milletvekili arkadaşlarımız konuşacaklar. Rica ediyorum...

Tabiî, 109 maddeyi yarın bu zamana kadar müzakere ederiz; mühim değil. Bizim enerjimiz var; yeter ki, siz de enerji gösterin. (RP sıralarından alkışlar) Ama, rica ediyorum... Bunu, biraz da insaf ölçüleri içinde yapalım, biraz, Müslümana eziyet etmeyelim. (ANAP ve DSP sıralarından alkışlar)

Peki, teşekkür ederim.

Madde üzerindeki müzakereler bitmiştir.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

İSMAİL İLHAN SUNGUR (Trabzon) – Her madde üzerinde şahıs adına söz alırız Sayın Başkan.

BAŞKAN – Efendim, canınız sağ olsun. Alın tabiî... Ben sizden rica ediyorum yani... (RP sıralarından "1 dakikayı çok görüyorsunuz" sesleri)

Ama, şimdi, bakın, 109 tane madde var, her birinde 1'er dakika fazla süre verirsem, 109 dakika eder. Arkadaşlar, rica ediyorum...

Maddeyi okutuyorum:

Özelleştirme Gelirleri ile Finansmanı Sağlanacak Yatırım Projeleri

MADDE 11.— a) 406 sayılı Telgraf ve Telefon Kanununa 3.5.1995 tarihli ve 4107 sayılı Kanunla eklenen Ek 19 uncu madde uyarınca Türk Telekomünikasyon Anonim Şirketinin hisselerinin satışından elde edilerek Hazineye intikal ettirilen paydan Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan tarafından ayrılacak miktarı bütçeye özel gelir kaydetmeye,

b) 4.12.1984 tarihli ve 3096 sayılı Kanun kapsamındaki tabiî kaynakların ve tesislerin kullanım haklarının devirlerinden elde edilerek “Maliye Bakanlığı Merkez Saymanlığı Müdürlüğü” hesabına doğrudan yatırılan miktarları bütçeye özel gelir kaydetmeye,

c) Yukarıdaki bentlere göre özel gelir kaydedilecek miktarları, 400 trilyon lirayı geçmemek üzere 1998 yılı Yatırım Programında “Özelleştirme gelirlerinden karşılanacaktır.” açıklamasıyla yer alan projelerde kullanılmak üzere ilgili kuruluş bütçelerinde mevcut ya da açılacak özel tertiplere ödenek kaydetmeye,

Maliye Bakanı yetkilidir

BAŞKAN – Evet, madde üzerinde, Refah Partisi Grubu adına, Konya Milletvekili Hüseyin Arı söz istemişlerdir.

Buyurun Sayın Arı. (RP sıralarından alkışlar)

Süreniz 10 dakika.

RP GRUBU ADINA HÜSEYİN ARI (Konya) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; görüşülmekte olan 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısının ve "Özelleştirme Gelirleri ile Finansmanı Sağlanacak Yatırım Projeleri" başlıklı 11 inci maddesi üzerinde Grubum adına, söz almış bulunuyorum; Yüce Heyetinizi, hürmetle selamlıyorum.

Sayın milletvekilleri, 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı, hepinizin malumları, rakamları itibariyle bir hayli ürkütücü, dengeleri yönünden ise geleceğe hiç de umut vaat etmeyen bir bütçedir.

ABBAS İNCEAYAN (Bolu) – Nereden biliyorsun?!

BAŞKAN – Sayın Abbas İnceayan, yerinde çok sıkılıyorsun herhalde.

HÜSEYİN ARI (Devamla) – Gücünü halktan almayan ve ona hizmet borcu olmayan böyle bir Hükümetin de yapabileceği, ancak, şimdiden başarısız olmaya mahkûm olan böyle bir bütçedir. Ayrıca, Nasrettin Hocanın türbesine benzeyen, 5,9 katrilyonu borç faizlerine ayrılan, 4 katrilyonu açıkla bağlanan 15,2 katrilyonluk bu bütçenin yatırıma ayrılan payı ise, 1,4 katrilyondur; bunun da 400 trilyonu özelleştirme yoluyla elde edilecek gelirlerden transfer edilecektir.

Demokratik sistemler, o ülkedeki insanların yüzde 90'ını teşkil eden ortadirek dediğimiz işçi, memur, köylü, çiftçi, küçük esnaf ile bunların emekli, dul ve yetimlerine hizmeti esas alan sistemlerdir. Bunun en iyi göstergesi de, hedefleri buna göre planlanmış bütçelerdir. Halbuki, bu bütçe, gerek hedefleriyle gerekse ortaya koyduğu rakamlarla bu amaçtan tamamen uzaktır. Yatırıma ayrılan payın bu kadar düşük olması, yeni istihdam imkânlarını ortadan kaldırarak, ülkemizin temel sorunu olan işsizliğin daha da artması, üretimin olmaması, bozuk olan gelir dağılımının daha da bozulması demektir. Bu nedenlerle, böyle bir bütçeyle, ortadirek dediğimiz ülke insanlarının refah seviyeleri fakirlik limitinin altında olacağından, ülkede huzur ortamı sağlanamayacak ve bunun neticesinde de sosyal patlamalar kaçınılmaz olacaktır. Bugün bunu, işçi, memur ve bunların emeklilerinin eylemleriyle yaşıyoruz.

Çiftçimiz, cumhuriyet tarihimizde ilk defa, hakkını aramak için, bu Hükümet döneminde fiilî eylem yapmıştır. 55 inci Hükümet, işte bütçesindeki bu kadar düşük olan yatırım payını, palyatif tedbirlerle geçiştirmek için, ilk kez bu bütçede bir denemeye girişmiştir. Bu denemede, 1998 yılında yapılacak özelleştirmelerden elde edeceği varsayılan 400 trilyon lirayı şu şekilde paylaştırmayı düşünmektedir: Eğitime, sağlığa, ulaştırmaya, enerjiye, tarıma ve diğer yatırımlara.

Değerli milletvekilleri, harp planları yapılırken, en kötü ihtimaller baz alınır ki, sonunda düşmanın baskınına maruz kalınmasın. Bütçe planları da geleceğe dönük uygulama planları olduğuna göre, böyle bir planlamanın her an akamete uğraması kaçınılmazdır.

Bugün, maalesef, özelleştirmenin geçmiş hükümetler döneminde de ne şekilde hedefine ulaştığını biliyoruz. Özelleştirmenin gerçekleşmesi, bir bakıma, Sayın Mümtaz Soysal Hocama, onun insafına kalmış bir uygulama olmaktadır. Onun için, söz konusu bu özelleştirme planınızın gerçekleşmesi için, öncelikle, Sayın Soysal ile özel bir engel aşma protokolü yapmanız gerekmektedir.

MUSTAFA GÜVEN KARAHAN (Balıkesir) – Sen öyle san.

HÜSEYİN ARI (Devamla) – Değerli arkadaşlarım, ilk kez bütçede bu tarz bir uygulamaya yer verilmiş; ama, özelleştirme gelirleriyle finansmanı sağlanacak yatırım projeleri, yukarıda belirtilen, eğitim, sağlık, ulaştırma, enerji ve tarım gibi hayatî önemi haiz yatırımlardır. Bunların aksayarak gerçekleşmesi halinde, bu yatırımlara umut bağlayan ülke insanlarının bir kez daha hüsrana uğramalarıyla karşı karşıya kalmamız hem sosyal hem de ekonomik dengelerin daha da bozulmasına neden olacaktır.

Bu yetmiyormuş gibi, Plan ve Bütçe Komisyonundaki görüşmeler esnasında, 11 inci maddenin (c) fıkrasında bir değişiklik getirilerek, 400 trilyona bir 100 trilyon daha hayalî olarak finans ilavesi uygun görülerek, bunun da adalet hizmetleri ile ulaştırma, enerji, arazi sulaması gibi faaliyetlere kullanılmak üzere pay edilmesi planlanmıştır. Bu hayalî planlama inşallah gerçekleşir de, halkımız ve ilgili bürokratlarımız da güç durumda kalmazlar. Bilhassa, bugünlerde basına da yansıdığı gibi, bazı hâkimlerimizin, “ödenek yokluğundan mahkemelerin kapılarına kilit vurma durumuna gelindiğini” beyan etmeleri, adalet gibi demokrasinin temelini oluşturan bir kurumun iflasıyla bizi karşı karşıya bırakır ki, yine, sorunu çok büyük olan böyle bir kuruma 1998 bütçesinde hayalî finans kaynakları tahsis etmenin, yargı bağımsızlığına da ne denli menfi etkileri olabileceğini Yüce Heyetinizin takdirlerine bırakıyorum.

Değerli arkadaşlarım, böylesine, tahsili tereddütlü bir gelirin, özellikle çok önem arz eden hizmet ve yatırımlar içerisinde kullanılmasının ayrı bir sorun teşkil edeceğini değerlendiriyoruz. Bu nedenle, yatırımlarda ve adalet hizmetlerinde kullanılacak ödeneklerin önceden belli ve kesin olması, vaktinde yatırım ve hizmetin verilebilmesi açısından büyük önem arz etmektedir. Tereddüt oluşturan, tahsil edilip edilmeyeceği, gelip gelmeyeceği belli olmayan bir gelire bağlı yatırım ve hizmet ödeneği düzenlemek, daha malî yılbaşından itibaren, en başta bu ödeneği bekleyen bürokratlarımızın ve vatandaşlarımızın moral ve şevklerini kıracağını değerlendiriyoruz.

Bu duygu ve düşüncelerle, 1998 bütçesinin ülkemize hayırlı olmasını diler, hepinize saygılar sunarım. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Arı.

Madde üzerindeki müzakereler bitmiştir.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

12 nci maddeyi okutuyorum:

Katma Bütçeli İdarelere Hazine Yardımı

MADDE 12. – a) Katma bütçeli idarelerin bütçelerini denkleştirmek amacıyla Maliye Bakanlığı bütçesinin hazine yardımı (Yükseköğretim kurumlarının cari hizmet maliyetlerine yapılacak Devlet katkısı dahil) tertiplerine ödenek ve karşılığı ilgili katma bütçenin (B) cetveline gelir yazılan miktarlardan, bu amaca göre fazla olduğu tespit edilen kısımlar, malî yıl sonunda Hazine Müsteşarlığı ile mutabakat kurulmak suretiyle ilgili idarelere ödenmeyerek Maliye Bakanınca iptal edilir.

Ayrıca, Vakıflar Genel Müdürlüğü dışındaki katma bütçeli idarelerin malî yıl sonuna göre Maliye Bakanlığınca tespit olunacak bütçe fazlaları genel bütçeye gelir yazılır.

b)Hazine yardımı alan katma bütçeli idarelerin bütçelerinde, 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanununun 48 inci maddesinin (C)ve (D)bentleri ile 59 uncu maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, yılı içinde gerçekleştirilecek ödenek artışları, Maliye Bakanlığınca hazine yardımı ile ilişkilendirilerek yapılabilir.

BAŞKAN – Madde üzerinde söz isteyen?.. Yok.

Önerge yok.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

13 üncü maddeyi okutuyorum:

Yatırım ve Transfer Tertiplerinden Yardım Alan Kuruluşlar

MADDE 13. – Bütçelerin yatırım ve transfer tertiplerinden yardım alan bağımsız bütçeli kuruluşlar ile sosyal güvenlik kuruluşları, hizmetleri ile ilgili aylık harcama programlarını vize edilmek üzere en geç 31 Ocak 1998 tarihine kadar Maliye Bakanlığına gönderirler. Bu programlar Maliye Bakanlığınca vize edilmeden bütçenin yatırım ve transfer tertibindeki ödenekler kullanılamaz.

Kuruluşlar aylık uygulama sonuçlarını her ay Maliye Bakanlığına bildirirler.

Maliye Bakanlığı, yapılan yardımın amacı doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını aylık harcama programını göz önünde bulundurarak kontrol eder.

BAŞKAN – Madde üzerinde söz isteyen?.. Yok.

Önerge yok.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

14 üncü maddeyi okutuyorum:

Resmî Taşıtlar

MADDE 14. – Genel bütçeye dahil daireler ve katmabütçeli idareler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşların, yıl içinde her ne şekilde olursa olsun edinecekleri taşıtların cinsi, adedi ve hangi hizmette kullanılacağı (T) işaretli cetvelde gösterilmiştir. Bu cetvelde gösterilenler dışında taşıt edinilemez.

237 sayılı Taşıt Kanununa ekli (1) sayılı cetvelde belirtilenlerin (Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı hariç) emir ve zatlarına verilenler, (2) sayılı cetvelin 1 ve 2 nci sırasında yer alanlar, güvenlik önlemli (zırhlı) araçlar ve koruma altına alınanlarla ilgili yönetmelik hükümlerine göre tahsis olunan araçlar dışında her ne suretle olursa olsun yabancı menşeli binek ve station-wagon cinsi taşıt edinilemez.

Yerli muhteva oranı %40’ın altında olan taşıtlar yabancı menşeli sayılır.

BAŞKAN – Madde üzerinde söz isteyen?.. Yok.

Önerge yok.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

15 inci maddeyi okutuyorum:

Hastane ve Tedavi Ücretleri

MADDE 15. – Devlet memurları, diğer kamu görevlileri ve bunların emekli, dul ve yetimlerinin (bakmakla yükümlü oldukları aile fertleri dahil) genel ve katma bütçeli daire ve idareler ve döner sermayeli kuruluşlara ait tedavi kurumlarında yapılan tedavilerine ilişkin ücretler, Sağlık Bakanlığının görüşü üzerine Maliye Bakanlığınca tespit edilecek miktar ve esaslar çerçevesinde ödenir.

BAŞKAN – Madde üzerinde söz isteyen?..

MUSA UZUNKAYA (Samsun) – Madde üzerinde şahsım adına söz istiyorum Sayın Başkan.

BAŞKAN – Sayın Musa Uzunkaya, buyurun efendim. (RP sıralarından alkışlar)

MUSA UZUNKAYA (Samsun) – Muhterem Başkan, Saygıdeğer milletvekilleri; 98 yılı bütçesinin 15 inci maddesi üzerinde şahsım adına söz almış bulunuyorum; Yüce Heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

Çok değerli arkadaşlar, bilindiği üzere, memleketimiz, bulunduğu coğrafyada, sağlık açısından en sıkıntılı ülkelerden birisidir. Tabiî bulunduğu coğrafyadan kastım, bugünlerde ısrarla Avrupa Birliğinde olduğumuzu söylüyoruz ve Asyalı olmadığmızı, yani üçüncü dünya ülkelerinden olmadığımızı iddia ediyoruz. Keşke öyle olabilseydik, hem hukuki açıdan hem diğer yasalarımız açısından hem de özellikle sağlık hizmetleri açısından bu noktada olmayı ne kadar temenni ederdik.

Ülke insanımızın hemen tamamına yakınının, sağlık kurumlarıyla bir şekilde ilişkisi olduğunu hepimiz biliyoruz ve milletvekilleri olarak hiçbirimiz, seçim bölgelerimize gittiğimizde veya Ankara'da bulunduğumuz esnada, sağlık sıkıntısı nedeniyle Ankara'da sizleri ziyaret eden, bölgenizde, sizden, tedavi edildiği hastanede ödemek zorunda olduğu parayı ödeyemediği için, yardım isteyen seçmen sayısı bir diğerinden daha az değildir; hemen hepimiz aynı sıkıntıyı yaşıyoruz.

Değerli arkadaşlar, Batı ülkeleri, hepinizin bildiği gibi, ülke ekonomisinin verdiği imkânlar nispetinde yaygın bir hale getirdikleri sağlık güvencesini, sigortasını toplumun tamamına yaymış, ister işsiz, ister çalışan insanlar olsun, mutlaka sağlık sigortasından yararlanır hale getirilmişlerdir.

Tabiî, burada, bütçede, devletimiz mutlaka bir destek ihtiyacını duyuyor olabilir; ama, devletin temel görevleri, anayasal görevleri arasında tadat edilen, devletin, insanına, onurlu bir şekilde, sağlıklı yaşayabilmeyi temin sadedinde sağlık hizmetini temin mecburiyeti vardır. Özellikle, bütçemizde bunu karşılayacak mahiyette bir fon oluşturularak, yeşilkart yerine ikame edilebilir. Parlamentomuzda, birçoğu sağlıkçı, uzun yıllar hastanelerde başhekimlik yapmış olan çok değerli milletvekili arkadaşlarımız var ve az önce söylediğim gibi, 550 milletvekilimizin de bölgesinde benzeri sorunları hemen her gün seçmenimizle karşı karşıya yaşamaktayız. Şu anda bile, bizi, belki, hastanelerde izleyen, yarın çıkacağı hastanede ödemek zorunda olduğu parayı ödemenin ıstırabını ve sıkıntısını hem hasta yakınının hem de hastanın bizzat çektiğini hissediyor ve görür gibi oluyorum. Bu bakımdan, Hükümetimizin bütçesinin, alabildiğince bu konuda desteklenerek fakirlere, çok sade beyanları ve sözlerine itibar edilmek suretiyle, hiçbir ödeme mecburiyeti kalmadan asgarî bir tedavi imkânının sağlanabileceği -en azından, bölgesi ve şehrindeki hastanesinde bu tedavi imkânını sağlayacak- bir zeminin Hükümetçe oluşturulmasına gayret gösterilmesini temenni, tavsiye ve umut ediyorum.

Diliyoruz ki, inşallah, 1998 yılı, hem milletimiz için hem de Hükümetimizin ve ülkemizin geleceği için sağlıklı bir gelişime vesile olsun diyor; bu bütçenin de bu vesileyle hayırlı olmasını temenni ve niyaz ediyor; hepinize saygılar sunuyorum. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Uzunkaya.

Madde üzerindeki müzakereler bitmiştir.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Müteakip maddeyi okutuyorum:

Dernek ve Benzerî Kuruluşlara Yapılacak Yardımlar

MADDE 16. – Genel ve katma bütçeli kuruluşlar bütçelerindeki “Dernek,Birlik, Kurum, Kuruluş, Sandık, Vakıf ve Benzeri Teşekküllere Yapılacak Ödemeler” faaliyetinde yer alan ödeneklerden yapacakları yardımlarda; anılan kurumların bütçeden alacakları yardımlarla gerçekleştirecekleri hizmet ve faaliyetlerini gösteren plan ve iş programlarını istemek, bunlar üzerinde gerekli incelemeyi yapmak, plan ile iş programlarının gerçekleştirme durumlarını izlemekle yükümlüdürler. Yardımlar yukarıdaki incelemelere bağlı olarak gerektiğinde taksitler halinde yapılabilir.

Harcamaların yukarıdaki esaslar doğrultusunda amacına uygun olarak yapılıp yapılmadığını incelemeye, yapılacak yardımların yönlendirilmesine ilişkin yeni ilkeleri tespite Maliye Bakanı yetkilidir.

BAŞKAN – Madde üzerinde söz isteyen?..Yok.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

17 nci maddeyi okutuyorum:

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Bütçe Uygulamasına İlişkin Hükümler

Bölüm Düzeni ve Deyimler

MADDE 17. – Gider cetvelinin bölümleri, program bütçe uygulamasında programlar şeklinde düzenlenir. Programlar altprogramlara, altprogramlar da hizmetlerin veya harcamaların niteliğine uygun ödenek türlerine göre faaliyet veya projelere ayrılır. Her faaliyet veya proje gerekli sayıda harcama kaleminden oluşur.

1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu ile diğer kanunlarda ve bu Kanunda yer alan;

a) “Fasıl ve bölüm” deyimleri bütçe sınıflandırmasında, “Program”ı,

b) “Kesim” deyimi “Altprogram”ı,

c) “Madde” deyimi, harcama kalemlerini de kapsayacak şekilde “Faaliyet” veya “Proje”yi,

d)“Tertip” deyimi, hizmet veya harcamanın yapılacağı program, altprogram, ödenek türü, faaliyet-proje ve harcama kalemi bileşimini,

e) “Harcama kalemi” deyimi, (A) işaretli cetvelde yer alan ödeneklerin 100, 200...900 düzeyindeki ayrımını,

f) “Ayrıntı kodu” deyimi, harcama kaleminde yer alan ödenekler esas alınarak tahakkuk ettirilecek giderlerin (R)işaretli cetvelde belirtildiği üzere Devlet Muhasebesi kayıtlarında gösterileceği alt ayrımı (bu ayrıma Kesinhesap Kanunu tasarılarında da yer verilir.)

g) Borç ödemeleri yönünden “ilgili hizmet tertibi” deyimi, (Personel giderlerine ait harcama kalemlerindeki ödenek bakiyeleri yalnızca personel giderleri borçlarına karşılık gösterilmek şartıyla) hizmet veya harcamanın ait olduğu programı,

ifade eder.

BAŞKAN – Madde üzerinde söz isteyen?.. Yok.

Önerge?..Yok.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler.. Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

18 inci maddeyi okutuyorum:

Bağlı Cetveller

MADDE 18. – a) 1050 sayılı Muhasebe–i Umumiye Kanununun değişik 29 uncu maddesine göre;

1. Bu Kanunun 1 inci maddesi ile verilen ödeneğin dağılımı “A” işaretli,

2. Özel hükümlerine göre 1998 Malî Yılında tahsiline devam olunacak Devlet gelirleri “B” işaretli,

3. Devlet gelirlerinin dayandığı temel hükümler “C” işaretli,

4. Kanunlar ve kararnamelerle bağlanmış vatanî hizmet aylıkları “Ç” işaretli,

5. Bütçe kapsamına alınan fonlar “F” işaretli,

6. Gelecek yıllara geçici yüklenmelere girişmeye yetki veren kanunlar “G” işaretli,

7. Kurumların mevcut lojman, sosyal tesis, telefon, faks ve kadro sayıları “L” işaretli,

8. Harcamalara ilişkin formül “R” işaretli,

b) 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümleri uyarınca her yıl bütçe kanunu ile tespiti gereken miktarlar “H”işaretli

c) Çeşitli kanunlara göre bütçe kanunlarında gösterilmesi gereken parasal sınırlar “İ” işaretli,

d) Ek ders, konferans ve fazla çalışma ücretleri ile diğer ücret ödemelerinin miktarı “K” işaretli,

e) 2698 sayılı Millî Eğitim Bakanlığı Okul Pansiyonları Kanununun 3 üncü maddesi gereğince Millî Eğitim Bakanlığı tarafından idare edilecek okul pansiyonları ile Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık okulları öğrencilerinden alınacak pansiyon ücretleri “M” işaretli,

f) 3634 sayılı Millî Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun;

1. 36 ncı maddesine göre millî müdafaa mükellefiyeti yoluyla alınacak hayvanların alım değerleri “O” işaretli,

2. 38 inci maddesine göre alınacak motorlu taşıtların ortalama alım değerleri ve günlük kira bedelleri “P” işaretli,

g) Kurumların sahip oldukları taşıtlar ve 1998 yılında Taşıt Kanunu uyarınca satın alacakları taşıtların cinsi, adedi ve hangi hizmetlerde kullanılacağı ile asgarî ve azamî satın alma bedelleri “T” işaretli,

Cetvellerde gösterilmiştir.

BAŞKAN – Madde üzerinde söz isteyen?.. Yok.

Üç önerge var. Yalnız, bu önergelerden Sayın Algan Hacaloğlu ve arkadaşlarının, orman ve kadastro amenajman hizmetlerinde çalışanlara verilecek miktarı bir kat artıracağına ilişkin önerge gider artırıcı olduğu için işleme koymuyorum efendim.

Yine, Sayın Metin Arifağaoğlu'nun, bu fıkrada gösterilen miktarlar, Millî Savunma Bakanlığı için, gerektiğinde, Bakan onayıyla üç katına kadar artırılabilir" diye bir fıkra getiriyorlar; bu da, gider artırıcıdır. Bunu da işleme...

NİHAT MATKAP (Hatay) – Hayır, gider artırıcı değil.

BAŞKAN – Efendim, gider artırıcı olmaz mı? Yani, şimdiye kadar, hangi kanunda, biz, bir bakana 3 katına kadar devlet harcamalarını artırma yetkisini verdik?.. Olmaz ki...

NİHAT MATKAP (Hatay) – İhalelerle ilgili özel usul getiriyor.

BAŞKAN – Bunu da işleme koymuyorum.

Diğer önergeyi okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

1998 Malî Yılı Genel ve Katma Bütçe Kanunu Tasarısının 18 inci maddesine ekli "K" işaretli cetvelin B/4 fıkrasının ikinci paragrafının yasa tasarısı kapsamından çıkarılmasını arz ve teklif ederiz.

Algan Hacaloğlu Mustafa Yıldız Hilmi Develi

İstanbul Erzincan Denizli

Haydar Oymak Yılmaz Ateş Oya Araslı

Amasya Ankara İçel

Orhan Veli Yıldırım Birgen Keleş

Tunceli İzmir

Gerekçe:

Günün 24 saatinde devamlılık gösteren zabıta ve itfaiye hizmetlerinde çalışan personelin fazla çalışma ücretiyle ilgili düzenleme, 1975'lerden 1997 yılına değin bütçe kanunuyla düzenlenen belediye meclislerince belirlenen bir uygulama olarak süregelmiştir. Bütçe kanunuyla, 1997 yılında, belediye meclislerinden bu yetki geri alınmıştır. Şimdi, 1998 bütçesiyle, bu sakat uygulama sürdürülmek istenmektedir. Oysa, yıllardır fazla mesai ücretleriyle ilgili bu uygulama, âdeta, müktesep hak niteliği kazanmıştır. İdarede yerelleşmenin, yerel yönetimlerin yetkilerinin artırılması, yerel demokrasinin süreç içinde yaşama geçirilmesinin tüm siyasî partilerce benimsendiği bir ortamda, belediye meclislerinin yetki ve tasarruflarını kısıtlayan bir anlayışın 1998 bütçesinde yer alması şanssızlıktır. Belediyelerin bütçelerini, belediye meclisleri, kendi gelir ve giderlerini esas alarak yapmalıdır, bu yetkilerine müdahale edilmemelidir. Bu uygulama, özellikle yaz-kış nüfuslarında büyük oynama gösteren belediyelerde gerçekçi değerlendirmeler yapılmasını ortadan kaldıracak, haksızlık ve eşitsizliklere zemin hazırlayacaktır.

Bu nedenlerle, fazla mesai ücretinin belirlenmesini sınırlandıran "K" cetvelinin üçüncü bölümünün B/4 fıkrasının ikinci paragrafının yasa kapsamından çıkarılması önerilmiştir.

BAŞKAN – Komisyon önergeye katılıyor mu?

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANVEKİLİ METİN ŞAHİN (Antalya) – Katılmıyoruz efendim.

BAŞKAN – Hükümet?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Sayın Başkan, Plan ve Bütçe Komisyonunda bu personele ödenen ücretlerin sınırları, yüzde 100 ilâ yüzde 500 oranında artırıldı zaten. Bu nedenle, yeniden serbest bırakılmasına katılmıyorum.

BAŞKAN – Hükümet ve Komisyon katılmıyor.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

19 uncu maddeyi okutuyorum:

Yeni Tertip, Harcama ve Gelir Kalemleri Açılması

MADDE 19. – Maliye Bakanı;

a)İlgili mevzuatına göre, yılı içinde 1998 Yılı Yatırım Programına alınan projeler için (2) ödenek türü altında, hizmetin gerektirdiği hallerde de (3) ödenek türü altında yeni tertipler veya (A) işaretli cetvelin bütünü içinde yeni faaliyet ve harcama kalemleri açmaya,

b) Gerektiğinde (B)işaretli cetvelde yeni bölüm, kesim ve madde kalemleri açmaya,

c) 25.6.1992 tarihli ve 3824 sayılı Kanunla kaldırılan vergi ve resimler nedeniyle Toplu Konut Fonu adına gümrüklerce ithal sırasında tahsil edilecek miktarlardan gelir kaydedilecek oranı tespite ve bu tutarı tahsilatı yapan gümrük saymanlarına (B) cetvelinde açılan tertibe gelir kaydettirmeye ve Toplu Konut Fonuna aktarılacak tutarlar ile gelir kaydedilecek tutarlara ilişkin uygulama ile ilgili usul ve esasları belirlemeye,

Yetkilidir.

BAŞKAN – Madde üzerinde söz isteyen?.. Yok.

Önerge yok.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

20 nci maddeyi okutuyorum:

Aktarma

MADDE 20. – Maliye Bakanı;

a)Münhasıran “100-Personel giderleri” harcama kalemindeki ödeneklerle ilgili olarak, aynı kuruluş bütçesi içinde programlar arası aktarma yapmaya,

b)Kuruluş bütçelerinin “100-Personel giderleri” harcama kalemindeki ödenekler ile Maliye Bakanlığı bütçesinin (930-08-3-351-900) tertibindeki ödeneklerden gerekli görülen tutarları Maliye Bakanlığı bütçesinde yer alan yedek ödenek tertibine aktarmaya,

c) Hizmeti yaptıracak olan kuruluşun isteği üzerine bütçesinden, malî yıl içinde hizmeti yürütecek olan daire veya idarenin bütçesine, gerektiğinde Hazine yardımı ile ilişkilendirilmek suretiyle ödenek aktarmaya ve bu konuda gerekli işlemleri yapmaya,

d) Millî Savunma Bakanlığı ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı arasında cari yıl içinde yapılan hizmetlerin bedellerini karşılamak amacı ile varılacak mutabakat üzerine, ilgili bütçelerin program, altprogram, faaliyet ve projeleri arasında karşılıklı aktarma yapmaya,

e) “1998 Yılı Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Karar”a uygun olarak yıllık programda yapılacak değişiklikler gereği, değişiklik konusu projelere ait ödenekleri ilgili kuruluşların bütçeleri arasında aktarmaya,

f) Yukarıda (d) bendinde belirtilen bütçelerde yer alan Silahlı Kuvvetlerin tek merkezden yönetilmesi gereken ikmal ve tedarik hizmetleri ile bir programa ait bir hizmetin diğer bir program tarafından yürütülmesi halinde ödeneği ilgili program, altprogram, faaliyet veya projeler arasında karşılıklı olarak aktarmaya,

g) Mevcut üniversitelerden yeni açılacak üniversitelere intikal eden enstitü, fakülte ve yüksekokulların bütçelerinde yer alan ödenekleri, bu enstitü, fakülte ve yüksekokulların bağlandığı üniversite bütçelerine aktarmaya,

h)Kamu kurum ve kuruluşlarının yeniden teşkilatlanması sonucu, bütçe kanunlarının uygulanması ve kesinhesapların hazırlanması ile ilgili olarak gerekli görülen her türlü bütçe işlemlerini ve düzenlemeleri yapmaya,

Yetkilidir.

Malî yıl içinde diğer bir daireye veya idareye aktarılan ödeneklerle ilgili hizmetin yürütülmesinden bütçesine aktarma yapılan daire veya idare görevlidir.

Genel ve katma bütçeli kuruluşların kamulaştırma ve bina satın alımları ile ilgili tertiplerine aktarma yapılamaz. Ancak; liman, hava meydanı, demiryolu, tünel ve köprü projeleri nedeniyle yapılacak kamulaştırmalar ile üniversitelerin eğitim-öğretim projeleri için kuruluş bütçesinde tefrik edilmiş olan toplam kamulaştırma ödeneklerinin %50’sine, diğer kamulaştırma ve satın almalar için de %25’ine kadar olan ödenek eksiklikleri Maliye Bakanlığı bütçesinin yedek ödenek tertibinden karşılanabilir.

İdarelerin kamulaştırma ve bina satın almak amacıyla bütçelerinde yer alan ödenekler kamu iktisadî teşebbüslerinden gayrimenkul satın alınmasında kullanılamaz. Ancak bu hüküm doğrudan eğitim ve öğretime tahsis edilmesi şartıyla Millî Eğitim Bakanlığı ve üniversiteler bakımından uygulanmaz.

BAŞKAN – Madde üzerinde söz isteyen?.. Yok.

Önerge yok.

Oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

21 inci maddeyi okutuyorum.

Posta Giderleri

MADDE 21. – Yargı organlarınca yargılamanın seyri ve sonuçları ile ilgili olarak gerek görülen posta giderleri ve vergi dairelerinin vergi tebliğlerine ilişkin posta giderleri için bütçede öngörülen ödenekler yetmediği takdirde, bu giderlerle ilgili ilave olarak harcanmasına gerek görülecek tutarı ödetmeye Maliye Bakanı yetkilidir. Bu suretle ortaya çıkacak ödenek farkı gider kesinhesabında ayrıca gösterilir.

BAŞKAN – Madde üzerinde söz isteyen?.. Yok.

Önerge yok.

Oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

22 nci maddeyi okutuyorum.

Geçen Yıllar Borçları

MADDE 22. – Malî yılın sonuna kadar ödenemediği gibi emanet hesabına da alınamayan ve 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanununun 93 üncü maddesine göre zaman aşımına uğramamış bulunan geçen yıllar borçlarına ait ödemeler aşağıdaki ilkelere göre yapılır.

a) Yılları bütçelerinin (1) ödenek türü itibariyle, “100-Personel Giderleri”ne ait harcama kalemlerinden doğan borçlar, “Personel Giderleri Geçen Yıllar Borçları” faaliyetinden ödenir.

b) (a) fıkrasında yazılı olanlar dışındaki harcama kalemlerinden doğan borçlar, borcun doğduğu tertibin ödenek türü dikkate alınarak;

1. Diğer cari giderlerden doğan borçlar, “Diğer Cari Giderler Geçen Yıllar Borçları”,

2. Yatırım hizmetlerinden doğan borçlar, “Yatırım Giderleri Geçen Yıllar Borçları”,

3. Transfer tertipleri ile ilgili olarak doğan borçlar, “Transfer Giderleri Geçen Yıllar Borçları”,

Faaliyetlerinden ödenir.

Bu faaliyetlerdeki ödeneklerin yetmemesi halinde (100-Personel giderleri dışında kalan) aynı veya diğer hizmet tertiplerindeki ödeneklerden bu faaliyetlere aktarma yapmaya Maliye Bakanı yetkilidir.

BAŞKAN – Madde üzerinde söz isteyen?.. Yok.

Önerge yok.

Yalnız, redaksiyonla ilgili bir konu var; Komisyona soruyorum: (b) fıkrasında "(a) fıkrasında" diyor; halbuki "(a) fıkrası" değil "(a) bendi" olması lazım.

Galiba, böyle bir düzeltmede fayda var?

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANVEKİLİ METİN ŞAHİN (Antalya) – Uygundur efendim.

BAŞKAN – Bu düzeltmeyle maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

23 üncü maddeyi okutuyorum.

4306 Sayılı Kanunun Geçici 1 inci Maddesinin Uygulanması

MADDE 23. – 16.8.1997 tarihli ve 4306 sayılı Kanunun Geçici 1 inci maddesi gereğince bütçede öngörülen gelirlerin gerçekleşen tutarlarını, bu amaçla Millî Eğitim Bakanlığı bütçesine konulan ödeneklerden kullandırmaya,

– Ödeneğini aşan gelir tahsilatları karşılığında ilgili tertibe ödenek eklemeye,

– Yılı içerisinde harcanmayan ödenekleri, ertesi yıl bütçesine devren gelir ve ödenek kaydetmeye,

– Bu hükümler çerçevesinde yapılacak işlemlere ilişkin esas ve usulleri belirlemeye,

Maliye Bakanı yetkilidir.

BAŞKAN – Madde üzerinde, Refah Partisi Grubu adına, Sayın Kâzım Ataoğlu söz istemişlerdir.

Buyurun Sayın Ataoğlu. (RP sıralarından alkışlar)

RP GRUBU ADINA KÂZIM ATAOĞLU (Bingöl) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 4306 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesinin Maliye Bakanlığınca nasıl uygulanacağını düzenleyen 23 üncü maddeyle ilgili olarak söz almış bulunuyorum; bu vesileyle, Yüce Heyetinizi saygıyla selamlarım.

Bilindiği gibi, 31 Aralık 2000 tarihine kadar devam edecek olan 4306 sayılı Yasanın bu geçici 1 inci maddesiyle, 8 yıllık kesintisiz ilköğretim giderlerinde kullanılmak üzere eğitime katkı payı sağlanmaktadır.

Şimdi, burada, 23 üncü maddeyle ilgili olarak; yani, 4306 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesi gereğince, bütçede öngörülen gelirlerin Maliye Bakanının yetkisiyle millî eğitimin yatırımlarında harcanması vesaire gibi konularda, belki fazla söylenecek bir söz yoksa da, bu kanunun uygulanmasıyla meydana gelecek olan sıkıntılara bir göz atmakta fayda mülahaza ediyorum.

Değerli arkadaşlar, ilk anda, Millî Eğitim Bakanlığı yatırımlarına bakıldığında, bu sene, gerçekten yüzde 400'e varan bir artış sağlandığı görülecektir. Ancak, maalesef, bu, sevinilecek bir durum arz etmemektedir; çünkü, bu artış, sadece ilköğretimde görülmektedir. Halbuki, eğitim bir bütündür. Eğitimin her kademesinde bu yatırımların artması gerekir. Halbuki, ortaöğretim ile yükseköğretime ayrılan paylarda azalma görülmektedir. Böyle olunca da, eğitimin ilk kademesiyle diğer kademeleri arasındaki denge bozulmaktadır. Şimdi, bu noktada, bu dengesizliğin giderilmesi için, orta ve yükseköğretime, bu eğitime katkı payından, yasal bir düzenlemeyle kaynak aktarılması imkânı getirilmesi mümkün mü? Bunu, ben, Sayın Bakana ve Hükümete arz etmek istiyorum.

Sayın Başkan, değerli arkadaşlar; şimdi, eğitime katkı payıyla ilgili olarak çıkarılan bu geçici maddeyle vatandaşlarımızdan para alınmakta. İşte, cep telefonundan, motorlu taşıtlardan, silah ruhsatlarından, havayolu seyahatlerinden vesaire. Niçin alıyoruz biz bu parayı bu vatandaşlarımızdan; onun çocuğunu yetiştirmek için, onu bir meslek sahibi yapmak için değil mi? Şimdi ben size sormak istiyorum: Aldığınız bunca paraya karşılık olarak, kesintisiz ve özellikle yönlendirmesiz bu 8 yıllık eğitimden sonra çocuğu bir meslek sahibi yapabiliyor musunuz? Hayır. O halde, biraz insaflı olmak lazım. Vatandaşlarımızdan bunca parayı alıyoruz, ona bir meslek kazandırmıyoruz, onu bir baltaya sap etmiyoruz; eline bir diploma, haydi git! Nereye; nereye gidersen git! Peki, bu diplomayla, çocuk 8 yıl okuduktan sonra bir meslek öğrenebilmiş mi; hayır.

Muhterem milletvekilleri, uzun yıllar, eğitimin çeşitli kademelerinde öğretmenlik yapmış bir arkadaşınız olarak, bu işin, ülkemiz için hiç de hayırlı olmadığını bir kez daha ifade etmek istiyorum.

Kıymetli arkadaşlar, bu kürsüden defalarca ifade edildi. Doğu ve güneydoğuda binlerce okulun kapalı olduğunu hepiniz biliyorsunuz. Şimdi, burada yaşayan vatandaşlarımızdan, ilköğretime katkı payı alınıyor. Peki, bu vatandaşlarımızın çocukları okula gidebiliyor mu; hayır. Biz, kendisinden, eğitime katkı payı alıyoruz; ama, okul kapalı olduğu için, çocuğu okula gidememektedir. Peki, bu bir haksızlık değil mi? Sen, bana, eğitime katkı payı vereceksin; ama, ben, senin çocuğunu okutmayacağım!.. Bu, olacak şey değil.

Yine, bu yörelerde, özellikle, doğu ve güneydoğuda, sözde, taşımalı eğitim yapılmakta. Ancak -basından hepiniz okumuşsunuzdur- minibüsün parası ödenmediğinden, adam, arabasını almış gitmiş. Hani, trilyonlarca lira para toplamıştınız?!.

Değerli arkadaşlar, şehit ailelerinin maaşlarından eğitime katkı payı kesildiğini, yine, basından okumuşsunuzdur. Halbuki, ilgili kanunda böyle bir şey yok.

Ayrıca, çiftçi ipoteklerinden, üstelik, hem ipoteği yaparken hem çözerken eğitime katkı payı kesildiği, yine, basına yansımıştı. Bu uygulama da, tabiî ki, kanunî değil. Zaten, ilgili kanunla, vatandaşımızın hemen her yaptığı resmî muameleden vergi alıyorsunuz; bari, Hükümet olarak, hiç olmazsa, bu keyfîliklere müsaade etmeyiniz.

Bu duygularla, Yüce Heyetinizi saygıyla selamlıyorum. (RP, DYP, ANAP ve DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Ataoğlu.

Sayın Ataoğlu, aslında, doğu ve güneydoğuda hiçbir yerde taşımalı eğitim yok, Sayın Millî Eğitim Bakanına sorduk. Bu da haksızlık tabiî. Bir kural getirmişler, güvenliği sağlayacaksınız... Orada bir okul minibüsünü korumak için, en azından, bir tabur asker lazım. Sayın Hükümete "bunun önüne geçin" dedik "bunun yerine, öğrencileri taşıyan minibüslere, öğrencilerin günlük minibüs ücretini ödeyin" dedik. İnşallah, Hükümet, bunu nazara alır. Yani, hakikaten,güneydoğu ve doğu bölgelerinde, aileler çok fakir; ama, maalesef bu taşımalı eğitimden yararlanamıyor.

Madde üzerindeki müzakereler bitmiştir.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

24 üncü maddeyi okutuyorum:

Mahallî İdarelere Yapılan Yardımların İzlenmesi

MADDE 24. – Genel ve katma bütçeli kuruluşların bütçelerinde mahallî idarelere yapılacak yardımlarla ilgili olarak tefrik edilmiş ödenekleri (fon ödeneklerinden mahallî idarelere verilmesi öngörülen miktarlar dahil); yardımların izlenmesi ve koordinasyonu amacıyla Maliye Bakanlığı bütçesindeki mevcut tertibe aktarmaya; kuruluşların kullanım taleplerine binaen tekrar kuruluş bütçelerinin ilgili tertibine aktarmaya Maliye Bakanı yetkilidir.

BAŞKAN – Madde üzerinde, Refah Partisi Grubu adına, Konya Milletvekili Sayın Veysel Candan söz istemişlerdir.

Buyurun Sayın Candan. (RP sıralarından alkışlar)

Süreniz 10 dakikadır.

RP GRUBU ADINA VEYSEL CANDAN (Konya) – Sayın Başkan, değerli milletvekili arkadaşlarım; 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısının 24 üncü maddesi üzerinde, Refah Partisi Grubu adına söz almış bulunuyorum; Yüce Heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

24 üncü madde, mahallî idarelere yapılan yardımların izlenme yetkisini Maliye Bakanlığına vermektedir. Bilindiği gibi, Maliye Bakanlığı, devletin çeşitli kurumlarından yardım alan mahallî idareleri; yani, il özel idareleri, ilçe özel idareleri ve belediyeleri kontrol altında tutma amacıyla, istatistikî bir bilgi edinme amacıyla bu maddeyi koymuştur.

Ancak, mahallî idarelere; yani özel idarelere ve belediyelere yardımı müzakere ederken, bütçe genelini de şöyle ana hatlarıyla bir hatırlamak lazım. Bütçe harcamaları 14,8 katrilyon, gelirleri 10,8 katrilyon, açık 4 katrilyon, faiz giderleri 5,9 katrilyon. Bütçenin yüzde 40'ı faize, yüzde 40'ı da maaş, ücret ve sosyal güvenliğe gitmektedir; ithalat 50 milyar dolar, ihracat 29 milyar dolar, 1998 dışticaret açığı da 21 milyar doları bulmaktadır. Faiz giderleri, 1997'de 1,8 katriyon, 1998'de 5,9 katrilyon lira; yani, Hükümetin 1998'de faize ödediği artış hızı, 1997 yılına göre yüzde 157,5'tir. Enflasyon hızı, bu şartlarda yüzde 50 öngörülmektedir; büyüme hızı da yüzde 6'dan yüzde 3'e çekilmektedir. Bu da, hem istihdamı azaltacaktır hem de piyasadaki hareketliliği durduracaktır.

Şimdi, tabiî, biraz önce konuşan yetkililer, bu bütçeler içerisinden, mahallî idarelere -yani, hem özel idarelere hem belediyelere- 1,4 katrilyon lira aktarılacağını ifade ettiler; ancak, rakamlara baktığımız zaman, bu rakamı bulmak mümkün değil. Sanki, hesaplamada da birtakım muhasebe oyunlarının olduğu ortaya çıkmaktadır.

Ben, bütçe müzakerelerinin bu şekilde yapılmasının -yani, 1996-97 bütçeleri görüşülürken de gördüğümüz gibi- bütçeye hiçbir fayda getirmediği kanaatindeyim. Bütçe müzakerelerinde, en azından, cari harcamalar bir tarafa tespit edildikten sonra, bütçenin amaçlarının açık olarak belirlenmesi, doğru ve gerçekçi olması, ilke ve hükümlere uyulması gibi ana, temel hususların müzakereye açılması ve hükümetleri, bu temel unsurların takibi noktasında zorlamak lazım. Şimdi, asıl olan nedir; ülke imkânlarını ortaya koyacağız ve bir de, ülkenin öncelikli ihtiyaçlarını ortaya koyacağız. Yani, ihtiyaçlar neyse, imkânlarla mukayese edeceğiz ve bu Genel Kurul da, bunlara son noktayı koyacak. Halbuki, burada, tamamen maddeler okunmakta "kabul edenler, etmeyenler" şeklinde bitmektedir.

Konu buraya gelmişken, bir hususu özellikle açıklamak istiyorum. Biraz önce, memur maaşları katsayısıyla ilgili, Maliye Bakanımız açıklama yaptılar, memur maaşlarına ilk altı ay için yüzde 30... Yani, enflasyonu yüzde 100'lerde tuttuğumuz zaman, ilk altı ay içinde memura yüzde 30 zam verdiğimiz zaman ve Anayasaya göre de, bütçeyi, gideri artırıcı teklif verme bu aşamada mümkün olmadığına göre, burada, Genel Kurulda da bunu artırıcı, giderleri artırıcı olarak bir değişikliğe gidemediğimiz zaman, televizyonları başında bizi izleyen ve belki de buradan çok iyi netice bekleyen memur kesimini de hüsrana uğratmış oluyoruz. Halbuki, biraz önce ifade ettiğim faiz giderlerine baktığımız zaman, 5,9 katrilyonluk bir faiz var. Burada, yüzde 30'u 50'ye çektiğimiz zaman, demektir ki, faizlerden ciddî bir kısıntıya gidildiği zaman, bunu da önlemenin mümkün olacağı kanaatindeyim.

Sayın Maliye Bakanı, sunuş konuşmasında "toplumun beklentilerine cevap verecek bir bütçe hazırladık" dedi. Burada da ifade ettiğim gibi, memur maaşına yüzde 30'luk zam, memurlarımızın isteklerine cevap vermekten çok uzaktır. "Gerçekçi olacak" dendi; o da, maalesef, uygun değildir. "Rant bütçesi olmayacak" dendi. Hepinizin de yakından takip ettiği gibi, iki kartel medyasına 16,4 trilyon lira teşvik verildi. Teşvikler, bir yıl ödemesiz ve yüzde 50 faizli. Halbuki, aynı Hükümet, bir hafta önce, yüzde 150 faizle kendisi para alıyor!.. Yani, yüzde 150 faizle topladığınız parayı, iki kuruluşa yüzde 50 faizle veriyorsunuz... Bunu izah etmek mümkün değil. Sayın Bakan, burada "rantiyeye çalışmıyoruz" dedi; rantiyeye çalışsa nasıl olacak!.. Ben bunu anlamıyorum. Hükümet, şu anda, cari işlemlere para bulmak için yüzde 150 faizle para alıyor, kendisi de yüzde 50 faizle veriyor; bunu anlamak mümkün değil.

Belediye işçileri ve memurları sıkıntıda; SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı; hepsi batmak üzere ve birçoğu da büyük darboğazda; ama, maalesef, birtakım yatırımlara veya teşviklere ölçüsüz krediler tanınmaktadır.

Bütçe, temelinde, ülke imkânları ve öncelikli ihtiyaçlar... Bir hafta veya birkaç gün önce, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası konser salonunun temeli atıldı; üç yılda tamamlanacak ve 20 trilyonluk bir yatırım. Belediye işçisi ücret alamazken, istanbul'dan Ankara'ya işçiler yürürken, emekli işçiler salonda sabahlarken ve Hükümet de "yüzde 30'dan fazla zam vermeyiz" derken, bakın, ihtiyaçlarda öncelik sırası nasıl gözardı ediliyor! Maalesef, Cumhurbakanımız da "saat 21.00'den sonra kimse uyumasın" diyor; doğrudur; birçok kimse, geçim sıkıntısından ve sosyal problemler nedeniyle zaten 21.00'e kadar uyuyamıyor, ondan sonra da uyuyamazlar.

Değerli arkadaşlarım, bu tablo içerisinde baktığımız zaman; bugün odalarımıza ulaşan bir davetiye de benim dikkatimi çekti; Sayın Maliye Bakanımız, bin kişilik bir davet veriyor; davetiyeyle, eşlerimizle birlikte bizi kokteyle davet ediyor. Yani, kokteyl niye verilir?.. 4 katrilyon açığı olan bütçeyle, 5,9 katrilyon faiz yükü olan bütçeyle, memura zam veremediğiniz yerde, bin kişilik kokteylle neyi kutlayacaksınız?! (RP sıralarından alkışlar) Yani, bu bütçe fazla verdi, memura zam verdiniz(!)... Peki, emekliler tostla, sandviçle sabahlayacak, siz de viski yudumlayacaksınız; böyle şey olur mu!.. (RP sıralarından alkışlar)

HALİL ÇALIK (Kocaeli) – Onu bari söz konusu etmeyin.

YALÇIN GÜRTAN (Samsun) – Sen gelme efendim.

VEYSEL CANDAN (Devamla) – Ben bu davetiyeyle ilgili tepkimi ortaya koydum; beğenirsiniz veya beğenmezsiniz; o sizin bileceğiniz iş.

Şimdi, değerli arkadaşlarım, belediyelere gelmek istiyorum. Mahallî idareler dediğimiz zaman, bakınız, -bir bilgi hatırlatması, tazelemesi yapmak istiyorum-: Türkiye'de büyükşehir belediyesi 15, merkez belediyesi 77, il belediyesi 65, ilçe belediyesi 793, belde belediyesi 1 877; toplam belediye sayısı 2835 ve bunlara biraz önce de ifade edildiği gibi, ayrılan rakam takribî 1,4 katrilyon. Tabiî, tekrar ifade ediyorum, bu, sağlıklı bir rakam değil. Ancak, mahallî idarelerin, gerek vilayette valinin başkanlığında özel idarelerin, gerekse belediyelerin birçok problemleri var.

Şimdi, belediyeler gelirlerini nereden temin ederler; üç ana gelir kaynakları vardır; bir tanesi, nüfusları oranında İller Bankasından pay alırlar; -daha önce yüzde 8 olan bu pay, bugün yüzde 5'e inmiştir- ayrıca, büyükşehirler, metropol belediyeler, o il bazında, il hudutları içerisinde toplanan vergiden yüzde 5 pay alırlar; bir de, fonlarda biriken paralardan pay alırlar. Genelde, belediyeler, Maliye Bakanlığıyla devamlı bir uyuşmazlık ve anlaşmazlık içindedirler. Belediyeler ayın 15'inde parayı alırlar, ayın 16'sında çalıştırdığı işçi ve personelin vergilerini Maliye Bakanlığına öderler, SSK'ya da primlerini öderler. Gelen para miktarı 2 milyardır, ödenecek vergi ve SSK primleri miktarı da 2,5 milyardır ve dolayısıyla, belediyeler daha çok işçi ve memurun ücretlerini öderler ve Maliyeye ödeyemezler. Neden? Çünkü, bu rakamlar, yüzde 5'ler yetmez. Peki, Maliye buna ne yapar? Maliye, ödenmeyen paralara yüzde 100 civarında faiz uygular. Peki, bu faizi neresine uygular? Faizin üzerine ödenenleri indirir, anaparaya dokunmaz ve böyle bir sistem devam eder gider. Belediye on yıl faizini öder, anaparası aynı kalır ve bu, devamlı, mahallî idarelerle hükümetleri karşı karşıya getirir.

Aslında, bunu kökünden çözmek, temelli bir metin haline getirmek için bir yasal düzenlemeye ihtiyaç var.

Şimdi, hükümet değişir, Maliye Bakanları da değişir; belediyeler muhalefet olur, iktidarlar muhalefet, muhalefetler iktidar olur. Bu durumda da hükümetler belediyeler için...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Candan, süreniz bitti; galiba şahsî konuşma isteğiniz de var.

VEYSEL CANDAN (Devamla) – Sayın Başkan, 5 dakikam daha var.

BAŞKAN –Tamam efendim; buyurun.

VEYSEL CANDAN (Devamla) – Şimdi, bu süre içerisinde Maliye mahallî idareleri, belediyeleri denetler ve faizler çok yükselmiştir, SSK primlerini belediyeler ödemez, Maliye Bakanlığı evvela belediyenin alacaklarına, banka hesaplarına el koyar. Tabiî, bilmezler işin ince tarafını; bir beldede, bir ilde çeşitli siyasî partilere mensup insanlar vardır, siz "belediye başkanını cezalandıracağız" derken o yöre halkını cezalandırmış olursunuz. O bakımdan, hangi hükümet olursa olsun burada, belediyelerin hisseleriyle ilgili olan tasarrufta siyasî yaklaşım her zaman zarar getirmiştir .

Şimdi, bir diğer önemli husus, belediyelerin fonlardan aldığı katkılardır. Şu anda kanunla, kanun hükmünde kararnameyle, Bakanlar Kurulu kararıyla, yönetmelik ve diğer yönetim kurulu kararlarıyla fonlar oluşmuştur. Belediyelerin istifade ettiği fonların sayısı 10'dur.

24 üncü maddede, toplanan bu fonlara da Maliye Bakanlığı müdahale edecektir. Yani, Merkez Bankasında bir hesap açılacaktır, bu 10 fonda toplanan para Merkez Bankasına aktarılacaktır ve oradan, ancak Hazineden -Hazine adına bu hesap açılıyor- sorumlu Devlet Bakanına... Şimdi, Maliye Bakanı bir, Hazineden sorumlu Devlet Bakanı iki, Başbakan üç,.. bu üçlü olurla ancak, belediyeler bu fonlardan istifade edebilmektedirler.

Şimdi, bu fonların dağıtımına baktığımız zaman, 1995'te dağıtılan paranın yüzde 63'ü 10 ilimize -dikkatinizi çekiyorum- yüzde 37'si ise 70 ilimize dağıtılmıştır; yani, bir dengesizlik vardır. 1996'da, 6 trilyonu 10 ilimize, 8 trilyonu 70 ilimize dağıtılmış; 1997'de de, Ankara ve İstanbul'a 5'er trilyon; artan 15 trilyon da 70-75 ile dağıtılmış. Yani, burada, dağıtımda, belli bir disiplin söz konusu değil. Plan ve Bütçe Komisyonunda görüşmeler devam ederken, Maliye Bakanımıza bir soru soruluyor: "Bundan sonra ne yapacaksınız?" Diyor ki: "Biz, tabiî afet olursa, kanunda öngörülene önce veririz; bir de, nüfus kriteri..." Yani, eski usul nasılsa öyle devam edecektir;belediyelere siyasî müdahale devamedecektir.

Değerli arkadaşlarım, bu fon toplandıktan sonra Çevre Bakanlığına gitmekte; Çevre Bakanlığı da belediyelere araç olarak tahsis etmektedir; İçişleri Bakanlığına gitmekte, Bayındırlık Bakanlığı kullanmakta, Kültür Bakanlığı kullanmakta ve Maliye Bakanlığı da, İller Bankası kanalıyla kullanmaktadır.

Aslında sorun çok büyük; İller Bankasında da problemler var. Tamamen belediyelere hizmet eden bu bankanın yönetiminde belediyeler temsil edilmez. Belediyelere hizmet edileceği yerde, çok ağır aksak hizmet eder ve netice itibariyle de, belediyeler, bugün, darboğaza düşmüştür ve problem olmaya devam etmektedir.

Şimdi, belediyelere kanunen verilen görevlere baktığımız zaman, aklınıza ne kadar görev geliyorsa, hepsi belediyelere verilmiş durumda: Belde, kent düzeni ve esenliği, imarla ilgili görevler; çevre sağlığı ve sosyal yardımla ilgili görevler; ekonomi, sanayi ve ticaretle ilgili görevler; tarım, veterinerlik, kültür, turizm, eğitim, ulaşım, çevre, sosyal, zabıta, bayındırlık, içme suyu, doğalgaz vesaire... Yani, kanunla, belediyelere o kadar çok hizmet verilirken, maalesef, kaynaklarının az tutulduğu gözlenmektedir.

Refah Partisi olarak, bizim buradaki görüşümüz ve tavsiyemiz; özel idarelerin bütçesinde yeniden bir yapılanmaya gitmek lazım; hem malî açıdan hem de il genel meclisi üyelerinin daha kapsamlı olması açısından. Ayrıca, belediyelerle ilgili de, yerinden yönetim şeklinde, mahallî idarelerde bir yapılanma söz konusudur.

Şimdi, ben, bir konuyu da ifade edip, konuşmamı tamamlamak istiyorum. Belediyelerin denetimleri, mahallî idareler tarafından, mülkiye müfettişlerince ve kontrolörlerce yapılmaktadır. Ancak, görüyoruz ki, son günlerde, belediyeler, daha önce giden müfettişin, kontrolörün verdiği raporları bir tarafa koymak suretiyle, belediyeleri, maalesef, daha değişik siyasî baskılarla inceleme yöntemine gitmektedirler. Normalde, teamülde, gelen kontrolör veya müfettiş, incelemesini yapar, bir rapor yazar ve belediyeden sorar; şu şu eksikleriniz nedir, savunmasını alır; eğer gerek görürse, savcılığa suç duyurusunda bulunur; ama, şimdi görüyoruz ki, gönderilen kontrolörler, özel bazı belediyelerde, konuları, direkt hemen savcılığa sevk etmek suretiyle, hem kanunsuz hem hukukdışı hem birçok çalışanı da rahatsız edici konuma girmektedirler.

Netice itibariyle, 1998 bütçesiyle mahallî idarelerin sorunlarını çözmek mümkün değildir. Hayalci olmamak lazım, şartlar ortadadır. Ödenen faiz miktarları geriye doğru çekilebilir, en azından bu yapılabilir. Bizi bekleyen, şu anda, bu görüşmelerin neticesini...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Candan, cümlenizi tamamlamanız için süreyi de durdurdum; ama... Son cümleniz Lütfen...

VEYSEL CANDAN (Devamla) – Bizi, ekranları başında bekleyen emekli memurlarımıza, çalışan memurlarımıza iyi bir haber vermek noktasında, Sayın Bakanın, bütçenin bazı kalemlerinde değişikliğe giderek, memurlara en az yüzde 20 artırımla hayırlı bir haber vereceğini ümit ediyoruz, en azından böyle düşünmek istiyoruz.

Bütçenin hayırlı ve uğurlu olmasını temenni ediyor, saygılar sunuyorum. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Candan.

Sayın Candan, bütçeden sonra bir kokteyl veriliyor, siz, ondan şikâyet ettiniz. Bu kokteyl aslında niye bu kokteyl veriliyor, biliyor musunuz; milletvekilleri, kıt kaynaklara istinaden, vatandaşı refaha kavuşturacak bir bütçe yapmadıklarından, üzüntülerini gidermek için, birer kadeh... Efkâr dağıtmak için, Maliye Bakanı düşünüyor. (Gülüşmeler, RP sıralarından alkışlar)

Madde üzerindeki müzakereler bitmiştir.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

Müteakip maddeyi okutuyorum:

Teminat Olarak Kabul Edilecek Değerler

MADDE 25. – a) 29.2.1984 tarihli ve 2983 sayılı Kanun gereğince çıkarılan ana para iadeli gelir ortaklığı senetleri ve diğer menkul kıymetler ile Devlet iç borçlanma tahvilleri ve hazine bonoları,

1.Kamu kurumlarının yapacakları ihale ve sözleşmeler ile 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 10 uncu maddesinin uygulanmasında teminat olarak,

2. Hazinece satılacak millî emlak bedellerinin ödenmesinde nominal değerleri üzerinden ödeme vasıtası olarak,

Kabul edilir.

Tahvil ve bonolar nominal bedele faiz dahil edilerek ihraç edilmiş ise bu işlemlerde anaparaya tekabül eden satış değerleri esas alınır.

b) Özel Finans Kurumlarının Kurulması, Faaliyetleri ve Tasfiyelerine İlişkin Esas ve Usullere Dair 83/7506 sayılı Karar hükümlerine göre faaliyette bulunan özel finans kurumları tarafından verilen süresiz teminat mektupları kamu kurumlarının yapacakları ihale ve sözleşmeler ile 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 10 uncu maddesinin uygulanmasında teminat olarak kabul edilir. Ancak, bu teminat mektuplarının Maliye Bakanlığınca belirlenen kapsam ve şekle uygun olmaları zorunludur.

BAŞKAN – Madde üzerinde söz isteyen?.. Yok.

Önerge yok.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

26 ncı maddeyi okutuyorum:

Savunma Sanayii Destekleme Fonu

MADDE 26. – a) TürkSilahlı Kuvvetlerine stratejik hedef planı uyarınca temini gerekli modern silah, araç ve gereçler ile gerçekleştirilecek savunma ve NATO altyapı yatırımları için malî yıl içinde yapılacak harcamalar, 7.11.1985 tarihli ve 3238 sayılı Kanunla kurulan Savunma Sanayii Destekleme Fonunun kaynakları, bu amaçla bütçeye konulan ödenekler ve diğer aynî ve nakdî imkânlar birlikte değerlendirilmek suretiyle Savunma Sanayii İcra Komitesince tespit edilecek esaslar dairesinde karşılanır.

b) Millî Savunma ve İçişleri Bakanlığına (Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı) bütçe ile tahsis edilen mevcut ödeneklerden yukarıdaki fıkra gereğince tespit edilecek miktarlarını Savunma Sanayii Destekleme Fonuna ödemeye Millî Savunma ve İçişleri Bakanları yetkilidir.

c) Savunma Sanayii Destekleme Fonundan Hazineye yatırılacak paraları bir yandan bütçeye gelir, diğer yandan Millî Savunma Bakanlığı bütçesinin ilgili tertiplerine ödenek kaydetmeye ve geçen yıllar ödenek bakiyelerini devretmeye Maliye Bakanı yetkilidir.

BAŞKAN – Madde üzerinde, Refah Partisi Grubu adına, Konya Milletvekili Sayın Remzi Çetin; buyurun efendim. (RP sıralarından alkışlar)

Süreniz 10 dakika Sayın Çetin.

RP GRUBU ADINA REMZİ ÇETİN (Konya) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; 26 ncı maddeyle ilgili olarak, Grubumuz adına söz almış bulunuyorum; bu vesileyle hepinizi saygıyla selamlarım.

Savunma Sanayii Destekleme Fonu, 7.11.1985 tarih ve 3238 sayılı Kanunla, Savunma Sanayii Geliştirme ve Destekleme İdaresi adı altında hayata geçirilmiştir. 3238 sayılı Yasanın 12 nci maddesiyle, Savunma Sanayii Destekleme Fonu kurulmuştur. 30.10.1989 tarih ve 390 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameyle yapılan değişikle, Savunma Sanayii Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı, “Savunma Sanayiî Müsteşarlığı” adıyla değiştirilmiştir ve Müsteşarlık, Millî Savunma Bakanlığına bağlı çalışmaktadır.

7.11.1992 tarih ve 3284 sayılı Yasayla, Savunma Sanayii Destekleme Fonu, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Fonu ve Meslekî ve Teknik Eğitimi Geliştirme ve Yardımlaşma Fonu, “fon payı” adı altında birleştirilmiştir. Fonun kaynakları, her yıl bütçeye konulacak ödenek, Tekel ürünlerinden alınan meblağ- yüzde 10 civarında- talih oyunlarından sağlanan meblağ, Gelir ve Kurumlar Vergilerinden yüzde 10 dolayında, fona pay alınmasıyla sağlanan meblağ.

Son yapılan değişikliklerle fon pay dağılımı, Savunma Sanayii Destekleme Fonu 5 birim, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Teşvik Fonu 4 birim, Çıraklık Meslekî ve Teknik Eğitimi Geliştirme ve Yaygınlaştırma Fonu da 1 birim olacak şekilde, fonların kendi arasında taksimat yapılmıştır.

Türkiye'deki savunma sanayii, genel sanayinin kalkınmasına paralel bir büyüme kaydedememiştir. Savunma sanayiimizin bugünkü tarihçesine baktığımız zaman, bunun, ancak, 1985 yılında 3238 sayılı Kanunla kurulduğunu görmekteyiz. Yaklaşık 10 yıllık bir dönem zarfında F-16 üreten TAİ tesisleri, zırhlı araçlar üreten Gölbaşı'ndaki FNSS tesisleri, mobil radarları üreten TAVŞ ve TEKTA ortaklığı, F-16'ların birkısım elektronik aksamını yapan MİKES Firması, ROKETSAN, ASELSAN, Makine Kimya, Eskişehir'deki F-16'ların motorlarını üreten tesisler, Joint Venture ile kurulmuş Gölbaşındaki MARCONİ tesisleri, özellikle, kurulmuştur. Bunlar güzel gelişmeler olmakla birlikte yeterli değildir.

1990 yılından itibaren soğuk savaşın sona ermesi münasebetiyle, Avrupa ülkeleri ve ABD, savunma bütçelerinde ciddî indirimlere gitmişlerdir. Hal böyle olunca, Amerika'daki dev firmalar birleşme yoluna gitmişler, diğer taraftan, ülkeler birleşip konsorsiyum kurmuşlardır. Böylece, zor şartlarda kurduğumuz savunma endüstrisi fabrikalarımızı nasıl ayakta tutabileceğimiz sorusu öne çıkmıştır. Özellikle, haşmetli tarihimize yarşır bir dışpolitika takip edemediğimiz de göz önüne alınırsa, bu husus daha net olarak kendini göstermektedir.

Silah sanayiine sahip ülkelere baktığımız zaman, silah sanayiinin, gelişmiş kurulu sanayi üzerinde yükseldiğini görürürüz. Mesela, ABD, Kanada, İtalya, Fransa, Almanya ve Japonya gibi kalkınmış ülkeler, ilerlemiş sanayilerinin üzerine savunma sanayiini kurmuşlardır. Ülkemizde de gelişen sanayie paralel olarak, savunma sanayine katkı büyüyecektir. Artık, Türk sanayii belli bir noktaya gelmiştir. Örneğin, harp gemilerimizi kendi imkânlarımızla yapacak seviyeyi yakaladık. En ileri silah teknoljilerinde dahi yüzde 10, yüzde 20 oranında, hatta daha ileri oranda yerli katkı payını görmek mümkündür; yeter ki, sistemi ona göre kuralım, her ihtiyacımızı ithalat yoluyla karşılama kolaycılığını öne çıkarmayalım.

Değerli milletvekilleri, bilginin ve teknolojinin yüksek bir değeri vardır. Teknoloji transferi diye vasıflandırdığımız bazı programlar, aslında imalat bilgisinin transferidir, teknoljinin değil. Alınan produetion know how'dur. Bir misal vermek gerekirse, F-16'ların bize maliyeti 18 milyon Amerikan Dolarıdır. Halbuki, Japonya bu uçakları 196 milyon dolara mal ediyor. Çünkü, Japonya anlaşmayı ,tüm iç görünmeyen unsurlarının sırlarına vâkıf olacak şekilde yapmıştır, kontratı bu şartlarda imzalamıştır. Japonya, bugünkü fedakârlığını, beş on sene sonra, bu uçakların ucuz modellerini imal etmekle gerçekleştirecektir.

Bu gerçeklerin ışığı altında hadiseyi tahlil ettiğimiz zaman, TUBİTAK, Makine Kimya Endüstrisi Kurumu, üniversitelerimiz gibi kurumlarımızın öncülüğünde, Ar-Ge çalışmalarına ağırlık vermeliyiz. Belirli sahalardaki uzman bilim adamlarımızdan ve tecrübeli teknik personelden oluşan ilmî komisyonlar kurarak, gerekli finansmanları sağlayarak araştırmalar yaptırmalıyız. ar–ge çalışmasında istikrarlı olmak mecburiyetindeyiz. Hükümetlerin değişmesi ve çalışan bilim adamlarının şahsî kimliği gibi hususlardan etkilenmeden, bu bilim adamlarının çalışmalarını rahatlıkla yapmaları gerekir. Üzülerek ifade etmek gerekir ki, üzerinde yıllarca mesai verilmiş bazı kıymetli ar–ge çalışmaları, çok yanlış bir şekilde, birkaç kişinin inisiyatifiyle akim bıraktırılmıştır.

Bu bağlamda, üniversitelerimizdeki lisansüstü master ve doktora çalışmaları mutlaka ar-ge'ye yönelik olmalıdır. Bu genç bilim adamı adaylarının yıllarını vererek yaptıkları tezlerin, uygulamaya yönelik olmasına dikkat etmeliyiz.

Değerli milletvekilleri, silah sanayiimizin gelişmesi için, ülkemizdeki kurulu sanayiden istifade etmeliyiz. Hatta, yeni tesislerin kurulma zorluğu ortada olduğuna göre, bu tesislerimize gerekli ikame teknolojileri sağlayarak, kısa yoldan ihtiyaçlarımızı karşılama yoluna gitmeliyiz. TÜMOSAN, TAKSAN, HEMA gibi ağır sanayi yatırımlarında, tank motorları, zırhlama başta olmak üzere, önemli harp araç-gereçleri imal edebiliriz. Ülkemizdeki KİT ve özel sektörün silah üretim kapasitesinin bir envanteri yapıldığı zaman görüleceği gibi, ciddî bir âtıl kapasite vardır. Bu kapasitemize rağmen, ihalelerin yabancı firmalar ağırlıklı olması yanlıştır. Çünkü, genellikle, yabancı firmalar da, bir Türk firmayı ortak alarak bu işi yapma yoluna gidiyorlar. O zaman, denge, yerli sanayimizin aleyhine gerçekleşiyor. Memnuniyetle görüyoruz ki, son zamanlarda, silah sanayiimizde yerli firma sayımız kayda değer oranda artmıştır. Bunu yeterli görmüyoruz; daha da artmasını teşvik etmeliyiz.

Değerli milletvekilleri, ülkemizin stratejik önemi hepimizce malum. Bir büyük imparatorluğun devamı olduğumuz için, çok farklı özelliklere sahibiz. İstesek de dünyadaki gelişmelerden uzak duramayız. Bu yüzden, atacağımız adımların hesabını iyi yapmalıyız. Örneğin; İsrail ile olan ilişkilerimizde, bazı mecburiyetlerin olduğu söz konusu olsa bile, yine de çok dikkatli olmamız gerektiği ortadadır.

1912 yılından beri havacılık sanayiini geliştirmeye çalışıyoruz. 1930'lı yıllarda Nuri Demirağ'ın gayretlerini hepimiz biliyoruz. Yine, Enver Paşanın kardeşi Nuri Killigil'in gayretleri sonucu kurulan tesislerde üretilen uçakları Danimarka'ya ve Hollanda'ya satmıştık; fakat, anlaşılmaz yanlışlıklar, bu alandaki çalışmaları sürekli kılamadı ve bugün bir kısım uçaklarımızın modernizasyonunun İsrail'de yapılmasını kabul etmek durumunda kalıyoruz. Bu halin bize yakışmadığını, içimize sinmediğini ifade etmek isterim.

Sayın Başkan, değerli arkadaşlarım; ABD ile imzalanan Boeing uçaklarıyla ilgili anlaşmada, yerli katkı oranının yeterli olmadığına dair haberler alıyoruz. Sayın Demirel'in Başbakanlığı zamanında, önce, Sikorsky helikopterleri alımına karar veriliyor. Buna göre, 45 helikopter hazır alınacak, 50 helikopter ortak üretilecek ve 50 helikopterin de opsiyonu olduğundan üretimine devam edilecek. Gerekli anlaşmalar imzalanmasına rağmen, Cougar helikopterlerine temayül başlıyor. Önce 20, sonra 30 adet Cougar alınması kararlaştırılıyor ve bugün, Sayın Bakanın açıklamalarından da görüyoruz ki, bu helikopterlerin ülkede üretimi yoluna gidiliyor.

Burada söylemek istediğimiz, sistem geliştirme ve tasarım konusu ele alındığı zaman, yeterli ve sağlıklı adımların atılmadığı ortadadır. Bu yüzden, karar mekanizmalarının istikrarlı ve isabetli olmak mecburiyeti vardır. Kahraman Türk Silahlı Kuvvetlerini, bir sistem entegrasyonu içinde en modern silahlarla teçhiz etmek, hepimize düşen en önemli görevdir.

Kıbrıs'taki harp sonunda yediğimiz ambargo göz önüne alınırsa, silah sanayii başkalarının insafına ve merhametine terk edilemez. Bu toprakları kılıç hakkıyla vatan yaptığımız gerçeğinden hareketle, bu vatanı, bize kanları ve kılıçlarıyla emanet eden atalarımızı rahmetle anarken, bu vatanı muhafaza ve müdafaa, ancak güçlü bir orduyla mümkün olmaya devam edecektir.

300 bin kahraman Türk Silahlı Kuvvetleri mensubu, teröristlere karşı mücadele vermektedir. Bu ülkede yeteri kadar problem varken, fesatçılara imkân vermemeye hepimiz dikkat etmeliyiz. Yapılması gereken, geçmişte devlet eliyle sanayileşmeye çalışan Sovyetler Birliği ile, özel sektörle işbirliği içinde bu sanayii güçlendiren ABD rekabetinin neticelerini görerek, ülkemizde, özel sektörü, bu sanayie acilen çekmektir.

Basiretli olalım, pompalı tüfek imalatını engelleyebilecek yanlışlıkların yapılabildiği ülkemizde, bu endüstrinin en kuvvetli olduğu ABD mevzuatını ilgililere göstermeli ve daha filiz vermemiş bu sanayii ürkütmelerini engellemeleyiz.

Değerli arkadaşlarım, eğer CHP'li arkadaşlarımız müsaade ederlerse, burada bir hususa dikkat çekmek istiyorum, o da şudur: Hepimizin bildiği gibi, İstiklal Muharebemiz esnasında, Pakistan ve Hindistan kökenli Müslüman kardeşlerimiz, bu savaşta bize yardım olması amacıyla, ciddî miktarda bir para yardımında bulunmuşlardı. Hatta, bu paraların...

AGÂH OKTAY GÜNER (Ankara) – Türkistan'dan geldi o paralar.

REMZİ ÇETİN (Devamla) – Türkistan'dan... Teşekkür ederim...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Efendim, süreniz bitti; ama, Sayın Çetin...

REMZİ ÇETİN (Devamla) – Şahsî konuşmam da var.

BAŞKAN – Evet, şahsî konuşma da var; ama, bakın, biraz madde dışına çıkıyorsunuz.

REMZİ ÇETİN (Devamla) – Hayır; ben, bir teklif yapacağım; bunu, Yüce Meclisin de takdirine sunuyorum. Efendim, hepinizin bildiği gibi, bizim büyük milletimiz, bin yıla yakın bir zaman, tarihte lider devlet olmuştur. Bu münasebetle, bütün mazlum milletlerin koruyucusu, hamisi olmuştur. Türkistan kökenli Müslüman kardeşlerimiz başta olmak üzere, Pakistan, Hindistan ve Afganistan kökenli kardeşlerimizden, çok ciddî miktarda para yardımı gelmiştir. Hatta, bu paralar, Sovyetler Birliği kanalıyla ülkemize intikal ettiği için, yollarda ciddî şekilde kırpıldığını da, tarih bilimcileri bize iletmektedir.

Şimdi, İş Bankasında, bu paranın, CHP adına bloke edildiğini biliyoruz ve bu Parti adına önemli bir İş Bankası hissesinin olduğunu da biliyoruz...

BAŞKAN – Efendim, rica ediyorum... Sayın Çetin, lüften...

REMZİ ÇETİN (Devamla) – Şimdi, ben, şunu teklif...

BAŞKAN – Rica ediyorum... Lütfen... Yani, şimdi, bu saatte...

REMZİ ÇETİN (Devamla) – Hayır efendim; ben, şunu teklif ediyorum, diyorum ki: Bu paranın, maksadına matuf olarak, Savunma Sanayii Destekleme Fonuna aktarılmasının en uygun olacağı görüşündeyim; çünkü, bu paralar, bize, bu yoldan gelmiş, bu maksatla gelmiştir. (RP sıralarından "Bravo" sesleri, alkışlar) Onun için, ben, Yüce Meclisin takdirine sunuyorum, CHP'li kardeşlerimiz de bunu değerlendirsinler istiyorum; çünkü, bu para, onların hakkı değildir; bu para, Türk millî müdafaası için Türkiye'ye gelmiştir. Ben, sadece teklif ediyorum.

BAŞKAN – Tamam efendim...

ALİ RIZA BODUR (İzmir) – Neyi teklif ediyorsun?!

REMZİ ÇETİN (Devamla) – Onun için, başka bir şey söz konusu etmiyorum. (RP sıralarından alkışlar, CHP sıralarından gürültüler)

BAŞKAN – Tamam efendim, teşekkür ederim efendim.

ALİ HAYDAR ŞAHİN (Çorum) – Yalan söylüyorsun!..

REMZİ ÇETİN (Devamla) – Değerli arkadaşlarım...

ALİ RIZA BODUR (İzmir) – Yalan söylüyorsun!..

BAŞKAN – Bir dakika...

REMZİ ÇETİN (Devamla) – Niye kızıyorsunuz? Öğrenin işte o zaman bu gerçekleri. (CHP sıralarından gürültüler)

ALİ HAYDAR ŞAHİN (Çorum) – Bilmediğin şeyi söyleme; yalan söylüyorsun...

REMZİ ÇETİN (Devamla) – Hayır, kızmanıza gerek yok; "öyle değil" dersiniz, açıklarsınız.

BAŞKAN – Efendim, lütfen...

ALİ HAYDAR ŞAHİN (Çorum) – Yalan söylüyorsun!..

REMZİ ÇETİN (Devamla) – Bu paranın aslını araştırdığınız zaman, böyle olduğunu görürsünüz.

Değerli arkadaşlarım, bugün, savunma sanayii ile ilgili olarak yapılan harcamalara baktığımız zaman, ülkemizde, gerçekten, yapılan harcamaların yeterli olmadığını görüyoruz. Şu anda, konuyla ilgili olan bilim adamları bize mesela, F-16 uçakları üzerinde herhangi bir teknoloji tadilatı yapamadığımızı; ülkemizin içinde bulunduğu şartların, maalesef, buna müsaade etmediğini söylüyorlar. Halbuki, bu şartları hep beraber aşmaya mecburuz.

Şimdi, elimizdeki bir tablodan, Türkiye'nin, bazı ülkelerle savunma harcamaları sıralamasına baktığımız zaman, bunun, 1990'da gayri safî millî hâsılaya oranının 3,5; 1994 yılı itibariyle de 3,8 oranında olduğunu görüyoruz.

ALİ HAYDAR ŞAHİN (Çorum) – Siz, topladığınız paraları verseniz daha iyi olmaz mı?!.

ALİ RIZA BODUR (İzmir) – Mercümek paraları nerede?!.

REMZİ ÇETİN (Devamla) – Dolayısıyla, bu fakir milletin bize vermiş olduğu vergilerle oluşturmuş olduğumuz bütçelerden ve diğer gelir kaynaklarından yapabildiğimiz tasarrufları savunma sanayiine kaydırmamız, hepimize düşen önemli bir görevdir; çünkü, biz, İstanbul'u fethederken, Amerika'dan veya bir başka devletten silah yardımı alarak yapmadık. Bugün, işgal ettiğimiz coğrafya, çok güçlü bir teknolojiyle teçhiz edilmiş, silahlarla teçhiz edilmiş bir orduya ihtiyacımızı zarurî kıldığına göre, şu anda da Ordumuzun silah ihtiyacının yüzde 80'ini yurt dışından temin etme mecburiyetinde olduğumuz gerçeği de göz önüne alındığında, mutlaka; ama, mutlaka, özel sektörümüzün çok ciddî şekilde silah sanayiine yönlendirilmesi gerekmektedir.

Biraz önce de ifade ettiğim gibi, ülkemizde atıl kapasitenin -KİT veya özel sektör- iyi bir organizasyonla, mutlaka silah sanayiine yönlendirilmesi lazım. Silah sanayii pahalıdır; dolayısıyla, bütün ülkelerde sanayinin kreması durumundadır ve biraz önce de ifade ettiğimiz gibi, bu sanayi kurulduğu zaman, şu anda, eğer, şahsiyetli bir dışpolitika da izleme yoluna girdiğimiz takdirde, çok rahatlıkla dış pazar da bulabileceğiz.

Bugünkü stratejimiz yanlıştır. İslam ülkeleri ile Avrupa Birliğiyle karşı karşıya kaldığımız durum göz önüne alındığı zaman, ülkemizin, önümüzdeki günlerde, daha da zor durumda kalabileceği söz konusu edilebilir. Bu bağlamda, silah sanayiimizi geliştirirken, bunun, aynı zamanda, hem kendi ihtiyaçlarımızı hem de dış pazar ihtiyaçlarını görecek şekilde olması elzemdir. Dolayısıyla, buna da dikkat etmemiz lazım.

Şimdi, şu anda, Türkiye'de, sermayenin olduğunu ve bu alanda yeteri kadar yetişmiş bilim adamının da olduğu göz önüne alınırsa, gerçekten, Türkiye, bu kabuğu çatlatabilir. Buna hep beraber dikkat edelim ve elimizden gelen gayreti gösterelim. Sunî gündemlerle ülkemizi meşgul etmeyelim. Parlamentonun görevi, hepimizin görevi, ülkemizin en hayatî meselelerini ele alarak incelemek olmalıdır.

Bu vesileyle, bütçenin, vatanımıza, milletimize hayırlı olmasını tekrar temenni eder, hepinize saygılar sunarım. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Çetin.

Madde üzerindeki müzakereler bitmiştir.

OYA ARASLI (İçel) – Sayın Başkan...

BAŞKAN – Bir dakika efendim... Bir dakika...

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

Efendim, sizinle ilgili bir sataşma var; ama, oturumun sonuna doğru size söz vereceğim.

OYA ARASLI (İçel) – Cumhuriyet Halk Partisiyle ilgili bir sataşma var.

BAŞKAN – Sayın Araslı, oturumun sonuna doğru size söz vereceğim.

ALİ RIZA BODUR (İzmir) – Ne münasebet...

BAŞKAN – Efendim, sataşmaya söz verme sırasını takdir etme bana ait. Rica ediyorum...

ALİ RIZA BODUR (İzmir) – Ne münasebet...

BAŞKAN – Başkan, aynı oturumda olmak koşuluyla, istediği saatte söz verir. Vereceğim size efendim, sataşmadan.

27 nci maddeyi okutuyorum:

Transferi Mümkün Olmayan Konsolosluk Gelirleri

MADDE 27. – Konvertibl olmayan konsolosluk gelirlerinden transferi mümkün olmayan ve 1997 yılı sonu itibariyle kullanılmayan miktarları, Dışişleri Bakanlığı bütçesinde açılacak özel bir tertibe, bu Bakanlığın gerekli gördüğü mal ve hizmet alımlarında kullanılmak üzere, yılı bütçesine ödenek ve gerektiğinde gelir kaydetmeye ve yılı içinde kullanılmayan miktarı gelecek yıla devren ödenek kaydetmeye Maliye Bakanı yetkilidir.

Yapılacak harcamaların esas ve usulleri Dışişleri Bakanı ile Maliye Bakanınca müştereken tespit edilir.

BAŞKAN – Madde üzerinde söz isteyen? Yok.

Önerge yok.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

28 inci maddeyi okutuyorum.

Yabancı Ülkelere Yapılacak Hizmet Karşılıkları

MADDE 28. – Maliye Bakanı;

a)Millî Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığınca yabancı ülkelere ve uluslararası kuruluşlara kiraya verilen veya bir hizmetin yerine getirilmesinde kullanılan kara, deniz ve hava taşıtlarından alınan kira veya ücret tutarlarını,

b)Türk Silahlı Kuvvetlerinin öğrenim ve eğitim müesseselerinde okutulan ve eğitim gören yabancı uyruklu subay, astsubay veya erlere yapılan masraflar karşılığında ilgili devletlerce ödenen miktarları,

c)NATO makamlarınca yapılan anlaşma gereğince yedek havaalanlarının bakım ve onarımları için verilecek paraları,

Aynı amaçla kullanılmak üzere bir yandan bütçeye gelir, diğer yandan yukarıda yazılı kuruluş bütçelerinin sonunda açılacak özel tertiplere ödenek kaydetmeye ve bu suretle ödenek kaydedilen miktarlardan yılı içinde harcanmayan kısımları ertesi yıla devretmeye yetkilidir.

BAŞKAN – Madde üzerinde, Samsun milletvekili Sayın Musa Uzunkaya, buyurun.

MUSA UZUNKAYA (Samsun) – Sayın Başkan, 29 uncu maddede konuşacağım.

BAŞKAN – Peki efendim.

Madde üzerinde söz isteyen?.. Yok.

Önerge yok.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

29 uncu maddeyi okutuyorum:

Bağış, hibe ve yardımlar

MADDE 29. – a) Yurt içi ve yurt dışı kaynaklardan hibe olarak malî yıl içinde elde edilecek imkânların Türk lirası karşılıklarını gereğine göre bütçeye gelir veya gelir-ödenek-gider kaydetmeye Hazine Müsteşarlığının teklifi üzerine Maliye Bakanı yetkilidir.

b)Dış kaynaklardan veya uluslararası antlaşmalarla bağış ve kredi yolu ile gelecek her çeşit malzemenin navlun ve dışalımla ilgili vergi ve resimlerinin ödenmesi amacı ile bunların karşılığını, ilgili bütçelerinde mevcut veya yeniden açılacak harcama kalemlerine ödenek kaydetmeye ve gereken işlemleri yapmaya Maliye Bakanı yetkilidir.

c) 1998 Malî yılı içerisinde Millî Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı ihtiyaçları için yabancı devletlerden askerî yardım yolu ile veya diğer yollardan fiilen sağlanacak malzeme ve eşya bedellerini, bağlı (B) cetvelinde bu adlarda açılacak tertiplere gelir ve karşılıklarını da bu bütçelerde açılacak özel tertiplere ödenek ve gider kaydetmeye Maliye Bakanı yetkilidir.

BAŞKAN – Madde üzerinde, Refah Partisi Grubu adına, Samsun Milletvekili Sayın Musa Uzunkaya; buyurun efendim. (RP sıralarından alkışlar)

Maddeye bağlı konuşursanız memnun olurum Sayın Uzunkaya.

Süreniz 10 dakika.

RP GRUBU ADINA MUSA UZUNKAYA (Samsun) – Muhterem Başkan, saygıdeğer milletvekilleri; Bütçe Kanunu Tasarısının 29 uncu maddesi, bağış ve hibeler konusunda, Parti Grubum adına söz almış bulunuyorum; hepinizi saygı ve muhabbetle selamlıyorum.

Çok değerli arkadaşlar, biliyorsunuz, bütçeler, bilinen kanunî gelirlerle oluşur; ancak, bütçelerimize, zaman zaman hibe adı altında, bağış adı altında, gerek dahilden ve gerekse hariçten -yani, dış ülkelerden- gelebilecek yardımlar da, irat olarak kaydedilir.

Esasen, bu uygulamanın, temelde, hibe anlayışıyla pek mütenasip olduğunu söylemek mümkün değil; çünkü, bazen, bütçenize, ne kadar geleceği, ne geleceği belli olmayan bir miktarı "hibe" adı altında tanzim eder, belli bir meblağ olarak koyarsanız; farkına varmadan beklediğiniz yardım gelmeyebilir, bütçeniz farklı bir açık vermek durumuyla karşı karşıya kalabilir.

55 inci Hükümetin ilk icraatı olarak çıkarmış olduğu, 8 Yıllık Temel Eğitim Yasası içerisinde, ek 12 nci maddeyle ortaya konulan "eğitime katkı payı" vardır-ki, onu hibe olarak tavsif etmişlerdir- Vatandaşımızı, her halükârda, âdeta zorla vermeye mahkûm eden, temelde adı vergi olan, çok da ciddî ve ağır bir vergi olan bu katkı payının o günkü miktarı 1,8 katrilyon. Üç yıl içerisinde; yani, 2000 yılının onikinci ayının 31'ine kadar, uzatma hakkı olan Hükümete, bu yasa içerisinde, on katına kadar da artırma yetkisi verilmek suretiyle -takriben 18 katrilyona yakın- üç yılı mütecaviz bir zaman içerisinde, adı "hibe" ve namı diğer "katkı payı" diye adlandırılan, bir zorunlu hibe uygulamasına da gidilmiştir.

Şimdi, ben, esasen, Türkiye'de toplanan hibelerin, yardımların, bağışların, hangi şartlarda, nasıl toplandığı üzerinde durmaktan ziyade, uluslararası birkısım kuruluşlardan -ister, gerçekten, yapısı, yardım etmeye müsait kuruluşlar olsun isterse devletlerin, doğrudan doğruya, kalkınmakta olan memleketimize, özellikle savunma sanayimize, çeşitli adlar altında yapmış olduğu yardımlar olsun- gelen yardımların, elbette nakdî olarak gelmişse, bütçeye kaydedilmesi doğrudur ve yapılması gereken de budur. Ancak, bence, Dördüncü Murat'ın söylediği gibi, dış ülkelerden gelen yardımları, teyakkuzla, dikkatle karşılamak gerekli; yardım alanların, bir gün, yardım aldıkları ülkelerden emir almaya mahkûm olacaklarını hissederek; çoğu kere, yıkık dökük, demode olmuş birkısım silah ve mühimmatı almak ve benzeri teçhizatla ordumuzu donatmak gibi bir yanlışlığa girmiş olursak, 20 nci Yüzyılın son yıllarında, 1998 yılının bütçesini görüştüğümüz şu günde, eğer, biz, hâlâ, birkısım bağış malzemelerle ordumuzu teçhiz etmek gibi veya iç sanayimizi güçlendirmek gibi veya devletimizin ekonomik yönden kalkınmasını temin etmek gibi veya geçmiş dönemlerde olduğu gibi, demode olmuş, hakikaten tarihî sürecini ikmal etmiş birkısım ülkelerden sökülen makineleri “fabrika” diye bu ülkeye ithal etmek suretiyle yerleştirir ve modern teknolojinin çok gerisinde kalmış uygulamalarla memleketimizi oyalamış olursak, endişe ederim ki, ekonomik yönden kalkınma değil, memleketimizi -Çevre Bakanlığı bütçesinde görüşüldüğü üzere- bir başka kirliğe mahkûm etmiş oluruz.

Ben, esasen, Türkiye cumhuriyeti hükümetlerinin -güçlü bir milletin- kendi sanayiini de, kalkınma hamlesini de, kendi iç imkânlarıyla yapabileceğine inanıyorum; ama, az önce, değerli konuşmacı arkadaşımız Remzi Çetin Beyin söylediği gibi, umumî bir millî mücadele -mesela, dün Bosna'da yaşanan hadisede olduğu ve diğer birkısım ülkelerde yaşanan hadiselerde olduğu gibi- dışarıdan tecavüzlere maruz kalan ülkelere, gerek Uluslararası Kızılhaç Örgütü ve gerekse birkısım ülkelerdeki yerleşik yardım kuruluşlarının yaptıkları yardım ve hibeler gibi değerlendirmeler nazarı itibara alınacak olursa -elbette, ülkelerin bunları yapması doğaldır- bu yardımların da yerinde kullanılması, hem o yardımı gönderenler hem de o yardımın ulaştığı ülkenin sakinleri açısından, en yakın olarak izlenmesi gereken bir vecibe ve sorumluluktur. Bu manada, Sayın Çetin'in, az önce söylediği sözden, bana göre, Cumhuriyet Halk Partili milletvekili arkadaşlarımızın alınganlık yapması şöyle dursun, bizden öte, hakikaten, kamuoyunda zaman zaman tartışılan bu konuda, kendilerini siyaseten tebrir edebilmeleri için -ki, belki de doğrudur, ben bir şey demiyorum- Mecliste bir oturum tertip edilmesini, bizden çok onların istemesi lazım.

OYA ARASLI (İçel) – Bilgi sahibi olmadan konuşma!..

BAŞKAN – Size söz vereceğim efendim.

MUSA UZUNKAYA (Devamla) – Yani, hakikaten, millî mücadele yıllarında, Lahor'un meydanında, Muhammed İkbal'in kalkıp "ey Hindistanlı kardeşlerim, Trablusgarp'ta, Anadolu'da, sizin vatanınıza, sizin inancınıza yıllarca hizmet etmiş, size kanat germiş Osmanlı bugün zordadır; eğer siz, bugün, onların o cihadına, o mücadelesine fiilen katılamıyorsanız, kolunuzdaki bileziklerinizi, ayağınızdaki halhallarınızı, parmaklarınızdaki alyanslarınızı verebilirsiniz" diye, Lahor meydanında coşturduğu o binlerden toplanan alyanslarla, bileziklerle, boyunlarındaki altınlarıyla, Anadolu'ya millî mücadelede gönderilen bu yardımların, Türkiye İş Bankası tarafından kullanıldığı iddiları hususunda bir endişe varsa...

OYA ARASLI (İçel) – Bosna için toplanılanlara yaptığınızı... (RP sıralarından gürültüler)

MUSA UZUNKAYA (Devamla) – O konu incelendi hanımefendi; o konu, memlekette, burada incelendi...

BAŞKAN – Sayın Uzunkaya, burada, bütçede söylenecek bir konu değil ama...

MUSA UZUNKAYA (Devamla) – ... o dediğiniz konu burada tartışıldı defaatle.

OYA ARASLI (İçel) – Hakkın yok cahilce konuşmaya!

MUSA UZUNKAYA (Devamla) – Ben diyorum ki, hakikaten, İş Bankasının, Cumhuriyet Halk Partisi adına kullandığı hisseleri varsa -bakın, “varsa” diyorum- bunu, burada gelsin, Mecliste bir araştırma yapalım...

OYA ARASLI (İçel) – Bilmiyorsan konuşma!

MUSA UZUNKAYA (Devamla) – Hakikaten, varsa, Türk savunma sanayiine bir hibe olarak, buyursun, yine, Cumhuriyet Halk Partisi takdim etsin; o onur ve şeref onların olsun. (RP sıralarından "Bravo" sesleri, alkışlar)

OYA ARASLI (İçel) – Öğren de konuş! Bilmiyorsan konuşma!

MUSA UZUNKAYA (Devamla) – Değerli arkadaşlar, ben şunu söylüyorum...

ALİ RIZA BODUR (İzmir) – Ustura, ustura!.. Traş!..

MUSA UZUNKAYA (Devamla) – Esasen, şu bir vakıadır: Millî mücadele gibi çok önemli, hayatî konuların dışında, prensip olarak, bu memleketin, hiçbir yabancı ülkeden, hele, pragmatist, oldukça menfaatçı ve çıkarcı olduğu belli ve bilinen ülkelerden, bu ülkenin yardım alması, ciddî olarak onur kırıcıdır ve bunu kabul etmemesi lazımdır; ama, ne garip tecellidir ki, şairin;

"Sanma başka bir nefsi kendi nefsine hamal,

Kırbacın düşse attan, in de yere kendin al" dediği gibi, bu millet, kırbacı düştüğü zaman yerden almayı ve kalkmayı bilen bir millettir.

Ben, diyorum ki, hakikaten, yardıma, yardım toplamaya ihtiyacımız söz konusu olduğu zaman, milletimize, onun duygularına tercüman olarak ulaşırsanız, istediğiniz kadar hibe ve bağış alabilirsiniz. Az önceki bir konuşmamda da işaret etmeye çalıştığım gibi, 8 yıllık eğitime katkı hususunda, vatandaşımızın, gerekli olan, hakikaten, hibe ve bağışı söz konusu olamamıştır. Birkısım güçlü firmaların, göstermelik verdikleri bağışlar, on alıp bir verdikleri mesabesindeki hadiselerdir. Devletten trilyonlarca kredi alıyorlar. Daha, yakında, bir fabrikanın, bir işyerinin açılışında devletten trilyonlarca kredi alan bir kuruluş, kalkıyor, çok cüzî bir miktarda bağışla, bir jest yaptığını zannediyor.

Değerli arkadaşlarım, bunu, bu millet görüyor; yani, devletten trilyonları alıp, çok cüzî miktarda, hatta, onu da verirken vergi muafiyeti tanıttıracak; yani, vergiden düşümü sağlayacak uygulamaların yapılmasının, esasen, ciddî olarak, ne bizim temeldeki inançlarımıza uygun olan anlayışa ne de gerçekten feragat ve fedakârlık anlayışına uygun olduğunu söylemek mümkündür.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Efendim, süreniz bitti.

MUSA UZUNKAYA (Devamla) – Şahsî konuşmam da var Sayın Başkan.

BAŞKAN – Bunda yok efendim. Neyse, 1 dakika vereyim. Zaten, konunun dışında konuşuyorsunuz. Rica ediyorum...

MUSA UZUNKAYA (Devamla) – Değerli arkadaşlar, bir diğer konu da -burada yeri gelmişken- yardım ve hibeler konusu da, Hükümetimizin ve toplumumuzun çok dikkatli olduğu bir konu. Önümüzde ramazan ayı var. Biliyorsunuz, ramazanda, herkes, belli şekilde yardım toplamaya çıkar, resmî veya gayriresmî, birkısım kurum ve kuruluşlar- bunlardan biri de Türk Hava Kurumudur- fitre ve zekât toplama konusunda, esasen, kimin fitreyi ve zekâtı alacağı, fıkıh kitaplarında ve Diyanetin yetkililerince, zaman zaman açıklanmasına ve kurban derilerinin de nasıl kullanılıp, değerlendirileceğinin belli olmasına rağmen, nerede kullanıldığı ve tüketildiği, kongresinde dahi sorgulanan bir kurumun topladığı yardımların da, çok iyi dikkatle, rikkatle ve hassasiyetle takip edilmesinin, bu Meclisin en önemli sorumluluklarından olduğunu hatırlatıyor; hepinize saygılar sunuyorum. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Uzunkaya.

Madde üzerindeki müzakereler bitmiştir.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

VI. – SATAŞMALARA İLİŞKİN KONUŞMALAR

1. - İçel Milletvekili oya Araslı’nın, Konya Milletvekili Remzi Çetin ile Samsun Milletvekili Musa Uzunkaya’nın, partisine sataşmaları nedeniyle konuşması

OYA ARASLI (İçel) – Sayın Başkan, sataşmadan dolayı söz istiyorum.

BAŞKAN – Buyurun, sataşmadan dolayı size söz veriyorum.

OYA ARASLI (İçel) – Yine sataşmıştır bu hatip de...

BAŞKAN – Aynı konu...

ALGAN HACALOĞLU (İstanbul) – Sayın Başkan, söz istiyorum....

NİHAT MATKAP (Hatay) – Şimdi söz vereceksiniz Sayın Başkan.

BAŞKAN– Şimdi söz veriyorum size... Anlamıyorum daha ne istiyorsunuz!..

NİHAT MATKAP (Hatay) – Tamam Sayın Başkan, bir an için yanlış anlaşıldınız .

BAŞKAN – Buyurun efendim. (CHP sıralarından alkışlar)

OYA ARASLI (İçel) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; bütçe görüşmelerini vesile edip, bazı arkadaşlarımızın, söyleyecek sanki hiçbir söz kalmamış gibi...

MUSTAFA YÜNLÜOĞLU (Bolu)– Bundan büyük söz olur mu!..

BAŞKAN – Rica ediyorum efendim.

OYA ARASLI (Devamla) – ...Cumhuriyet Halk Partisiyle uğraşmayı ilke edinmiş hale geldiklerini görmek, cidden, fevkalade üzüntü verici. Daha da üzüntü verici olan yanı, bu arkadaşlarımızın, İş Bankasında, Cumhuriyet Halk Partisinin birtakım hisselerle ilgili bağının ne olduğunu araştırmaya lüzum görmeden, bilmeden, cahilane bir şekilde, hiçbir yeterli bilgi sahibi olmadan Cumhuriyet Halk Partisini ithama kalkışmalarıdır ve Cumhuriyet Halk Partisini, sanki Kurtuluş Savaşı için, Müslüman âleminden Türkiye'ye gönderilmiş olan paranın üzerine oturmuş gibi göstermeye kalkışmalarıdır. Bu tür konuşmalarda, sadece ve sadece, Türk siyasî hayatında giderek bir güneş gibi parlamaya başlayan ve... (RP sıralarından "Bravo" sesleri, alkışlar [!]) Refah Partisini bu parlayışıyla çok büyük korkulara yönelten, Cumhuriyet Halk Partisini karalamak endişesinden başka bir amaç bulabilmek cidden mümkün değildir. (CHP sıralarından "Bravo" sesleri, alkışlar) İnsan, bu konuşmaları dinlerken, sanki Kurtuluş Savaşında Türkiye'ye gönderilen paralar ve onların harcanma biçimiyle, bu arkadaşlarımızın, Bosna için toplanılan ve Mercümek, Darçın olaylarıyla ne duruma geldiği mahkeme önlerine kadar gitmiş olaylarla karıştırdığı izlenimine kapılıyor. Cumhuriyet Halk Partisinin geçmişinde, hiçbir zaman "Bosna'ya, yardım bekleyen insanlara yardım yapacağız" diye para toplayıp, onlara ulaştırmama gibi olaylar, o tür paraların üzerine oturma gibi bir olay yoktur. (CHP sıralarından alkışlar)

Bu arkadaşlarımız kendilerini, en kısa zamanda, bu tür parti lekeleme, partiyi töhmet altında bırakma gibi alışkanlıklardan uzaklaştırmalıdırlar. Türkiye'de siyasî hayat, ancak bu şekilde ahlaklı bir zeminde oluşabilir. Bu tür hareketler siyasî ahlakımızı zedeler, lekeler. Ben, bu arkadaşlarımıza, kendilerine gelmelerini tavsiye etmekten öte hiçbir şey söylemek istemiyorum...

MUSTAFA ÜNALDI (Konya) – İSKİ'yi söyle, İSKİ'yi!..

OYA ARASLI (Devamla) – Tarih ve toplum, onlara en güzel notu verecektir. Şu kürsüye çıkıp bir şeyler söylemeden önce, birazcık bir araştırma, bir inceleme yapma gayretine düşsünler.

Saygılar sunuyorum, teşekkür ediyorum. (CHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Araslı. (RP sıralarından gürültüler)

MUSA UZUNKAYA (Samsun) – Sayın Başkan... Sayın Başkan...

REMZİ ÇETİN (Konya) – Sayın Başkan, müsaade edin...

BAŞKAN – Bir dakika... Efendim, biriniz söyleyin, biriniz konuşun... Allah Allah... Bir dakika efendim...

REMZİ ÇETİN (Konya) – Sayın Başkan, müsaade ederseniz, bir hususu açıklamak istiyorum...

BAŞKAN – Buyurun.

REMZİ ÇETİN (Konya) – Sayın Başkan, sayın meslektaşıma -kendisi bir üniversite öğretim üyesidir, ben de, aynı şekilde- bir kere esef ediyorum; kullandığı kelimeler itibariyle olayı son derece yanlış algılamıştır...

OYA ARASLI (İçel) – Çok iyi anladım efendim... Herkes anladı...

REMZİ ÇETİN (Konya) – Bizim söylemeye çalıştığımız hadise; sadece...

OYA ARASLI (İçel) - Çok iyi anladım efendim...

REMZİ ÇETİN (Konya) –Şu anda, CHP'ye ait olmadığını iddia ettik. Çıksın, onunla ilgili ne söylemişiz burada, söylesin...

BAŞKAN – Sayın Çetin, tamam, konu anlaşıldı...

OYA ARASLI (İçel) – Kimseyi töhmet altında bırakmayın.

REMZİ ÇETİN (Konya) – Konuşması tamamen demagojiktir, gerçeklere aykırıdır.

OYA ARASLI (İçel) – Hiç yakışmıyor size...

REMZİ ÇETİN (Konya) – Bizim iddialarımızla ilgili hiçbir şey söyleyememiştir...

OYA ARASLI (İçel) – Önce, partinizin üzerindeki gölgeyi kaldırın...

BAŞKAN – Sayın Çetin, anlaşıldı, anlaşıldı...

REMZİ ÇETİN (Konya) – Sayın Başkan... (RP sıralarından gürültüler)

BAŞKAN – Sayın Çetin... Sayın Çetin... Bir dakika beni dinler misiniz...

Sayın Çetin, biraz önce, konuşurken "öğretim görevlisiyim" dediniz. Öğretim görevlisine yakışır bir şekilde hareket etmek...

REMZİ ÇETİN (Konya) – Ama, Sayın Başkan...

BAŞKAN – Olur mu canım.. Rica ediyorum...(Gürültüler)

MUSA UZUNKAYA (Samsun) – Sayın Başkan...

BAŞKAN – Arkadaşlar, çok ayaklandınız, çok heyecanlandınız... Bırakın yahu... (Gürültüler)

Buyurun Sayın Uzunkaya...

MUSA UZUNKAYA (Samsun) – Efendim, bendeniz kürsüde konuşurken "böyle bir suçlamayı kişisel olarak yapmıyorum" dedim; ancak, Bosna ile ilgili oradan sataşma yapılınca, dedim ki “Bosna bu milletin kürsüsüne geldi...”

BAŞKAN – Tabiî... Tabiî efendim...

MUSA UZUNKAYA (Samsun) – Dolayısıyla “bu da, bu kürsüye gelsin, terbiye edilsin” dedim...

BAŞKAN – Değerli arkadaşlarım, bakın...

MUSA UZUNKAYA (Samsun) – Benim siyasî mazimde İSKİ yoktur, ASKİ yoktur, bir kirlilik yoktur. Eğer, böyle bir şey istiyorsa, tümünü şu milletin kürsüsüne getirelim...

OYA ARASLI (İçel) – Araştırın da öyle konuşun...

BAŞKAN – Tabiî, önemli olan, her şeyin şeffaf olmasıdır.

Teşekkür ederim. (RP sıralarından alkışlar)

Tamam... Rica ediyorum...

IV. – KANUN TASARI VE TEKLİFLERİYLE KOMİSYONLARDAN GELEN

DİĞER İŞLER (Devam)

B) GELİR BÜTÇESİ (Devam)

2. – 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/669) (S. Sayısı : 390) (Devam)

3. – 1996 Malî Yılı Genel Bütçeye Dahil Kuruluşların Kesinhesaplarına Ait Genel Uygunluk Bildiriminin Sunulduğuna İlişkin Sayıştay Başkanlığı Teskeresi ile 1996 Malî Yılı Kesinhesap Kanunu Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/633, 3/1046) (S. Sayısı : 401) (Devam)

4. – Katma Bütçeli İdareler 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/670) (S. Sayısı : 391) (Devam)

BAŞKAN – Müteakip maddeyi okutuyorum:

Eğitim ve Öğretim Ödenekleri

MADDE 30. – Genel bütçe dışındaki kamu kuruluşlarının bütçelerine, genel bütçeye dahil dairelerce yönetilen her derecedeki yatılı okullarda veya yurt dışında kendi hesaplarına okutturacakları öğrenciler için konulmuş olan ödeneklerden gerekli miktarları, bu Kanunun (B)işaretli cetveline gelir ve bu öğrencilerin her çeşit giderlerini karşılamak üzere, (A) işaretli cetvelinde ilgili kurumun bütçesinde mevcut veya yeniden açılacak tertiplere aktarma yapmaya veya ödenek kaydetmeye Maliye Bakanı yetkilidir.

BAŞKAN – Madde üzerinde söz isteyen?.. Yok.

Önerge yok.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

31 inci maddeyi okutuyorum:

Özel Ödenek ve Gelirlerin İptali

MADDE 31. – Bağışlara ilişkin özel ödenek ve özel gelirlerle diğer özel ödenek ve özel gelirlerden;

a)Tahsis amacı gerçekleştirilmiş ödenek artıkları ile tahsis amacının gerçekleştirilmesi bakımından yetersiz olanları,

b)(a) fıkrasında yazılı olanlar dışında kalıp da (500 000 000) lirayı aşmayan ve iki yıl devrettiği halde harcanmayanları,

İptal etmeye Maliye Bakanı yetkilidir.

BAŞKAN – Madde üzerinde söz isteyen?.. Yok.

Önerge yok.

Sayın Komisyon, burada, biraz önce bir düzeltme yapmıştık; (b) fıkrasındaki ifade "(a) fıkrasında" değil de "(a) bendinde" şeklinde olacak efendim.

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU SÖZCÜSÜ HÜSEYİN YAYLA (Hatay) – Olabilir Sayın Başkanım.

BAŞKAN – Bu düzeltmeyle maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

Şimdi, 32 nci maddeyi okutuyorum:

Kurumların Hâsılatından Pay

MADDE 32. – Aylık gayri safi hâsılat tahakkukunu (Katma Değer Vergisi ve Ek Vergi hariç) kapsamak kaydıyla,

– Türk Telekomünikasyon A.Ş.’nin hisselerinin satışından elde edilecek gelir payına mahsup edilmek üzere mal ve hizmet satışları gayri safi hâsılatının (hisse satışı tamamlanana kadar) % 10’u,

– Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından inşa edilen hidroelektrik santralları ile bunlarla bağlantılı tesislerin, Türkiye Elektrik Üretim, İletim Anonim Şirketine (TEAŞ) devrine ilişkin gerekli yasal düzenleme yapılıncaya kadar kullanım ve işletim bedellerine karşılık olmak üzere Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketinin (TEDAŞ) mal ve hizmet satışları (elektrik ve havagazı tüketim vergisi ve TRT payı dahil) gayri safi hâsılatının % 8’i,

– Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğünün mal ve hizmet satışları gayri safi hâsılatının % 20’si,

– Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğünün (TEKEL) mal ve hizmet satışları aylık gayri safi hâsılatının % 10’u,

– Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğünün (DMO) mal ve hizmet satışları ürün nevileri itibariyle gayri safi hâsılatının % 10’una kadarı,

En geç takip eden ayın 20’sine kadar Maliye Bakanlığı Merkez Saymanlığına ödenir. Ödenen bu tutarlar bütçeye gelir yazılır.

BAŞKAN – Madde üzerinde, Cumhuriyet Halk Partisi Grubu adına, İstanbul Milletvekili Sayın Algan Hacaloğlu; buyurun. (CHP sıralarından alkışlar)

Süreniz 10 dakika.

CHP GRUBU ADINA ALGAN HACALOĞLU (İstanbul) – Sayın Başkan, değerli arkadaşlarım; 32 nci madde üzerinde, Cumhuriyet Halk Partisi Grubu adına söz almış bulunuyorum; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Önce, biraz evvel tartışılan konu hakkında bir teknik bilgi arz etmek istiyorum. (RP sıralarından "madde üzerinde konuş" sesleri)

BAŞKAN – Bir dakika arkadaşlar; rica ediyorum... Belki bir şey öğrenmiş olabilirsiniz canım, bilmediğiniz bir şey!.. (CHP sıralarından alkışlar)

ALGAN HACALOĞLU (Devamla) – Refah Partili milletvekilleri tarafından, bu konu, Plan ve Bütçe Komisyonunda veya diğer platformlarda zaman zaman dile getirilmektedir. Nedir konu; Cumhuriyet Halk Partisinin İş Bankasıyla olan ilişkisi ve bugün bir alanda -yani, millî savunma alanında- bir başka gün diğer bir alanda; özellikle rahatsızlık duydukları 8 yıllık zorunlu temel eğitim konusuyla ilgili olarak "madem, Cumhuriyet Halk Partisi bu konuyu bu kadar destekliyor, o zaman, İş Bankasındaki hisselerini, oradan elde etmekte olduğu gelirleri, oraya hibe etsin" demekteler. Bugün de, bu anlayışı, ulusal savunma konusunda dile getirdiler. Cumhuriyet Halk Partisinin, İş Bankasında yüzde 29,8 oranında, kurum mülkiyeti çerçevesinde bir hakkı vardır; bu hak çerçevesinde.... (RP sıralarından "doğru, nereden geldi?" sesleri)

ALGAN HACALOĞLU (Devamla) – Nereden geldiğini dedelerinize, babalarınıza sorun!.. (RP sıralarından gürültüler)

Eğer dedeleriniz, babalarınız ulusal Kurtuluş Savaşında o Ulu Önderle beraber saf tutmuşlarsa, gidin onlara sorun. (RP sıralarından gürültüler)

BAŞKAN – Efendim, lütfen.... Sataşmaya meydan vermeyin Sayın Hacaloğlu.

ALGAN HACALOĞLU (Devamla) – Bitiriyorum.

BAŞKAN – Ama, maddeye bağlı konuşun.

ALGAN HACALOĞLU (Devamla) – Şimdi, bu yüzde 29,8'lik... (RP sıralarından gürültüler)

BAŞKAN – Değerli milletvekilleri, arkadaşlar, rica ediyorum; bir dakika efendim. Yani, ortada tepki gösterilecek bir şey yok efendim... (RP sıralarından gürültüler)

Bir dakika efendim, bir dakika...

ALGAN HACALOĞLU (Devamla) – ... hisse üzerinden, Cumhuriyet Halk Partisi temettü almaktadır ve bu temettüsü üzerinde tasarruf hakkı, sadece ve sadece, Mustafa Kemal Atatük'ün vasiyetinde yazılı olduğu şekilde, orada belirtildiği şekilde, Türk Dil ve Tarih Kurumuna -önce bazı şahıslardı, şu anda, o meyanda, Mustafa Kemal Atatürk'ün kızı kalmıştır- verilmesi konusunda bir taahhüdü vardır.

NEJAT ARSEVEN (Ankara) – Oraya gidiyor diye rahatsız oluyorlar!

ALGAN HACALOĞLU (Devamla) – Cumhuriyet Halk Partisi, kendine tahsis edilen temettü konusunda, sadece bu konuda, o tahsisin yapılması için olurunu verir ve bugüne değin Cumhuriyet Halk Partisinin kasasına, İş Bankasından tek bir kuruş para girmemiştir. (CHP sıralarından alkışlar) Buradan, bizi izlemekte olan bütün yurttaşlarıma da sesleniyorum, İş Bankası, gerçekten, ulusal bir kuruluştur, çok güzel, çok iyi işleyen bir modeldir, bir bankadır, bir millî bankadır.

CEMALETTİN LAFÇI (Amasya) – Bırak reklamları.

ALGAN HACALOĞLU (Devamla) – Bu bankada, Cumhuriyet Halk Partisinin kontrol ettiği hisseler, sadece, Mustafa Kemal Atatürk'ün öngördüğü çerçevede, o temettüleri Türk Dil Tarih Kurumuna göndermekten ibarettir.

AYHAN FIRAT (Malatya) – Kanal 7'ye verilsin!..

BAŞKAN – Efendim, biraz da madde üzerinde konuşursanız_ Sürenizin yarısı geçti.

NİHAT MATKAP (Hatay) – Sayın Hacaloğlu, iyi anlatın, Refah Partililer tam anlasın...

BAŞKAN – Bir dakika efendim_ Sayın Matkap, bir dakika_

ALGAN HACALOĞLU (Devamla) – Eğer, amacınız, ulusal Kurtuluş Savaşı sırasında Ulu Önder Atatürk'e_

MUSTAFA YÜNLÜOĞLU (Bolu) – Yeter_

BAŞKAN – Sayın Hacaloğlu, yeni bir sataşmaya meydan vermeyin, rica ediyorum_ Maddeye bağlı konuşun efendim.

ALGAN HACALOĞLU (Devamla) – Efendim sataşmıyorum, bir cümle söyleceğim; sataşma değil.

BAŞKAN – Sayın Hacaloğlu, rica ediyorum, maddeye bağlı konuşun.

NİHAT MATKAP (Hatay) – Sayın Başkan, öğrensinler, öğrenmelerinde yarar var.

ALGAN HACALOĞLU (Devamla) – Ulu Önder Atatürk aracılığıyla, bütün mazlum ülkelerin kendilerine önder olarak kabul ettikleri, emperyalizme karşı ulusal Kurtuluş Savaşını vermiş olan Mustafa Kemal Atatürk üzerinden Türkiye'ye gönderilen kaynakların nasıl kullanıldığı konusunda şüphe olup, bu tartışılmak isteniyorsa, Mustafa Kemal Atatürk'ün ve o günlerin kabinelerinin bu kaynaklar üzerine nasıl tasarrufta bulunduğu tartışılmak isteniyorsa, onun yeri bir başka zemindir.

Eğer, öyle bir arzu varsa, öyle bir araştırma yapılmak isteniyorsa, onun zemini yaratılır, o yapılır. Hiç kimse, Cumhuriyet Halk Partisini bu alanlarla karıştırmasın.

BAŞKAN – Sayın Hacaloğlu açıkladınız, tamam. Maddeye bağlı olarak konuşun.

ALGAN HACALOĞLU (Devamla) – Evet, maddeye döndüm Sayın Başkan, teşekkür ediyorum.

AYHAN FIRAT (Malatya) – Bosna-Hersek'e benzemiyor değil mi?!

ALGAN HACALOĞLU (Devamla) – Değerli arkadaşlarım, Mustafa Kemal Atatürk döneminde kuruluşları başlamış olan, o günlerin devletçilik atılımı çerçevesinde atılmış olan adımların günümüze yansıması olan KİT'lerin üzerinde herkes, her koşulda bir farklı söylem içinde olabilmekte. Dün, Sayın Cumhurbaşkanımız, devletin, bütün ticarî ve üretim faaliyetlerinden çekilmesini öngördü. Sayın Cumhurbaşkanına büyük saygımız var; kendisi, Türkiye'de uzun yıllar Başbakanlık yaptı. Şu anda, Cumhurbaşkanı olarak da, topluma yön göstermek hakkıdır ve bu meyanda, KİT'lerin derhal tasfiyesini öngören özelleştirme senaryoları da, günümüzde, siyasetin belirli kesimlerinde sık sık dile getirilmekte. Esasında, özelleştirmenin, belirli çerçeveler içerisinde; özellikle, kamu bankaları çerçevesinde özelleştirmenin bir ihtiyaç haline dönüştüğü görülmekte; ama, hangi kuruluşlar, hangi stratejik kuruluşlar, hangi temel, kamusal yarar amaçlı hizmet üreten kuruluşlar, ne zamana kadar korunmalı, saklanmalıdır? Bu konuda, Cumhuriyet Halk Partisi olarak -doğal olarak- bizim farklı ilkelerimiz var ve KİT'lerin, temel KİT'lerin, şu aşamada korunmasında yarar olduğunu düşünüyoruz.

Şimdi, burada, bu maddeyle... Özür diliyorum, uzatıyorum; bu kadar uzatmak niyetinde de değildim; ama, şu görüşümü belirtmek istiyorum: Son iki üç yılın bütçelerinde, bu maddeye benzer madde yer almıştır. Bu madde, o çerçevede, Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir. Neden iptal edilmiştir; Anayasanın eşitlik maddesi, Anayasanın piyasa ekonomisi çerçevesinde öngördüğü ilkeler ve 73 üncü madde çerçevesinde vergilerin ancak yasalarla konulabileceğine ilişkin maddeler nedeniyle iptal edilmiştir.

Peki, bu madde ne getiriyor; yani, 32 nci maddeyle ne yapılmak isteniliyor; devlet, vergilerle alamadığı kaynağı, 5 tane KİT kuruluşunun safî hâsılasından -ki, bunlardan, Telekomdan 85 trilyon, TEDAŞ'tan 80 trilyon, Devlet Hava Meydanları İşletmesinden 20 trilyon, Tekelden 25 trilyon, Devlet Malzeme Ofisinden de 2,5 trilyon- aylık olarak, daha kâr oluşumu ortaya çıkmadan, bir kesinti olarak alıyor. Bu, açıkça, bu kuruluşlara özel vergi salmaktır, bu kuruluşların kaynaklarına el koymaktır. Bir taraftan, bu kuruluşlar özerk olmalı diyoruz, bir taraftan rekabetçi pazar ekonomisi diyoruz ve diğer taraftan da... Evet, ekonomi sıkışıklık içerisindedir... Sayın Bakan, Plan ve Bütçe Komisyonunda da onu özel olarak ifade ettiler ve "bu zor günlerde, buraya el atmayalım da nereye el atalım" dediler. Doğrudur, devletin kaynağa ihtiyacı var; ama, bunu, kurallar içerisinde yapalım.

Bakınız, bu nedenle, bu KİT'ler 212,5 trilyonluk kaynağı- daha kâr edip etmeyecekleri, bilançoları ortaya çıkmadan- devlete vermek zorundalar. Böyle bir şey olamaz. Bu, haksızlıktır. KİT'ler kâr etmeli ve kârlarından vergilerini vermeliler. Esasında, KİT'ler, günümüzde kâr da ediyor. Dolayısıyla, bu tür yöntemlere girmeyelim, gerekli kaynakları yaratalım ve KİT'lerin de, serbest pazar ekonomisi koşullarında rekabet ederek, dış pazarlarda ve iç pazarlarda ayakta durmalarını sağlayalım.

Hepinize saygılar sunuyorum. (CHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Hacaloğlu.

Madde üzerindeki müzakereler bitmiştir.

TEMEL KARAMOLLAOĞLU (Sıvas) – Sayın Başkan...

BAŞKAN – Buyurun.

TEMEL KARAMOLLAOĞLU (Sıvas) – Sayın Başkan, müsaade ederseniz, Sayın Hacaloğlu'nun imalı bir sözünün cevabını vermek istiyorum...

BAŞKAN – Hangisi efendim? (CHP sıralarından gürültüler) Bir dakika arkadaşlar...

TEMEL KARAMOLLAOĞLU (Sıvas) – Arkadaşımız, sanki, İstiklal Harbinde dedeleri şehit olan, harp eden insanlar Refahlılar arasında yokmuş gibi imalı bir ifadede bulundu; onu reddediyoruz... (CHP sıralarından gürültüler)

BAŞKAN – Efendim, olur mu!.. Hayır... Hayır...

TEMEL KARAMOLLAOĞLU (Sıvas) – Mecliste bulunan insanların hepsinin cetleri, İstiklal Harbinde fedakârlık yapan insanlardır. Arkadaşlarımızın yapmış olduğu, İş Bankası hisselerinin devriyle alakalı bir temenniden ibarettir; yanlış anlamasınlar... (Gürültüler)

BAŞKAN – Bakın, Türkiye'de, yediden yetmişe kadar her Türk vatandaşı İstiklal Savaşına katılmıştır. Bu, kimsenin inhisarında değildir. Bu, milletin yaptığı bir İstiklal Savaşıdır ve dünyada da emsali yoktur. Kimse, bunu, şahsî ihtirasları boyutunda küçültemez efendim. Bunu, tartışma konusu yapmak bile hata...

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Sayın Başkan, söz istiyorum.

BAŞKAN – Önergeyi okutalım, ondan sonra söz vereyim Sayın Bakan.

Maddeyle ilgili bir önerge vardır; okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

1998 yılı genel bütçe tasarısının 32 nci maddesinin Anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle tasarıdan çıkarılmasını arz ve teklif ederiz.

Algan Hacaloğlu Mustafa Yıldız Hilmi Develi

İstanbul Erzincan Denizli

Haydar Oymak Yılmaz Ateş Oya Araslı

Amasya Ankara İçel

Orhan Veli Yıldırım Birgen Keleş

Tunceli İzmir

Gerekçe: Bazı kamu iktisadî devlet teşekküllerinin mal ve hizmet satışları, gayri safî hâsılatının yüzde 8 ila yüzde 20'sinin Maliye Bakanlığı Merkez Saymanlığına yatırılarak bütçeye gelir yazılması Anayasanın eşitlik ilkesine aykırıdır.

Ayrıca, bu uygulama, sadece bu kuruluşlar için salınmış bir vergi niteliğindedir. Anayasal düzenleme içerisinde ise, vergi için ayrı bir yasa çıkarılması zorunludur. Bu düzenleme, KİT'lere siyasî iradenin haksız bir müdahalesi ve özerklik anlayışına aykırıdır. Söz konusu kuruluşların rekabet gücünü kısması nedeniyle de serbest pazar ekonomisinin gereklerine terstir. Kaynak yaratmaya dönük vergi reformunun bir an önce yapılması gerekirken, Hükümetin, KİT'lerin gelirlerinin bir kısmını gasp etmesi kabul edilemez.

BAŞKAN – Sayın Komisyon, önergeye katılıyor musunuz efendim?

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU SÖZCÜSÜ HÜSEYİN YAYLA (Hatay) – Katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Hükümet?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Sayın Başkan, "Anayasaya aykırılık" ifadesi kullanıldığı için, izin verirseniz birkaç kelime ettikten sonra görüşümüzü belirtmek istiyoruz.

BAŞKAN –Hay hay, buyurun efendim.

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Daha önceki yıllarda da, anonim şirket statüsündeki kamu iktisadî teşebbüslerinin hâsılatından belirli bir payın daha sonraki temettülerine karşılık olmak üzere, bütçede gelir olarak kaydedildiği bir gerçek idi. Nitekim, Anayasa Mahkemesine gidildiğinde de Anayasa Mahkemesi, bu tür düzenlemeleri Anayasaya aykırı buldu. Ancak, Anayasaya aykırı bulma nedeni, aslında, konunun içeriğine değil, usulüne yönelikti. "Bununla ilgili bir düzenleme yapmak istiyorsanız, bunu bütçe kanununda değil, ilgili kanunlarında değişiklik yapmak suretiyle gerçekleştirirsiniz" diyor idi. Nitekim, Anayasa Mahkemesinin bu kararından sonra, 4160 sayılı Yasa çıkarılmak suretiyle 1050 sayılı Yasada, buna olanak tanıyan bir düzenleme yapıldı. Bu çerçevede, artık, yapılan düzenlemenin Anayasaya aykırılığı ortadan kalkmış oldu. Bu nedenle, yapılan düzenleme Anayasaya aykırı değildir ve önergeye katılmıyoruz Sayın Başkan.

BAŞKAN – Komisyon ve Hükümet önergeye katılmıyorlar.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

33 üncü maddeyi okutuyorum:

Fonların Ödenek ve Gelirleri

MADDE 33. – a) Çeşitli mevzuatla kurulmuş fonların her türlü gelirleri Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdinde Hazine Müsteşarlığı adına açılan müşterek fon hesabına yatırılır. Bu hesaba yatırılan gelirlerden ilgili mevzuatında öngörülen fonlararası pay ve kesintiler Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından yapılır.

Bütçe kapsamına alınan fonlar bu Kanuna ekli (F) işaretli cetvelde gösterilmiştir. Bunların gelirleri, yapılan kesintilerden sonra kalan tutarlar üzerinden genel bütçenin (B) işaretli cetveline gelir yazılır. Bu fonlar hizmetlerini bütçenin (A) cetveline konulan ödeneklerle yerine getirirler.

Kapsam dışında bırakılan fonların gelirlerinden Maliye Bakanı ile Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanın müşterek teklifi ve Başbakanın onayı ile belirlenecek oran ve miktarlarda kesinti yapılarak genel bütçeye gelir kaydedilebilir.

Fonlar, hizmet ve harcamalarını kendi mevzuatlarında yer alan esas ve usullere göre yaparlar.

b) 1. Maliye Bakanı ile Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanın müşterek teklifi ve Başbakanın onayı üzerine, kuruluş bütçelerindeki fon ödeneklerini diğer kuruluş bütçelerinin fonlara ilişkin tertiplerine,

2.İlgili Bakanın teklifi üzerine, fonlar tarafından yürütülmek amacıyla kuruluş bütçesinin diğer tertiplerinde yer alan ödenekleri, “77-Fonlara Ait Hizmetler” alt programına,

Aktarmaya Maliye Bakanı yetkilidir.

c) 1. Fonların borçlanma yoluyla elde ettikleri kaynakları gerektiğinde bir yandan bütçenin (B) işaretli cetveline gelir, karşılığında (A) işaretli cetveline ödenek kaydetmeye,

2.Fonlar tarafından hizmetin başka bir kuruluşa gördürülmesi halinde hizmetin karşılığı olan miktarı doğrudan hizmeti yapacak olan kuruluş bütçesine gelir ve ödenek kaydetmeye,

Maliye Bakanı yetkilidir.

d)1. Başbakanlık onayı çerçevesinde fonların gider hesaplarından yapılacak aktarmalar, kendisine aktarma yapılan fonun gelir hesabı üzerinden Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasındaki müşterek fon hesabına, buradan da tamamı gider hesabına aktarılır.

2. Bütçe kapsamı dışındaki fonlardan kendi mevzuatlarına göre yapılan kesinti ile fonlararası aktarmalardan sonra kalan tutar, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından ilgili fonun gider hesabına aktarılır.

BAŞKAN - Madde üzerinde söz isteyen?..Yok

Önerge yok.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

34 üncü maddeyi okutuyorum:

İKİNCİ KISIM

Hazine ve Kamu Kuruluşlarına İlişkin Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Devlet Borçları

Devlet Borçlarının Yönetimi

MADDE 34. – a) Devlet borçlarının yönetimi 9.12.1994 tarihli ve 4059 sayılı Kanunun 2 nci maddesi uyarınca Hazine Müsteşarlığınca yürütülür.

b) Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan, malî yıl içerisinde ödenecek iç (Devlet Tahvili, Hazine Bonosu) ve dış borç anaparaları ile iç ve dış borçlanma tutarlarını bütçe dışında özel hesaplarda izletmeye, malî yıl zarfında iç ve dış borç anapara geri ödemelerini bütçe ile ilgilendirmeksizin yapmaya yetkilidir.

Bu hüküm Dış Krediler Kur Farkı Fonu uygulamasından doğan ve fon tarafından karşılanamayan tutarlar ile garantili borçlardan doğan geri ödemelerin tamamı için de uygulanır.

c) Devlet iç ve dış borç faizleri ve genel giderleri bu amaçla bütçeye konulacak ödeneklerle karşılanır.

d)Katma bütçeli idarelerin dış borçları Hazine Müsteşarlığınca bu madde esaslarına göre ödenir.

e)Devlet borçlarının uygulama sonuçları Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlıkça hazırlanarak ilgili yıl kesinhesap cetveli ile birlikte Hazine Genel Hesabına dahil edilmek üzere Maliye Bakanlığına gönderilir.

f) Devlet borçlarının yönetimi ve muhasebesi ile ilgili esas ve usuller Maliye Bakanlığı ile Hazine Müsteşarlığı tarafından birlikte düzenlenir.

BAŞKAN – Madde üzerinde söz isteyen?.. Yok.

Önerge yok.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

35 inci maddeyi okutuyorum:

İç Borçlanma

MADDE 35. – a) Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan malî yıl içinde bu kanunun “denge” başlıklı maddesinde belirtilen tutar kadar “net iç borç kullanımına”(yıl içinde yapılan borçlanmalardan anapara ödemelerinin düşülmesiyle elde edilecek tutar) yetkilidir. Bu limit en fazla % 15 oranında artırılabilir. Dış borçlanmada anapara ödemesini aşan kısım iç borçlanma limitinden düşülür, altında kalan kısım ise limite eklenir. Daha önce ihraç edilmiş olup vadesinde nakden ödenenler hariç çeşitli kanunlara dayanılarak ihraç olunan Özel Tertip Devlet İç Borçlanma senetleri bu limitin hesaplanmasında dikkate alınmaz.

b) Verilen yetki sınırları içinde ihraç edilecek Devlet iç borçlanma senetleri 1 yıl (364 gün) ve daha uzun vadeli Devlet tahvilleri ile vadeleri 1 yıldan az olan Hazine bonolarıdır.

c) Çıkarılacak Devlet iç borçlanma senetlerinin çeşitleri, satış yöntemleri ile bunların faiz oranı, ihraç fiyatı, vadeleri, ödeme süresi, basım ve ödemelerine ilişkin her türlü esaslar ve bunlara müteallik diğer şartları belirlemeye Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yetkilidir. Bu senetlerin basım giderleri ve satışa katılacak bankalara ödenecek komisyon ve banka muameleleri vergileri ile satışa katılan bankaların satış işlemleri dolayısı ile yapacakları her türlü gider, vergi, resim ve harçların Hazinece bankalara geri ödenmesinde ve senetlerin basımında uygulanacak şekil ve esaslar Hazine Müsteşarlığı ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası arasında 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu ile 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümleri uygulanmaksızın akdedilecek malî servis anlaşması ile tespit edilir.

Cari yıl içinde çıkarılacak veya daha önceki yıllarda çıkarılmış Devlet İç Borçlanma senetleri, işlemiş faizleri ödenmek suretiyle erken itfaya tabi tutulabilir veya piyasa koşullarından geri alınabilir.

Çıkarılacak tahvil ve bonoların faiz ve anapara ödemeleri ile yukarıda sözü geçen malî servis anlaşmasında yer alacak ödemeler ve bunların dışında kalan diğer konsolide Devlet borçları ile ilgili gider ve işlemler her türlü vergi (Gelir ve Kurumlar Vergisi hariç), resim ve harçtan müstesnadır.

Bu fıkralardaki hükümler daha önceki yıllarda ihraç olunan Devlet tahvili, Hazine Bonoları ve diğer konsolide Devlet borçları ile ilgili işlemlerde de geçerlidir.

d) Devlet iç borçlanma senetlerinin dövize endeksli olarak ihracı halinde, anaparadaki kur artışları her faiz ödeme tarihi itibariyle yeniden hesaplanıp, anapara değerine ilave edilerek iç borç kaydı yapılır.

e)Konsolide Bütçenin finansmanı amacıyla nakit karşılığıihraç edilecek Devlet İç Borçlanma Senetleri hariç, tüm Devlet İç Borçlanma Senetleri geçmiş valörlü olarak ihraç edilemez. Daha önce ihraç edilmiş Özel Tertip Devlet İç Borçlanma Senetlerinin faiz oranları yükseltilemez.

BAŞKAN – Madde üzerinde, Refah Partisi Grubu adına, Adana Milletvekili Sayın Sıtkı Cengil; buyurun efendim. (RP sıralarından alkışlar)

Sayın Cengil, konuşma süreniz 10 dakikadır.

RP GRUBU ADINA SITKI CENGİL (Adana) – Sayın Başkan, değerli arkadaşlar; görüşülmekte olan 35 inci madde üzerinde, Refah Partisi Grubu adına söz almış bulunuyorum; sözlerime başlarken, hepinizi hürmetle selamlıyorum.

35 inci madde, içborçlanmaya bir düzenleme getirmektedir. Bahse konu madde, Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakana, belli limitler arasında borçlanma yetkisi veriyor veyahut da- bir başka ifadeyle- yetkisini sınırlandırıyor. Belki, ilk bakışta olumlu bir izlenim veriyor gibi; fakat, bütçe yapısına ve Hükümetin bugüne kadarki uygulamalarına baktığımız zaman, durumun hiç de olumlu olmadığı açıkça ortaya çıkmaktadır.

Sayın Başkan, değerli arkadaşlar; 1998 bütçesinin yüzde 40'ı faize gitmektedir, yüzde 30'u ise açıktır. Memurdan, işçiden, köylü, esnaf ve tüccardan alınan vergiler ve diğer gelirlerin toplamı 10,8 katrilyon liradır, tabiî ki gerçekleşirse. Bunun 5,9 katrilyon lirası, faiz olarak küçük bir azınlığa ödenmektedir. Devletin bütün giderleri dahil, 63 milyonun A'dan Z'ye kadar bütün ihtiyaçları için kalan para ise, sadece, 4,9 katrilyon lira. Buna baktığımız zaman, rahmetli üstat Necip Fazıl'ın şu sözü geliyor aklıma: "Bu taksimi kurt bile yapmaz, kuzulara şah olsa." Değerli arkadaşlar, işte, Türkiye'nin manzarası budur.

Ben, bu tabloyu sunarken, şunu veyahut da bunu suçlamak için söylemiyorum; ama, bu, Türkiye'nin gerçeği.

AYHAN GÜREL (Samsun) – Hayalindeki gerçek...

SITKI CENGİL (Devamla) – Türkiye'nin bir başka gerçeği daha var; bugüne kadar bu ülkenin idaresinde bulunmuş olan bütün partilerin, bulundukları miktar kadar bunda sorumlulukları var; bunu, hepimizin kabul etmesi lazım.

Sayın Başkan, değerli arkadaşlar; Anasol-D Hükümeti, 4,2 katrilyon lira borç devralmışken, beş ayda, bunu, yüzde 37,6 artırarak 5,780 katrilyon liraya çıkarmıştır. Rakamın bu kadara çıkması yanında, borçların yapısı da çok önemlidir. Borçların yapısına baktığımız zaman, bunun 3,264 katrilyon lirası tahvil, 2,170 katrilyon lirası bono, 337 trilyon lirası da avanstır. Tahvillerdeki artış yüzde 6,5 olurken, bonolardaki; yani, kısa vadeli borçlardaki artış yüzde 304 olmuştur. Buna karşılık, Hazine avansları yüzde 24,6 azalmıştır. Burada dikkati çeken önemli husus, üzerinde durulması gereken ve Hükümetin başarısıyla da yakından alakalı olan kısım, borçlanmanın yapısıdır ve borçlar içerisinde oranı artmış olan kısa vadeli borçlardır.

Refahyol Hükümeti döneminde içborç faiz kısır döngüsünden kurtulma trendine giren Türkiye, Anasol-D Hükümetiyle, maalesef, tekrar içborç faiz kıskacına girmiştir.

Bu kısır döngüden çıkar sağlayan çevreler, bu kısır döngünün sona ermesini bir türlü istemiyorlar. Bu çevreler, bu kısır döngüyü devam ettirecek siyasî iktidarların yanında yer alırken ve hatta, onların iktidara gelmesi için birtakım masrafları bile göze alırken, bu kısır döngüyü millet lehine bozacak iktidarlara da, ellerindeki bütün saldırı mekanizmalarını kullanarak, saldırmaktadır. Refahyol Hükümetine karşı girişilen karalama kampanyalarının arkasındaki gerçek budur. Refah Partisine karşı yapılan iftira ve tertiplerin asıl sebebi burada aranmalıdır. Sunî olarak gösterilen sebeplerin tamamı, bu gerçekleri milletten saklamaya matuftur.

Görüldüğü gibi, borçta, borcun kendisi kadar, iki husus da çok önemlidir. Bunlardan biri vade, diğeri ise borca ödenen faiz miktarıdır. 54 üncü Hükümet döneminde, vadeler 4-5 aydan 14-15 aya çıkarılırken, faizler ise yüzde 150'lerden yüzde 100'lerin altına düşürülmüştür. Anasol-D Hükümeti gelmiş ne yapmış; Anasol-D Hükümeti de tamamen bunun tersini yapmış değerli arkadaşlar. Bakınız, elimdeki rakamlar, resmî rakamlar; hiçbir arkadaşımız çıkıp da "burada siyaset yapıyorsun" diyemez; resmî rakamları okuyorum ve zannediyorum bunlar Sayın Bakanımın da önünde vardır. Anasol-D, tamamen bunun tersini yapmış, 14-15 aya çıkarılan vadeleri tekrar 4-5 aya; yüzde 100'lerin altına düşen faiz miktarlarını da tekrar yüzde 140'lara çıkarmıştır.

Değerli arkadaşlar, diğer dikkati çeken bir husus da şurasıdır: 100 lira iç borca ödediğimiz faiz, 100 lira dışborca ödediğimiz faizin 8,8 katıdır.

Dikkat edilmesi gereken bir başka husus; risk ne kadar yüksek olursa, ona karşılık, getiri de o derece yüksek olmalıdır. Halbuki, devlete borç verenlerin riski sıfır olduğu halde, getirilerinin en yüksek olduğunu görmekteyiz. Bunlar, hep, calibi dikkat hususlardır.

Sayın Başkan, değerli arkadaşlar; bu tespitleri yaptıktan sonra -çok objektif tespitler yapıyorum- bu tespitleri dinleyen vatandaşlarımız ve siz değerli arkadaşlarımız, daha önceki bir senelik Refahyol Hükümeti ile bu Hükümetin mukayesesini, zannediyorum, yaparsınız.

Öğleden önceki bölümde konuşan Sayın Maliye Bakanı "ne yapalım, bütçenin yapısı böyle; biz, böyle bir bütçe devraldık; bu faizleri ödemek mecburiyetindeyiz" diye söyledi; ama, ben, Sayın Maliye Bakanıma şunu da hemen söylemek istiyorum: Refahyol Hükümeti de, bütçe içerisinde faizlerin payını yüzde 38,5'ken aldı, bunu yüzde 28,5'e düşürdü. Asıl babayiğitlik burada zaten; hükümet olmanın ciddiyeti de burada, devlet adamlığının ciddiyeti de burada, vatandaşı, halkı düşünmenin esprisi de burada; biz, bunu vurgulamak istiyoruz, bunu söylemek istiyoruz. Eğer, siz de, çıkıp, Refahyol Hükümetinin yüzde 38'den yüzde 28'e düşürdüğü faizleri, yüzde 38,5'e, yüzde 40'a çıkaracağınız yerde, yüzde 18'e düşürmüş olsaydınız, biz, çıkar, burada, size teşekkür ederdik, sizi alkışlardık; bunu da yapmasını biliriz; ama, maalesef, bunu yapmadınız, yapmanız da mümkün değildir.

Bu kadar tespitten sonra, âcizane bir iki önerimi de arz etmek istiyorum:

Bir kere, bu kıskaçtan kurtulmak için, faizleri kesinlikle düşürmemiz lazım.

Özelleştirme yapılarak devlet küçültülmelidir.

Özel sektörün, elindeki kaynakları daha verimli kullandığı bir realitedir. O halde, üretim yapan özel sektörün elindeki kaynakları azaltıcı politikalardan, hükümetlerin, kesinlikle vazgeçmesi lazım.

Gerekli önlemler alınarak, insanların rantiye olarak değil, üreterek geçimlerini temin etmeleri teşvik edilmelidir.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Cengil, süreniz doldu; 1 dakikada tamamlayın; rica ediyorum...

SITKI CENGİL (Devamla) – Sayın Başkan, hemen bitiriyorum.

Atıl kaynakları, bir an önce, etkin bir şekilde kullanacak politikalar uygulanmalı ve kaliteli üretim yaparak dışsatımımızı mutlaka artırmalıyız.

Bütçenin hayırlı olmasını diliyor; hepinize saygılar sunuyorum. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Cengil.

ANAP Grubu adına, Sayın Rüşdü Saracoğlu; buyurun efendim. (ANAP sıralarından alkışlar)

Sayın Saracoğlu, süreniz 10 dakikadır.

ANAP GRUBU ADINA RÜŞDÜ SARACOĞLU (İzmir) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; gecenin ilerleyen bu saatinde uzun bir konuşma yaparak vaktinizi almak istemiyorum. (RP sıralarından "Konuş, konuş" sesleri) Ancak, şu anda müzakere etmekte olduğumuz madde, bana göre, bu bütçedeki en önemli maddedir, en büyük reformdur ve bu reformu getirdiği için, Yüce Heyetinizin huzurunda, başta Sayın Maliye Bakanı olmak üzere, Hazineden sorumlu Sayın Devlet Bakanı ve Hükümetin tüm üyelerine teşekkür etmek istiyorum. (ANAP ve DSP sıralarından alkışlar)

Gerçek reform, hakikaten budur. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk defa, bütçede öngörülen açık kadar devletin borçlanmasına, Hazinenin borçlanmasına bir sınır getirilmektedir, Hazinenin –sizlerin ifadesiyle– rantiyeye aktarabileceği paraya bir sınır getirilmektedir. Bütçenin bu maddesi sayesinde, Yüce Heyetinizden yetki almadan Hazinenin borçlanabileceği tutar, 4 katrilyon artı yüzde 15'lik bir limit kadardır. Geçmiş yıllardaki uygulamalara bakacak olursanız, öngörülen bütçe açığının 2 katına kadar bu limit verilirdi; üstelik, bonolar da buna dahil edilmezdi. Burada, devletin, sadece tahvil borçlanması değil, bonoları da dahil edilmiştir. Son derecede uygun bir maddedir. Bundan dolayı, Hükümeti, sizlerin huzurunuzda bir kere daha kutlamak istiyorum.

Son bir noktaya daha değinerek sözlerimi tamamlamak istiyorum Sayın Başkan. Hakikaten, benim gönlüm isterdi ki, bu borçlanma limitinin içine Merkez Bankasından kısa vadeli avans borçlanması da dahil edilsin; yani, hesaplanan borçlanma tutarında, Merkez Bankasından Hazinenin alabileceği kısa vadeli avans da bu limitin içinde mütalaa edilsin.

Sanıyorum, bu, Hükümetimizin öngördüğü reform sürecinin ilk aşamasıdır. Önümüzdeki yıllarda bunun da geleceğini, gönülden ümit ediyorum, bekliyorum ve Anavatan Partisi Grubu adına bütçemizin hayırlı olmasını diliyor; Yüce Heyetinizi saygıyla selamlıyorum. (ANAP ve DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Saracoğlu.

Şahsı adına, Sayın Musa Uzunkaya; buyurun.

Süreniz 5 dakikadır.

MUSA UZUNKAYA (Samsun) – Muhterem Başkan, değerli arkadaşlar; bütçe kanunu tasarısının 35 inci maddesi üzerinde şahsım adına söz almış bulunuyorum; hepinizi, saygı ve muhabbetle selamlıyorum.

Sayın Saracoğlu'nun az önce işaret buyurduğu, doğrudur. Yani, 4 katrilyonluk borçlanma, daha önce çok sorumsuz kullanıldığı ifade edilen bu borçlanma hakkı, yüzde 15 gibi bir oranla sınırlandırılmıştır. Ancak, tabiî, ortada da 4 katrilyonluk bir açık var. Bu, bir bütçedir; 4 katrilyonun, ilaveleriyle, korkunç faiz sarmalları sonucu, muhtemelen, faizlerle beraber belki 12 katrilyona ulaşacağı kabul edilen, korkunç bir borç ve faiz yüklü bir bütçedir.

Tabiî, neden, borçlanma miktarları, yani açıklar üzerine yüzde 15 gibi bir sınır getirilmiş; zaten, bu açıkların, bütçeye ek olarak getireceği büyük bir faiz yükü var. Keşke, içborçlanma ve dışborçlanmayı tercih etmek yerine; daha ziyade, tasarrufa yönelik, tutumluluğa yönelik ve hakikaten, kısa vadede ekonomiye dönüşüm sağlayacak yatırımlara yönelik hizmetleri bu bütçenin içerisine koyabilselerdi.

Önceki maddelerde de ifade edildiği gibi, bütçenin en ağırlık ifade eden maddesi, millî eğitim konusunda yapılan yatırımdır. Kaldı ki, o da, bir arkadaşımızın tenkit ettiği gibi, sadece ilköğretime dönüktür. Oysaki, millî eğitimin tek başına ilköğretimle -8 yıllık eğitimle- ifade edilmesi mümkün değildir ve bunda da, demin söylediğim gibi, o kadar ölçüsüz şekilde, kaynaklar, destekler, zoraki temin edilen yardımlar, katkı payları söz konusu edilmiştir ki -hatta, elimde şu anda belgeleri var- devletten harç alan, burs alan öğrencilerin burslarına, eğitime zorunlu katkı payı baskısı konulmuştur. 4 milyon lira alan öğrenci...

MİLLÎ EĞİTİM BAKANI HİKMET ULUĞBAY (Ankara) – Onları bana iletin!..

MUSA UZUNKAYA (Devamla) – Evet, ben, belge arz edebilirim... Zatıâlinize soru olarak da tevcih ettim Sayın Bakanım.

Muhtelif kurumlardan ve Yüksek Öğrenim Kurumundan kredi alan öğrencilerin kredilerinden tutunuz, okullara resim çekmek için giden fotoğrafçılara kadar -bu vatandaşlar, gelirlerine göre eğitime katkı payını bir taraftan öderlerken, öbür taraftan, okullarda çektikleri toplu resimlerden de, ikinci olarak- eğitime katkı payı adı altında destek sağlanmıştır.

Şimdi, ben, burada, esasen ona işaret etmek istemiyorum. Ekonominin temel kuralları var. Ekonomi, temelde, istihsaldir, üretimin artırılmasını gerektirir; adil bir bölüşümü, inkısamın adaletli olmasını ister ve tüketimde de, yani istihlakta da tasarruflu olmayı emreder.

Devlet, eğer, kısa vadede, topluma dönebilecek, üretime yatkın yatırımlara ağırlık verseydi, içborçlanmada bu kadar ağır bir yükün altına girmeyecek, 4 katrilyonluk bir açığı, bonolarla, tahvillerle telafi etme yoluna gitmeyecekti. Her ne kadar, Maliyeye, yüzde 15 gibi bir oranla sınırlandırılan borçlanma yetkisi veriliyorsa da, arz ettiğim gibi, bu bütçe, büyük oranda -yüzde 40'dan fazlası- açık ve faiz yükü olan bir bütçedir. Bu haliyle, bu bütçenin içborç sarmalının daha büyümesi, yıl sonunda, elbette ki, kaçınılmaz olacaktır.

Her halükârda, bütçenin hayırlı olmasını diliyor; hepinize saygılar sunuyorum. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Uzunkaya.

Madde üzerindeki müzakereler bitmiştir.

Sayın Bakan, aslında, ben, bir şey öğrenmek istiyorum: Bu, devlet tahvillerinin ve bonolarının ihalelerine, niye yalnız birkaç bankayı sokuyorsunuz da vatandaşı sokmuyorsunuz? Vatandaş da, parası varsa, gitsin, ihalelere katılsın. (RP sıralarından "Bravo" sesleri, alkışlar) Bankalar, vatandaşlardan düşük faizle parayı topluyorlar; ondan sonra, gidiyorlar, üç beş banka, yüksek faizle bono ve tahvil alıyorlar. Bunu öğrenmek istiyorum efendim.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANI HİKMET ULUĞBAY (Ankara) – Sayın Başkan, Hazinenin borçlanma ihalelerine, vatandaşlarımız da serbestçe girebilmektedir.

BAŞKAN – Ama, yalnız, bankalar... Maddede "banka" diyor.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANI HİKMET ULUĞBAY (Ankara) – Bunun için bir alt limit vardır; 250 milyon liranın üzerinde teklif veren her vatandaşımız da bu ihalelere katılabilir; bunun üzerinde bir engel yoktur. (RP sıralarından "tatbikatta, tatbikatta" sesleri)

Gidersiniz, ihaleye katılır, paranızı verirsiniz, alırsınız ve tatbikatını yapmış olursunuz. Biraz zahmet edeceksiniz...

BAŞKAN – Peki efendim; teşekkür ederim. O zaman, vatandaşlar da bu ihalelere girebiliyorsa; maksat, duysunlar; bazen ihaleler açılıyor, onlar da gitsin, girsinler.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

36 ncı maddeyi okutuyorum:

2974, 3836 ve 1211 Sayılı Kanun Hükümlerinin Uygulanması

MADDE 36. – a) 2974 sayılı Bazı Kamu Kurum ve Kuruluşları Borçlarının Tahkimi Hakkında Kanun ile 3836 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Birbirlerine Olan Borçlarının Tahkimi Hakkında Kanun hükümlerinin uygulanması sonucu Hazinece üstlenilerek tahkim olunan borçlar için 1998 yılında yapılacak faiz ve anapara ödemelerinin gerektirdiği tutarda alacaklı kuruluşlara özel tertip Devlet İç Borçlanma tahvili vermeye,

b) 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununun 61 inci maddesi gereğince yeniden değerleme farkından doğan borçlar karşılığında geçmiş yıllarda verilen Devlet İç Borçlanma senetleri ile bunların Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca açık piyasa işlemlerinde kullanılması sonucu senetlerin orijinal faizleri ile piyasa faizleri arasında oluşan menkul kıymet zararları karşılığında bankaya verilmiş olan Devlet İç Borçlanma senetlerinin 1998 yılında yapılacak faiz ödemelerinin gerektirdiği tutarda özel tertip Devlet İç Borçlanma Senedi vermeye,

c)Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair 21.4.1994 tarih ve 3985 sayılı Kanunun Geçici 9 uncu maddesi uyarınca Kısa Vadeli Avans hesabında biriken tutarların tasfiyesi amacıyla ihraç edilmiş olan Devlet İç Borçlanma Tahvillerinin 1998 yılında yapılacak faiz ödemelerinin gerektirdiği tutarda Özel Tertip Devlet İç Borçlanma Senedi vermeye,

d)Yukarıda sözü edilen faiz ödemelerini “Bütçeden Mahsup Edilecek Ödemeler Hesabı”ndan yaptırmaya, hesabın yılı içinde mahsup edilemeyen artıklarını ertesi yıla devretmeye veya bütçe ile ilgilendirmeksizin özel hesaplarda izlemeye,

Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan,

e) 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununun 61 inci maddesi gereğince yeniden değerleme farklarından doğan ve doğacak borçların 1998 yılında yapılacak ödemeleri için özel tertip Devlet İç Borçlanma Senedi ihraç etmeye ve bu tahvillerin vade, faiz ve sair şartlarını belirlemeye Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanın teklifi ile Başbakan,

Yetkilidir.

BAŞKAN – Madde üzerinde söz talebi?.. Yok.

Önerge yok.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

37 nci maddeyi okutuyorum:

Dış Borçlanma

MADDE 37. – a)Yabancı ülke, banka ve kurumlarla veya uluslararası kuruluşlarla yapılmış ve yapılacak anlaşmalara göre genel ve katma bütçeli kuruluşlara dış proje kredisi olarak imkânların;

1. Türk Lirası karşılıkları, dış borç kayıtları yapılarak Hazine Müsteşarlığınca, Maliye Bakanlığına bildirilir.

2. Döviz üzerinden yurt içinde ve yurt dışında mal, hizmet ve eğitim bedeli olarak yapılan dış proje kredisi kullanımları, ilgili kuruluşlar tarafından dış borç kaydı yapılmak üzere kullanımı takip eden 30 gün içerisinde Hazine Müsteşarlığına gönderilir. Dış borç kaydı yapılan tutarlar Hazine Müsteşarlığınca Maliye Bakanlığına bildirilir.

3. Malzeme ve hizmet bedelleri, taahhüt evrakı ve sözleşme tasarıları ise ilgili kuruluşlar tarafından ayrıca Maliye Bakanlığına bildirilir.

4. Söz konusu miktarları gerektiğinde ilgili kuruluşlara ait bütçelerde açılacak özel tertiplere;

– Ödenek kaydederek,

– Mevcut ödeneklerden aktarma yaparak,

Bütçeleştirmeye, bunlardan yılı içinde harcanmayan miktarları ertesi yıl bütçesine devren ödenek kaydetmeye Maliye Bakanı yetkilidir.

Daha önceki yıllarda benzer şekilde sağlanan imkânların Türk Lirası karşılıkları ile malzeme ve hizmet bedelleri için de yukarıdaki esaslara göre işlem yapılır.

5. Yukarıda belirtilen hükümlerin uygulanmasına ilişkin esas ve usuller Hazine Müsteşarlığı ve Maliye Bakanlığı tarafından müştereken tespit edilir.

b)Dış borçlanma imkânları ile satın alınacak malzeme ve hizmetlere ait taahhüt evrakı veya sözleşme tasarıları, Maliye Bakanlığınca vize edilmeden satın alma işlemi gerçekleştirilemez ve ilgili miktarların dış borç kayıtları yapılamaz. Maliye Bakanlığı gerektiğinde dış borçlanma ile ilgili bütçeleştirme işlemleri yapılmadan önce (ilgili miktarların ödenek, gider ve dış borç kayıtları daha sonra yapılmak üzere) taahhüt evrakı ve sözleşme tasarısını vize etmeye yetkilidir.

c) Dış devlet borçlarıyla ilgili kredi anlaşmalarının yürürlüğe girmesini sağlayacak kanunî düzenlemelerin tamamlanmasına kadar kredi anlaşmaları gereği peşin ödenmesi gereken komisyon, ücret, garanti ücreti ve benzerî giderler ile gerektiğinde faiz ödemelerini de “Bütçeden Mahsup Edilecek Ödemeler Hesabı”ndan yaptırmaya, hesabın yılı içinde mahsup edilemeyen artıklarını ertesi malî yıla devretmeye Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yetkilidir.

d) Konsolide dış devlet borçlarıyla ilgili kredi anlaşmalarında öngörülen bütün ödeme ve işlemler (dış proje kredileri çerçevesinde yapılacak ödemeler dahil) 1998 yılında her türlü vergi, resim ve harçtan müstesnadır.

e)Finansmanı Avrupa Birliği, yabancı devlet veya uluslararası kuruluşlarla yapılan anlaşmalara göre sağlanarak gerçekleştirilecek olan işler, anlaşma hükümlerinde özel ihale ve satınalma usullerinin öngörülmesi halinde, özel kanun, kararname veya anlaşma hükümlerine göre yürütülür.

BAŞKAN – Madde üzerinde, Refah Partisi Grubu adına, Ağrı Milletvekili Sayın Sıddık Altay. (RP sıralarından alkışlar)

Buyurun.

Süreniz 10 dakika efendim.

RP GRUBU ADINA MEHMET SIDDIK ALTAY (Ağrı) –Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısının dış borçlanmayla ilgili usul ve esasları belirleyen 37 nci maddesi üzerinde, Grubum adına söz almış bulunuyorum; Yüce Meclisi saygıyla selamlıyorum.

Sayın milletvekilleri, Türkiye, özellikle, 1990'lı yılların başından itibaren çok büyük dışborç yükünün altına girmiştir. 1990'dan itibaren, dışborcumuz dolar bazında periyodik olarak artmaktadır. 1990'da 49 milyar dolar olan dışborcumuz, 1996 sonunda 79 milyar dolara ulaşmıştır. Bugün itibariyle, Türkiye, dünyanın en fazla dışborcu bulunan ülkeleri arasında yer almaktadır.

Kamuya ait ve kamu garantili borçlarımız ise, 1970'li yıllardan itibaren, bugüne kadar sürekli artış göstermiştir. Bilindiği gibi, net akım, kullanımlar ile anapara geri ödemeleri arasındaki farkı ifade eder. 1994 yılına kadar ülkemizde net akım pozitif yönlü iken, bu tarihten itibaren, negatif olmuştur. Net akımın negatif olması, borç stokunu azalma yönünde etkiler; ancak, 1994 ve 1995 yıllarında anapara geri ödemeleri, borç kullanımlarının üzerinde gerçekleşmiş, net akım negatif olmuştur. Net akımın negatif olması borç stokunun azalmasını gerektirirken, tam tersi olmuş, dışborç stokunda artma meydana gelmiştir.

Sayın milletvekilleri, bir devlet niçin borç alır; temin ettiği kaynakları yatırıma dönüştürüp, ülkesini kalkındırmak için, değil mi... Fakat, görünen odur ki, Hükümetin böyle bir kaygısı yoktur. Borç alınan paralar nerelere harcanmaktadır; kimler bu kaynaklarla servetlerine servet katmaktadır? Bunların hepsi, cevap bekleyen sorulardır.

Ancak, kesin olan bir şey var ki, yapılan borçlanmalar maksadına uygun kullanılmamaktadır; bunun için derin ekonomi bilgisine sahip olmaya da gerek yok. Bakın, yıllardır, Dünya Bankası başta olmak üzere, pek çok uluslararası finans kuruluşlarından ülkemiz kredi almaktadır. Bu krediler nerelerde kullanılır, bu paralarla ne yapılır onun hesabını ilgililer versin; ancak, benim bildiğim bir şey var ki, o da, bu ülkenin fert başına millî gelirinden en az payı alan Doğu Anadolu Bölgesine şimdiye kadar bu dışborçlardan bir tek çivi dahi çakılmamış olmasıdır. (RP sıralarından "Bravo" sesleri, alkışlar) Eğer, borç, ülkeyi kalkındırmak için alınıyorsa, önce, en geri kalmış yörelerden başlanması gerekmez mi?

ASLAN POLAT (Erzurum) – Doğru.

MEHMET SIDDIK ALTAY(Devamla) – Önümüzdeki bütçeye bakıyoruz, dışborç ödemelerine yaklaşık 6 katrilyon ayrılmış. Yapılan bütçenin yüzde 40'ı dışborç ödemelerine ayrılmış; dikkatinizi çekerim, yüzde 40; yani, nerede ise, bütçenin yarısı dışborç ödemelerine ayrılmış. Fakat, geri ödemesi için bütçenin bu kadarına ayırdığımız borç paranın nerelere harcandığı, nerelerde kullanıldığı belli değil. Sonra, bu borcun ödemesi tüm millete fatura ediliyor; bu mudur sosyal adalet; bu mudur sosyal devlet anlayışı?!

Sayın milletvekilleri, Türkiye'nin ödemeler dengesi giderek bozulmaktadır. Hükümet, bırakın anapara ödemelerini, dışborç faizlerini bile ödemede zaafa düşmüştür. Ülkede lüks tüketim ve israf almış başını gitmektedir; Hükümet, yaptığı bu bütçeyle, bu müsrif politikalarla bunları daha da artırmaktadır. Yatırımlara ayrılan kaynaklar son derece düşüktür. Devletin ekonomik dengesi bozulmuştur. Kaynaklar, üretimdışı alanlara yönlendirilmiştir. Çoğu politik amaçlı harcama kalemlerine ağırlık verilmiştir. İşsizlik artmış, gelir dağılımı dargelirlinin, sabit ücretlinin aleyhine alabildiğine bozulmuştur. Halbuki, bütçesinin yüzde 40'ını dışborç ödemelerine ayıran bir ülkenin kaynaklarının daha akıllı, daha rasyonel, daha dengeli kullanılması gerekmez mi?! Şimdi, Hükümet, özelleştirmeden elde edilecek kaynakların büyük kısmının dışborç ödemelerinde kullanılmasını istiyor; böylece, bütçedeki delikleri kapatmayı hedefliyor. Halbuki, bu kaynakların, yatırımlara, yeni iş ve istihdam alanlarına kullanılması gerekmez miydi?

Değerli milletvekilleri, her geçen yıl daha da artan dışborç yükü, Türkiye'nin dışarıdaki imajını olumsuz etkilemektedir. İşte, son olarak, Avrupa Birliği konusunda gördüğümüz onur kırıcı muamele...

Bakın, bugün Hükümet, dışborçları ödeme konusunda büyük bir sıkıntıya düşmüştür; bunun sebeplerini, başımızı ellerimizin arasına alıp düşünmemiz gerekir. Bugün, Türkiye, tüm dünya nezdinde istikrarsız, insan hakları konusunda ciddî sorunları olan, demokrasiyi kurum ve kurallarıyla oturtamamış bir ülke konumundadır. Şunu açıkça belirtmek isterim ki, demokrasiyi tüm kurum ve kurallarıyla oturtamadığımız, insan hakları konusundaki sorunlarımızı çözemediğimiz, özgürlüklerin kullanılması konusundaki cimriliğimizden vazgeçmediğimiz sürece, dış dünyadaki itibarımızı koruyabilmemiz mümkün olmayacaktır. Ararejim görüntüsü veren uygulamalar olduğu, demokratik kurum ve kuralların değişik yöntemlerle susturulmaya çalışıldığı bir ortamda, ne dışborç sorunu biter ne Avrupa Birliğine üyeliğimiz ne de dış dünyada itibarımız olabilir.

Sayın milletvekilleri, dışborçların ödenmesiyle ilgili hangi düzenlemelere gidilirse gidilsin, bu sorunlar çözülmediği sürece, alınacak tedbirlerden, uzun, orta ve kısa vadede olumlu sonuçlar alınmasını beklemek mümkün değildir.

Değerli milletvekilleri, 55 inci Hükümet tarafından hazırlanarak, bugün Yüce Mecliste dokuz günden beri görüşülmekte olan 1998 malî yılı bütçesine baktığımızda, köylümüze, üreticimize, memurumuza, işçimize, dulumuza, yetimimize, fakirimize fukaramıza yeterli kaynakların ayrılmadığını görmekteyiz. Dar ve sabit gelirli bu kesimimiz, üzgün ve kırgındır. Tabiî ki, 55 inci Hükümetin, bu kesime bakış açısının bir nevi göstergesidir.

Tüm bu olumsuz şartlara rağmen, 55 inci Hükümet tarafından hazırlanmış olan bütçemizin, tüm halkımıza hayırlı olmasını diler, Yüce Heyetinizi saygıyla selamlarım. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Altay.

Madde üzerindeki müzakereler bitmiştir.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

Müteakip maddeyi okutuyorum:

Dış Borçların İkraz, Devir ve Garanti Edilmesi

MADDE 38. – a) Yabancı ülkeler, uluslararası kuruluşlar, yabancı bankalar ve yabancı ülkelerde yerleşik diğer finans kurumlarından her türlü amaçla ve uluslararası sermaye piyasasında kullanılan finansman araçları ile yapılacak borçlanmalarla ilgili temas ve müzakereleri yürütmeye ve bu borçlanmalarla ilgili işlemleri sonuçlandırmaya,

b) Yukarıdaki (a) fıkrasına göre sağlanan finansman imkânlarını, ekonominin çeşitli sektörlerinde gelişmeyi sağlamak amacıyla ve anlaşmalar hükümleri uyarınca kamu ve özel sektör kurumlarına ikraz, devir veya kullandırmaya ve bu kredilerden yapılması gereken geri ödemeleri aynı kuruluşlar için hesaben ikraz veya krediye dönüştürmeye,

c) Yukarıda belirtilen imkânların doğrudan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası veya Türkiye’de yerleşik kurumlar ile Türk Bankaları tarafından sağlanması halinde, bu kredileri kısmen veya tamamen devralmaya, devralınan bu kredileri kısmen veya tamamen kamu kurumlarına ikraz, devir veya kullandırmaya ve bu kredilerden yapılması gereken geri ödemeleri aynı kuruluşlar için hesaben ikraz veya krediye dönüştürmeye, Türkiye’de yerleşik bankaların döviz varlıkları üzerinden borçlanmaya,

d) 1. Yabancı ülkelerin kredi kuruluşları, uluslararası kurumlar veya, yabancı ülkelerde yerleşik banka ve kurumlar ile bu finansman işlemlerine katılan Türk Bankaları tarafından kamu kurumlarına (özel hukuk hükümlerine tabi olmakla beraber sermayelerinin %50’sinden fazlası kamuya ait olanlar dahil) ve yatırım bankalarına verilecek kredileri, borçlanacak kuruluşun Hazine garantili mevcut dış borçlarını geri ödeme performansı ve borç ödeme kabiliyeti ile sınırlı kalmak kaydıyla ve anlaşmalarındaki şartlarıyla garanti etmeye,

2. Dünya Bankası ve diğer uluslararası kuruluşların ihdas ettikleri garanti programları çerçevesinde,

aa) Kamu kuruluşları (özel hukuk hükümlerine tabi olmakla beraber sermayelerinin % 50’sinden fazlası kamuya ait olanlar) ve yatırım bankalarının borçlu sıfatıyla uluslararası piyasalardan temin edecekleri finansman imkânları için,

bb) Yap-İşlet-Devret ve Yap-İşlet modeli çerçevesinde gerçekleştirilecek projeler tahtında ilgili mevzuatta öngörülen Hazine garantileri ile sınırlı olmak ve şartları Hazine Müsteşarlığınca müzakere edilmek üzere,

Yukarıda anılan uluslararası kuruluşlar tarafından verilen garantiye karşı garanti vermeye,

3. Hazine garantörlüğünde sağlanacak dış borçlar için; garanti verilmeden önce kuruluşlar için performans değerlendirme kriterlerini, garantörlükten doğacak riskin teminat altına alınması usul ve esaslarını, garanti ücreti oranını, garanti verilme aşamasında garantörlük koşullarını ve bu borçlardan Hazine adına doğabilecek yükümlülüklerin geri ödeme koşullarını belirlemeye,

e) Ulusal banka ve kamu kuruluşlarınca yabancı ülkelere açılacak kredilerin geri ödenmesini garanti etmeye, yabancı ülkelerde doğrudan teminat mektubu vermeye, yetkili ulusal bankalar lehine garanti vermeye,

f) Türkiye Cumhuriyeti adına Hazine Müsteşarlığı tarafından yabancı ülkeler resmî kuruluşları veya uluslararası kuruluşlardan sağlanan kredilerin teknik yardım ve eğitim amaçları kapsamındaki bölümlerini anlaşma hükümlerine istinaden gerektiğinde özel ve özerk bütçeli kamu kuruluşları ile kamu kuruluşu sayılan kurumlara karşılıksız olarak kullandırmaya,

g)Avrupa Konseyi Sosyal Kalkınma Fonu tarafından Bosna-Hersek’de finanse edilecek projeler için bu fona üye diğer ülkelerle birlikte sağlanacak ortak bir garanti çerçevesinde garanti verilmesine,

h)Avrupa Birliği, yabancı ülkeler ve bu ülkelerin banka ve kredi kuruluşları ve uluslararası malî kuruluşlardan ülkemizde faaliyet gösteren Risk Sermayesi Yatırım Ortaklıklarına risk sermayesi şeklinde köprü krediler, koşullu krediler sağlamaya veya yukarıda belirtilen yabancı ülke ve kuruluşların adı geçen Yatırım Ortaklıklarına doğrudan veya aracı malî kuruluşlar vasıtasıyla risk sermayesi şeklinde katkı sağlamaya yönelik anlaşmalar yapmaya, sağlanan bu imkânların devredilmesine, kullandırılmasına ve geri ödenmesine,

Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yetkilidir.

i)Daha önceki yıllarda yapılan işlemler için de bu esaslar geçerlidir.

j) Yılı içerisinde Hazine garantisi verilebilecek dış finansman toplamı, 700 milyon Amerikan Doları, ticarî bankalardan borçlanmak suretiyle bu maddenin (b) fıkrası kapsamında devredilecek dış finansman tutarı da 200 milyon Amerikan Doları ile sınırlıdır. Bu tutarlar yıl içinde oluşacak zorunlu ihtiyaçlar gözönüne alınarak Bakanlar Kurulunca % 50’ye kadar artırılabilir.

Yap-İşlet, Yap-İşlet-Devret çerçevesinde gerçekleştirilecek projelere verilen Hazine garantileri ile Kalkınma ve Yatırım Bankalarının uluslararası kuruluşlardan ve piyasalardan Hazine garantisi altında sağlayacakları dış borçlanma tutarı yukarıda belirlenen sınırlamanın dışında bırakılmıştır.

BAŞKAN – Madde üzerinde, Refah Partisi Grubu adına, Erzincan Milletvekili Sayın Tevhit Karakaya; buyurun. (RP sıralarından alkışlar)

Süreniz 10 dakika; buyurun.

RP GRUBU ADINA TEVHİT KARAKAYA (Erzincan) – Sayın Başkanım, değerli arkadaşlarım; 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısının 38 inci maddesi üzerinde görüşlerimi aktarmak üzere, huzurlarınıza çıkmış bulunuyorum; bu vesileyle, siz değerli milletvekillerimize saygılarımı sunuyorum.

Bilindiği gibi, yıllardır, gerek iç gerekse dış borçlanma ülkemize hep sıkıntılar getirmiş, ülkemiz ekonomisini önemli darboğazlara itmiştir. Alınan borçlar, ağır faizler nedeniyle, altından kalkılamayacak boyutlara ulaşmıştır. Ülkemiz, bugün yine borçlanma nedeniyle büyük sıkıntılarla karşı karşıyadır.

Değerli milletvekilleri, halk arasında "borç yiğidin kamçısıdır" tarzında sözler yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Bu sözde, borcun, atıl ve pasif durumda bulunan insana bir şevk, gayret ve atılım vereceği dile getirilmektedir. Bu yönüyle bu söz birçok gerçeğe tabiî ki, işaret etmektedir.

Geleceğe dönük planı ve yatırım programı olmayan kişi ve kuruluşlar zaman zaman borçlanma korkusuyla önemli atılımlar gerçekleştirememişlerdir. Ne var ki, eldeki sermayeyi, yapılacak işin mahiyetini hesaba katmadan, düşüncesiz bir biçimde borçlanmaya gitmek, elbette borçlananı da perişan edecektir.

Her yeni yatırım, ancak, yeni malî kaynaklarla gerçekleştirilebilir. Görüştüğümüz 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısında, bakanlıklarımızın bütçedeki payları, yeni yatırımları üzerinde değerlendirmelerde bulunmaktayız. Önce, isterseniz, 1998 yılı konsolide bütçesine göz atalım:

Toplam bütçe giderleri, 14 katrilyon 789 trilyon lira. Bütçe gelirleri ise, 10 katrilyon 800 trilyon lira olarak öngörülmektedir. İşte, 4 katrilyon bir açık. Faiz giderleri tam 5 katrilyon 895 trilyon lira, yani, bütçenin yüzde 40'ı faize gidiyor, zaten yarısı da açık, geriye ne kalıyor ki.

Hükümet, yeni yatırımlarını, plan ve programlarını bu bütçeyle gerçekleştirecektir maalesef. Ne var ki, yıllardır, yanlış ekonomik politikalar nedeniyle, ülkemiz ekonomisi bir darboğazla karşı karşıyadır. Yatırımlar yeterince gerçekleştirilemediğinden, malî kaynaklar yetersiz olmakta, üretim gerçekleştirilememekte, vergiler açığı kapatılamamakta, ülke kaynaklarımız verimli bir şekilde kullanılamamakta, bu nedenle borçlanmaya gidilmektedir. Bu noktada, iç ve dış borçlanma, tabiî ki öne çıkmaktadır.

Değerli milletvekilleri, borç konusu, özellikle, Osmanlının son dönemlerinde gündemimize önemli bir ölçüde girmiştir. O dönemde Galata bankerleriyle Yahudilerden borçlar alınmış, devlet ekonomik açıdan önemli sıkıntılar yaşamıştır. Bugün yine burada dış borçlanmayı konuşuyoruz. Nedir bugünkü dışborcumuz; 87 milyar dolar; yani takriben 17,4 katrilyon lira. Ya içborcumuz; 30 milyar dolar; yani, takriben 6 katrilyon lira. O günlerden bugünlere gelen bir sözü burada sizlere hatırlatmak istiyorum: “Bugün borç alanlar yarın buyruk alırlar."

Değerli milletvekilleri, yeterli ders alınmadığı için tekerrür eden tarih, dün borç alanların bugün buyruk aldıklarını ibret verici bir tarzda kim bilir kaç kez daha hatırlatacaktır bizlere. Özellikle dışborç, ülkemizi ekonomik açıdan sıkıntıya soktuktan başka, ülkemiz üzerinde politik, siyasal, kültürel baskılara da neden olabilmektedir. Bir başka ifadeyle, gerek dış ve gerekse içpolitikamızı belirlemede, borç aldığımız devletlerin belirleyici rolleri inkâr edilemez. Zaman zaman "ne yapalım, onlardan borç aldık; istesek de istemesek de onların sözlerini, önerilerini de dikkate almak zorundayız" diyen ülke yöneticilerimizin bu acı ifadelerini duymuşuzdur.

Borçlunun boynu, borç aldığının karşısında çoğu zaman eğiktir. Bugüne kadar Avrupa'dan, Amerika'dan, diğer devletlerden, IMF'den, çeşitli kuruluşlardan borç talep ettik ve aldık. Bugün, yine, borç talep ediyoruz. Bu ülke veya kuruluşların, aldığımız borç nedeniyle, zaman zaman "teklif, öneri" adı altında baskı yapmadıklarını hangimiz söyleyebiliriz.

O halde, yapılacak iş, ülkemizin ekonomik düzeyini yükseltmektir. Yetenekli kadrolarla, sağlıklı ekonomik politikalarla, ülkemiz kaynaklarını en güzel ve en verimli bir biçimde değerlendirerek üretime geçirmek durumundayız, üretken bir millet olmak durumundayız. Milletimiz, kendisine öncülük edecek yöneticilere, bugün, her zamankinden daha bir hasret.

Şüphesiz, ekonomik meseleler yanında, kişilikli politikaların da büyük ehemmiyeti vardır. Kendi toplumuna güvenmeyen, halkından güç almayan bugünkü Hükümetin ise, kişilikli bir politika uyguladığını gösteren hiçbir; ama, hiçbir belirti yoktur. Öyle ki, bugünkü Hükümetin gerek içpolitikada tutarsız, baskıcı ve dayatmacı tavrı, gerekse dışpolitikada sağlıklı, tutarlı bir yol izleyememesi, dünya konjonktüründe çok önemli bir mevkide bulunan ülkemizi, âdeta, bütün komşularıyla kavgalı hale getirmiştir. Almanya'ya yaptığı geziden sonra "istediğimizi aldık" diyen Başbakan, Avrupa Birliğinden, maalesef, âdeta kovulmuştur. Amerika da, bugünkü Hükümeti ne derece ciddîye aldığını, Sayın Başbakanın ziyaretini 15 dakikaya sıkıştırarak göstermiştir. Patrikle 45 dakika konuşan Başkan Clinton, Sayın Yılmaz'a, ancak 15 dakika ayırabilmiştir.

Yine, geçtiğimiz günlerde, Amerika Birleşik Devletlerinde, Yahudi lobisinden, onların ifadeleriyle "seçkin devlet adamı" ödülü alan Başbakan, kendi halkına yabancı ve halkını rencide edici beyanlarını, ne yazık ki, hâlâ sürdürmektedir.

Hükümet, açlık sınırlarına dayanmış 25 milyon memleket evladının çığlıklarına, âdeta, kulaklarını tıkamış durumdadır; kendi beceriksizliğini, çeşitli bahaneler ve gerekçeler öne sürerek örtmek istemektedir. Komşu ülkeler ve tabiî diğer dünya ülkeleri, elbette, karşılarında, tutarlı, ciddî bir Türkiye görmek isterler; ne yazık ki, bugünkü Hükümet, bu konuda da başarısızlık içerisindedir.

"Altı ay zam yok" diyerek bu haberi gazete manşetlerine taşıyan Sayın Başbakanın, hemen sonra "sözlerim yanlış anlaşıldı" demesinin ciddiyetle bir ilgisi var mıdır?!.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Karakaya, süreniz bitti efendim.

TEVHİT KARAKAYA (Devamla) – 1 dakikanızı alabilir miyim?

BAŞKAN – Peki, rica ediyorum 1 dakikada bitirin.

TEVHİT KARAKAYA (Devamla) – Kendi halkının dinî hayatına ilişkin tercihlerinden rahatsız olduğunu yabancı ülkelere şikâyet ederek gösteren bir Başbakan, bu halkın başbakanı değil midir?

Bugün, gerek içborç gerekse dışborç, bir vakıa olarak önümüzdedir. Önemli olan, alınan borcu yerinde, akıllı, bilimsel ve ekonomik gerekçeler doğrultusunda kullanabilmektir; rant ekonomisinden reel ekonomiye geçişi hızlandırabilmektir; bunu, gerçekleştirebilmektir. Bunu, bu İktidar başarabilecek midir; hayır, çünkü, bu Hükümet, şaibeli kuruluşu, diyet borçlarını belli çevrelere peşkeşi, âdeta, kendisine ilke edinmiştir. Bu zihniyet var oldukça, ülkemizin ekonomisinin düze çıkması mümkün değildir değerli arkadaşlarım. Bugün, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde yarım kalan 425 yatırım veya fabrikanın...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Efendim, bitti... Rica ediyorum... Tamam artık.

Teşekkür ediyorum Sayın Karakaya, sağ olasınız.

TEVHİT KARAKAYA (Devamla) – Sayın Başkan, teşekkür ederim.

1998 malî yılı bütçesinin hayırlara vesile olmasını diliyorum. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Madde üzerindeki müzakereler bitmiştir.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

Müteakip maddeyi okutuyorum:

244 Sayılı Kanun Kapsamı Dışında Borçlanma

MADDE 39. – a) Yıllık programlarla belirlenen dış finansman ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla 31.5.1963 tarihli ve 244 sayılı Kanunun kapsamı dışında kalan kuruluşlarla kredi anlaşmaları yapmaya ve projelerin yapılabilirlik çalışmalarının dış finansman ihtiyaçlarını karşılamak üzere Dünya Bankası ile üzerinde anlaşılacak şartlarla (10 000 000) ABD Dolarına kadar olan borçlanmaların yapılmasına Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yetkilidir.

b)Bu gibi anlaşmalar ve savunma borçlanmalarına ilişkin kredi anlaşmaları bütçe kanunları hükümlerine dayanılarak yapılmış olup, Bakanlar Kurulunca uygun görülen diğer kredi anlaşmaları gibi Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe girer. Bu kararnameler 31.5.1963 tarih ve 244 sayılı Kanun ve 23.5.1928 tarih ve 1322 sayılı Kanun hükümlerine tabi değildir.

c) Türkiye Cumhuriyetinin bu madde ile “Dış Borçların İkraz, Devir ve Garanti Edilmesi” başlığını taşıyan maddeleri ve bu madde hükümlerine dayanarak, sırasıyla borçlu veya garantör sıfatı ile taraf olduğu kredi anlaşmalarından doğan borçlarının dünya sermaye piyasalarında mevcut muhtelif finansman araçları vasıtasıyla yönetimi amacıyla anlaşma yapmaya Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yetkilidir. Söz konusu anlaşmalar imzalandıkları tarihte yürürlüğe girer.

d)Daha önceki bütçe yıllarında aktedilmiş benzeri anlaşmalar hakkında da bu madde hükmü uygulanır.

BAŞKAN – Madde üzerinde söz isteyen? Yok.

Önerge yok.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.

40 ıncı maddeyi okutuyorum:

Borç Verme, Hibe ve Yardım Anlaşmaları

MADDE 40. – a) Avrupa Birliği, yabancı ülkeler, uluslararası kuruluşlar ve yabancı ülke kredi kuruluşlarından sağlanacak hibelerle ilgili temas, müzakere ve anlaşmaları yapmaya ve bu yolla sağlanan finansman imkânlarını kamu ve özel sektör kuruluşlarına kullandırmaya Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yetkilidir. Söz konusu anlaşmalar imzalandıkları tarihte yürürlüğe girer.

Bu kaynaklardan genel bütçeye dahil idareler ve diğer kamu kuruluşlarına sağlanan hibelerin kullanımlarına ilişkin işlemler damga vergisi, resim, harç ve diğer masraflardan muaftır.

b) Yabancı ülke ve kuruluşlara verilecek borçlarla ilgili anlaşmaları yapmaya ve anlaşmaların esas ve şartlarını belirlemeye verilen borçların ertelenmesine ve yeniden yapılandırılması işlemlerini yapmaya Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yetkilidir. Yabancı ülke ve kuruluşlara verilecek borçlar Hazine Müsteşarlığı bütçesine bu amaçla konulacak ödenekten karşılanır.

Söz konusu anlaşmalar Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe girer.

c) Türkiye Cumhuriyeti adına yabancı ülke ve kuruluşlara yapılacak hibe ve yardımlar ile ilgili görüşmelerde bulunmaya ve anlaşmalar imzalamaya, Cumhurbaşkanı ve Başbakanın yetkileri saklı kalmak kaydıyla, Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenecek kişi ve kuruluşlar yetkilidir. Yabancı ülkelere verilecek hibe ve yardım karşılıkları Maliye Bakanlığı bütçesine (Ekonomik, Kültürel, Eğitim ve Teknik İşbirliği Başkanlığı hariç) bu amaçla konulacak ödenekten karşılanır.

Söz konusu anlaşmalar Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe girer.

Anlaşmada belirtilen nakdî hibe ve yardımlar bütçeye gider kaydedilerek Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasında ilgili ülke adına döviz cinsinden açılacak hesaba aktarılabilir. Ödemeler, anlaşma hükümleri çerçevesinde ve Maliye Bakanlığınca belirlenecek esaslar dahilinde ilgili hesaptan yaptırılır.

d)Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş. tarafından yabancı ülkelere ve bu ülkelerdeki kuruluşlara açılacak iki yıl veya daha uzun vadeli mal ve/veya hizmet satış sözleşmeleri veya bu tür sözleşmelerle eş değer finansal kiralama işlemleri ile ilgili Resmî Destekli ihracat kredilerinin esaslarını ve finansal hükümlerini düzenlemeye Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yetkilidir.

BAŞKAN – Madde üzerinde, Refah Partisi Grubu adına, Bursa Milletvekili Altan Karapaşaoğlu. (RP sıralarından alkışlar)

Buyurun efendim.

Süreniz 10 dakika.

RP GRUBU ADINA MEHMET ALTAN KARAPAŞAOĞLU (Bursa) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri, 1998 yılı bütçesinin, borç verme, hibe alma, hibe verme ve yardım anlaşmalarını düzenleyen 40 ıncı maddesiyle ilgili olarak, Refah Partisi Grubu adına söz almış bulunuyorum.

Değerli milletvekilleri, maddenin (a) bendini, tekrar okumak suretiyle, dikkatinize arz etmek istiyorum. Maddenin (a) bendinde "Avrupa Birliği, yabancı ülkeler, uluslararası kuruluşlar ve yabancı ülke kredi kuruluşlarından sağlanacak hibelerle ilgili temas, müzakere ve anlaşmaları yapmaya ve bu yolla sağlanan finansman imkânlarını kamu ve özel sektör kuruluşlarına kullandırmaya Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yetkilidir" denilmektedir. Bu konuda, birtakım sakıncaları sıralamak istiyorum.

Değerli milletvekilleri, her hükümet döneminde, devletin kurum ve genel müdürlükleri başka başka bakanlıklara bağlanabilmekte ve hatta, koalisyonlarda, bu konuda pazarlıklar yapılmaktadır. Böyle bir hibenin kullandırılması, bir kişinin inisiyatifine bırakılmamalıdır. Zira, biliyorsunuz, yabancı ülkelerin yardım ve hibeleri, beraberinde, kendi çıkarlarını da ülkemize taşıyacaktır.

Bu bağlamda, bakınız, dünyaya en çok yardım dağıtan Amerika Birleşik Devletlerinin, bu konudaki tutum ve mantalitesi nedir: 1984 yılında, Amerika Birleşik Devletleri Kongresinde 1,5 dolar karşılığında, herkesin satın alabildiği "Dış Yardım Bedeli" başlıklı Kongre Araştırma Servisi raporunda şu tespitler bulunuyor: "Amerika Birleşik Devletlerinin İkinci Dünya Savaşından bu yana sürdürdüğü yardım politikasının başlıca amacı, öncelikle Amerika'nın güvenliğini sağlamak ve Amerikan değerlerinin hâkim kılınacağı bir dünya yaratmaktır."

Sayın milletvekilleri, bu sözü tekrar dikkatlerinize arz ediyorum: "...öncelikle Amerika'nın güvenliğini sağlamak ve Amerikan değerlerinin hâkim kılınacağı bir dünya yaratmaktır. Yardım politikamızın esası, müttefikleri kalkındırmaktan ziyade, onlara bizim güvenlik ve savunma çıkarlarımıza hizmet ettirmektir. Dış yardımın başka yararları da vardır. Dış pazarlarda Amerikan mallarını tanıtmak, Amerikan ekonomisini güçlendirmek ve bu ülkelerin, Amerika'nın ahlak ve insanî değerleriyle bütünleşmesini sağlamaktır."

Değerli arkadaşlar, bakınız, yardım yaptıkları ülkeler için "Amerika'nın ahlak ve insanî değerleriyle bütünleşmesini sağlamaktır" deniliyor.

"Ekonomik Yardım" başlığı altında ise, şu ibareler yer alıyor: "Gıda yardımı yapıldığı yıllarda, Amerika Birleşik Devletlerindeki işsizlik son aşamasındaydı. Gıda yardımına başlanmasından sonra, gelişmekte olan ülkelerde, Amerikan ürünlerine karşı yaratılan tat alışkanlığı, Amerikan ihraç mallarının daha çok pazarlar bulmasına yol açtı. Bir zamanlar yardım yaptığımız kalkınmakta olan ülkeler, şimdi, toplam ithalat mallarının yüzde 37'sini bizden satın almaya başladılar. Böylece, artan ihraç talebini karşılamak için çalışma saatleri artınca, işsizlik sorunu da ortadan kalktı."

Yine, aynı raporda deniliyor ki: "Amerikan askerî yardımıyla verilen askerî malzemelerin bize ekonomik açıdan önemli bir yükü yoktur; çünkü, bu malzemeler, halen depolarda bulunup, Amerikan Hükümetinin, zaten elden çıkarmak için yollar aradığı malzemelerdir." Yani, işe yaramayan askerî malzemelerdir.

İşte, bu tehlikelerin sezilmesi ve bunların kullanılmasındaki tedbirlerin dikkatlice alınması, ancak, çok sayıdaki düşüncenin, düşünenin süzgecinden geçerse yararlı olur. Bunun ifadesi de, Bakanlar Kuruludur.

Bakınız, 1997 yılı Bütçe Kanununda, bu madde, 35 inci madde olarak geçiyor ve orada, (b) bendinden sonra "söz konusu anlaşmalar, Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe girer" denilmek suretiyle, konu, yine, Bakanlar Kurulunun incelemesine tabi tutuluyor. Maddenin (b) bendinde ise "yabancı ülke ve kuruluşlara verilecek borçlarla ilgili anlaşmaları yapmaya ve anlaşmaların esas ve şartlarını belirlemeye, verilen borçların ertelenmesine ve yeniden yapılandırılması işlemlerini yapmaya, Hazine Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Bakan yetkilidir" ibaresi vardır. Bu ibarede de, yine, kredi ve bağış vermemiz sebebiyle -inşallah, ileride, kredi ve bağış verebilecek durumda olacağız- yukarıda sıraladığımız çıkarların, bu defa, lehimize olabilmesini sağlamak amacıyla, yetki ve sorumluluğun, bir bakana değil, Bakanlar Kuruluna bırakılması gerekir; ancak, uygulama işlemi, Hazineden sorumlu Bakana bırakılabilir.

Bu maddenin (a) bendinin sonuna ilave edilen vergi, resim ve harç muafiyetleriyle ilgili bir paragrafın görüşülmesi sırasında, bakınız, Maliye Bakanımız Sayın Temizel ne diyor: "Türkiye'nin, örneğin 1998 yılı içerisinde yapabileceği hibe miktarını belirlemek -Başbakan ve Cumhurbaşkanı hariç olmak üzere- Türkiye adına herhangi bir kişinin hibede bulunabilmesi için de, Bakanlar Kurulu kararına bağlamak; böylece, hibelerin, hem bir kaynakta gözükmesi hem de Bakanlar Kurulu kararıyla yurtdışı gezisine çıkanın istediği gibi hibe taahhüdünde bulunmaması, daha sonradan da, o hibe sözlerinin yerine getirilmemesi nedeniyle Türkiye'nin zor durumda bırakılmaması amaçlanmalıdır." Sayın Bakanın sözlerinden anlıyoruz ki, dış seyahatlerde bulunanlar, taahhütlerde bulunmuşlar; fakat, bu taahhütlerini yerine getirememişlerdir. Bu durum da, aleyhimize olmuştur. Sayın Temizel'in bu ifadeleri dahi, biraz eksiklik taşıyor; o da, Başbakan ve Cumhurbaşkanının bu konuda söz verebileceğine işaret etmesidir.

Bakınız, Amerika Birleşik Devletlerinin bize bedeli karşılığında yapacağı yardımlar konusunda bile, Başkan, kongreden izin almadan söz veremiyor. Kaldı ki, Sayın Temizel "bu konuda söz sahibi Parlamento değil, Bakanlar Kurulu olsun" diyor; fakat, bu konunun aslı ise, Parlamentodur, millettir. Dolayısıyla, bu madde zayıftır, eksiktir, tartışmaya açıktır ve Anayasamıza da aykırıdır.

Bakınız, Anayasamız ne diyor: Bağış ve yardımların alınacağı haller bellidir; bunlar, ağır ekonomik bunalımlar, tabiî afetler, savaş halleri gibi durumlardır. Anayasamızın 119 uncu maddesi ise, bu hallerde görevi Bakanlar Kuruluna vermiştir. İşte, bu noktadan da, bu madde, Anayasamızın ruhuna aykırı bulunmaktadır.

Hibeler, yardımlar, kamunun ortak malıdır, ortak çıkarlarıdır. Dolayısıyla, kamunun ortak temsilcisi olan Parlamentonun tayin ettiği yönetici ve sorumlu konumunda olan Hükümet yetkili olmalıdır.

Bu maddenin (c) ve (d) bendinde mutabakatımız vardır; (c) bendindeki ifadeler daha sağlıklıdır.

Değerli milletvekilleri, bu maddedeki her bent, sanki, koalisyonu oluşturan partiler arasında paylaşılıyormuş gibi bir hava taşıyor, böyle bir intiba veriyor. Neden diyeceksiniz; zira, bakınız, bu maddenin (c) bendinde, "Türkiye Cumhuriyeti adına yabancı ülke ve kuruluşlara yapılacak hibe ve yardımlar ile ilgili görüşmelerde bulunmaya ve anlaşmalar imzalamaya, Cumhurbaşkanı ve Başbakanın yetkileri saklı kalmak kaydıyla, Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenecek kişi ve kuruluşlar yetkilidir" denilmek suretiyle, konunun Bakanlar Kurulunda incelenmesi, Bakanlar Kurulunda karara bağlanması öngörülmüş bulunuyor.

Dolayısıyla, 40 ıncı madddenin (a) ve (b) bentleriyle ilgili görüşlerimizde, Bakanlar Kurulunun inisiyatifinin dahilinde bulunmasını teklif ediyor, bu konuda bir önerge verdiğimizi de belirterek saygılar sunuyorum. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Karapaşaoğlu.

Madde üzerindeki konuşmalar bitmiştir.

Bir önerge vardır; okutuyorum:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Görüşülmekte olan bütçe kanununun 40 ıncı maddesinin (a) ve (b) bendindeki "Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yetkilidir" ibaresinin yerine "Bakanlar Kurulu yetkilidir; ancak, bu maddenin yürütülmesinden ve takibinden, Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan sorumludur" ibaresinin ilave edilmesini arz ve teklif ederiz.

Mehmet Altan Karapaşaoğlu Ekrem Erdem İsmail Özgün

Bursa İstanbul Balıkesir

Hüseyin Yıldız Musa Okçu Mustafa Ünaldı

Mardin Batman Konya

Gerekçe:

Hibeler, yardımlar ve borç vermeler, genellikle, verenin birtakım çıkarları gözetilerek verilmektedir. Bu yardımları alan taraf ise, herhangi bir şartı ileri sürememektedir; ancak, alınan yardımların ve hibelerin amacına uygun olarak kullanılmasını denetlemek konumundadır. Bizim Anayasamızın 119 uncu maddesinde, ağır ekonomik koşulların oluştuğu zamanlarda yönetimin ne olacağı, konunun öneminden dolayı da, sorumluluğun hangi mercide olacağı açıkça ifade edilmiştir ve böyle bir uygulamanın ancak Bakanlar Kurulunun inisiyatifiyle tanzim edilebileceğini, gerek lafzen ve gerekse zımnen ifade etmektedir. Bundan dolayı, bu maddenin, Anayasanın ruhuna uygun hale getirilmesi, ancak sorumluluğun Bakanlar Kurulunda olmasıyla mümkündür.

Saygıyla arz ederiz.

BAŞKAN – Komisyon önergeye katılıyor mu?

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun)– Katılmıyoruz.

BAŞKAN – Hükümet?..

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Katılmıyoruz.

BAŞKAN – Komisyon ve Hükümet önergeye katılmıyor.

Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmemiştir.

Maddeyi oylamadan önce, maddenin (c) bendinde "söz konusu anlaşmalar Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe girer" dedikten sonra, yine "söz konusu anlaşmalar Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe girer" diye bir cümle mükerrer olmuş. Bunlardan birini kaldırıyoruz, değil mi Sayın Komisyon?

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun)– Doğrudur. Tertip hatası var Sayın Başkan, buyurduğunuz gibi yapalım.

BAŞKAN – Evet, peki. "Söz konusu anlaşmalar Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe girer" ifadesinin birincisini kaldırıyoruz.

Bu değişiklikle maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.

41 inci maddeyi okutuyorum:

İKİNCİ BÖLÜM

Hazine İşlemleri

Avans İşlemleri

MADDE 41. – Genel bütçe ödemelerini zamanında yapabilmek ve ödemelerin tahsilatın göstereceği mevsimlik dalgalanmalardan olumsuz yönde etkilenmesini önlemek, amacıyla 14.1.1970 tarih ve 1211 sayılı Kanunun 50 nci maddesi esaslarına göre Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından kısa vadeli avans almaya Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yetkilidir.

BAŞKAN – Madde üzerinde söz isteyen?.. Yok.

Önerge?.. Yok.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

42 nci maddeyi okutuyorum:

Çeşitli Saymanlıklardaki Değerlerin Hazineye Geçişi

MADDE 42. – Maliye Bakanı, bütün saymanlıkların çeşitli nedenlerle hazine hesapları dışında kalan mal varlıkları ve emanetler de dahil olmak üzere her çeşit paralarını Hazine hesaplarına kaydettirmeye, bu hesaplara tasarruf etmeye ve bu amaçla gerekli önlemleri almaya yetkilidir.

1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanununun tanımladığı bir saymanın yönetim ve sorumluluğunda olmayan kamu fonları hakkında da bu hüküm uygulanır.

BAŞKAN – Madde üzerinde söz isteyen?.. Yok.

Önerge?.. Yok.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

43 üncü maddeyi okutuyorum:

Geri Verilecek Paralar

MADDE 43. – 27.6.1963 tarihli ve 261 sayılı Kanun uyarınca, geri verilecek paraların kesin olarak veya avans suretiyle ödenmesinin şekil ve usulleri Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlıkla Maliye Bakanlığı tarafından müştereken tespit olunur.

Yapılacak inceleme sonunda fazla ödendiği tespit olunan veya zamanında mahsup olunmayan tutarlar 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre geri alınır.

BAŞKAN – Madde üzerinde söz isteyen?.. Yok.

Önerge?.. Yok.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

44 üncü maddeyi okutuyorum:

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Kamu İktisadî Teşebbüsleri

Kamu İktisadî Teşebbüslerinin Kârları

MADDE 44. – a) 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye tabi kuruluşların, 1997 yılı kârlarından Hazineye isabet eden tutarları;

1. 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede belirtilen kısıtlamalara tabi olmaksızın, Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanın teklifi üzerine bütçeye gelir kaydetmeye,

2. Kuruluşların ödenmemiş sermayelerine veya tahakkuk etmiş görev zararları alacaklarına mahsup edilmek üzere Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanın teklifi üzerine bütçeye gelir, ödenek ve gider kaydetmeye,

b) Birinci fıkra kapsamına giren kuruluşların 1996 ve önceki yıllara ait kâr paylarından Hazineye isabet eden tutarları Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanın talebi üzerine bütçenin gelir ve giderleri ile ilgilendirmeksizin kuruluşların görev zararları alacakları veya ödenmemiş sermayelerine mahsup etmeye ilişkin işlemleri yapmaya,

Maliye Bakanı yetkilidir.

BAŞKAN – Madde üzerinde söz isteyen?.. Yok.

Önerge yok.

Oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

Müteakip maddeyi okutuyorum:

Kamu Ortaklıkları ve İştiraklerinde Sermaye Değişiklikleri

MADDE 45. – a) Kamu ortaklıkları ve iştiraklerinin yeniden düzenlenmesi tedbirlerini uygulamak, sermaye artırımlarına katılma, kamu iktisadî teşebbüslerinin yatırım ve finansman programlarının gereklerini yerine getirmek ve 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümlerini uygulamak amacıyla;

1. Hazinece her türlü sermaye artırımlarına katılınması ve her türlü sermaye paylarının satın alınmasına,

2. Hazinenin ve Kamu İktisadî Teşebbüslerinin sermaye paylarını diğer kamu iktisadî teşebbüslerine, özelleştirme idaresine veya katma bütçeli idarelere devretmeye veya onlar tarafından devraldırmaya,

3. Kamu İktisadî Teşebbüsleri ve bağlı ortaklıklarının Hazineye veya çeşitli fonlara olan borçlarını yıllık yatırım ve finansman programlarına uygun olarak Hazineden olan alacaklarına veya ödenmemiş sermayelerine mahsup etmeye veya teşebbüslerin borçlarının ödenme zamanı ve şartlarını belirlemeye,

Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan,

4. Bu işlemlerin gerektirdiği tutarları, Hazine Müsteşarlığının teklifi üzerine, mahiyetine göre, bütçede açılacak özel tertiplere gelir ve ödenek kaydetmeye Maliye Bakanı,

Yetkilidir.

b) 1. Kamu İktisadî Teşebbüsleri ve bağlı ortaklıklarının 1997 yılı sonu itibariyle;

aa) Hazineye, fonlara, Sosyal Sigortalar Kurumuna olan vadesi geçmiş borçlarını, Hazineden ve fonlardan olan alacaklarına veya ödenmemiş sermayelerine mahsup etmeye,

bb) Türkiye İhracat Kredi Bankasına olan borçlarının ödeme zaman ve şartlarını tespite, gerektiğinde ödenmemiş sermayelerine mahsuben bu borçlarla, bankanın Sosyal Sigortalar Kurumuna olan borçlarının Hazine tarafından devralınarak mahsup ve tasfiyesini sağlamaya,

cc) Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.’nin geçmiş yıllar pancar alımlarını gerçekleştirmek amacıyla sağladığı finansman nedeniyle Çalışanların Tasarruflarını Teşvik Hesabına olan tahvil borçlarının gerektiğinde Hazine tarafından devralınarak görev zararı ve ödenmemiş sermayesine mahsup etmeye,

Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan,

2. Bu işlemleri, Hazine Müsteşarlığının teklifi üzerine, gelir ve gider hesapları ile ilgilendirilmeksizin mahiyetlerine göre ilgili Devlet hesaplarına kaydettirmeye Maliye Bakanı,

Yetkilidir.

c) İkinci fıkra uygulaması çerçevesinde işleme tabi tutulan Kamu İktisadî Teşebbüsleri ve bağlı ortaklıklarının Hazine devirli dış kredilerinin Türk Lirası karşılıkları ve bu fıkraya göre devralınabilecek borçların miktarı ile sınırlı kalmak kaydıyla Hazine tarafından Özel Tertip Devlet Tahvilleri ihraç edilebilir. Bu tahvillerin, vade, faiz ve sair şartları Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanın teklifi üzerine Başbakan tarafından belirlenir.

d) 233 sayılı Kamu İktisadî Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye tabi olup 1997 yılında 4 trilyon liranın üzerinde zarar eden Kamu İktisadî Teşebbüsleri ve bağlı ortaklıkları ve müesseselerinin 31.12.1997 tarihi itibariyle Hazineye olan vergi borçları (Katma Değer Vergisi) hariç ve bu borçlarına ilişkin gecikme zammı ve gecikme faizlerini Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Devlet Bakanının teklifi üzerine bütçenin gelir ve giderleri ile ilgilendirmeksizin kuruluşların sermaye, görev zararı ve diğer alacaklarına mahsup etmeye Maliye Bakanı yetkilidir.

BAŞKAN – Madde üzerinde, Refah Partisi Grubu adına, Nevşehir Milletvekili Sayın Mehmet Elkatmış; buyurun efendim. (RP sıralarından alkışlar)

Süreniz 10 dakika Sayın Elkatmış.

RP GRUBU ADINA MEHMET ELKATMIŞ (Nevşehir) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; bütçe kanunu tasarısının 45 inci maddesi üzerinde, Refah Partisinin görüşlerini açıklamak üzere, söz almış bulunuyorum. Hepinizi saygıyla selamlarım.

45 inci madde, genel hatları itibariyle, iki hususu hükme bağlamaktadır. Bunlardan bir tanesi, KİT'lerin sermaye artırımlarına katılmasına, sermaye paylarının satın alınmasına, Hazineye, fonlara, SSK'ya ve Türkiye İhracat Kredi Bankasına olan ödenmemiş borçların sermayelerine mahsubuna ve yine, KİT'lerin 4 trilyon liranın üzerindeki zararlarının 31.12.1997 tarihine kadar -Katma Değer Vergileri hariç olmak üzere- bu borçlarına ilişkin gecikme zammı ve faizlerinin, sermaye, görev zararı ve diğer alacaklarına mahsup etmeye ilişkin işlemlerde, Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu bakana yetki verilmektedir.

İkinci bir husus da, bütün bu işlemlerin, bütçede açılacak özel tertiplere gelir ve ödenek kaydetmeye, Maliye Bakanı yetkili kılınmaktadır.

Diğer bir fıkrasında ise, tahvil ihracını, dışborç bulmayı da Başbakanın iznine bağlamaktadır. Genel hatları itibariyle budur.

Değerli milletvekilleri, artan enflasyon karşısında ve özelleştirmedeki belirsizlik karşısında, yine, KİT'lerin işletmelerinin yenilenmemesi, ihtiyaçlarının zamanında yerine getirilmemesi karşısında, KİT'lerimizin büyük bir zarar içerisinde, sıkıntı içerisinde bulunduğu hepimizce malumdur.

Ben, iki dönemdir KİT Komisyonu üyesi olmaktayım ve bütün KİT denetimlerinde, gerek alt komisyon denetimlerinde ve gerekse üst komisyon denetimlerinde, KİT'ler -aşağı yukarı hepsi- sermayelerinin yetersizliğinden şikâyet ederler ve sermaye artırımı talebinde bulunduklarını, bunun formalitesinin çok uzun olduğunu ve dolayısıyla da, zamanında yerine getirilemediğini, sermaye artırımları zamanında yerine getirilse dahi, Hazinece, nakit ihtiyaçlarının, bu konuda, zamanında karşılanmadığını, bu nedenle de büyük bir finansman sıkıntısı içerisinde olduklarını söylerler ve çoğu kere de, KİT Komisyonu, bu konularda, Hükümete tavsiye kararında bulunur.

Tabiî, bu düzenlemeyle, bunlar, bir yerde, tespit edilmiş oluyor. Aslında, bu, geçmişten beri böyledir; ama, maalesef, biraz evvel de dediğim gibi, zamanında yerine getirilmediği için bu ihtiyaçlar veya zamanında yerine getirilse dahi nakit ödemelerinin olmaması karşısında, KİT'ler de, tabiî ki büyük zararlara uğramaktadır. Benim dileğim, bunun, kanun maddesi içerisinde kalmaması ve KiT'lerin bu ihtiyaçlarının zamanında yerine getirilmesi; çünkü, zamanında yerine getirilmediği takdirde, bu talepler, o zaman için hesap ediliyor, ama, zaman içerisinde bu eriyor ve onun çok üzerinde bir ihtiyaç doğuyor; dolayısıyla, bir yerde, sermaye artırımı da hiçbir işe yaramıyor.

Değerli milletvekilleri, yine bu maddede bir husus da düzenleniyor. Türkiye Şeker Fabrikaları Anonim Şirketine, Çalışanların Tasarruflarını Teşvik Fonunda biriken paralardan birkısım paranın ödendiği belirtiliyor. Tabiî ki, Türkiye Şeker Fabrikaları Anonim Şirketi, bu parayı, zamanında ödememiştir. Aslında, Çalışanların Tasarruflarını Teşvik Fonundaki paralar, büyük bir sıkıntı göstermektedir ve işçilerimiz, çalışanlarımız bu paraların kendilerine ödenmesini istemektedirler. Geçmiş yıllarda, bu -bir yıl evvel, hatta birbuçuk yıl evvel- 500 trilyona yaklaşmıştı. Zannedersem, şimdi, 1 katrilyon liraya baliğ olmuştur ve bu paraların da acilen ödenmesi lazım; ama, burada, "gerektiğinde" deniliyor. “Gerektiğinde" denilince, tabiî keyfe bırakılıyor. Halbuki, bu doğru değil. Bu işçilerin ve çalışanların hakkının bir an evvel ödenmesi gerekiyor. Bunun için de, bu "gerektiğinde" sözü kaldırılıp "ödenir" diye bir düzenleme yapılsaydı, daha gerçekçi olunurdu ve sadece, Türkiye Şeker Fabrikalarında biriken bu paraların değil, bütün KİT'lerdeki ve diğer bütün kurumlardaki bu alacakların tasfiye edilmesinde, çalışanların büyük menfaatı vardır. Bunu belirtmek istiyorum.

Yine bu maddenin (d) bendinde, 4 trilyonun üzerinde zarar eden KİT'lerin, 31.12.1997 tarihi itibariyle, Katma Değer Vergisi hariç olmak üzere, her türlü gecikme zamları ve faizlerinin sermayeye ve görev zararlarına mahsup edilmesini öngörüyor ki, burada bir eşitsizlik ve haksızlık doğuyor. Çünkü, bir KİT, çok küçük bir KİT olabilir; bunun zararı, mesela, 1 trilyon lira olabilir; ama, 1 trilyon lira, o KİT için büyük bir zarardır. Diğer bir KİT vardır ki, işlevi itibariyle çok büyüktür, onun da, mesela 10 trilyon lira, hatta, Devlet Demiryolları gibi KİT'lerin 60-70 trilyon liraya varan zararları olabilir; ama, küçük KİT'in zararıyla büyük KİT'in zararı arasında, bence bir fark yoktur. Burada, bir yerde zarar etmeyeni veya daha az zarar edeni cezalandırmak gibi bir durum hâsıl oluyor. Burada adaletsizlik vardır. Yapılacaksa, hepsinin borçlarının bu şekilde tasfiye edilmesi gerektiği kanaatindeyim.

Yine, sözün başında da belirttiğim gibi, KİT'lerin en büyük sıkıntısı finansman ihtiyacıdır. Bu hususta da, 54 üncü Hükümet bir düzenleme yapmıştı, havuz sistemini geliştirmişti. Bu havuz sisteminin KİT'lere çok büyük faydalar icra ettiğini görüyoruz; ama, ne hikmetse, 55 inci Hükümet, gelir gelmez havuz sistemini kaldırdı. Bunun da, tekrar konulmasında, şahsen, zaruret görüyorum; çünkü, faydaları görüldü.

Bu dileklerimle, bütçenin hayırlara vesile olmasını diliyor, saygılar sunuyorum. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Elkatmış.

Sayın milletvekilleri, madde üzerindeki müzakereler sona ermiştir.

Madde üzerinde önerge yok.

Maddeyi oylarınıza_

AHMET SEZAL ÖZBEK (Kırklareli) – Sayın Başkan, bir Divan Kâtibi eksik. Divanı tamamlayın, öyle oylamaya geçin.

BAŞKAN – Divan Üyesi arkadaşımız, benden 2 dakika izin aldı.

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun) – Sayın Başkan_

BAŞKAN – Buyurun efendim.

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun) – Sayın Başkan, tensip ederseniz, bir noktalama işareti düzeltmesi yapılması gerekiyor. Maddenin en son bendinde, parantez içinde yer alan "Katma Değer Vergisi" ibaresinden sonra gelen "hariç" kelimesinin de parantez içine alınarak, noktalama işaretinin düzeltilmesi gerekiyor.

Bilgi ve izinlerinize arz ederim efendim.

BAŞKAN – Peki efendim.

45 inci maddeyi, bu düzeltmeyle oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler_ Kabul etmeyenler_ Madde kabul edilmiştir.

Sayın milletvekilleri, bazı milletvekilleri tam karşıma geçmiş, yarım saatten beri telefonla konuşuyorlar. Bakın, isim zikretmiyorum; ama, çok kötü bozarım; yani, biraz saygı duyalım arkadaşlar, hem Genel Kurul salonuna hem de Başkana. Yani, insan biraz çekinir canım...

46 ncı maddeyi okutuyorum:

Hazine Kefaleti

MADDE 46. – a) Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş.’nin kredi, sigorta ve garanti faaliyetleri nedeni ile yüklendiği işlemlerden doğabilecek politik riskleri garanti etmeye ve bu risklerden doğabilecek zararları ödemeye,

b)Özelleştirme İdaresince, özelleştirme programı çerçevesinde yapılacak borçlanmalara 50 trilyon liraya kadar Hazine garantisi vermeye,

Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yetkilidir.

BAŞKAN – Madde üzerinde, şahsı adına, Sayın Esat Bütün; buyurun.

ESAT BÜTÜN (Kahramanmaraş) – Vazgeçtim Sayın Başkan.

BAŞKAN – Vazgeçtiniz.

Başka söz isteyen?.. Yok.

Madde üzerinde önerge yok.

Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.

47 nci maddeyi okutuyorum:

ÜÇÜNCÜ KISIM

Kamu Personeline İlişkin Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Özlük Hakları

Katsayılar, Yurt Dışı Aylıklar, Ücret, Sözleşme Ücreti,

Ek Tazminat Tavanları

MADDE 47. – a) 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 154 üncü maddesi uyarınca, aylık gösterge tablosunda yer alan rakamlar ile ek gösterge rakamlarının aylık tutarlara çevrilmesinde uygulanacak aylık katsayısı 1.1.1998-30.6.1998 döneminde (5 820), memuriyet taban aylığı göstergesine uygulanacak taban aylığı katsayısı 1.1.1998-30.6.1998 döneminde (36 500) olarak uygulanır.

b)Kurumların yurt dışı kuruluşlarına dahil kadrolarında görev alan Devlet memurlarının yurt dışı aylıkları, yeni kurlar ve yeni emsaller tespit edilinceye kadar, 27.4.1996 tarihli ve 96/8129 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile ek ve değişikliklerinde yer alan hükümlere göre ödenir.

c)399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 3 üncü maddesinin (c)bendi uyarınca çalıştırılan sözleşmeli personelin sözleşme ücret tavanı 1.1.1998-30.6.1998 döneminde (267 000 000)lira olarak uygulanır.

d)375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2.12.1993 tarih ve 3920 sayılı Kanunla değişik 28 inci maddesinin (B) fıkrası uyarınca ödenecek ek tazminatın tavanı (30 000 000) lira olarak uygulanır.

Aynı maddenin (A) fıkrası uyarınca ödenecek ek tazminatın aylık tutarı da erbaş ve erler için; 1.1.1998-30.6.1998 tarihleri arasındaki sürede (20 000 000) lirayı, 1.7.1998 tarihinden itibaren ise (24 000 000) lirayı geçemez.

e)İçişleri Bakanlığınca tespit edilecek asgarî ve azamî sınırlar dahilinde belediye başkanlarının aylık ödemeleri, belediye meclislerince kararlaştırılır.

BAŞKAN – Madde üzerinde, Cumhuriyet Halk Partisi Grubu adına, Sayın Nihat Matkap; buyurun efendim. (CHP sıralarından alkışlar)

Süreniz 10 dakikadır Sayın Matkap.

CHP GRUBU ADINA NİHAT MATKAP (Hatay) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 1998 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısının kamu personeline ilişkin "Katsayılar, Yurt Dışı Aylıklar, Ücret, Sözleşme Ücreti, Ek Tazminat Tavanları" kısmını teşkil eden 47 nci maddesi üzerinde, Cumhuriyet Halk Partisi Grubunun görüşlerini arz etmek üzere söz almış bulunmaktayım. Sözlerime başlarken, sizleri saygıyla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, görüşmekte olduğumuz maddeyle, 657 sayılı Yasanın 154 üncü maddesi uyarınca aylık gösterge tablosunda yer alan rakamlar ile ekgösterge rakamlarının aylık tutarlara çevrilmesinde uygulanacak aylık katsayının önümüzdeki ocak-haziran döneminde 5 820, memuriyet taban aylığı göstergesine uygulanacak taban aylığı katsayısının önümüzdeki ocak-haziran döneminde 36 500 olarak uygulanması öngörülmektedir. Bu katsayıların uygulanması, Ocak 1998'den itibaren memur ve emekli maaşlarına yüzde 30'luk bir artışı ifade etmektedir. 1997 yılında hayat pahalılığı oranının yüzde 100'lerde seyrettiğini göz önünde tutarsak, bu artış oranının, iktidarda olsun muhalefette olsun, hiçbir milletvekili arkadaşımın içine sinmediğine inanıyorum.

Memur ve emekliler, yüzde 30'luk artışı yetersiz buldukları için, günlerdir toplantılar yapıyorlar, gösteri yürüyüşleri yapıyorlar ve bundan da tatmin olmayarak tepkilerini değişik platformlarda ifade ediyorlar. Bu husus, Plan ve Bütçe Komisyonu görüşmelerinde de sıkça dile getirildi; ama, ne yazık ki, Hükümet, kendi hedef ve programı doğrultusunda bir türlü çare üretemedi ve bu konuya münhasır verilmiş bütün önergeler reddedildi.

Değerli milletvekilleri, muhalefet partileri, bugün de, bu artış oranlarını yukarı çekmeyi öngören değişiklik önergelerini Başkanlığa sundular. Bizim önergeyle ilgili bilgi vermeden önce, Refah Partili arkadaşlarımızın biraz önce verdiği önergenin, hem teknik hem sosyal olarak birçok yanlışlık içerdiğini de ifade etmek isterim. Çünkü, Refah Partisi, bu artışa karşılık bulabilmek için, yapılacak kesintilerle ilgili bazı ödenekleri hariç tutmuştu. Bakınız, bu karşılıklar, kendi temel anlayışlarına da çok aykırı; ancak, arkadaşlarım, sanıyorum bunu yeterince incelemediler, böyle oy verdiler; bizim karşı çıkmamızın nedeni de o idi.

Bakınız, sizin verdiğiniz önergede, bu artışlara karşılık ararken, bazı ödeneklerden hiç kesinti yapılmaması öngörülmüş; örneğin, içborç faizi ödeneğinden hiçbir kesinti yapılmaması öngörülüyor. Kaldı ki, öbür tarafta, eğitim ödeneklerinden, sağlık ödeneklerinden kesinti yapılması içinize siniyor da, "içborç faizinden kesinti yapılmasın" diye bir önerge veriyorsunuz.

Değerli arkadaşlarım, biz, o nedenle önergenize katılmadık.

BAŞKAN – Sayın Matkap, siz kendi fikirlerinizi söyleyin.

NİHAT MATKAP (Devamla) – Bunun iyice anlaşılması için bunları söylüyorum Sayın Başkan.

Değerli arkadaşlarım, Cumhuriyet Halk Partisi Grubu olarak biz de bir önerge verdik. Önergemizde, düşük maaşlı memurlara yüzde 60, yüksek maaşlı memurlara yüzde 20 artış, ortalama olarak da yüzde 50'lik bir artış öngörülüyor. Bu önergemiz biraz sonra okunup oylanacak. Sayın Bakan, haklı olarak, bütçenin iç dengelerini korumak için önergemize katılmayacak, Hükümeti destekleyen partiler de, aynı mantıkla, büyük olasılıkla bu önergeye katılmayabileceklerdir.

Değerli milletvekilleri, ancak, dikkatinizi bir noktaya çekmek istiyorum. Bakınız, geçen yıl bugünlerde, 1997 Malî Yılı Bütçe Kanunu Tasarısını müzakere ederken -tarih 17 Aralıktı- memur maaşlarında artışı düzenleyen madde üzerinde, o günün muhalefet, bugünün iktidar partileri, 1997 Ocak ayında yapılması öngörülen yüzde 30'luk artış oranını yetersiz bulmuş ve bu oranı yukarı çekmeyi öngören önergeler vermişti; o günün iktidar, bugünün muhalefet partileri de, önergelerin reddedilmesi için yoğun çaba harcamıştı. Demokratik Sol Parti Grubu adına, önergeyi, bugünün Maliye Bakanı Sayın Temizel hazırlamıştı ve önergenin altına çok haklı bir gerekçe yazmıştı; grup adına da, Antalya Milletvekili Sayın Metin Şahin, yaptığı konuşmada, kamu çalışanlarının ve emeklilerin yaşam güçlüklerini, zorluklarını hararetli bir biçimde anlatmıştı. Aynı şekilde, ANAP Grubu adına, benzer mahiyetteki önergeyi bugünün Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı Sayın Biltekin Özdemir vermişti; Sayın Özdemir de, yine o gün, öngörülen yüzde 30'luk artışın yüzde 50'ye çıkarılmasını istemiş ve yüzde 30'luk artışın hakla ve adaletle bağdaşmadığını içeren hararetli bir konuşma yapmıştı.

Bugüne bakıyoruz; Refahyol gitmiş, Anasol gelmiş; bugünkü görüşmelerde, geçen yıl Anasol'un koyduğu tavrı Refahyol sergilemekte, geçen yıl Refahyol'un koyduğu tavrı da bugün Anasol sergilemektedir. Kim doğru, kim yanlış yapıyor, onu bir kenara bırakıyorum; ancak, bir doğruyu söyleyeyim: Geride bıraktığımız iki yıl içerisinde kamu çalışanlarının toplusözleşmeli sendika yasasını çıkarabilmiş olsaydık, bugün bu sıkıntıyı yaşamayacaktık; bu madde önümüze, kamu çalışanları yetkili konfederasyonu ile Hükümet arasında uzlaşma sağlanmış biçimiyle gelecekti; ancak, 1998 malî yılı konsolide bütçe ödenekleri içerisinde sağlık hizmetlerine yalnızca yüzde 2,6 pay ayrılırken, borç faizlerine de yüzde 39,9 pay ayrılıyorsa, bu çarpık bütçe yapısıyla memur ve emeklilerle uzlaşmanın da çok büyük güçlükleri vardır.

Değerli milletvekilleri, bu sıraladığım sorunları kökten çözmenin “olmazsa olmaz” koşulu, ülkemizi bu hazin tabloya sürükleyen ekonomik ve sosyal sistem anlayışını sorgulamak ve bu hazin tabloyu tersine çevirmektir. Bunun merkez sağ ekonomik ve sosyal politikalarıyla gerçekleşemeyeceği iyice görüldü; adil düzen ekonomik politikalarıyla da gerçekleşmeyeceği anlaşıldı. Yegâne çözüm, sosyal demokrat ekonomik ve sosyal politikaların bir an önce devreye girmesidir, Cumhuriyet Halk Partisinin, ülkeyi yönetme yetkisini almasıdır.

Bu umut ve düşüncelerle 1998 malî yılı bütçesinin hayırlı olmasını diliyor, hepinize saygılar sunuyorum. (CHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Matkap.

Refah Partisi Grubu adına, Hatay Milletvekili Sayın Metin Kalkan; buyurun efendim. (RP sıralarından alkışlar)

Süreniz 10 dakika Sayın Kalkan.

RP GRUBU ADINA SÜLEYMAN METİN KALKAN (Hatay) – Sayın Başkan, değerli Meclis üyeleri; şu anda tüm Türkiye, bu Meclisin memurlarına vereceği, kışı onlara zor mu kolay mı geçirteceği hakkında kararını, çoluk çocuklarıyla ve büyük bir merakla beklemektedirler.

1998 yılı bütçesinde memur için yüzde 30 zam öngörülmüş. Memur, geçen yıl aldığı ücretin, aynı yıl sahip olduğu satınalma gücünden daha az bir ücrete mahkûm oluyor bu rakamla; yani, bir geriye gidiş söz konusu. Enflasyonun, tüm tüketici fiyat ortalaması olarak yüzde 100'ü, insanımızın zarurî ihtiyaç maddeleri açısından, mutfak girdileri açısından yüzde 150'yi bulduğu bir ortamda, siz ona yüzde 30'u reva görürseniz, bu, çok büyük bir haksızlık olur, onun parasını eksiltmek olur, çocuğunun istikbalinden çalmak olur, Başbakanın ifade ettiği gibi, kışı çok zor geçirtmek olur. Enflasyonu, hem alabildiğine, yüzde 100 artıracaksınız, zarurî ihtiyaç maddelerinde yüzde 150 zam yapacaksınız -ki, bu, yüzde 83'ten yüzde 100'e çıkmış, yüzde 150'ye doğru çıkmış- gelecek yılın enflasyonunu da yüzde 50 olarak şu anda tasarlayacaksınız ve "al sana yüzde 30" diyeceksiniz; bununla da, memura zam yaptığınızı söyleyeceksiniz!.. Bu taksimi kurt yapmaz, kuzulara şah olsa! (RP sıralarından "Bravo" sesleri, alkışlar)

Geçen yılın satınalma gücünden de mahrum edilmiş, başka hiçbir geliri olmayan kitleye karşı, kışı zehir etme operasyonundan vazgeçilmelidir, hem de hemen bu gece, bu vakitte. Milleti zorlamaya gerek yok. Bu katsayı oranlarını bu gece artıralım. Faize ayırdığımız büyük payı, diğer lüks harcamaları kısalım; hatta gerekiyorsa, şu Meclis koltuklarını da almaktan vazgeçelim ve en azından yüzde 50 zammı memurumuzdan esirgemeyelim. Daha önceki hayat standardını yakalatmazsa da, yüzde 50 zam, belki zararının bir kısmını telafi eder; memurları, emeklileri biraz rahat ettirelim; sistemli bir şekilde, planlı olarak eksilttiğimizi biraz tamamlayalım; rantı, rantçıyı daha fazla beslemeyelim.

Hükümetin ve Maliye Bakanının, her konuşmada "memura ve işçiye, emekliye, Bağ-Kur’luya enflasyonun üzerinde ücret vereceğiz" sözüne ne oldu?! Bunun ifadesi yüzde 30 mu?! Memura verilmesi gereken zam, geçen yıl oranındaki ücret enflasyonu artırmaz. Kaldı ki, bu kesime verilen para piyasaya iner, esnafa ve çiftçiye iner; faize ve rantçıya verilen para ise, hiçbir yere gitmez, sadece faizcinin hesap defterindeki hesapların rakamlarını artırır, halkın memnuniyetini artırmaz.

Devleti yürüten memurdur; onu sıkıntıya sokmazsak, o, gece üşümeden yatarsa, sabah kahvaltı edebilecek orta bir imkân bulabilirse, mesaisini devlete daha nafi kılar; parayı yatırıma o dönüştürüyor, bunun karşılığını fazlasıyla verir; zararlı değil, kârlı çıkar ülke.

5,9 katrilyon lirayı faize ayırmışız, devletin tüm memuruna, emeklisine 3,5 katrilyon lira ayırmışız. Sadece faizden yüzde 8, yüzde 9 kesip, yani, yarım katrilyoncuk ayırırsak, memura yüzde 50 zam vermek mümkün. Yüzde 80'lerdeki faizi yüzde 140'a çıkarmışız, bunu, 10 puan daha azaltıp, yüzde 130'lara indirirsek, memura yüzde 50 zam verme imkânı doğacak. Faizci de buna fazla kızmaz. Öyleyse, tüm memur ve emeklileri kızdırmayalım. Bakın, hepsi, yollara, salonlara sığmaz oldu; toplum huzuru zorlanır oldu.

1996 yılında, memur ve emeklisiyle, sosyal güvenlik harcamalarına yüzde 33 verilirken, 1997 Refahyol Hükümetinde bu rakam yüzde 38'e çıkmış; 1998 yılında bunu tekrar yüzde 33'e düşürmekse, elbette tesadüf değil. Bu, halkın geçim sıkıntısına karşı bir duyarsızlıktır. Aynı dönemlerde, 1996'da bütçenin yüzde 38'i faize verilmiş, 1997'de bu oran, faizin aleyhine, yüzde 29'a düşmüş; ama, şimdi bakıyoruz ki, faiz, 1998 bütçesinde bütçenin yüzde 40'ına çıkmış; memur ve emeklisine verilen ise, ne tesadüf, yüzde 29'a düşürülmüştür. Yani, 1997'de tüm personelin sosyal güvenlik harcamaları, memur ve emeklisine verilen para, faize verilen paradan 600 trilyon lira fazla iken, 1998'de bu defa faize ödenen para, tüm personelin sosyal güvenlik harcamaları, memur ve emeklisine ödenen paradan 2 katrilyon lira fazla olmuştur.

Memura verilecek para enflasyonu artırmaz; onun eksilen parasını vermek zam getirmez. Nüfusun binde 1'ini oluşturmayan kesime cömert transferler yapıp, nüfusun yarısını ilgilendiren değerlendirmede alabildiğine cimri davranmak, ancak bir daha halkın karşısına çıkmamayı düşünmekle mümkündür.

Bu bütçeyle daha da net ortaya çıkan çok haksız bir husus da, en düşük maaş alan memur ile en fazla alan memur arasında tam 36 kat fark oluşmuştur; bu olur mu?! Bu çarpıklığın derhal düzeltilmesi lazımdır; en az alanın zam oranının acilen artırılması lazımdır.

Önümüzdeki yıl enflasyonun azalacağına dair hiçbir tedbir alınmadığı gibi, bilakis artırıcı düzenlemeler var. Yeni süper vergiler ve durmayan KİT zamları getirilirken "gelecek yıl enflasyonunu yüzde 50'de tutacağız, öyleyse memura yüzde 30 vermeliyiz" demek, sabit ve dargelirliyi kandırmak demektir.

BAŞKAN – 1 dakikanız var Sayın Kalkan.

SÜLEYMAN METİN KALKAN (Devamla) – Bu durumda, Hükümet, enflasyon yoluyla, maaş gelirliden para transfer edip, başka yerlere aktarmış oluyor. Yetkililer "enflasyonun üzerinde artış yapacağız" beyanatlarını unutmamalıdırlar. Unuttularsa, bu sözü bu gece hatırlayalım; halk kışı biraz ılık geçirsin, rantiyeci yüzde 7-8 daha az alırsa, ölmez; memur ve emekli, bu geçim şartlarında bu rakamlarla kalırsa, ölür.

Refahyol döneminde, memura, enflasyonun çok üzerinde bir ücret artışı verilince, enflasyon daha artmadı, bilakis azaldı. Anasol-D Hükümeti, memura, enflasyonun altında artış verdiği halde, enflasyon çok daha fazla artıyor; çünkü, esas enflasyon artırıcı, faizdir. Evet, ranta vermek, enflasyonu artırır; halka vermek, enflasyonu azaltır.

Nüfusumuzun yüzde 50'sini oluşturan kitleye 5,9 katrilyonluk faiz pastasından sadece yarım katrilyoncuk bir ince dilimi aktarırsak...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN – Sayın Kalkan, süreniz bitti efendim.

SÜLEYMAN METİN KALKAN (Devamla) – Son cümlem Sayın Başkan.

BAŞKAN – Rica ediyorum... Bakın, sabahtan beri, her maddede konuşuyorsunuz; ama, bize de günah canım!

SÜLEYMAN METİN KALKAN (Devamla) – Memura da günah.

BAŞKAN – Ama, olmaz ki!.. Her maddede çıkıp konuşuyorsunuz; ondan sonra da süre istiyorsunuz.

SÜLEYMAN METİN KALKAN (Devamla) – Bunu uygun görmezseniz, çok net bir şekilde, onbinde 1 bile tutmayan rantiyecileri düşündüğünüz kadar, bu ülkenin yarısını tutan kitleyi düşünmediğinizi ilan etmiş olursunuz ve ayıp etmiş olursunuz.

Yüce Meclisi saygıyla selamlıyorum. (RP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Kalkan.

Doğru Yol Partisi Grubu adına, Ankara Milletvekili Sayın Saffet Arıkan Bedük; buyurun efendim. (DYP sıralarından alkışlar)

Süreniz 10 dakika.

DYP GRUBU ADINA SAFFET ARIKAN BEDÜK (Ankara) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; bu akşam, 1998 malî yılı bütçesinin fevkalade önemli bir maddesini görüşüyoruz. Maliye Bakanlığımızın hazırladığı bütçe kanunu tasarısının özellikle 47 nci maddesinin (a) fıkrasındaki bu konu, Türkiye'de çok önemli bir nüfusu içerisine alan memurlarımızı, emeklilerimizi, dul ve yetimlerimizi ilgilendirmektedir.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; sözlerimin başında, Doğru Yol Partisi Grubu adına, hepinizi sevgiyle ve saygıyla selamlıyorum. (DYP sıralarından alkışlar)

Devletin ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmasını sağlayan, kamu hizmetini yapan en önemli kesim, memurlardır. Biz, memurlardan, devamlı olarak görev istiyoruz; memurlardan, ülkenin ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmasını istiyoruz; memurlardan, cumhuriyetin temel nitelikleri olan demokratik, laik ve sosyal hukuk devleti anlayışının gerçekleştirilmesini istiyoruz; her türlü görevi veriyoruz; ama, görevlerinin karşılığı olan ücreti, günün şartlarına uygun olarak vermiyoruz; bu, fevkalade yanlış ve gayrî adil bir tutumdur.

Bu sebepledir ki, konuyu özellikle siyasetüstü tutup, bütün siyasal partilerin müştereken meseleye çare bulucu ve bir önerge üzerinde anlaşma sağlayıcı bir tutum izlemesi gerektiğini ve sabahtan beri de bu konuyla ilgili olarak arkadaşlarımızla görüştüğümüzü, bilhassa sizlere açıklamak istiyorum.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; milyonlarca memuru, emekli, dul ve yetimi yakından ilgilendiren bu maddeyle ilgili vermiş olduğumuz önerge üzerinde de, ayrıca, sizlere açıklama yapmak istiyorum: Memur, devletin aynasıdır. Vatandaş, devleti memurda görür, onda tanır, onda yorumlar, onu orada görür. Eğer memur açsa, eğer memurun üzerindeki kıyafeti düzgün değilse, eğer memur yanlış yollara sapıyorsa, devleti de ona göre yorumlar, ona göre değerlendirir.

Devlet, her türlü hizmetini memurlarımızla yürütür. Güler yüzlü memurlarımız, devletimizin de gülen yüzüdür. Kamu hizmetlerinin sağlıklı yürümesi için, dertleri çözümlenmiş, devletine hizmetten başka bir şey düşünmeyen, hiçbir kaygısı olmayan devlet memuru gereklidir. Memurlarımızın, emekli, dul ve yetimlerimizin, bu enflasyon karşısında boğulma noktasına geldiğini hepimiz üzülerek görmekteyiz.

55 inci Hükümet, bir taraftan enflasyonu ve fiyat artışlarını -özellikle akaryakıttan başlamak suretiyle- yüzde 95, hatta yüzde 100'lerin üzerine taşırken, bugün memurun mutfağına giren en önemli gıda maddeleri, yüzde 100'ün üzerinde bir fiyat artışıyla alınırken ve enflasyonun altında inim inim inlerlerken, yüzde 30 nispetinde bir ücret artışını, doğrusu, ne vicdanımıza ne de adil duygularımıza uygun görmüyor ve yakıştıramıyoruz. (DYP sıralarından alkışlar)

Hükümet, memura 1998'in ilk yarısı için yüzde 30 oranında zam yapacağını açıklamıştır. Öngörülen bu zam oranı, son altı ayda iyice fakirleşen memura, emekli, dul ve yetime, işçi emeklisine haksızlıktır. Bu haksızlık, büyük çoğunluğu cumhuriyetten, demokrasiden yana olan, içleri ülke sevgisiyle dopdolu olan memurumuzu anarşiye itmektedir, sokaklara dökmektedir, çözümü başka yollarda aramaya teşvik etmektedir.

Meclis kürsüsü, sadece sorunların dile getirildiği bir yer değildir; Meclis kürsüsü, sorunların çözümlendiği yerdir. Böyle olunca da, halk, Meclisini, buraya gönderdiği vekilini bağrına basar; aksi takdirde, Meclisinden, vekilinden, devletinden soğur; biraz önce belirttiğim gibi, çözümü başka yerlerde arar; bundan da, en fazla, hem devlet hem millet olarak biz üzüntü duyarız.

Televizyonlardan ibretle ve üzüntüyle izlediğimiz memur eylemleri, tamamı devlet memuru olan polisimizi ve diğer kamu çalışanlarını karşı karşıya getiren, hoş olmayan görüntülerle doludur. Bütün bunlar, ülkemiz ve devletimiz açısından son derece düşündürücüdür.

Sürekli nasıl geçineceğini düşünen, ailesinin zorunlu ihtiyaçlarını karşılayamamanın üzüntüsünü yaşayan, toplumda saygınlığını yitiren memurlarımızın sorunlarını biraz olsun gidermeyi amaçlayan önergemizi, özellikle siyasetüstü düşünerek desteklemenizi, bilhassa rica ediyorum.

Değerli milletvekilleri, gelin meseleye sıcak yaklaşalım; gelin Türkiye Büyük Millet Meclisi olarak, özellikle Doğru Yol Partisinin vermiş olduğu bu önergenin, tamamen siyasetüstü bir şekilde değerlendirilmesi suretiyle ve memurumuzu destekleyecek, memurumuzun yarasına neşter olacak, memurumuzun bu ağır yükünü hiç olmazsa biraz hafifletecek bir anlayış içerisinde, desteklerinizi bizden esirgemeyin, bizim önergemizden esirgemeyin.

Değerli Başkan, sayın milletvekilleri; diyebilirler ki, verilen bu önerge, Anayasanın 94 üncü maddesine aykırıdır. 94 üncü madde, gider artırıcı veya gelir azaltıcı bir önerge verilemeyeceği hususundadır.

BAŞKAN – 94 üncü değil, 162 nci madde...

SAFFET ARIKAN BEDÜK (Devamla) – 1977 ve 1978 yıllarında yapılan görüşmeler sonucunda, özellikle önergeyle getirilen katsayıyla ilgili artışları ifade eden birkısım değişikliklerin, Anayasaya aykırı olmayacağına dair, bu Yüce Meclis, yine bir karar vermiş ve bunu tasvip etmiştir. Dolayısıyla, bununla ilgili Anayasaya aykırılığın da iddia edilmesi mümkün değildir.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; biz, önergemizi, kademeli olarak verecektik; yani, büyük memurlara az, küçük memurlara daha da fazla verilecek şekilde düzenlemeyi düşündük; ama, bir maliyeci arkadaşım bana dedi ki: "Gelin, bunu kademeli yapmayın; çünkü, kademeli yapmak çok zor. Bunu, ancak, gösterge üzerinden yaparsanız ve göstergeyi de bir kül olarak gösterirseniz, sistematik bakımdan daha uygun olur."

Cumhuriyet Halk Partisinin verdiği bu önergeyi de dikkate alarak, o halde o önerge nasıl olsa var; bir de, bizim hazırladığımız, özellikle, taban aylığı katsayısının 40 000'ne ve aylık katsayının da 6 300'e çıkarılması hususunda diğer bir önergeyi de vermiş bulunmaktayız.

Denilebilir ki, bu verilen önergelerden Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri de istifade edecektir. Gelin, sayın milletvekilleri, şu milletin huzurunda herkese seslenelim ve Meclisin saygınlığını hep birlikte tekrar koruyalım. Meclis üyeleri, yani milletvekilleri, bu artışı kesinlikle almasın ve bunu bir madde olarak koyalım, destekleyelim; böylece, milletvekillerimize yönelik ithamlardan da kurtulmuş oluruz; bunu samimiyetle istiyorum; popülist olarak istemiyorum. (DYP sıralarından "Bravo" sesleri, alkışlar) Milletvekili olarak, gerçekten, burada siyaset de yapmak istemiyorum...

YILDIRIM AKTÜRK (Uşak) – O maddeyi de koyun buraya.

SAFFET ARIKAN BEDÜK (Devamla) – Koyacağız, onu hep beraber...

Anlaşalım dedim gelmediniz, anlaşsaydınız vardım ona. Eğer, anlaşsaydınız, ben de bunu istiyordum. Ben, bu anlaşmayı temin etmeye çalıştım; ama, varmadınız buna.

Onun için, size açıkça ifade ediyorum: Bu maddeyi çıkaracağız; bunu çıkaracağız ve bu anlayış içerisinde, bütün milletvekillerimiz, bu teklifimizi inanın siyaseten söylemiyorum; yeminle söylüyorum, siyaseten söylemiyorum- gelin hep beraber destekleyelim. (DYP sıralarından "Bravo" sesleri alkışlar)

Hepinizi sevgi ve saygıyla selamlıyorum. (DYP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Bedük.

Şahsı adına, Kahramanmaraş Milletvekili Sayın Esat Bütün; buyurun. (ANAP sıralarından alkışlar)

Sayın Bütün, süreniz 5 dakikadır.

ESAT BÜTÜN (Kahramanmaraş) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; bugün, burada, alacağımız karar, Türk ekonomisini ve çalışanlarımızı çok yakından ilgilendiren bir karardır. Meclisimizin, birlik ve beraberlik içinde bu kararı alması gerektiğine inanıyorum.

Diğer taraftan, yıllardır, hesapsız, karşılıksız, borçlanmalar ve ödemeler yüzünden -biraz önceki konuşmalarda, arkadaşlarımız da belirtti- Türk ekonomisi, 6 katrilyonluk içborç batağına saplanmıştır. Bu içborç batağının neticesinde, yılda, 15 milyar dolar faiz ödemesi yapmaktadır. Eğer, zamanında, oportünistçe borçlanmalar ve yanlışlıklar olmasaydı, bugün, devlet, bu 15 milyar dolarlık, yaklaşık 3 katrilyonluk içborç faizinden kurtulur; burada, kamu çalışanlarımıza yüzde 50 değil, yüzde 100 bile versek, bu para yeterdi.

Siz, bugün de, aynı şekilde -şimdi arkadaşlarımız oralardan konuşuyorlar- Türkiye'de, yüzde 20 işsizin olduğunu bilmiyor musunuz?! Yatırımların şu anda en kıt noktada olduğunu görmüyor musunuz?! İşsiz denen, sosyal güvenlikten yoksun insanları görmüyor musunuz?! Sosyal güvenlikleri olmadığı için, çocuklarını, hastane kapılarında yeşil karta muhtaç eden insanları görmüyor musunuz?! (ANAP ve DSP sıralarından "Bravo" sesleri, alkışlar) Şimdi, bunları unutarak, burada, siz iktidardayken, yüzde 30 getirdiniz, daha sonra yüzde 70 askerlere verdiniz, ondan sonra yüzde 18 verdiniz ve bütün personel rejimini altüst ettiniz.

ÖMER NAİMİ BARIM (Elazığ) – Rantiyeye... Rantiyeye...

ESAT BÜTÜN (Devamla) – Burada gerçekçi olalım; karşılığı olmadan bir para verdiğiniz zaman, şimdi vereceğiniz 700 trilyon liraya karşılık, devlet, 700 trilyon lira içborç batağına saplanarak faiz vermeyecek mi?! O zaman, bu, rantiyeye gitmeyecek mi?! (ANAP ve DSP sıralarından "Bravo" sesleri, alkışlar)

Şimdi, çalışanlarımıza, alınteri karşılığının net parasını verelim. Gruplarımız anlaşsınlar, karşılığı bulunsun, verelim.

Şimdi, arkadaşlarımız, burada, önergeler veriyorlar, bir başka şekilde söylüyorlar.

ALİ OĞUZ (İstanbul) – Faize... Faize... Rantiyeye verin.

ESAT BÜTÜN (Devamla) – Faize, rantiyeye nasıl gitti; onu getirin; bakın, söyleyeyim ben size. (RP sıralarından gürültüler)

BAŞKAN – Efendim, müdahale etmeyin.

ESAT BÜTÜN (Devamla) – 1992 yılında, emekli yaşı kaldırıldı. Emekli yaşının kaldırılması neticesinde, 1998 yılı bütçesinde, bugün, 1,4 katrilyon lira sosyal güvenlik kuruluşlarına yardım koyduk. Eğer, 1992 yılında, o sosyal güvenlik kuruluşunda o delik açılmasaydı, bugün sizin istediğinizin iki katını, bu bütçeden rahatlıkla verebilirdik. (ANAP ve DSP sıralarından alkışlar) Ama, şimdi, zamanında oportünistçe politikalarla karşılıksız şekilde yapılan, 1991 yılından sonra özellikle yapılan borçlanmalar neticesinde, bugün, bütçenin yüzde 59'u içborç ödemelerine; faizler de personel ödemelerini geçecek şekle gelmiş. Şimdi, siz, eğer, karşılık olmadan yeniden verelim derseniz; o işsizlere, millî gelirden 4,9 alanlara, köylerde bugün yolları dahi olmayan insanlara ne vereceksiniz burada?! Bir tarafa verelim, rantiyeye vermeyelim diyorsunuz; ama, karşılıksız para basarak, karşılıksız para vererek bizzat rantiyeye veriyorsunuz.

Saygılar sunuyorum. (ANAP ve DSP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Bütün.

Şahsı adına, Sayın Algan Hacaloğlu; buyurun efendim.

Süreniz 5 dakikadır.

ALGAN HACALOĞLU (İstanbul) – Sayın Başkan, çok değerli milletvekili arkadaşlarım; madde üzerinde şahsi görüşlerimi belirtmek üzere söz almış bulunuyorum; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Tartışmakta olduğumuz konunun, gerçekten, bu yüce çatı altında yer alan tüm partilerin, bu salonda bulunan tüm değerli milletvekili arkadaşlarımın, aynı duyarlılık içinde yaklaştıkları bir konu olduğundan kimsenin şüphesi olmaması gerekir.

Burada, Hükümetimizin sunmuş olduğu bir çerçeve var. İktidarı oluşturan Koalisyon Hükümeti, elindeki imkânlarla yaptığı bir hesapla, memur maaşlarının, 1998 yılının ilk altı ayında yüzde 30 artmasını öngörmüş; ancak, benden evvel burada konuşan arkadaşlarımın da belirttiği gibi, bu çerçeve, Sayın Başbakanımızın "memurlarımızı enflasyon altında ezdirmeyeceğim; ancak, onlara reel artış da sağlamayacağım" anlamına gelen ifadesini karşılamaktan uzak bir durum. Yüzde 30'la, memurlar, enflasyon altında ezilecekler; hesap yaptık, kitap yaptık, yukarıda konuştuk. Gerçekten, 1998 yılının ilk altı ayında, eğer, memurların ezilmemesini istiyorsak -o ilk altı ay içinde büyümenin de yüzde 4,5 düzeyinde olacağını dikkate alarak- genellikle, enflasyonun kış aylarında, ilk altı ayda daha yüksek olduğu, enflasyonda inişin genellikle yaz aylarında ve ikinci yarıda sağlandığını da dikkate alırsak, asgarî yüzde 50'lik bir artış oranı, hakkaniyetin, memurları enflasyon altında ezdirmemenin mantıksal bir çözümü olarak ortaya çıkıyor.

Peki bunu nasıl yapacağız; pekala, Sayın Bakanımız ve değerli teknokratlarımız, bürokratlarımız biraz sonra diyebilirler ki, ortaya konulan önergeler işte şu şekilde veya bu şekilde tam çerçeveye oturmuyor. Gerçekten, Plan ve Bütçe Komisyonunda başımıza geldi, önerge verirken, bürokratlarımızdan bu konuda yakın destek alamadık. Sayın Müsteşar bir arkadaşını bana gönderdi; ama, o arkadaş da "bu katsayıları hesap edebilmem için eve gitmem lazım, bilgisayarımı almam lazım, hesap etmem lazım" dedi; bunlar...

EMİN KUL (İstanbul) – Müsteşar sana cevap verebilir mi?!

ALGAN HACALOĞLU (Devamla) – Efendim, izin verin. Ben bir çerçeve getiriyorum diyorum ki, eğer, böyle bir durum varsa, bu çok önemli konuda, politika yapmamamız gereken bu konuda, şu anda bütün memurların, belki de, 5 milyon memurumuzun izlemekte olduğu bu oturumda, eğer, gerçekten, memurlarımıza destek vermek, sorunlarını çözmek istiyorsak, oturuma 15 dakika ara veririz ve o arada, sunulmuş olan önergeleri değelendiririz ve bu önergelerin nasıl uygulanacağına ilişkin ortak bir karara varırız.

Bizim önergemizi grup başkanvekilimiz açıkladı. Biz, milletvekilleri için, daha doğrusu, en üst düzeydeki müsteşar için yüzde 20, en alt düzeydeki memur için yüzde 60 maaş artışını ilk 6 ay için öngören, ortalama maaşın yüzde 50 artmasını hedefleyen bir önergeyle geldik.

Bu önergenin Türkiye Büyük Millet Meclisinin bütün gruplarınca destekleneceği umuduyla, hepinize saygılarımı sunuyorum.(CHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Hacaloğlu.

Sayın milletvekilleri, madde üzerindeki konuşmalar tamamlanmıştır.

Maddeyle ilgili önergeler var...

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun)– Sayın Başkan...

BAŞKAN – Sayın Komisyon, açıklama mı yapacaksınız?

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun)– Söz istiyorum Sayın Başkan.

BAŞKAN – Buyurun, siz de konuşun da, ondan sonra ara vereceğim.

Süreniz 10 dakika efendim; buyurun.

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun)–

Sayın Başkanım, değerli milletvekilleri; Türkiye Büyük Millet Meclisinin tüm üyelerinin kamu çalışanlarının ve onların emekli, dul ve yetimlerinin ekonomik koşullar karşısında durumlarını en yüksek düzeye yükseltmeleri konusundaki duyarlılıklarını takdirle karşılamamak mümkün değildir.

Burada muhtelif partilerimize mensup değerli arkadaşlarımızın önergeleri olmuştur. Bu önergelerle, kamu personelinin özlük haklarının önümüzdeki malî yılın ilk 6 ayı için imkânlar içerisinde yükseltilmesi gayretleri öngörülmüştür. Her ne kadar önergelerde teknik birçok hatalar varsa da, temel amaç, çalışanların özlük haklarını iyileştirmektir.

Bu konuda hiç şüphe yok, kamu çalışanlarının özlük haklarının iyileştirilmesi konusunda en duyarlı davranmak konumunda olan, yine sizlerin tasvipleriyle görevde olan Türkiye Cumhuriyeti Hükümetidir.

Değerli arkadaşlarım, sayın milletvekilleri zaman zaman, bir bakıma tasvip edilmeyecek şekilde, bu aylıklardan milletvekillerini yararlandırmayalım, üst düzey görevlileri yararlandırmayalım biçiminde, teknik yönden doğru olmayan, esası da doğru olmayan ve devletin asıl sorumluluğunu, uzman personeli kanalıyla, yetki kullanarak hizmet ifa eden personelden iyileştirmeyi esirgeyen bir yaklaşım içinde ele almalarını da, bir popülist yaklaşım içerisinde değerlendirmek doğru olur ve tasvibi de yerinde olmaz kanaatindeyim.

Değerli arkadaşlarım, düzenlemelerde, bu teknik arızalar dışında, malî külfet getirme de, bütçe imkânlarıyla ölçüsüz görülmektedir. Bu önergelerin, üç partimiz tarafından getirilen önergelerin her 3'ü de, tarafımızca incelenmiştir. Önergeler, bütçeye, 450 trilyon ile 1 katrilyon arasında ilave külfet getirmektedir.

Hepinizin bildiği gibi, kamu personelinin özlük haklarının belirlenmesi konusunda, Hükümetimiz, başından beri, gerek bizzat Sayın Başbakanımız gerek Sayın Maliye Bakanı ve diğer ilgili bakanlarımız, çalışanlarımızın enflasyona ezdirilmemesi konusunda sürekli taahhüt ve teminatta bulunmuşlardır. Bunu yaparken, Hükümetin, Devlet Memurları Kanunundan kaynaklanan yetkilerini dikkatinize sunmak isterim: 657 sayılı Kanunun 154 üncü maddesine göre, Hükümet, malî yılın ikinci yarısında; yani, 1 Temmuzda, aylıkların, gelişen ekonomik konjonktüre göre yeniden ayarlanması yetkisini haizdir. Sadece, malî yılın ikinci yarısında değil, son çeyreğinde de, 1 Ekimden geçerli olmak üzere de, bu yetkiyi bir kez daha kullanabilme imkânına sahiptir. Bunlar, Hükümetin, enflasyon karşısında, çalışanlara, her aşamada yeni bir düzenleme yapabilme imkânını ifade etmektedir.

Bununla birlikte, Büyük Millet Meclisimizin meseleye şu andaki yaklaşım tarzını da gözeterek, Hükümetle ve siyasî parti gruplarımızla konuyu bir kez daha teemmül etmek üzere, bu maddeyi, çalışmaların son kısmında tekrar değerlendirmek üzere, Komisyon olarak incelemek, görüşmek, değerlendirmek ve size tekrar görüşümüzü sunmak üzere geri çekiyorum.

Bilginize sunuyorum; teşekkür ediyorum. (ANAP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Efendim, bazı arkadaşlarımız tam bizim karşımızda, oturmuş, öyle bir iştahla sakız çiğniyorlar ki, şimdi ben de ismini telaffuz etmekten imtina ediyorum. Bazı arkadaşlar da, bana, kâğıt üzerine kâğıt gönderiyorlar... Ama, olmaz ki yani canım. (DSP sıralarından "Anlaşılmıyor" sesleri)

Evet, sakız çiğnenilmesin efendim; arkadaşlarımızın bazıları, karşıma geçmiş, çok rahat ve iştahla sakız çiğniyorlar. Bazı arkadaşlar da ikaz ediyorlar. Rica ediyorum...

EMİN KARAA (Kütahya) – Kim, kim...

BAŞKAN – Değerli arkadaşlarım, en son Komisyon Başkanı konuştuğuna göre, son söz de...

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Sayın Başkan...

BAŞKAN – Siz de konuşacak mısınız Sayın Bakan?

MALİYE BAKANI ZEKERİYA TEMİZEL (İstanbul) – Evet.

BAŞKAN – Peki efendim, buyurun.

O zaman, acaba, maddeyi getirdikten sonra mı konuşsanız Sayın Bakan?

ÖNDER SAV (Ankara) – Komisyon maddeyi geri çekti; nasıl olacak; olmaz ki!

BAŞKAN – Sayın Bakan, bir dakikanızı rica edeyim...

Şimdi, Komisyon maddeyi geri alınca, müzakere imkânımız kalmıyor. İsterseniz, madde Komisyondan tekrar geldikten sonra size söz vereyim; çünkü, maddeyi geri aldı Komisyon; artık bizim inisiyatifimizden çıktı.

NİHAT MATKAP (Hatay) – Komisyonda söyler fikirlerini.

BAŞKAN – Sayın Bakan, müzakeresiz geri veriyoruz biliyorsunuz. Komisyon maddeyi geri almadan siz söz isteseydiniz verirdim; onun için, sizden özür dilerim. Sayın Komisyon maddeyi geri alınca, benim Hükümete söz verme imkânım doğmuyor. (Gürültüler) Efendim, müdahale etmeyin...

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun) – Sayın Başkan, madde geri çekilmiş olmasına rağmen, eğer Hükümetimiz bir ek açıklama dileğindeyse...

BAŞKAN – Efendim, yapamayız; maddeyi Komisyon geri çektikten sonra müzakereye devam edemeyiz. Sayın Komisyon Başkanı, siz maddeyi geri almaktan vazgeçin de, Hükümet konuşsun ve geri alsın.

Sayın Komisyon, maddeyi geri çekmekten vazgeçiyor musunuz?

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANI BİLTEKİN ÖZDEMİR (Samsun) – Vazgeçmiyoruz.

BAŞKAN – 47 nci madde, İçtüzüğün 88 inci maddesine göre Komisyona geri verilmiştir.

Birleşime 10 dakika ara veriyorum.

Kapanma Saati : 23.53