Dönem : 22 Yasama Yılı : 2

T.B.M.M. (S. Sayısı : 446)

Hayvanları Koruma Kanunu Tasarısı ile İçişleri ve Çevre

Komisyonları Raporları (1/323)

Not : Tasarı, Başkanlıkça Adalet, İçişleri ve Çevre Komisyonlarına havale edilmiştir.

T.C.
Başbakanlık	23.12.2002
Kanunlar ve Kararlar
Genel Müdürlüğü
Sayı : B.02.0.KKG/196-279/6088

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Önceki yasama döneminde hazırlanıp Başkanlığınıza sunulan ve İçtüzüğün 77 nci maddesi uyarınca hükümsüz sayılan ilişik listede adları belirtilen kanun tasarılarının yenilenmesi Bakanlar Kurulunca uygun görülmüştür.

Gereğini arz ederim.

Abdullah Gül

Başbakan

LİSTE

Esas No. Hükümsüz Sayılan Kanun Tasarılarının Adı :

1/388 Çevre Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı

1/393 Hayvanları Koruma Kanunu Tasarısı

1/864 Sahil Güvenlik Komutanlığı Kanunu, Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu ile Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı

Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı

T.C.

Başbakanlık

Kanunlar ve Kararlar 22.6.1999

Genel Müdürlüğü

Sayı : B.02.0.KKG/196-342/2695

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Önceki yasama döneminde hazırlanıp Başkanlığınıza sunulan ve İçtüzüğün 77 nci maddesi uyarınca hükümsüz sayılan ilişik listede adları belirtilen kanun tasarılarının yenilenmesi Bakanlar Kurulunca uygun görülmüştür.

Gereğini arz ederim.

Bülent Ecevit

Başbakan

1/436 Hayvanları Koruma Kanunu Tasarısı

T.C.
Başbakanlık
Kanunlar ve Kararlar	3.5.1996
Genel Müdürlüğü
Sayı : B.02.0.KKG/196-342/1847

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Önceki yasama döneminde hazırlanıp Başkanlığınıza sunulan ve İçtüzüğün 78 inci maddesi uyarınca hükümsüz sayılan ilişik listede adları belirtilen kanun tasarılarının yenilenmesi Bakanlar Kurulunca uygun görülmüştür.

Gereğini arz ederim.

Mesut Yılmaz

Başbakan

1/934 Hayvanları Koruma Kanunu Tasarısı

T.C.
Başbakanlık
Kanunlar ve Kararlar	18.10.1995
Genel Müdürlüğü
Sayı : B.02.0.KKG/101-915/4778

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Çevre Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 6.10.1995 tarihinde kararlaştırılan "Hayvanları Koruma Kanunu Tasarısı" ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Prof. Dr. Tansu Çiller

Başbakan

GENEL GEREKÇE

Ülkemizde çevrenin korunması ile ilgili 2872 sayılı Çevre Kanunu çerçevesinde tür koruması, 2873 sayılı Millî Parklar Kanunu çerçevesinde de alan koruması şeklinde hayvan varlığımızın korunmasına çalışılmaktadır ve bu kapsama bilhassa nesli tükenmekte olan hayvanlarımız girmektedir. Ancak, dünya artık toplumsal, ahlaki ve vicdani açıdan, hayvan varlığının, canlı olarak değerlendirildiği bir perspektifle tüm hayvanların yaşamlarının güvence altına alınması yolunda önemli mesafeler katetmeye başlamıştır. Bu çerçevede 15 Ekim 1978 tarihinde Paris'te UNESCO (Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü) merkezinde yayınlanan "Hayvan Hakları Evrensel Beyannamesi" kabul edilmiştir. Katılmaya hazırlandığımız Avrupa Topluluğu üye ülkeleri ise, adı geçen Beyannamenin 14 üncü maddesi gereğince ülkelerinde hayvanları koruma açısından önemli adımlar atmışlardır.

Almanya, İsviçre, Avusturya, Hollanda, İsveç gibi ülkeler hayvanları koruma kanunlarını çıkarmışlar; Almanya ise daha sonra yasada yaptığı değişikliklerle, bu korumanın kapsamını daha da genişletmiştir. Bundan başka, Avrupa Topluluğu üyesi olan devletler 13 Aralık 1968 tarihli Uluslararası Taşımada Hayvanların Korunmasına ilişkin Avrupa Anlaşmasını, 10 Mart 1976 tarihli Tarımsal Hayvan işletmelerindeki Hayvanların Korunmasına İlişkin Avrupa Anlaşmasını ve 10 Mayıs 1979 tarihli Kesim Hayvanlarının Korunmasına İlişkin Avrupa Anlaşmasını da yapmışlardır.

Dünya ve Avrupa, hayvanların korunması yolunda önemli mesafeler alırken geçmişi bu konuda çeşitli örneklerle dolu milletimizin bu konuda geride kalacağı düşünülemez. Geçmişte, atalarımız gerek Selçuklu, gerek Osmanlı döneminde hayvanlara büyük bir şefkat ve sevgi göstermişler, hayvanlar yararına bir çok vakıflar kurmuşlardır. Yaşlı hayvanların ömürlerini tamamlayabilmeleri için büyük otlaklar vakfetmişler; göçmen kuşların göçlerini kolaylaştırmak için vakıflar yapmışlar; cami, medrese ve konakların cephelerine sanat eseri niteliğinde kuş evleri eklemişlerdir. Osmanlı Ülkesini gezen yabancıların seyahatnamelerinde, Türklerin bu üstün insanlık vasfından büyük bir hayranlıkla söz edildiği görülmektedir. Bu da atalarımızın, insanoğlunun sahip olduğu akıl, zekâ ve yetenek üstünlüğünden dolayı, diğer canlı varlıklara karşı bir koruma sorumluluğu ve yükümlülüğü duyduklarını ispatlamaktadır.

Büyük Atatürk de sahipsiz hayvanları korumuş, bu hayvanları asla öldürtmeden Hayvanları Koruma Cemiyetine teslim ettirmiş ve bunların bakımını yaptırdıktan sonra isteyenlere dağıttırmıştır.

Ancak geçmişte Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde çeşitli vakıflar aracılığıyla bu konudaki hassasiyetini açığa vuran Türk insanı ahlaki, vicdani ve inançları itibarıyla ülkemizdeki bu yasal boşluktan rahatsızdır.

Tüm sorunların çözümünde olduğu gibi hayvanların korunması bakımından temel çözümün yolu eğitimden geçer. Eğitimde de dini ve vicdani duygular ile toplumsal vasıf ve kriterlerden olabildiğince yararlanılması esastır.

Ancak her ne kadar, insanımızın yüksek duygularını hesaba katsak bile, bazı hususlar sadece insan vicdanına bırakılmamalıdır. Psikolojik bozukluklar, ekonomik güçsüzlükler ve daha bir çok nedenden dolayı her millette olduğu gibi suça yönelen insanlarımızın da varlığını hesaba katarak bu alanda caydırıcı uygulamalara da yer vermek zarureti vardır.

Diğer yandan, özellikle binek hayvanlarımız başta olmak üzere tüm hayvanlar için "insanlık dışı kötü muamele" hallerinde, koruyucu önlemler ve cezai müeyyideler getirilmelidir.

Türk Ceza Kanununun 521 inci maddesinde hayvanların doğuştan gelen bir takım hakları sadece sahiplerinin ya da diğer insanların inisiyatifine bırakılmıştır. Hayvanlar, böylelikle dolaylı olarak yaşamsal haklardan asgari ölçüde yararlanmış olurlar.

Ancak, daha anlamlısı hayvan kıyımında müsaade anlamına gelen yasal boşluğun doldurulması, çağdaş uygarlık düzeyinde yol alan ülkemiz insanları için başlı başına bir önem taşımaktadır.

Taraf olduğumuz ve taraf olma çalışmalarımızın devam ettiği uluslararası sözleşmeler (CİTES; Nesli Tehlikede olan Yabani Bitki ve Hayvan Türlerinin Ticaretinin Düzenlenmesi, RAMSAR; Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması, BERN; Avrupa Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarının Korunması) ile de özellikle nesli tehlikede olan hayvan türlerinin korunması öngörülmekte olup yükümlülüklerimizin yerine getirilmesi hayvan varlığımızın korunmasına hizmet edecek çalışmalar kapsamındadır.

Ülkemizde çevrenin korunması, çevre kirliliğinin önlenmesi, ülkenin bitki ve hayvan varlığı ile doğal ve tarihi zenginliklerinin korunması konularının yakından incelendiği ve bu sorunların çözümlerinin yasal güvence altına alınması için çalışmalar yapıldığı bu dönem, hayvanları korumak için bir yasal düzenlemeye gidilmesi için de en uygun zamandır. Tasarının hazırlanmasında, uluslararası platformda meydana gelen bu gelişmelerin yanısıra, ülke gerçekleri de gözönünde bulundurularak, hayvanların korunması bakımından ülkemizde önemli bir boşluğun doldurulması amaçlanmıştır.

MADDE GEREKÇELERİ

Madde 1. - Hayvanların insan ve doğa kaynaklı mağduriyetlerinin önlenmesi, gözetilmeleri, canlarının ve sağlıklarının korunması Kanunun amacı olarak belirlenmektedir.

Madde 2. - Kanunun kapsamı açıklanmaktadır.

Madde 3. - Kanunda geçen kavramlar tanımlanmaktadır.

Madde 4. - Hayvanların korunmasına ilişkin genel ilkeler belirtilmekte, koruma ilkeleri tespit edilmektedir. Biyolojik zenginliğimizin bir parçası olan bütün hayvan türleri korunmalı ve nesillerinin devam etmesi sağlanmalıdır.

Madde 5. - Hayvan besleyenler besledikleri hayvanları barındıkları yerleri onların etolojik ihtiyaçlarına göre düzenlemeli, onların bakımlarına dikkat etmeli, evcil hayvanları sahiplenen kimseler keyfince onları terk etmemelidir. Hayvanlar ihtiyaçlarına uygun sağlıklı besinlerle beslenmelidir.

Madde 6. - Hayvanlar bir yerden bir yere nakledilirken türlerine ve özelliklerine uygun şartların sağlanması gerekmektedir. Hayvanların nakledilmeleri sırasında yaralanmaları, ölmeleri önlenmeli ve sağlıklı şartlarda nakledilmelidir.

Madde 7. - Sahipsiz evcil hayvanların da sahipli hayvanlar gibi bakılmaya ve korunmaya ihtiyacı vardır.

Madde 8. - Hayvanların da insanlar gibi acı duyusuna sahip oldukları unutulmamalı ve çok zorunlu haller dışında tedavi amacıyla dahi olsa uyuşturma olmadan hayvana acı verecek bir müdahale yapılmamalıdır.

Madde 9. - Deneysel amaçlarla dahi olsa hayvanların türlerine has özellikleri yapay yöntemlerle değiştirilmemeli, hangi amaçla olursa olsun bir hayvan sadece bir organı ya da bir parçasının alınması için öldürülmemelidir.

Madde 10. - Hayvanlar üzerinde uygulanan ve hayvanlara büyük acı veren deneylerin ancak başka alternatif yöntem bulunmaması halinde, yapılacak düzenlemelere uygun olması kaydıyla deneylerin yapılabileceği belirtilmektedir.

Madde 11. - Kasaplık hayvanlar dışında, evcil hayvanların da yetiştirilmesi ve ticareti için düzenlemeler gerekmektedir.

Madde 12. - Hayvanların eğitimi ile ilgilenen kişiler, hayvanların yaralanmasına, acı çekmesine sebep olacak yöntemlerle onları eğitemez ve hayvanların gücünü aşan fiilleri onlardan isteyemez.

Madde 13. - Hayvanların öldürülmesi ile ilgili düzenlemeler ifade edilmiştir.

Madde 14. - Yasak olan öldürme metodlarının belirlenmesi yapılmıştır.

Madde 15. - Her ilde ilin kendine özgü koşullarından doğan hayvan koruma sorunlarına çözüm getirmek ve bu konu ile ilgili organizasyonları yapmak amacıyla "İl Hayvan Koruma Kurulları"nın oluşturulması gerekmektedir.

Madde 16. - "İl Hayvan Koruma Kurulları"nın görevleri belirtilmektedir.

Madde 17. - Kanun hükümlerini denetleme şekli ve denetlemeyi yapacak kuruluşlar belirtilmektedir.

Madde 18. - Hayvanlara kötü muamele yapıldığında haberdar olan vatandaşların, kötü muamelenin durdurulması ve kötü muamele yapanların cezalandırılması için idari makamlara başvurma hakkı düzenlenmiştir.

Madde 19. - Sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların korunması için Çevre Kirliliğini Önleme Fonu'na aktarılacak para kaynakları belirtilmektedir.

Madde 20. - Sahipsiz ve Güçten Düşmüş Hayvanların Korunması için Çevre Kirliliğini Önleme Fonu'na aktarılan payın kimler tarafından kullanılacağı belirtilmektedir.

Madde 21. - İdarî para cezası vermeye yetkili olanlar açıklanmaktadır.

Madde 22. - İdarî cezalara itiraz usulü düzenlenmektedir.

Madde 23. - İdarî para cezalarının ödeme süresi ve tahsili ile ilgili hususlar hükme bağlanmaktadır.

Madde 24. - Çeşitli maddelerin ihlali halinde verilecek cezalar düzenlenmektedir.

Madde 25. - Birden fazla hükmün ihlali durumunda verilecek ceza belirlenmektedir.

Madde 26. - Fiillerin tekrarı halinde verilecek para cezası belirlenmektedir.

Madde 27. - Yönetmeliklerle ilgili bir maddedir.

Madde 28. - Yürürlükle ilgili maddedir.

Madde 29. - Yürütme ile ilgilidir.

İçişleri Komisyonu Raporu

Türkiye Büyük Millet Meclisi
İçişleri Komisyonu	16.1.2003
Esas No. : 1/323
Karar No. : 9

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Çevre Bakanlığınca hazırlanarak 18.10.1995 tarihinde Bakanlar Kurulu'nca, 20 nci dönem TBMM Başkanlığına sunulan, "Hayvanları Koruma Kanunu Tasarısı", 20 nci dönemde sonuçlandırılamadığından, 22.6.1999 tarihinde Bakanlar Kurulunca yenilenerek 21 inci dönem TBMM Başkanlığına sunulmuştur. Tasarı bu dönemde de sonuçlandırılamadığından 23.12.2002 tarihinde Bakanlar Kurulunca yenilenerek Başkanlığınıza sunulmuştur. 26. 12.2002 tarihinde, Başkanlığınızca, esas komisyon olarak Çevre Komisyonuna ve tali komisyon olarak da Komisyonumuz ile Adalet Komisyonuna havale edilen Tasarı, Komisyonumuzun, 15.1.2003 tarihli 5 inci toplantısında, Adalet, İçişleri, Çevre ve Tarım ve Köyişleri Bakanlıkları temsilcilerinin de katılımıyla incelenip görüşülmüştür.

Tasarıda, hayvanların insan ve doğa kaynaklı mağduriyetlerinin önlenmesi, gözetilmeleri, canlarının ve sağlıklarının korunması amacıyla çeşitli düzenlemeler yapılmaktadır.

Komisyonumuzda Tasarının tümü üzerinde yapılan görüşmeler sırasında şu görüşler ileri sürülmüştür:

Hayvanların korunması, çağdaşlığın en önemli göstergelerinden biridir. Bu bakımdan Tasarıdaki düzenlemeler, olumlu karşılanmalıdır.

-Tarihimiz, hayvanlara verilen önemin örnekleriyle doludur.

- Hayvanların korunması konusuna, mahallî idare reformu çerçevesinden bakılmalıdır.

- Tasarıyla getirilen düzenlemede kurullar oluşturulmaktadır. Ancak kurulların yapısına bakıldığında, bunların merkezi idare ağırlıklı olduğu görülmektedir. Oysa dünyadaki ve ülkemizdeki gelişim mahallî idarelerin güçlenmesi yönündedir. Bu nedenle kurulların yapısını, mahallî idare birimlerine ağırlık tanıyacak biçimde yeniden düzenlemek gerekir.

- Tasarının TBMM'ye ilk sevk edildiği 1995 yılından bugüne 8 yıl geçmiştir. Dolayısıyla buradaki çoğu hükümlerin eskidiğini ve güncelliğini kaybettiğini kabul etmek gerekir. Bu nedenle özellikle para cezalarının günün koşullarına uygun hale getirilmesi gerekir.

Komisyonumuz bu görüş ve düşünceler doğrultusunda, tali komisyon olduğunu da dikkate alarak, maddelerin tümü hakkında görüşme yapmayıp sadece ihtisas alanıyla ilgili gördüğü maddeler üzerinde esas komisyona görüş bildirmeyi ve düşüncelerini bu maddelere yansıtmayı uygun bulmuştur. Komisyonumuzun üzerinde görüş bildirdiği maddeler, 15, 16, 17, 21, 22 ve 24 üncü maddelerdir.

Madde 15

Tasarının 15 inci maddesi, her ilde valinin veya bir vali yardımcısının başkanlığında il hayvan koruma kurulu kurulmasını öngörmektedir. Maddenin Komisyonumuzda görüşülmesi sırasında Komisyon üyelerimiz, Tasarının geneli üzerinde ileri sürülen görüşlerini tekrarlayarak, koruma kurullarının yapısının, mahallî idare ağırlıklı olmasını önermişlerdir. Yine Komisyon üyelerimizce, yetki ve sorumluluğun Tasarıda olduğu gibi 12 kişilik bir kurula verilmesi halinde, üretilecek hizmetin süratli, kaliteli ve verimli olmayacağı ilkesinden hareket ederek İl Hayvan Koruma Kurullarının üye sayısının azaltılması gerektiği belirtilmiştir. Kurulların üye sayısının bu kadar fazla olması ve bu üyelerin çoğunlukla merkezi idare temsilcilerinden oluşması, mevcut durumdan daha da geriye gidişi ifade edecektir. Çünkü mevcut durumda bu Kurulların görevi belediyeler tarafından yürütülmektedir. Dolayısıyla getirilen düzenleme, sorunların çözümüne değil, artmasına neden olacaktır. Komisyonumuz bu amaçla maddenin ya yeniden düzenlenmesini ya da bu konudaki düzenlemenin yönetmeliğe bırakılmasını esas komisyona önermeyi kararlaştırmıştır. Madde yeniden düzenlenecekse;

1. Üye sayısı azaltılmalı;

2. Mahallî idare birimlerine etkinlik kazandırılmalı;

3. Yetki kargaşası ve çatışması yaratmayacak bir düzenleme yapılmalıdır.

Komisyonumuz, bu kayıtlar altında uygunluk görüşünün esas komisyona bildirilmesini kararlaştırmıştır.

Madde 16

Komisyonumuz, 16 ncı maddenin de, 15 nci maddede belirtilen esaslar çerçevesinde, esas komisyonca yeniden düzenlenmesini önermeyi kararlaştırmıştır.

Madde 17

Madde denetim yetkisini Çevre Bakanlığına vermekte, ancak mücavir alan sınırları içinde belediyelerin, diğer alanlarda en büyük mülki amirin denetim yetkisine sahip olduğu belirtilmektedir. Yine "belediye ve mücavir alan sınırları içerisindeki" ibaresindeki "belediye" terimi, fazlalıktır. Denetime tâbi olanlar açısından bakıldığında ise her türlü hayvan bulunduran kişi, kurum ve kuruluşun denetime tâbi olduğu belirtilmektedir. Komisyonumuzca madde üzerinde yapılan görüşmeler sırasında;

- Bu yetkinin hem Çevre Bakanlığına hem de belediyeler ile mülki amirliklere verilmiş olmasının yetki karmaşası ve çatışması yaratacağı; bu nedenle, bu yetkinin belirginleşmesi gerektiği,

- Düzenlemenin, tekrarı içermeyecek biçimde yeniden yazılması gerektiği,

- Denetim yetkisinin, her kişi ve kurumu kapsamasının uygulamada sorunlar doğurabileceği, bu nedenle kapsamın gözden geçirilmesi gerektiği,

İfade edilmiştir.

Komisyonumuz, maddenin bu endişeler doğrultusunda gözden geçirilmesini esas komisyona önermeyi kararlaştırmıştır.

Madde 21, 22, 24

Tasarının 21 inci maddesi, idarî para cezası vermeye yetkili olanları düzenlemektedir. Maddeye göre, para cezaları, belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde belediye başkanlarının yetkili kıldığı memurlar; diğer alanlarda mahallîn en büyük mülki idare amiri tarafından verilebilecektir. Komisyonumuz, belediye başkanlarının yetkili kıldığı memurların idarî para cezası vermeye yetkili kılınmasını, mülki idare amirlerinin bu tür bir görevlendirme yapamamalarını doğru bulmamış ve mahallîn en büyük mülki amirinin görevlendireceği memurların da idarî para cezası verebilmesini düzenlemeyi Çevre Komisyonuna tavsiye etmiştir. Ayrıca Çevre Bakanlığının ceza verme yetkisi saklı tutulmaktadır. Komisyonumuz, bu maddenin de yukarıda belirtilen esaslar çerçevesinde yeniden düzenlenmesini esas komisyona önermeyi kararlaştırmıştır.

Komisyonumuzda, 24 üncü maddede öngörülen para cezalarının günün şartlarına uyarlanması ve başta Türk Ceza Kanunu olmak üzere, diğer kanunlarda öngörülen idarî para cezaları ile paralellik sağlanması gerektiği ifade edilmiştir. Komisyonumuzda ayrıca 24 üncü maddede öngörülen iki yıllık hapis cezasının çok ağır bir ceza olduğu; bu cezanın orantılılık ilkesini aştığı; cezanın uygulanması halinde önemli toplumsal sorunlara yol açacağı belirtilmiştir. Bu nedenle cezanın 6 aya indirilmesi önerilmiştir. Hükümet temsilcilerince yapılan açıklamalarda, bu olumsuzluklar dikkate alınarak hapis cezasının Tasarıdan çıkarılmasının düşünüldüğü; bu konuda hazırlanan önergelerin esas komisyona sunulacağı belirtilmiştir. Komisyonumuz hapis cezası içermeyen bir düzenlemenin uygun olacağı düşüncesini esas komisyona bildirmeyi kararlaştırmıştır.

Komisyonumuzda oluşan bu düşüncelerin, esas komisyon olan Çevre Komisyonuna tavsiye edilmesi kararlaştırmıştır.

Raporumuz, Çevre Komisyonuna sunulmak üzere arz olunur.

Başkan	Başkanvekili	Sözcü
Tevfik Ziyaeddin Akbulut	Ali Sezal	Ümmet Kandoğan
Tekirdağ	Kahramanmaraş	Denizli
	(İmzada bulunamadı)
Kâtip	Üye	Üye
Muharrem Tozçöken	Ali Küçükaydın	Şevket Gürsoy
Eskişehir	Adana	Adıyaman
Üye	Üye	Üye
Reyhan Balandı	Şevket Orhan	Ali Yüksel Kavuştu
Afyon	Bursa	Çorum
		(İmzada bulunamadı)
Üye	Üye	Üye
Mehmet Sait Armağan	Nusret Bayraktar	Hakkı Ülkü
Isparta	İstanbul	İzmir
Üye	Üye	Üye
Serpil Yıldız	Sinan Özkan	Mehmet Siyam Kesimoğlu
İzmir	Kastamonu	Kırklareli
Üye	Üye	Üye
Ali Oksal	Selami Uzun	Abdullah Veli Seyda
Mersin	Sivas	Şırnak
Üye	Üye	Üye
Şevket Arz	Mehmet Kartal	Şükrü Önder
Trabzon	Van	Yalova
	(İtiraz kaydı)	(18. maddeye muhalifim,
		gerekçe: yetki kargaşası var,
		yeni kadrolar ihdas edilmesi yanlıştır.)

Çevre Komisyonu Raporu

Türkiye Büyük Millet Meclisi
Çevre Komisyonu
Esas No. : 1/323
Karar No. : 19	7.5.2004

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

26.12.2002 tarihinde Esas Komisyon olarak Komisyonumuza, tali Komisyon olarak da Adalet ve İçişleri komisyonlarına havale edilmiş olan 1/323 Esas numaralı "Hayvanları Koruma Kanunu Tasarısı", Komisyonumuzun, 26.2.2004 tarihli 10 uncu toplantısında ele alınmıştır. Tasarının tümü üzerindeki görüşmelerin tamamlanmasından sonra, Tasarının ilk kez 1995 yılında TBMM'ye sevkedildiği, ancak o dönemde kanunlaşamadan kadük kaldığı, daha sonra iki yasama döneminde daha aynı Tasarının TBMM'ye sevkedildiği ve yine kanunlaşamadığı dikkate alınarak, Komisyon üyelerimizce verilen önergeler doğrultusunda, günümüz koşullarına uygun, Avrupa Birliği direktifleriyle uyumlu ve bilimsel gerçekler göz önünde bulundurularak, yeni bir Taslak metin hazırlanması amacıyla, bir alt komisyon kurulması kararlaştırılmıştır.

İstanbul Milletvekili Yahya Baş'ın başkanlığında, İstanbul Milletvekili Zeynep Armağan Uslu, İzmir Milletvekili Canan Arıtman, Hatay Milletvekili Fuat Geçen, Kocaeli Milletvekili Muzaffer Baştopçu ve Zonguldak Milletvekili Nadir Saraç'tan oluşan Alt Komisyonun, yaptığı çalışmalar sonucunda oluşturduğu Alt Komisyon Raporu, Çevre Komisyonumuzun 6.5.2004 tarihli 11 inci toplantısında görüşülmeye başlanmıştır.

Çevre ve Orman Bakanı Sayın Osman Pepe ile Çevre ve Orman Bakanlığı, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Maliye Bakanlığından yetkililerin katılımı ile yapılan toplantıda, önce Alt Komisyon Raporunun okunması oylanmıştır. Alt Komisyon Raporunun okunması kabul edilmiş ve Raporun okunmasını takiben, Alt Komisyon Raporu ve Metninin tümü üzerindeki görüşmelere geçilmiştir. Hükümet adına söz alan Çevre ve Orman Bakanı Sayın Osman Pepe, Tasarıyla getirilen düzenlemelerle ilgili olarak Komisyona açıklamalarda bulunmuş ve daha önce üç kez kadük olan bu Tasarıyı yasalaştırmanın onurunun 22'nci Yasama Dönemi Çevre Komisyonu üyeleriyle, 22 nci Dönem TBMM'nin olacağını ifade etmiştir.

Komisyon Başkanı Malatya Milletvekili A. Münir Erkal da, yaptığı konuşmada, dünyanın birçok ülkesinde, toplumsal, ahlakî ve vicdani açıdan tüm hayvanların yaşamlarını ve onların acı, ıstırap ve eziyet çekmelerine karşı korunmalarını ve onlara kötü muamele edilmesinin önlenmesini güvence altına alan kanunlar çıkartılıp uygulanmaya başlandığını, geleneklerinde hayvan sevgisi olan ülkemizde şimdiye kadar böyle bir kanunun çıkarılmamış olmasının büyük bir eksiklik olduğunu, ayrıca, gerek Avrupa Birliği mevzuatına uyum, gerekse taraf olduğumuz uluslararası sözleşmeler bağlamında da böyle bir kanunun çıkarılmasının ülke olarak bizim yükümlülüğümüz olduğunu söylemiştir. Hayvanları Koruma Kanununun bir başka açıdan daha önemi olduğunu ifade eden Komisyon Başkanı, bu Tasarının kanunlaştığı zaman, ülkemizde bir alanı tüm yönleriyle ilk kez yeni olarak düzenleyecek olan bir "kod kanun" olacağını vurgulamıştır.

Alt Komisyon Raporu ve Metninin tümü üzerindeki görüşmelerin tamamlanmasından sonra, Alt Komisyon Metninin maddelerine geçilmesi oylanarak kabul edilmiştir. Komisyonumuzda madde madde yapılan görüşmeler sonucunda:

- Alt Komisyon Metninin 1 inci, 2 nci ve 3 üncü maddeleri Komisyonumuz tarafından aynen kabul edilmiştir.

- Alt Komisyon Metninin 4 üncü maddesine, verilen önerge doğrultusunda (k) bendi eklenmiş ve kontrolsüz üremenin önlenmesi amacıyla, toplu yaşanan yerlerde beslenen ve barındırılan sahipli kedi ve köpeklerin, sahiplerince kısırlaştırılmasının teşviki esası getirilmiştir. Bununla birlikte, anılan hayvanlarını yavrulatmak isteyenler, yavruları belediyece kayıt altına aldırarak bakmakla ve/veya dağıtımını yapmakla yükümlü kılınmıştır.

- Alt Komisyon Metninin 5 inci maddesinde yapılan değişiklikle, ev ve süs hayvanı sahiplenmek isteyenler için zorunlu eğitim kaldırılmış, madde bu tür hayvanları sahiplenmek isteyenlerin hayvan bakımı ile ilgili yaygın eğitim programlarına katılmaları şeklinde düzenlenmiştir. Ancak hayvan satmak isteyenlerin yerel yönetimler tarafından düzenlenecek eğitim programına katılarak sertifika almaları yükümlülüğü korunmuştur.

- Alt Komisyon Metninin 6 ncı maddesi küçük bir ibare değişikliği ile; 7 nci maddesi ise aynen kabul edilmiştir.

- 8 inci maddedeki "türünü" ifadesi, daha doğru ve anlaşılır bir ifadeye kavuşturularak "neslini" olarak değiştirilmiştir.

- Hayvan deneylerini düzenleyen 9 uncu maddenin son fıkrasında belirtilen yönetmelik kapsamına, kullanıcı işletmelerin uyacağı esasların yanı sıra, deney hayvanı besleyen ve tedarik eden işletmelerin uyacağı esasların da alınması yönünde, Avrupa Birliği Direktifine de paralel bir düzenlemeye gidilmiştir.

- Alt Komisyon Metninin 10 uncu, 11 inci, 12 nci ve 13 üncü maddeleri aynen kabul edilmiştir.

- Alt Komisyon Metninin, hayvanlarla ilgili yasakları düzenleyen 14 üncü maddesine bir bent eklenerek, ülkemizin de taraf olduğu "Ev ve Süs Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi"ne paralel olarak, 16 yaşından küçüklere ev ve süs hayvanı satılması da yasaklar kapsamına alınmıştır. Yine bu maddede yapılan değişiklikle, hayvan bakmak isteyenler için eğitim alma zorunluluğu kaldırılmış, bu zorunluluk, 5 inci maddede yapılan değişikliğe paralel olarak, sadece ev ve süs hayvanı satan kişiler için hükme bağlanmıştır.

- Alt Komisyon Metninin "İl Hayvanları Koruma Kurulu"nun yapısını düzenleyen 15 inci maddesinde yapılan değişiklikle, İl Jandarma Komutanlığı temsilcisi kurulun yapısından çıkarılmış, ayrıca, gönüllü kuruluşlardan Valilik takdiri ile seçilecek temsilci sayısı üçten ikiye indirilmiştir. Aynı maddenin (a) bendinde yapılan değişiklikle de, belediye başkanlarının bu Kurula bizzat kendilerinin katılması hükme bağlanmış, vekilleri yoluyla Kurulda temsil edilmelerinin önü kapatılmıştır.

- Alt Komisyon Metninin 16 ncı maddesi aynen kabul edilmiştir.

- Yerel yönetimlere, hayvanların kayıt altına alınması ile ilgili işlemleri yapma yükümlülüğü getiren "Denetim" başlıklı 17 nci maddenin son fıkrasında bir değişiklik yapılarak, sahipsiz hayvanların yanı sıra, ev ve süs hayvanlarının da kayıt altına alınması işlemlerinin yerel yönetimlerce yapılacağı hükme bağlanmıştır.

- Alt Komisyon Metninin 18 inci maddesi aynen kabul edilmiştir.

- "Malî Destek" başlıklı 19 uncu maddede yapılan bir değişiklikle, ev ve süs hayvanlarının korunması amacıyla bakımevleri ve hastaneler kurmak, buralarda bakım, rehabilitasyon, aşılama ve kısırlaştırma gibi faaliyetleri yürütmek için gerektiğinde mali destek sağlanması yönündeki düzenleme, "gerektiğinde" ibaresinin metinden çıkarılması yoluyla, daha kesin bir ifadeye kavuşturulmuştur.

- Alt Komisyon Metninin 20 nci, 21 inci, 22 nci, 23 üncü, 24 üncü, 25 inci, 26 ncı maddeleri Komisyonumuz tarafından aynen kabul edilmiştir.

-"İdarî Para Cezalarının Ödenme Süresi ve Tahsili" başlıklı 27 nci maddenin ikinci fıkrasında yapılan değişiklikle, ceza vermeye yetkili merciler tarafından kesilen ve ilgililer tarafından mahallin en büyük mal müdürlüğüne yatırılacak olan paranın % 80'inin takip eden ay içinde ilgili belediyeye aktarılacağı, bu paranın tahsisi mahiyette olduğu ve amacı dışında kullanılamayacağı yönünde bir düzenlemeye gidilmiştir.

- "Cezalar" başlıklı 28 inci maddede yapılan değişiklikle, 4 üncü maddeye eklenen (k) bendi hükümlerine aykırı hareket edenlere ceza getiren yeni bir bent eklenmiştir. (d) bendinde değişiklik yapılarak, 8 inci maddede daha önce yapılan düzenlemeye paralel olarak, "türünü" ibaresi "neslini" olarak düzeltilmiş, bir hayvan neslini yok edecek müdahalede bulunanlara verilen para cezası hayvan başına beşmilyar liradan, yedibuçukmilyar liraya çıkarılmıştır.

- Alt Komisyon Metninin 29 uncu, 30 uncu ve 31 inci maddeleri Komisyonumuz tarafından aynen kabul edilmiştir.

- Geçici Madde 1, 14 üncü maddeye atıfta bulunduğundan, 14 üncü maddeye, yapılan değişiklikle eklenen bir bent nedeniyle değişen bent numaralarına paralel olarak, maddede yer alan (k) bendinde ibaresi, (l) bendinde olarak değiştirilmiştir.

- Alt Komisyon Metninin Geçici 2 nci maddesi ile 32 nci ve 33 üncü maddeleri Komisyonumuz tarafından aynen kabul edilmiştir.

Raporumuz, Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile arz olunur.

Başkan	Başkanvekili	Sözcü
A. Münir Erkal	Yahya Baş	Zeynep Armağan Uslu
Malatya	İstanbul	İstanbul
Kâtip	Üye	Üye
Fuat Geçen	Yüksel Coşkunyürek	Metin Yılmaz
Hatay	Bolu	Bolu
Üye	Üye	Üye
Mehmet Alp	İbrahim Özdoğan	Nurettin Aktaş
Burdur	Erzurum	Gaziantep
Üye	Üye	Üye
Ali İbiş	Ali Rıza Bodur	Hanefi Mahçiçek
İstanbul	İzmir	Kahramanmaraş
Üye	Üye	Üye
Halil Tiryaki	Veli Kaya	Muzaffer Baştopçu
Kırıkkale	Kilis	Kocaeli
Üye	Üye	Üye
Salih Gün	Ali Cumhur Yaka	Cahit Can
Kocaeli	Muğla	Sinop
Üye	Üye
Cüneyt Karabıyık	Nadir Saraç
Van	Zonguldak

ÇEVRE KOMİSYONU ALT KOMİSYON RAPORU

Esas No. : 1/323

Karar No. : 2

ÇEVRE KOMİSYONU BAŞKANLIĞINA

Çevre Bakanlığınca hazırlanarak, 23.12.2002 tarihinde TBMM Başkanlığına havale edilen Hayvanları Koruma Kanunu Tasarısı, 26. 12. 2002 tarihinde Esas Komisyon olarak Komisyonumuza, Tali Komisyon olarak da Adalet ve İçişleri Komisyonuna havale edilmiştir. Komisyonumuz, 26 Şubat 2004 tarihli 10 uncu toplantısında, Tasarının günümüz koşullarına uygun, Avrupa Birliği direktifleriyle uyumlu ve bilimsel gerçekler göz önünde bulundurularak, yeni bir Taslak metin hazırlanması amacıyla, verilen önergeler doğrultusunda, bir Alt Komisyon kurulmasını kararlaştırmıştır.

İstanbul Milletvekili Yahya Baş, İstanbul Milletvekili Zeynep Armağan Uslu, İzmir Milletvekili Canan Arıtman, Hatay Milletvekili Fuat Geçen, Kocaeli Milletvekili Muzaffer Baştopçu ve Zonguldak Milletvekili Nadir Saraç'tan oluşan Alt Komisyonumuz, 26 Şubat 2004 tarihinde yaptığı birinci toplantıda, İstanbul Milletvekili Yahya Baş'ı Alt Komisyon Başkanı seçerek çalışmalarına başlamıştır.

Alt Komisyonumuz, Çevre ve Orman Bakanlığı ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığından yetkililer ile Türk Veteriner Hekimleri Birliği Merkez Konseyi, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi, İstanbul Veteriner Odası ve bir sivil toplum örgütünden uzmanların da yer aldığı 4 toplantı yapmıştır. Alt Komisyonumuz, kendisine yazılı olarak görüş bildiren sivil toplum örgütlerinin görüşlerini de değerlendirerek, bu Toplantılar sonucunda Tasarıda kapsamlı değişiklikler yapmıştır.

Buna göre;

- Tasarının amaç, kapsam ve tanımlar kısmı yeniden düzenlenerek, daha anlaşılır ve düzgün bir ifadeye kavuşturulmuştur. Tanımlara, daha sonraki maddelerde düzenleme yapılarak yer verilen "ev ve süs hayvanı", "kontrollü hayvan", "hayvan bakımevi", "deney", "deney hayvanı" ve "kesim hayvanı" tanımları eklenmiştir.

- Hayvanların korunmasına ilişkin temel ilkeler, uluslararası sözleşmelerde yer alan düzenlemelere paralel bir biçimde yeniden düzenlenmiştir.

- Tasarının "Hayvanların Sahiplenilmesi, Bakımı ve Korunması" başlıklı 5 inci maddesinde, ev ve süs hayvanlarını sahiplenmek isteyen kişilerle, bunları satan kişilerin, yerel yönetimler tarafından düzenlenecek eğitim programlarına katılarak sertifika almaları yükümlülüğü getirilmiştir. Ayrıca, yine bu maddede, ticari amaç olmaksızın, ev ve bahçede bakılan ev ve süs hayvanlarının, sahibinin borcundan dolayı haczedilemeyeceği hükmü getirilmiştir.

- Özellikle sahipsiz sokak hayvanları sorununun çözümüne yönelik olarak, bu hayvanların yerel yönetimlerce kurulan veya izin verilen hayvan bakımevlerine götürülme zorunluluğu getirilmiştir. Yeni getirilen düzenlemeye göre, sahipsiz hayvanlar, bu merkezlerde kısırlaştırılacak, aşılanacak ve gerekli rehabilite işlemleri de yapıldıktan ve kayıt altına alındıktan sonra, yine alındıkları ortama bırakılacaktır. Bu suretle, sokak hayvanlarının populasyonu zaman içinde azalacak, kısırlaştırılan hayvanların saldırgan karakteri de ortadan kalkacağından, insanlar için tehlike arz etmeyecektir. Ayrıca, şu anda çeşitli belediye ve sivil toplum kuruluşlarının işletmekte olduğu hayvan barınakları, bilimsel bir temelden uzak olması, hayvanlar için bir açlık ve ölüm kampı niteliği taşıması ve dünyada da uygulamasının kalmaması nedeniyle kaldırılmış ve yerine, hayvan bakımevleri ve hayvan hastaneleri kurulması öngörülmüştür.

- Tasarının "Hayvanlara Müdahaleler" başlıklı İkinci Bölümü yeniden düzenlenerek, hayvanlara tıbbi ve cerrahi müdahalelerin sadece veteriner hekimler tarafından yapılacağı kesin hükmü getirilmiş, hayvanların kontrolsüz üremelerinin önüne geçmek için, hayvanlara acı vermeden kısırlaştırma müdahaleleri yapılabilmesine de olanak tanınmıştır. Yine bu bölümde yer alan ve 9 uncu maddede düzenlenen "hayvan deneyleri" ile ilgili olarak, hayvan deneyi yapan kurum ve kuruluşlarda "etik kurulların" oluşturulması esası getirilmiş ve hayvan deneyi yapılması izninin bu kurullar tarafından verilmesi hükme bağlanmıştır.

- Hayvanların ticareti ile ilgili madde de yeniden düzenlenmiş ve çiftlik hayvanları, yabani hayvanlar ve ev ve süs hayvanları için ayrı ayrı düzenlemeler getirilmiştir. Hayvanların ticareti yapılırken uyulması gerekli temel esaslar belirlenirken, ayrıntıların yönetmelikle düzenleneceği hükme bağlanmıştır.

- Hayvan dövüşleri yasaklanmıştır. Şiddet içermeyen ve folklorik amaçlı geleneksel gösterilerin ise, İl Hayvanları Koruma Kurullarından izin alınmak suretiyle düzenlenebileceği hükmü getirilmiştir.

- Tasarının "Hayvanların Öldürülmesi ve Yasaklar" başlıklı Dördüncü Bölümüne, "Hayvanların Kesimi" ile ilgili yeni bir madde getirilmiş, hayvanların kesilmesi ile ilgili temel ilke ve kurallar belirlenmiş; hayvanların öldürülmesine ilişkin olarak ise, kanuni istisnalar ile tıbbi ve bilimsel gerekçeler dışında hayvanların öldürülmesi yasaklanmıştır. Öldürme işleminden sorumlu kişi ve kuruluşlara, hayvanın ölüsünü usulüne uygun olarak bertaraf etme yükümlülüğü getirilmiştir. Öldürme esas ve usullerinin ise yönetmelikle düzenleneceği hükme bağlanmıştır.

- Tasarının "Hayvanların Öldürülmesi ve Yasaklar" başlıklı Dördüncü Bölümünde yer alan "Yasaklar" başlıklı 14 üncü madde tamamen farklı bir biçimde düzenlemeye tâbi tutulmuştur. Tasarıda, yasak olan öldürme metotları sayılırken, Alt Komisyonumuz, bu maddede, hayvanlarla ilgili genel yasaklamaları ilke bazında düzenlemiştir.

- Tasarının "Hayvan Koruma Yönetimi" başlıklı Üçüncü Kısmındaki 15 inci maddede düzenlenen "İl Hayvanları Koruma Kurulu"'nun yapısında değişiklik yapılmıştır. Kurulun Valinin başkanlığında toplanması, çeşitli bakanlık ve kuruluşların il teşkilatlarındaki birimlerinden temsilciler yerine, doğrudan il müdürlerinin Kurulda temsil edilmeleri, ayrıca, belediyelerin veteriner işleri müdürleri, veteriner fakülteleri olan yerlerde fakülte temsilcisi, il jandarma alay komutanlığından bir yetkili ve hayvanları koruma ile ilgili olarak faaliyet gösteren gönüllü kuruluşlardan biri veteriner olmak üzere, valilik takdiri ile seçilecek en çok üç temsilcinin de Kurulda yer almaları uygun görülmüştür.

- "İl Hayvan Koruma Kurulu"nun görevleri yeniden düzenlenmiş, "hayvanların korunmasına ilişkin sorunların belirlenmesi, koruma sorunlarının çözüm tekliflerini içeren, yıllık, beş yıllık ve on yıllık plan ve projeler yapılması, yıllık hedef raporlar hazırlanarak Bakanlığın görüşüne sunulması ve hazırlanan uygulama programlarının uygulanmasının sağlanması" na da Kurulun görevleri arasında yer verilmiştir.

- Yerel yönetimlere, sahipsiz hayvanların kayıt altına alınması ile ilgili işlemleri yapma yükümlülüğü getirilmiştir.

- Özellikle kedi ve köpekler gibi, sahipsiz hayvanların kendi mekanlarında, bulundukları bölge ve mahallerde yaşamaları sorumluluğunu üstlenecek gönüllü "Yerel Hayvan Koruma Görevlileri" oluşturulmuştur. Bu görevlilerin, İl Hayvan Koruma Kurulu tarafından, hayvan koruma dernek ve vakıflarına üye ya da bu konuda faydalı hizmetler yapmış kişiler arasından bir yıl için seçilmesi, kendilerine bir belge verilmesi, olumsuz faaliyetlerinin tespit edilmesi halinde de bu belgelerin iptal edilmesi yönünde hükümler konulmuştur. Bu kişilerin görevleri de 18 inci madde kapsamında ayrıca düzenlenmiştir.

- Tasarının Üçüncü Kısmının Üçüncü Bölümünde yer alan malî hükümler, Maliye Bakanlığı ile yapılan görüşmeler sonucunda, yeniden düzenlenmiştir.

- Üçüncü Kısma, beş maddeden oluşan Dördüncü bir bölüm eklenmiştir. Bu Bölüme eklenen 20 nci maddeye göre, hayvanların korunması ve refahı amacıyla yaygın ve örgün eğitime yönelik programlar yapılması, radyo ve televizyon yayınlarında bu konuya yer verilmesi hükmü getirilmiştir.

- Yine aynı Bölümde, 21 inci madde olarak, hayvanlara çarparak zarar verenlere, çarptığı hayvanı veteriner hekime götürme yükümlülüğü getirilmiştir.

- 22 nci madde olarak, hayvanat bahçesi işletenlere, buraları hayvanların doğal yaşam ortamlarına uygun şekilde tanzim etmeleri yükümlülüğü getirilmiştir.

- Ev ve süs hayvanlarının ticaretinin yapılması, ithalatı ve ihracatı ile diğer şekillerde ülkeye sokulması ve ülkeden çıkarılması, 23 üncü madde hükmü olarak izne tâbi kılınmıştır.

- 24 üncü maddede, sahip olduğu hayvanın bakımını ihmal edenlere ya da onlara ağrı, acı veya zarar veren kişilerin hayvanlarına el konulması ve bu kişilerin hayvan bulundurmasına yasak getirilmesine yönelik bir düzenleme yapılmıştır.

- Tasarının "Cezai Hükümler" başlıklı Dördüncü Kısmı da Alt Komisyonumuz tarafından yeniden düzenlenmiştir. Buna göre, idarî para cezalarına itiraz süresi yedi günden onbeş güne, idarî para cezalarını ödeme süresi de yedi günden otuz güne çıkarılmıştır. Ayrıca, ceza miktarları yeniden belirlenmiş ve bu miktarların her takvim yılı başından itibaren geçerli olmak üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılacağı hükmü getirilmiştir.

- Tasarıya eklenen Geçici 1 inci madde ile, 14 üncü maddenin (k) bendinde sayılan ve tehlike arz eden hayvanlardan, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce yurda sokulmuş bulunanların sahiplerine, üç ay içinde il hayvan koruma kurullarına bildirimde bulunma ve bunları kayıt altına alma yükümlülüğü getirilmiştir.

Bu değişikliklerle Alt Komisyonumuz Tasarıyı 33 madde olarak yeniden düzenleyerek Alt Komisyon metni oluşturmuştur.

Raporumuz, Çevre Komisyonu Başkanlığına saygı ile arz olunur.

Başkan	Üye	Üye
Yahya Baş	Fuat Geçen	Zeynep Armağan Uslu
İstanbul	Hatay	İstanbul
Üye	Üye
Muzaffer Baştopçu	Nadir Saraç
Kocaeli	Zonguldak

ÇEVRE KOMİSYONU ALT KOMİSYONUNUN KABUL ETTİĞİ METİN

HAYVANLARI KORUMA KANUNU TASARISI

BİRİNCİ KISIM

Genel Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Tanımlar ve İlkeler

Amaç

MADDE 1. - Bu Kanunun amacı; hayvanların rahat yaşamlarını ve hayvanlara iyi ve uygun muamele edilmesini temin etmek, hayvanların acı, ıstırap ve eziyet çekmelerine karşı en iyi şekilde korunmalarını, her türlü mağduriyetlerinin önlenmesini sağlamaktır.

Kapsam

MADDE 2. - Bu Kanun, amaç maddesi doğrultusunda yapılacak düzenlemeleri, alınacak önlemleri, sağlanacak eşgüdümü, denetim, sınırlama ve yükümlülükler ile tabi olunacak cezaî hükümleri kapsar.

Tanımlar

MADDE 3. - Bu Kanunda geçen terimlerden;

a) Yaşama Ortamı : Bir hayvanın veya hayvan topluluğunun doğal olarak yaşadığı yeri,

b) Etoloji : Bir hayvan türünün doğuştan gelen, kendine özgü davranışlarını inceleyen bilim dalını,

c) Ekosistem : Canlıların kendi aralarında ve cansız çevreleriyle ilişkilerini bir düzen içinde yürüttükleri biyolojik, fiziksel ve kimyasal sistemi,

d) Tür : Birbirleriyle çiftleşebilen ve üreme yeteneğine sahip verimli döller verebilen populasyonları,

e) Evcil Hayvan : İnsan tarafından kültüre alınmış ve eğitilmiş hayvanları,

f) Sahipsiz Hayvan : Barınacak yeri olmayan veya sahibinin ya da koruyucusunun ev ve arazisinin sınırları dışında bulunan ve herhangi bir sahip veya koruyucunun kontrolü ya da doğrudan denetimi altında bulunmayan evcil hayvanları,

g) Güçten Düşmüş Hayvan : Bulaşıcı ve salgın hayvan hastalıkları haricinde, yaşlanma, sakatlanma, yaralanma ve hastalanma gibi çeşitli nedenlerle fiziki olarak iş yapabilme yeteneğini kaybetmiş binek ve yük hayvanlarını,

h) Yabani Hayvan : Doğada serbest yaşayan evcilleştirilmemiş ve kültüre alınmamış omurgalı ve omurgasız hayvanları,

ı) Ev ve Süs Hayvanı : İnsan tarafından özellikle evde, işyerlerinde ya da arazisinde özel zevk ve refakat amacıyla muhafaza edilen veya edilmesi tasarlanan bakımı ve sorumluluğu sahiplerince üstlenilen her türlü hayvanı,

j) Kontrollü Hayvan : Bir kişi, kuruluş, kurum ya da tüzel kişilik tarafından sahiplenilen, bakımı aşıları, periyodik sağlık kontrolleri yapılan işaretlenmiş kayıt altındaki ev ve süs hayvanlarını,

k) Hayvan Bakımevi : Hayvanların rehabilite edileceği bir tesisi,

l) Deney: Herhangi bir hayvanın acı, eziyet, üzüntü veya uzun süreli hasara neden olacak deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanılmasını,

m) Deney Hayvanı : Deneyde kullanılan ya da kullanılacak olan hayvanı,

n) Kesim Hayvanı : Gıda amaçlı kesimi yapılan hayvanları,

o) Bakanlık : Çevre ve Orman Bakanlığını,

ifade eder.

İlkeler

MADDE 4. - Hayvanların korunmasına ve rahat yaşamalarına ilişkin temel ilkeler şunlardır:

a) Bütün hayvanlar eşit doğar ve bu Kanun hükümleri çerçevesinde yaşama hakkına sahiptir.

b) Evcil hayvanlar, türüne özgü hayat şartları içinde yaşama özgürlüğüne sahiptir. Sahipsiz hayvanların da, sahipli hayvanlar gibi yaşamları desteklenmelidir.

c) Hayvanların korunması, gözetilmesi, bakımı ve kötü muamelelerden uzak tutulması için gerekli önlemler alınmalıdır.

d) Hiçbir maddi kazanç ve menfaat amacı gütmeksizin, sadece insanî ve vicdanî sorumluluklarla, sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanlara bakan veya bakmak isteyen ve bu Kanunda öngörülen koşulları taşıyan gerçek ve tüzel kişilerin teşviki ve bu kapsamda eşgüdüm sağlanması esastır.

e) Nesli yok olma tehlikesi altında bulunan tür ve bunların yaşama ortamlarının korunması esastır.

f) Yabani hayvanların yaşama ortamlarından koparılmaması, doğada serbestçe yaşayan bir hayvanın yakalanıp özgürlükten yoksun bırakılmaması esastır.

g) Hayvanların korunması ve rahat yaşamalarının sağlanmasında; insanlarla diğer hayvanların hijyen, sağlık ve güvenlikleri de dikkate alınmalıdır.

h) Hayvanların türüne özgü şartlarda bakılması, beslenmesi, barındırılma ve taşınması esastır.

ı) Hayvanları taşıyan ve taşıtanlar onları türüne ve özelliğine uygun ortam ve şartlarda taşımalı, taşıma sırasında beslemeli ve bakımını yapmalıdırlar.

j) Yerel yönetimlerin, gönüllü kuruluşlarla işbirliği içerisinde, sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların korunması için, hayvan bakımevleri ve hastaneler kurarak onların bakımlarını ve tedavilerini sağlamaları ve eğitim çalışmaları yapmaları esastır.

İKİNCİ KISIM

Koruma Tedbirleri

BİRİNCİ BÖLÜM

Hayvanların Sahiplenilmesi, Bakımı ve Korunması

Hayvanların sahiplenilmesi ve bakımı

MADDE 5. - Bir hayvanı bakımının gerektirdiği eğitimi alarak sahiplenen veya ona bakan kişi, hayvanı barındırmak, hayvanın türüne ve üreme yöntemine uygun olan etolojik ihtiyaçlarını temin etmek, sağlığına dikkat etmek, insan, hayvan ve çevre sağlığı açısından gerekli tüm önlemleri almakla yükümlüdür.

Hayvan sahipleri, sahip oldukları hayvanlardan kaynaklanan çevre kirliliğini ve insanlara verilebilecek zarar ve rahatsızlıkları önleyici tedbirleri almakla yükümlü olup; zamanında ve yeterli seviyede tedbir alınmamasından kaynaklanan zararları tazmin etmek zorundadırlar.

Ev ve süs hayvanı sahiplenmek isteyenler ile bunları satan kişiler bu hayvanların bakımı ve korunması ile ilgili olarak yerel yönetimler tarafından düzenlenen eğitim programlarına katılarak sertifika almakla yükümlüdürler.

Ev ve süs hayvanı ve kontrollü hayvanları bulundurma ve sahiplenme şartları, hayvan bakımı konularında verilecek eğitim ile ilgili usul ve esaslar ile sahiplenilerek bakılan hayvanların çevreye verecekleri zarar ve rahatsızlıkları önleyici tedbirler, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile eşgüdüm sağlanmak suretiyle, İçişleri Bakanlığı ve ilgili kuruluşların görüşü alınarak Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Ticari amaç güdülmeden bilhassa ev ve bahçesi içerisinde bakılan ev ve süs hayvanları sahiplerinin borcundan dolayı haczedilemezler.

Ev ve süs hayvanlarının üretimini ve ticaretini yapanlar, hayvanları sahiplenen ve onu üretmek için seçenler annenin ve yavrularının sağlığını tehlikeye atmamak için gerekli anatomik, fizyolojik ve davranış karakteristikleri ile ilgili önlemleri almakla yükümlüdür.

Ev ve süs hayvanları ile kontrollü hayvanlardan, doğal yaşama ortamlarına tekrar uyum sağlayamayacak durumda olanlar terk edilemez; beslenemeyeceği ve iklimine uyum sağlayamayacağı ortama bırakılamaz. Ancak, yeniden sahiplendirme yapılabilir ya da hayvan bakımevlerine teslim edilebilir.

Sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların korunması

MADDE 6. - Sahipsiz ya da güçten düşmüş hayvanların, 3285 sayılı Hayvan Sağlığı Zabıtası Kanununda öngörülen durumlar dışında öldürülmeleri yasaktır.

Güçten düşmüş hayvanlar ticari ve gösteri amaçlı veya herhangi bir şekilde binicilik ve taşımacılık amacıyla çalıştırılamaz.

Sahipsiz hayvanların korunması, bakılması ve gözetimi için yürürlükteki mevzuat hükümleri çerçevesinde, yerel yönetimler yetki ve sorumluluklarına ilişkin düzenlemeler ile çevreye olabilecek olumsuz etkilerini gidermeye yönelik tedbirler, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı ile eşgüdüm sağlanarak, diğer ilgili kuruluşların da görüşü alınmak suretiyle Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Sahipsiz veya güçten düşmüş hayvanların en hızlı şekilde yerel yönetimlerce kurulan veya izin verilen hayvan bakımevlerine götürülmesi zorunludur. Bu hayvanların öncelikle söz konusu merkezlerde oluşturulacak müşahade yerlerinde tutulması sağlanır. Müşahade yerlerinde kısırlaştırılan, aşılanan ve rehabilite edilen hayvanların kaydedildikten sonra öncelikle alındıkları ortama bırakılmaları esastır.

Sahipsiz veya güçten düşmüş hayvanların toplatılması ile hayvan toplama ve bakım merkezlerinin çalışma usul ve esasları ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Hayvan bakımevleri ve hastanelerin kurulması amacıyla hazineye ait araziler öncelikle tahsis edilir. Amacı dışında kullanıldığı tespit edilen arazilerin tahsisi iptal edilir.

Hiçbir kazanç ve menfaat sağlamamak kaydıyla sadece insani ve vicdani amaçlarla sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanlara bakan veya bakmak isteyen ve bu Kanunda öngörülen şartları taşıyan gerçek ve tüzel kişilere; belediyeler, orman idareleri, Milli Emlak Genel Müdürlüğü, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından mülkiyeti idarelerde kalmak koşuluyla arazi ve buna ait binalar ve demirbaşlar tahsis edilebilir. Tahsis edilen arazilerin üzerinde amaca uygun tesisler ilgili Bakanlığın/İdarenin izni ile yapılır.

İKİNCİ BÖLÜM

Hayvanlara Müdahaleler

Cerrahi müdahaleler

MADDE 7. - Hayvanlara tıbbî ve cerrahi müdahaleler sadece veteriner hekimler tarafından yapılır.

Kontrolsüz üremenin önlenmesi için, hayvanlara acı vermeden kısırlaştırma müdahaleleri yapılabilir.

Yasak müdahaleler

MADDE 8. - Bir hayvan türünü yok edecek her türlü müdahale yasaktır.

Hayvanların, yaşadıkları sürece, tıbbî amaçlar dışında organ veya dokularının tümü ya da bir bölümü çıkarılıp alınamaz veya tahrip edilemez.

Ev ve süs hayvanının dış görünüşünü değiştirmeye yönelik veya diğer tedavi edici olmayan kuyruk ve kulak kesilmesi, ses tellerinin alınması ve tırnak ve dişlerinin sökülmesine yönelik cerrahi müdahale yapılması yasaktır. Ancak bu yasaklamalara; bir veteriner hekimin, veteriner hekimliği uygulamaları ile ilgili tıbbî sebepler veya özel bir hayvanın yararı için gerektiğinde tedavi edici olmayan müdahaleyi gerekli görmesi veya üremenin önlenmesi durumlarında izin verilebilir.

Bir hayvana tıbbî amaçlar dışında, onun türüne ve etolojik özelliklerine aykırı hale getirecek şekilde ve dozda hormon ve ilaç vermek, çeşitli maddelerle doping yapmak, hayvanların türlerine has davranış ve fiziki özelliklerini yapay yöntemlerle değiştirmek yasaktır.

Hayvan deneyleri

MADDE 9. - Hayvanlar, bilimsel olmayan teşhis, tedavi ve deneylerde kullanılamazlar.

Tıbbî ve bilimsel deneylerin uygulanması ve deneylerin hayvanları koruyacak şekilde yapılması ve deneylerde kullanılacak hayvanların uygun biçimde bakılması ve barındırılması esastır.

Başkaca bir seçenek olmaması halinde, hayvanlar bilimsel çalışmalarda deney hayvanı olarak kullanılabilir.

Hayvan deneyi yapan kurum ve kuruluşlarda bu deneylerin yapılmasına kendi bünyelerinde kurulmuş ve kurulacak etik kurullar yoluyla izin verilir.

Etik kurulların kuruluşu, çalışma usul ve esasları, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığının ve ilgili kuruluşların görüşleri alınarak Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Deney hayvanlarının yetiştirilmesi, beslenmesi, barındırılması, bakılması, deney hayvanı besleyen, tedarik eden ve kullanıcı işletmelerin tescil edilmesi, çalışan personelin nitelikleri, tutulacak kayıtlar, hangi tür hayvanların yetiştirilmesi ve kullanıcı işletmelerin uyacağı esaslar Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Hayvanların Ticareti ve Eğitilmesi

Hayvanların ticareti

MADDE 10. - Satılırken; hayvanların sağlıklarının iyi, barındırıldıkları yerin temiz ve sağlık şartlarına uygun olması zorunludur.

Çiftlik hayvanlarının bakımı, beslenmesi, nakliyesi ve kesimi esnasında hayvanların refahı ve güvenliğinin sağlanması hususundaki düzenlemeler Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Yabani hayvanların ticaretine ilişkin düzenlemeler Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Ev ve süs hayvanlarının üretimini ve ticaretini yapanlar, annenin ve yavrularının sağlığını tehlikeye atmamak için gerekli anatomik, fizyolojik ve davranış karakteristikleri ile ilgili önlemleri almakla yükümlüdür.

Hayvanların ticari amaçla film çekimi ve reklam için kullanılması ile ilgili hususlar izne tabidir. Bu izne ait usul ve esaslar ilgili kuruluşların görüşü alınarak Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Bir hayvan, acı, ıstırap ya da zarar görecek şekilde, film çekimi, gösteri, reklam ve benzeri işler için kullanılamaz.

Deney hayvanlarının ithalat ve ihracatı izne tabidir. Bu izin, Bakanlığın görüşü alınarak, Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca verilir.

Hasta, sakat ve yaşlı durumda bulunan veya iyileşemeyecek derecede ağrısı veya acısı olan bir hayvanı usulüne uygun kesmek ya da ağrısız öldürme amacından başka bir amaçla birine devretmek, satmak veya almak yasaktır.

Eğitim

MADDE 11. - Hayvanlar, doğal kapasitesini veya gücünü aşacak şekilde veya yaralanmasına, gereksiz acı çekmesine, kötü alışkanlıklara özendirilmesine neden olacak yöntemlerle eğitilemez.

Hayvanları başka bir canlı hayvanla dövüştürmek yasaktır. Folklorik amaca yönelik, şiddet içermeyen geleneksel gösteriler, Bakanlığın uygun görüşü alınarak il hayvanları koruma kurullarından izin alınmak suretiyle düzenlenebilir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Hayvanların Kesimi, Öldürülmesi ve Yasaklar

Hayvanların kesimi

MADDE 12. - Hayvanların kesilmesi; dini kuralların gerektirdiği özel koşullar dikkate alınarak, hayvanı korkutmadan, ürkütmeden, en az acı verecek şekilde, hijyenik kurallara uyularak ve usulüne uygun olarak bir anda yapılır. Hayvanların kesiminin ehliyetli kişilerce yapılması sağlanır.

Dini amaçla kurban kesmek isteyenlerin kurbanlarını dini hükümlere, sağlık şartlarına, çevre temizliğine uygun olarak, hayvana en az acı verecek şekilde bir anda kesimi, kesim yerleri, ehliyetli kesim yapacak kişiler ve ilgili diğer hususlar Bakanlık, kurum ve kuruluşların görüşü alınarak, Diyanet İşleri Başkanlığının bağlı olduğu Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Hayvanların öldürülmesi

MADDE 13. - Kanuni istisnalar ile tıbbi ve bilimsel gerekçeler dışında hayvanların öldürülmesi yasaktır.

Öldürme işleminden sorumlu kişi ve kuruluşlar, hayvanın kesin olarak öldüğünden emin olunduktan sonra, hayvanın ölüsünü usulüne uygun olarak bertaraf etmek veya ettirmekle yükümlüdürler. Öldürme esas ve usulleri Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Yasaklar

MADDE 14. - Hayvanlarla ilgili yasaklar şunlardır:

a) Hayvanlara kasıtlı olarak kötü davranmak, acımasız ve zalimce işlem yapmak, dövmek, aç ve susuz bırakmak, aşırı soğuğa ve sıcağa maruz bırakmak, bakımlarını ihmal etmek, fiziksel ve psikolojik acı çektirmek.

b) Hayvanları gücünü aştığı açıkça görülen fiillere zorlamak.

c) Hayvan bakımı eğitimi almamış kişilerce ev ve süs hayvanlarına bakılması ve satılması,

d) Hayvanların kesin olarak öldüğü anlaşılmadan, vücutlarına müdahalelerde bulunmak.

e) Kesim hayvanları ve 4915 sayılı Kanun çerçevesinde avlanmasına ve özel üretim çiftliklerinde kesim hayvanı olarak üretimine izin verilen av hayvanları ile ticarete konu yabani hayvanlar dışındaki hayvanları, et ihtiyacı amacıyla kesip ya da öldürüp piyasaya sürmek.

f) Kesim için yetiştirilmiş hayvanlar dışındaki hayvanları ödül, ikramiye ya da prim olarak dağıtmak.

g) Tıbbi gerekçeler hariç hayvanlara ya da onların ana karnındaki yavrularına veya havyar üretimi hariç yumurtalarına zarar verebilecek suni müdahaleler yapmak, yabancı maddeler vermek.

h) Hayvanları hasta, gebelik süresinin 2/3 ünü tamamlamış gebe ve yeni ana iken çalıştırmak, uygun olmayan koşullarda barındırmak.

ı) Hayvanlarla cinsel ilişkide bulunmak, işkence yapmak.

j) Sağlık nedenleri ile gerekli olmadıkça bir hayvana zor kullanarak yem yedirmek, acı, ıstırap ya da zarar veren yiyecekler ile alkollü içki, sigara, uyuşturucu ve bunun gibi bağımlılık yapan yiyecek veya içecekler vermek.

k) Pitbull Terrier, Japanase Tosa gibi tehlike arz eden hayvanları üretmek; sahiplendirilmesini, ülkemize girişini, satışını ve reklamını yapmak; takas etmek, sergilemek ve hediye etmek.

ÜÇÜNCÜ KISIM

Hayvan Koruma Yönetimi

BİRİNCİ BÖLÜM

Mahalli Hayvan Koruma Kurulları Teşkilat, Görev ve Sorumluluklar

İl hayvanları koruma kurulu

MADDE 15. - Her ilde il hayvanları koruma kurulu, Valinin başkanlığında, sadece hayvanların korunması ve mevcut sorunlar ile çözümlerine yönelik olmak üzere toplanır.

Bu toplantılara;

a) Büyükşehir Belediyesi olan illerde Büyükşehir Belediye Başkanları, Büyükşehire bağlı ilçe belediye Başkanları, Büyükşehir olmayan illerde belediye başkanları veya vekilleri,

b) İl çevre ve orman müdürü,

c) İl tarım müdürü,

d) İl sağlık müdürü,

e) İl milli eğitim müdürü,

f) İl müftüsü,

g) Belediyelerin veteriner işleri müdürü,

h) Veteriner fakülteleri olan yerlerde fakülte temsilcisi,

ı) Münhasıran hayvanları koruma ile ilgili faaliyet gösteren gönüllü kuruluşlardan, Valilik takdiri ile seçilecek biri veteriner hekim olmak üzere en çok üç temsilci,

j) İl Jandarma Komutanlığından bir yetkili,

k) İl veya bölge veteriner hekimler odasından bir temsilci

katılır.

Kurul Başkanı gerekli gördüğü durumlarda konuyla ilgili olarak diğer kurum ve kuruluşlardan yetkili isteyebilir.

İl hayvan koruma kurulu sekretaryasını, il çevre ve orman müdürlüğü yürütür. Kurul, çalışmalarının sonucunu, önemli politika, strateji, uygulama, inceleme ve görüşleri Bakanlığa bildirir. İllerde temsilciliği bulunmayan kuruluş var ise, il hayvan koruma kurulları diğer üyelerden oluşur. Kurul, kurul başkanı tarafından toplantıya çağrılır.

İl hayvan koruma kurulunun çalışma esas ve usulleri Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

İl hayvanları koruma kurulunun görevleri

MADDE 16. - Hayvanları koruma kurulu münhasıran hayvanların korunması, sorunların tespiti ve çözümlerini karara bağlamak üzere; av ve yaban hayvanlarının ve yaşama alanlarının korunması ve avcılığın düzenlenmesi hususlarında alınmış olan Merkez Av Komisyonu Kararları göz önünde bulundurarak;

a) Hayvanların korunması ve kullanılmasında onların yasal temsilciliği niteliği ile bu Kanunda belirtilen görevleri yerine getirmek,

b) İl sınırları içinde hayvanların korunmasına ilişkin sorunları belirleyip, koruma sorunlarının çözüm tekliflerini içeren yıllık, beş yıllık ve on yıllık plan ve projeler yapmak, yıllık hedef raporları hazırlayıp Bakanlığın uygun görüşüne sunmak, Bakanlığın olumlu görüşünü alarak hayvanların korunması amacıyla her türlü önlemi almak,

c) Hazırlanan uygulama programlarının uygulanmasını sağlamak ve sonuçtan Bakanlığa bilgi vermek,

d) Hayvanların korunması ile ilgili olarak çeşitli kişi, kurum ve kuruluşların il düzeyindeki faaliyetlerini izlemek, yönlendirmek ve bu konuda gerekli eşgüdümü sağlamak,

e) İlde kurulacak olan hayvan bakımevleri ve hayvan hastanelerini desteklemek, geliştirmek ve gerekli önlemleri almak,

f) Yerel hayvan koruma gönüllülerinin müracaatlarını değerlendirmek,

g) Hayvan sevgisi, korunması ve yaşatılması ile ilgili eğitici faaliyetler düzenlemek,

j) Bu kanuna göre çıkarılacak mevzuatla verilecek görevleri yapmak,

ile görevli ve yükümlüdür.

İKİNCİ BÖLÜM

Denetim ve Hayvan Koruma Gönüllüleri

Denetim

MADDE 17. - Bu Kanun hükümlerine uyulup uyulmadığını denetleme yetkisi Bakanlığa aittir. Gerektiğinde bu yetki Bakanlıkça mahallin en büyük mülki amirine, yetki devri suretiyle devredilebilir.

Denetim elemanlarının nitelikleri ve denetime ilişkin usul ve esaslar ile kayıt ve izleme sistemi kurma, bildirim yükümlülüğü ile bunları verecekler hakkındaki usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Yerel yönetimler sahipsiz hayvanların kayıt altına alınması ile ilgili işlemleri yapmakla yükümlüdürler.

Yerel hayvan koruma görevlilerinin sorumlulukları

MADDE 18. - Özellikle kedi ve köpekler gibi sahipsiz hayvanların kendi mekanlarında, bulundukları bölge ve mahallerde yaşamaları sorumluluğunu üstlenen gönüllü kişilere yerel hayvan koruma görevlisi adı verilir. Bu görevliler, hayvan koruma dernek ve vakıflarına üye ya da bu konuda faydalı hizmetler yapmış kişiler arasından il hayvan koruma kurulu tarafından her yıl için seçilir. Yerel hayvan koruma görevlileri görev anında belgelerini taşımak zorundadır ve bu belgelerin her yıl yenilenmesi gerekir. Olumsuz faaliyetleri tespit edilen kişilerin belgeleri iptal edilir. Yerel hayvan görevlilerinin görev ve sorumluluklarına, bu kişilere verilecek belgelere, bu belgelerin iptaline ve verilecek eğitime ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Yerel hayvan koruma görevlileri; bölge ve mahallerindeki, öncelikle köpekler ve kediler olmak üzere, sahipsiz hayvanların bakımları, aşılarının yapılması, aşılı hayvanların markalanması ve kayıtlarının tutulmasının sağlanması, kısırlaştırılması, saldırgan olanların eğitilmesi ve sahiplendirilmelerinin yapılması için yerel yönetimler tarafından kurulan hayvan bakımevlerine gönderilmesi gibi, yapılan tüm faaliyetleri yerel yönetimler ile eşgüdümlü olarak yaparlar.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Hayvanların Korunmasının Desteklenmesi

Mali destek

MADDE 19. - Ev ve süs hayvanlarının korunması amacıyla bakımevleri ve hastaneler kurmak; buralarda bakım, rehabilitasyon, aşılama ve kısırlaştırma gibi faaliyetleri yürütmek için gerektiğinde başta yerel yönetimler olmak üzere diğer ilgili kurum ve kuruluşlara Bakanlıkça uygun görülen miktarlarda mali destek sağlanır. Bu amaçla Bakanlık bütçesine gerekli ödenek konulur. Bu ödeneğin kullanımına ilişkin esas ve usuller, Maliye Bakanlığının olumlu görüşü alınmak suretiyle Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Diğer Hükümler

Eğitici yayınlar

MADDE 20.- Hayvanların korunması ve refahı amacıyla; yaygın ve örgün eğitime yönelik programların yapılması, radyo ve televizyon programlarında bu konuya yer verilmesi esastır. Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu ile özel televizyon kanallarına ait televizyon programlarında ayda en az iki saat, özel radyo kanallarının programlarında ise ayda en az yarım saat eğitici yayınların yapılması zorunludur. Bu yayınların % 20'sinin izlenme ve dinlenme oranı en yüksek saatlerde yapılması esastır. Milli Eğitim Bakanlığı ile Radyo ve Televizyon Üst Kurulu görev alanına giren hususlarda bu maddenin takibi ile yükümlüdürler.

Trafik kazaları

MADDE 21. - Bir hayvana çarpan ve ona zarar veren sürücü, onu en yakın veteriner hekim ya da tedavi ünitesine götürmek veya götürülmesini sağlamak zorundadır.

Hayvanat bahçeleri

MADDE 22. - İşletme sahipleri ve belediyeler hayvanat bahçelerini, doğal yaşama ortamına en uygun şekilde tanzim etmekle ve ettirmekle yükümlüdürler. Hayvanat bahçelerinin kuruluşu ile çalışma usul ve esasları Tarım ve Köyişleri Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Yasak ve izinler

MADDE 23. - Bu Kanun kapsamında olan ev ve süs hayvanlarının ticaretinin yapılması, ithalatı ve ihracatı ile her ne şekilde olursa olsun, ülkeden çıkarılması ve sokulması ile ilgili her türlü izin ve işlemlerde Bakanlığın görüşü alınmak kaydıyla Tarım ve Köyişleri Bakanlığı yetkilidir. Tarım ve Köyişleri Bakanlığının ilgili birimlerince, yıl içinde yapılan ithalat ve ihracat ile ilgili bilgiler Bakanlığa bildirilir.

Koruma altına alma

MADDE 24. - Bu Kanunun hayvanları korumaya yönelik hükümlerine aykırı hareket eden ve bu suretle bulundurduğu hayvanların bakımını ciddi şekilde ihmal ettiği ya da onlara ağrı, acı veya zarar veren kişilerin denetimle yetkili merci tarafından hayvan bulundurması yasaklanır ve hayvanlarına el konulur. Söz konusu hayvan yeniden sahiplendirilir ya da koruma altına alınır.

DÖRDÜNCÜ KISIM

Cezai Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

İdari Para Cezası Verme Yetkisi, Cezalar, Ödeme Süresi, Tahsil ve İtiraz

İdari para cezası verme yetkisi

MADDE 25.- Bu Kanunda öngörülen idari para cezaları bu Kanunun 17 nci maddesinde belirtilen denetime yetkili merci tarafından verilir.

İdari cezalara itiraz

MADDE 26. - İdari para cezalarına karşı cezanın tebliği tarihinden itibaren on beş gün içinde idare mahkemesine dava açılabilir. Davanın açılmış olması idarece verilen cezanın yerine getirilmesini durdurmaz. Bu konuda idare mahkemelerinin verdiği kararlar kesindir.

İdari para cezalarının ödenme süresi ve tahsili

MADDE 27. - İdari para cezalarının ödenme süresi cezanın tebliği tarihinden itibaren otuz gündür.

Ceza vermeye yetkili merciler tarafından, Bakanlıkça bastırılan ve dağıtılan makbuz karşılığında verilen para cezaları ilgilileri tarafından mahallin en büyük mal memurluğuna yatırılır. Bu Kanuna göre verilecek idari para cezalarında kullanılacak makbuzların şekli, dağıtımı ve kontrolü ile ilgili esas ve usuller yönetmelikle belirlenir.

Öngörülen süre içinde ödenmeyen para cezaları, gecikme zammı ile birlikte 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.

Cezalar

MADDE 28. - Bu Kanun hükümlerine aykırı davrananlara aşağıdaki cezalar verilir:

a) 5' inci maddenin birinci, ikinci, üçüncü ve altıncı fıkralarında öngörülen hayvanların sahiplenilmesi ve bakımı ile ilgili yasaklara ve yükümlülüklere uymayan ve alınması gereken önlemleri almayanlara hayvan başına ellimilyon lira, yedinci fıkrasında öngörülen yükümlülük ve yasaklara uymayanlara hayvan başına yüzellimilyon lira idari para cezası.

b) 6 ncı maddenin birinci fıkrasına aykırı hareket edenlere hayvan başına beşyüzmilyon lira idari para cezası.

c) 7 nci maddede yazılan cerrahi amaçlı müdahaleler ile ilgili hükümlere aykırı davrananlara hayvan başına yüzellimilyon lira idari para cezası.

d) 8 inci maddenin birinci fıkrasında yazılı, bir hayvan türünü yok edecek müdahalede bulunanlara hayvan başına beşmilyar lira idari para cezası, ikinci, üçüncü ve beşinci fıkralarına uymayanlara hayvan başına birmilyar lira idarî para cezası.

e) 9 uncu maddede ve çıkarılacak yönetmeliklerinde belirtilen hususlara uymayanlara hayvan başına ikiyüzellimilyon lira; yetkisi olmadığı halde hayvan deneyi yapanlara hayvan başına birmilyar lira idari para cezası.

f) 10 uncu maddede belirtilen hayvan ticareti izni almayanlara ve bu konudaki yasaklara ve yönetmelik hükümlerine aykırı davrananlara ikimilyarbeşyüzmilyon lira idari para cezası.

g) 11 inci maddenin birinci fıkrasındaki eğitim ile ilgili yasaklara aykırı davrananlara birmilyarikiyüzellimilyon lira, ikinci fıkrasına aykırı davrananlara hayvan başına birmilyarikiyüzellimilyon lira idari para cezası.

h) 12 nci maddenin birinci fıkrasına aykırı hareket edenlere hayvan başına beşyüzmilyon lira; ikinci fıkrasına aykırı hareket edenlere hayvan başına birmilyarikiyüzellimilyon lira idari para cezası.

ı) 13 üncü maddede belirlenen öldürme metotları ile ilgili hükümlere aykırı davrananlara, öldürülen hayvan başına beşyüzmilyon lira idari para cezası, aykırı davranışların işletmelerce gösterilmesi halinde öldürülen hayvan başına birmilyarikiyüzellimilyon lira para cezası.

j) 14 üncü maddenin (a), (b), (c), (d), (f), (g), (h), (ı), ve (j) bentlerine aykırı davrananlara ikiyüzellimilyon lira idari para cezası; (e) ve (k) bentlerine aykırı davrananlara hayvan başına ikimilyarbeşyüzmilyon lira idari para cezası verilir, kesilmiş ve canlı hayvanlara el konulur.

k) 21 inci maddeye aykırı hareket edenlere hayvan başına ikiyüzellimilyon lira idari para cezası.

l) 22 nci maddeye uymayanlara, hayvanat bahçelerinde kötü şartlarda barındırdıkları hayvan başına altıyüzmilyon lira idari para cezası,

m) 23 üncü maddeye aykırı hareket edenlere hayvan başına ikimilyarbeşyüzmilyon lira idari para cezası,

Bu maddenin (a) bendinde atıfta bulunulan 5'inci maddenin birinci, ikinci ve beşinci fıkraları ile (m) bendi dışında kalan fiillerin, veteriner hekim, veteriner sağlık teknisyeni, hayvan koruma gönüllüsü, hayvan koruma derneği üyeleri, hayvan koruma vakfı üyeleri, hayvan toplama, gözetim altına alma, bakma, koruma ile görevlendirilmiş olan kişilerce işlenmesi halinde verilecek ceza iki kat artırılarak uygulanır.

Bu maddede yazılı idari para cezaları, her takvim yılı başından geçerli olmak üzere, o yıl için 4.1.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır.

BEŞİNCİ KISIM

Çeşitli, Son ve Geçici Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Çeşitli Hükümler

Birden fazla hükmün ihlali

MADDE 29.- Bu Kanunda suç olarak öngörülen fiiller başka kanunlara göre de suç ise, en ağır cezayı gerektiren kanun hükümleri uygulanır.

Fiili ile bu Kanunun birden fazla hükmünü ihlal edenlere daha ağır olan ceza verilir.

Fiillerin tekrarı

MADDE 30. - Bu Kanunda, ceza hükmü altına alınmış fiillerin tekrarı halinde para cezaları bir kat, daha fazla tekrarı halinde üç kat artırılarak verilir.

İKİNCİ BÖLÜM

Son, Geçici Hükümler

Saklı hükümler

MADDE 31. - 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu, 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu, 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanunu ile 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu hükümleri saklıdır.

GEÇİCİ MADDE 1.- Bu Kanunun 14'üncü maddesinin (k) bendinde belirtilen hayvanlardan, yurda bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce sokulmuş olanların sahipleri; üç ay içerisinde hayvan koruma kurullarına bildirimde bulunarak bunları kayıt altına aldırmak; altı ay içerisinde kısırlaştırarak kısırlaştırıldıklarına ilişkin belgeleri il hayvan koruma kurullarına teslim etmek zorundadırlar.

GEÇİCİ MADDE 2.- Bu Kanun gereği çıkarılması gerekli bulunan yönetmelikler, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde hazırlanır.

Yürürlük

MADDE 32. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 33. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN

HAYVANLARI KORUMA KANUNU TASARISI

BİRİNCİ KISIM

Genel Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Tanımlar

Amaç

MADDE 1. - Bu Kanunun amacı, başta evcil hayvanlar olmak üzere tüm hayvanların, insan ve doğa kaynaklı mağduriyetlerinin önlenmesini, gözetilmelerini, bakımları ile kötü muamelelerden uzak tutulmalarını, canlarının ve sağlıklarının korunmasını sağlamaktır.

Kapsam

MADDE 2. - Bu Kanun, yukarıda belirtilen amaçlar doğrultusunda yapılacak düzenlemeleri, alınacak önlemleri, sağlanacak eşgüdümü, yapılacak denetimleri, sınırlama ve yükümlülükleri ve tâbi olunacak cezaî sorumlulukları düzenler.

Tanımlar

MADDE 3. - Bu Kanunda geçen;

a) Yaşama Ortamı : Bir organizmanın veya popülasyonun doğal olarak yaşadığı yeri,

b) Etoloji : Hayvan türlerinin davranışlarını dinamik-biyolojik açıdan inceleyen bilim dalını,

c) Ekosistem : Belli bir alanda yaşayan ve birbirleriyle sürekli etkileşim içinde olan canlılar ve bunların cansız çevrelerinin oluşturduğu bütünü,

d) Tür : Birbirleriyle çiftleşebilen ve üreme yeteneğine sahip yavru yetiştirme potansiyelinde olan bireylerin ait olduğu taksonomik birimi,

e) Evcil Hayvan : İnsan tarafından kültüre alınmış hayvanları,

f) Sahipsiz Hayvan : Barınacak yeri olmayan veya sahibinin ya da koruyucusunun ev ve arazisinin sınırları dışında bulunan ve herhangi bir sahip veya koruyucunun kontrolu ya da doğrudan denetimi altında bulunmayan evcil hayvanları,

g) Güçten Düşmüş Hayvan : Yaşlanma, sakatlanma, gibi nedenlerle fiziki olarak iş yapabilme yeteneğini kaybetmiş binek veya yük hayvanlarını,

h) Yabani Hayvan : İnsan tarafından kültüre alınmamış hayvanları,

İfade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

İlkeler

İlkeler

MADDE 4. - Hayvanların korunmasına ilişkin temel ilkeler şunlardır :

a) İnsan, hayvan ve bitkilere zarar veren veya ölümlerine sebep olanlar ve insan gıdası olarak yararlanılan hayvanlar dışındaki bütün hayvanlar yaşam önünde var olma özgürlüğüne sahiptir.

b) Geleneksel olarak insanların çevresinde yaşayan türden olan evcil hayvanlar türüne özgün hayat şartları içinde yaşama özgürlüğüne sahiptir. Sahipsiz hayvanların da, sahipli hayvanlar gibi yaşamları desteklenir.

c) İnsanlar hayvanların korunmaları, gözetilmeleri, bakımları ve kötü muamelelerden uzak tutulmaları için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.

d) Korumada nesli yok olma tehlikesi altında bulunan tür ve ekosistemlere öncelik verilir.

İKİNCİ KISIM

Koruma Tedbirleri

BİRİNCİ BÖLÜM

Hayvanların Bakımı, Taşınması ve Korunması

Hayvanların sahiplenilmesi ve bakımı

MADDE 5. - Bir hayvanı sahiplenen veya ona bakan kişi, hayvana kalacak yer sağlamak, hayvanın türüne ve üreme yöntemine uygun olan etolojik ihtiyaçlarını temin etmek, hayvanın sağlığına dikkat etmek, hayvan ve çevre sağlığı açısından gerekli aşıları yaptırmakla yükümlüdür.

Hayvan sahipleri, sahip oldukları hayvanlardan kaynaklanan çevre kirliliğini ve insanlara verilebilecek zarar ve rahatsızlıkları önleyici tedbirleri almakla yükümlü olup; zamanında ve yeterli seviyede tedbir alınmamasından kaynaklanan zararları tazmin etmek zorundadır.

Bir hayvanı sahiplenen ve onu üretmek için seçen herkes annenin veya yavrularının sağlığını tehlikeye atmamak için gerekli anatomik, fizyolojik ve davranış karakteristikleri ile ilgili önlemleri almakla yükümlüdür.

Sağlık nedenleri ile gerekli olmadıkça bir hayvana zor kullanarak yem yedirmek; bir hayvana acı, ızdırap ya da zarar verecek yiyecekler vermek yasaktır.

Evcil hayvanlar ile doğal yaşama ortamlarına tekrar adapte olamayacak durumda olan hayvanlar dışarı atılamaz, terk edilemez, beslenemeyeceği ve iklimine uyamayacağı doğaya bırakılamaz.

Hayvanların taşınması

MADDE 6. - Hayvanları nakledenler, nakil sırasında onların türüne ve özelliğine uygun olacak yeri temin etmek, beslemek ve bakmak zorundadırlar.

Hayvanların taşınması esnasında hayvanın yaşamının güvence altına alınmasıyla ilgili gerekli düzenlemeler ilgili bakanlıkların görüşleri alınmak suretiyle, Çevre Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.

Sahipsiz ya da güçten düşmüş hayvanların korunması

MADDE 7. - Sahipsiz ya da güçten düşmüş hayvanların, 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanununda öngörülen durumlar dışında, öldürülmeleri yasaktır.

Güçten düşmüş hayvanlar piyasaya sürülemez; ticarî ve gösteri amaçlı veya herhangi bir şekilde binicilik ve taşımacılık amacıyla çalıştırılamaz.

Sahipsiz hayvanların etkilerinin çevre ve çevre sağlığına zarar verici boyutlara ulaşmaları halinde, alınacak tedbirlerle ilgili usul ve esaslar Sağlık Bakanlığı, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Orman Bakanlığı ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri alınmak suretiyle Çevre Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.

İKİNCİ BÖLÜM

Hayvanlara Müdahaleler

Tedavi amaçlı müdahaleler

MADDE 8. - Bir hayvanı uyuşturmaksızın ona acı verecek bir müdahale yapılması yasaktır.

Ancak;

a) İnsanlardaki benzer müdahalelerde uyuşturma yapılamıyor ise, veteriner hekimlerin görüşleri doğrultusunda,

b) Münferit durumlarda uyuşturma, veteriner hekimin kararına göre uygulanabilir görünmezse,

c) Hayvanın küçük olması dolayısıyla veteriner hekimin uyuşturmaya gerek görmediği durumlarda,

Uyuşturmak zorunlu değildir.

Yasak olan müdahaleler

MADDE 9. - Bir hayvan türünün belli bir bölgede ya da tüm ülkede soyunu yok edecek her türlü müdahale, tedavi dışında hayvanların organ veya dokularının tümünün ya da bir bölümünün çıkarılıp alınması veya tahrip edilmesi, bir hayvana aşırı derecede hormon, onun türüne ve etolojik özelliklerine aykırı hale getirecek şekilde ve dozda ilaç vermek ve hayvanların türlerine has özelliklerini yapay yöntemlerle değiştirmek ve bir hayvana spor yarışmalarında ve benzeri durumlarda doping yapmak yasaktır.

Müdahalelerle ilgili usul ve esaslar, ilgili bakanlıkların görüşleri alınmak suretiyle çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.

Hayvan deneyleri

MADDE 10. - Hayvanlar, sonucu ölüme varabileceği bilinen ya da sonucu ölüme varmasa bile onlara acı verecek ve yaralanmalarına neden olacak bilimsel olmayan tedavilerde ve deneylerde kullanılamazlar.

Hayvanlar üzerinde yetiştirilmesi halinde kalıtım özellikleri itibarı ile türüne uygun kullanımı için bedensel parçalarının veya organlarının eksik olacağı veya türü itibarı ile elverişsiz olacağı veya türüne göre farklı olacağı ve bu suretle ağrı, acı ve bedensel zararların ortaya çıkmasına sebep olacak deneylerin yapılması yasaktır.

Hayvanlara büyük acı, ızdırap, korku veren tıbbî, ticarî ve bilimsel deneylerin yerine alternatif yöntemlerin kullanılması esastır. Bu alternatif yöntemlerin kullanılmadığı durumlarda, il hayvan koruma kurullarından, deneyin amacını bildirmek şartı ile alınacak izin doğrultusunda, hayvanlar deney hayvanı olarak kullanılabilir.

İl hayvan koruma kurullarının vereceği izinler ile yapılacak deneylerle ilgili usul ve esaslar Sağlık Bakanlığı, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Orman Bakanlığı ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri alınmak suretiyle, Çevre Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Hayvanların Ticareti ve Eğitilmesi

Hayvanların ticareti

MADDE 11. - Aşağıdaki faaliyetlerde bulunmak isteyen kişiler, il hayvan koruma kurullarından, izin almak zorundadır :

a) Ticarî amaçla hayvan bulundurmak ya da üretmek; bu kapsamda ev hayvanlarını yetiştirmek, bulundurmak ya da üretmek,

b) Et üretimi için yetiştirilen hayvanlar dışında, omurgalı hayvanları alıp satmak,

c) Hayvan sergilemek, gösteri amacıyla bulundurmak,

d) Bilimsel amaç ve Kara Avcılığı Kanunu hükümleri dışında, doğada özgürce yaşayan türden bir hayvanı herhangi bir yöntemle tutmak, satmak ve bulundurmak,

İzin başvurusu ile ilgili usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.

Hasta, sakat ve yaşlı durumda bulunan veya iyileşemeyecek derecede ağrısı veya acısı olan bir hayvanı ağrısız bir öldürme amacından başka bir amaçla birine devretmek, satmak veya almak yasaktır.

Bir hayvan, ona şiddetli acı, ızdırap ya da zarar verecekse, film çekimi, gösteri, reklam veya benzeri işlerde kullanılamaz.

Eğitme

MADDE 12. - Hiçbir hayvan, doğal kapasitesini veya gücünü aşacak şekilde veya hayvanın yaralanmasına, gereksiz acı çekmesine veya bunalıma girmesine neden olacak yöntemlerle eğitilemez.

Bir hayvan gücünü aştığı açıkça görülen fiillere zorlanamaz.

Bir hayvanı, başka bir canlı hayvan üzerinde şiddet için alıştırıp eğitmek ya da şiddetini denemek yasaktır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Hayvanların Öldürülmesi ve Yasaklar

Hayvanların öldürülmesi

MADDE 13. - Diğer kanunlardaki zorunlu öldürme hallerinde uyuşturma başta olmak üzere en az acı veren yöntemlerin kullanılması esastır.

Hayvanın acı çekmeden öldürülmesi için; ya bilincin derhal kaybına ve ölüme neden olacak veya derin bir genel anestezi uygulaması ile başlayıp, kesin ve net bir ölüme neden olacak şekilde sonuçlandırılacak bir yöntem seçilir.

Öldürme işleminden sorumlu kişi, hayvanın kesin olarak öldüğünden emin olmadan hayvanın ölüsünü ortadan kaldıramaz.

Yasaklar

MADDE 14. - Yasak olan öldürme metodları şunlardır :

a) Ticarî su ürünleri dışında bütün hayvanların haşlanarak ve yakılarak öldürülmesi,

b) Suda boğmak veya boğmanın ve nefes kesmenin diğer yöntemleri,

c) Haşere mücadelesi hariç olmak üzere, her türlü zehirli madde ve ilaç kullanımı,

d) Elektrik vererek öldürme,

e) Anız yakımı,

f) Zorunlu haller dışında, hayvanların yavrulama döneminde öldürülmesi,

ÜÇÜNCÜ KISIM

Hayvan Koruma Yönetimi

BİRİNCİ BÖLÜM

İl Hayvan Koruma Kurulu

İl hayvan koruma kurulları

MADDE 15. - Her ilde valinin veya bir vali yardımcısının başkanlığında il hayvan koruma kurulu kurulur.

İl hayvan koruma kurulları, aşağıda belirtilen kuruluş temsilcilerinden oluşur :

a) Hayvan koruma dernek ve vakıflarınca seçilecek iki temsilci,

b) İl Çevre Müdürlüğünden bir temsilci,

c) İl Tarım Müdürlüğünden bir veteriner,

d) İl Sağlık Müdürlüğünden bir temsilci,

e) Orman Bölge Müdürlüğünden bir temsilci,

f) İl Müftülüğünden bir din görevlisi,

g) İllerde belediyelerden veya büyükşehir belediyesinden bir temsilci,

h) İl Millî Eğitim Müdürlüğünden bir temsilci,

i) İlde bulunan üniversitelerden seçilecek bir veteriner, biyolog ya da çevre bilimci veya üniversitelerin bulunmadığı illerde Millî Eğitim Müdürlüğünce seçilecek bir lise biyoloji öğretmeni,

j) Veteriner Hekimler Odasından bir temsilci.

İl hayvan koruma kurulu sekretaryasını Çevre İl Müdürlüğü yürütür. Çalışmaların sonucu, önemli politika strateji uygulama, inceleme ve görüşleri Çevre Bakanlığına bildirir. İllerde temsilciliği bulunmayan kuruluş var ise, il hayvan koruma kurulları diğer üyelerden oluşur. Ancak Çevre İl Müdürlüğü bulunmayan illerde valinin uygun gördüğü teşkilat sekretarya görevini yürütür. Bu kurullar, kurul başkanı tarafından toplantıya çağrılır.

İl hayvan koruma kurullarının görevleri

MADDE 16. -İl hayvan koruma kurulunun görevleri şunlardır :

a) Hayvan haklarının korunması ve kullanılmasında onların yasal temsilciliği niteliği ile bu Kanunda belirtilen görevleri yerine getirmek,

b) Hayvan koruma konusunda il sınırları içinde karşılaşılan sorunları Çevre Bakanlığının olumlu görüşünü alarak kesin karara bağlamak ve hayvanların korunması amacıyla her türlü önlemi almak; bu konu ile ilgili uygulama programlarını il düzeyinde hazırlamak, uygulanmasını sağlamak ve Çevre Bakanlığına bilgi vermek,

c) Hayvanların korunması ile ilgili olarak çeşitli bakanlık ve kuruluşların il düzeyindeki faaliyetlerini izlemek, yönlendirmek ve bu konuda gerekli koordinasyonu sağlamak,

d) İlde kurulacak olan hayvan koruma parkları, barınak ve klinikleri desteklemek, geliştirmek ve gerekli önlemleri almak,

e) Hayvanların korunması ve yaşatılması ile ilgili eğitici faaliyetler düzenlemek,

f) İl düzeyinde hayvanlarla ilgili koruma sorunlarını belirleyip çözüm teklifleri ile birlikte Çevre Bakanlığına bildirmek.

İKİNCİ BÖLÜM

Denetim ve Başvuru

Denetim ve denetim yetkisi

MADDE 17. - Her türlü hayvan bulunduran kişi, kurum ve kuruluş denetime tâbidir. Denetim yetkisi Çevre Bakanlığına aittir.

Bu Kanundaki hükümlere ilişkin denetim yetkisi belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde belediyeler, diğer alanlarda mahallîn en büyük mülkî idare amirliği tarafından da kullanılır.

Bu maddede belirtilen kurum ve kuruluşların yapacakları denetimlere ve bu konudaki işbirliği ve koordinasyona ilişkin usul ve esaslar bir yönetmelikle düzenlenir.

Başvuru

MADDE 18. - Hayvanlara kötü muamele yapanlardan ve bu Kanuna aykırı hareket edenlerden haberdar olanlar denetime yetkili makamlara başvurarak kötü muamelelerin durdurulmasını ve kötü muamele yapanın bu Kanun hükümleri uyarınca cezalandırılmalarını isteyebilirler.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Sahipsiz ya da Güçten Düşmüş Hayvanların Korunması

Çevre Kirliliğini Önleme Fonundan aktarılan pay gelirleri ve bankaya yatırılması

MADDE 19. - Sahipsiz ya da güçten düşmüş hayvanların korunması için;

a) Bağış ve yardımlar,

b) Bu Kanuna göre verilecek para cezaları,

Çevre kirliliğini Önleme Fonuna yatırılır.

Toplanan paraların ilgililerce en geç ertesi ayın onbeşine kadar Çevre Kirliliğini Önleme Fonunun banka hesabına yatırılması zorunludur.

Bu paralar yatırılmadığı taktirde, tahsilatı yapan ilgili kurum ve kuruluşların bu görevleri süresinde yerine getirmeyen sorumlularından, bankaya aktarılması gereken meblağın her ay için yüzde onu nisbetinde ceza tahsil edilir.

Yatırılması gereken miktarı kanunî süresinde Fonun bankadaki hesabına yatırmayanlar hakkında ve üçüncü fıkrada zikredilen şahsi sorumlular hakkında 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre takibat yapılması Fon idaresince defterdarlık veya mal müdürlüklerinden talep edilir.

Fondan aktarılan payın kullanılması

MADDE 20. - Sahipsiz ya da güçten düşmüş hayvanların korunması için Çevre Kirliliğini Önleme Fonundan aktarılan pay, aşağıdaki maksatlar için kullanılır :

a) Sahipsiz ya da güçten düşmüş hayvanların barındırılmaları, korunmaları, tedavileri, beslenmeleri, bakımları gibi faaliyetler için,

b) (a) bendindeki faaliyetlerde kullanılacak olan her türlü araç, gereç alımı ve bu araçların bakımı, onarımı için gerçek ve tüzel kişilere kredi olarak.

DÖRDÜNCÜ KISIM

Cezai Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

İdari Para Cezası Vermeye Yetkililer, Ödeme Süresi, Tahsil ve İtiraz

İdari para cezası vermeye yetkililer

MADDE 21. - Bu Kanunda öngörülen para cezaları belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde belediye başkanlarının yetkili kıldığı memurlar; diğer alanlarda mahallin en büyük mülkî idare amiri tarafından verilir.

Her iki halde de Çevre Bakanlığının ceza verme yetkisi saklıdır.

İdari cezalara itiraz

MADDE 22. - İdarî para cezalarına karşı cezanın tebliği tarihinden itibaren yedi gün içinde idare mahkemesine itiraz edilebilir.

İtiraz idarece verilen cezanın yerine getirilmesini durdurmaz.

İdari para cezalarının ödeme süresi ve tahsili

MADDE 23. - İdarî para cezalarının ödeme süresi cezanın tebliği tarihinden itibaren yedi gündür.

Bu süre içinde ödenmeyen cezalar üç katına çıkar.

Ceza vermeye yetkili merciler, banka veya posta çeki aracılığıyla idarî para cezalarını Çevre Kirliliğini Önleme Fonu banka hesabına ödetirler.

Öngörülen süre içinde ödenmeyen para cezaları 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.

Bu maddenin uygulanmasına dair diğer usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.

Cezalar

MADDE 24. - Bu Kanun hükümlerine aykırı davrananlara aşağıdaki cezalar verilir :

a) 5 inci maddede öngörülen hayvanların sahiplenilmesi ve bakımı ile ilgili yasaklara ve yükümlülüklere uymayan ve alınması gereken önlemleri almayanlar bir milyon lira,

b) 6 ncı maddede öngörülen hayvanların taşınması ile ilgili yasaklara ve yönetmelikte belirlenen şartlara uymayan veya alınması gereken önlemleri almayanlar iki milyon lira,

c) 7 nci maddede öngörülen sahipsiz ya da güçten düşmüş hayvanların korunması ile ilgili yasaklara ve yönetmelikte belirlenen hükümlere aykırı davrananlar üç milyon lira,

d) 8 inci maddede yazılan tedavi amaçlı müdahaleler ile ilgili hükümlere aykırı davrananlar dört milyon lira,

e) 9 uncu maddede yazılı yasaklara ve yasak olan müdahaleler ile ilgili yönetmelik hükümlerine aykırı davrananlar beş milyon lira,

f) 10 uncu maddede belirlenen hayvan deneyleri ile ilgili yasaklara ve yönetmelikte belirlenen hükümlere aykırı davrananlar altı milyon lira,

g) 11 inci maddede belirlenen hayvan ticareti ile ilgili yasaklara ve yönetmelik hükümlerine aykırı davrananlar üç milyon lira,

h) 12 nci maddede belirlenen eğitim ile ilgili yasaklara aykırı davrananlar beş milyon lira,

ı) 13 üncü maddede belirlenen öldürme ile ilgili yasaklara aykırı davranan kurum veya kişiler, öldürülen hayvan başına beş milyon lira,

idarî para cezası ile cezalandırılır.

14 üncü maddede belirlenen yasaklara aykırı davrananlara ise iki yıldan az olmamak üzere hapis cezası verilir.

Yukarıda sayılan fiillerin, mesleği hayvanlarla uğraşmayı gerektiren veya hayvan koruma derneği ya da vakıf üyeleri tarafından işlenmesi halinde veya bu Kanunda yasaklanan fiiller hayvanın ölümü ile neticelenmiş ise verilecek ceza bir kat artırılarak verilir.

İKİNCİ BÖLÜM

Çeşitli Hükümler

Birden fazla hükmün ihlâli

MADDE 25. - Bu Kanunda suç olarak öngörülen fiiller başka kanunlara göre de suç ise, en ağır cezayı gerektiren kanun hükümleri uygulanır.

Fiili ile bu Kanunun birden fazla hükmünü ihlâl edenlere daha ağır olan ceza verilir.

Fiillerin tekrarı

MADDE 26. - Bu Kanunda, ceza hükmü altına alınmış fiillerin tekrarı halinde para cezaları bir katı artırılarak verilir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Son Hükümler

Düzenleme yetkisi

MADDE 27. - Bu kanunun uygulaması ile ilgili yönetmelikleri çıkarmaya ve her türlü hukukî düzenlemeleri yapmaya Çevre Bakanlığı yetkilidir.

Bu yönetmelikler en geç bir yıl içinde Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulur.

Yürürlük

MADDE 28. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 29. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

Prof. Dr. T. Çiller
Başbakan
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
N. Cevheri	C. Çağlar	A. M. İslamoğlu
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
A. A. Doğan	A. E. Kıratlıoğlu	R. Şahin
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
A. Gökdemir	Ö. Barutçu	M. Batallı
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
A. B. Tuğ	I. Saygın	M. S. Ensarioğlu
Adalet Bakanı	Millî Savunma Bakanı	İçişleri Bakanı
B. S. Daçe	V. Tanır	N. Menteşe
Dışişleri Bakanı	Maliye Bakanı	Millî Eğitim Bakanı
A.C. Kırca	İ. Attila	T. Tayan
Bay. ve İskân Bakanı	Sağlık Bakanı	Ulaştırma Bakanı
T. Bilget	D. Baran	A. Ş. Erek
Tarım ve Köyişleri Bakanı	Çal. ve Sos. Güv. Bakanı	Sanayi ve Ticaret Bakanı
N. Kurt	A. Amiklioğlu	A. Ataç
Enerji ve Tabiî Kay. Bakanı	Kültür Bakanı	Turizm Bakanı
Ş. Altıner	K. Toptan	B. Güngör
Orman Bakanı	Çevre Bakanı
H. Ekinci	A. H. Üçpınarlar

ÇEVRE KOMİSYONUNUN KABUL ETTİĞİ METİN

HAYVANLARI KORUMA KANUNU TASARISI

BİRİNCİ KISIM

Genel Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Tanımlar ve İlkeler

Amaç

MADDE 1. - Bu Kanunun amacı; hayvanların rahat yaşamlarını ve hayvanlara iyi ve uygun muamele edilmesini temin etmek, hayvanların acı, ıstırap ve eziyet çekmelerine karşı en iyi şekilde korunmalarını, her türlü mağduriyetlerinin önlenmesini sağlamaktır.

Kapsam

MADDE 2. - Bu Kanun, amaç maddesi doğrultusunda yapılacak düzenlemeleri, alınacak önlemleri, sağlanacak eşgüdümü, denetim, sınırlama ve yükümlülükler ile tâbi olunacak cezaî hükümleri kapsar.

Tanımlar

MADDE 3. - Bu Kanunda geçen terimlerden;

a)Yaşama Ortamı: Bir hayvanın veya hayvan topluluğunun doğal olarak yaşadığı yeri,

b) Etoloji: Bir hayvan türünün doğuştan gelen, kendine özgü davranışlarını inceleyen bilim dalını,

c) Ekosistem: Canlıların kendi aralarında ve cansız çevreleriyle ilişkilerini bir düzen içinde yürüttükleri biyolojik, fiziksel ve kimyasal sistemi,

d) Tür: Birbirleriyle çiftleşebilen ve üreme yeteneğine sahip verimli döller verebilen populasyonları,

e) Evcil Hayvan: İnsan tarafından kültüre alınmış ve eğitilmiş hayvanları,

f) Sahipsiz Hayvan: Barınacak yeri olmayan veya sahibinin ya da koruyucusunun ev ve arazisinin sınırları dışında bulunan ve herhangi bir sahip veya koruyucunun kontrolü ya da doğrudan denetimi altında bulunmayan evcil hayvanları,

g) Güçten Düşmüş Hayvan: Bulaşıcı ve salgın hayvan hastalıkları haricinde, yaşlanma, sakatlanma, yaralanma ve hastalanma gibi çeşitli nedenlerle fizikî olarak iş yapabilme yeteneğini kaybetmiş binek ve yük hayvanlarını,

h)Yabani Hayvan: Doğada serbest yaşayan evcilleştirilmemiş ve kültüre alınmamış omurgalı ve omurgasız hayvanları,

ı) Ev ve Süs Hayvanı: İnsan tarafından özellikle evde, işyerlerinde ya da arazisinde özel zevk ve refakat amacıyla muhafaza edilen veya edilmesi tasarlanan bakımı ve sorumluluğu sahiplerince üstlenilen her türlü hayvanı,

j) Kontrollü Hayvan: Bir kişi, kuruluş, kurum ya da tüzel kişilik tarafından sahiplenilen, bakımı aşıları periyodik sağlık kontrolleri yapılan işaretlenmiş kayıt altındaki ev ve süs hayvanlarını,

k) Hayvan Bakımevi: Hayvanların rehabilite edileceği bir tesisi,

l) Deney: Herhangi bir hayvanın acı, eziyet, üzüntü veya uzun süreli hasara neden olacak deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanılmasını,

m) Deney Hayvanı: Deneyde kullanılan ya da kullanılacak olan hayvanı,

n) Kesim Hayvanı: Gıda amaçlı kesimi yapılan hayvanları,

o) Bakanlık: Çevre ve Orman Bakanlığını,

İfade eder.

İlkeler

MADDE 4. - Hayvanların korunmasına ve rahat yaşamalarına ilişkin temel ilkeler şunlardır:

a) Bütün hayvanlar eşit doğar ve bu Kanun hükümleri çerçevesinde yaşama hakkına sahiptir.

b) Evcil hayvanlar, türüne özgü hayat şartları içinde yaşama özgürlüğüne sahiptir. Sahipsiz hayvanların da, sahipli hayvanlar gibi yaşamları desteklenmelidir.

c) Hayvanların korunması, gözetilmesi, bakımı ve kötü muamelelerden uzak tutulması için gerekli önlemler alınmalıdır.

d) Hiçbir maddi kazanç ve menfaat amacı gütmeksizin, sadece insani ve vicdani sorumluluklarla, sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanlara bakan veya bakmak isteyen ve bu Kanunda öngörülen koşulları taşıyan gerçek ve tüzel kişilerin teşviki ve bu kapsamda eşgüdüm sağlanması esastır.

e) Nesli yok olma tehlikesi altında bulunan tür ve bunların yaşama ortamlarının korunması esastır.

f) Yabani hayvanların yaşama ortamlarından koparılmaması, doğada serbestçe yaşayan bir hayvanın yakalanıp özgürlükten yoksun bırakılmaması esastır.

g) Hayvanların korunması ve rahat yaşamalarının sağlanmasında; insanlarla diğer hayvanların hijyen, sağlık ve güvenlikleri de dikkate alınmalıdır.

h) Hayvanların türüne özgü şartlarda bakılması, beslenmesi, barındırılma ve taşınması esastır.

ı) Hayvanları taşıyan ve taşıtanlar onları türüne ve özelliğine uygun ortam ve şartlarda taşımalı, taşıma sırasında beslemeli ve bakımını yapmalıdırlar.

j) Yerel yönetimlerin, gönüllü kuruluşlarla işbirliği içerisinde, sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların korunması için, hayvan bakımevleri ve hastaneler kurarak onların bakımlarını ve tedavilerini sağlamaları ve eğitim çalışmaları yapmaları esastır.

k) Kontrolsüz üremeyi önlemek amacıyla, toplu yaşanan yerlerde beslenen ve barındırılan kedi ve köpeklerin sahiplerince kısırlaştırılmasının teşviki esastır. Bununla birlikte, söz konusu hayvanlarını yavrulamak isteyenler, doğacak yavruları belediyece kayıt altına aldırarak bakmakla ve/veya dağıtımını yapmakla yükümlüdür.

İKİNCİ KISIM

Koruma Tedbirleri

BİRİNCİ BÖLÜM

Hayvanların Sahiplenilmesi, Bakımı ve Korunması

Hayvanların sahiplenilmesi ve bakımı

MADDE 5. - Bir hayvanı bakımının gerektirdiği yaygın eğitim programına katılarak sahiplenen veya ona bakan kişi, hayvanı barındırmak, hayvanın türüne ve üreme yöntemine uygun olan etolojik ihtiyaçlarını temin etmek, sağlığına dikkat etmek, insan, hayvan ve çevre sağlığı açısından gerekli tüm önlemleri almakla yükümlüdür.

Hayvan sahipleri, sahip oldukları hayvanlardan kaynaklanan çevre kirliliğini ve insanlara verilebilecek zarar ve rahatsızlıkları önleyici tedbirleri almakla yükümlü olup; zamanında ve yeterli seviyede tedbir alınmamasından kaynaklanan zararları tazmin etmek zorundadırlar.

Ev ve süs hayvanı satan kişiler, bu hayvanların bakımı ve korunması ile ilgili olarak yerel yönetimler tarafından düzenlenen eğitim programlarına katılarak sertifika almakla yükümlüdürler.

Ev ve süs hayvanı ve kontrollü hayvanları bulundurma ve sahiplenme şartları, hayvan bakımı konularında verilecek eğitim ile ilgili usul ve esaslar ile sahiplenilerek bakılan hayvanların çevreye verecekleri zarar ve rahatsızlıkları önleyici tedbirler, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile eşgüdüm sağlanmak suretiyle, İçişleri Bakanlığı ve ilgili kuruluşların görüşü alınarak Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Ticarî amaç güdülmeden bilhassa ev ve bahçesi içerisinde bakılan ev ve süs hayvanları sahiplerinin borcundan dolayı haczedilemezler.

Ev ve süs hayvanlarının üretimini ve ticaretini yapanlar, hayvanları sahiplenen ve onu üretmek için seçenler annenin ve yavrularının sağlığını tehlikeye atmamak için gerekli anatomik, fizyolojik ve davranış karakteristikleri ile ilgili önlemleri almakla yükümlüdür.

Ev ve süs hayvanları ile kontrollü hayvanlardan, doğal yaşama ortamlarına tekrar uyum sağlayamayacak durumda olanlar terk edilemez; beslenemeyeceği ve iklimine uyum sağlayamayacağı ortama bırakılamaz. Ancak, yeniden sahiplendirme yapılabilir ya da hayvan bakımevlerine teslim edilebilir.

Sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların korunması

MADDE 6. - Sahipsiz ya da güçten düşmüş hayvanların, 3285 sayılı Hayvan Sağlığı Zabıtası Kanununda öngörülen durumlar dışında öldürülmeleri yasaktır.

Güçten düşmüş hayvanlar ticarî ve gösteri amaçlı veya herhangi bir şekilde binicilik ve taşımacılık amacıyla çalıştırılamaz.

Sahipsiz hayvanların korunması, bakılması ve gözetimi için yürürlükteki mevzuat hükümleri çerçevesinde, yerel yönetimler yetki ve sorumluluklarına ilişkin düzenlemeler ile çevreye olabilecek olumsuz etkilerini gidermeye yönelik tedbirler, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı ile eşgüdüm sağlanarak, diğer ilgili kuruluşların da görüşü alınmak suretiyle Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Sahipsiz veya güçten düşmüş hayvanların en hızlı şekilde yerel yönetimlerce kurulan veya izin verilen hayvan bakımevlerine götürülmesi zorunludur. Bu hayvanların öncelikle söz konusu merkezlerde oluşturulacak müşahade yerlerinde tutulması sağlanır. Müşahade yerlerinde kısırlaştırılan, aşılanan ve rehabilite edilen hayvanların kaydedildikten sonra öncelikle alındıkları ortama bırakılmaları esastır.

Sahipsiz veya güçten düşmüş hayvanların toplatılması ve hayvan bakımevlerinin çalışma usul ve esasları, ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Hayvan bakımevleri ve hastanelerin kurulması amacıyla hazineye ait araziler öncelikle tahsis edilir. Amacı dışında kullanıldığı tespit edilen arazilerin tahsisi iptal edilir.

Hiçbir kazanç ve menfaat sağlamamak kaydıyla sadece insani ve vicdani amaçlarla sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanlara bakan veya bakmak isteyen ve bu Kanunda öngörülen şartları taşıyan gerçek ve tüzel kişilere; belediyeler, orman idareleri, Maliye Bakanlığı, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından, mülkiyeti idarelerde kalmak koşuluyla arazi ve buna ait binalar ve demirbaşlar tahsis edilebilir. Tahsis edilen arazilerin üzerinde amaca uygun tesisler ilgili Bakanlığın/İdarenin izni ile yapılır.

İKİNCİ BÖLÜM

Hayvanlara Müdahaleler

Cerrahi müdahaleler

MADDE 7. - Hayvanlara tıbbî ve cerrahi müdahaleler sadece veteriner hekimler tarafından yapılır.

Kontrolsüz üremenin önlenmesi için, hayvanlara acı vermeden kısırlaştırma müdahaleleri yapılabilir.

Yasak müdahaleler

MADDE 8. - Bir hayvan neslini yok edecek her türlü müdahale yasaktır.

Hayvanların, yaşadıkları sürece, tıbbî amaçlar dışında organ veya dokularının tümü ya da bir bölümü çıkarılıp alınamaz veya tahrip edilemez.

Ev ve süs hayvanının dış görünüşünü değiştirmeye yönelik veya diğer tedavi edici olmayan kuyruk ve kulak kesilmesi, ses tellerinin alınması ve tırnak ve dişlerinin sökülmesine yönelik cerrahi müdahale yapılması yasaktır. Ancak bu yasaklamalara; bir veteriner hekimin, veteriner hekimliği uygulamaları ile ilgili tıbbî sebepler veya özel bir hayvanın yararı için gerektiğinde tedavi edici olmayan müdahaleyi gerekli görmesi veya üremenin önlenmesi durumlarında izin verilebilir.

Bir hayvana tıbbî amaçlar dışında, onun türüne ve etolojik özelliklerine aykırı hale getirecek şekilde ve dozda hormon ve ilaç vermek, çeşitli maddelerle doping yapmak, hayvanların türlerine has davranış ve fizikî özelliklerini yapay yöntemlerle değiştirmek yasaktır.

Hayvan deneyleri

MADDE 9. - Hayvanlar, bilimsel olmayan teşhis, tedavi ve deneylerde kullanılamazlar.

Tıbbî ve bilimsel deneylerin uygulanması ve deneylerin hayvanları koruyacak şekilde yapılması ve deneylerde kullanılacak hayvanların uygun biçimde bakılması ve barındırılması esastır.

Başkaca bir seçenek olmaması halinde, hayvanlar bilimsel çalışmalarda deney hayvanı olarak kullanılabilir.

Hayvan deneyi yapan kurum ve kuruluşlarda bu deneylerin yapılmasına kendi bünyelerinde kurulmuş ve kurulacak etik kurullar yoluyla izin verilir.

Etik kurulların kuruluşu, çalışma usul ve esasları, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığının ve ilgili kuruluşların görüşleri alınarak Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Deney hayvanlarının yetiştirilmesi, beslenmesi, barındırılması, bakılması, deney hayvanı besleyen, tedarik eden ve kullanıcı işletmelerin tescil edilmesi, çalışan personelin nitelikleri, tutulacak kayıtlar, ne tür hayvanların yetiştirileceği ve deney hayvanı besleyen, tedarik eden ve kullanıcı işletmelerin uyacağı esaslar Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Hayvanların Ticareti ve Eğitilmesi

Hayvanların ticareti

MADDE 10. - Satılırken; hayvanların sağlıklarının iyi, barındırıldıkları yerin temiz ve sağlık şartlarına uygun olması zorunludur.

Çiftlik hayvanlarının bakımı, beslenmesi, nakliyesi ve kesimi esnasında hayvanların refahı ve güvenliğinin sağlanması hususundaki düzenlemeler Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Yabani hayvanların ticaretine ilişkin düzenlemeler Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Ev ve süs hayvanlarının üretimini ve ticaretini yapanlar, annenin ve yavrularının sağlığını tehlikeye atmamak için gerekli anatomik, fizyolojik ve davranış karakteristikleri ile ilgili önlemleri almakla yükümlüdür.

Hayvanların ticarî amaçla film çekimi ve reklam için kullanılması ile ilgili hususlar izne tâbidir. Bu izne ait usul ve esaslar ilgili kuruluşların görüşü alınarak Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Bir hayvan, acı, ıstırap ya da zarar görecek şekilde, film çekimi, gösteri, reklam ve benzeri işler için kullanılamaz.

Deney hayvanlarının ithalat ve ihracatı izne tâbidir. Bu izin, Bakanlığın görüşü alınarak, Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca verilir.

Hasta, sakat ve yaşlı durumda bulunan veya iyileşemeyecek derecede ağrısı veya acısı olan bir hayvanı usulüne uygun kesmek ya da ağrısız öldürme amacından başka bir amaçla birine devretmek, satmak veya almak yasaktır.

Eğitim

MADDE 11. - Hayvanlar, doğal kapasitesini veya gücünü aşacak şekilde veya yaralanmasına, gereksiz acı çekmesine, kötü alışkanlıklara özendirilmesine neden olacak yöntemlerle eğitilemez.

Hayvanları başka bir canlı hayvanla dövüştürmek yasaktır. Folklorik amaca yönelik, şiddet içermeyen geleneksel gösteriler, Bakanlığın uygun görüşü alınarak il hayvanları koruma kurullarından izin alınmak suretiyle düzenlenebilir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Hayvanların Kesimi, Öldürülmesi ve Yasaklar

Hayvanların kesimi

MADDE 12. - Hayvanların kesilmesi; dini kuralların gerektirdiği özel koşullar dikkate alınarak, hayvanı korkutmadan, ürkütmeden, en az acı verecek şekilde, hijyenik kurallara uyularak ve usulüne uygun olarak bir anda yapılır. Hayvanların kesiminin ehliyetli kişilerce yapılması sağlanır.

Dini amaçla kurban kesmek isteyenlerin kurbanlarını dini hükümlere, sağlık şartlarına, çevre temizliğine uygun olarak, hayvana en az acı verecek şekilde bir anda kesimi, kesim yerleri, ehliyetli kesim yapacak kişiler ve ilgili diğer hususlar Bakanlık, kurum ve kuruluşların görüşü alınarak, Diyanet İşleri Başkanlığının bağlı olduğu Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Hayvanların öldürülmesi

MADDE 13. - Kanuni istisnalar ile tıbbî ve bilimsel gerekçeler dışında hayvanların öldürülmesi yasaktır.

Öldürme işleminden sorumlu kişi ve kuruluşlar, hayvanın kesin olarak öldüğünden emin olunduktan sonra, hayvanın ölüsünü usulüne uygun olarak bertaraf etmek veya ettirmekle yükümlüdürler. Öldürme esas ve usulleri Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Yasaklar

MADDE 14. - Hayvanlarla ilgili yasaklar şunlardır:

a) Hayvanlara kasıtlı olarak kötü davranmak, acımasız ve zalimce işlem yapmak, dövmek, aç ve susuz bırakmak, aşırı soğuğa ve sıcağa maruz bırakmak, bakımlarını ihmal etmek, fiziksel ve psikolojik acı çektirmek.

b) Hayvanları gücünü aştığı açıkça görülen fiillere zorlamak.

c) Hayvan bakımı eğitimi almamış kişilerce ev ve süs hayvanı satmak,

d) Ev ve süs hayvanlarını 16 yaşından küçüklere satmak,

e) Hayvanların kesin olarak öldüğü anlaşılmadan, vücutlarına müdahalelerde bulunmak.

f) Kesim hayvanları ve 4915 sayılı Kanun çerçevesinde avlanmasına ve özel üretim çiftliklerinde kesim hayvanı olarak üretimine izin verilen av hayvanları ile ticarete konu yabani hayvanlar dışındaki hayvanları, et ihtiyacı amacıyla kesip ya da öldürüp piyasaya sürmek.

g) Kesim için yetiştirilmiş hayvanlar dışındaki hayvanları ödül, ikramiye ya da prim olarak dağıtmak.

h) Tıbbî gerekçeler hariç hayvanlara ya da onların ana karnındaki yavrularına veya havyar üretimi hariç yumurtalarına zarar verebilecek suni müdahaleler yapmak, yabancı maddeler vermek.

ı) Hayvanları hasta, gebelik süresinin 2/3’ünü tamamlamış gebe ve yeni ana iken çalıştırmak, uygun olmayan koşullarda barındırmak.

j) Hayvanlarla cinsel ilişkide bulunmak, işkence yapmak.

k) Sağlık nedenleri ile gerekli olmadıkça bir hayvana zor kullanarak yem yedirmek, acı, ıstırap ya da zarar veren yiyecekler ile alkollü içki, sigara, uyuşturucu ve bunun gibi bağımlılık yapan yiyecek veya içecekler vermek.

l) Pitbull Terrier, Japanese Tosa gibi tehlike arz eden hayvanları üretmek; sahiplendirilmesini, ülkemize girişini, satışını ve reklamını yapmak; takas etmek, sergilemek ve hediye etmek.

ÜÇÜNCÜ KISIM

Hayvan Koruma Yönetimi

BİRİNCİ BÖLÜM

Mahallî Hayvan Koruma Kurulları Teşkilât, Görev ve Sorumluluklar

İl hayvanları koruma kurulu

MADDE 15. - Her ilde il hayvanları koruma kurulu, Valinin başkanlığında, sadece hayvanların korunması ve mevcut sorunlar ile çözümlerine yönelik olmak üzere toplanır.

Bu toplantılara;

a) Büyükşehir Belediyesi olan illerde Büyükşehir Belediye Başkanları, Büyükşehire bağlı ilçe belediye Başkanları, Büyükşehir olmayan illerde belediye başkanları,

b) İl çevre ve orman müdürü,

c) İl tarım müdürü,

d) İl sağlık müdürü,

e) İl millî eğitim müdürü,

f) İl müftüsü,

g) Belediyelerin veteriner işleri müdürü,

h) Veteriner fakülteleri olan yerlerde fakülte temsilcisi,

ı) Münhasıran hayvanları koruma ile ilgili faaliyet gösteren gönüllü kuruluşlardan, Valilik takdiri ile seçilecek en çok iki temsilci,

j) İl veya bölge veteriner hekimler odasından bir temsilci

katılır.

Kurul Başkanı gerekli gördüğü durumlarda konuyla ilgili olarak diğer kurum ve kuruluşlardan yetkili isteyebilir.

İl hayvan koruma kurulu sekreteryasını, il çevre ve orman müdürlüğü yürütür. Kurul, çalışmalarının sonucunu, önemli politika, strateji, uygulama, inceleme ve görüşleri Bakanlığa bildirir. İllerde temsilciliği bulunmayan kuruluş var ise, il hayvan koruma kurulları diğer üyelerden oluşur. Kurul, kurul başkanı tarafından toplantıya çağrılır.

İl hayvan koruma kurulunun çalışma esas ve usulleri Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

İl hayvanları koruma kurulunun görevleri

MADDE 16. - Hayvanları koruma kurulu münhasıran hayvanların korunması, sorunların tespiti ve çözümlerini karara bağlamak üzere; av ve yaban hayvanlarının ve yaşama alanlarının korunması ve avcılığın düzenlenmesi hususlarında alınmış olan Merkez Av Komisyonu Kararları göz önünde bulundurarak;

a) Hayvanların korunması ve kullanılmasında onların yasal temsilciliği niteliği ile bu Kanunda belirtilen görevleri yerine getirmek,

b) İl sınırları içinde hayvanların korunmasına ilişkin sorunları belirleyip, koruma sorunlarının çözüm tekliflerini içeren yıllık, beş yıllık ve on yıllık plan ve projeler yapmak, yıllık hedef raporları hazırlayıp Bakanlığın uygun görüşüne sunmak, Bakanlığın olumlu görüşünü alarak hayvanların korunması amacıyla her türlü önlemi almak,

c) Hazırlanan uygulama programlarının uygulanmasını sağlamak ve sonuçtan Bakanlığa bilgi vermek,

d) Hayvanların korunması ile ilgili olarak çeşitli kişi, kurum ve kuruluşların il düzeyindeki faaliyetlerini izlemek, yönlendirmek ve bu konuda gerekli eşgüdümü sağlamak,

e) İlde kurulacak olan hayvan bakımevleri ve hayvan hastanelerini desteklemek, geliştirmek ve gerekli önlemleri almak,

f) Yerel hayvan koruma gönüllülerinin müracaatlarını değerlendirmek,

g) Hayvan sevgisi, korunması ve yaşatılması ile ilgili eğitici faaliyetler düzenlemek,

j) Bu kanuna göre çıkarılacak mevzuatla verilecek görevleri yapmak,

ile görevli ve yükümlüdür.

İKİNCİ BÖLÜM

Denetim ve Hayvan Koruma Gönüllüleri

Denetim

MADDE 17. - Bu Kanun hükümlerine uyulup uyulmadığını denetleme yetkisi Bakanlığa aittir. Gerektiğinde bu yetki Bakanlıkça mahallin en büyük mülkî amirine, yetki devri suretiyle devredilebilir.

Denetim elemanlarının nitelikleri ve denetime ilişkin usul ve esaslar ile kayıt ve izleme sistemi kurma, bildirim yükümlülüğü ile bunları verecekler hakkındaki usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Yerel yönetimler, ev ve süs hayvanları ile sahipsiz hayvanların kayıt altına alınması ile ilgili işlemleri yapmakla yükümlüdürler.

Yerel hayvan koruma görevlilerinin sorumlulukları

MADDE 18. - Özellikle kedi ve köpekler gibi sahipsiz hayvanların kendi mekanlarında, bulundukları bölge ve mahallerde yaşamaları sorumluluğunu üstlenen gönüllü kişilere yerel hayvan koruma görevlisi adı verilir. Bu görevliler, hayvan koruma dernek ve vakıflarına üye ya da bu konuda faydalı hizmetler yapmış kişiler arasından il hayvan koruma kurulu tarafından her yıl için seçilir. Yerel hayvan koruma görevlileri görev anında belgelerini taşımak zorundadır ve bu belgelerin her yıl yenilenmesi gerekir. Olumsuz faaliyetleri tespit edilen kişilerin belgeleri iptal edilir. Yerel hayvan görevlilerinin görev ve sorumluluklarına, bu kişilere verilecek belgelere, bu belgelerin iptaline ve verilecek eğitime ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Yerel hayvan koruma görevlileri; bölge ve mahallerindeki, öncelikle köpekler ve kediler olmak üzere, sahipsiz hayvanların bakımları, aşılarının yapılması, aşılı hayvanların markalanması ve kayıtlarının tutulmasının sağlanması, kısırlaştırılması, saldırgan olanların eğitilmesi ve sahiplendirilmelerinin yapılması için yerel yönetimler tarafından kurulan hayvan bakımevlerine gönderilmesi gibi, yapılan tüm faaliyetleri yerel yönetimler ile eşgüdümlü olarak yaparlar.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Hayvanların Korunmasının Desteklenmesi

Mali destek

MADDE 19. - Ev ve süs hayvanlarının korunması amacıyla bakımevleri ve hastaneler kurmak; buralarda bakım, rehabilitasyon, aşılama ve kısırlaştırma gibi faaliyetleri yürütmek için, başta yerel yönetimler olmak üzere diğer ilgili kurum ve kuruluşlara Bakanlıkça uygun görülen miktarlarda mali destek sağlanır. Bu amaçla Bakanlık bütçesine gerekli ödenek konulur. Bu ödeneğin kullanımına ilişkin esas ve usuller, Maliye Bakanlığının olumlu görüşü alınmak suretiyle Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Diğer Hükümler

Eğitici yayınlar

MADDE 20. - Hayvanların korunması ve refahı amacıyla; yaygın ve örgün eğitime yönelik programların yapılması, radyo ve televizyon programlarında bu konuya yer verilmesi esastır. Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu ile özel televizyon kanallarına ait televizyon programlarında ayda en az iki saat, özel radyo kanallarının programlarında ise ayda en az yarım saat eğitici yayınların yapılması zorunludur. Bu yayınların % 20'sinin izlenme ve dinlenme oranı en yüksek saatlerde yapılması esastır. Millî Eğitim Bakanlığı ile Radyo ve Televizyon Üst Kurulu görev alanına giren hususlarda bu maddenin takibi ile yükümlüdürler.

Trafik kazaları

MADDE 21. - Bir hayvana çarpan ve ona zarar veren sürücü, onu en yakın veteriner hekim ya da tedavi ünitesine götürmek veya götürülmesini sağlamak zorundadır.

Hayvanat bahçeleri

MADDE 22. - İşletme sahipleri ve belediyeler hayvanat bahçelerini, doğal yaşama ortamına en uygun şekilde tanzim etmekle ve ettirmekle yükümlüdürler. Hayvanat bahçelerinin kuruluşu ile çalışma usul ve esasları Tarım ve Köyişleri Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Yasak ve izinler

MADDE 23. - Bu Kanun kapsamında olan ev ve süs hayvanlarının ticaretinin yapılması, ithalatı ve ihracatı ile her ne şekilde olursa olsun, ülkeden çıkarılması ve sokulması ile ilgili her türlü izin ve işlemlerde Bakanlığın görüşü alınmak kaydıyla Tarım ve Köyişleri Bakanlığı yetkilidir. Tarım ve Köyişleri Bakanlığının ilgili birimlerince, yıl içinde yapılan ithalat ve ihracat ile ilgili bilgiler Bakanlığa bildirilir.

Koruma altına alma

MADDE 24. - Bu Kanunun hayvanları korumaya yönelik hükümlerine aykırı hareket eden ve bu suretle bulundurduğu hayvanların bakımını ciddi şekilde ihmal ettiği yada onlara ağrı, acı veya zarar veren kişilerin denetimle yetkili merci tarafından hayvan bulundurması yasaklanır ve hayvanlarına el konulur. Söz konusu hayvan yeniden sahiplendirilir ya da koruma altına alınır.

DÖRDÜNCÜ KISIM

Cezai Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

İdari Para Cezası Verme Yetkisi, Cezalar, Ödeme Süresi, Tahsil ve İtiraz

İdari para cezası verme yetkisi

MADDE 25. - Bu Kanunda öngörülen idari para cezaları bu Kanunun 17 nci maddesinde belirtilen denetime yetkili merci tarafından verilir.

İdari cezalara itiraz

MADDE 26. - İdari para cezalarına karşı cezanın tebliği tarihinden itibaren on beş gün içinde idare mahkemesine dava açılabilir. Davanın açılmış olması idarece verilen cezanın yerine getirilmesini durdurmaz. Bu konuda idare mahkemelerinin verdiği kararlar kesindir.

İdari para cezalarının ödenme süresi ve tahsili

MADDE 27. - İdari para cezalarının ödenme süresi cezanın tebliği tarihinden itibaren otuz gündür.

Ceza vermeye yetkili merciler tarafından, Bakanlıkça bastırılan ve dağıtılan makbuz karşılığında verilen para cezaları ilgilileri tarafından mahallin en büyük mal memurluğuna yatırılır. Yatırılan paranın % 80'i ilgili belediyeye takip eden ay içinde aktarılır. Bu para tahsisi mahiyette olup, amacı dışında kullanılamaz. Bu Kanuna göre verilecek idarî para cezalarında kullanılacak makbuzların şekli, dağıtımı ve kontrolü ile ilgili esas ve usuller yönetmelikle belirlenir.

Öngörülen süre içinde ödenmeyen para cezaları, gecikme zammı ile birlikte 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.

Cezalar

MADDE 28. - Bu Kanun hükümlerine aykırı davrananlara aşağıdaki cezalar verilir:

a) 4 üncü maddenin (k) bendinin ikinci cümlesi hükmüne aykırı davrananlara, hayvan başına ikiyüzellimilyon lira idarî para cezası.

b) 5 inci maddenin birinci, ikinci, üçüncü ve altıncı fıkralarında öngörülen hayvanların sahiplenilmesi ve bakımı ile ilgili yasaklara ve yükümlülüklere uymayan ve alınması gereken önlemleri almayanlara hayvan başına ellimilyon lira, yedinci fıkrasında öngörülen yükümlülük ve yasaklara uymayanlara hayvan başına yüzellimilyon lira idarî para cezası.

c) 6 ncı maddenin birinci fıkrasına aykırı hareket edenlere hayvan başına beşyüzmilyon lira idarî para cezası.

d) 7 nci maddede yazılan cerrahi amaçlı müdahaleler ile ilgili hükümlere aykırı davrananlara hayvan başına yüzellimilyon lira idarî para cezası.

e) 8 inci maddenin birinci fıkrasında yazılı, bir hayvan neslini yok edecek müdahalede bulunanlara hayvan başına yedibuçukmilyar lira idarî para cezası; ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkralarına uymayanlara hayvan başına birmilyar lira idarî para cezası.

f) 9 uncu maddede ve çıkarılacak yönetmeliklerinde belirtilen hususlara uymayanlara hayvan başına ikiyüzellimilyon lira; yetkisi olmadığı halde hayvan deneyi yapanlara hayvan başına birmilyar lira idarî para cezası.

g) 10 uncu maddede belirtilen hayvan ticareti izni almayanlara ve bu konudaki yasaklara ve yönetmelik hükümlerine aykırı davrananlara ikimilyarbeşyüzmilyon lira idarî para cezası.

h) 11 inci maddenin birinci fıkrasındaki eğitim ile ilgili yasaklara aykırı davrananlara birmilyarikiyüzellimilyon lira, ikinci fıkrasına aykırı davrananlara hayvan başına birmilyarikiyüzellimilyon lira idarî para cezası.

ı) 12 nci maddenin birinci fıkrasına aykırı hareket edenlere hayvan başına beşyüzmilyon lira; ikinci fıkrasına aykırı hareket edenlere hayvan başına birmilyarikiyüzellimilyon lira idarî para cezası.

j) 13 üncü madde hükümlerine aykırı davrananlara, öldürülen hayvan başına beşyüzmilyon lira idarî para cezası, aykırı davranışların işletmelerce gösterilmesi halinde öldürülen hayvan başına birmilyarikiyüzellimilyon lira para cezası.

k) 14 üncü maddenin (a), (b), (c), (d), (g), (h), (ı), ve (k) bentlerine aykırı davrananlara ikiyüzellimilyon lira idarî para cezası; (f) ve (l) bentlerine aykırı davrananlara hayvan başına ikimilyarbeşyüzmilyon lira idarî para cezası verilir, kesilmiş ve canlı hayvanlara el konulur.

l) 21 inci maddeye aykırı hareket edenlere hayvan başına ikiyüzellimilyon lira idarî para cezası.

m) 22 nci maddeye uymayanlara, hayvanat bahçelerinde kötü şartlarda barındırdıkları hayvan başına altıyüzmilyon lira idarî para cezası,

n) 23 üncü maddeye aykırı hareket edenlere hayvan başına ikimilyarbeşyüzmilyon lira idarî para cezası,

Bu maddenin (b) bendinde atıfta bulunulan 5 inci maddenin birinci, ikinci ve beşinci fıkraları ile (n) bendi dışında kalan fiillerin, veteriner hekim, veteriner sağlık teknisyeni, hayvan koruma gönüllüsü, hayvan koruma derneği üyeleri, hayvan koruma vakfı üyeleri, hayvan toplama, gözetim altına alma, bakma, koruma ile görevlendirilmiş olan kişilerce işlenmesi halinde verilecek ceza iki kat artırılarak uygulanır.

Bu maddede yazılı idarî para cezaları, her takvim yılı başından geçerli olmak üzere, o yıl için 4.1.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır.

BEŞİNCİ KISIM

Çeşitli, Son ve Geçici Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Çeşitli Hükümler

Birden fazla hükmün ihlâli

MADDE 29. - Bu Kanunda suç olarak öngörülen fiiller başka kanunlara göre de suç ise, en ağır cezayı gerektiren kanun hükümleri uygulanır.

Fiili ile bu Kanunun birden fazla hükmünü ihlal edenlere daha ağır olan ceza verilir.

Fiillerin tekrarı

MADDE 30. - Bu Kanunda, ceza hükmü altına alınmış fiillerin tekrarı halinde para cezaları bir kat, daha fazla tekrarı halinde üç kat artırılarak verilir.

İKİNCİ BÖLÜM

Son, Geçici Hükümler

Saklı hükümler

MADDE 31. - 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu, 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu, 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanunu ile 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu hükümleri saklıdır.

GEÇİCİ MADDE 1. - Bu Kanunun 14 üncü maddesinin (l) bendinde belirtilen hayvanlardan, yurda bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce sokulmuş olanların sahipleri; üç ay içerisinde hayvan koruma kurullarına bildirimde bulunarak bunları kayıt altına aldırmak; altı ay içerisinde kısırlaştırarak kısırlaştırıldıklarına ilişkin belgeleri il hayvan koruma kurullarına teslim etmek zorundadırlar.

GEÇİCİ MADDE 2. - Bu Kanun gereği çıkarılması gerekli bulunan yönetmelikler, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde hazırlanır.

Yürürlük

MADDE 32. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 33. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.