DÖNEM : 20 CİLT : 5 YASAMA YILI : 1


T. B. M. M.
TUTANAK DERGİSİ

53 üncü Birleşim
16 . 5 . 1996 Perşembe



İ Ç İ N D E K İ L E R
I. — GEÇEN TUTANAK ÖZETİ
II. — GELEN KÂĞITLAR
III. — YOKLAMA
IV. — BAŞKANLIĞIN GENEL KURULA SUNUŞLARI
A) GÜNDEM DIŞI KONUŞMALAR
1. — Erzurum Milletvekili Zeki Ertugay’ın, hayvancılık sektöründe yaşanan sorunlara ilişkin gündem dışı konuşması
2. —Aydın Milletvekili Fatih Atay’ın, Gökova Termik Santralına ilişkin gündem dışı konuşması ve Devlet Bakanı Mehmet
Halit Dağlı’nın cevabı
3. —Yozgat Milletvekili İlyas Arslan’ın, Yozgat -Sorgun Şeker Fabrikasına ilişkin gündem dışı konuşması ve Devlet Bakanı
Mehmet Halit Dağlı’nın cevabı
B)TEZKERELER VE ÖNERGELER
1. —Almanya’ya gidecek olan Başbakan A. Mesut Yılmaz’a, dönüşüne kadar, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Nahit
Menteşe’nin vekâlet etmesinin uygun görüldüğüne ilişkin Cumhurbaşkanlığı tezkeresi (3/282)
2. —Almanya’ya gidecek olan Çevre Bakanı Mustafa Rüştü Taşar’a, dönüşüne kadar, Devlet Bakanı Eyüp Aşık’ın vekâlet
etmesinin uygun görüldüğüne ilişkin Cumhurbaşkanlığı tezkeresi (3/283)
3. —Almanya’ya gidecek olan Devlet Bakanı İmren Aykut’a dönüşüne kadar, Millî Savunma Bakanı Mahmut Oltan
Sungurlu’nun vekâlet etmesinin uygun görüldüğüne ilişkin Cumhurbaşkanlığı tezkeresi (3/284)
4. —Almanya’ya gidecek olan Devlet Bakanı Ersin Taranoğlu’na, dönüşüne kadar, Devlet Bakanı Ali Talip Özdemir’in vekâlet
etmesinin uygun görüldüğüne ilişkin Cumhurbaşkanlığı tezkeresi (3/285)
5. —İstanbul Milletvekili Güneş Taner’in, Plan ve Bütçe Komisyonu üyeliğinden çekildiğine ilişkin önergesi (4/19)
6. —Isparta Milletvekili Halil Yıldız’ın, (10/5) esas numaralı Meclis Araştırma Komisyonu üyeliğinden çekildiğine ilişkin
önergesi (4/20)
7. —Konya Milletvekili Mehmet Keçeciler’in, (2/95) esas numaralı kanun teklifini ve (2/86), (2/69), (2/87), (2/80), (2/83),
(2/81), (2/82) esas numaralı kanun tekliflerindeki imzasını geri çektiğine ilişkin önergesi (4/21)
V. —ÖNERİLER
A) DANIŞMA KURULU ÖNERİLERİ
1. —Genel Kurulda görüşülecek konuların yeniden düzenlenmesine ve çalışma sürelerine ilişkin Danışma kurulu önerisi
VI. —KANUN TASARI VE TEKLİFLERİYLE KOMİSYONLARDAN GELEN DİĞER İŞLER
1.—Denizli Milletvekili Hasan Korkmazcan ve 4 Arkadaşının; Millet Meclisi İçtüzüğünün Başlığı ile Bazı Maddelerinin
Değiştirilmesi ve Bu İçtüzüğe Bazı Maddeler Eklenmesi Hakkında İçtüzük Teklifi ile İstanbul Milletvekili Emin Kul’un;
Gümüşhane Milletvekili M.Oltan Sungurlu’nun; Denizli Milletvekili Hasan Korkmazcan’ın;İzmir Milletvekili Gencay Gürün ve
Bursa Milletvekili Turhan Tayan’ın; Kütahya Milletvekili Mustafa Kalemli’nin; Kocaeli Milletvekili Şevket Kazan ve 6
Arkadaşının; Erzurum Milletvekili Lütfü Esengün’ün; Kayseri Milletvekili Recep Kırış’ın; Cumhuriyet Halk Partisi Grup
Başkanvekili İçel Milletvekili Oya Araslı’nın ve Hatay Milletvekili Atila Sav’ın; Millet Meclisi İçtüzüğünde Değişiklik
Yapılmasına Dair İçtüzük Teklifleri ve Anayasa Komisyonu Raporu (2/158, 2/30, 3/52, 2/67, 2/89, 2/161, 2/176, 2/177, 2/178,
2/183, 2/204) (S. Sayısı :13)
VII. —TEŞEKKÜR, TEBRİK, TEMENNİ VE TAZİYETLER
1. —TBMMBaşkanı Mustafa Kalemli’nin, İçtüzük teklifinin kabul edilmesi dolayısıyla teşekkür konuşması
VIII. —SORULAR VE CEVAPLAR
A) YAZILI SORULAR VE CEVAPLARI
1. —Elazığ Milletvekili Ahmet Cemil Tunç’un, TEK ve bağlı kuruluşlarının bazı harcamalarına ilişkin Başbakandan sorusu
ve Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanı H. Hüsnü Doğan’ın yazılı cevabı (7/355)
2. —Elazığ Milletvekili Ahmet Cemil Tunç’un, Türkiye Gemi Sanayii A. Ş.’nin bazı harcamalarına ilişkin Başbakandan sorusu
ve Devlet Bakanı Rüşdü Saracoglu’nun yazılı cevabı (7/365)
3. —Elazığ Milletvekili Ahmet Cemil Tunç’un, Türkiye Denizcilik İşletmelerinin bazı harcamalarına ilişkin Başbakandan
sorusu ve Devlet Bakanı Rüşdü Saracoglu’nun yazılı cevabı (7/371)
4. —İzmir Milletvekili Hakan Tartan’ın, Çeşme Turban Otelinin satışına ilişkin Başbakandan sorusu ve Devlet Bakanı Rüşdü
Saracoglu’nun yazılı cevabı (7/400)
5. —Nevşehir Milletvekili Mehmet Elkatmış’ın, Büyük Melen Projesine ilişkin Başbakandan sorusu ve Enerji ve Tabiî
Kaynaklar Bakanı H. Hüsnü Doğan’ın yazılı cevabı (7/435)
6. —İzmir Milletvekili Zerrin Yeniceli’nin, İzmir-Beydağ Baraj Projesine ilişkin Başbakandan sorusu ve Enerji ve Tabiî
Kaynaklar Bakanı H. Hüsnü Doğan’ın yazılı cevabı (7/471)
7. —Kırıkkale Milletvekili Kemal Albayrak’ın, Kırıkkale İline bağlı köylerin yollarına, içme sularına ve kanalizasyon
çalışmalarına ilişkin sorusu ve Devlet Bakanı İbrahim Yaşar Dedelek’in yazılı cevabı (7/635)
8. —Sıvas Milletvekili Abdullatif Şener’in, Sıvasİl sınırındaki bazı yolların asfaltlanmasına ilişkin sorusu ve Devlet Bakanı
İbrahim Yaşar Dedelek’in yazılı cevabı (7/681)



I. —GEÇEN TUTANAK ÖZETİ
TBMM Genel Kurulu saat 15.00’te açılarak iki oturum yaptı.
Devlet Bakanı İmren Aykut, 15 Mayıs Uluslararası Aile Günü dolayısıyla, bu yıl için belirlenen “Aileler, Yoksulluğun
Kurbanları ve Evsizlik’’ temasına ilişkin gündem dışı açıklamada bulundu; DYP Manisa Milletvekili H. Ayseli Göksoy, ANAP
Afyon Milletvekili Halil İbrahim Özsoy, CHP Ankara Milletvekili Ali Dinçer, RP İstanbul Milletvekili Ali Oğuz, DSP İzmir
Milletvekili Zerrin Yeniceli de aynı konuda grupları adına görüşlerini belirttiler.
Kırıkkale Milletvekili Kemal Albayrak ve 26 arkadaşının, Kırıkkale İlinin sorunlarının araştırılarak alınması gereken
tedbirlerin belirlenmesi amacıyla bir Meclis araştırması açılmasına ilişkin önergesi (10/74), Genel kurulun bilgisine sunuldu;
önergenin gündemdeki yerini alacağı ve öngörüşmelerinin, sırasında yapılacağı açıklandı.
Anayasa Mahkemesince bütünüyle iptal edilen bazı kanun hükmünde kararnamelerin işlemden kaldırılmasına ilişkin TBMM
Başkanlığı tezkeresi Genel Kurulun bilgisine sunuldu.
(6/58), (6/1) numaralı sorular, soru sahipleri ve ilgili bakanlar Genel Kurulda hazır bulunmadıklarından ertelendi; grupların da
mutabakatı alınmak suretiyle, diğer sözlü soruların görüşülmeyeceği açıklandı.
Bugünkü birleşimde yapılması daha önce kararlaştırılan, Aydın Milletvekili Ali Rıza Gönül ve 49 arkadaşının, Refah
Partisinin Süleyman Mercümek ile bağlantılarının ve maddî ilişkilerinin araştırılarak iddia edilen hukuk dışı malî kaynaklarının
tespiti amacıyla Meclis araştırması açılmasına ilişkin önergesinin (10/63) öngörüşmelerinin, konunun yargı organına intikal etmiş
bulunması nedeniyle yapılıp yapılamayacağı hususunda açılan usul görüşmelerinden sonra, bu birleşimde yapılacağı açıklandı.
(10/63) esas numaralı Meclis araştırması önergesinin, yapılan öngörüşmelerden sonra kabul edildiği açıklandı.
Kurulacak komisyonun;
9 üyeden oluşması,
Çalışma süresinin, başkan, başkanvekili, sözcü ve kâtip üye seçimi tarihinden itibaren 1 ay olması,
Gerektiğinde Ankara dışında da çalışması,
Kabul edildi.
Kocaeli Milletvekili Şevket Kazan, Meclis araştırması önergesinin öngörüşmeleri sırasında;
CHP Grubu adına konuşan Erzincan Milletvekili Mustafa Kul’un hem şahsına hem de partisine,
DYP Grubu adına konuşan Denizli Milletvekili Mustafa Kemal Aykut’un da partisine,
Sataşmada bulunması nedeniyle birer konuşma yaptı.
16 Mayıs 1996 Perşembe günü saat 15.00’te toplanmak üzere, birleşime 19.50’de son verildi.
Yasin Hatiboğlu
Başkanvekili
Salih Kapusuz Mehmet Fatih Atay
Kayseri Aydın
Kâtip Üye Kâtip Üye

II.—GELEN KÂĞITLAR
16.5.1996 PERŞEMBE
Raporlar
1.—Türk Vatandaşları Hakkında Yabancı Ülke Mahkemelerinden ve Yabancılar Hakkında Türk Mahkemelerinden
VerilenCeza Mahkûmiyetlerinin İnfazına Dair Kanunun Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısı ve
Adalet Komisyonu Raporu (1/298) (S. Sayısı :16) (Dağıtma tarihi :16.5.1996) (GÜNDEME)
2. —Tokat Milletvekili Ahmet Feyzi İnceöz ve 22 Arkadaşının, Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun
Teklifi ile Tütün ve Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair 9.1.1991 Tarih ve 3694 Sayılı Kanun ve Anayasanın 89
uncu Maddesi Gereğince Cumhurbaşkanınca Bir Daha Görüşülmek Üzere Geri Gönderme Tezkeresi ve AdaletKomisyonu Raporu
(2/70, 1/5) (S. Sayısı :17) (Dağıtma tarihi :16.5.1996) (GÜNDEME)
Sözlü Soru Önergeleri
1. —Ağrı Milletvekili M. Sıddık Altay’ın, Ağrı’ya bir çimento fabrikasının kurulup kurulmayacağına ilişkin Sanayi ve
Ticaret Bakanından sözlü soru önergesi (6/143) (Başkanlığa geliş tarihi :14.5.1996)
2. —Ağrı Milletvekili M. Sıddık Altay’ın, Ağrı’nın Hamur İlçesine Endüstri Meslek Lisesi açılmasının düşünülüp
düşünülmediğine ilişkin Millî Eğitim Bakanından sözlü soru önergesi (6/144) (Başkanlığa geliş tarihi :14.5.1996)
3. —Ağrı Milletvekili M. Sıddık Altay’ın, yurt dışına işçi gönderilmesinde Ağrılı işsizlere öncelik verilmesinin düşünülüp
düşünülmediğine ilişkin Başbakandan sözlü soru önergesi (6/145) (Başkanlığa geliş tarihi :14.5.1996)
Yazılı Soru Önergeleri
1.—Niğde Milletvekili Akın Gönen’in, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu tarafından bir aileye yardım yapılıp
yapılmadığına ilişkin Devlet Bakanından yazılı soru önergesi (7/829) (Başkanlığa geliş tarihi :14.5.1996)
2.—Erzincan Milletvekili Tevhit Karakaya’nın, Erzincan -Merkez -Uluköy’e teröristlerce yapılan baskından sonra ne gibi
tedbirler alındığına ilişkin İçişleri Bakanından yazılı soru önergesi (7/830) (Başkanlığa geliş tarihi :14.5.1996)
3. —Kırıkkale Milletvekili Kemal Albayrak’ın, Kırıkkale İline bağlı belediyelere yapılan yardımlara ilişkin Maliye
Bakanından yazılı soru önergesi (7/831) (Başkanlığa geliş tarihi :14.5.1996)
4. —Kayseri Milletvekili Memduh Büyükkılıç’ın, Tomarza’nın yeni açılan Kayseri -Kahramanmaraş yoluna bağlanması ve
bazı kavşakların sinyalizasyon ihtiyacına ilişkin Bayındırlık ve İskân Bakanından yazılı soru önergesi (7/832) (Başkanlığa geliş
tarihi :14.5.1996)
5. —Kayseri Milletvekili Memduh Büyükkılıç’ın, Kayseri -Tomarza -Alakuşak ve Güzelsu köylerinin içme suyu sorununa
ilişkin Devlet Bakanından yazılı soru önergesi (7/833) (Başkanlığa geliş tarihi :14.5.1996)





BİRİNCİ OTURUM
Açılma Saati : 15.00
BAŞKAN : Başkanvekili Yasin HATİBOĞLU
KÂTİP ÜYELER : Salih KAPUSUZ (Kayseri), Kâzım ÜSTÜNER (Burdur)



BAŞKAN – Çalışmalarımızın hayırlara vesile olmasını Cenabı Allah'tan niyaz ediyor, Türkiye Büyük Millet Meclisinin 53
üncü Birleşimini açıyorum.
III. – YOKLAMA
BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, ad okunmak suretiyle yoklama yapılacaktır; Genel Kurul salonunda hazır bulunan sayın
üyelerin yüksek sesle işaret buyurmalarını rica ediyorum.
(Yoklama yapıldı)
BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, toplantı yetersayımız vardır; görüşmelere başlıyoruz.
Gündeme geçmeden önce, gündemdışı söz talepleri vardır; üç sayın arkadaşıma söz vereceğim.
IV. — BAŞKANLIĞIN GENEL KURULA SUNUŞLARI
A) GÜNDEM DIŞI KONUŞMALAR
1. — Erzurum Milletvekili Zeki Ertugay’ın, hayvancılık sektöründe yaşanan sorunlara ilişkin gündem dışı konuşması
BAŞKAN – Sayın Zeki Ertugay, Et ve Balık Kurumu ve hayvan alımlarıyla ilgili olmak üzere; buyurun. (DYP sıralarından
alkışlar)
ZEKİ ERTUGAY (Erzurum) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; konuşmama başlamadan önce, hepinizi saygıyla
selamlıyorum.
Ülkemiz nüfusunun tamamını dolaylı olarak, yarısını da direkt olarak ilgilendiren önemli bir sektör olan hayvancılıkta, son
yıllarda, özellikle de son günlerde ciddî birtakım sıkıntılar yaşanmaktadır. Doğu ve güneydoğuda yıllardan beri süregelen terörün,
hayvancılığın merkezi sayılan bu bölgede hayvansal üretime vurduğu darbe büyük olmuştur.
Hayvancılığın kalkındırılması ve Türkiye'nin ihtiyacı olan etin sağlanması için, hükümetler tarafından, üreticiye düşük faizli
ve uzun vadeli krediler açılması gibi birtakım tedbirlerle, çok zor durumda olan bu sektörün ülke ekonomisine kazandırılması
öngörülmüşse de alınan tedbirler maalesef yeterli olamamıştır.
Bu kısa süre içerisinde, ülkemizin bu hayatî sektörünün problemlerini, alınması gerekli kısa ve uzun vadeli önlemleri
anlatmanın, açıklamanın, tartışmanın mümkün olmadığını biliyorum. Bu bakımdan, içinde bulunduğumuz bu günlerde yaşanan
ve derhal tedbir alınmadığı takdirde telafisi çok zor olan sonuçların ortaya çıkacağı bir probleme dikkatlerinizi çekmek istiyorum.
Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; bütün dünyada, hayvancılığın, yem ve diğer girdilerinin sağlanması yanında en önemli
darboğazı pazar teminidir. Büyük fedakârlıklara katlanılarak yetiştirilen hayvanlar, en uygun zamanlarda pazarlanamazsa üretici
zarar edecek ve bir daha da hayvan üretimine yanaşmayacaktır. Bu durum, ülkenin, özellikle Doğu Anadolu Bölgesinin geleceği
açısından çok özel önem ifade etmektedir.
Yetiştirme tekniği itibariyle, içinde bulunduğumuz bu aylar, hayvancılıkta normal olarak arzın talebe göre fazla olduğu aylardır.
Şu anda, ülkemizde, besisini tamamlamış 200 bin hayvan, sadece Erzurum'da 5 bini krediyle desteklenmiş 15 bin hayvan, kesimi
beklemektedir. 10 milyon insanımızı ilgilendiren bir hayvan varlığının, yerli üretim olarak bir an evvel değerlendirilmesi çok büyük
bir aciliyet gösterilmektedir. Bugün, maalesef, hayvan besicisi, elindeki hayvanını satamaz durumda kalmış, geçirdiğimiz Kurban
Bayramı da problemini çözmemiştir. Halen, besisini tamamlamış hayvanlar için, her gün ilave yem harcamasıyla üreticinin zararı
katlanarak artmaktadır.
Ortaya çıkan bu olumsuz durumun bir diğer önemli sebebi de delidana hastalığıdır. Bu konuda, maalesef, kamuoyu, bilerek
veya bilmeyerek, haksız bir şekilde yanlış bilgilendirilmiş; ülkemiz için bir tehlike oluşturmamasına ve hatta, yerli üretimimiz için
bir pazar avantajı sağlayacak fırsat olmasına rağmen, konu, gereksiz şekilde abartılmış ve sonuçta, tüketici, sığır etinden
uzaklaştırılmış; bu da, üreticiyi can evinden vurmuştur.
Bu aşamada, bu problemin çözümü, ancak, Et ve Balık Kurumunun etkili bir müdahale alımıyla mümkün olabilecektir. Peki, Et
ve Balık Kurumu, üreticiyi rahatlatacak bu alımı yapabilecek durumda mıdır; maalesef, hayır; çünkü, halen, Et ve Balık
Kurumunda 6 bin ton civarında stok et bulunmaktadır ve en büyük pazarı olan Millî Savunma Bakanlığı ve Jandarma Genel
Komutanlığını kaybetmiştir. Zira, ordumuzun, yıllık, yaklaşık 25 bin ton civarında olan et ihtiyacı, önceki yıllarda protokol
yapılmak suretiyle ve ülkemiz hayvancılığının desteklenebilmesi amacıyla tespit edilen fiyatlarla Et ve Balık Kurumunca
karşılanmakta iken, İhale Kanununun 71 inci maddesinde yapılan değişiklikle, söz konusu kuruluşlar, ihtiyaçlarını, altışar aylık
periyotlarla yapmakta oldukları ihalelerle karşılama yoluna gitmektedirler.
Millî Savunma Bakanlığınca yapılan bu seferki ihale şartnamesinde, ithal sığır ve ithal koyun etinin de teslim edilebileceği
hususu yer almaktadır. Bunun, özellikle, altını çizmek istiyorum. İthal etin devreye girmesiyle, hem askerlerimize ikinci ve üçüncü
sınıf etler yedirilecek hem de yerli hayvanı elinde kalan üretici mağdur olacak; devlete olan borcunu ödeyemeyecek; iflas ve icralar
birbirini kovalayacak ve sosyal patlamalara sebep olacak istenmeyen durumlar gündeme gelebilecektir.
(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)
BAŞKAN – Gündemimiz epeyce yüklü gözüküyor; lütfen, toparlar mısınız.
ZEKİ ERTUGAY (Devamla) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; ülkenin her türlü et ihtiyacı, şu anda, yerli kaynaklardan
ve en sağlıklı şekilde karşılanabilecek durumdadır. İthal et vererek ihaleye katılan özel sektörle Et ve Balık Kurumunun, fiyat
bakımından rekabet etmesi mümkün değildir. Kaldı ki, ithalat yoluyla sağlanan etlerin orijinleri, hormon ve antibiyotik muhtevaları,
uzun yıllar beklemiş olması ve ırkları konusunda çok büyük tereddütler mevcuttur.
Silahlı kuvvetlerimiz mensuplarına, ülkemizin, taze ve sağlıklı etlerini yedirmek dururken, ne idüğü belirsiz, yıllarca beklemiş,
donmuş, kalitesiz etlerin yedirilmesini kabullenmek mümkün değildir. Şu anda, Millî Savunma Bakanlığınca açılan ihaleye ve özel
sektörce yıl sonuna kadar verilen fiyatlara bakıldığı zaman, durum, gayet açıkça ortaya çıkmaktadır. Vaktinizi almamak için
teferruatına girmiyorum.
Devletin, bir taraftan, hayvancılığa, trilyonlarca liralık destek verirken, diğer taraftan kendi pazarını tıkamasının hiçbir izahı
yoktur. Millî Savunma Bakanlığı ve Jandarma Genel Komutanlığının et ihtiyacının, Et ve Balık Kurumu aracılığıyla, Türkiye
içinden, tamamen yerli, hastalıksız, orijini belli, hormonsuz ve taze etlerden temin edilmesi konusunda gerekenlerin acilen
yapılmasını ve bu konuda tedbir alınmasını millî bir görev sayıyoruz.
İhale şartnamesinin değiştirilerek, ithal et temin edilmesiyle ilgili maddenin kaldırılması, ihtiyacın, Et ve Balık Kurumu
aracılığıyla, kredili besi yapan çiftçilerimize öncelik verilerek, tamamen Türk etlerinden karşılanması, çiftçilerimize, hayvancılık
konusunda gereken yardımların yapılması ve tedbirlerin alınması, hayvancılığımızın ve ülkemizin hayrına olacaktır.
Özet olarak, bu aşamada, ithal ete müsaade edilmemesini; büyük bir tüketici olan Türk Ordusunun et ihtiyacının, öncelikle yerli
üretimden karşılanmasını...
(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)
BAŞKAN – Efendim, göreceksiniz, gündemimiz çok yüklü...
ZEKİ ERTUGAY (Devamla) – Son cümlem efendim; müsaade edin tamamlayayım.
BAŞKAN – Buyurun, tamamlayın efendim.
ZEKİ ERTUGAY (Devamla) – ...Et ve Balık Kurumunun elinde kalmış olan 10 adet kombinanın özelleştirilmesi
geciktirilerek, daha doğrusu bu kombinalar muhafaza edilerek, alım miktarlarının artırılması konusunda derhal tedbir alınmasını,
Hükümetimizin, özellikle Millî Savunma Bakanımızın ve Başbakanımızın dikkatlerine sunuyorum. Aksi takdirde, özellikle Doğu
ve Güneydoğu Anadolu'da, bu sektör, ciddî bir yara alacak, bölgeden kaçış hızlanacak; bu da, yarın, daha büyük bir bedel ödemeyi
göze alsak da, önlemekte zorluk çekeceğimiz sosyal ve ekonomik karmaşayı beraberinde getirecektir.
Beni sabırla dinlediğiniz için teşekkür ederim. Yüce Heyetinizi saygıyla selamlıyorum. (DYP sıralarından alkışlar)
BAŞKAN – Sayın Ertugay, teşekkür ediyorum efendim.
Cevap ihtiyacı hissedilmedi, öyle anlaşılıyor.
2. —Aydın Milletvekili Fatih Atay’ın, Gökova Termik Santralına ilişkin gündem dışı konuşması ve Devlet Bakanı Mehmet
Halit Dağlı’nın cevabı
BAŞKAN – Sayın Atay, Gökova Santralıyla ilgili olarak, gündemdışı ikinci konuşmayı yapmak üzere -yöresel ve bölgesel
değil- buyurun.
FATİH ATAY (Aydın) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; Gökova Termik Santralının hikâyesi bugün tam bir yılan
hikâyesine dönmüş durumdadır. Üzücü olan, santralın kurulmasına ya da çalışmasına muhalefet edenlerin, iktidara geldiklerinde bu
sözlerini unutmuş olmaları ve santralı harekete geçirmek istemeleridir. Bunun gerekçeleri ise, akıllara durgunluk vermektedir.
Santral binasının yapılması sonucu "o kadar emek boşuna mı gitsin" denilmiş ve yanlış diğer bir yanlışla çözülmek istenmiştir.
Gökova'nın hikâyesi iyice dramatikleşmiştir; uğruna açlık grevleri ve protesto yürüyüşleri yapılmış, hatta, üzerine şarkılar
bestelenmiş olmasına rağmen, toplumsal tepkiler iktidar tarafından görmezlikten gelinmiştir.
Gökova'da bu tip bir santralı başta Gökova halkı istememektedir. Bu santralın kapatılması için pek çok çevre gönüllü kuruluşu
mahkemeye başvurmuştur; ancak, santralın adlî kaderi siyasî kaderi gibi olmuş, alınan yürütmeyi durdurma kararları siyasette yerini
bulamamış ve santralı durduramamıştır. Ne yazık ki, santralın kaderi, enerji ihtiyacı etiketi altında rant çevrelerinin beklentilerine
terk edilmiştir.
Sayın milletvekilleri, Gökova'da termik santral kurulamaz; çünkü, Türkiye gibi doğal güzellikler açısından cennet sayılabilecek
bir ülkenin kıyılarını mahvetmeye kimsenin hakkı yoktur. Çevre gönüllülerinin Gökova'da yaptıkları balonlu eylemde, balonlar
Antalya'dan bile toplanmıştır. Ancak, termik santraldan çıkan kükürtdioksit gazı, balonların içindeki hidrojen kadar masum
değildir; çevre sağlığı ve ekolojiyi tehdit eden en büyük unsurdur. Ege ve hatta Akdeniz kıyılarımızın doğal hayatı tehdit altına
girmektedir. Bölgedeki kızılçam ormanlarının gelişmesini engelleyici bir gazdır kükürtdioksit. Bölge halkının geçim kaynakları
arasında yer alan odunculuk, balıkçılık, süngercilik, kısa süre sonra, kirlenmeden ötürü, yapılamayacaktır. Ayrıca, kirlenme,
zeytinlikleri de mahvedecek ve zeytinyağı üretimi de duracaktır. Buna ek olarak, arıcılık sektörü de darbe yiyecektir. Yani, Gökova
Termik Santralı, hem bölgede doğal hayata hem de bu doğal hayat sayesinde geçimini sağlayan halka yapılmış bir saldırıdır.
Bu tip politikalar günü kurtarmak için yapılmakta ve doğal olarak, çözüm diye sunulan santral, kendini aşan sorunlara gebe
kalmaktadır.
Yurdumuzun turizminin tanıtılmasına onca emek ve para sarf edilmektedir. Turizmde önde gelen ülkelerden biri olmaya
çalıştığımız şu günlerde, kendi kaynağımızı kendi ellerimizle kurutmak anlamsızdır. Üstelik, bunca yapılan harcamalar da boşa
gitmiş olacaktır. Demek ki, harcanan bunca emek, göstermelik ve samimîyetsizdir.
Gökova'nın kaderi, Gökova'nın harekete geçmesiyle, doğal güzelliklerimiz yok olacaktır; başta yat turizmi bundan
etkilenecektir. Bacasız fabrikamız, gurur duyduğumuz turizm sektörü ve buralarda binlerce çalışan için tehlike çanları çalmaktadır.
Ayrıca, bu tip termik santrallar, tarihî eserlerimizi de mahvedecektir. Kükürtdioksit gazının, yağmur damlasıyla birleşmesi
sonucu, asit yağmuru denilen olay meydana gelir. Bu asit yağmurunun ağaçlar üzerindeki etkisini herkes bilir. Ancak, bu yağmurun,
yapılar üzerinde de büyük etkileri vardır; yepyeni binaları bile harap eder; çünkü, üzerine yağan, asittir.
Sayın milletvekilleri, başta Gökovalılar olmak üzere, Türkiye kamuoyu santrala büyük ölçüde tepki duymaktadır. Onların bu
tepkisini hiçe saymak, ne demokrasiyle ne de insan haklarıyla bağdaşabilir. Termik santraldan çıkacak kükürtlü aldehit türevi gazlar,
gaz olarak ya da toz olarak, başta solunum yolu hastalıkları, buna bağlı, kanser, kansızlık ve çeşitli fizyolojik bozukluklara yol açar;
ancak, ülkemizde, halk sağlığı, bu anlamda hiçe sayılıyor. Çernobil felaketinin ardından "içinde radyasyon yok; bakın, ben de
içiyorum" diyerek televizyon ekranlarından, Bakanımız, çay içmişti. Bir diğer Çevre Bakanımız, asbesti "bakın, bir şey olmuyor"
diyerek eline, yüzüne sürmüştü. Bunlar üzerine halk sağlığı kurulamaz. Halkın sağlığı bilime emanet edilmelidir, cehalete değil.
Türkiye'de, çevre konusunda müthiş bir duyarsızlık vardır. Maalesef, bu tür duyarsızlıkların acısını on yıl önceki Çernobil
faciası ardından fazlasıyla ödedik.
(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)
FATİH ATAY (Devamla) – Bağlıyorum Sayın Başkan.
BAŞKAN – Buyurun.
FATİH ATAY (Devamla) – Nükleer atıklı variller Karadeniz kıyılarımıza vuruyor. İstanbul Boğazı, her an, inanılmaz
kazalarla yüz yüze kalabiliyor. İşte, Gökova, bu çevre bilinçsizliğinin önemli halkasıdır. Geleceğe temiz bir Türkiye bırakabilmenin
yolu çevre bilincinden geçiyor. Bu duyarlılığa, Türkiye'nin geleceği için, zincirin en önemli halkası olan Gökova'dan başlamak
gerekir. Tüm bunlar, bizi, bir kez daha düşünmeye sevk ediyor. Termik santral derhal kapatılmalıdır; ancak, Türkiye'nin uzun vadeli
bir enerji politikası hazırlanmalı, bu politikalar içerisinde, uygar ülkelerde tartışılan alternatif enerji yolları da olmalıdır.
Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; bir yanlış yapılmış ve doğayı yok ediyoruz. Bu yanlışlıktan dönmek de bir erdemdir.
Bunun yerine, aynı enerjiyi üretecek yeni bir enerji kaynağı bulmalıyız. Bu konuda, uzmanlarımız, çalışarak, kısa sürede, doğayı
tahrip etmeyen yeni projeler ortaya çıkarsınlar. Bu yeni projeyle ilgili malî katkı konusunda, tüm duyarlı yurttaşlarımız gereken
katkıyı yapacaktır. Ayrıca, hani, çatal, bıçak, tabak dağıtan medyamız da altı ay süreyle bu kampanyayı durdurduğu takdirde,
gereken büyük malî desteği sağlayacağına inanıyorum.
Sayın Bakanın -Sayın Bakan sanıyorum burada yoklar- Çevre Bakanlığı bütçesi konuşmasında, bir ağacın bile yok olmaması
konusunda gösterdikleri duyarlılık karşısında, kendi Genel Başkanları ve Başbakanın bu santralın açılmasını istemesine karşın,
Genel Başkanını ve Başbakanı ikna ederek, bu santralın durdurulmasına katkı yapacağına inanıyorum.
Bu konuda da, bu Meclisten en az 500 milletvekili arkadaşımızın da, Gökova Santralının açılmaması konusunda gereken
özveriyi ve katkıyı yapacağına inanıyor; hepinize saygılar sunuyorum. (CHP sıralarından alkışlar)
BAŞKAN – Sayın Atay, teşekkür ediyorum.
DEVLET BAKANI MEHMET HALİT DAĞLI (Adana) – Sayın Başkan...
BAŞKAN – Evet, gündemdışı konuşmaya cevap vermek üzere, Devlet Bakanımız Sayın Halit Dağlı; buyurun.
DEVLET BAKANI MEHMET HALİT DAĞLI (Adana) – Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; Aydın Milletvekilimiz Sayın
Fatih Atay'ın, Gökova Termik Santralıyla ilgili yapmış olduğu gündemdışı konuşmaya cevap vermek üzere huzurlarınızdayım; bu
vesileyle, Yüce Meclisi saygıyla selamlıyorum. Ayrıca, Sayın Atay'a, Gökova Termik Santralıyla ilgili bilgi verme fırsatını verdiği
için, Hükümet adına teşekkürlerimi sunuyorum.
3x210 megavat gücündeki Gökova Termik Santralının inşaat ve mantaj işlemleri tamamlanmış olup, 28.7.1994 tarihinde birinci
ünitesinin, 14.12.1994 tarihinde ikinci ünitesinin, 30.6.1995 tarihinde de üçüncü ünitesinin geçici kabulleri yapılarak, santral,
TEAŞ'ın mülkiyetine geçmiştir.
Kemerköy Termik Santralı, Yeniköy, Soma–B ve Hamitabat Doğalgaz Termik Santrallarıyla birlikte 11.8.1995 tarih ve 95/62
sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararıyla özelleştirme kapsamı ve programına alınmış ve Kemerköy Elektrik Üretim ve Ticaret
Anonim Şirketi kurulmuştur.
Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ile TEAŞ arasında imzalanan protokol gereğince, 1993 yılından itibaren sürdürülen, santralın
baca gazı arıtma tesisinin kurulması çalışmaları, Kemerköy Elektrik Üretim ve Ticaret Anonim Şirketi adına TEAŞ Genel
Müdürlüğünce yürütülmektedir. Söz konusu baca gazı arıtma tesisi ihalesi sonuçlandırılma aşamasındadır. Bu tesisin kurulmasına
kadar geçecek üç yıllık süre zarfında, enerji ihtiyacı ve teçhizatın korunması amacıyla, dönüşümlü olarak bir ünitenin işletilmesi
zorunlu olmaktadır. Tesisin tamamlanmasıyla, çevreye vereceği olumsuz etkileri ortadan kalkacak olan santralın, ülke enerji talebinin
yoğun olduğu bir dönemde atıl vaziyette bırakılması düşünülmemektedir.
Ekonomik ömrü yirmibeş yıl olarak öngörülen santralın yıllık yakıt ihtiyacı, üç ünite için 5 milyon 112 bin tondur. Santralı
besleyecek olan Hüsamlar ve Çakıralan linyit sahalarının görünür rezervi ise 103 milyon ton olup, santralın ekonomik ömrü için
gereken 25 milyon ton civarındaki ilave kömür, Yeniköy ve İkizköy linyit sahalarından karşılanacaktır.
Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı, bacalara elektrofiltre takılması, baca gazı arıtma ünitesi kurulması, cüruf için gerekli
önlemlerin alınması, termal kirliliğin önüne geçilmesi ve 1 000 metre koruma bandı bırakılması kaydıyla, santral için belirlenen yer
seçimini 6.7.1984 tarihinde onaylamış olup, santralın yer seçimi, kömür temini, soğutma suyu temini gibi kriterler dikkate alınarak
yapılmıştır.
Basınımızda çıkan "mevcut ünitenin, Yeniköy Santralına ilavesi daha ekonomik bir çözüm olmaz mıydı" sorusu ise
incelenmiş olup, Kemerköy Termik Santralının, Hüsamlar ve Çakıralan kömür sahalarına yakın olması ve üç ünite için gerekli olan
yaklaşık 100 bin metreküp/saat soğutma suyu ihtiyacının denizden karşılanması gibi faktörler göz önüne alındığında, santralın
mevcut yeri, Yeniköy Santralına ilave edilmesine nazaran daha ekonomik bir çözüm olarak tercih edilmiştir.
Ekolojik şartlar bakımından alınan tedbirler olarak, baca gazı arıtma tesisinin dışında, çevre korumaya yönelik olarak
gerçekleştirilen yüksek baca (300 metre) elektrostatik baca gazı filtreleri, soğutma suyu alma ve deşarj işlemleri, kül depolama barajı,
endüstriyel atıksu arıtım üniteleriyle, evsel atıksu arıtım üniteleri, santralın çevresel etkilerinin incelenmesi amacıyla, çeşitli
üniversite öğretim üyelerinden oluşan bağımsız bir bilim kurulu tarafından incelenerek, yeterli bulunmuştur. Söz konusu kurul,
arıtma tesisi dışında, çevre korumaya yönelik önlemlerin yeterli olduğunu, santralın, arıtma tesisi kurulmasından sonra neden
olacağı çevresel etkilerin, kabul edilebilir düzeyde kalacağını belirten bir rapor hazırlamıştır.
Yüce Meclisin bilgilerine saygıyla sunuyorum ve Sayın Atay'a tekrar teşekkür ediyorum.
BAŞKAN – Biz de Sayın Bakana teşekkür ediyoruz efendim.
3. —Yozgat Milletvekili İlyas Arslan’ın, Yozgat -Sorgun Şeker Fabrikasına ilişkin gündem dışı konuşması ve Devlet Bakanı
Mehmet Halit Dağlı’nın cevabı
BAŞKAN – Sayın İlyas Arslan, Yozgat Şeker Fabrikasıyla ilgili gündemdışı söz istemişlerdir.
İLYAS ARSLAN (Yozgat) – Sorgun Şeker Fabrikası, Sayın Başkan.
BAŞKAN – Sorgun Şeker Fabrikasıyla ilgili...
Eğer Sorgun'daki o fabrikayı beğenmiyorsanız, Sarıkaya'ya kaydıralım diye bir teklifim var size...
Buyurun efendim.
İLYAS ARSLAN (Yozgat) – Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; sözlerime başlarken, Yüce Meclisi saygıyla selamlıyorum.
Yozgat Sorgun İlçesinin adını, geçen yıl 40 genç işçimizi kaybettiğimiz, özel sektöre ait bir kömür işletmesindeki grizu
patlamasıyla duymuştunuz; orada, Sayın Selvi, Sayın Necati Çelik ve Sayın Atasoy da bu acımıza ortak olmuşlardı.
BAŞKAN – Biz de gittik Sayın Arslan...
İLYAS ARSLAN (Devamla) – Evet, Sayın Başkanım da gelmişlerdi.
Bu kömür işletmesi, kısa bir süre sonra tekrar çalışmaya başladı. Üretime başlarken işçi bulmada hiç mi hiç zorluk çekmedi;
çünkü, işsizliğin had safhaya vardığı ilimizde, gençlerimizin hiç düşünmeden yeraltında çalışmayı göze alması, gerçekten
düşündürücüdür.
1976 yılına kadar, devletin, sanayi yatırımı olarak Yozgat'a bira fabrikasını layık görmesine üzülen Yozgatlı, zengin kömür
rezervleri bulunan Sorgunumuza, 1976 yılında 2 bin dönüm arazi istimlak edilerek, Azot Sanayiine ait gübre fabrikasının yapımına
başlanmasını, altyapı ve 34 bloktan oluşan sosyal tesislerin kısa sürede tamamlanmasını sevinçle karşılamıştır; ancak, 1978
yılının başlarına gelindiğinde, temel atan zihniyetin yerini, temel söken zihniyet alınca, fabrikamızın üretimi süresiz olarak
durdurulmuştur; ta ki, 1990 yılına kadar.
1990 yılında, aynı arazi ve tesisler, Azot Sanayiinden, Şeker Fabrikası Genel Müdürlüğüne devredilmiştir. Devredilen bu
araziye, 18 ayda bitirilmesi planlanan Yozgat Şeker Fabrikasının temeli, zamanın cumhurbaşkanı, başbakanı, 5 bakan ve 35 bin
davetlinin katılımıyla atılmıştır; ancak, fabrikanın 18 ayda bitirilip, üretime başlaması gerekirken, 1992 yılı sonuna kadar ancak
yüzde 44'ü tamamlanabilmiştir. Şu ana kadar da yüzde 63'ü tamamlanan fabrikanın bitirilmesi, şeker ithal etmek zorunda kalan
ülkemizin, hem de Yozgatımızın ekonomisine çok önemli katkılar sağlayacaktır.
Şu anda, 60 kadrolu, 120 geçici işçisi olan fabrikanın, ödenek olmadığı için, yapımına devam edilememektedir. Günde 3 bin
ton pancar işleyeceği, 500 kişinin istihdam edileceği, yılda 52 bin ton şeker üretileceği, 14 bin tarım işçisinin yararlanacağı, 450 bin
ton hammaddenin de Turhal, Çorum, Kayseri Şeker Fabrikalarına gönderilmeyerek, nakliye maliyetlerinde asgarî düzeye indirilmiş
olacağı gerçeği göz önünde bulundurulmalıdır.
Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; Şeker Fabrikaları Genel Müdürlüğü, şeker fabrikası makinelerini, kendi makine
fabrikalarında üretirken ve Özbekistan'da fabrika kurarken, Rusya'da yeni fabrikalar kurmak için ihalelere girerken, ülkemizde, fabrika
yatırımlarının bitirilmesi yerine, çürümeye terk edilmesini takdirlerinize bırakıyorum. Çürümeye terk edilmiş diyorum; çünkü, 1995
yılı için 30 milyar lira ödenek, 1996 yılı için de 35 milyar lira ödenek ayrılmasının, başkaca izah edilecek bir tarafı yoktur. Oysa,
1996 yılında fabrikanın bitimi için istenilen miktar 1,5 trilyon liradır.
Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; birinci derecede kalkınmada öncelikli birçok ilden daha geri olan Yozgat'ın, ikinci derecede
kalkınmada öncelikli il olarak değerlendirilmiş olması, yarım kalan tesislerin yapılamaması ve böyle göstermelik ödeneklerle
oyalanması, gerektiğinde, hiç çekinmeden, milletinin ve ülkesinin bölünmez bütünlüğü için, seve seve canını veren, resmî rakamlara
da bakarsanız eğer...
(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)
BAŞKAN – Buyurun efendim.
İLYAS ARSLAN (Devamla) – Sayın Başkanım, bitiriyorum...
...nüfus baz alındığında, en fazla şehit veren ve daha dün 113 üncü şehidini toprağa değil; gönüllerimize gömdüğümüz
Yozgat'ta, bu durum, üzüntü ve hayretle karşılanmaktadır.
Sayın Başkan, çok değerli milletvekilleri; artık, Yozgatlının lafa değil, icraata ihtiyacı vardır. İlgili Bakandan isteğimiz şudur:
Yozgat Şeker Fabrikasını hangi yıl bitirmeyi düşünüyorsunuz? Bunu açıklayın. Açıklayın ki, Yozgat'taki belirsizlik son bulsun.
Açıklayın ki, Yozgatlı, sizin, Yozgat için ne düşündüğünüzü öğrensin diyor, Yüce Meclisi saygı ve muhabbetlerimle selamlıyorum.
(RP sıralarından alkışlar)
BAŞKAN – Sayın Arslan, teşekkür ediyorum.
Sayın Arslan'ın gündemdışı konuşmasına cevap vermek üzere, Devlet Bakanı Sayın Dağlı; buyurun.
DEVLET BAKANI MEHMET HALİT DAĞLI (Adana) – Sayın Başkan, Yüce Meclisin sayın üyeleri; Yozgat Milletvekilimiz
Sayın İlyas Arslan'ın, Yozgat-Sorgun Şeker Fabrikasıyla ilgili yapmış olduğu gündemdışı konuşmaya, Hükümet adına cevap
vermek üzere huzurlarınızdayım. Bu vesileyle Yüce Meclisi saygıyla selamlıyorum.
Yozgat-Sorgun Şeker Fabrikası, 1989 yılında yatırım programına alınmıştır. Günde 3 bin ton pancar işleme kapasiteli olarak
planlanan fabrika, işletmeye alındığında, bir kampanya döneminde, yaklaşık 52 bin ton şeker üretecektir. Bunun dışında, yan ürün
olarak 17 bin ton melas ve 150 bin ton yaş küspe elde edilecektir.
Fabrikanın, 1995 yılı fiyatlarıyla proje tutarı 3 trilyon 771 milyar Türk Lirasıdır. 1995 yıl sonu itibariyle yapılan harcama
tutarı ise, 1 trilyon 937 milyar 110 milyon Türk Lirası olup, buna göre, nakdî gerçekleşme yüzde 51'dir. 1995 yıl sonu itibariyle, ana
fabrika ve yardımcı tesisler yüzde 55, yollar ve saha işleri yüzde 30 seviyesine getirilmiştir. 1995 yılı yatırım programına göre,
1997 yılında tamamlanması planlanmıştır.
Bunun gerçekleştirilebilmesi için, 1996 yılında 1 trilyon 353 milyar Türk Lirası, 1997 yılında ise 480 milyar Türk Lirası
ödenek talebinde bulunulmuştur. 1996 yılı yatırım programının henüz yayımlanmamış olmasına karşın, 1996 yılında, bu
projeye, ancak carî harcamalara yetecek kadar bir ödenek ayrılması beklenmektedir. Verilen ödenekler çerçevesinde yatırımı
sürdürülen projenin, programlanan sürede tamamlanması mümkün görülmemektedir. Bu nedenle, yüzde 51'i gerçekleşmiş olan
Yozgat Şeker Fabrikasının özel girişimcilerin ilgisine sunulmasının uygun olacağı, Hükümetimiz tarafından düşünülmektedir.
Bu düşüncelerle, Sayın İlyas Arslan'a, Yüce Meclise bu bilgiyi verme imkânını verdiği için teşekkür ediyor, saygılarımı
sunuyorum. (DYP ve ANAP sıralarından alkışlar)
BAŞKAN – Sayın Bakan, teşekkür ediyorum.
Sayın milletvekilleri, Cumhurbaşkanlığı tezkereleri vardır; ayrı ayrı okutup bilgilerinize sunacağım:
B)TEZKERELER VE ÖNERGELER
1. —Almanya’ya gidecek olan Başbakan A. Mesut Yılmaz’a, dönüşüne kadar, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Nahit
Menteşe’nin vekâlet etmesinin uygun görüldüğüne ilişkin Cumhurbaşkanlığı tezkeresi (3/282)
10 Mayıs 1996
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşmelerde bulunmak üzere, 16 Mayıs 1996 tarihinde Almanya'ya gidecek olan Başbakan Mesut Yılmaz'ın dönüşüne kadar;
Başbakanlığa, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Nahit Menteşe'nin vekâlet etmesinin, Başbakanın teklifi üzerine, uygun
görülmüş olduğunu bilgilerinize sunarım.
Süleyman Demirel
Cumhurbaşkanı
BAŞKAN – Bilgilerinize sunulmuştur.
Diğer tezkereyi okutuyorum:
2. —Almanya’ya gidecek olan Çevre Bakanı Mustafa Rüştü Taşar’a, dönüşüne kadar, Devlet Bakanı Eyüp Aşık’ın vekâlet
etmesinin uygun görüldüğüne ilişkin Cumhurbaşkanlığı tezkeresi (3/283)
10 Mayıs 1996
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşmelerde bulunmak üzere, 14 Mayıs 1996 tarihinde Almanya'ya gidecek olan Çevre Bakanı Mustafa R. Taşar'ın dönüşüne
kadar; Çevre Bakanlığına, Devlet Bakanı Eyüp Aşık'ın vekâlet etmesinin, Başbakanın teklifi üzerine, uygun görülmüş olduğunu
bilgilerinize sunarım.
Süleyman Demirel
Cumhurbaşkanı
BAŞKAN – Bilgilerinize sunulmuştur.
Diğer tezkereyi okutuyorum:
3. —Almanya’ya gidecek olan Devlet Bakanı İmren Aykut’a dönüşüne kadar, Millî Savunma Bakanı Mahmut Oltan
Sungurlu’nun vekâlet etmesinin uygun görüldüğüne ilişkin Cumhurbaşkanlığı tezkeresi (3/284)
10 Mayıs 1996
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşmelerde bulunmak üzere, 16 Mayıs 1996 tarihinde Almanya'ya gidecek olan Devlet Bakanı İmren Aykut'un dönüşüne
kadar; Devlet Bakanlığına, Millî Savunma Bakanı M. Oltan Sungurlu'nun vekâlet etmesinin, Başbakanın teklifi üzerine, uygun
görülmüş olduğunu bilgilerinize sunarım.
Süleyman Demirel
Cumhurbaşkanı
BAŞKAN – Bilgilerinize sunulmuştur.
Diğer tezkereyi okutuyorum:
4. —Almanya’ya gidecek olan Devlet Bakanı Ersin Taranoğlu’na, dönüşüne kadar, Devlet Bakanı Ali Talip Özdemir’in vekâlet
etmesinin uygun görüldüğüne ilişkin Cumhurbaşkanlığı tezkeresi (3/285)
15 Mayıs 1996
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşmelerde bulunmak üzere, 16 Mayıs 1996 tarihinde Almanya'ya gidecek olan Devlet Bakanı Ersin Taranoğlu'nun dönüşüne
kadar; Devlet Bakanlığına, Devlet Bakanı Ali Talip Özdemir'in vekâlet etmesinin, Başbakanın teklifi üzerine, uygun görülmüş
olduğunu bilgilerinize sunarım.
Süleyman Demirel
Cumhurbaşkanı
BAŞKAN – Bilgilerinize sunulmuştur.
Sayın milletvekilleri, komisyonlardan istifa önergeleri vardır; ayrı ayrı okutup, bilgilerinize sunacağım:
5. —İstanbul Milletvekili Güneş Taner’in, Plan ve Bütçe Komisyonu üyeliğinden çekildiğine ilişkin önergesi (4/19)
15.5.1996
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Üyesi bulunduğum Plan ve Bütçe Komisyonundaki görevimden ayrılmak istiyorum.
Gereğini saygılarımla arz ederim.
Güneş Taner
İstanbul
BAŞKAN – Bilgilerinize sunulmuştur.
Diğer önergeyi okutuyorum:
6. —Isparta Milletvekili Halil Yıldız’ın, (10/5) esas numaralı Meclis Araştırma Komisyonu üyeliğinden çekildiğine ilişkin
önergesi (4/20)
15.5.1996
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Kamu İktisadî Teşebbüsleri Alt ve Üst Komisyonu toplantılarının yoğunluğu nedeniyle, "Petrol Ofisi Genel Müdürlüğünde
Meydana Gelen Yolsuzluk ve Usulsüzlük İddialarını Araştırmak ve Alınması Gereken Tedbirleri Belirlemek Amacıyla Kurulan
Meclis Araştırması Komisyonu" üyeliğinden istifa ediyorum.
Gereğini saygılarımla arz ederim.
Halil Yıldız
Isparta
BAŞKAN – Bilgilerinize sunulmuştur.
Sayın milletvekilleri, zannediyorum, daha çok grupları alakadar ediyor. Kurulmuş bir araştırma komisyonundan bir sayın
üyenin çekilme hakkı, tabiî ki, vardır; ama, bundan sonra yapılacak iş, grubuna yazı yazılacak, oradan üye istenecek, sonra
oylanacak, sonra göreve başlayacak ve bu, işi uzatacak. Lütfen, gruplar, çalışması, durumu, mesai imkânı olan arkadaşlarımızı
bildirsinler ki, bu komisyonlar rahat netice alabilsinler ve yeni bir süre uzatımı talebiyle bize gelmesinler; rica ediyorum.
Değerli milletvekilleri, kanun tekliflerinin geri alınmasına dair bir önerge vardır; okutuyorum:

7. —Konya Milletvekili Mehmet Keçeciler’in, (2/95) esas numaralı kanun teklifini ve (2/86), (2/69), 2/87), 2/80), 2/83), 2/81),
2/82) esas numaralı kanun tekliflerindeki imzasını geri çektiğine ilişkin önergesi (4/21)
14.5.1996
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
(2/95) esas numaralı İmrenler, İsmil ve Yeniceoba adıyla üç yeni ilçe kurulmasıyla ilgili vermiş olduğum kanun teklifimi geri
alıyorum ve 19 uncu Dönemde vermiş olduğum ve 20 nci Dönemde yenilemiş bulunduğum (2/86), (2/69), (2/87), (2/80), (2/83),
(2/81) ve (2/82) esas numaralı kanun tekliflerimdeki imzamı geri çekiyorum.
Gereğini arz ederim.
Saygılarımla.
Mehmet Keçeciler
Konya
BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, bilgilerinize sunulmuştur ve kanun teklifi geri verilmiştir.
Danışma Kurulunun önerileri vardır; ayrı ayrı okutup oylarınıza sunacağım:
V. —ÖNERİLER
A) DANIŞMA KURULU ÖNERİSİ
1. —Genel Kurulda görüşülecek konuların yeniden düzenlenmesine ve çalışma sürelerine ilişkin Danışma Kurulu önerisi
Danışma Kurulu Önerisi
No:12 Tarihi :15.5.1996
Danışma Kurulunca, aşağıdaki önerilerin, Genel Kurulun onayına sunulması uygun görüşmüştür.
Mustafa Kalemli
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı
Abdullatif Şener Mehmet Gözlükaya
RP Grubu Başkanvekili DYP Grubu Başkanvekili
Cumhur Ersümer H.Hüsamettin Özkan
ANAP Grubu Başkanvekili DSP Grubu Başkanvekili
Nihat Matkap
CHP Grubu Başkanvekili
Öneriler:
1. Genel Kurulun, 16.5.1996 Perşembe günkü birleşiminde, gündemin birinci sırasında yer alan, İçtüzük Değişiklik teklifinin
görüşmelerinin tamamlanmasına kadar, çalışma süresinin uzatılması önerilmiştir.
2. Radyo ve Televizyon Üst Kurulunda boşalan üyelikler için, 3984 sayılı Kanun gereğince yapılacak seçimin, Genel Kurulun,
22.5.1996 Çarşamba günkü birleşiminde yapılması önerilmiştir.
BAŞKAN – Tekrar okutup, ayrı ayrı oylayacağım:
"1. Genel Kurulun, 16.5.1996 Perşembe günkü birleşiminde, gündemin birinci sırasında yer alan İçtüzük Değişiklik Teklifinin
görüşmelerinin tamamlanmasına kadar, çalışma süresinin uzatılması önerilmiştir."
BAŞKAN – Danışma Kurulu önerisi olduğuna göre, söz talebi yok.
Öneriyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler.... Kabul etmeyenler... Birinci öneri kabul edilmiştir.
"2. Radyo ve Televizyon Üst Kurulunda boşalan üyelikler için 3984 sayılı Kanun gereğince yapılacak seçimin Genel Kurulun
22.5.1996 Çarşamba günkü birleşiminde yapılması önerilmiştir."
BAŞKAN – Öneri üzerinde söz talebi yok.
Öneriyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... İkinci öneri de kabul edilmiştir.
Sayın milletvekilleri, seçimlere çok yakın bir süre kala... (DSP sıralarından "sesiniz gelmiyor" sesleri)
Gelsin efendim, gelsin... Seçimlerden önce hep böyle sıkıştırmıştık da, bugün niye diye merak ediyorum. Gerçi kabul ettik;
İçtüzük çalışmasının nihayetine kadar buradayız.
Sayın milletvekilleri "Sunuşlar" bölümü bitmiştir. Şimdi, gündemin "Kanun Tasarı ve Teklifleriyle Komisyonlardan Gelen
Diğer İşler" bölümüne geçiyoruz.
VI. —KANUN TASARI VE TEKLİFLERİYLE KOMİSYONLARDAN
GELEN DİĞER İŞLER
1.—Denizli Milletvekili Hasan Korkmazcan ve 4 Arkadaşının; Millet Meclisi İçtüzüğünün Başlığı ile Bazı Maddelerinin
Değiştirilmesi ve Bu İçtüzüğe Bazı Maddeler Eklenmesi Hakkında İçtüzük Teklifi ile İstanbul Milletvekili Emin Kul’un; Gümüşhane
Milletvekili M.Oltan Sungurlu’nun; Denizli Milletvekili Hasan Korkmazcan’ın;İzmir Milletvekili Gencay Gürün ve Bursa Milletvekili
Turhan Tayan’ın; Kütahya Milletvekili Mustafa Kalemli’nin; Kocaeli Milletvekili Şevket Kazan ve 6 Arkadaşının; Erzurum
Milletvekili Lütfü Esengün’ün; Kayseri Milletvekili Recep Kırış’ın; Cumhuriyet Halk Partisi Grup Başkanvekili İçel Milletvekili
Oya Araslı’nın ve Hatay Milletvekili Atila Sav’ın; Millet Meclisi İçtüzüğünde Değişiklik Yapılmasına Dair İztüzük Teklifleri ve
Anayasa Komisyonu Raporu (2/158, 2/30, 3/52, 2/67, 2/89, 2/161, 2/176, 2/177, 2/178, 2/183, 2/204) (S. Sayısı :13) (1)
BAŞKAN – Bu kısımda yer alan Denizli Milletvekili Hasan Korkmazcan ve 4 Arkadaşının; Millet Meclisi İçtüzüğünün
Başlığı ile Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu İçtüzüğe Bazı Maddeler Eklenmesi Hakkında İçtüzük Teklifi ile İstanbul
Milletvekili Emin Kul'un; Gümüşhane Milletvekili M. Oltan Sungurlu'nun; Denizli Milletvekili Hasan Korkmazcan'ın; İzmir
Milletvekili Gencay Gürün ve Bursa Milletvekili Turhan Tayan'ın; Kütahya Milletvekili Mustafa Kalemli'nin; Kocaeli Milletvekili
Şevket Kazan ve 6 Arkadaşının; Erzurum Milletvekili Lütfü Esengün'ün; Kayseri Milletvekili Recep Kırış'ın; Cumhuriyet Halk
Partisi Grup Başkanvekili İçel Milletvekili Oya Araslı'nın ve Hatay Milletvekili Atilâ Sav'ın; Millet Meclisi İçtüzüğünde
Değişiklik Yapılmasına Dair İçtüzük Teklifleri ve Anayasa Komisyonu Raporunun müzakerelerine kaldığımız yerden devam
ediyoruz.
Sayın Komisyon?.. Hazır.
Sayın Hükümet?..
KAMER GENÇ (Tunceli) – Hükümete gerek yok. Geçen dönem, Başkanlık Divanı temsilcisiyle yetindik; çünkü, bu, Meclisi
ilgilendiriyor.
TBMM BAŞKANVEKİLİ HASAN KORKMAZCAN (Denizli) – Meclis Başkanlığı temsil ediliyor efendim.
BAŞKAN – Sayın Komisyon ve Sayın Başkanlık Divanı Temsilcisi yerlerini aldılar.
Sayın milletvekilleri, geçen birleşimde, teklifin tümü üzerindeki görüşmeler tamamlanmış, maddelere geçilmesinin
oylanmasında kalmıştık.
Şimdi, teklifin maddelerine geçilmesi hususunu oylarınıza sunuyorum: Maddelere geçilmesini kabul edenler... Kabul
etmeyenler... Kabul edilmiştir.
1 inci maddeyi okutuyorum:
Millet Meclisi İçtüzüğünün Başlığı ile Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu İçtüzüğe Bazı Maddeler Eklenmesi
Hakkında İçtüzük Teklifi
MADDE1. —Millet Meclisi İçtüzüğünün başlığında ve içinde geçen;
—“Millet Meclisi’’ ibareleri “Türkiye Büyük Millet Meclisi’’;
— “Divan Üyesi” ibareleri “Kâtip Üye”;
— “İdareci Üye” ibareleri “İdare Amiri”;
— “Çekinser” kelimesi “Çekimser”;
— 1 inci maddesinde geçen “1 Kasım -31 Ekim” ibaresi “1 Ekim-30 Eylül” ve “4 yıl” ibaresi “5 yıl”;
—2 nci maddesinde geçen “dörtyüzelli” sayısı “beşyüzelli”;
—3 üncü maddesinde geçen “Türkiye Radyolarında” ibaresi “Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu kanallarında”;
— 4 üncü maddesinde geçen “Kasım” kelimesi“Ekim”;
— 18 inci maddesinde geçen “on milletvekili” ibaresi “yirmi milletvekili”;
—58 inci maddesinin dördüncü fıkrasında geçen “salt çoğunluğunun mevcut olmadığı anlaşılırsa” ibaresi, “en az üçte birinin
mevcut olmadığı anlaşılırsa”;
—102 nci maddesinde geçen “Anayasanın 88 inci maddesinin ikinci fıkrası” ibaresi “Anayasanın 98 inci maddesinin üçüncü
fıkrası”;
— 106 ncı maddesinde geçen “ikiyüzyirmialtı” sayısı “ikiyüzyetmişaltı”;
— 146 ncı maddesinde geçen “Anayasanın 79 uncu maddesi” ibaresi “Anayasanın 83 üncü maddesi”;
— 149 uncu maddesinde geçen “Divanlarınca” kelimesi “Divanınca”;
—“Kâtip Üye, İdare Amiri” ibareleri bu yazılış sırasına göre ve
— “16 ncı madde numarası 17”;
— “17 nci madde numarası 16”;
Olarak değiştirilmiştir.
Millet Meclisi İçtüzüğünün;
— Yoklama istemi ile ilgili 58 inci maddesinde geçen on;
—Kapalı oturum istemiyle ilgili 71 inci maddesinde geçen onbeş;
—Kanunun tümünün ve maddelerinin oylanmasında açık oy istemi ile ilgili 82 nci maddesinde geçen onbeş;
—Genel Görüşme istemiyle ilgili 100 üncü maddesinde geçen on;
— Gizli oylama istemi ile ilgili 123 üncü maddesinde geçen onbeş;
Sayıları yirmi; olarak değiştirilmiştir.
Millet Meclisi İçtüzüğünde geçen;
—“Cumhuriyet Senatosu”, “Cumhuriyet Senatosu Başkanı”, “Cumhuriyet Senatosu Başkanlık Divanı”, “Cumhuriyet Senatosu
Üyeleri” ve “senatör” ibareleri;
—21 inci maddesinde geçen “Türkiye Büyük Millet Meclisi” ibaresi ile “Karma” ibareleri;
—24 üncü maddesinin tamamı; 32 nci maddesinin ikinci fıkrasındaki “teklifte imzası bulunan senatörler” ibaresi;
— 77 nci maddesinin başlığında geçen “ve benimsenmeyen” ibaresi ile maddede geçen “Anayasanın 92 nci maddesi gereğince”
ibaresi;
—83 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında geçen “Genel Kurulun üye tamsayısının salt çoğunluğuyla” ibaresi;
—144 üncü maddesinin birinci fıkrasının son cümlesinde geçen “Cumhuriyet Senatosu, Başkanlık Divanı ile anlaşmak
suretiyle” ibaresi;
—147 nci maddesinin son fıkrasının son cümlesi ile bu fıkradaki “sırf” kelimesi ve;
—149 uncu maddesinde geçen “Türkiye Büyük Millet Meclisi Kitaplık Karma Komisyonunca hazırlanıp, Millet Meclisi ve
Cumhuriyet Senatosu” ibaresi;
Çıkarılmıştır.
Çıkarılan 24 üncü maddeden sonraki numaralar buna göre teselsül ettirilmiştir.
Millet Meclisi İçtüzüğünün;
— 43 üncü maddesinin sonuna “Şu kadar ki, bu haklarını Komisyon Başkanının belirleyeceği uygun süre içinde kullanmaları
gerekir.” cümlesi ile;
— 50 nci maddesine 5 inci bent olarak “Meclis Soruşturması Raporları” ibaresi eklenerek bent numaraları teselsül ettirilmiş ve
— 52 nci maddesine “Meclis Araştırması” ibaresinden sonra “Meclis Soruşturması” ibaresi;
Eklenmiştir.
BAŞKAN – 1 inci madde üzerinde, gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Madde ile ilgili değişiklik önergeleri vardır; önce geliş sırasına, sonra aykırılık derecesine göre okutup, işleme tabi tutacağım.
Buyurun.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan 13 sıra sayılı, Millet Meclisi İçtüzüğünün Başlığı İle Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu İçtüzüğe
Bazı Maddeler Eklenmesi Hakkındaki Tekliflerinin içinde bulunan (2/204) esas numaralı, Hatay Milletvekili Atilâ Sav'ın teklifi,
Anayasa Komisyonunda diğer tekliflerle birleştirilmiştir.
Teklif, İçtüzüğün 105 inci madesinin son fıkrasının son tümcesi olan "güvenoyu verenlerin sayısı, güvensizlik oyu verenlerden
fazlaysa Bakanlar Kurulu güven almış olur" hükmünün metinden çıkarılmasına ilişkindir.
Bu teklif, Anayasa Komisyonunca ilk müzakerede kabul olunmuştur. Daha sonra, Komisyon üyelerinden 13'ünün önerisi üzerine
konu yeniden ele alınmış ve 18.4.1996 günlü toplantıda reddedilmiştir.
Anayasa Komisyonu raporunda yer alan ve Komisyonca, önce kabul edilip, sonra reddedilen kanun teklifi, öbür tekliflerle birlikte
Yüce Meclisin gündemindedir.
Yukarıda açıklanan nedenlerle; İçtüzüğün "hükümet programının görüşülmesi; göreve başlarken güven oyu" başlıklı 105 inci
maddesinin son fıkrasının son cümlesinde yer alan "Güven oyu verenlerin sayısı, güvensizlik oyu verenlerden fazlaysa Bakanlar
Kurulu güven almış olur" hükmünün 1 inci maddenin, "83 üncü maddenin üçüncü fıkrasında yapılacak çıkarılmanın arkasına
gelecek şekilde eklenmesini ve önergemizin, teklifin 1 inci maddesinde görüşülmesini arz ve teklif ederiz.
Saygılarımızla.
Atilâ Sav Oya Araslı
Hatay İçel
Yusuf Öztop Yahya Şimşek
Antalya Bursa
Mustafa Kul Zeki Çakıroğlu
Erzincan Muğla
Bekir Kumbul Birgen Keleş
Antalya İzmir
Nezir Büyükcengiz Ayhan Fırat
Konya Malatya
Ali Şahin Celal Topkan
Kahramanmaraş Adıyaman
Gerekçe:
Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün altıncı kısım, dördüncü bölümü "Güven İstemi" başlığını taşımaktadır. Bu
bölüm içinde olan 105 inci maddenin başlığı ise "Hükümet programının görüşülmesi; göreve başlarken güven oyu" dur. Bu
maddenin son tümcesi "Güven oyu verenlerin sayısı, güvensizlik oyu verenlerden fazlaysa Bakanlar Kurulu güven almış olur"
hükmünü koymaktadır. Bu hüküm, Anayasanın 96 ncı maddesine aykırıdır. Çünkü, Anayasanın 96 ncı maddesi "Türkiye Büyük
Millet Meclisi üye tam sayısının en az üçtebiri ile toplanır ve toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir; ancak, karar
yeter sayısı hiçbir şekilde üye tam sayısının dörtte birinin bir fazlasından az olamaz" demektedir.
Bu, bir ilke kuralıdır. Anayasada tersine bir hüküm yoksa bütün kararlarda bu yetersayı uygulanır. Bu sayıyı sağlayamayan
oylama ile karar alınamaz. Bu karar, ister güvenoyu olsun, isterse başka bir konu olsun.
Anayasada, özel nitelikli, çoğunluk gerektiren hükümler vardır. Örneğin, 99 uncu ve 111 inci maddelerde, güvensizlik oyu için,
üye tamsayısının salt çoğunluğu gerekmektedir. 84, 94 ve 102 nci maddelerde de özel çoğunluk gereklidir.
Anayasanın 110 uncu maddesinin son fıkrasında ise, güvenoyu için özel bir oylama ve yetersayı öngörülmemiştir.
Bu durumda, uygulanacak kural, 96 ncı madde hükmüdür. Bu durumda İçtüzüğün 105 inci maddesinin son fıkrasının ikinci
tümcesi de birbiriyle çelişmektedir.
Anayasanın geçici 6 ncı maddesi "yürürlükte olan İçtüzüğün, Anayasaya aykırı olmayan hükümleri uygulanır" demektedir.
Bu hükme göre, esasen, 105 inci maddenin son tümcesi, yürürlükten kalkmıştır; çünkü, Anayasaya aykırıdır. Bu hükmün
İçtüzükten çıkarılması, Anayasa gereğidir.
BAŞKAN – Diğer önergeyi okutuyorum:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan İçtüzük Teklifinin 1 inci maddesinin sonuna aşağıdaki ibarenin eklenmesini arz ve teklif ederiz.
Mehmet Gözlükaya Murat Başesgioğlu
Denizli Kastamonu
DYP Grup Başkanvekili ANAP Grup Başkanvekili
Hasan Hüsamettin Özkan Atilâ Sav
İstanbul Hatay
DSP Grup Başkan Vekili CHP Grup Başkan Vekili
Abdüllatif Şener
Sıvas
RP Grup Başkanvekili
"55 inci maddesinin ikinci fıkrasındaki "toplantı" ve "gün" kelimeleri arasına "hafta," kelimesi;"
Gerekçe:
Yapılan teklifle, bu maddenin tamamının değiştirilmesi hakkında Sayın Meclis Başkanının tekliflerindeki amaca uygun
olarak, bir kelime değişikliğiyle, Genel Kurul, bazı haftalarda çalışmayı daha yoğunlaştırmak suretiyle bazı haftaları boş
bırakabilecektir.
BAŞKAN – Birinci önerge, aykırı önergedir; bu önergeyi tekrar okutup işleme koyacağım.
TBMM BAŞKANVEKİLİ HASAN KORKMAZCAN (Denizli) – Sayın Başkan...
BAŞKAN – Buyurun efendim.
TBMM BAŞKANVEKİLİ HASAN KORKMAZCAN (Denizli) – Birinci önergenin, elimizdeki İçtüzük değişikliği raporuna
göre, 104 üncü maddeden sonraki maddeleri düzenleyen bölümde ele alınması gereklidir. Çünkü, elimizdeki İçtüzük Teklifi
paketinde, 104 üncü maddeden sonra 106 ncı madde var. Sırası geldiği zaman işleme konulması daha yararlı olacaktır. Aksi halde,
ondan önce yapacağımız değişikliklerde çelişkili bir durum meydana gelebilir.
BAŞKAN – Sayın Başkanlık Temsilcisi, bu önergenin burada işleme konulmasına karşı.
Sayın Komisyon ne buyuruyor efendim?
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Görüşe katılıyoruz efendim.
BAŞKAN – Görüşe katılıyorsunuz; dolayısıyla, işleme tabi tutulmamasını istiyorsunuz.
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Evet.
BAŞKAN – Sayın önerge sahibi; buyurun efendim.
ATİLÂ SAV (Hatay) – Sayın Başkan, Yüce Meclisin değerli üyeleri; bu değişikliğin amacı, Anayasaya uygunluğu
sağlamaktır. İçtüzüğün 105 inci maddesinin son fıkrasının son tümcesi, metinden çıkarılması önerilen hükümdür. Teklifin 1 inci
maddesi, tüm İçtüzük metninde bulunan, çeşitli maddelerde serpiştirilmiş olan bazı hükümlerin çıkarılması, değiştirilmesi ya da
eklenmesi şeklinde düzenlenmiştir.
Bu nedenle, verdiğimiz önerge metinden çıkarılması gereken 105 inci maddenin çıkarılmasına ilişkindir ve yeri de bu
maddedir.
Sayın Başkanım, önerimiz şudur: Maddenin birinci fıkrasında değiştirilen hükümler var, ikinci fıkrasında, metinden
çıkarılması önerilen hükümler var, üçüncü fıkrasındaysa, eklemeler var.
İkinci fıkrada "çıkarılmıştır" denilen hükümlerden 83 üncü maddenin -ki, beşinci bende rastlıyor- beşinci bendinde yer alan
"Genel Kurulun üye tam sayısının salt çoğunluğuyla" ibaresinden sonra ve 144 üncü maddede yapılacak çıkarmadan önce, sıraya,
104 üncü madde gelmektedir.
Bu itibarla, önergemizin, bu madde içinde yer alması yerindedir ve doğrudur. Bu önergemizin, usul bakımından 1 inci maddeyle
birlikte görüşülmesini ve oylanmasını arz ve teklif ediyoruz.
Sayın Başkanım, sadece, önergemizin niçin 1 inci maddede görüşülmesi gerektiği konusundaki görüşlerimizi arz ettim; esas
hakkındaki görüşlerimizi de arz edeyim mi?
BAŞKAN – Efendim, 5 dakikalık süreniz var; takdir sizin. Konu çerçevesinde her şeyi ifade edebilirsiniz.
ATİLÂ SAV (Devamla) – Teşekkür ederim Sayın Başkanım; kısaca arz edeyim.
Sayın Başkan, değerli üyeler; 105 inci maddenin son fıkrasının son cümlesi "Güven oyu verenlerin sayısı, güvensizlik oyu
verenlerden fazlaysa Bakanlar Kurulu güven oyu almış olur" demektedir; bu hüküm, Anayasanın 96 ncı maddesine aykırıdır.
Nitekim, bu aykırılık, son olarak, Anayasa Mahkemesinin kararıyla da bir kez daha saptanmıştır; çünkü, Anayasamızda toplantı ve
karar yetersayısını düzenleyen hüküm 96 ncı maddededir.
96 ncı maddede, Meclisin üçte bir çoğunlukla toplanacağı ve toplantıya katılanların çoğunluğuyla karar alacağı
öngörülmektedir. Anayasada, özel, yani hukukî deyimle, mevsuf çoğunluk aranan hükümler bulunmaktadır. Bunlar arasında,
hükümetin göreve başlarken güvenoyu almasına ilişkin hüküm bulunmamaktadır; öyleyse, hükümet göreve başlarken yapılacak
güven oylamasında da, Anayasanın 96 ncı maddesindeki çoğunluk aranacaktır. Oysa, İçtüzüğün 105 inci maddesinin son cümlesi,
Anayasanın 96 ncı maddesiyle çelişmektedir. İçtüzüğün 105 inci maddesindeki güvenoyu verenlerin sayısının, güvenoyu
vermeyenlerden yahut güvensizlik oyu verenlerden çok olması, güvenoyu almak için yeterlidir ifadesi Anayasanın 96 ncı maddesine
aykırı bulunmaktadır.
Anayasamızın, 99 uncu maddesi ile 111 inci maddesinde de, güven oylamasıyla ilgili özel nitelikler ve özel çoğunluklar vardır.
İlgili madde, bunlar arasında bulunmamaktadır.
Bu itibarla, amacımız, Anayasada yer alan hükme aykırı olup, her nasılsa, İçtüzükte kalmış olan... Çünkü, Anayasanın geçici
6 ncı maddesi, "İçtüzüğün, Anayasaya aykırı olmayan hükümleri uygulanır" demektedir. Oysa, biraz önce açıklamaya
çalıştığımız gibi, İçtüzüğün 105 inci maddesinin son tümcesi, Anayasanın 96 ncı maddesine aykırıdır; öyleyse, Anayasanın
geçici 6 ncı maddesiyle birlikte, yürürlükten kalkmış olması gerekir. Oysa, elimizdeki metinlerde ve çeşitli kereler basılmış olan
İçtüzük metinlerinde, bu hükme ısrarla yer verilmiştir. Demek ki, bu hükmün...
(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)
BAŞKAN – Sayın Sav, lütfen toparlayın efendim; geride çok maddemiz var.
ATİLÂ SAV (Devamla) – Peki Başkanım; sağ olun.
Bu nedenle, bu metnin, bu şekilde düzeltilmesi gerekir. Aksi takdirde, yanıltıcı bir ifade olarak, bir düzenleme olarak İçtüzükte
kalacak ve son güven oylamasında olduğu gibi, birtakım yanlış uygulamalara yol açacaktır.
Yüce Meclisin, bu konudaki önergemize olumlu oy vermesini arz ve teklif ediyor; hepinizi en derin saygılarımızla selamlıyoruz
efendim. (CHP sıralarından alkışlar)
BAŞKAN – Sayın Sav, teşekkür ediyorum.
Sayın milletvekilleri, Başkanlık temsilcisi ve Komisyon, önergeye katılmamıştır.
Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Değişiklik önergesi kabul edilmiştir. (RP ve CHP
sıralarından alkışlar)
Diğer önergeyi tekrar okutup işleme koyacağım:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan İçtüzük teklifinin 1 inci maddesinin sonuna aşağıdaki ibarenin eklenmesini arz ve teklif ederiz.
Mehmet Gözlükaya (Denizli) ve arkadaşları
"55 inci maddesinin ikinci fıkrasındaki "toplantı" ve "gün" kelimeleri arasına "hafta," kelimesi;"
BAŞKAN – Sayın temsilci?..
MURAT BAŞESGİOĞLU (Kastamonu) – Sayın Başkan, oylamada tereddütler var. İzin verirseniz, önergeyi yeniden
oylayalım; 5 kişiyiz...
BAŞKAN – Efendim, önerge oyluyoruz.
İSMAİL DURAK ÜNLÜ (Yozgat) – Sayın Başkan, 5 kişi ayağa kalktı...
BAŞKAN – Efendim, İçtüzüğün 115 inci maddesini bir kere daha gözden geçiriniz.
Sayın Başkanlık temsilcisi bu önergeye katılıyor mu efendim?
TBMM BAŞKAN VEKİLİ HASAN KORKMAZCAN (Denizli) – Katılıyoruz Sayın Başkan.
BAŞKAN – Bu önergeye katılıyorsunuz.
Sayın Komisyon?..
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – İkinci önergeye katılıyoruz.
BAŞKAN – Katılıyorsunuz... Peki.
Bu ikinci önergeye, Komisyon ve Başkanlık temsilcisi katılmaktadır.
Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler...
NİHAT MATKAP (Hatay) – Neyi oyladığınızı anlayamadık.
BAŞKAN – Sayın Matkap, önergeyi okuttuk...
NİHAT MATKAP (Hatay) – Arkadaşlar neyi oyladığınızı anlayamadı.
BAŞKAN – Efendim, önergeyi okuttuk, Sayın Komisyona ve Temsilciye sorduk; ama, sayın üye kulisteyse, tabiî anlayamaz.
Tekrar soruyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Bu önerge de kabul edilmiştir.
Şimdi, kabul edilen bu iki önergenin ışığı altında yeniden düzenlenmek üzere, 1 inci maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul
edenler... Kabul etmeyenler... Madde, önergeler istikametindeki değişik şekliyle kabul edilmiştir.
İSMAİL SAFA GİRAY (Balıkesir) – Sayın Başkan, müsaadenizle...
BAŞKAN – Tabiî, buyurun.
İSMAİL SAFA GİRAY (Balıkesir) – Mikrofonları iyi kullanmıyorsunuz, zaman zaman sesiniz duyulmuyor, onun için oluyor
bunlar.
BAŞKAN – Doğrudur.
İSMAİL SAFA GİRAY (Balıkesir) – Efendim, lütfen, ağzınızı mikrofona biraz daha yaklaştırın.
BAŞKAN – Kusur, mikrofonlarda değil, benim sesimde. Galiba, bu sıralarda sesim biraz bakımsız.
Sayın Giray, teşekkür ediyorum efendim.
2 nci maddeyi okutuyorum:
MADDE2. —Millet Meclisi İçtüzüğünün 5 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Tatil
Madde 5. —Tatil,Türkiye Büyük Millet Meclisinin çalışmalarının belli bir süre ertelenmesidir.
Danışma Kurulunun önerisi üzerine Genel Kurulca başka bir karar alınmadıkça Türkiye Büyük Millet Meclisi 1 Temmuz günü
tatile girer.
Bir yasama yılı içinde üç aydan fazla tatil yapılamaz.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Önerge yok.
Maddeyi, okunduğu şekliyle oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde, okunduğu şekliyle kabul
edilmiştir.
3 üncü maddeyi okutuyorum:
MADDE 3. —Millet Meclisi İçtüzüğünün 7 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Tatilde ve Ara Vermede Toplantı
Madde 7. —Türkiye Büyük Millet Meclisi, tatil veya ara verme sırasında Cumhurbaşkanı veya Türkiye Büyük Millet Meclisi
Başkanı tarafından toplantıya çağrılması halinde, belirtilen gün ve saatte toplanır.
Cumhurbaşkanı, toplantı çağrısını doğrudan doğruya veya Bakanlar Kurulunun istemi üzerine yapar. Türkiye Büyük Millet
Meclisi Başkanı doğrudan gerek görürse toplantı çağrısına karar verebilir. Üyelerin beşte birinin imzasını taşıyan gerekçeli
önergedeki çağrı istemini ise en geç yedi gün içinde yerine getirir.
Bu çağrılarda, toplantı gün ve saatinin ve bu toplantıyı gerektiren konunun belirtilmiş olması şarttır.
Birleşim yeterli çoğunlukla açılabildiği takdirde, Başkan, ilk önce çağrı yazısını okutur ve bu toplantıyı gerektiren konu
görüşülür. Konu üzerinde gerekli işlemler tamamlanınca, Türkiye Büyük Millet Meclisi çalışmalarına devama karar vermediği
takdirde, tatile veya ara vermeye devam olunur. Yeterli çoğunluk sağlanamazsa çağrı düşer.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Önerge yok.
Maddeyi, okunduğu şekliyle oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde, okunduğu şekliyle kabul
edilmiştir.
4 üncü maddeyi okutuyorum:
MADDE 4. —Millet Meclisi İçtüzüğünün 10 uncu maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Başkan Seçimi ve Süresi
Madde 10. —Başkanlık için bir yasama döneminde iki seçim yapılır.İlk seçilenin görev süresi iki, ikinci devre için seçilenin
görev süresi üç yasama yılıdır.
Siyasî parti grupları Başkanlık için aday gösteremezler.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkan adayları, Meclis üyeleri içinden, Meclisin toplandığı günden itibaren on gün içinde
Başkanlık Divanına bildirilir. Başkan seçimi gizli oyla yapılır. İlk iki oylamada üye tamsayısının üçte iki ve üçüncü oylamada üye
tamsayısının salt çoğunluğu aranır. Üçüncü oylamada salt çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için
dördüncü oylama yapılır; dördüncü oylamada en fazla oy alan üye, Başkan seçilmiş olur.Başkan seçimi aday gösterme süresinin
bitiminden itibaren on gün içinde tamamlanır.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Önerge yok.
Maddeyi, okunduğu şekliyle oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
5 inci maddeyi okutuyorum:
MADDE 5. —Millet Meclisi İçtüzüğünün 11 inci maddesinin son fıkrasının ilk cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanvekillikleri, Kâtip Üyelikleri ve İdare Amirlikleri için, bir yasama döneminde iki seçim
yapılır.İlk seçilenlerin görev süresi iki, ikinci devre için seçilenlerin görev süresi üç yasama yılıdır.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Maddeyle ilgili önerge yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
6 ncı maddeyi okutuyorum:
MADDDE 6. —Millet Meclisi İçtüzüğünün 14 üncü maddesinin 6 ncı bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
6. Türkiye Büyük Millet Meclisi komisyonlarını denetlemek; işlerde birikme olması halinde komisyon başkanı ve üyelerini
uyarmak ve durumu Genel Kurulun bilgisine sunmak;
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Maddeyle ilgili önerge...
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Var.
BAŞKAN – Maddeyle ilgili iki önerge vardır; geliş sıralarına göre okutacağım:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Millet Meclisi İçtüzüğünün 14 üncü maddesinin 9 numaralı bendinin aşağıdaki şekilde değiştirilmesini arz ve teklif ederiz.
Madde 6. Millet Meclisi İçtüzüğünün 14 üncü maddesinin 9 uncu bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
9. Başkanlık Divanı bünyesinde oluşturulacak Türkiye Büyük Millet Meclisi Kültür Sanat ve Yayın Kurulu aracılığıyla,
Meclisi ve çalışmalarını yurtiçinde ve yurtdışında tanıtıcı tedbirler almak ve yayın yapmak;
Hasan Korkmazcan Abdulkadir Baş
Denizli Nevşehir
Mehmet Gözlükaya Lütfü Esengün
Denizli Erzurum
Murat Başesgioğlu Hasan Hüsamettin Özkan
Kastamonu İstanbul
Gerekçe: Türkiye Büyük Millet Meclisini yurtiçinde ve yurtdışında tanıtmak, millî egemenlik ilkesini geniş halk kitlelerine
yaygınlaştırarak benimsetmek amacıyla, 25 Ekim 1984 ve 34 sayılı Başkanlık Divanı kararıyla oluşturulan Türkiye Büyük Millet
Meclisi Kültür Sanat ve Yayın Kurulu; 23 Nisanları Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı hüviyetinin yanı sıra, millet iradesinin
oluştuğu Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılış yıldönümleri olarak kutlamakta ve bilimsel, kültürel, törensel ve sanatsal
etkinliklerle Türkiye Büyük Millet Meclisinin faaliyetlerini kamuoyuna duyurmak üzere çalışmalar yapmakta ve bu amaçla yayın
faaliyetinde bulunmaktadır. Başkanlık Divanı kararıyla oluşturulan, 12 yıldır faaliyet gösteren Kurulun, İçtüzük hükmüyle
kurumsallaştırılmasıdır.
BAŞKAN – Sayın Komisyon, Sayın Temsilci; efendim, biz, 14 üncü maddenin altıncı bendini görüşüyoruz, gelen önergede
dokuzuncu bentten söz ediliyor; yani, altıncı bent kabul edildiği takdirde, çerçeve içerisinde bunun da dokuzuncu bent olarak
değiştirilmesi mi murat ediliyor?
TBMM BAŞKANVEKİLİ HASAN KORKMAZCAN (Denizli) – Evet, altı ve dokuz olarak.
BAŞKAN – Zabıtlara geçmesi açısından, yerinizden açıklar mısınız efendim.
TBMM BAŞKANVEKİLİ HASAN KORKMAZCAN (Denizli) – Sayın Başkan, önerge kabul edilirse, çerçeve maddenin
bütünlüğü bakımından altıncı ve dokuzuncu bentleri değişmiş olacaktır.
BAŞKAN – Tamam efendim.
Çerçeveyi değiştirmiyoruz; çerçeve içerisinde mevcut olan dokuzuncu bendi bu şekilde değiştirelim istiyoruz.
TBMM BAŞKANVEKİLİ HASAN KORKMAZCAN (Denizli) – Evet efendim.
BAŞKAN – Önergeye Başkanlık Temsilcisi katılıyor, öyle anlaşılıyor.
TBMM BAŞKANVEKİLİ HASAN KORKMAZCAN (Denizli) – Katılıyoruz efendim.
BAŞKAN – Sayın Komisyon?..
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Katılıyoruz efendim.
BAŞKAN – Efendim, önergeye Başkanlık Temsilcisi ve Komisyon katıldı.
Değişiklik önergesini oylarınıza sunuyorum...
LÜTFÜ ESENGÜN (Erzurum) – Sayın Başkan, neyi oyluyoruz?
BAŞKAN – Efendim 14 üncü maddenin altıncı bendinin değiştirilmesiyle ilgili madde üzerinde verilen önergeyi oyluyoruz. Bu
önergede, Sayın Esengün'ün de imzası var. Dokuzuncu bendin, bu şekilde ilavesini irade buyurmuşsunuz; şimdi, onu oyluyoruz.
LÜTFÜ ESENGÜN (Erzurum) – Teşekkür ederim Sayın Başkan.
BAŞKAN – Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Değişiklik kabul edilmiştir.
Bu değişiklikle birlikte, çerçeve 14 üncü maddeyi okutuyorum:
MADDE 6.- Millet Meclisi İçtüzüğünün 14 üncü maddesinin 6 ncı ve 9 uncu bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
BAŞKAN – Bu maddeyi, biraz önce kabul buyurduğunuz değişiklik önergeleri istikametinde oylarınıza sunuyorum: Kabul
edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.
7 nci maddeyi okutuyorum:
MADDE 7. —Millet Meclisi İçtüzüğünün 20 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Komisyonların Adları
Madde 20. —Türkiye Büyük Millet Meclisi komisyonları şunlardır :
1. Anayasa Komisyonu;
2. Adalet Komisyonu;
3. Dışişleri ve Millî Savunma Komisyonu;
4. İçişleri Komisyonu;
5. Millî Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu;
6. Bayındırlık, İmar, Ulaştırma, Çevre ve Turizm Komisyonu;
7. Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyalİşler Komisyonu;
8. Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu;
9. Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabiî Kaynaklar, Bilim ve Teknoloji Komisyonu;
10. Türkiye Büyük Millet Meclisi Hesaplarını İnceleme Komisyonu;
11. Dilekçe Komisyonu;
12. Plan ve Bütçe Komisyonu;
13. Kamu İktisadî Teşebbüsleri Komisyonu;
14. İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu;
(12) ve (13) üncü bentlerdeki komisyonlar hariç, komisyonların herbirinin üye sayısı, Danışma Kurulunun teklifi üzerine Genel
Kurulca işaret oyuyla belirlenir.
Komisyonlar için, bir yasama döneminde iki seçim yapılır.İlk seçilenlerin görev süresi iki, ikinci devre için seçilenlerin görev
süresi üç yasama yılıdır. Görev süreleri yenileri seçilinceye kadar devam eder.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?..
Buyurun Sayın Yalçınbayır.
Süreniz 5 dakikadır.
ERTUĞRUL YALÇINBAYIR (Bursa) – Sayın Başkan, saygıdeğer üyeler; bu teklifte, Çevre Komisyonunun, Bayındırlık,
İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonuna dahil edildiğini görüyoruz. Bu, çevre hakkının, gerek dünyada gerekse ulusal düzeyde
vardığı seviyenin aleyhine bir gelişmedir. Türkiye Büyük Millet Meclisinin, çevre disiplininin vardığı seviyeye uygun olarak, Çevre
Komisyonunu müstakil bir komisyon olarak kabul etmesi gerekir; biz, bu düşüncedeyiz.
Bu doğrultuda, sanıyorum ki 300'e yakın imzalı bir önerge hazırlanmış ve takdim edilmiştir; tahmin ediyorum, bu, Divana da
ulaşmıştır. Ayrıca, biz, bu konuda grupların anlaştığı duyumlarını elde ettikten sonra, yeterli sayıda imzayı toplamak suretiyle,
aynı doğrultuda bir önerge daha verdik. Çevre disiplini bakımından, bu değişiklik önergemizin kabul edilmesi gerektiğini
düşünüyoruz.
Çevre hakkı, bugün, gerek ulusal gerekse uluslararası düzeyde, yaşama hakkının bir parçasıdır. Her ne kadar, Anayasanın 56
ncı maddesinde, çevre hakkı, sağlıklı ve dengeli bir çevre hakkı olmak kaydıyla sosyal ve ekonomik haklar içerisine yer aldıysa da,
bunun, Anayasanın Başlangıç maddelerindeki 17 nci maddeye dahil edilme zarureti, artık, günümüzün gelişen şartları gereğidir.
Çevre hakkı, devletin sosyal ve ekonomik gücüyle sınırlı olmaksızın, insan hakkının bir parçasıdır, yaşama hakkının bir
parçasıdır. Bugün varılan seviye ise bunun gerisinde bir seviyedir. Ancak, geçen dönemlerde, Türkiye Büyük Millet Meclisi
Başkanlığının, evrakları havale ederken Çevre Komisyonuna az evrak havale etmesi kendi takdirlerinin gereğidir; ancak, o takdir,
kanımca yanlıştır; çünkü, çevre, birçok disiplini birlikte ilgilendirmektedir. Birlikte havale edilebilecek komisyonların
arasındayken; yani, imarla, ulaştırmayla ilgili işler İmar ve Ulaştırma Komisyonuna havale edilirken, kültür ve tabiat varlıklarını
korumayla ilgili, başkaca haklarla ilgili, çevre hakkını da yakinen ilgilendiren konuların Çevre Komisyonuna havale edilmemesi,
Başkanlığın takdirindeki hatadadır. Oysa, bu dönemde, sanıyorum ki Başkanlık, bu takdirini, çevre hakkının vardığı seviyeyle
birlikte kullanmak suretiyle, hem Çevre Komisyonuna hem ilgili diğer komisyona havale etmek suretiyle, çevre hakkını da güvence
altına almak durumundadır. Bundan uzaklaşan bu teklif, kanımca, Meclisi ve ülkedeki çevre hakkını geriye götüren bir tekliftir.
Meclisimizin yapması gereken, anayasal değişiklik yapmak suretiyle, çevre hakkını 17 nci maddenin içinde mütalaa edecek bir
düzenlemeye gitmektir.
Ben, bu konuda, grup mülahazası olmaksızın, bütün parlamenterlerin birlikte hareket edeceğini ümit ediyorum. Bu çevre hakkı,
hepimizin güvencesinde, devletin güvencesinde olan bir haktır. Devlet bununla ilgili tedbirleri alırken, aksine bir düzenlemeye
gidilmesi, kanımca yanlıştır.
Bu düşünceyle söz aldım; saygılar sunuyorum. (RP sıralarından alkışlar)
BAŞKAN – Sayın Yalçınbayır, teşekkür ediyorum.
İSMAİL YILMAZ (İzmir) – Bu konuda Başkanlığa sunulmuş bir önergemiz var Sayın Başkan.
BAŞKAN – Müsaade buyurun.
TBMM BAŞKANVEKİLİ HASAN KORKMAZCAN (Denizli) – Sayın Başkan, bu konuda kısa bir bilgi arz etmek istiyorum.
BAŞKAN – Sayın Feridun Pehlivanın da bir söz talebi var; onu da alıp öyle mi toparlarsınız?
TBMM BAŞKANVEKİLİ HASAN KORKMAZCAN (Denizli) – Tabiî efendim, alalım.
BAŞKAN – Sayın Pehlivan, buyurun efendim.
Evet, Bursa Milletvekilleri hassasiyet gösteriyor, hepimizin hassas olduğu gibi.
FERİDUN PEHLİVAN (Bursa) – Yüce Meclis hassasiyet gösterdi Sayın Başkanım; Çevre Komisyonu Başkanı olarak çok
teşekkür ederim. 300 küsur imza toplandı. Ben, burada, tüm çevre dostlarına, doğa dostlarına, tüm odalara, birliklere, Meclisimizin
bu birlikteliğini, bütün kardeş partilerimizin duyarlılığını, şahsınızda, iftiharla, onurla duyuruyorum.
BAŞKAN – Sayın Pehlivan, bir dakikanızı rica edeyim.
Sayın milletvekilleri, çevre kirliliği, klasik anlamda, falan falan şeylerle kirlenmez. Duyulmaması lazım gelen bir ses, bağırarak,
çıngırak gibi duyuluyorsa, o da çevre kirlenmesidir. Cep telefonlarımıza dikkat eder miyiz, lütfen... Lütfen... (Alkışlar)
Çevreyi çok dar yorumluyoruz galiba. Rica ediyorum...
Buyurun efendim.
FERİDUN PEHLİVAN (Devamla) – Teşekkür ederim Sayın Başkanım.
Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; Meclisimizin, 1982 Anayasasına ve hızlı ve etkin bir çalışma ortamı sağlamasına yönelik
bir İçtüzük değişikliği, elzem hale gelmiştir; ancak, İçtüzük teklifinde, komisyonlarla ilgili olan 7 nci maddede, geçen yasama
döneminde kurulan ve bugüne kadarki çabalarıyla çevre konusunda oldukça yararlı çalışmalar yapmış bulunan Çevre
Komisyonunun, müstakil, bağımsız bir komisyon olmaktan çıkarılması gibi, kanaatimce çok isabetsiz bir düzenleme yer almıştır.
Çevre konusu, bugün, ülkemizin ve dünyanın en önemli ve en öncelikli gündem maddesidir. Çevre kirliliğini giderme, çevre
değerlerini koruma ve insan onuruna yakışan gelişmiş bir çevre sunma konuları, hükümetlerin olduğu kadar, toplumun tüm
kesimlerinin görevidir. Hepimizin, burada, kişiler ve kurumlar olarak sorumluluğumuz vardır. Bu meyanda hatırlatmak isterim ki,
Anayasamızın hükümleri çerçevesinde, çevreyi korumak ve geliştirmek görevi, devlete ve halkımıza verilmiştir. Bu noktada,
toplumsal uzlaşmanın önemini vurgulamak istiyorum. Bu uzlaşmanın odak noktası, Türkiye Büyük Millet Meclisidir.
Dünyadaki tüm uygulamalar, çevre alanında başarının kaynağının, siyasî irade düzeyinin belirginleşmesidir. Bugün, yaşanan
örneklerde, devletin ve halkın çevre konularına kayıtsızlığı sonucu, hemen her çevre politikası başarısızlığa uğramıştır. Bu
nedenle, çevre politikalarında tutarlılığın ve sürekliliğin rolü büyüktür. İşte, bu noktada, Parlamentomuzun rolü ortaya
çıkmaktadır. Hal böyleyken, çevre konusunu Mecliste sahipsiz bırakmak, bağımsız ve kendi başına ele alınan bir konu olmaktan
çıkarmak, yanlış olacaktır.
Bir haftadan beri, çevreci dernek ve vakıflardan, Çevre Komisyonunun müstakil komisyon olmaktan çıkarılmasına yönelik
yoğun tepkiler almaktayız; fakslar, telefonlar yağmakta. Sağ olsunlar, milletvekili arkadaşlarımız konuya çok ilgi göstermişlerdir.
Tüm gruplara, tüm kardeş partilerime, tüm duyarlı milletvekillerime, şahsınızda, teşekkürlerimi sunuyorum. İlk kez -benim
yaşadığım iki dönemde ilk kez- 400'e yakın milletvekili kardeşimiz bu işe büyük duyarlılık göstermiştir.
Ben, şahsınızda, bu konunun bir kez daha gözden, bir kez daha gözden, bir kez daha gözden geçirilmesini rica ediyor; bunu
partilerüstü gördüğümü, tüm milletvekili arkadaşlarıma ve şahsınıza saygılarımla arz ediyorum efendim. (Alkışlar)
BAŞKAN – Sayın Pehlivan, teşekkür ediyorum.
Sayın Başkanlık Temsilcisinin söz talebi vardı; buyurun.
TBMM BAŞKANVEKİLİ HASAN KORKMAZCAN (Denizli) – Sayın Başkan, Çevre Komisyonunun, 20 nci maddedeki,
komisyonların birleştirilmesi operasyonu içerisine girmesi, bu teklif sahiplerinin çevreyle ilgili duyarsızlığının sonucu değildir.
Komisyonlarda bir düzenleme yapılırken, geçmiş dönemdeki uygulamalarda, komisyonların iş yoğunluğuna göre ve birbiriyle
bağlantılı olan komisyonların ortak çalışmaları halinde konunun değişik yönlerini de ele alabilme imkânını doğurmak
bakımından birleştirilmiştir; asıl amaç bu idi; yani, imarla, bayındırlıkla ilgili bir konuda, çevre konusunda duyarlılığı olan ve
uzmanlığı olan arkadaşlarımız da sözlerini söyleyebilsinler; aynı şekilde, imar ve bayındırlıkla ilgili bir kanun tasarı veya teklifi
müzakere edilirken, çevrecilik duyarlılığı oralarda da bulunsun gibi çok yönlü bir değerlendirme yapılmıştı.
Bildiğiniz gibi, Meclisimizin oluşturduğu daimî komisyonlar, sadece, kendilerine gelen kanun tasarı ve tekliflerini incelemekle
görevlidirler; bunun dışında bir görevleri yoktur; yani, Çevre Komisyonunun, müstakil komisyon olarak da görev yapsa, kendisine
gelen kanun tasarı ve tekliflerini incelemekten ibaret Meclis içi bir görevi vardır. Halbuki, bugün, toplumumuzda beklenen, Çevre
Komisyonunun Meclis dışında da sürekli görev yapabilmesi, çevreyle ilgili sorunlara daha derinliğine müdahalelerde
bulunabilmesidir.
Şimdi, arkadaşlarımızın istedikleri değişikliği yapsak dahi, Çevre Komisyonu bu nitelikleri kazanamayacak; ama, Genel
Kurulumuzda doğmuş bulunan bu duyarlılığı, Başkanlık Divanı da, bugün toplanan grup temsilcileri de yerinde buldular; Çevre
Komisyonumuz, müstakil komisyon olarak göreve devam edecek; ancak, bu komisyonun, yine toplumdan gelen talepler
doğrultusunda, en kısa zamanda, bir özel yasayla yetkili hale getirilmesi lazım. O takdirde, bugün, toplumdan beklenen çevreyle ilgili
faaliyetlere, Meclisimiz daha aktif katılabilecek.
Bu görüşleri ifade ederek, önergeye, Başkanlık Divanının da katıldığını ifade etmiş oluyorum.
Saygılar sunarım. (Alkışlar)
BAŞKAN – Teşekkür ediyorum.
İSMAİL SAFA GİRAY (Balıkesir) – Sayın Başkan, bu konuda söz hakkım var mı?
BAŞKAN – Önergede imzanız varsa...
İSMAİL SAFA GİRAY (Balıkesir) – Yok.
BAŞKAN – Önergeyi okutacağım; Sayın Başkanlık temsilcimiz -eski ifadeyle- bervechi peşin katıldılar; çünkü, biz, daha
önergeyi okutmamıştık; şimdi okutacağız.
Önergeleri geliş sırasına göre okutuyorum:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan 13 sıra sayılı teklifin 7 nci maddesiyle değiştirilen Millet Meclisi İçtüzüğünün 20 nci maddesinin birinci
fıkrasındaki 3, 4 ve 5 inci bentlerin aşağıdaki biçimde düzenlenmesini; izleyen bentlerin bu değişikliğe göre numaralandırılmasını
ve "Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabiî Kaynaklar, Bilim ve Teknoloji Komisyonu"nun adındaki "bilim" sözcüğünün "bilgi" olarak
değiştirilmesini saygıyla arz ederiz.
3. Millî Savunma Komisyonu
4. İçişleri Komisyonu
5. Dışişleri Komisyonu
Gerekçe:
Şimdiye kadar ayrı komisyonlar olarak çalışan Millî Savunma ve Dışişleri Komisyonunun birleştirilmesi, her iki komisyonun
asıl görev alanlarının farklılığı nedeniyle isabetli olmamıştır.
Teklifimiz, her iki komisyonunun, yeniden, ayrı birer komisyon olarak çalışmasını; ayrıca, Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabiî
Kaynaklar, Bilim ve Teknoloji Komisyonunun adındaki "bilim" sözcüğünün, amacı daha iyi ifade edecek biçimde "bilgi" olarak
değiştirilmesini sağlamaya yöneliktir.
Saffet Arıkan Bedük Hüsamettin Özkan
Ankara İstanbul
Doğru Yol Partisi Demokratik Sol Parti
Grup Başkanvekili Grup Başkanvekili
Murat Başesgioğlu Nihat Matkap
Kastamonu Hatay
Anavatan Partisi Cumhuriyet Halk Partisi
Grup Başkanvekili Grup Başkanvekili
Hikmet Sami Türk Atilâ Sav
Trabzon Hatay
Abdüllatif Şener Ziya Aktaş
Sıvas İstanbul
BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, bir önerge daha var; ancak, 300'ün üzerinde imza var. Bir önergenin tekemmülü için 5 imza
kâfi gelmektedir. Ben, süreyi iyi kullanmış olmak için, baştaki 5 imza sahibini okutacağım; diğerlerini zaten işleme koyacağım.
Müsamahanıza sığınarak, şimdi, önergeyi ve ilk 5 imzayı okutuyorum:
Türkiye Büyük Milleti Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan Millet Meclisi İçtüzüğünün Başlığı ile Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu İçtüzüğe Bazı Maddeler
Eklenmesi Hakkında İçtüzük Teklifinin 7 nci maddesiyle değiştirilmek istenen Millet Meclisi İçtüzüğünün 20 nci maddesinin 6 ncı
bendinin "Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonu" olarak değiştirilmesini; "Çevre Komisyonu" olarak maddeye yeni
bir bent eklenmesini ve eklenen bu yeni bendin 7 numaralı bent olarak maddede yer almasını; 7 nci ve sonraki bentlerin
numaralarının buna göre birer numara kaydırılmasını arz ve teklif ederiz.
Feridun Pehlivan Ahmet Neidim
Bursa Sakarya
Süleyman Çelebi Necmi Hoşver
Mardin Bolu
Hüsnü Sıvalıoğlu
Balıkesir
BAŞKAN – Efendim bu önergede 300'ün üzerinde imza vardır.
Bir önerge daha var, onu da geliş sırasına göre okutuyorum:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
İçtüzük değişikliğinin 7 nci maddesiyle Türkiye Büyük Millet Meclisi komisyonları yeniden düzenlenmiş ve Çevre Komisyonu
bir başka komisyonla, Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm komisyonuyla birleştirilmiştir. Çevre hakkının vardığı seviye
itibariyle, Çevre Komisyonunun müstakil komisyon olarak İçtüzükte muhafazasını ve birleştirmeden vazgeçilmesini arz ederiz.
Ertuğrul Yalçınbayır Osman Pepe
Bursa Kocaeli
Altan Karapaşaoğlu İsmail Yılmaz
Bursa İzmir
İsmail Coşar Cemalettin Lafçı
Çankırı Amasya
Azmi Ateş
İstanbul
BAŞKAN – Önergeleri aykırılık sırasına göre işleme tabi tutacağım; en aykırı önergeyi okutuyorum:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan 13 sıra sayılı teklifin 7 nci maddesiyle değiştirilen Millet Meclisi İçtüzüğünün 20 nci maddesinin birinci
fıkrasındaki 3, 4 ve 5 inci bentlerin aşağıdaki biçimde düzenlenmesini; izleyen bentlerin bu değişikliğe göre numaralanmasını ve
"Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabiî Kaynaklar, Bilim ve Teknoloji Komisyonu"nun adındaki "bilim" sözcüğünün "bilgi" olarak
değiştirilmesini saygıyla arz ederiz.
3. Millî Savunma Komisyonu
4. İçişleri Komisyonu
5. Dışişleri Komisyonu
Saffet Arıkan Bedük
(Ankara)
ve arkadaşları
BAŞKAN – Efendim, Sayın Temsilcimiz?..
TBMM BAŞKANVEKİLİ HASAN KORKMAZCAN (Denizli) – Genel Kurulun takdirine bırakıyoruz.
BAŞKAN – Sayın Komisyon?..
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Efendim, bu 300 imza karşısında...
BAŞKAN – Bu değil efendim, o daha sonra...
Buna katılıyor musunuz?
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Buna katılıyoruz efendim.
BAŞKAN – Efendim, Sayın Temsilcimiz takdire bıraktı, Komisyon katılıyor.
Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir.
Sayın Yalçınbayır, Sayın Pehlivan'ın önergeleri, takip buyurdunuz, muhteva itibariyle aynıdır, birlikte işleme tabi tutacağım.
Önergeyi okutuyorum:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan Millet Meclisi İçtüzüğünün Başlığı ile Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu İçtüzüğe Bazı Maddeler
Eklenmesi Hakkında İçtüzük Teklifinin 7 nci maddesiyle değiştirilmek istenen Millet Meclisi İçtüzüğünün 20 maddesinin 6 ncı
bendinin "Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonu" olarak değiştirilmesini, "Çevre Komisyonu" olarak maddeye yeni
bir bent eklenmesini ve eklenen bu yeni bendin 7 numaralı bent olarak maddede yer almasını, 7 nci ve sonraki bentlerin
numaralarının buna göre birer numara kaydırılmasını arz ve teklif ederiz.
Feridun Pehlivan
(Bursa)
ve arkadaşları
BAŞKAN – Sayın Temsilci?..
TBMM BAŞKANVEKİLİ HASAN KORKMAZCAN (Denizli) – Katılıyoruz Sayın Başkan, daha önce de bildirmiştik.
BAŞKAN – Sayın Komisyon katıldığını ifade buyurmuştu, tekrar...
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Efendim, katılıyoruz ve bu arada, ikinci fıkrada
geçen (12) ve (13) sayılarının da buna inzimamen (14) ve (15) olarak değiştirilmesini teklif ediyoruz.
BAŞKAN – Efendim, zaten teselsül edecektir o.
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANVEKİLİ AHMET İYİMAYA (Amasya) – Kabul edildikten sonra değişecektir.
BAŞKAN – Tabiî.
Efendim, zaten bu önergeler kabul edilirse, madde redakte edilirken teselsül edecektir.
Sayın İyimaya, redakte ve teselsül... Nasıl, yakıştılar yan yana değil mi?
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANVEKİLİ AHMET İYİMAYA (Amasya) – Evet, biri Fransızca, biri Arapça...
BAŞKAN – Efendim, Sayın Temsilcimiz ve Sayın Komisyon Başkanımız önergelere katıldılar.
Önergeleri birleştirerek oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir. (RP sıralarından alkışlar)
Sayın Komisyon Başkanı, daha önceki önergeyle başka bentlerde de değişiklik oldu; siz, bu Çevre Komisyonu için hangi bendi
düşünüyorsunuz?
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – 8 inci bendi düşünüyoruz.
BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, Komisyon Başkanımızın beyanı ve kabul edilen önergeler ışığında maddeyi oylarınıza
sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde, değişiklik önergeleri istikametinde kabul edilmiştir.
Sayın milletvekilleri, öyle anlaşılıyor ki, bu gece buradayız. Yani, iaşe ve ibate açısından lokantanın çalışması konusunda
talimat vereyim mi; yoksa, sandviçle kifafı nefs eder misiniz? ("Bitiririz" sesleri)
Peki, bitiririz efendim.
Ancak, izninizle, 17.30'da yeniden toplanmak üzere, birleşime ara veriyorum.
Kapanma Saati : 17.22

İKİNCİ OTURUM
Açılma Saati : 17.30
BAŞKAN : Başkanvekili Yasin HATİBOĞLU
KÂTİP ÜYELER : Fatih ATAY (Aydın), Salih KAPUSUZ (Kayseri)



BAŞKAN – Türkiye Büyük Millet Meclisinin 53 üncü Birleşiminin İkinci Oturumunu açıyorum.
Sayın milletvekilleri, müzakereye konu İçtüzüğün görüşmelerine kaldığımız yerden devam edeceğiz.
VI. —KANUN TASARI VE TEKLİFLERİYLE KOMİSYONLARDAN
GELEN DİĞER İŞLER (Devam)
1.—Denizli Milletvekili Hasan Korkmazcan ve 4 Arkadaşının; Millet Meclisi İçtüzüğünün Başlığı ile Bazı Maddelerinin
Değiştirilmesi ve Bu İçtüzüğe Bazı Maddeler Eklenmesi Hakkında İçtüzük Teklifi ile İstanbul Milletvekili Emin Kul’un; Gümüşhane
Milletvekili M.Oltan Sungurlu’nun; Denizli Milletvekili Hasan Korkmazcan’ın;İzmir Milletvekili Gencay Gürün ve Bursa Milletvekili
Turhan Tayan’ın; Kütahya Milletvekili Mustafa Kalemli’nin; Kocaeli Milletvekili Şevket Kazan ve 6 Arkadaşının; Erzurum
Milletvekili Lütfü Esengün’ün; Kayseri Milletvekili Recep Kırış’ın; Cumhuriyet Halk Partisi Grup Başkanvekili İçel Milletvekili
Oya Araslı’nın ve Hatay Milletvekili Atila Sav’ın; Millet Meclisi İçtüzüğünde Değişiklik Yapılmasına Dair İçtüzük Teklifleri ve
Anayasa Komisyonu Raporu (2/158, 2/30, 3/52, 2/67, 2/89, 2/161, 2/176, 2/177, 2/178, 2/183, 2/204) (S. Sayısı :13) (Devam)
BAŞKAN – Sayın Komisyon ve Sayın Başkanlık Temsilcisi yerlerini almışlardır.
8 inci maddeyi okutuyorum:
MADDE 8. —Millet Meclisi İçtüzüğünün 23 üncü maddesi ve başlığı aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Komisyonlara Havale, Esas ve Tali Komisyonlar
Madde 23. —Tasarı, teklif veya kanun hükmünde kararnamelerin hangi komisyonlarda görüşüleceği, esas ve tali komisyonların
hangisi olacağı, işin komisyonlara havalesi sırasında Başkanlık tarafından tespit edilir.
Raporu Genel Kurul görüşmelerine esas olacak komisyona esas komisyon denir. Tali komisyonlar, işin kendilerini ilgilendiren
yönü veya maddeleri üzerinde esas komisyona görüş bildiren komisyonlardır.
Başkanlıkça, esas komisyona ve diğer komisyonlara havale birlikte yapılır.
Tali komisyonların hangi yönden veya hangi maddeler hakkında görüş bildirecekleri havale sırasında belirtilmemiş ise, bu
komisyonlar görüşlerini kendileriyle ilgili gördükleri hususlar üzerinde bildirirler.
Tali komisyonlarca süresi içinde görüş bildirilmemesi; esas komisyonun raporunu hazırlamasına engel değildir.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Maddeyle ilgili önerge yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
9 uncu maddeyi okutuyorum:
MADDE9. —Millet Meclisi İçtüzüğünün 25 inci maddesinin madde numarası 24 olarak değiştirilmiş ve maddenin sonuna
aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
Yeni kurulan bir hükümetin güven oyu almasından itibaren on gün içinde iktidar grubu veya gruplarının istemi üzerine
komisyonların başkan, başkanvekili, sözcü ve kâtip seçimleri yenilenir.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
9 uncu maddeden sonra gelmek üzere yeni bir madde tedvinine ilişkin bir önerge vardır; okutuyorum:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan kanun teklifine aşağıdaki maddenin eklenmesini arz ve teklif ederiz.
Mehmet Gözlükaya Murat Başesgioğlu
Denizli Kastamonu
DYP Grubu Başkanvekili
Hüsamettin Özkan Atilâ Sav
İstanbul Hatay
DSP Grubu Başkanvekili
Abdüllatif Şener
Sıvas
RP Grubu Başkanvekili
MADDE 10.- Millet Meclisi İçtüzüğünün 27 nci maddesinin ikinci fıkrasının son cümlesine aşağıdaki ibare ile maddeye son
fıkra olarak aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
"...hâkimdir, üyeleri tarafından gündeme alınması teklif edilen işler hakkında karar verir."
"Üyelerinin üçte biri tarafından komisyona teklif edilecek gündem üzerine de komisyonlar, başkanlarınca toplantıya çağrılır."
BAŞKAN – Efendim, bu önerge, merî İçtüzüğün 25 inci maddesi ile 37 nci maddeleri arasında olduğu için burada işleme
koyduk; bunu ifade etmek istiyorum.
Sayın Temsilci bu önergeye katılıyor mu?
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Efendim, şimdi, bu önergeyi işleme koyabilmemiz için -bu yeni bir
tekliftir, Komisyondan geçmemiştir- Komisyon çoğunluğunun burada bulunması ve bunu benimsemesi lazım. Komisyonun
çoğunluğu olmadığı için, bu önerge müzakereye alınamaz.
BAŞKAN – Sayın Komisyon üyelerimiz buradalar mı efendim?
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Buradalar efendim, buradalar; geliyorlar.
ALİ OĞUZ (İstanbul) – Evet, buradayız.
BAŞKAN – Gruplar ittifak ederek bu teklifi verdiğine göre, Komisyon üyelerini bekliyorum.
Evet, yeter sayıda Komisyon üyemiz var.
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – O zaman, takdire bırakıyoruz Sayın Başkan.
BAŞKAN – Sayın Komisyon?..
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Katılıyoruz, efendim.
Sayın Komisyon ve Sayın Temsilci bu önergeye katıldı.
Bu madde üzerinde gruplar adına söz talebi?..Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Önergeyi, yeni bir madde olarak, oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Verilen önerge, yeni bir madde
olarak kabul edilmiştir.
Tabiî, teselsül edecektir.
Teklifteki 10 uncu maddeyi 11 inci madde olarak okutuyorum:
MADDE 11. —Millet Meclisi İçtüzüğünün 38 inci maddesi 37 nci madde olarak aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Komisyonlarda İnceleme Süresi
Madde 37. — Tasarı veya tekliflerle kanun hükmünde kararnamelerin esas komisyonlara havale gününden itibaren en geç
kırkbeş gün içinde sonuçlandırılması gerekir.
Bu sürenin bitiminde, tasarı, teklif ve kanun hükmünde kararnamenin doğrudan Genel Kurul gündemine alınmasını Hükümet
veya teklif sahipleri isteyebilirler. Bu istemler üzerine komisyon, Hükümet, teklif sahibi ve bir milletvekili beşer dakikayı geçmemek
üzere söz alabilir. Genel Kurul işaret oyuyla karar verir.
Süresi içinde komisyonda görüşülmeyen kanun hükmünde kararnameler, doğrudan Genel Kurul gündemine alınmak üzere
Meclis Başkanlığınca Danışma Kuruluna götürülür.
Başkanlıkça esas komisyon dışında, tali komisyonlara da havale edilmiş olan bir konu bu komisyonlarca on gün içinde
sonuçlandırılır. Bu süre Başkanlıkça kısaltılabileceği gibi komisyonun müracaatı halinde en çok on gün daha uzatılabilir.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
11 inci maddeyi 12 nci madde olarak okutuyorum:
MADDE 12. —Millet Meclisi İçtüzüğünün 60 ncı maddesinin madde numarası 59 olarak değiştirilmiş ve maddenin ikinci
fıkrasının sonuna aşağıdaki cümle eklenmiştir.
Grubu bulunmayan milletvekillerinden birine de beş dakikayı geçmemek üzere söz verilir.
BAŞKAN – 12 nci maddeyle ilgili olarak gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Sayın Kırış, kişisel söz talebiniz vardı...
RECEP KIRIŞ (Kayseri) – Vazgeçtim Sayın Başkan.
BAŞKAN – Vazgeçtiniz, peki.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
13 üncü maddeyi okutuyorum:
MADDE 13. —Millet Meclisi İçtüzüğünün 79 uncu maddesinin madde numarası 78 olarak ve maddenin son cümlesi de
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Ancak, Bakanlar Kurulunun öncelikli olduğunu bir yazı ile Başkanlığa bildirdiği kanun tasarı ve tekliflerinin görüşülmesine
devam olunur.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
14 üncü maddeyi okutuyorum:
MADDE 14. —Millet Meclisi İçtüzüğünün 88 inci maddesi 87 nci madde olarak aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Değişiklik Önergeleri
Madde 87. —Kanunlarda veya İçtüzükte aksine bir hüküm yoksa, kanun tasarı veya teklifinde bir maddenin reddi, tümünün
veya bir maddenin komisyona iadesi, bir maddenin değiştirilmesi, metne ek veya geçici madde eklenmesi hakkında, milletvekilleri,
esas komisyon veya Hükümet değişiklik önergeleri verebilir. Bu esaslar dairesinde milletvekilleri tarafından maddelerin her fıkrası
için dörtten fazla önerge verilemez.
Değişiklik önergeleri kanun tasarı veya tekliflerinin basılıp dağıtılmasından itibaren Başkanlığa verilebilir.Ancak, tasarı veya
teklifin görüşülmesine başlandıktan sonra verilecek değişiklik önergelerinde en az beş milletvekilinin imzası bulunmadıkça önerge
işleme konulmaz.
Görüşülmekte olan tasarı veya teklifin konusu olmayan sair kanunlarda ek ve değişiklik getiren yeni bir kanun teklifi
niteliğindeki değişiklik önergeleri işleme konulmaz.
Görüşülmekte olan tasarı veya teklife konu kanunun, komisyon metninde bulunmayan, ancak tasarı veya teklif ile çok yakın
ilgisi bulunan bir maddesinin değiştirilmesini isteyen ve komisyonun salt çoğunlukla katıldığı önergeler üzerinde yeni bir madde
olarak görüşme açılır.
Değişiklik önergelerinde, değiştirilmesi, kaldırılması veya eklenmesi istenen hükümler açıkça belirtilir.Açık olmayan ve şarta
bağlı önergeler işleme konulmaz.
Değişiklik önergeleri gerekçeli olarak verilir. Değişiklik önergeleri ve gerekçeleri beşyüz kelimeden fazla ise, önerge sahibi
önergesine beşyüz kelimeyi geçmeyen bir özet eklemek zorundadır.
Başkan, değişiklik önergesi hakkında komisyona derhal bilgi verir.
Değişiklik önergeleri önce veriliş, sonra aykırılık sırasına göre okunur ve işleme konur.
Başkan, önergeye katılıp katılmadığını komisyona ve Hükümete sorar. Komisyon ve Hükümet katılmama gerekçelerini kısaca
açıklayabilirler. Hükümetin veya komisyonun katılmadığı önerge, sahibi tarafından beş dakikayı geçmemek üzere açıklanabilir.
Önerge sahibine, gerekçesinin okunmasını istediği önerge hakkında söz verilmez.
Daha sonra önergeler işaret oyu ile ayrı ayrı oylanır. Komisyonun katılmadığı ve fakat Genel Kurulun kabul ettiği önerge ve
ilgili maddeyi komisyon geri isteyebilir. Geri verilmesi kabul edildiği takdirde, komisyon önergeye göre yeni bir metin hazırlar veya
kendi metninin aynen kabulünü isteyebilir.Genel Kurulun kararı kesindir.
BAŞKAN – Madde üzerinde grupları adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkan, müsaade ederseniz, ufak bir açıklama yapmak
istiyorum.
Bu maddenin yazılışında, değişiklik önergelerinin gerekçeli olma zorunluluğu getirilmiş. Şimdi, değişiklik önergesinin
gerekçeli olması zorunluluğu getirildikten sonra, deniliyor ki, eğer, önerge sahibi isterse, değişiklik önergesinin gerekçesini
Başkanlık okutacak ve bu halde de kendisine söz verilmeyecek. Peki, Başkanlık, önerge sahibinin isteği olmadan gerekçeyi okutmak
zorunda mıdır, değil midir? Burada, çok önemli, bir tereddüt doğuyor; yani, buna bir açıklık getirilmesi yönünde... Kanımca, bu
yazılış biçimine göre, Başkanlık, değişiklik önergesini okutur, gerekçeyi okutmaz. Eğer, önerge sahibi söz almak istiyorsa,
gerekçenin okutulmamasına itiraz etmez; fakat, önerge sahibi, değişiklik önergesinin gerekçesinin okutulmasını istiyorsa, o zaman,
önerge sahibine konuşma hakkı doğmaz. Maddenin, bu anlayış biçimine göre, yorumlanması gerekir; ileride bir hata doğmasın diye
bu açıklamayı yaptım.
BAŞKAN – Efendim, komisyon bu konuda...
Buyurun Sayın Kazan, siz ayağa kalktınız, bir talebiniz mi var?..
ŞEVKET KAZAN (Kocaeli) – Sayın Başkanım, tabiî, bunlar zapta geçiyor; yarın öbür gün uygulamaya konulacak...
BAŞKAN – Tabiî, onun için sordum zatı âlinize.
ŞEVKET KAZAN (Kocaeli) – Evet.
Bu madde, önergeler için gerekçe koyma mecburiyeti getirmiyor.
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Getiriyor efendim.
ŞEVKET KAZAN (Kocaeli) – "Koyabilir" deniliyor. Kısaca...
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Efendim, 6 ncı fıkrada "değişiklik önergeleri gerekçeli olarak verilir"
deniliyor ondan sonra, sondan ikinci fıkrada da "önerge sahibine, gerekçesinin okunmasını istediği önerge hakkında söz verilmez"
deniliyor; yani, hem önerge gerekçeli verilecek hem de ondan sonra -gerekçesinin okunup okunmayacağı burada belli değil- önerge
sahibi, önergesinin gerekçesinin okunmasını istediği takdirde, kendisine söz hakkı doğmayacak; o bakımdan bir açıklık getirmek
istedim.
BAŞKAN – Efendim, zannediyorum, tercih hakkı önerge sahibine veriliyor burada...
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – O zaman tamam efendim. Öyle yorumlayalım.
BAŞKAN – Hani, bizim İçtüzükte "arzu edilirse Divanda okunabilir" diye bir hüküm var ya; belki, o metot gözetilmiş. Önerge
sahibi "gerekçemi okuyun, kâfidir" diyorsa, gerekçesi okunur önerge sahibine söz verilmez; ama "gerekçe okunmasın ben
konuşacağım" diyorsa, o takdirde, önerge sahibine söz verilir.
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Tamam, ben o açıklığın getirilmesi için söyledim.
BAŞKAN – Sayın Kazan, maksat hâsıl olmuştur.
Peki, teşekkür ederim; tavazzuh etmiştir.
Önerge var; okutuyorum :
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan 13 sıra sayılı İçtüzük Teklifinin 14 üncü maddesinde "Değişiklik önergeleri; Madde 87 "başlığı
bölümünün yedinci fıkrasında yer alan "Başkan, değişiklik önergesi hakkında komisyona" sözcüğünden sonra "ve gruplara"
ibaresinin eklenmesini arz ve teklif ederiz.
Saygılarımızla.
Nihat Matkap Oya Araslı
Hatay İçel
Birgen Keleş Atilâ Sav
İzmir Hatay
Mehmet Seyfi Oktay Şahin Ulusoy
Ankara Tokat
Aydın Güven Gürkan
İzmir
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Efendim, arkadaşlarımız, değişiklik önergeleri hakkında, komisyona
bilgi verilirken grupların da haberi olsun diyorlar; Başkan verecek.
BAŞKAN – Şimdi, efendim, değişiklik önergesi belki komisyonlarda olsa, olabilir; ama, Genel Kurulda, görüyorsunuz şu anda
hemen bir önerge geliyor. Şimdi, bu gelen önergeyi bizim aynı anda, müzakereyi bekleterek, gruplara, komisyona iletmemiz mümkün
değil.
Sayın Matkap bu önergenizi, bu açıdan, geri alırsanız... Ama, ısrar ederseniz, bunu pratikte uygulama imkânı olmayacağını
ifade ederek, işleme koyarız.
Geri alıyorsunuz?..
NİHAT MATKAP (Hatay) – Hayır efendim; müsaade ederseniz bir açıklama yapalım.
AYDIN GÜVEN GÜRKAN (İzmir) – Sayın Başkan, söz istiyorum.
BAŞKAN – Efendim, önergede imzanız var mı?
AYDIN GÜVEN GÜRKAN (İzmir) –İmzam var; söz istiyorum.
BAŞKAN – Peki, Sayın Gürkan.
TBMM BAŞKANI KAMER GENÇ (Tunceli) – Efendim, isterseniz bizim düşüncemizi de alın da...
BAŞKAN – Efendim müsaade buyurun, ben size soracağım zaten .
Sayın Gürkan, bir dakika; ben, Komisyonun görüşünü alayım; siz istirahat buyurunuz efendim.
Sayın milletvekilleri, tabiî Komisyon ve temsilci ne ifade buyuracaklar bilemiyorum; ama, 5 tane grubumuz var, yarın kaç grup
olur bilmiyoruz. Yani, bir nüsha önergeyi, burada fotokopi yaptıracağız yahut önerge sahibi çoğaltacak getirecek...
Bir de, önergeyi gruplara duyurmaktan maksat, onların görüşlerini almaktır.
AYDIN GÜVEN GÜRKAN (İzmir) – Hayır efendim, değil...
BAŞKAN – Duyurmak ise, zaten, buradan okunmak suretiyle duyuruluyor; maksat bilgi almaktır...
AYDIN GÜVEN GÜRKAN (İzmir) – Arz edeceğim.
BAŞKAN – ...ona, önergenin teknik yapısı müsait değildir diye...
Başkanlığın kanaati budur.
Şimdi, temsilciden soruyoruz.
Buyurun efendim.
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Zatı âlinizin de belirttiği gibi, değişiklik önergeleri müzakere
sırasında veriliyor, bazen de, son anda veriliyor; yani, madde üzerindeki müzakereler neredeyse bitecek, efendim önerge var, yolda
deniliyor. Hep böyle uygulamalar görüyoruz.
Şimdi, eğer, bu zorunluluk getirildiği takdirde, belli gruplarca denilecektir ki, biz, daha önerge hakkında bilgi sahibi değiliz,
lütfen bu önergeyi verin, inceleyelim, ondan sonra görüşümüzü bildirelim. Zaten, önerge, burada okunacak ve bütün milletvekilleri
aydınlanacak, ondan sonra da, önerge sahibi söz hakkı alacak, çıkıp açıklayacak.
Şimdi, bu zorunluluk geldiği zaman, burada, Başkanlık çok zor duruma düşecek; çünkü, Başkanlık, önergeyi hemen fotokopiye
gönderecek... Komisyon bir tanedir. Başkanlık, önergeyi komisyona gönderecek, böyle bir önerge var diyecek ve kısa zamanda
halledilecek; ama, gruplarla olmaz efendim.
BAŞKAN – Sayın temsilci, maksadınız anlaşıldı.
Sayın Komisyon katılıyor mu?..
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Pratik bakımdan uygulanması mümkün olmayan
bir tekliftir. Muhtevası itibariyle yerindedir; ancak, pratik uygulama imkânı olmadığı için katılamıyoruz.
BAŞKAN – Katılamıyorsunuz.
Sayın Gürkan, buyurun efendim.
AYDIN GÜVEN GÜRKAN (İzmir) – Sayın Başkan, değerli milletvekili arkadaşlarım; yasama çalışmalarımızda en çok
zorluk çekilen noktalardan biri, verilen önergelerin anlamına tam nüfuz edip, karar verme konusunda karşılaşılan güçlük oluyor.
Sayın Başkan, değerli milletvekili arkadaşlarım; bazen, öyle önergeler veriliyor ki, maddenin kendisi kadar önemli olabiliyor;
hatta, bazen, bazı önergeler, maddenin kendisinden de önemli olabiliyor.
Düşünebiliyor musunuz, bir maddenin kendisi, çok çeşitli süreçler geçirerek, milletvekillerinin, komisyon üyelerinin tam kanaat
sahibi olmalarına imkân tanıyacak bir biçimde işlem görüyor; ama, bazen, o maddeden çok daha önemli olan bir önerge olabiliyor ve
gruplar, yazılı bir metin görmeksizin karar vermek gibi bir durumla karşı karşıya kalabiliyorlar.
Filvaki, burada okunuyor önerge; ama, bizim, Meclisimizin, genel çalışma alışkanlıkları içinde ve okuyan arkadaşlarımızın,
genellikle profesyonel olmadıkları düşünülürse ve verilen metinlerin, genelde, anlaşılması, okunması mümkün olmayan metinler
olduğu düşünülürse, o verilen önergeyi, okunuş biçiminden anlayıp, kavrayıp karar vermek, genelde mümkün olmuyor; rastlantısal
olarak oy veriliyor ve bazen de "bu önerge böyle miydi" diye, arkasından da pişmanlık duyuluyor.
Sayın Başkan, değerli milletvekili arkadaşlarım; Sayın Başkanlık ve komisyon, üç adet daha fazla fotokopi yapacak; yani,
komisyona gönderdiği bir değişiklik önergesinin bir metnini de, aynı anda, görevli arkadaşlarımız, grup başkanlarına verecek.
Büyük bürokrasi, aksama maksama dedikleri, 1 fotokopi yerine 4 fotokopi yapmaktan ibaret bir işlem; yalnızca bu işlem.
Eğer, bir parlamento, yasama çalışmasında, binlerce insanının çalıştığı bir kurumda 3 fotokopi daha fazla yapılmasını bir
bürokratik yük olarak sayıyorsa, işimiz gerçekten çok zor. Gruplar, verilen önergeler hakkında bilgi sahibi olup, o da okuyacak,
yazılı metne bakacak ve kararını ona göre verecek; bu hakkın gruplardan herhangi bir nedenle kaçırılması, bundan kaçınılması
doğru karar verilmesine engel oluyor.
Sayın milletvekilleri, değerli arkadaşlarım; ayrıca, böyle bir imkânın yaratılmaması, zaman zaman -geçtiğimiz yasama yılı
faaliyetlerinde de gördük- kötüye kullanıma da imkân veriyor. Bir grup, kabul ediyor Meclis önergeleri diyelim, o arada, çok önemli
bir önergeyi son dakikada katıyor ve işte, Meclis Genel Kurulumuz el kaldırırken, o önergeyi, diğer önergeler gibi bir önerge
zannediyor ve gene el kaldırıyor.
Yasamanın sağlıklı olabilmesi ve üyelerimizin her birinin tam bilgilenmiş ve bilinçlenmiş bir biçimde oy kullanabilmesi için 1
fotokopi yerine 4 fotokopi yapılmasını engel diye göstermek, bence çok yanlış olur.
Onun için, Sayın Başkanımızdan da, Komisyonumuzdan da istirham ediyorum, bu yükü göğüslesinler ve gruplarımız,
değişiklik önergeleri hakkında tam bilgi sahibi olarak oy kullanabilme imkânını elde etsinler.
Saygıyla arz ediyorum efendim.
BAŞKAN – Sayın Gürkan, aydınlanmam açısından rica ediyorum... Gruplara dağıtılmasını arzu etmenizden murat, grupların
katkısını sağlamak değil mi efendim? Yani, onu inceleyip katkısını sağlamak.
AYDIN GÜVEN GÜRKAN (Devamla) – Evet efendim.
BAŞKAN – Peki efendim.
Şimdi, biz yüksünmüyoruz; yani, katkı sağlayacaksa, zatı âlinizin ifade buyurduğu gibi, 5 tane bastırır, dağıtırız. Şimdi, hangi
grup ne kadar süre içerisinde onu inceleyip bize geri döndürecek? Yani, bu, fevkalede... Bilemiyorum... Başkanlığın görüşüdür...
AYDIN GÜVEN GÜRKAN (Devamla) – Affedersiniz efendim, bir yanlış anlaşılma var. İzin veriyor musunuz, açıklayayım.
BAŞKAN – Estağfurullah; buyurun, tabiî efendim.
AYDIN GÜVEN GÜRKAN (Devamla) – Benim, herhangi bir süre tanınması, müzakerelerin kesilmesi, önergelerin incelenmesi
için gruplara bir zaman ayrılması gibi bir talebim yok. O, gerçekten Meclisin çalışmasını çok ağırlaştırır; ama, Komisyona
gönderdiğiniz anda -yalnızca bunu talep ediyorum, önergenin şeyi de budur- birer tane de gruplara göndereceksiniz; hepsi bundan
ibaret. Yani, süre istenmesi, vesaire, vesaire gibi başkaca bir talebimiz yok.
Bunu arz ediyoruz efendim.
BAŞKAN – Peki efendim, teşekkür ediyorum.
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkan, müsaade ederseniz... Komisyona önergenin fotokopisi
gönderilmiyor; önerge verildiği zaman, önergenin kendisi Komisyona gönderiliyor. O bakımdan, Başkanlık ara verip de hemen...
AYDIN GÜVEN GÜRKAN (İzmir) – Fotokopisi gönderilir...
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Ama, nasıl 5 dakikada gidecek...
BAŞKAN – Sayın Genç, lütfen bu tarafa...
Teşekkür ediyorum.
Efendim, önergeye Sayın Komisyon ve Sayın Başkanlık Temsilcisi katılmadı.
Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir.
Allah, birleşimleri yöneten başkana yardımcı olsun.
14 üncü maddeyi, kabul edilen önerge istikametindeki değişik şekliyle oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul
etmeyenler... Madde değişik şekliyle kabul edilmiştir.
15 inci maddeyi okutuyorum:
MADDE15. —Millet Meclisi İçtüzüğüne 88 inci maddeden sonra aşağıdaki 89 uncu madde eklenmiştir.
Genel Kurulda Yeniden Görüşme
Madde 89. —Tasarı veya teklifin tümünün oylanmasından önce, belli bir maddesinin yeniden görüşülmesini gerekçeli bir önerge
ile esas komisyon veya Hükümet bir defaya mahsus olmak üzere isteyebilir.
Bu istem Danışma Kurulunun görüşü alındıktan sonra Genel Kurulca, görüşmesiz ve işaret oyuyla karara bağlanır.
Anayasa değişikliği görüşmelerinde bu madde hükmü uygulanmaz.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Önerge yok.
Maddeyi okunduğu şekliyle oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
16 ncı maddeyi okutuyorum:
MADDE16. —Millet Meclisi İçtüzüğüne aşağıdaki 90 ıncı madde eklenmiştir.
Yetki Kanunları ve Kanun Hükmünde Kararnameler
Madde 90. —Yetki kanunu tasarıları ve Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulan kanun hükmünde kararnameler, Anayasanın ve
İçtüzüğün kanunların görüşülmesi için koyduğu kurallara göre, ancak, komisyonlarda ve Genel kurulda diğer kanun tasarı ve
tekliflerinden önce ve ivedilikle görüşülür.
Usulüne göre Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulan kanun hükmünde kararnameler geri çekilemez. Türkiye Büyük Millet
Meclisi ancak bir kanunla kanun hükmünde kararnameleri reddedebilir, aynen veya değiştirerek kabul edebilir.Kanun hükmünde
kararnameler diğer bir kanun hükmünde kararname ile de değiştirilebilir veya yürürlükten kaldırılabilir.
Yürürlükten kaldırılan kanun hükmünde kararnameler bir raporla GenelKurula sunulmadan işlemden kaldırılamaz.
Kanun hükmünde kararnameler bütünüyle görüşülür; bölünerek, ayrı metinler haline getirilerek kanunla değişiklik yapılamaz.
Maddelerine geçilmesi veya tümü reddedilen kanun hükmünde kararnameler bir red metni hazırlanması için komisyona verilir.
Komisyonca o birleşim içinde veya en geç takip eden birleşime kadar hazırlanan metin, Genel Kurulda görüşme yapılmaksızın
oylanır ve kabulü halinde kanunlaşır.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Bir önerge var; okutuyorum:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan 13 sıra sayılı teklifin 16 ncı maddesiyle Millet Meclisi İçtüzüğüne eklenen 90 ıncı maddenin dördüncü
fıkrasının aşağıdaki biçimde düzenlenmesini saygıyla arz ederiz.
"Kanun hükmünde kararnameler -varsa- değişiklikleriyle birleştirilerek bütünüyle görüşülür; bölünerek, ayrı metinler haline
getirilerek kanunla değişiklik yapılamaz."
Gerekçe: Bir kanun hükmünde kararnamede, daha sonra başka kanun hükmünde kararnamelerle değişiklik yapılmışsa, hepsinin
birleştirilerek görüşülmesi ve tek kanun metni haline getirilmesi, konu bütünlüğünün sağlanması ve yasa tekniği bakımından
zorunludur.
Teklifimiz, bu amacı açıkça belirtmeye yöneliktir.
Hüsamettin Özkan Murat Başesgioğlu
İstanbul Kastamonu
DSP Grup Başkanvekili ANAP Grup Başkanvekili
Saffet Arıkan Bedük Hikmet Sami Türk
Ankara Trabzon
DYP Grup Başkanvekili
Oya Araslı Atilâ Sav
İçel Hatay
Abdüllatif Şener
Sıvas
BAŞKAN – Sayın Başkanlık Temsilcisi?..
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Katılıyoruz efendim.
BAŞKAN – Sayın Komisyon?..
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Katılıyoruz.
BAŞKAN – Sayın Başkanlık temsilcisi ve Sayın Komisyon, önergeye katıldı.
Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir.
Maddeyi, önerge istikametindeki değişik şekliyle oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde, değişik
şekliyle kabul edilmiştir.
17 nci maddeyi okutuyorum:
MADDE17.—Millet Meclisi İçtüzüğüne aşağıdaki 91 inci madde eklenmiştir.
Temel Kanunlar
Madde 91. —Temel kanunları ve İçtüzüğü bütünüyle veya kapsamlı olarak değiştiren veya yürürlüğe koyan tasarı veya
tekliflerin Genel Kurulda görüşülmesinde uygulanacak özel görüşme ve oylama usulü tespitine, hükümetin, esas komisyonun veya
grupların teklifi, Danışma Kurulunun oybirliği ile önerisi üzerine Genel Kurulca karar verilebilir.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
18 inci maddeyi okutuyorum:
MADDE18. —Millet Meclisi İçtüzüğüne eklenen maddelere göre numaralar teselsül ettirilmek suretiyle 91 inci madde 93 üncü
madde olarak ve son fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
İkinci görüşmede yalnızca maddeler üzerinde verilmiş değişiklik önergeleri görüşülür, birinci görüşmede üzerinde değişiklik
teklifi bulunmayan bir madde hakkında ikinci görüşmede önerge verilemez.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
19 uncu maddeyi okutuyorum:
MADDE19. — Millet Meclisi İçtüzüğünün 92 nci maddesi 94 üncü madde olarak başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
Anayasada Değişiklik Tekliflerinin Kabulü
Madde 94. —Anayasada değişiklik tekliflerinin birinci ve ikinci görüşmelerinde, maddelerin kabulü ile ikinci görüşmenin
sonunda tümünün kabulü üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun gizli oyu ile mümkündür.
Birinci görüşmede gerekli çoğunlukla kabul oyu alamayan bir madde ikinci görüşmede de gerekli çoğunlukta kabul oyu
alamamışsa reddedilmiş olur.
Teklif hakkında verilen değişiklik önergesinin kabulü halinde, kabul için gerekli beşte üç çoğunluğun tespiti için bu önergenin
oylanması gizli oylama suretiyle tekrarlanır.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
20 nci maddeyi okutuyorum:
MADDE20. —Millet Millet İçtüzüğünün 95 inci maddesi kaldırılmış ve 94 üncü maddesi 96 ncı madde olarak aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
Soru
Madde 96. —Soru; kısa, gerekçesiz ve kişisel görüş ileri sürülmeksizin; kişilik ve özel yaşama ilişkin konuları içermeyen bir
önerge ile Hükümet adına sözlü veya yazılı olarak cevaplandırılmak üzere, Başbakan veya bir bakandan açık ve belli konular
hakkında bilgi istemekten ibarettir. Sözlü soru önergeleri yüz kelimeyi geçemez. Soru önergelerine belge eklenemez.
Soru önergesi, sadece bir milletvekili tarafından imzalanır ve Başkanlığa verilir.
Başkan, İçtüzük şartlarına uygun gördüğü önergeleri gelen kâğıtlar listesinde yayımlar ve Başbakanlığa veya ait olduğu
bakanlığa gönderir.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Bir önerge var; okutuyorum:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan 13 sıra sayılı teklifin 20 nci maddesindeki "95 inci maddesi kaldırılmış" ibaresinin metinden
çıkarılmasını saygıyla arz ederiz.
Gerekçe:
Yürürlükteki Millet Meclisi İçtüzüğünün 95 inci maddesinde "Sorulamayacak Konular" genel başlığı altında, Başkanlıkça
kabul edilmeyecek soru önergeleri gösterilmiştir. Soru önergelerinde disiplinin sağlanması ve yanlış yorumlara yol açılmaması için
bu maddenin korunmasında yarar vardır.
Teklifimiz, 95 inci maddenin kaldırılmasına yönelik ibarenin 19 uncu madde metninden çıkarılmasını öngörmektedir.
Hüsamettin Özkan Murat Başesgioğlu
İstanbul Kastamonu
DSP Grup Başkanvekili ANAP Grup Başkanvekili
Saffet Arıkan Bedük Hikmet Sami Türk
Ankara Trabzon
DYP Grup Başkanvekili
Oya Araslı Abdüllatif Şener
İçel Sıvas
BAŞKAN – Önergeye katılıyor musunuz?
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Katılıyoruz efendim.
BAŞKAN – Komisyon?..
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Katılıyoruz Sayın Başkan.
BAŞKAN – Önergeye, Başkanlık Temsilcisi ve Komisyon katıldı.
Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir.
Bu maddeyi, kabul edilen önerge istikametindeki değişik şekliyle oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler...
Madde, değişik şekliyle kabul edilmiştir.
21 inci maddeyi okutuyorum:
MADDE 21. – Millet Meclisi İçtüzüğünün 97 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Sözlü Sorunun Gündeme Alınması ve Cevaplandırılması
Madde 97. – Sözlü sorular, önergenin Başbakanlığa veya ait olduğu bakanlığa sevk tarihinden itibaren beş gün sonra gündeme
alınır.
Sözlü soruların cevaplandırılması için; Anayasa, kanun ve İçtüzük gereği zorunluklar hariç olmak üzere, haftanın en az iki
gününde, birleşimin başında ve birer saatten az olmamak şartıyla, Danışma Kurulunun önerisi ve Genel Kurulun onayı ile belli bir
süre ayrılır.
Hükümet adına verilecek cevabın süresi beş dakikayı geçemez. Bu cevap üzerine soru sahibi, yerinden, konu ile ilgili çok kısa
ek bir açıklama isteyebilir. Hükümet adına verilecek cevapla görüşme tamamlanır. İkinci cevap süresi de beş dakikayı geçemez.
Soru sahibinin Genel Kurulda bulunmaması, sorunun cevaplandırılmasına engel değildir.
Hükümet adına cevap vermek için söz alan bakan; gündemde bulunan sözlü soru önergelerinden birden fazlasını sıra
gözetmeden cevaplayabilir. Bu hakkını kullanmak isteyen bakan, önceden birleşimi yöneten Başkana isteğini bildirir. Başkan bu
isteği birleşimi açtıktan sonra derhal Genel Kurula duyurur. Konuları aynı olan sözlü sorular birleştirilerek cevaplandırılabilir.
İkinci fıkradaki zorunluklar hariç, üç birleşim içinde cevaplandırılmayan sözlü sorular yazılı soruya çevrilir ve istemi halinde
aynı birleşimde önerge sahibine beş dakikayı geçmemek üzere söz verilir.
BAŞKAN – Sayın Komisyon, yani sözlü soru okunduktan sayın hükümet cevap verecek; tatmin olmazsa, önerge sahibi
kalkacak, beyanda bulunacak...
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Yerinden...
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Kürsüye gelmiyor.
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Kürsüye gelmeden.
BAŞKAN – Hükümet, isterse, ikinci defa daha mı cevap verecek?
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Cevap verecek; evet.
BAŞKAN – Buna ihtiyaç mı hissediliyor?
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – İhtiyaç şu bakımdan oluyor: Biliyorsunuz, şimdi,
tatbikatta zaten bu var. Fakat, sürati sağlayabilmek için, sözlü soru sahibi, yerinden cevap verecek hükümete. Hükümet, bu cevap
üzerine, yerinden verilen cevap üzerine, eğer uygun görürse, tekrar, bir 5 dakika daha açıklama yapma imkânına sahip oluyor.
BAŞKAN – Yani, burada, sürati sağlamak için, önerge sahibinin kürsü hakkını alıp hükümete veriyoruz.
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Efendim, eskiden 10 dakikaydı bu; ikiye bölmüş
oluyoruz. Hükümet, 5 dakika önce konuşuyor, yerinden önerge sahibinin müdahalesi veyahut açıklaması üzerine, isterse 5 dakika da
sonra konuşuyor.
BAŞKAN – Peki efendim, demek ki böyle.
CEVAT AYHAN (Sakarya) – Sayın Başkan, şahsım adına söz istiyorum.
BAŞKAN – Buyurun Sayın Ayhan.
CEVAT AYHAN (Sakarya) – Muhterem Başkan, muhterem üyeler; görüşülmekte olan 13 sıra sayılı, İçtüzükle ilgili bu tasarı,
hazırlanmış, buraya gelmiş. Hazırlayanları tebrik ederiz, teşekkür ederiz.
Geçen dönem, bu yapılamadı. Ben, bir başka komisyonda olduğum için, bu tasarının, bu ana kadar olan maddelerini, maalesef,
yetişip takip etme imkânım olmadı.
Şimdi, bu madde, milletvekillerinin soru önergeleriyle ilgili. Görüyorum ki, buradaki düzenleme, sadre şifa hiçbir şey
getirmemiş. İlgili komisyondaki arkadaşlar arasında eski milletvekilleri de vardır; yeni milletvekilleri, tabiî, bu sistemin işleyişinden
malumattar değildir; ama, yaşayacaklar...
Neyi arz etmek istiyorum: Bu Meclisin birinci görevi denetimdir, ikinci görevi de yasamadır. Birinci, ikinci; takdim tehir, mühim
değil; ama, denetim ve yasamadır. Milletvekili, denetimi nasıl yapacak; bakana soru soracak, bakandan cevap alacak.
Dört yıl milletvekilliği yapmış bir arkadaşınız olarak ifade ediyorum ki, geçen dönemin sözlü sorular listesini alın, bakın;
orada 750-800 tane, bine yakın sözlü soru var ve hepsi, cevaplandırılmadan, kadük oldu gitti.
Sözlü soru şu kadar sürede cevaplandırılmadığı zaman, yazılı soruya dönüşür; yazılı soruya da, bakan, iki üç ay sonra cevap
verir, meselenin aktüalitesi kaybolur. Yurtdışına giden arkadaşlar bilirler. Oradaki parlamentolarda, olay bugün olur -örneğin
Westminster Sarayında ya da bilmem nerede bir yangın çıkar; bakarsınız, Avam Kamarasında- ertesi gün görüşülür; milletvekili
sorar, bakan cevap verir. Yani, milletvekilinin denetim gücü budur esasında.
Biz, bu Parlamentoya bunu getirmezsek, hiçbir denetim gücümüz yoktur, sadece, gelir gideriz. Yani, bu madde bunu çözmemiş;
müteakip maddelerde çözen bir şey olduğunu da zannetmiyorum. Sayın bakanlar buraya gelmediği zaman hiçbir sorumlulukları yok.
Milletvekili gelmediği zaman bakan cevap veriyor; güzel. Tamam, milletvekili gelmeye mecburdur; ama, bakanın da buraya gelip
cevap verme mecburiyeti var. Lütfen, sayın bakanlar gelsinler, haftada iki üç saat sözlü soru için burada bulunsunlar ve soruları
cevaplandırsınlar; bizim buna ihtiyacımız var. Bu maddeyi böyle geçirirseniz, bu İçtüzük tadilatının bu bapta, bu hususta, bu
sahada hiçbir yenilik ve verimlilik getirmediğini arz etmek isterim. Milletvekili denetim hizmetini yapamaz, olayları takip edemez,
olayları hükümete duyuramaz. Efendim, hükümete başka kanaldan duyurur... Hükümeti denetleyemez. Burada milletvekili sorar,
hükümet cevap verir; bu sistem çalışırsa, Türkiye’de birçok şey de düzene girer. Kamu yönetiminde en alttan en üste her kademede
görev yapan sorumlular, idareciler de kendilerine çekidüzen verirler. Niye; anında burada gündeme gelir; bakan burada hesap verir.
Bu işin mahiyeti budur.
Arz eder, teşekkür ederim. (RP sıralarından alkışlar)
BAŞKAN – Sayın Ayhan, teşekkür ediyorum.
Başka söz talebi?.. Yok.
Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
22 inci maddeyi okutuyorum:
MADDE 22. – Millet Meclisi İçtüzüğünün 96 ncı maddesi 98 inci madde olarak aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve buna göre
madde numaralı teselsül ettirilmiştir.
Yazılı Sorunun Cevabı
Madde 98. – Yazılı soruların cevabı, Başbakanlık veya ait olduğu bakanlık eliyle Başkanlığa sunulur. Başkan, bu cevabı
derhal soru sahibine iletir. Cevap ayrıca soru metniyle birlikte Başkanlıkça alındığı günkü veya bir sonraki birleşim tutanağının
arkasına eklenir.
Yazılı sorular, Başbakanlığa veya ait olduğu bakanlığa gönderildiği tarihten itibaren en geç onbeş gün içinde cevaplandırılır.
Başkan, bu süre içinde cevaplandırılmayan yazılı sorular için Başbakanın veya ilgili bakanın dikkatini çeker.
Yazılı sorular, dikkat çekme yazısının gönderildiği tarihten itibaren on gün içinde de cevaplandırılmazsa, önerge işlemden
kaldırılır ve önergenin süresi içinde cevaplandırılmadığı gelen kâğıtlar listesinde ilan edilir.
Hükümet, yazılı sorunun cevabını gereken bilgilerin derlenebilmesi için Başkanlığa bilgi vermek suretiyle bir ayı geçmemek
üzere geciktirebilir.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
TEMEL KARAMOLLAOĞLU (Sıvas) – Şahsım adına söz istiyorum Sayın Başkan.
CEVAT AYHAN (Sakarya) – Şahsî söz talebim var Sayın Başkan.
BAŞKAN – Sayın Temel Karamollaoğlu ve Sayın Ayhan maddeyle ilgili şahsî söz talebinde bulunmuşlardır.
Buyurun Sayın Karamollaoğlu.
TEMEL KARAMOLLAOĞLU (Sıvas) – Sayın Başkan, kıymetli arkadaşlarım; biraz önce Sayın Ayhan’ın belirttiği konu,
burada, biraz daha vuzuha kavuşmuş; yani, milletvekillerinin soracağı sorular, ister yazılı ister sözlü olsun, bundan sonra bakanlar
tarafından cevaplandırılmayacak; onbeş gün sonra bir ihtar gidecek, bakan da bunu cevaplandırmadığı zaman, sadece “bakan bunu
cevaplandırmadı” diye ilan edilecek.
Muhterem arkadaşlarım, gruplar bu konuda nasıl ittifak etmişler -kişisel olarak söylüyorum- komisyon bunu nasıl kabul etmiş,
hayret ediyorum. Eğer milletvekilleri olarak, burada, biz, soru bile soramayacaksak, sorulan sorular da kesinlikle dikkate alınmayacak
ise, o zaman, hakikaten, milletvekilleri, bir bakıma, istiskal edilmiş oluyor.
Bundan dolayı -arkadaşlarımız, bu maddenin kaldırılmasıyla ilgili bir değişiklik önergesi hazırlıyorlar- istirham ediyorum, bu
maddeyi kaldıralım; hiç olmazsa, sorulan sorular mutlaka cevaplandırılsın.
Şimdi, biz işi tersine çeviriyoruz. Eskiden, bundan önceki İçtüzüğe göre, yazılı soru önergeleri, belli bir süre içinde
cevaplandırılmadığı takdirde, sözlü soruya çevriliyor, hiç olmazsa “bu sorular dört yıl müddetle cevaplandırılmadı” diye bu
sayfaları işgal ediyordu. Şimdi tersi olacak; sözlü soru, onbeş gün içinde cevaplandırılmadığı takdirde yazılı soru önergesine
çevrilecek, bu yazılı soru önergesini de, sayın bakanın cevaplama mecburiyeti kalmayacak.
Ümit ediyorum ki, milletvekili arkadaşlarımız da, Komisyon da, Başkanlık da bu konuya gerekli hassasiyeti gösterirler ve
arkadaşlarımızın hazırladığı önergeye uygun olarak mütalaa verirler. Bu suretle, hiç olmazsa, milletvekillerinin sormuş olduğu
sorular ciddiye alınır kanaatindeyim.
Hepinize saygılar sunuyorum, hazırlanan bu önergenin kabul edileceğini ümit ediyorum. (RP sıralarından alkışlar)
BAŞKAN – Sayın Karamollaoğlu, teşekkür ediyorum.
Sayın Ayhan, buyurun.
CEVAT AYHAN (Sakarya) – Muhterem Başkan, muhterem üyeler; İçtüzük tadilatıyla ilgili 13 sıra sayılı teklifin 21 inci
maddesi üzerinde -herhalde yeni numaralandırmayla 22 oldu- yazılı soruların cevaplandırılmasıyla ilgili madde üzerinde söz almış
bulunuyorum.
Burada, benden önce konuşan Temel Beyin ifade ettiği mahzurların giderilmesi lazım; bir. İkincisi, milletvekillerine, kamu
kuruluşlarından doğrudan bilgi alma hakkının getirilmesi lazım. Biz, bir kamu kuruluşuyla ilgili bilgi istediğimiz zaman sayın
bakana gidecek; sayın bakan, ilgili kamu kuruluşundan, kendisinin istediği istikamette bir cevabı istihsal edip önümüze getirecek.
Halbuki, doğrudan kamu kurumundan bu bilgiyi alırsak... Kamu kurumunun yöneticisi, kendi sorumluluğu altında, bize doğru bilgi
vermeye mecbur. Bu yolun açılması, milletvekilinin denetim gücü bakımından, Meclisin denetim gücü bakımından gereklidir.
Bakınız, bu Meclisin denetim gücü yok. Bazen, uzun süre biriken meseleler, kamuoyu, efkârıumumiye baskısı neticesinde
soruşturma önergesine kadar varan bazı meseleler, burada müzakere ediliyor ve bir noktaya geliyor; ama, mesele bu değildir; mesele,
bir başbakanı, bir bakanı, Yüce Divana sevk edecek noktaya kadar denetimsiz bırakmak değildir. Eğer, denetim mekanizmaları
müessir çalışırsa, her seviyede yönetici -siyasî, gayri siyasî- işini kanunlara, mevzuata uygun yapar ve memleket iyi yönetilir.
Gelişmiş olan ülkelerin parlamentolarında biz ne görüyoruz: Bir komisyon, endişe ettiği herhangi bir hususta, bir genel müdürü
çağırır, bir bakanı çağırır, bir sorumluyu çağırır, enine boyuna değerlendirir, sorar, sorgular; ama, bizim Parlamentomuzda bu
imkân yok. Niye yok; komisyon başkanları, komisyon yöneticileri iktidar partisinden. İktidar partisinin mensubu komisyon başkanı
da -hangi partiden olursa olsun- acaba bakan olma sırası bana da gelir mi diye, genellikle başbakan olan parti genel başkanından
çekinir; yaklaşan seçimde aday olma endişesi de kalbinin bir tarafına, kafasına yazılıdır. Onun için, hükümet icraatıyla ilgili, kamu
yönetimiyle ilgili denetim Türkiye’de çalışmaz. Türkiye’nin bugün geldiği çıkmazın sebebi budur. Tabiî, bu çıkmaza, bu sıkıntılı
duruma, Türkiye, her bakımdan -iktisadî bakımdan, sosyal bakımdan, bütün kamu yönetimi bakımından- geldiği bu noktaya, bir
günde, bir ayda, bir yılda gelmedi; bu, yılların birikimidir. Onun için, biz, seçilmiş insanlar olarak, milletin vekilleri olarak, bizim
güvenoyumuzla iktidar olan hükümetlerin ve o hükümetlerin tayin ettiği müsteşarların, genel müdürlerin, valilerin, bütün birimlerin
Anayasaya ve kanunlara uygun hareket etmesini sağlamak istiyorsak ve birtakım yolsuzluk, şaibe ve iddialarla memleketin ve milletin
ümidinin kararmamasını istiyorsak, mutlaka, Meclisin, milletvekillerinin ve komisyonların denetim gücünü artırmamız lazım.
Milletvekillerinin en müessir denetim güçlerinden -biraz evvel arz ettiğim gibi- bir tanesi sözlü sorulardır, bir tanesi de yazılı
sorulardır. Bunların doğrudan kamu kuruluşlarına tevcih edilip, bu cevapların alınabilmesi lazım; bu Parlamentonun bunun yolunu
bulması lazım.
Türkiye Büyük Millet Meclisinin nüvesi birinci Meclistir, İstiklal Harbini yapan Meclistir. O Meclis, icabında başkumandanı
dahi hesaba çekmiş, kumandanlık süresini altışar aylar halinde uzatmış, bazen tereddüt etmiş uzatmamış, ikna olmuş uzatmış; her
bakanı tek tek denetlemiş; harp halinde dört taraftan istilaya maruz kalmış olan bir memleketi selametle yönetip, sulhe, sükûne,
barışa ulaştırmıştır. Bu Meclisin tarihinde, mazisinde olan güçlü Meclis budur; biz, buna ulaşmaya mecburuz.
(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)
CEVAT AYHAN (Devamla) – Bitiriyorum Sayın Başkan.
Bu İçtüzük tadilatında bunun dikkate alınması gerekirdi, maalesef dikkate alınmamış, inşallah bir önergeyle tashih imkânı
bulunur. Hepinizi hürmetle selamlarım. (RP sıralarından alkışlar)
BAŞKAN – Sayın Ayhan, teşekkür ediyorum.
Madde üzerindeki müzareler tamamlanmıştır.
Madde ile ilgili önerge var, okutuyorum:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan 13 sıra sayılı kanun teklifinin 98 inci maddesinin dördüncü fıkrasının madde metninden çıkarılmasını arz
ve teklif ederiz.
Temel Karamollaoğlu Ertan Yülek Mustafa Kamalak
Sıvas Adana Kahramanmaraş
Hüseyin Kansu Zülfükar İzol Alaattin Aydın
İstanbul Şanlıurfa Batman
BAŞKAN – Önergeye...
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Efendim, affedersiniz; bu arada arkadaşlar bir şey sordular da önergeyi
dinleyemedik; önergede ne istiyorlar?
BAŞKAN – Dördüncü fıkranın metinden çıkarılması...
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkan, önerge sahipleri dediler ki “o fıkradaki ‘önerge
işlemden kaldırılır’ ibaresi bu maddeden çıkarılırsa, maksadı hâsıl olmuş olur.” Arkadaşlarımızın bu teklifini biz de makul
gördük; çünkü, soru önergesinin işlemden kaldırılması düşünülemez; soru önergesi, gündem...
BAŞKAN – Sayın Komisyon ne buyurur efendim?
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Efendim, biz, bu konuyu Komisyonda uzun uzun
görüştük. Tabiî, sistemin işleyişine imkân vermek gerekmektedir; ancak, Meclisin bu konuda birtakım birikimleri vardır.
Sistemimizde, sözlü sorular, cevaplandırılmazsa, yazılı soruya çevrilmektedir. Eski sistemde, yazılı sorular, cevaplandırılmazsa,
tekrar sözlü soruya çevrilmektedir. Dolayısıyla, burada, Meclis gündeminde, denetim mekanizmalarının, cevaplandırılmayan
sorular nedeniyle, istenmeyen bir ağırlığı ve Meclis faaliyetlerini tıkaması gibi bir durum ortaya çıkmaktadır.
Sayın Başkanım, sizler, Meclis faaliyetlerini sözlü sorulara tahsis ettiğiniz zaman, önünüzde, bu sözlü soruları muhtevi
fevkalade kalın bir kitap bulmaktasınız. Eğer, bu maddeleri bu şekilde tanzim etmeyecek olursak, bu sözlü sorular ve yazılı sorular
tevali edeceği için, bu kitabın kalınlığı gittikçe artacaktır. Netice itibariyle, elbette ki, aslolan, bu soruların cevaplandırılmasıdır;
ama, cevaplandırılmayan sorular karşısında, bu meselenin müeyyidesi nedir diye düşündüğünüz zaman, bunun müeyyidesini
bulmak mümkün değildir.
Değerli arkadaşlarımız; şimdi bir önergeyle, dördüncü fıkranın buradan çıkarılmasını istemektedirler. Buradan çıkarıldığı
takdirde, bu gündem şişmesi olayı devam edecektir. Cevaplandırılmayan yazılı soru önergeleri, burada, ilânihaye, birbirine intikal
etmek suretiyle, Meclis gündemini tıkayan bir mahiyette artarak devam edecektir. Komisyonda bütün arkadaşlarımızın iştirakiyle
yaptığımız düzenlemede, süre içerisinde cevaplandırılmadığı takdirde, önergenin işlemden kaldırılması ve önergenin işlemden
kaldırıldığı da, yani- yazılı sorulara muhatap olan bakanın bu soruları cevaplandırmadığı- gelen kâğıtlar listesinde ilan edilmek
suretiyle, Yüce Meclisin bilgisine sunulmaktadır.
Bu ilan etme keyfiyeti, elbette ki, bir denetim mekanizmasına muhatap olmuş olan bir bakanın bu denetimden kaçmasını
önleyecek, Yüce Meclis tarafından bilgi edinilmesi ve bunun değerlendirilmesine imkân verecektir. Hiçbir bakan, böyle bir duruma
düşmek istemez; yani, muhatap olduğu sorular karşısında, bu sorulara cevap veremediğinin Meclis kürsüsünden ilan edilmesini arzu
etmez ve esasen, bunun müeyyidesi de, takdir edersiniz ki, siyasîdir.
Bunun dışında, biz, buraya siyasî bir müeyyide getirmiş bulunmaktayız. Yüce Meclisin, cevaplandırılmama keyfiyetini takdir
etmesine imkân vermiş bulunmaktayız. Eğer, bu dördüncü fıkra buradan çıkacak olursa eski sisteme dönülecektir; yine, yazılı
sorular cevaplandırılmayacaktır; cevaplandırılmadığı zaman sözlü sorular haline intikal edecektir ve önünüzdeki sözlü sorular
listesi her geçen gün artacaktır, kabaracaktır ve Başkanlığınız, çok yüksek düzeyde artan bir bürokratik muameleye tabi olacaktır.
Bu açıdan, önergeye katılmıyoruz.
Sayın Başkanım, arz ederim.
BAŞKAN – Efendim, önergeye katılmadınız.
Önerge sahibi...
TEMEL KARAMOLLAOĞLU (Sıvas) – Birinci önergeyi -ikinci bir önerge verildi- geri çekiyoruz.
BAŞKAN – Birinci önergeyi mi geri çekiyorsunuz?
TEMEL KARAMOLLAOĞLU (Sıvas) – Evet.
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkan, arkadaşlarımız ikinci bir önerge verdiler. O önergeyle
“önerge işlemden kaldırılır ve” kelimeleri metinden kaldırıldığı takdirde, arkadaşlarımızın haklı olarak öne sürdükleri mahzurlar
ortadan kaldırılıyor. Kaldı ki, bu fıkra kaldırıldığı takdirde, bakanın soruyu cevaplandırmadığı konusunda, herhangi bir yerde,
kimsenin bilgisi olmaz; çünkü, burada cevaplandırılmadığı takdirde, gelen kâğıtlar listesinde ilan edilir. Bu, bir nevi bakanı da zor
duruma düşürür ki...
BAŞKAN – İkinci önergeye katılıyorsunuz; öyle anlaşılıyor.
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – İkinci önergeye katılıyoruz, birinci önergeye katılmıyoruz.
BAŞKAN – Zaten, geri çekiyorlar...
Sayın Komisyon ikinci önergeye katılıyor musunuz?
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Katılmıyoruz efendim.
BAŞKAN – İkinci önergeyi okutuyorum:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan 13 sıra sayılı kanun teklifinin görüşülmekte olan maddenin dördüncü fıkrasındaki “önerge işlemden
kaldırılır ve” ibaresinin metinden çıkarılmasını arz ederiz.
Abdüllatif Şener Lütfü Esengün Temel Karamollaoğlu
Sıvas Erzurum Sıvas
Zeki Ünal Alaattin Sever Aydın
Karaman Batman
BAŞKAN – Birinci önergeyi geri çektiniz, değil mi efendim?
TEMEL KARAMOLLAOĞLU (Sıvas) – Evet efendim.
BAŞKAN – İmzalarını geri almak suretiyle, birinci önergeyi, önerge sahipleri geri çektiler.
İkinci önergeye, Sayın Başkanlık Temsilcisi katılıyor; Sayın Komisyon, takdire mi bırakıyorsunuz?
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Katılmıyoruz.
BAŞKAN – Sayın milletvekilleri, önergenizi izah edecek misiniz efendim, ihtiyaç duyuyor musunuz; komisyon katılmadı.
TEMEL KARAMOLLAOĞLU (Sıvas) – Hayır efendim.
BAŞKAN – Peki.
Önergeyi bu şekliyle oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir.
Maddeyi, kabul edilen önerge istikametindeki değişik şekliyle oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler...
Madde değişiklikle birlikte kabul edilmiştir.
23 üncü maddeyi okutuyorum:
MADDE 23. – Millet Meclisi İçtüzüğünün 103 üncü maddesi, 104 üncü madde olarak ve ikinci fıkrasının sonuna da aşağıdaki
hüküm eklenerek değiştirilmiştir.
Araştırmasını üç ay içinde bitiremeyen komisyona bir aylık kesin süre verilir. Komisyon bu süre sonunda da çalışmasını
tamamlayamadığı takdirde süre bitiminden itibaren onbeş gün içinde araştırmanın tamamlanmaması nedenleri veya o ana kadar
varılan sonuçlar üzerinde Genel Kurulda görüşme açılır. Genel Kurul bu görüşme ile yetinebileceği gibi yeni bir komisyon da
kurabilir.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Maddeyle ilgili önerge yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
24 üncü maddeyi okutuyorum:
MADDE 24. – Millet Meclisi İçtüzüğünün 107 nci maddesi 105 inci madde olarak “Dördüncü Bölüm (Gensoru)” başlığı
altında aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Gensoru
Gensoruda Usul
Madde 105. – Gensoru önergesi, bir siyasî parti grubu adına veya en az yirmi milletvekilinin imzasıyla verilir.
Gensoru önergesi, verilişinden sonraki üç gün içinde Başkanlıkça bastırılarak üyelere dağıtılır.
Gensoru önergesi beşyüz kelimeden fazla ise, imza sahipleri beşyüz kelimeyi geçmeyecek bir özeti bu önergeye eklemek
zorundadırlar. Genel Kurulda bu özet okunur.
Gensoru görüşmeleri Anayasanın 99 uncu maddesi hükümlerine göre yapılır.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
25 inci maddeyi okutuyorum:
MADDE 25. –Millet Meclisi İçtüzüğüne “Beşinci Bölüm (Meclis Soruşturması ve Yüce Divana Sevk)” başlığı altında
aşağıdaki 106, 107, 108, 109, 110, 111, 112 ve 113 üncü maddeler eklenmiştir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Meclis Soruşturması ve Yüce Divana Sevk
Meclis Soruşturması Açılması İçin Önerge
MADDE 106. – Görevde bulunan veya görevinden ayrılmış olan Başbakan ve bakanlar hakkında Meclis soruşturması
açılması, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az onda birinin vereceği bir önerge ile istenebilir.
Bu önergede; Bakanlar Kurulunun genel siyasetinden veya bakanlıkların görevleriyle ilgili işlerden dolayı hakkında soruşturma
açılması istenen Başbakan veya bakanın cezaî sorumluluğu gerektiren fiillerinin görevleri sırasında işlendiğinden bahsedilmesi,
hangi fiillerinin hangi kanun ve nizama aykırı olduğunun gerekçe gösterilmek ve maddesi de yazılmak suretiyle belirtilmesi
zorunludur.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
Diğer maddeyi okutuyorum:
Meclis Soruşturması Önergesinin Görüşülmesi
MADDE 107. – Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına verilen Meclis soruşturması önergesi Gelen Kâğıtlar listesine
alınır ve Genel Kurulda okunur. Okunan önergenin bir örneği, Başkanlıkça hakkında soruşturma açılması istenen Başbakan veya
bakana gönderilir.
Meclis soruşturması açılıp açılmaması hakkında yapılacak görüşmelerin günü, önergenin verilişinden itibaren bir ay içinde
görüşülüp karara bağlanacak şekilde, bir özel gündem halinde Danışma Kurulunun teklifi üzerine Genel Kurulca tespit edilir. Bu
görüşme günü de ayrıca hakkında soruşturma açılması istenen Başbakan veya bakana bildirilir.
Sırasıyla, önergeyi verenlerden ilk imza sahibinin veya onun göstereceği bir diğer imza sahibinin, şahısları adına üç
milletvekilinin ve o sırada görevde bulunsun veya bulunmasın hakkında soruşturma açılması istenen Başbakan veya bakanın
konuşacağı bir görüşmeden sonra, Meclis soruşturması açılıp açılmaması hakkında Genel Kurulca karar verilir.
BAŞKAN – Madde üzerinde, gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
Diğer maddeyi okutuyorum:
Meclis Soruşturma Komisyonunun Kuruluşu
MADDE 108. – Soruşturma açılmasına karar verilmesi halinde, soruşturmanın yürütülmesi görevi, Anayasanın 100 üncü
maddesi hükümlerine göre, Başkanlıkça Genel Kurulda yapılacak ad çekme suretiyle kurulacak onbeş kişilik bir komisyona verilir.
Komisyon, kendisine bir başkan, bir başkanvekili, bir sözcü ve bir kâtip seçer.
Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununa göre hâkimlerin davaya bakmasına veya karara katılmasına engel oluşturacak durumlarda
bulunan, Meclis soruşturması önergesini veren veya daha önce Türkiye Büyük Millet Meclisinde ya da dışında bu konudaki
görüşünü açıklamış milletvekilleri bu komisyona seçilemezler.
Komisyonda görevli memur ve raportörler ile stenograf için de aynı hüküm uygulanır.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi ?..Yok.
Kişisel söz talebi?..Yok.
Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
Diğer maddeyi okutuyorum:
Meclis Soruşturması Komisyonunun Çalışma Usulü ve Süresi
MADDE 109. – Soruşturma komisyonu üye tamsayısının salt çoğunluğu ile toplanır ve toplantıya katılanların salt çoğunluğu
ile karar verir.
Komisyonun çalışmaları gizlidir. Bu komisyona kendi üyeleri dışındaki milletvekilleri katılamazlar.
Soruşturma komisyonu, raporunun Anayasanın 100 üncü maddesine göre kuruluşundan itibaren iki ay içinde verir.
Soruşturmanın bitirilememesi halinde, komisyona iki aylık yeni ve kesin bir süre verilir. Komisyonun bu konudaki istem yazısı
Genel Kurulun bilgisine sunulur.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?..Yok.
Kişisel söz talebi?..Yok.
Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
Diğer maddeyi okutuyorum:
Meclis Soruşturması Komisyonunun Yetkileri
MADDE 110. – Komisyon kamusal ve özel kuruluşlardan konu ile ilgili bilgi ve belgeleri isteyebilir; gerekli gördüklerine el
koyabilir; Bakanlar Kurulunun bütün vasıtalarından faydalanabilir; Bakanlar Kurulu üyelerini, diğer ilgilileri, tanık ve bilirkişileri
dinleyebilir.
Komisyon, naib veya istinabe yolu ile adlî mercilerden yardım isteyebilir. Ayrıca Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununun
tanıklarla, bilirkişilerle, zapt ve arama ile ilgili olarak adlî mercilere verdiği hürriyetleri kısıtlayıcı yetkilerin genel hükümler
çerçevesinde kullanılmasını, gerekçesini bildirmek suretiyle görevli adlî merciden yazıyla isteyebilir.
Komisyon, hakkında soruşturma açılması istenen Başbakan veya bakanın savunmasını alır. Bununla ilgili olarak talep edeceği
belgeleri temin ettirir.
Komisyon, gerektiğinde alt komisyonlar kurarak Ankara dışında çalışma kararı alibilir.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
Diğer maddeyi okutuyorum:
Soruşturmanın Sonuçlandırılması
MADDE 111. – Soruşturmakomisyonu raporu, Bakanlıkça bastırılarak hakkında soruşturma açılması istenen Başbakan veya
bakana derhal gönderilir ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerine dağıtılır. Rapor, üyelere dağıtıldıktan yedi gün sonraki
birleşimin gündemine alınır ve öncelikle görüşülür.
Bu görüşmede, komisyona, şahısları adına altı milletvekiline ve o sırada görevde bulunsun veya bulunmasın hakkında
soruşturma açılması istenen Başbakan veya bakana söz verilir. Son söz, hakkında soruşturma açılması istenen Başbakan veya
bakana aittir ve süresi sınırlandırılamaz.
Görüşmeler tamamlandıktan sonra komisyon raporu Genel Kurulca karara bağlanır.
Komisyonun, Yüce Divana sevk edilmesi yönündeki raporları ile Türkiye Büyük Millet Meclisinin Yüce Divana sevk
kararlarında, hangi ceza hükmüne dayanıldığı belirtilir.
Komisyonun Yüce Divana sevk etmeme yönündekiraporlarının reddi, ancak, Yüce Divana sevke dair verilen ve sevk kararının
hangi ceza hükmüne dayanacağını gösteren bir önergenin kabulüyle mümkün olur.
Yüce Divana sevk kararı ancak üye tamsayısının salt çoğunluğu ile alınır.
Türkiye Büyük Millet Meclisince Yüce Divana sevk kararı alınırsa dosya, en geç yedi gün içinde Başkanlıkça dizi pusulasına
bağlanarak Anayasa Mahkemesi Başkanlığına gönderilir.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Bir önerge var; okutuyorum:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan 13 sıra sayılı teklifin 25 inci maddesiyle Millet Meclisi İçtüzüğüne eklenen 111 inci maddesinin dördüncü
fıkrasının aşağıdaki biçimde düzenlenmesini saygıyla arz ederiz.
“Komisyonun, Yüce Divana sevk yönündeki raporları ile Genel Kurulun Yüce Divana sevk kararlarında, hangi ceza hükmüne
dayanıldığı belirtilir.”
Gerekçe:
24 üncü maddeye eklenen 111 inci maddenin başlangıcındaki “Komisyonun, Yüce Divana sevk edilmesi yönündeki...” ibaresi
yanlış anlamaya yol açacak niteliktedir. Teklifimiz, bu ibarenin düzeltilmesini ve önceki fıkra ile uyumlu duruma getirilmesini
sağlamaya yöneliktir.
Hüsamettin Özkan Murat Başesgioğlu Nihat Matkap
İstanbul Kastamonu Hatay
DSP Grup Başkanvekili ANAP Grup Başkanvekili CHP Grup Başkanvekili
Hikmet Sami Türk Oya Araslı Saffet Arıkan Bedük
Trabzon İçel Ankara
DYP Grup Başkanvekili
Abdüllatif Şener Sıvas
BAŞKAN – Efendim, önergeye katılıp katılmadığınızı soracağım; ama, daha önce başka bir hususu sorayım.
Düzenlenen bu maddede, suçlanan sayın bakan veya başbakan için süresiz konuşma imkânı verildiği halde, altı sayın
milletvekiline konuşma imkânı getiriliyor, onlar için süreden söz edilmemiş. Bu sayın milletvekilleri, genel hükümlere göre mi süre
kallanacaklar, öyle mi düşünüldü?
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkan, bu konuda genel olarak Danışma Kurulu gerekli
süreleri belirliyor; ama, savunma hakkı kutsal olduğu için, bunun sınırlanmaması...
BAŞKAN – O, ayrı... O, sınırlansın demiyorum. Benim tereddütüm, genel hükümlere göre mi?..
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Efendim, süre, genel hükümlere göre, Danışma Kurulunun getireceği
karara göre belirlenecektir.
BAŞKAN – Okuttuğum önergeye, Sayın Başkanlık Temsilcisi ve Sayın Komisyon katılıyorlar mı?
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli)– Katılıyoruz efendim.
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya)– Katılıyoruz efendim.
BAŞKAN – Önergeye, Başkanlık Temsilcisi ve Komisyon katıldılar.
Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler...
Maddeyi değişikliğiyle birlikte oylarınıza...
TURHAN GÜVEN (İçel) – Değişmedi ki...
BAŞKAN – Efendim, önerge kabul edilmiştir.
Zaten, o niyet “değişiklikle birlikte maddeyi oylarınıza sunuyorum” cümlesinin içinde mündemiçtir.
Ben, şimdi, maddeyi, bir kere daha değişiklikle birlikte oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde,
değişiklikle birlikte kabul edilmiştir.
Diğer maddeyi okutuyorum:
Siyasî Parti Gruplarında Soruşturmayla İlgili Görüşme Yapılamaması
Madde 112. – Siyasî parti gruplarında, Meclis Soruşturması ile ilgili görüşme yapılamaz ve karar alınamaz.
Ancak bu gruplarda Meclis Soruşturması ile ilgili komisyon üyelikleri için Anayasanın 100 üncü maddesine göre gösterilecek
adayların tespiti amacıyla seçim yapılabilir.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
113 üncü maddeyi okutuyorum:
Cumhurbaşkanının Vatana İhanetle Suçlandırılması
MADDE 113. – Anayasanın 105 inci maddesinin son fıkrası gereğince görevde bulunan veya görevden ayrılmış olan
Cumhurbaşkanının vatana ihanetten dolayı suçlandırılmasını isteyen önerge, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en
az üçte birinin imzasıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına verilir.
Bu önerge derhal Türkiye Büyük Millet Meclisinin bilgisine sunulur; suçlandırılması istenen Cumhurbaşkanına bildirilir ve
Türkiye Büyük Millet Meclisinin bilgisine sunulmasından başlayarak yedi gün sonraki birleşimin gündemine alınır.
Bu birleşimde, suçlandırılması istenen Cumhurbaşkanının da dinleneceği bir görüşmeden sonra, Türkiye Büyük Millet Meclisi
üye tamsayısının en az dörtte üçünün oyuyla suçlandırılması istenen Cumhurbaşkanının Yüce Divana sevkine karar verilebilir.
Suçlandırılması istenen Cumhurbaşkanı, isterse, savunmasını yazılı olarak gönderebilir. Bu savunma Genel Kurulda aynen
okunur.
Birinci fıkrada söz konusu önerge ile üçüncü fıkrada söz konusu Yüce Divana sevk kararında, hangi ceza hükmüne dayanıldığı
ve suçlandırılması istenen Cumhurbaşkanınca işlendiği ileri sürülen suçun hangi gerekçeyle vatana ihanet sayılması gerektiği
belirtilir.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
CEVAT AYHAN (Sakarya) – Sayın Başkan, burada “suçlandırılması istenen” tabirinin “itham edilen” veya “suçlanan”
şeklinde düzeltilmesi gerekir.
Arz ederim.
MÜMTAZ SOYSAL (Zonguldak) – Sayın Başkan, kişisel söz istiyorum.
BAŞKAN – Sayın Soysal, kişisel söz talebinde bulundu; belki, Sayın Ayhan’ın takıldığı noktayı izah edecektir; bilemiyorum
tabiî.
Buyurun Sayın Soysal.
MÜMTAZ SOYSAL (Zonguldak) – Sayın Başkan, değerli arkadaşlarım; herhalde sizler de o noktaya takıldınız;
“suçlandırma” sözü, pek doğru Türkçe değil gibi geliyor “suçlanması’ olması gerekir; ama, buna karşılık, bazı arkadaşlarımız,
Anayasanın ilgili maddesinde aynı sözcüğün kullanıldığını söylüyorlarsa da, Anayasada yapılmış Türkçe yanlışları -ki, yalnız
bundan ibaret değil, birçok Türkçe yanlışı var- yeri geldikçe, ister yasalarda ister İçtüzükte, düzeltilmelidir inancındayım; çünkü,
onların düzeltilmesini anayasa değişikliğine bıraktığımız takdirde, o değişiklik de zor olacağı için, bir hayli beklemek gerekebilir;
yeri geldikçe bu düzeltmeleri yapmak, zannediyorum, dilimize karşı bir ödevimizdir. O bakımdan, bir hukuk sorunu olacağını da
sanmıyorum; çünkü, kavramı değiştirmiyoruz, özünü değiştirmiyoruz, o bakımdan, bu değişikliği yapmanın sırasıdır diye
düşünüyorum.
Teşekkür ederim.
BAŞKAN – Efendim, net olarak ‘suçlanan” mı?
MÜMTAZ SOYSAL (Zonguldak) – “Suçlanan” olması gerekir efendim.
BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Soysal.
Bir önerge lütfederseniz...
Sayın Ayhan, buyurun.
CEVAT AYHAN (Sakarya) – Kanunların, bir milletin dilinin en güzel şekliyle ifade edilmesi gerekir. Lisanın en iyi
kullanılacağı yer kanunlardır. Maalesef, Meclise sevk edilen ve bilhassa hükümetten gelen kanun tasarılarında, fevkalade bozuk
Türkçe’yle yapılmış cümleler olduğunu görüyoruz. Hiç olmazsa, Meclisin Kanunlar ve Kararlar Müdürlüğünde bu tip bozukluklara -
bazen milletvekilleri de hızlı müzakerede yakalayabilirler veya yakalayamayabilirler- dikkat çekilip düzeltme imkânının getirilmesi
lazım.
Bakın, burada biraz önce, pek muhterem hocamız Mümtaz Soysal Beyefendi Türkçemizi çok iyi kullanır, kendileri de ifade
ettiler, ben de aynı şeyi söyleyeceğim; ancak, bakın, cümleyi okuyorum: “Anayasanın 105 inci maddesinin son fıkrası gereğince
görevde bulunan veya görevden ayrılmış olan Cumhurbaşkanının vatana ihanetten dolayı suçlandırılmasını isteyen önerge...”
Bunun yerine “suçlayan önerge” veya “itham eden önerge” denilebilir. Tabiî, maddenin başlığı dahil, tümünün bu gözle düzeltilmesi
lazım; çünkü, birkaç yerde geçiyor, ben tekrar etmeyeceğim; herhalde bir önerge de lütfedecekler.
Hepinize hürmetler ederim.
BAŞKAN – Sayın Ayhan, teşekkür ediyorum efendim.
Efendim, bir önerge var mı, yoksa, Komisyonun ve Başkanlık Temsilcisinin açıklaması kâfi gelecek mi?
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Efendim, 1961 Anayasasında da aynı ibare var, Birleşik Toplantı
İçtüzüğünde de aynı ibare var.
BAŞKAN – Efendim, suimisal emsal olmaz biliyorsunuz.
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Bunu suimisal kabul edemeyiz; Parlamentolarda bu kadar
uygulanagelmiş.
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANVEKİLİ AHMET İYİMAYA (Amasya) – Suç, ancak hükümle sabit olur; “suç isnadı”
olabilir; ama, “suçlanan” olamaz.
BAŞKAN – Sayın Soysal, önerge hazırlıyor musunuz?..
CEVAT AYHAN (Sakarya) – Önerge hazırlıyoruz efendim.
BAŞKAN – Peki efendim.
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkanım, bunu Başkanlığın redaksiyon yetkisine bırakalım.
NECMİ HOŞVER (Bolu) – Başkanlık olarak redaksiyon yapsınlar.
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Evet, redaksiyon yetkisini verdirelim size.
BAŞKAN – Türkçe dilimizi en güzel biçimde aksettirme hususunda Başkanlık Divanına yetki rica ediyorum:
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANVEKİLİ AHMET İYİMAYA (Amasya) – Ceza hukuku ilkelerini uygulayalım.
BAŞKAN – Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir. Başkanlık Divanı redakte edecek, düzeltecektir.
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Maddeyi oylayacağız efendim.
BAŞKAN – Madde üzerindeki müzakereler tamamlanmıştır.
Değişiklik önergesi yoktur.
Redaksiyon, verilen karar istikametinde yapılacaktır.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
Sayın milletvekilleri, çerçeve 25 inci maddeyi, bu maddeye bağlı biraz önce müzakere edip kabul buyurduğunuz maddelerle
birlikte oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... 25 inci çerçeve madde, bağlı maddeleriyle birlikte kabul
edilmiştir.
Bir başka maddeyi okutuyorum:
MADDE 26. – Millet Meclisi İçtüzüğüne “Yedinci Kısım (Dilekçelerin İncelenmesi ve Karara Bağlanması Esas ve Usulleri)”
başlığı altında aşağıdaki 114, 115, 116, 117, 118 ve 119 uncu maddeler eklenmiştir.
YEDİNCİ KISIM
Dilekçelerin İncelenmesi ve Karara Bağlanması Esas ve Usulleri
Dilekçe Komisyonu
MADDE 114. – Dilekçe Komisyonu, Türk vatandaşlarının kendileriyle veya kamu ile ilgili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi
Başkanlığına gönderdikleri dilek ve şikâyetleri inceler.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Maddeyle ilgili değişiklik önergesi yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
Diğer maddeyi okutuyorum:
Dilekçelerin Başkanlık Divanınca İncelenmesi
MADDE 115. – Dilekçe Komisyonunun; Başkan, Başkanvekili, Sözcü ve Kâtibinden oluşan Başkanlık Divanı, komisyona
gelen dilekçeleri inceleyerek;
1. Belli bir konuyu ihtiva etmeyen,
2. Yeni bir kanunu veya bir kanun değişikliğini gerektiren,
3. Yargı mercilerinin görevine giren konularla ilgili olan veya haklarından bu merciler tarafından verilmiş bir karar bulunan,
4. Yetkili idarî makamlarca verilen kesin cevap suretini ihtiva etmeyen,
5. Kanunun dilekçede bulunmasını zorunlu gördüğü şartlardan herhangi birini taşımayan,
Dilekçelerin görüşülemeyeceğini karara bağlar.
Komisyon Başkanlık Divanı, bu kararlarını; bastırır ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerine dağıtır. Dağıtım tarihinden
itibaren onbeş gün içinde itiraz olunmayan Başkanlık Divanı kararları kesinleşir ve durum dilekçe sahiplerine yazılı olarak
bildirilir.
Komisyon Başkanlık Divanı; görüşülemeyeceğini karara bağladığı dilekçelerden, kanun olarak düzenlenmelerinde toplumsal
yarar gördüklerinin birer örneğini Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına ve Başbakanlığa bilgi olarak gönderir.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Maddeyle ilgili değişiklik önergesi yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
Diğer maddeyi okutuyorum:
Dilekçelerin Komisyon Genel Kurulunca İncelenmesi
MADDE 116. – Komisyon Başkanlık Divanının 115 inci maddenin dışında gördüğü dilekçeler ile aynı madde gereğince
karara bağladığı dilekçelerden süresi içinde itiraza uğrayanlar, Komisyon Genel Kuruluna sevk edilir.
Komisyon Genel Kurulu, kendisine gönderilen dilekçeleri, ilk önce; 115 inci madde hükmü gereğince inceleyerek karar konusu
olup olamayacakları hususunu kararlaştırır.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
Diğer maddeyi okutuyorum:
Komisyon Genel Kurulu Kararlarının Bastırılması ve Dağıtılması
MADDE 117. – Komisyon Başkanlık Divanı Komisyon Genel Kurulunca alınan kararları bastırır, bütün milletvekillerine ve
bakanlara dağıtır.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
Diğer maddeyi okutuyorum:
Komisyon Genel Kurulu Kararlarına İtiraz
Madde 118. – Türkiye Büyük Millet Meclisinin her üyesi Komisyon Genel Kurulunun kararına, kararın dağıtım gününden
itibaren otuz gün içinde gerekçeli bir yazıyla itiraz edebilir. Aksi halde, dilekçe hakkındaki karar kesinleşir.
Komisyon Genel Kurulu, itiraz edilen dilekçeler için, itiraz tarihinden itibaren otuz gün içinde bir rapor düzenleyerek Türkiye
Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunar. Türkiye Büyük Millet Meclisinin alacağı karar kesindir.
Bu madde hükümleri gereğince kesinleşen kararlar, dilekçe sahiplerine ve ilgili bakanlıklara bildirilir.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
Diğer maddeyi okutuyorum:
Dilekçeler Hakkındaki Kesin Kararların Sonucu
Madde 119. – Bakanlar 118 inci madde gereğince kesinleşen kararlar hakkında yaptıkları işlemi, aynı maddenin son fıkrası
uyarınca kendilerine yapılan bildiri tarihinden itibaren otuz gün içinde, Komisyon Başkanlığına yazıyla bildirirler. Komisyon Genel
Kurulu, bunlardan gerekli gördüklerinin Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülmesini isteyebilir. Bu takdirde, komisyon kendi
görüşünü belirten bir rapor hazırlayarak Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunar. Komisyonun bu istekte bulunması
halinde 118 inci maddenin ikinci ve üçüncü fıkraları hükümleri uygulanır.
İlgili bakanlık birinci fıkra uyarınca yapması gereken bildiriyi yapmadığı takdirde de, aynı fıkra hükümleri uygulanır.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Değişiklik önergesi yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
Sayın milletvekilleri, çerçeve 26 ncı maddeyi, biraz önce kabul buyurduğunuz bağlı maddelerle birlikte oylarınıza sunuyorum:
Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Çerçeve 26 ncı madde, bağlı maddelerle birlikte kabul edilmiştir.
27 nci maddeyi okutuyorum:
MADDE 27. – Millet Meclisi İçtüzüğüne “Sekizinci Kısım (Cumhurbaşkanı Seçimi, Güven İstemi, Olağanüstü Yönetim
Usulleri ve Silahlı Kuvvetlerle İlgili Kararlar)” başlığı altında aşağıdaki 120, 121, 125, 126, 127, 128 ve 129 uncu maddeler
eklenmiş; İçtüzüğün 104 üncü maddesi 122 nci madde olarak aşağıdaki şekilde değiştirilmiş; 105 ve 106 ncı maddelerinin
numaraları da 123 ve 124 olarak teselsül ettirilmiştir.
SEKİZİNCİ KISIM
Cumhurbaşkanı Seçimi, Güven İstemi, Olağanüstü
Yönetim Usulleri ve Silahlı Kuvvetlerle İlgili Kararlar
BİRİNCİ BÖLÜM
Cumhurbaşkanı Seçimi ve Andiçme Töreni
Cumhurbaşkanı Seçimi
Madde 120. – Cumhurbaşkanı, Anayasanın 101 inci maddesinde yazılı nitelikleri taşıyan adaylar arasından, Anayasanın 102
nci maddesi hükümlerine göre seçilir.
Cumhurbaşkanı seçiminin sonucu, yeni Cumhurbaşkanına, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanının ve birleşimde görevli
Başkanlık Divanı Üyelerinin imzaladıkları bir tutanakla bildirilir.
Cumhurbaşkanı seçimi tamamlanınca başkan, yeni Cumhurbaşkanına seçildiğini bildirmek üzere oturumu kapatır.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Değişiklik önergesi yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
Diğer maddeyi okutuyorum:
Cumhurbaşkanının Andiçme Töreni
Madde 121. – Yeni Cumhurbaşkanının andiçme töreni, eski Cumhurbaşkanının görev süresinin dolduğu gün yapılır.
Cumhurbaşkanlığı, Cumhurbaşkanının görev süresinin dolmasından başka bir sebeple boşalmışsa, andiçme töreni, seçimden
hemen sonraki oturumda yapılır.
Yeni Cumhurbaşkanı andiçmek üzere geldiğinde, Başkan oturumu açar ve en yaşlı Başkanvekili vasıtasıyla Cumhurbaşkanını
Genel Kurul Salonuna davet eder. Cumhurbaşkanı, beraberinde en yaşlı Başkanvekili olduğu halde, hitabet kürsüsüne gelir ve ayakta
andiçer. Andiçme bitince, İstiklal Marşı çalınır ve Cumhurbaşkanı beraberinde en yaşlı Başkanvekili olduğu halde salondan
ayrılır.
Cumhurbaşkanı, andiçme töreninde siyah elbise giyer.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Değişiklik önergesi yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
Diğer maddeyi okutuyorum:
İKİNCİ BÖLÜM
Güven İstemi
Hükümet Programının Okunması
Madde 122. – Cumhurbaşkanınca atanmakla kurulmuş bulunan Bakanlar Kurulunun programı, kuruluş tarihinden itibaren en
geç bir hafta içinde Başbakan veya bir bakan tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisinde okunur.
Bakanlar Kurulu programının okunacağı gün için, Danışma Kurulunca Genel Kurula bir özel gündem teklif olunur.
Yeni Bakanlar Kurulu kurulduğu sırada Türkiye Büyük Millet Meclisi toplantı halinde değilse, Başkanlıkça derhal toplantıya
çağrılır.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Değişiklik önergesi yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
Diğer maddeyi okutuyorum:
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Olağanüstü Yönetim Usulleri
Olağanüstü Hal ile İlgili Kararlar
Madde 125. – Anayasanın 121 inci maddesi gereğince Bakanlar Kurulu tarafından ilan edilen ve Resmî Gazetede yayımlanan
olağanüstü hal ile ilgili karar, Başbakanlık tezkeresiyle Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur.
Yukarıdaki fıkrada söz konusu karar veya istemde zikredilen sürelerin kısaltılması veya uzatılması hakkında siyasî parti
grupları veya en az yirmi milletvekilinin imzası ile görüşme sırasında önerge verilebilir. Oylamadan önce önerge sahibi on dakikayı
geçmemek üzere söz alabilir.
Birinci fıkrada söz konusu karar veya istemler Türkiye Büyük Millet Meclisince karara bağlandıktan sonra, siyasî parti grupları
veya en az yirmi milletvekilinin imzası ile verilen olağanüstü halin kaldırılması veya süresinin kısaltılmasına dair önergeler,
Başkanlıkça alındıkları tarihi takibeden yedi gün içinde gündeme alınır ve üzerlerinde görüşme açılıp açılmaması oylanır.
Oylamadan önce Hükümet ve on dakikayı geçmemek üzere önerge sahibi söz alabilirler. Görüşme açılması reddedilirse, önerge de
reddedilmiş olur. Görüşme açılması kabul edilirse, önerge yedi gün içinde gündeme alınır.
Türkiye Büyük Millet Meclisince onaylanan olağanüstü halin süresinin uzatılmasına, değiştirilmesine veya olağanüstü halin
kaldırılmasına dair Bakanlar Kurulu istemleri bu maddedeki usul ve esaslara göre görüşülür ve karara bağlanır.
Bu madde gereğince yapılacak görüşmeler genel hükümlere göre yapılır.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?..Yok.
Kişisel söz talebi ?..Yok.
İki önerge vardır; önce geliş sırasına göre, sonra aykırılık derecesine göre işleme tabi tutacağım:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan 13 sıra sayılı teklifin 27 nci maddesiyle Millet Meclisi İçtüzüğüne eklenen 125 inci maddenin ikinci
fıkrasının aşağıdaki biçimde düzenlenmesini saygıyla arz ederiz.
“Yukarıdaki fıkrada söz konusu kararda öngörülen sürenin kısaltılması veya uzatılması hakkında siyasî parti grupları veya en
az yirmi milletvekilinin imzası ile görüşme sırasında önerge verilebilir. Oylamadan önce, önerge sahibi beş dakikayı geçmemek
üzere söz alabilir.”
Gerekçe:
125 inci maddenin ikinci fıkrasındaki “veya istemde” ibaresiyle, üçüncü fıkrasındaki “veya istemler” ibaresi, Türkiye Büyük
Millet Meclisi birleşik toplantısı İçtüzüğünden farkı, bir tertip içinde alınan bu maddenin birinci fıkrasında herhangi bir istem yer
almadığı için, anlamını yitirmiş bulunmaktadır. Teklifimiz, ikinci fıkranın bu yönde düzeltilmesi ve önerge sahibinin konuşma
süresinin önergelerle ilgili, genel ilke doğrultusunda beş dakika olarak değiştirilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Üçüncü fıkranın
bütünüyle çıkarılmasını ise ayrı bir önergeyle önermekteyiz.
Hüsamettin Özkan Murat Başesgioğlu Saffet Arıkan Bedük İstanbul Kastamonu
Ankara DSP Grup Başkanvekili ANAP Grup Başkanvekili DYP
Grup Başkanvekili
Hikmet Sami Türk Nihat Matkap Abdüllatif Şener Trabzon Hatay
Sıvas CHP Grup Başkanvekili
BAŞKAN – Diğer önergeyi okutuyorum:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan 13 sıra sayılı teklifin 27 nci maddesiyle, Millet Meclisi İçtüzüğüne eklenen 125 inci maddenin üçüncü
fıkrasının metinden çıkarılmasını saygıyla arz ederiz.
Hüsamettin Özkan Murat Başesgioğlu Saffet Arıkan Bedük İstanbul
Kastamonu Ankara DSP Grup Başkanvekili
ANAP Grup Başkanvekili DYPGrupBaşkanvekili
Nihat Matkap Hikmet Sami Türk Abdüllatif Şener Hatay
Trabzon Sıvas CHP Grup Başkanvekili
Gerekçe:
26 ncı maddeyle eklenen, 125 inci maddenin üçüncü fıkrası, olağanüstü hal ve -bir sonraki maddede yapılan yollama ile-
sıkıyönetim kararlarının, sürelerinin kısaltılması veya uzatılması yönündeki önergelerle birlikte, Mecliste görüşülerek
onaylandıktan sonra, aynı kanunun, sürekli olarak tartışmaya açık tutulmasına elverişlidir. Teklifimiz, her iki olağanüstü yönetim
usulünden beklenen yararı da azaltabilecek böyle bir sakıncaya meydan vermemek düşüncesiyle hazırlanmıştır.
BAŞKAN – Aykırı önerge ikinci önergedir; o şekilde işleme koyuyorum.
Sayın Komisyon?..
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Katılıyoruz efendim.
BAŞKAN – Sayın Temsilci katılıyor mu efendim?..
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Katılıyoruz efendim.
BAŞKAN – Bu önergeye Komisyon ve Sayın Temsilci katıldı.
Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir.
Birinci önerge tekrar okutuyorum:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan 13 sıra sayılı teklifin 27 nci maddesiyle Millet Meclisi İçtüzüğüne eklenen 125 inci maddenin ikinci
fıkrasının aşağıdaki biçimde düzenlenmesini saygıyla arz ederiz.
“Yukarıdaki fıkrada söz konusu kararda öngörülen sürenin kısaltılması veya uzatılması hakkında siyasî parti grupları veya en
az 20 milletvekilinin imzasıyla görüşme sırasında önerge verilebilir. Oylamadan önce, önerge sahibi 5 dakikayı geçmemek üzere söz
alabilir.”
BAŞKAN – Önergeye Sayın Temsilci katılıyor mu?
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Katılıyoruz efendim.
BAŞKAN – Sayın Komisyon?..
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Katılıyoruz efendim.
BAŞKAN – Önergeye, Başkanlık Temsilcisi ve Sayın Komisyon katıldı.
Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir.
Şimdi, maddeyi kabul edilen önerge istikametindeki değişik şekliyle oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler...
Madde değişik şekliyle kabul edilmiştir.
Diğer maddeyi okutuyorum:
Sıkıyönetimle İlgili Kararlar
Madde 126. – Anayasanın 122 nci maddesi gereğince Bakanlar Kurulu tarafından ilan edilen ve Resmî Gazetede yayımlanan
sıkıyönetimle ilgili karar, Başbakanlık tezkeresiyle Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur.
Sıkıyönetim ilanına dair kararın onaylanmasına veya sıkıyönetim süresinin değiştirilmesine veya sıkıyönetimin
kaldırılmasına dair Bakanlar Kurulu isteminin ve siyasî parti grupları veya en az yirmi milletvekilinin imzası ile görüşmeler
sırasında veya görüşmelerden sonra verilecek önergelerin işlem ve görüşmelerinde 125 inci madde hükümleri uygulanır.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Maddeyle ilgili bir önerge var; okutuyorum:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan 13 sıra sayılı teklifin 27 nci maddesiyle Millet Meclisi İçtüzüğüne eklenen 126 ncı maddenin ikinci
fıkrasındaki “görüşmeler sırasında veya görüşmelerden sonra” ibaresinin metinden çıkarılmasını arz ederiz.
Gerekçe:
Söz konusu ibareyle, 126 ncı maddeye yapılan yollama, sıkıyönetim kararı Mecliste görüşülerek onaylandıktan sonra, aynı
kanunun sürekli olarak tartışmaya açık tutulmasına olanak veren düzenlemenin, sıkıyönetim hakkında da uygulanmasını
öngörmektedir. Bu durumun sakıncası, 125 inci maddenin üçüncü fıkrasıyla ilgili önergemizde açıklanmıştı; 125 inci maddenin
üçüncü fıkrası metinden çıkarıldığı takdirde, bu ibarenin de anlamı kalmayacağı, dolayısıyla bu ibarenin de metinden
çıkarılması gerektiği açıktır.
Hasan Hüsamettin Özkan Murat Başesgioğlu Saffet Arıkan Bedük İstanbul
Kastamonu Ankara DSP Grup Başkanvekili
ANAP Grup Başkanvekili DYP Grup Başkanvekili
Nihat Matkap Abdüllatif Şener Hikmet Sami Türk Hatay
Sıvas Trabzon CHP Grup Başkanvekili
BAŞKAN – Önergeye...
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Katılıyoruz efendim.
BAŞKAN – Komisyon?..
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Katılıyoruz efendim.
BAŞKAN – Önergeye Başkanlık Temsilcisi ve Komisyon katılmaktadır.
Önergeyi kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir.
Maddeyi kabul edilen önerge istikametindeki değişik şekliyle oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler...
Madde değişik şekliyle kabul edilmiştir.
Diğer maddeyi okutuyorum:
Olağanüstü Hal ve Sıkıyönetim Kanun Hükmündeki Kararnamelerinin Görüşülmesi
Madde 127. – Anayasanın 121 ve 122 nci maddeleri gereğince çıkarılan ve Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulan kanun
hükmünde kararnameler, Anayasanın ve İçtüzüğün kanun tasarı ve tekliflerinin görüşülmesi için koyduğu kurallara göre ancak,
komisyonlarda ve Genel Kurulda diğer kanun hükmünde kararnamelerle, kanun tasarı ve tekliflerinden önce, ivedilikle en geç otuz
gün içinde görüşülür ve karara bağlanır.
Komisyonlarda en geç yirmi gün içinde görüşmeleri tamamlanmayan kanun hükmünde kararnameler Meclis Başkanlığınca
doğrudan doğruya Genel Kurul gündemine alınır.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?..
MUSTAFA KAMALAK (Kahramanmaraş) – Sayın Başkan, söz istiyorum.
BAŞKAN – Yalnız, bu arada, Sayın Komisyondan ve Sayın Temsilciden bir şey sorayım: Bu maddenin başlığı “Olağanüstü
Hal ve Sıkıyönetim Kanun Hükmündeki Kararnamelerinin Görüşülmesi” şeklinde. Acaba, bunu “Olağanüstü Hal ve Sıkıyönetimle
ilgili Kanun Hükmündeki Kararnamelerini Görüşülmesi” şeklinde düzeltebilir miyiz?
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Evet efendim “ilgili” veya “hakkındaki” şeklinde olabilir.
BAŞKAN –Yani, Başkanlığımızca, oraya bir “ilgili” kelimesini koymakta zaruret var gibi geliyor.
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Evet, haklısınız efendim.
BAŞKAN – Peki, teşekkür ediyorum.
Sayın Kamalak, buyurun.
MUSTAFA KAMALAK (Kahramanmaraş) – Sayın Başkan, değerli arkadaşlarım; konuşmama başlarken, hepinizi saygıyla
selamlıyorum.
Bugün Türkiye’de kanun hükmünde kararnameler, neredeyse kanunların yerini alma yolundadır. Bu münasebetle, kanaatimce,
mutlak manada, kanun hükmündeki kararnamelere bir çekidüzen vermek gerekiyor. Bu çekidüzeni, maalesef, bu İçtüzük
değişikliğinde göremiyorum. Bu münasebetle, İçtüzüğe, mutlaka, belli süre içerisinde görüşülüp kabul edilmeyen kanun hükmündeki
kararnamelerin doğrudan geçersiz kılınması yolunda bir hüküm eklememiz gerektiği kanaatindeyim.
Gerçekten, on yılı geçmiş olmasına rağmen henüz Meclis gündemine getirilmemiş kararnameler vardır. Bunların da sayısı,
geçen sene yaptığım bir araştırmaya göre, 250’nin üzerindeydi.
Bu münasebetle, “komisyonlarda en geç 20 gün içinde görüşmeleri tamamlanamayan kanun hükmündeki kararnameler Meclis
Başkanlığınca doğrudan doğruya Genel Kurul gündemine alınır; alınmadığı takdirde geçersiz sayılır” şeklinde bir düzenleme
yapılmasını arzu ediyorum.
Anayasada “yasama yetkisi devredilemez” denildiği halde, Yüce Meclis bu yetkiyi, dolaylı bir biçimde Bakanlar Kuruluna
devretmiş vaziyettedir.
Arz ederim efendim.
Saygılarımla.
BAŞKAN – Sayın Kamalak, teşekkür ediyorum.
Sayın milletvekilleri, Sayın Kamalak haklı olarak bir konuda hassasiyet izhar buyurdular. Hassas davranmakta haklıdırlar;
ancak, işaret buyurdukları konuda elimizde herhangi bir kanun hükmünde kararname mevcut değil. Sıkıyönetim yahut olağanüstü
halle ilgili kanun hükmünde kararname yok; onun için, endişeniz olmasın, endişe buyurmayın.
CEVAT AYHAN (Sakarya) – Görüşülmeyen kanun hükmünde kararnameler, on yıllık kanun hükmünde kararnameler var.
BAŞKAN – Efendim, bununla alakalı değil. Kanun hükmünde kararname ayrı şey. Olağanüstü hal ve sıkıyönetimle ilgili
olanlar ayrı. Biz, şimdi, olağanüstü hal ve sıkıyönetimle ilgili olanları...
MEHMET GÖZLÜKAYA (Denizli) – Maddeyi oylayalım efendim.
BAŞKAN – Efendim, ama, sayın milletvekillerini de tatmin etmemiz lazım, tereddütlerini gidermemiz lazım; görevimiz bu.
Sayın Başkan hepinize yemek ikram edecek nasıl olsa.
Evet, Sayın Komisyon ve Temsilciliğe sormuştuk.
Olağanüstü hal...
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkan, isterseniz, o değişikliği yapmayalım; çünkü, bu
olağanüstü hal ve sıkıyönetim kanun hükmünde kararnameleri, bizatihi diğer kanun hükmündeki kararnamelerle ilgili değildir. O
bakımdan, arkadaşlarla konuştuk, o konudaki başlık doğrudur.
BAŞKAN – Olağanüstü hal ve sıkıyönetim...
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Hayır, hayır ilgisi yok. Bu, o dönemin kararlarını kapsıyor efendim.
BAŞKAN – Ama, bir dakika... Yani, burada, kanun hükmündeki kararnameleri, sıkıyönetime, olağanüstü hale bağlamıyorsunuz;
genel anlamda kanun hükmünde kararnameler mi diyorsunuz?
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – O, kararnamenin bizatihi kendisidir.
Efendim, zaten, redaksiyon yetkisini verdik Başkanlığa.
BAŞKAN – Evet, redaksiyon yetkisi aldık zaten; düzelteceğiz.
Madde üzerinde önerge yok.
Maddeyle ilgili müzakereler tamamlanmıştır.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
Diğer maddeyi okutuyorum:
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Savaş Hali İlanı ve Silahlı Kuvvetlerle
İlgili Kararlar
Savaş Hali İlanı
Madde 128. – Anayasanın 92 nci maddesinin birinci fıkrası gereğince, yabancı bir devlete karşı veyahut belli bir devleti hedef
tutmayıp Türkiye için savaş hukukunun yürürlüğe girmesini gerektiren hallerde savaş hali ilanına, Bakanlar Kurulunun istemi
üzerine, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının salt çoğunluğu ile karar verilir. Bu kararı Cumhurbaşkanı uygular.
Ancak, Anayasanın 92 nci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen hallerde Cumhurbaşkanı da, Türk Silahlı Kuvvetlerinin
kullanılmasına karar verebilir ve derhal Türkiye Büyük Millet Meclisini toplantıya çağırır.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Maddeyle ilgili bir önerge var; okutuyorum:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan 13 sıra sayılı Teklifin 27 nci maddesiyle Millet Meclisi İçtüzüğüne eklenen 128 nci maddenin birinci
fıkrasındaki “Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının salt çoğunluğu ile” ibaresinin “Türkiye Büyük Millet Meclisince”
biçiminde değiştirilmesini saygıyla arz ederiz.
Gerekçe: Anayasanın 92 nci maddesinde, savaş hali ilanı ile ilgili herhangi bir karar yetersayısı öngörülmediği için, bu konuda
Anayasanın 96 ncı maddesindeki genel toplantı ve karar yetersayılarının uygulanması gerekmektedir. Teklifimiz bu amacı
sağlamaya yöneliktir.
Hüsamettin Özkan Murat Başesgioğlu Nihat Matkap İstanbul
Kastamonu Hatay DSP Grup Başkanvekili ANAP Grup Başkanvekili
CHP Grup Başkanvekili
Saffet Arıkan Bedük Abdüllatif Şener Hikmet Sami Türk Ankara
Sıvas Trabzon DYP Grup Başkanvekili
BAŞKAN – Sayın Komisyon?..
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Katılıyoruz.
BAŞKAN – Sayın Temsilci?..
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Katılıyoruz.
BAŞKAN – Sayın Komisyon ve Sayın Temsilci önergeye katılıyorlar.
Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir.
Maddeyi değişik şekliyle oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde değişik şekliyle kabul edilmiştir.
Diğer maddeyi okutuyorum:
Silahlı Kuvvet Gönderilmesi veya Kabulü
Madde 129. – Anayasanın 92 nci maddesinin birinci fıkrası gereğince, Türk Silahlı Kuvvetlerinin yabancı ülkelere
gönderilmesine veya yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye’de bulunmasına belli bir süre için izin, Bakanlar Kurulunun istemi üzerine,
Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının salt çoğunluğunun kararı ile karar verilir. Bu kararı Cumhurbaşkanı uygular.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Bir önerge vardır; okutuyorum:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan 13 sıra sayılı teklifin 26 ncı maddesiyle Millet Meclisi İçtüzüğüne eklenen 129 uncu maddedeki “Türkiye
Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının salt çoğunluğunun kararı ile” ibaresinin, “Türkiye Büyük Millet Meclisince” biçiminde
değiştirilmesini saygıyla arz ederiz.
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – “Meclis bu kararı verir” diyeceğiz.
HİKMET SAMİ TÜRK (Trabzon) – Meclisçe verilir.
BAŞKAN – Türkiye Büyük Millet Meclisince karar verilir; bu, daha çok bir dil düzeltmesidir.
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – İzin verilir, karar değil efendim.
HİKMET SAMİ TÜRK (Trabzon) – Sayın Başkan...
BAŞKAN – Buyurun efendim.
HİKMET SAMİ TÜRK (Trabzon) – Sayın Başkan, daha önce “izin” kelimesi var. Yurtdışına Türk Silahlı Kuvvetlerinin
gönderilmesine veya yabancı kuvvetlerin Türkiye’de bulunmasına, Bakanlar Kurulunun istemi üzerine, Türkiye Büyük Millet
Meclisince izin verilir. Efendim, “izin” sözcüğü daha önce geçiyor.
BAŞKAN – Evet, Anayasadaki düzenlemeler de böyle “izin” şeklinde mi acaba?
HİKMET SAMİ TÜRK (Trabzon) – “İzin” efendim.
Maddenin tamamı şöyle efendim: “Anayasanın 92 nci maddesinin birinci fıkrası gereğince Türk Silahlı Kuvvetlerinin yabancı
ülkelere gönderilmesine veya yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye’de bulunmasına belli bir süre için izin, Bakanlar Kurulunun istemi
üzerine...”
BAŞKAN – Tabiî, o zaman “Türkiye Büyük Millet Meclisince izin verilir.” O şekilde düzeltilecek, o şekilde redakte edilecektir.
Sayın Başkanlık temsilcisi önergeye katılıyor mu?
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Katılıyoruz.
BAŞKAN – Sayın Komisyon?..
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Katılıyoruz.
BAŞKAN – Sayın Başkanlık temsilcisi ve Komisyon önergeye katılıyorlar.
Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir.
Başka önerge yok.
Şimdi, izin verirseniz, şu önergeyi bir kere daha okutuyorum:
“Türkiye Büyük Millet Meclisince” biçiminde değiştirilmesini saygıyla arz ederiz.
Gerekçe:
Anayasanın 92 nci maddesinde, Türk Silahlı Kuvvetlerinin yabancı ülkelere gönderilmesine veya yabancı silahlı kuvvetlerin
Türkiye’de bulunmasına izin konusunda herhangi bir karar yetersayı öngörülmediği için, bu konuda, Anayasanın 96 ncı
maddesindeki genel toplantı ve karar yetersayılarının uygulanması gerekmektedir. Teklifimiz bu amacı sağlamaya yöneliktir.
Mümtaz Soysal Hikmet Sami Türk Necdet Tekin Zonguldak
Trabzon Kırklareli
Atilla Sav Oya Araslı Hatay
İçel
BAŞKAN – Evet, buradaki maksat, Türkiye Büyük Millet Meclisince izin verilir. Kararı izne dönüştürüyor önerge; bir de, dil
düzeltmesi.
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Evet efendim; yalnız, orada Bakanlar Kurulunun
istemi var; yani, o hiç geçmiyor.
BAŞKAN – Ana metinde yok mu?
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Ana metinde var da, cümle o şekilde okunuyor ki,
sanki o da çıkarılmış gibi. Halbuki, burada, Türkiye’de bulunmasına, belli bir süre için, Bakanlar Kurulunun istemi üzerine izin
verilir.
BAŞKAN – Tabiî, Türkiye Büyük Millet Meclisince izin verilir. Bakanlar Kurulunun istemi var.
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Evet efendim; doğru söylüyorsunuz Sayın Başkan.
BAŞKAN – Efendim, Anayasanın 92 nci maddesinin birinci fıkrası gereğince, Türk Silahlı Kuvvetlerinin yabancı ülkelere
gönderilmesine veya yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye’de bulunmasına, Bakanlar Kurulunun istemi üzerine, Türkiye Büyük Millet
Meclisince izin verilir. Bu kararı Cumhurbaşkanı uygular.
Maksat bu mu efendim?
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Belli bir süre için izin verilir.
BAŞKAN – Efendim, burada, öyle bir ifade yok.
HİKMET SAMİ TÜRK (Trabzon) – Sayın Başkan, önergeyi açıklayabilir miyim?
BAŞKAN – Bir daha tekrar ediyorum efendim.
Anayasanın 92 nci maddesinin birinci fıkrası gereğince, Türk Silahlı Kuvvetlerinin yabancı ülkelere gönderilmesine veya
yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye’de bulunmasına belli bir süre için, Bakanlar Kurulunun istemi üzerine, Türkiye Büyük Millet
Meclisince izin verilir. Bu kararı Cumhurbaşkanı uygular.
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Tamamdır efendim.
BAŞKAN – Efendim, madde bu şekilde düzenlenecektir.
Efendim, bu okuduğum hedefi hedefleyen önergeye, Komisyon katıldı, Temsilcilik katıldı.
Önergeyi oyluyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir.
Maddeyi kabul edilen önerge istikametinde oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde, değişiklikle
birlikte kabul edilmiştir.
Sayın milletvekilleri, çerçeve 27 nci maddeyi, bağlı maddelerle birlikte oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul
etmeyenler... Çerçeve 27 nci madde, bağlı maddelerle birlikte kabul edilmiştir.
28 inci maddeyi okutuyorum:
MADDE 28. – Millet Meclisi İçtüzüğünün yedinci kısmı “Dokuzuncu Kısım (Yasama Dokunulmazlığı ve Üyeliğin
Düşmesi)” başlığı altında Birinci Bölüm olarak İçtüzüğün; 108, 109, 110 ve 111 inci maddelerinin numaraları 130, 131, 132 ve
133 üncü madde olarak teselsül ettirilmiş; İkinci bölüm olarak 112, 113, ve 114 üncü maddeleri ise 134, 135, 136 ve 137 nci madde
olarak aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiş, müteakip kısımların numaraları ile madde numaraları buna göre teselsül
ettirilmiştir.
DOKUZUNCU KISIM
Yasama Dokunulmazlığı ve Üyeliğin Düşmesi
BİRİNCİ BÖLÜM
Yasama Dokunulmazlığı
İKİNCİ BÖLÜM
Üyeliğin Düşmesi
Üyeliğin Düşmesi
Madde 134. – İstifa eden, Türkiye Büyük Millet Meclisine seçilmeye engel bir suçtan dolayı hüküm giyen, kısıtlanan, üyelikle
bağdaşmayan bir hizmeti sürdürmekte ısrar eden, Meclis çalışmalarına özürsüz ve izinsiz olarak bir ay içinde toplam beş birleşim
günü katılmayanların üyelikleri hakkında 135, 136 ve 137 nci maddeler uygulanır.
BAŞKAN – Madde üzerinde, gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Maddeyle ilgili bir önerge var; okutuyorum:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan 13 sıra sayılı Teklifin 28 inci maddesiyle eklenen 134 üncü maddenin aşağıdaki biçimde düzenlenmesini
saygıyla arz ederiz.
“İstifa eden, Türkiye Büyük Millet Meclisine seçilmeye engel bir suçtan dolayı hüküm giyen, kısıtlanan, üyelikle bağdaşmayan
bir hizmeti sürdürmekte ısrar eden, Meclis çalışmalarına özürsüz ve izinsiz olarak bir ay içinde toplam beş birleşim günü
katılmayan milletvekilinin üyeliği 135, 136 ve 137 nci maddelere göre düşer.”
Gerekçe:
Üyeliğin düşmesi nedenlerini sıralayan 134 üncü madde, doğrudan doğruya hiçbir hüküm getirmemekte, uygulanacak hükümler
için izleyen maddelere yollama yapmaktadır. Sözü edilen nedenlerin sonucunun da, aynı maddede belirtilmesi, bu maddenin gereksiz
bir düzenleme durumuna düşmemesi, amacın daha iyi ifade edilmesi ve yasa tekniği bakımından uygun olacaktır.
Hüsamettin Özkan Murat Başesgioğlu Nihat Matkap İstanbul
Kastamonu Hatay DSP Grup Başkanvekili
ANAP Grup Başkanvekili CHP Grup Başkanvekili
Abdüllatif Şener Saffet Arıkan Bedük Hikmet Sami Türk Sıvas
Ankara Trabzon
BAŞKAN – Önergeye Başkanlık Temsilcisi katılıyor mu?
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Katılıyoruz efendim.
BAŞKAN – Komisyon katılıyor mu?
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Katılıyoruz efendim.
BAŞKAN – Önergeye Komisyon ve Başkanlık Temsilcisi katıldı.
Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir.
Maddeyi, kabul edilen değişiklik önergesi istikametinde oylarınıza sunuyorum. Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde,
kabul edilen değişiklik önergesi istikametinde kabul edilmiştir.
Diğer maddeyi okutuyorum:
Üyelikten İstifa, Hükümlülük ve Kısıtlama
Madde 135. – Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliğinden istifa eden milletvekilinin istifa yazısının gerçekliği Başkanlık
Divanınca yedi gün içinde incelenip tespit edildikten sonra üyeliğinin düşmesine Genel Kurulca görüşmesiz karar verilir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliğine seçilmeye engel bir suçtan dolayı kesin hüküm giyen veya kısıtlanan milletvekili
hakkındaki kesinleşmiş mahkeme kararının Genel Kurulun bilgisine sunulmasıyla üyelik sıfatı sona erer.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
Diğer maddeyi okutuyorum:
Milletvekilliği ile Bağdaşmayan Bir Görevi Sürdürme
Madde 136. – Anayasanın 82 nci maddesinde ve kanunlarda milletvekilliği ile bağdaşamayacağı belirtilen herhangi bir hizmeti
veya görevi sürdürmekte ısrar eden üyelerin durumu Başkanlık Divanınca incelenir. Sonuç, Başkanlık Divanı kararı olarak
Anayasa ve Adalet Komisyonları üyelerinden kurulu Karma Komisyona gönderilir.
Karma Komisyon, yasama dokunulmazlıklarının kaldırılmasındaki usullere göre durumu inceleyerek bir rapor hazırlar.
Bu raporu görüşen Genel Kurul, gizli oyla karar verirse, üyelik sıfatı düşer. Üyeliğin düşmesi istenen milletvekili isterse Karma
Komisyonda ve Genel Kurulda kendini savunur veya bir üyeye savundurur. Son söz herhalde savunmanındır.
Gizli oylama, Karma Komisyon raporu üzerindeki görüşmelerin tamamlanmasından itibaren yirmidört saat geçmeden yapılamaz.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Bir önerge var; okutuyorum:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan 13 sıra sayılı teklifin 28 inci maddesiyle değiştirilen Millet Meclisi İçtüzüğünün 136 ncı maddesinin
üçüncü ve dördüncü fıkralarının aşağıdaki biçimde düzenlenmesini saygıyla arz ederiz.
“Bu rapor, Genel Kurulda görüşülür. Üyelik sıfatının düşmesi söz konusu olan milletvekili, isterse karma komisyonda ve Genel
Kurulda kendisi savunur veya bir üyeye savundurur. Son söz, her halde savunmanındır.
Üyeliğin düşmesi, Genel Kurulda, gizli oyla karara bağlanır. Oylama, karma komisyon raporu üzerindeki görüşmelerin
tamamlanmasından itibaren 24 saat geçmeden yapılamaz.”
Gerekçe: Anayasa Komisyonunca kabul edilen 136 ncı maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkraları, görüşme, savunma ve oylama
sırasına uygun olmayan bir düzenleme içinde, amacı tam olarak yansıtmayan bir ifade ile kaleme alınmıştır.
Teklifimiz, konuya hem işlem sırasına uygun, hem amaca daha açık bir ifadeyle belirten bir düzenleme getirmeye yöneliktir.
Hasan Hüsamettin Özkan Murat Başesgioğlu İstanbul
Kastamonu DSP Grup Başkanvekili ANAP Grup
Başkanvekili
Hikmet Sami Türk Nihat Matkap Saffet Arıkan Bedük Trabzon Hatay
Ankara CHP Grup Başkanvekili DYP
Grup Başkanvekili
Abdüllatif Şener Sıvas
BAŞKAN – Önergeye katılıyor musunuz?
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Katılıyoruz.
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Katılıyoruz efendim.
BAŞKAN – Sayın Komisyon ve Başkanlık Temsilcisi önergeye katıldı.
Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir.
Maddeyi, değişiklik istakametinde oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde, değişik şekliyle kabul
edilmiştir.
Diğer maddeyi okutuyorum:
Milletvekillerinin Devamsızlığı
Madde 137. – Bir milletvekili Meclis çalışmalarına özürsüz ve izinsiz olarak bir ay içinde toplam beş birleşim günü katılmazsa
devamsızlığı Başkanlık Divanınca tespit edilir ve Anayasa ve Adalet Komisyonları üyelerinden kurulu Karma Komisyona
gönderilir.
Karma Komisyon, yasama dokunulmazlığının kaldırılmasındaki hükümlere göre durumu inceler ve raporunu hazırlar.
Bu raporu görüşen Genel Kurul devamsızlık sebebiyle milletvekilliğinin düşmesi gerektiğine üye tamsayısının salt çoğunluğu
ile karar verirse, üyeliği düşer. Üyeliğinin düşmesi istenen milletvekili isterse Karma Komisyonda ve Genel Kurulda kendisini
savunur veya bir üyeye savundurur. Son söz her halde savunmanındır.
Oylama, Karma Komisyon raporu üzerindeki görüşmelerin tamamlanmasından itibaren yirmidört saat geçmeden yapılamaz.
Bir yasama yılı içinde izinsiz ve özürsüz olarak toplam kırkbeş birleşimden fazla yok sayılan milletvekilinin yolluklarının üç
aylığı kesilir.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Değişiklik önergesi yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
Çerçeve 28 inci maddeyi, bağlı maddelerle birlikte oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Çerçeve 28 inci
madde bağlı maddelerle birlikte kabul edilmiştir.
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Sayın Başkan, daha önce biz, 95 inci maddeyi kabul ettik. Komisyon,
95 inci maddeyi, çıkarmıştı; biz kabul ettik. Bu çerçeve maddelerde bazı Tüzük maddeleri geçiyor; bunlarda bir yanlışlık olabilir,
onu düzeltme yetkisi vardır.
BAŞKAN – Yetki isteyeceğiz.
Madde 29’u okutuyorum:
MADDE 29. – Bu İçtüzüğün 7 nci maddesi ile değiştirilen 20 nci maddesi 1 Ekim 1997 tarihinde, diğer hükümleri yayımını
takip eden ayın başında yürürlüğe girer.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi?.. Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Maddeyle ilgili bir önerge vardır; okutuyorum:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan 13 sıra sayılı İçtüzük Değişiklik Teklifinin 7 nci maddesiyle değiştirilen 20 nci maddede kabul edilen
önergeler muvacehesinde 29 uncu maddenin aşağıdaki şekilde değiştirilmesini arz ve teklif ederiz.
Mehmet Gözlükaya Murat Başesgioğlu Atilâ Sav Denizli
Kastamonu Hatay
Mümtaz Soysal Lütfü Esengün Zonguldak
Erzurum
MADDE 29.– Bu İçtüzük değişikliği, yayımını takip eden ayın başında yürürlüğe girer.
BAŞKAN – Önergeye Sayın Temsilci katılıyor mu?
TBMM BAŞKANVEKİLİ KAMER GENÇ (Tunceli) – Katılıyoruz efendim.
BAŞKAN – Sayın Komisyon?..
ANAYASA KOMİSYONU BAŞKANI METİN EMİROĞLU (Malatya) – Katılıyoruz efendim.
BAŞKAN – Önergeye Sayın Temsilci ve Komisyon katılıyor.
Önergeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir.
Maddeyi, kabul edilen önerge yönündeki değişiklik şekliyle oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde,
bu değişiklikle birlikte kabul edilmiştir.
Madde 30’u okutuyorum:
MADDE 30. – Bu İçtüzük Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından yürütülür.
BAŞKAN – Madde üzerinde gruplar adına söz talebi var mı efendim? Yok.
Kişisel söz talebi?.. Yok.
Değişiklik önergesi yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
Efendim, biliyorsunuz çok değişik bentler, fıkralar ve maddeler oluştu. Teselsüller ve atıflar konusunda düzenleme yapmak
üzere Başkanlık Divanına yetki istiyoruz: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Teselsül ve atıflarla ilgili olarak Başkanlık Divanı
yetkili kılınmıştır.
Sayın milletvekilleri, Başkanlık Temsilcisinin ve Anayasa Komisyonu Başkanının huzuruyla ve Hükümetin yokluğunda,
İçtüzük değişiklikleri müzakere edilip, maddeleri kabul edildi.
Şimdi, İçtüzük değişiklik teklifinin tümünü oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... İçtüzük değişiklik
teklifinin tümü kabul edilmiştir; hayırlı, uğurlu olsun.
Sayın Kalemli, zatı âlinizi davet edeceğim; ama, izin verirseniz, burada epeyce sıkıntı çeken bir arkadaşınız olarak -ki, her
başkanvekilinin sıkıntısı vardır- bir şey söylemek istiyorum. Şu bir şey hatırlatıyor bize: Görüyor musunuz, saat 17.10’da
başladık, saat 19.50’de, 30 maddelik -sair maddelerle birlikte- bir kanun -bir İçtüzük ama- niteliğinde bir metin geçirdik. Demek ki,
mesele, gruplar arasında, daha komisyonlarda görüşülürken pişirilirse, halledilirse, burada rahat geçer ve kanunlaşır; Meclisimizin
nasıl üretken bir parlamento olduğu da gözlenmiş olur; bunu arz edeyim.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Sayın Mustafa Kalemli’yi kürsüye davet ediyorum; buyurun. (Alkışlar)
VII. – TEŞEKKÜR, TEBRİK, TEMENNİ VE TAZİYETLER
1. – TBMMBaşkanı Mustafa Kalemli’nin, İçtüzük teklifinin kabul edilmesi dolayısıyla teşekkür konuşması
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANI MUSTAFA KALEMLİ (Kütahya) – Sayın Başkan, Yüce Meclisin
değerli üyeleri, sayın milletvekilleri; Türkiye Büyük Millet Meclisinin 20 nci Dönem milletvekilleri, bugün, tarihî bir birleşimi
gerçekleştirdi.
1973 yılında yapılan ve o günden bu yana yürürlükte olan birleşik içtüzükle ilgili, gerek anayasa değişikliklerinden doğan
şikâyetler gerekse şartların getirdiği yetersizlikler nedeniyle bugüne kadar ortaya konulan değişiklik istekleri, maalesef, bugüne kadar
gerçekleştirilememişti. Bu şeref, 20 nci Döneme nasip oldu; sizlere nasip oldu; hepinizi kutluyorum; sağ olun var olun. (Alkışlar)
Değerli milletvekili arkadaşlarım, oylarınızla göreve seçildiğim günden bugüne, bütün partilerin bu işle görevlendirdiği
arkadaşlarımla birlikte, İçtüzüğün acilen değiştirilmesi gerekli olan maddelerini, bir paket halinde huzurlarınıza getirdik. Büyük
emek sarf edildi, büyük iş yapıldı; emeği geçen herkese teşekkür ediyorum ve kutluyorum.
Yeterli midir; yeterli olmayabilir, eksik olabilir; ama, önümüzde güzel bir yol açılmıştır. Bu konsensüs devam ettiği süre
içerisinde, bundan sonra, bu Meclisin ihtiyacı olan İçtüzük değişiklikleri de yapılabilecektir; yeni değişikler gündeme
getirilebilecektir. Bugün, bu yolu da açmış oldunuz, bunun için de size teşekkür ediyorum.
20 nci Dönemin bu ilk kanunudur; Meclise ve milletimize hayırlı olsun; ama, normal bir kanunu çıkarmaktan çok daha zor bir
iştir; çok zor bir işi başardınız; hiç küçümsemeyin.
Bizi televizyonlardan seyreden millete ilan ediyorum; bu Meclise güveniniz; bu Meclis, sizin seçtiğiniz insanların oluşturduğu
bir Meclistir; bu Meclis, arasında konsensüsü devam ettirecektir; bize inanınız, devletin ve milletin temeli buradadır.
Hepinize tekrar teşekkür ediyorum, hepinizi kutluyorum ve Sayın Başkan, zatı âlinizi bütün Başkanlık Divanı üyeleriyle
birlikte gösterdiğiniz bu idarede, sabırda tekrar kutluyorum, tekrar teşekkür ediyorum.
Sağ olun, var olun. (Alkışlar)
BAŞKAN – Sayın Başkan, teşekkür ediyorum; hayırlı uğurlu olsun diyorum. Tabiî, ben de, sayın milletvekillerine,
gösterdikleri sabır, tahammül, gayret, uyarıcı, düzeltici ikazlarından dolayı teşekkür ediyorum, Divandaki üyelere de teşekkür
ediyorum. (Alkışlar)
Tabiî, Divan üyeleri derken, bürokratlarımız var, hukuk şinaslarımız var, onlara da teşekkür ediyoruz.
Sayın milletvekilleri, sözlü sorular ile denetim konularını görüşmek için, 21 Mayıs 1996 Salı günü saat 15.00’de toplanmak
üzere, birleşimi kapatıyorum.
Kapanma Saati:19.55
VIII. – SORULAR VE CEVAPLAR
A) YAZILI SORULAR VE CEVAPLARI
1. – Elazığ Milletvekili Ahmet Cemil Tunç’un, TEK ve bağlı kuruluşlarının bazı harcamalarına ilişkin Başbakandan sorusu ve
Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanı H. Hüsnü Doğan’ın yazılı cevabı (7/355)
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Aşağıdaki sorularımın Sayın Başbakan tarafından yazılı olarak cevaplandırılmasına delaletinizi saygılarımla arz ederim.
Ahmet Cemil Tunç Elazığ
Sorular :
1. Türkiye Elektrik Kurumu ve bağlı kuruluşlarında 1994-1995 yıllarında reklam gideri olarak ne kadar harcama yapılmıştır?
2. Türkiye Elektrik Kurumu ve bağlı kuruluşlarında 1994-1995 yıllarında temsil ve ağırlama gideri olarak ne kadar harcama
yapılmıştır?
3. Türkiye Elektrik Kurumu ve bağlı kuruluşlarında 1994-1995 yıllarında ne kadar demirbaş eşya alımı yapılmıştır?
4. Türkiye Elektrik Kurumu ve bağlı kuruluşlarında binek aracı olarak ne kadar taşıt satın alınmış, ne kadar ödeme
yapılmıştır?
5. Türkiye Elektrik Kurumu ve bağlı kuruluşlarında 1994-1995 yıllarında Yönetim ve Denetim Kurulu üyelerine ödenen ücret
ve harcırah ne kadardır?
T.C. Enerji ve Tabiî
Kaynaklar Bakanlığı 15.5.1996 Araştırma, Planlama ve Koordinasyon
Kurulu Başkanlığı
Sayı : B.15.0.APK.0.23.300-552/7714
Konu: Yazılı soru önergesi
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
İlgi : a) TBMMBaşkanlığının 15.3.1996 tarih ve A.01.0.GNS.0.10.00.02-7/355-616/1380 sayılı yazısı.
b) Devlet Bakanlığının 9.4.1996 tarih ve B.02.0.012/2.02.304 sayılı yazısı.
Elazığ Milletvekili Sayın Ahmet Cemil Tunç’un Sayın Başbakan’a tevcih ettiği ve TBMMİçtüzüğünün 96 ncı maddesi
uyarınca cevaplandırılması istenen, 7/355 esas no.lu yazılı soru önergesi ile ilgili bilgiler hazırlanarak ekte sunulmuştur.
Bilgilerinize arz ederim.
Hüsnü Doğan
Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanı
Elazığ Milletvekili Sayın Ahmet Cemil Tunç’un Yazılı Soru Önergesi ve Cevabı
(7/355-616)
Soru 1: Türkiye Elektrik Kurumu ve bağlı kuruluşlarında 1994-1995 yıllarında reklam gideri olarak ne kadar harcama
yapılmıştır?
Cevap : Bilindiği üzere 1.5.1994 tarihinde Türkiye Elektrik Kurumu, Türkiye Elektrik Üretim İletim A.Ş. ve Türkiye Elektrik
Dağıtım A.Ş. olarak iki ayrı Genel Müdürlüğe dönüştürülmüştür.
1994-1995yıllarında TEAŞ, TEDAŞ Genel Müdürlükleri ve bağlı kuruluşlarında reklam için herhangi bir harcama
yapılmamıştır.
Soru 2 : Türkiye Elektrik Kurumu ve bağlı kuruluşlarında 1994-1995 yıllarında temsil ve ağırlama gideri olarak ne kadar
harcama yapılmıştır?
Cevap : 1994 yılı temsil ve ağırlama giderleri:
TEAŞ Genel Müdürlüğü ve bağlı kuruluşları : 3 773 507 000 TL.
TEDAŞ Genel Müdürlüğü ve bağlı kuruluşları : 4 255 640 474 TL. dır.
1995 yılı temsil ve ağırlama giderleri;
TEAŞ Genel Müdürlüğü ve bağlı kuruluşları : 11 744 291 000 TL.
TEDAŞ Genel Müdürlüğü ve bağlı kuruluşları : 9 019 456 683 TL. dır.
Soru 3 : Türkiye Elektrik Kurumu ve bağlı kuruluşlarında 1994-1995 yıllarında ne kadar demirbaş eşya alımı yapılmıştır?
Cevap : 1994 yılı demirbaş eşya alımları;
TEAŞ Genel Müdürlüğü ve bağlı kuruluşları : 1 104 598 769 TL.
TEDAŞ Genel Müdürlüğü ve bağlı kuruluşları : 3 086 000 000 TL. dır.
1995 yılı demirbaş eşya alımları;
TEAŞ Genel Müdürlüğü ve bağlı kuruluşları : 2 770 286 919 TL.
TEDAŞ Genel Müdürlüğü ve bağlı kuruluşları : 4 839 000 000 TL. dır.
Soru 4 : Türkiye Elektrik Kurumu ve bağlı kuruluşlarında binek aracı olarak ne kadar taşıt satın alınmış, ne kadar ödeme
yapılmıştır?
Cevap : 1994 yılında TEAŞ, TEDAŞ Genel Müdürlükleri ve bağlı kuruluşlarında, binek aracı alımı için harcama
yapılmamıştır.
TEAŞ Genel Müdürlüğü ve bağlı kuruluşlarında 1995 yılında, binek aracı alımı için harcama yapılmamıştır.
TEDAŞ Genel Müdürlüğü ve bağlı kuruluşlarında 1995 yılında, binek aracı olarak 1 adet Opel Vectra, 1 adet Kartal SLX ve 1
adet Minibüs alımı için toplam 3 007 045 000 TL. lık harcama yapılmıştır.
Soru 5 : Türkiye Elektrik Kurumu ve bağlı kuruluşlarında 1994-1995 yıllarında yönetim ve denetim kurulu üyelerine ödenen
ücret ve harcırah ne kadardır?
Cevap : 1994 yılı yönetim ve denetim kurulu üyelerine ödenen ücret ve harcırahlar;
TEAŞ Genel Müdürlüğü ve bağlı kuruluşları : 932 036 000 TL.
TEDAŞ Genel Müdürlüğü ve bağlı kuruluşları : 258 000 000 TL. dır.
1995 yılı Yönetim ve Denetim Kurulu üyelerine ödenen ücret ve harcırahlar;
TEAŞ Genel Müdürlüğü ve bağlı kuruluşları : 1 293 537 688 TL.
TEDAŞ Genel Müdürlüğü ve bağlı kuruluşları : 534 000 000 TL. dır.
2. – Elazığ Milletvekili Ahmet Cemil Tunç’un, Türkiye Gemi Sanayii A.Ş.’nin bazı harcamalarına ilişkin Başbakandan sorusu
ve Devlet Bakanı Rüşdü Saracoglu’nun yazılı cevabı (7/365)
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Aşağıdaki sorularımın Sayın Başbakan tarafından yazılı olarak cevaplandırılmasına delaletinizi saygılarımla arz ederim.
Ahmet Cemil Tunç
Elazığ
Sorular :
1. Türkiye Gemi Sanayii A.Ş. 1994-1995 yıllarında reklam gideri olarak ne kadar harcama yapılmıştır?
2. Türkiye Gemi Sanayii A.Ş.’de 1994-1995 yıllarında temsil ve ağırlama gideri olarak ne kadar harcama yapılmıştır?
3. Türkiye Gemi Sanayii A.Ş.’de 1994-1995 yıllarında ne kadar demirbaş eşya alımı yapılmıştır?
4. Türkiye Gemi Sanayii A.Ş.’de 1994-1995 yıllarında binek aracı olarak ne kadar taşıt satın alınmış, ne kadar ödeme
yapılmıştır?
5. Türkiye Gemi Sanayii A.Ş.’de 1994-1995 yıllarında Yönetim ve Denetim Kurulu üyelerine ödenen ücret ve harcırah ne
kadardır?
T.C. Devlet
Bakanlığı 16.5.1996 Sayı : B.02.0.002/15-617
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
İlgi : TBMMBaşkanlığının 15.3.1996 gün ve A.01.0.GNS.0.10.00.02-7/365-626 - 1390 sayılı yazısı.
Elazığ Milletvekili Sayın Ahmet Cemil Tunç’un Sayın Başbakanımıza tevcih ettiği ilgi yazı ekinde alınan yazılı soru
önergesinde yer alan sorularla ilgili olarak hazırlanan cevap ekte sunulmuştur.
Bilgilerinizi ve gereğini arz ederim.
Dr. Rüşdü Saracoglu
Devlet Bakanı
Devlet Bakanlığına
(Sayın Dr. Rüşdü Saracoglu)
İlgi : Devlet Bakanlığı Özel Kalem Müdürlüğünün 10.4.1996 gün ve 268 sayılı yazısı.
Elazığ Milletvekili Sayın Ahmet Cemil Tunç tarafından Sayın Başbakana tevcih edilen 7/365-626 esas sayılı yazılı soru
önergesine verilen cevap aşağıdadır.
Soru 1: Türkiye Gemi Sanayii A.Ş. 1994-1995 yıllarında reklam gideri olarak ne kadar harcama yapılmıştır?
Cevap 1: Türkiye Gemi Sanayii A.Ş.’de reklam gideri olarak;
1994 yılında 647 milyon TL.
1995 yılında 875 milyon TL. harcama yapılmıştır.
Soru 2: Türkiye Gemi Sanayii A.Ş.’de 1994-1995 yıllarında temsil ve ağırlama gideri olarak ne kadar harcama yapılmıştır?
Cevap 2: Türkiye Gemi Sanayii A.Ş.’de temsil ve ağırlama (ikram) gideri olarak;
1994 yılında 653 milyon TL.
1995 yılında 1 253 milyon TL. harcama yapılmıştır.
Soru 3: Türkiye Gemi Sanayii A.Ş.’de 1994-1995yıllarında ne kadar demirbaş eşya alımı yapılmıştır?
Cevap : Türkiye Gemi Sanayii A.Ş.’de demirbaş eşya alımı için;
1994 yılında 840 milyon TL.
1995 yılında 490 milyon TL. harcama yapılmıştır.
Soru 4:Türkiye Gemi Sanayii A.Ş.’de 1994-1995 yıllarında binek aracı olarak ne kadar taşıt satın alınmış, ne kadar ödeme
yapılmıştır?
Cevap 4: Türkiye Gemi Sanayii A.Ş.’de 1994-1995 yıllarında binek aracı satın alınmamıştır.
Soru 5: Türkiye Gemi Sanayii A.Ş.’de 1994-1995 yıllarında Yönetim ve Denetim Kurulu üyelerine ödenen ücret ve harcırah ne
kadardır?
Cevap 5: Türkiye Gemi Sanayii A.Ş.’de
Yönetim Kurulu Üyelerine;
1994 yılında 961 milyon TL. ücret, 176 milyon TL harcırah,
1995 yılında 2 584 milyon TL. ücret, 483 milyon TL. harcırah ödenmiştir.
Denetim Kurulu Üyelerine;
1994 yılında ücret ve harcırah ödemesi yapılmamıştır.
1995 yılında 217 milyon TL. ücret, 30 milyon TL. harcırah ödenmiştir.
Bilgilerinize arz ederim.
Uğur Bayar
Başkan V.
3. – Elazığ Milletvekili Ahmet Cemil Tunç’un, Türkiye Denizcilik İşletmelerinin bazı harcamalarına ilişkin Başbakandan
sorusu ve Devlet Bakanı Rüşdü Saracoglu’nun yazılı cevabı (7/371)
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Aşağıdaki sorularımın Sayın Başbakan tarafından yazılı olarak cevaplandırılmasına delaletinizi saygılarımla arz ederim.
Ahmet Cemil Tunç
Elazığ
Sorular :
1. Türkiye Denizcilik İşletmelerinde 1994-1995 yıllarında reklam gideri olarak ne kadar harcama yapılmıştır?
2. Türkiye Denizcilik İşletmelerinde 1994-1995 yıllarında temsil ve ağırlama gideri olarak ne kadar harcama yapılmıştır?
3. Türkiye Denizcilik İşletmelerinde 1994-1995 yıllarında ne kadar demirbaş eşyaalımı yapılmıştır.
4. Türkiye Denizcilik İşletmelerinde 1994-1995 yıllarıda binek aracı olarak ne kadar taşıt satın alınmış, ne kadar ödeme
yapılmıştır?
5. Türkiye Denizcilik İşletmelerinde 1994-1995 yıllarında Yönetim ve Denetim Kurulu üyelerine ödenen ücret ve harcırah ne
kadardır?
T.C. Devlet
Bakanlığı 16.5.1996 Sayı : B.02.0.002/15-616
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
İlgi : TBMM Başkanlığının 15.3.1996 gün ve A.01.0.GNS.0.10.00.02-7/371-632 - 1396 sayılı yazısı.
Elazığ Milletvekili Sayın Ahmet Cemil Tunç’un Sayın Başbakanımıza tevcih ettiği ilgi yazı ekinde alınan yazılı soru
önergesinde yer alan sorularla ilgili olarak hazırlanan cevap ekte sunulmuştur.
Bilgilerinizi ve gereğini arz ederim.
Dr. Rüşdü Saracoglu
Devlet Bakanı
Devlet Bakanlığına
(Sayın Dr. Rüşdü Saracoglu)
İlgi : Devlet Bakanlığı Özel Kalem Müdürlüğünün 10.4.1996 gün ve 268 sayılı yazısı.
Elazığ Milletvekili Sayın Ahmet Cemil Tunç tarafından Sayın Başbakan’a tevcih edilen 7/371-632 esas sayılı yazılı soru
önergesine verilen cevap aşağıdadır.
Soru 1: Türkiye Denizcilik İşletmelerinde 1994-1995 yıllarında reklam gideri olarak ne kadar harcama yapılmıştır?
Cevap 1: Türkiye Denizcilik İşletmeleri A.Ş.’de reklam gideri olarak;
1994 yılında 2 007 859 168 TL.
1995 yılında 6 436 667 330 TL. harcama yapılmıştır.
Soru 2: Türkiye Denizcilik İşletmelerinde 1994-1995 yıllarında temsil ve ağırlama gideri olarak ne kadar harcama
yapılmıştır?
Cevap 2: Türkiye Denizcilik İşletmeleri A.Ş.’de temsil ve ağırlama gideri olarak;
1994 yılında 1 229 161 056 TL.
1995 yılında 2 940 840 945 TL. harcama yapılmıştır.
Soru 3 : Türkiye Denizcilik İşletmelerinde 1994-1995 yıllarında ne kadar demirbaş eşya alımı yapılmıştır?
Cevap 3 : Türkiye Denizcilik İşletmeleri A.Ş.’de demirbaş eşya alımı olarak;
1994 yılında 804 286 313 TL.
1995 yılında 2 575 403 556 TL. harcama yapılmıştır.
Soru 4 :Türkiye Denizcilik İşletmelerinde 1994-1995 yıllarında binek aracı olarak ne kadar taşıt satın alınmış, ne kadar
ödeme yapılmıştır?
Cevap 4 : Türkiye Denizcilik İşletmeleri A.Ş. 1994-1995 yıllarında binek aracı satın almamıştır.
Soru 5 : Türkiye Denizcilik İşletmelerinde 1994-1995 yıllarında Yönetim ve Denetim Kurulu üyelerine ödenen ücret ve
harcırah ne kadardır?
Cevap 5 : Türkiye Denizcilik İşletmeleri A.Ş. Yönetim ve Denetim Kurulu üyelerine;
1994 yılında 1 574 910 636 TL. ücret; 510 003 040 TL. harcırah,
1995 yılında 2 488 175 508 TL. ücret; 556 864 105 TL. harcırah ödenmiştir.
Bilgilerinize arz ederim.
Uğur Bayar
Başkan V.
4. – İzmir Milletvekili Hakan Tartan’ın, Çeşme Turban Otelinin satışına ilişkin Başbakandan sorusu ve Devlet Bakanı Rüşdü
Saracoglu’nun yazılı cevabı (7/400)
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Aşağıda yazılı soruların Başbakan Tansu Çiller tarafından yazılı olarak yanıtlanması için, İçtüzüğün 94 üncü maddesince
gereğini arz ederim.
Hakan Tartan
İzmir
1. Türkiye’nin en güzel plajlarından birine sahip olan Çeşme’deki Turban Oteli’nin satışı yapılırken, maliyeti konusunda ön
araştırma yapıldı mı?
2. Bir tekstil firmasının 575 milyar liraya Özelleştirme İdaresi Başkanlığından satın aldığı Çeşme Turban Oteli iki ay sonra
2,5 trilyon liraya bir başka firmaya satıldı. Özelleştirmelerdeki “kötü kokular”ın önlenmesi amacıyla özelleştirilen kuruluşların
satışlarının önlenmesi yolunda bir madde sözleşmeye konuldu mu? Konulmadıysa sebebi nedir?
3. 575 milyar liraya özelleştirilen tesisin iki ay sonra 2,5 trilyon liraya satılmasını nasıl karşılıyorsunuz?
4. Otelin alıcısı Hidayet Turizm yetkililerinin, Özelleştirme İdaresinin açtığı ihaleden haberi olmadıkları yolundaki
açıklamalarını nasıl karşılıyorsunuz? Bu ihalenin duyurusu nasıl yapıldı?
5. Ekim 1995’teki ihaleye kimler katıldı? Ne kadar teklif verildi?
6. Önemli bir turistik tesisin bir tekstil firmasına satılması doğru mudur?
7. Uluslararası standartlara göre Çeşme Turban Oteli’nin değeri 45-50milyon dolar olarak ifade edilmektedir. Buna rağmen satış
neredeyse yarı değerine hangi anlayışla gerçekleşmiştir?
8. Özelleştirme İdaresi Başkanı Sayın Ufuk Söylemez’in daha sonra DYP’den milletvekili olmasının bu olayla bir ilgisi var
mıdır?
T.C. Devlet
Bakanlığı 16.5.1996 Sayı : B.02.0.002/15-618
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
İlgi :TBMMBaşkanlığının 15.3.1996 gün ve A.01.0.GNS.0.10.00.00.02-7/400-672 - 1461 sayılı yazısı.
İzmir Milletvekili Sayın Hakan Tartan’ın Sayın Başbakanımıza tevcih ettiği ilgi yazı ekinde alınan yazılı soru önergesinde
yer alan sorularla ilgili olarak hazırlanan cevap ekte sunulmuştur.
Bilgilerinizi ve gereğini arz ederim.
Dr. Rüşdü Saracoglu
Devlet Bakanı
Devlet Bakanlığına
(Sayın Dr. Rüşdü Saracoglu)
İlgi : Devlet Bakanlığı Özel Kalem Müdürlüğünün 10.4.1996 gün ve 268 sayılı yazısı.
İzmir Milletvekili Sayın Hakan Tartan tarafından Sayın Başbakana tevcih edilen 7/400-672esas sayılı yazılı soru önergesine
verilen cevap aşağıdadır.
Soru 1 : Türkiye’nin en güzel plajlarından birine sahip olan Çeşme’deki Turban Oteli’nin satışı yapılırken, maliyeti konusunda
ön araştırma yapıldı mı?
Cevap 1 : Özelleştirme programına alınan kuruluşların değer tespit işlemleri ve bunlara uygulanacak özelleştirme yöntemleri
4046 sayılı Özelleştirme Kanununun 18 inci maddesinin B bendinde belirtilmiştir.
İlgili madde de “değer tespit işlemleri İdare bünyesinde ve İdare Başkanının onayı ile en az beş üyeden oluşturulacak Değer
Tespit Komisyonları veya İdare tarafından teklif ve kurulca kabul edilecek Özel Bağımsız İhtisas Kuruluşları tarafından yapılır.
Komisyonlar, üyelerinin tamamının katılımı ile toplanır ve oy çokluğu ile karar alınır..” ifadesi yer almaktadır.
Bu açıklamalar doğrultusunda, Turban ÇeşmeOtelinin değer tespiti için, T.Emlak Bankasının iştiraki olan ve bu konuda uzman
olan Gayrimenkul Ekspertiz Değerlendirme A.Ş.’den yardım alınmasına karar verilmiştir.
Söz konusu kuruluş uzmanları tarafından Otelin bulunduğu yörede yapılan araştırmalar neticesinde rayiç değer tespit
edilmiştir. Bu değerin, rayiç değer olup olmadığı değer tespit komisyonu tarafından da araştırılmıştır.
Soru 2 : Bir tekstil firmasının 575 milyar liraya Özelleştirme İdaresi Başkanlığından satın aldığı Çeşme Turban Oteli iki ay
sonra 2,5 trilyon liraya bir başka firmaya satıldı. Özelleştirmelerdeki “kötü kokular”ın önlenmesi amacıyla özelleştirilen
kuruluşların satışlarının önlenmesi yolunda bir madde sözleşmeye konuldu mu? Konulmadıysa sebebi nedir?
Cevap 2 : Özelleştirilen Turban Çeşme Otelinin satışlarının önlenmesi yolunda bir madde sözleşmeye konulmamıştır.
Bunun nedeni; söz konusu otelin “Turizm ve Konaklama” alanı içerisinde kalması nedeniyle, mevcut imar durumuna göre başka
şekilde değerlendirilmesinin mümkün olmamasıdır. Ayrıca, otelin turizm yoğunluğu fazla olan bir yörede olması sebebiyle de,
işletmenin başka şekilde değerlendirilmesinin rantabl olmayacağıdır.
Otelin başka bir alıcıya satılması durumunda ise, yeni alıcı bu nedenlerle söz konusu oteli turizme yönelik çalıştırmak ve
dolayısıyla ekonomiye katkısını devam ettirmek zorundadır.
Soru 3 :575 milyar liraya özelleştirilen tesisin iki ay sonra 2,5 trilyon liraya satılmasını nasıl karşılıyorsunuz?
Cevap 3 : Söz konusu otel, tamamı peşin 11 250 000 $’a (onbirmilyonikiyüzellibin ABD Doları) “Gazala Tekstil Ürünleri
Sanayi ve Ticaret A.Ş.”ne satılmıştır. Bu tutar, sözleşmenin imzalandığı tarih olan 31.10.1995 tarihli kur ile yaklaşık 577 000 000
000 TL. sına (beşyüzyetmişyedimilyar) tekabül etmektedir.
Otelin satış tarihinden iki ay sonra 2,5 trilyon liraya “Çeşme Hidayet Otelcilik Turizm Ticaret A.Ş.”ne satıldığı iddia
edilmektedir. Oysa otelin yeni alıcıya satışı ile ilgili düzenlenen ve ekte sunulan satış faturasında da görüleceği üzere otel, KDV
hariç 596 280 500 000 TL. sına satılmıştır. (KDV tutarı 89 442 075 000 TL. dır) Satış faturasından da görüleceği üzere otelin 2,5
trilyon liraya satıldığına ilişkin iddialar gerçeği yansıtmamaktadır.
Otelin 2,5 trilyon liraya satıldığına ilişkin haberi yayımlayan Milliyet ve Dünya Gazetelerine, satışı gerçekleştiren Gazala
Tekstil Ürünleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından ekte, tekzip yazısı ve satış faturası sunulmuştur.
Soru 4 : Otelin alıcısı Hidayet Turizm yetkililerinin, Özelleştirme İdaresinin açtığı ihaleden haberi olmadıkları yolundaki
açıklamalarını nasıl karşılıyorsunuz? Bu ihalenin duyurusu nasıl yapıldı?
Cevap 4 : Çeşme Oteli ile ilgili açılan ihalenin duyurusu, belli başlı ulusal gazetelerde yayınlanan ilanlarla yatırımcılara
duyurulmuştur. Buna göre, 17-22 Temmuz 1995 tarihleri arasında 9 gazeteye (Hürriyet, Hürriyet Almanya Baskısı, Sabah, Milliyet,
Yeni Yüzyıl, Türkiye, Yeni Asır, Akşam ve Resmi Gazete) birer defa ilan verilmiştir.
Basın ilanı dışında, açılan ihalelerden haberdar olmak isteyen yatırımcılar, bir yazıyla İdareye başvurdukları takdirde,
açılan ihalelerin ilan metni yatırımcılara faksla ve gerekirse telefonla bildirilmektedir.
Soru 5 : Ekim 1995’teki ihaleye kimler katıldı? Ne kadar teklif verildi?
Cevap 5 : Ekim 1995 tarihindeki ihaleye toplam sekiz firma katılmıştır. Bu firmalar ve verdikleri nihai teklifler aşağıda
sunulmuştur.
1. Gazala Tekstil Ürünleri San. ve Tic. A.Ş.- İSTANBUL
Verilen teklif; 11 250 000 ABD Doları (tamamı peşin)
2. Alanya Özkaymak Turizm İşletmeciliği A.Ş.-KONYA
Verilen teklif; 335 000 000 000 TL. (31.10.1995 tarihli kur ile 7 042 550 ABD Doları) tamamı peşindir.
3. Yol-İş Sendikası-ANKARA
Verilen teklif tamamı peşin ve en yüksek değerin %20 eksiği ve peşindi. (Ancak, daha sonra ihaleden çekilmiştir.)
4. Belgi İnşaat San. ve Tic. A.Ş.-ANKARA
Çekildi.
5. Muammer Müdüroğlu-Müdüroğlu Ticaret -İZMİR
Verilen teklif; 11 050 000 ABD Doları (tamamı peşin)
6. Ecesan İnşaat San. ve Tic. A.Ş. -ANKARA
Görüşmelere mazeretsiz olarak katılmamıştır.
7. Erko İnşaat Ticaret Ltd. Şti.-İSTANBUL
Verilen teklif; 9 250 000 ABDDoları. (tamamı peşin)
8. Oden İnşaat Turizm ve Ticaret A.Ş. -İZMİR
Verilen teklif; 11 150 000 ABDDoları (tamamı peşin)
İhale Komisyonunca alınan nihai teklifler, noter huzurunda basın ve kamuoyu önünde açılmıştır.
Soru 6 :Önemli bir turistik tesisin bir tekstil firmasına satılması doğru mudur?
Cevap 6 : 4046 sayılı Özelleştirme Kanununda özelleştirilecek kuruluşun hizmet verdiği alanda, o sektörde faaliyet gösteren
yatırımcılara satılacağına dair bir hüküm bulunmamaktadır.
Böyle bir hükmün bulunmaması, yeterli rekabet ortamının oluşmasına ve özelleştirilen tesisin değerinde satılmasını
sağlamaya yöneliktir.
Soru 7 : Uluslararası standartlara göre Çeşme Turban Otelinin değeri 45-50 milyon dolar olarak ifade edilmektedir. Buna rağmen
satış neredeyse yarı değerine hangi anlayışla gerçekleşmiştir?
Cevap 7 : Çeşme Turban Oteli satılırken değer tespiti, bu konuda uzman olan kamu iştirakli Gayrimenkul Ekspertizve
Değerlendirme A.Ş.’ye yaptırılmıştır. Buna göre satış değeri, ekspertiz değerinin %20 fazlasına tekabül etmektedir.
Gayrimenkul Ekspertiz ve Değerlendirme A.Ş. tarafından yapılan değerlemede, otel değerinin tespitinde kendi değerlendirme
kriterlerinden ve Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş.’nin hazırlamış olduğu Yatakbaşı Keşif Maliyet Dağılımından yararlanılmıştır.
Yatakbaşı Keşif Maliyet Tablosu, arsa hariç inşaat, tesisat, tefrişat ve teçhizat toplamından oluşmaktadır. Buna göre, Çeşme
Otelinin satış tarihi itibariyle 3 yıldızlı olduğu ve bu yıldıza göre yatakbaşı keşif maliyet dağılımının arsa hariç 1995 Ocak
tutarının toplam 475 000 000 TL. (dörtyüzyetmişbeşmilyon) olduğu dikkate alınarak, satış tarihi olan 31.10.1995 tarihine göre %
55 fiyat artışı uygulanırsa otelin satış bedeli arsa hariç (475 000 000X1,55) X 420 yatak=309 000 000 000 TL. olmaktadır. (Burada
dikkat edilecek önemli bir husus da, baz alınan yatakbaşı maliyet dağılımının hiç yıpranmamış, başka bir deyişle yeni bir 3
yıldızlı otel maliyetine göre hesaplanmış olmasıdır. Oysa satışa konu olan Çeşme Otelinde yıpranma payı düşülmeden değer
tespiti yapılmıştır.) Bu bedele arsa için hesaplanmış rayiç değer olan 215 000 000 000 TL. eklenecek olursa, otelin lojmanlar hariç
toplam değeri 525 000 000 000 TL. olmaktadır. Bu tutara lojmanlar için hesaplanmış rayiç değer 50 000 000 000 TL. de eklenirse
toplam değer 574 000 000 000 TL. ya ulaşılmış olmaktadır. Satış tarihine getirilmiş olan yatırım değeri, satış fiyatı olan 577 000
000 000 TL. ile başbaşadır.
Bir varlığın değeri tespit edilirken birçok değerlendirme yöntemleri kullanılabilmekte olup, her usul farklı değerleri
vermektedir. Çeşme Oteli için verilen yukarıdaki açıklamalar, eş değer yatırım yöntemi içindir.
Soru 8 : Özelleştirme İdaresi Başkanı SayınUfuk Söylemez’in daha sonra DYP’den milletvekili olmasının bu olayla bir ilgisi
var mıdır?
Cevap 8 : Önergede yer alan soru, Özelleştirme İdaresi Başkanlığının görev alanı dışındadır.
Bilgilerinize arz ederim.
Uğur Bayar
Başkan V.
Not :Yazılı soruyla ilgili diğer bilgiler dosyasındadır.

5. – Nevşehir Milletvekili Mehmet Elkatmış’ın, Büyük Melen Projesine ilişkin Başbakandan sorusu ve Enerji ve Tabiî
Kaynaklar Bakanı H. Hüsnü Doğan’ın yazılı cevabı (7/435)
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Aşağıdaki sorularımın Başbakan tarafından yazılı olarak cevaplandırılması için gereğini saygı ile arz ederim. 7.3.1996
Mehmet Elkatmış
Nevşehir
Sorular :
1. İstanbul içme suyunun çözümü için gerekli olan Büyük Melen Projesi hangi safhadadır?
2. Bu proje için şimdiye kadar hangi işlemler yapılmıştır?
3. Bu proje için yabancı kaynak kullanılmış mıdır? Kullanılmışsa miktarı ve hangi ülkelerden bu kredi sağlamıştır?
4. Yabancı ülkelerden sağlanan bu krediyi hangi kurum ve kuruluş nakten almıştır? Bu kredi Büyük Melen Projesi için
kullanılmış mıdır veya ne kadarı bu iş için kullanılmıştır?
5. Büyük Melen projesi için şimdiye kadar ne miktar iç kaynak kullanılmıştır?
T.C. Enerji ve Tabiî
Kaynaklar Bakanlığı 15.5.1996 Araştırma, Planlama ve Koordinasyon
Kurulu Başkanlığı
Sayı : B.15.0.APK.0.23.300.553/7715
Konu :Yazılı soru önergesi.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
İlgi :a) T.B.M.M. Başkanlığının 18.3.1996 tarih ve A.01.0.GNS.0.10.00.02-7/435-763/1781 sayılı yazısı.
b)Devlet Bakanlığının 17.4.1996 tarih ve B.02.0.012/2.02.406 sayılı yazısı.
Nevşehir Milletvekili Sayın Mehmet Elkatmış’ın Sayın Başbakan’a tevcih ettiği ve Millet Meclisi İçtüzüğünün 96 ncı
maddesi gereğince cevaplandırılması istenen, 7/435 esas no.luyazılı soru önergesi ile ilgili bilgiler hazırlanarak ekte sunulmuştur.
Bilgilerinize arz ederim.
Hüsnü Doğan
Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanı
Nevşehir Milletvekili Sayın Mehmet Elkatmış’ın Yazılı Soru Önergesi ve Cevabı
(7/435-763)
Soru 1 :İstanbul içme suyunun çözümü için gerekli olan Büyük Melen Projesi hangi safhadadır?
Cevap 1 : DSİ Genel Müdürlüğü yatırım programında yeralan, “Büyük İstanbul İçmesuyu II nci Merhale Projesi-Melen
Sistemi” kapsamındaki mühendislik ve müşavirlik hizmetleri ihalesi sonuçlandırılmış olup, ihaleyi kazanan müşavir firma grubu
18.4.1996 tarihinde işe başlamış bulunmaktadır. Melen Sistemi kapsamındaki 12 paket iş grubunun yapım ihaleleri, müşavir
firmanın ihalelere esas projelendirme çalışmasını neticelendirmesini ve ihale dokümanlarını hazırlamasını müteakip ayrı ayrı
ihale edilecektir.
Soru 2 : Bu proje için şimdiye kadar hangi işlemler yapılmıştır.
Cevap 2 : Melen Projesi ile ilgili olarak, Hükümetimizce Japon Hükümeti nezdinde yapılan kredi talebi girişimi sonucunda,
93/4746 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanan kredi anlaşması, Japon Hükümetince de onaylanarak 10.2.1994 tarihinde
yürürlüğe girmiştir. Bu proje için, Japon OECF (Denizaşırı Ekonomik İşbirliği Fonu)kredisi ile, ilk aşamada 52 473 000 000 Japon
Yen’i olmak üzere toplam 112 100 000 000 Japon Yen’i kredi sağlanmıştır.
Melen sistemi kapsamındaki 12 paket iş grubunun ihale edilebilmesi için gerekli olan uygulama projeleri ve ihale dosyalarının
hazırlanması ve inşaat denetimini kapsayan müşavirlik hizmetleri, Japon OECF kredi koşullarına uygun olarak 4.7.1994 tarihinde
ön seçimli teklif isteme suretiyle uluslararası ihaleye çıkarılmıştır.
Tekliflerin değerlendirilmesi, Japon OECF onayını müteakip 19.1.1996 tarihinde sonuçlanmış ve müşavir firma seçilmiş olup,
18.4.1996 tarihinde işe başlamıştır.
Soru 3 : Bu proje için yabancı kaynak kullanılmış mıdır? Kullanılmışsa miktarı ve hangi ülkelerden bu kredi sağlanmıştır?
Cevap 3 : Melen Projesi için Japon OECF kredisi sağlanmış olup, kredi tutarı ilk aşamada 52 473 000 000 Japon Yen’i olmak
üzere toplam 112 100 000 000 Japon Yen’idir. Proje bedelinin % 75’i bu krediden finanse edilecektir.
Soru 4 : Yabancı ülkelerden sağlanan bu krediyi hangi kurum ve kuruluş nakten almıştır? Bu kredi Büyük Melen Projesi için
kullanılmış mıdır veya ne kadarı bu iş için kullanılmıştır?
Cevap 4 : Japon OECF Kredisi, Türkiye Cumhuriyeti Hazine Müsteşarlığının sağladığı bir kredi olup, kredinin 1 inci dilimi
kredi anlaşması uyarınca söz konusu işte kullanılmak üzere OECF nezdinde bekletilmektedir.
Söz konusu kredi sadece Büyük Melen Projesi için tahsis edilmiş olup, başka bir işte kullanılması kredi anlaşması uyarınca
mümkün değildir. Müşavirlik hizmetleriyeni başladığı için, kredi henüz kullanılmamıştır.
Soru 5 : Büyük Melen Projesi için şimdiye kadar ne miktar iç kaynak kullanılmıştır?
Cevap 5 : Bu proje için şimdiye kadar iç kaynak kullanılmamıştır.
6. – İzmir Milletvekili Zerrin Yeniceli’nin, İzmir-Beydağ Baraj Projesine ilişkin Başbakandan sorusu ve Enerji ve Tabiî
Kaynaklar Bakanı H. Hüsnü Doğan’ın yazılı cevabı (7/471)
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Aşağıdaki sorularımın Başbakan Sayın Mesut Yılmaz tarafından yazılı olarak cevaplandırılmasını saygılarımla arz ederim.
19.3.1996
Zerrin Yeniceli
İzmir
1. İzmir-Beydağ Projesinin kamulaştırma bedeli 1996 yılı için takdir edilen 150 milyar liranın ne zaman ödenmesi
düşünülmektedir?
2. 1996 yılı Bütçesinde Beydağ Barajı için Bakanlığınızca ne kadar ödenek ayrılması düşünülmektedir?
3. Bu hızla ilerleyen Ödemiş Ovasında 13 055 hektar araziyi sulayacak ve K. Menderes Akarsuyu’nun taşmasını önlemeyi
amaçlayan Beydağ Barajının ne zaman bitirilmesi düşünülmektedir?
T.C. Enerji ve Tabiî
Kaynaklar Bakanlığı 15.5.1996 Araştırma, Planlama ve Koordinasyon
Kurulu Başkanlığı
Sayı : B.15.0.APK.0.23.300-551
Konu : Yazılı soru önergesi
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
İlgi : a)TBMM Başkanlığının 1.4.1996 tarih ve A.01.0.GNS.0.10.00.02-7/471-912/2277 sayılı yazısı.
b) Devlet Bakanlığının 17.4.1996 tarih ve B.02.0.012/2.02.404 sayılı yazısı.
İzmir Milletvekili Sayın Zerrin Yeniceli’nin Sayın Başbakan’a tevcih ettiği ve Millet Meclisi İçtüzüğünün 96 ncı maddesi
gereğince cevaplandırılması istenen 7/471 esas no.lu yazılı soru önergesi ile ilgili bilgiler hazırlanarak ekte sunulmuştur.
Bilgilerinize arz ederim.
Hüsnü Doğan
Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanı
İzmir Milletvekili Sayın Zerrin Yeniceli’nin Yazılı Soru Önergesi Cevabı
(7/471-912)
Soru 1 : İzmir-Beydağ Projesinin kamulaştırma bedeli 1996 yılı için takdir edilen 150 milyar liranın ne zaman ödenmesi
düşünülmektedir?
Cevap : 1995 yılı sonu itibariyle, Küçükmenderes-Beydağ projesi kapsamındaki Beydağ barajının inşaat ve malzeme alanı ile
tesislerin yeri için 55,4 hektarlık alan kamulaştırılmış ve 26,3milyar TL. tutarındaki kamulaştırma bedelinin tümü hak sahiplerine
ödenmiştir. 1996 yılı için halen kıymet takdiri yapılıp hak sahiplerine ödenmeyen kamulaştırma bedeli borcu bulunmamaktadır.
Baraj inşaatına paralel olarak kamulaştırma işlemlerine 1996’da ve önümüzdeki yıllarda devam edilecek olup, barajda su
tutulmadan önce göl alanı içerisinde kalan tüm taşınmazların kamulaştırma bedelleri hak sahiplerine ödenecektir. Beydağ projesi
kamulaştırması için 1996 yılında 7 milyar TL. ödenek tahsis edilmiştir.
Soru 2 : 1996 yılı Bütçesinde Beydağ Barajı için Bakanlığınızca ne kadar ödenek ayrılması düşünülmektedir?
Cevap : Söz konusu projeye 1996 yılı için 699 milyar TL. ödenek talep edilmiş ancak, bütçe imkânları çerçevesinde 190 milyar
TL. ödenek ayrılabilmiştir.
Soru 3 : Bu hızla ilerleyen Ödemiş Ovası’nda 13 055 hektar araziyi sulayacak ve K. Menderes Akarsuyu’nun taşmasını
önlemeyi amaçlayan Beydağ Barajının ne zaman bitirilmesi düşünülmektedir?
Cevap : 248,3 milyon m3 depolama hacmine sahip ve 13 055 hektarlık alanın sulanmasına hizmet edecek olan Beydağ barajı
inşaatı 27.10.1993 tarihinde ihale edilmiş olup, yüklenici firma tarafından 7.3.1994 tarihinde işe başlanılmıştır. Mukavelesine göre
1998 yılında ikmali programlanan söz konusu baraj inşaatında halen şantiye tesislerinin yerleşimi, temel etüdleri ve proje
çalışmaları işlerine devam edilmektedir.
7. – Kırıkkale Milletvekili Kemal Albayrak’ın, Kırıkkale İline bağlı köylerin yollarına, içmesularına ve kanalizasyon
çalışmalarına ilişkin sorusu ve Devlet Bakanı İbrahim Yaşar Dedelek’in yazılı cevabı (7/635)
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Aşağıdaki sorularımın Devlet Bakanı Sayın İ. Yaşar Dedelek tarafından yazılı olarak cevaplandırılmasının teminini arz
ederim. 18.4.1996
Kemal Albayrak
Kırıkkale
Soru 1. Kırıkkale İli Sulakyurt İlçesi Ambardere köyünün kanalizasyonlarının yapılması ve köy yollarının asfaltlanması ile
ilgili Bakanlığınızca yapılan herhangi bir çalışma var mıdır?
Soru 2. Kırıkkaleİli Sulakyurt ilçesi Yeşilli Köyü halkı içme suyunu 1,5-2 km’den getirmektedir. İçme suyunun köye
getirilmesi için Bakanlığınızca yapılan herhangi bir çalışma var mıdır?
Soru 3. Kırıkkale İli Karakeçili ilçesi Akkoşan köyü yolunun asfaltlanması ve sulama kanallarının genişletilmesi konusunda
Bakanlığınızca yapılan her hangi bir çalışma var mıdır?
Soru 4. Kırıkkale İli Balışeyh İlçesi Akçakavak köyünün kanalizasyon yapımı, köy yollarının asfaltlanması ve içme suyu
için su deposu yapılması ile ilgili Bakanlığınızca yapılan herhangi bir çalışma var mıdır?
Soru 5. Kırıkkale İli Keskin ilçesi Ceritlikale köyü kanalizasyon ve köy yollarının asfaltlanması ve içme suyu ile ilgili olarak
Bakanlığınızca herhangi bir çalışma yapılmakta mıdır?
Soru 6. Kırıkkale İli Delice İlçesi Halitli Köyünün sulama kanalları ve köy yollarının asfaltlanması ile ilgili Bakanlığınızca
yapılan herhangi bir çalışma var mıdır?
Soru 7. Kırıkkale İli Yahşihan İlçesi Keçili Köyü yollarının asfaltlanması ile ilgili Bakanlığınızca yapılan herhangi bir
çalışma var mıdır?
Soru 8. Kırıkkale İli Delice İlçesi Çangar Köyünün yollarının asfaltlanması, Kanalizasyon çalışması ve içme suyu ile ilgili
Bakanlığınızca yapılan herhangi bir çalışma var mıdır?
Soru 9. Kırıkkale İli Keskin İlçesi Çamura Batmaz Köyünde Sulama kanallarının açılması, köy yolunun asfaltlanması ve
içme suyu getirilmesi ile ilgili Bakanlığımızca yapılan herhangi bir çalışma var mıdır?
Soru 10. Kırıkkale İli Sulakyurt İlçesi Sarıkızlı Köyünde kanalizasyonun yetersiz olduğundan yeniden kanal çalışması
yapılıp yapılmayacağı ile ilgili olarak Bakanlığınızca yapılan herhangi bir çalışma var mıdır?
Soru 11. Kırıkkale İli Keskin İlçesi Göçbeyliköyünün yarım kalan sulama kanallarının yapımının devam edip etmeyeceği,
kanalizasyon çalışması ve köyün 3 km. kadar bir yolunun asfaltlanması konusunda Bakanlığınızca herhangi bir çalışmanın
yapılıp yapılmadığı.
T.C. Devlet
Bakanlığı 15.5.1996 Sayı : B.02.0.0011-28/0611
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
İlgi : TBMMGenel Sekreterliğinin 26.4.1996 gün ve A.01.0.GNS.0.10.00.02-7/635 1405/3712 sayılı yazısı
Kırıkkale Milletvekili Sayın Kemal Albayrak’ın 18.4.1996 tarih, 7/635-1405 sayılı yazılı soru önergesinde belirtilen konular
incelenmiştir.
1. Kırıkkale-Sulakyurt-Ambardere Köyü kanalizasyonunun yapılması ilk defa talep edilmektedir; etüdü yaptırılacak ve etüd
sonucuna göre gereği yapılacaktır. Köyyolunun asfaltlanması ise 1996 yılı programına 2 km. olarak alınmış olup, 1996 yılı
içerisinde yapılacaktır.
2. Kırıkkale-Sulakyurt-Yeşilli Köyü içmesuyu inşaatı, Çayoba-Hamzalı grubuna dahil olan ünitelerden olup, yeterliödenek
temin edildiği takdirde 1996 yılı içerisinde ikmal edilecektir.
3. Kırıkkale-Karakeçili-Akkoşan Köyyolunun asfaltlanması, ileriki yıllar yapım programındadeğerlendirilecektir. Tarım
arazilerine sulama suyu temini konusundaki talebin incelenmesi için Ankara Köy Hizmetleri 1. Bölge Müdürlüğüne talimat verilmiş
olup, konu hakkında yapılacak etüd neticesine göre işlem yapılacaktır.
4. Kırıkkale-Balışeyh-Akçakavak Köyü kanalizasyonunun yapılması ilk defa talep edilmektedir; etüdü yaptırılacak ve etüd
sonucuna göre gereği yapılacaktır. Köyyolunun asfaltlanması, ileriki yıllar yapım programında değerlendirilecektir. İçmesuyu
konusunda ise 1995 yılı limit programından 2 ton çimento ve 150 m. PVC boru yardımı yapılmıştır.
5. Kırıkkale-Keskin-Ceritkale Köyü kanalizasyonunun yapılması ilk defa talep edilmektedir; etüdü yaptırılacak ve etüd
sonucuna göre gereği yapılacaktır. Köyyolunun asfaltlanması, ileriki yıllar yapım programında değerlendirilecektir. İçmesuyu
konusunda ise mevcut tesisin onarımı için 1993 yılında limit programından 2 ton çimento, 400 kg. demir yardımı yapılmıştır. Bu
tarihten sonra ilk defa talep olmaktadır; etüdü yaptırılacak ve neticesine göre işlem yapılacaktır.
6. Kırıkkale-Delice-Halitli Köyü sulama tesisi konusu 1996 yılı yatırım programında olup, bütçe imkânları dahilinde
gerçekleştirilmesine çalışılacaktır. Köyyolunun asfaltlanması ise ileriki yıllar yapım programında değerlendirilecektir.
7. Kırıkkale-Yahşihan-Keçili köyyolunun asfaltlanması, ileriki yıllar yapım programında değerlendirilecektir.
8. Kırıkkale-Delice-Çongar köyyolunun asfaltlanması, ileriki yıllar yapım programında değerlendirilecektir. Kanalizasyon için
ilk defa talep olmaktadır; etüdü yaptırılacak ve etüd sonucuna göre gereği yapılacaktır. İçmesuyu konusunda ise 1994 yılı limit
programından 1 000 m. PVC boru yardımı yapılmıştır.
9. Kırıkkale-Keskin-Çamurabatmaz Köyü sulama tesisi konusuna ait proje çalışmaları tamamlanmış olup, bütçe imkânları
dahilinde önümüzdeki yıllar yatırım programlarında inşasına çalışılacaktır. Köyyolunun asfaltlanması, ileriki yıllar yapım
programında değerlendirilecektir. İçmesuyu konusu ise 1996 yılı yapım program tekliflerinde yer almakta olup, ödenek yetersizliği
nedeniyle programa alınamamıştır.
10. Kırıkkale-Sulakyurt-Sarıkızlı Köyü kanalizasyonu 1993-1994 yıllarında yapılmış olup, köyün gelişmesine bağlı olarak
yetersiz kalabileceği düşünülerek yeniden etüdü yaptırılacak ve etüd sonucuna göre gereği yapılacaktır.
11. Kırıkkale-Keskin-Göçbeyli köyü sulama tesisi 1991-1992 yılları inşaat programında gerçekleştirilmiş olup, kanalların
uzatılması ilk defa talep edilmektedir. Konunun etüdü yaptırılacak ve etüd sonucuna göre gereği yapılacaktır. Kanalizasyon işi 100
milyon TL. ödenekle 1996 programındadır ve püremanet olarak yapılacaktır. Köyyolunun asfaltlanması ise ileriki yıllar yapım
programında değerlendirilecektir.
Bilgilerinize arz ederim.
İ. Yaşar Dedelek
Devlet Bakanı
8. – Sıvas Milletvekili Abdullatif Şener’in, Sıvas İl sınırındaki bazı yolların asfaltlanmasına ilişkin sorusu ve Devlet Bakanı
İbrahim Yaşar Dedelek’in yazılı cevabı (7/681)
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Aşağıdaki sorularımın Devlet Bakanı Sayın Yaşar Dedelek tarafından yazılı olarak cevaplandırılmasının teminini
saygılarımla arz ederim. 22.4.1996
Doç. Dr. Abdüllatif Şener
Sıvas
Sorular :
1. Altınyayla-Şarkışla arasındaki yolun, Altınyayla-Kaleköy arasındaki 4 km’lik kısmı ve Şarkışla-Radar Mevzi Komutanlığı
arasındaki 13 km’lik kısmı asfaltlanmasına karşın, kalan 10 km’lik kısmın asfaltlanması henüz tamamlanmamıştır. 10 km’lik
yolu 1996 yılı içerisinde bitirmeyi planlıyor musunuz?
2. Küçükyurt, Mutubey, Harmandalı, Taşlıhöyük, Kızılhöyük, Tahyurt, Güzeloğlan, Bayındır Mezrası köylerine ait grup
yolunun asfaltlanmasını ne zaman gerçekleştireceksiniz?
T.C. Devlet
Bakanlığı 15.5.1996 Sayı : B.02.0.0011-28/0610
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
İlgi : 9 Mayıs 1996 tarih ve A.01.0.GNS.0.10.00.02-7/681-1478/3931 sayılı yazı.
Sıvas Milletvekili Doç. Dr. Abdullatif Şener’in 22.4.1996 tarih ve 7/681 sayılı yazılı soru önergesi incelenmiştir.
Altınyayla-Şarkışla arasındaki yolun Altınyayla Kaleköy arasındaki 4 km’lik kısmı Şarkışla Radar Mevkii arasındaki 13
km.’lik yoldan kalan 10 km’lik (Radar Mevzii Komutanlığı ile Kaleköy arası) yol Karayolları 16 ncı Bölge Müdürlüğü yol ağında
bulunmaktadır. Bu nedenle Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünce asfalt kaplama yapılamamaktadır.
Sıvas-Küçükyurt-Mutubey-Harmandalı-Taşlıhüyük-Kızılhüyük-Tahyurt-Güzeloğlan-Bayındır mezrası grup köyyolları
altyapı bakımından henüz asfalt kaplama yapımına hazır değildir. Bir program dahilinde eksikliklerin giderilip alt yapısı
tamamlanarak asfalta hazır hale getirildikten sonra, ileriki yıllarda asfalt programında değerlendirilecektir.
Gereği için bilgilerinize arz ederim.
İ. Yaşar Dedelek
Devlet Bakanı



TUTANAĞIN SONU