Dönem : 21 Yasama Yılı : 4

T.B.M.M. (S. Sayısı : 824)

Zorunlu Deprem Sigortası Kanunu Tasarısı ile Zorunlu Deprem Sigortasına Dair 587 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/782, 1/609)

Not : Kanun Hükmünde Kararname Başkanlıkça, Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm, Adalet ve Plan ve Bütçe Komisyonlarına; Tasarı, Adalet ve Plan ve Bütçe Komisyonlarına havale edilmiştir.

T.C.
Başbakanlık	29.11.2000
Kanunlar ve Kararlar
Genel Müdürlüğü
Sayı : B.02.0.KKG.0.10/101-160/5856

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca 25.10.2000 tarihinde kararlaştırılan “Zorunlu Deprem Sigortası Kanunu Tasarısı” ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Bülent Ecevit

Başbakan

GENEL GEREKÇE

17 Ağustos 1999 tarihinde Marmara Bölgesinde ve 12 Kasım 1999 tarihinde Düzce ve çevresinde meydana gelen ve söz konusu bölgelerde büyük ölçüde can ve mal kaybına neden olan depremler, ülkemizde deprem afetinin nelere yol açabileceğini tekrar göz önüne sermiştir.

Depremler, başta afetin meydana geldiği bölgeler olmak üzere tüm ülkeyi etkilemekte ve dolayısıyla ülkede yaşayan vatandaşların hepsi depremin olumsuz sonuçlarıyla karşı karşıya kalmaktadır. Ortaya çıkan maddî zararların telafi edilmesi, deprem bölgesinde normal hayata dönülebilmesi, acil yardıma ihtiyaç duyan kimselerin bu ihtiyaçlarının giderilmesi ve benzerleri için yapılan harcamalar ülke ekonomisine büyük bir yük getirmektedir. Ülkemiz topraklarının neredeyse tamamının deprem riski taşıması ve gelecekte de böyle afetler meydana gelme olasılığının yüksek olması gerçeği karşısında, yeni düzenlemelere gidilmesi zorunlu görülmektedir.

Zorunlu deprem sigortasının ihdasına yönelik olarak yapılan çalışmalar, 1998 yılında Adana’da meydana gelen depremden sonra yeni bir ivme kazanmış olup söz konusu çalışmalar için Dünya Bankasından malî ve teknik destek sağlanmıştır. Deprem riskinin yüksek olduğu gelişmiş bazı ülkelerde depremin neden olduğu büyük zararların telafisindeki en etkili yöntem olan ve ülke genelinde katılımın sağlandığı deprem sigortası havuzu sisteminin yaşadığımız deprem felaketlerinden sonra ülkemizde de bir an önce kurulması amacıyla Doğal Afet Sigortaları Kurumu oluşturulmuştur.

Toplumun sigorta konusunda yeterli bilince sahip olmaması ve sigorta sektörünün de mevcut malî gücünün ülke çapında yaygın bir sigorta programını yürütebilecek düzeyde olmaması nedeniyle deprem sigortasında yeni bir yapılanmaya gitmek ve zorunlu sigorta uygulamasına geçmek kaçınılmaz görülmektedir. 17 Ağustos 1999 ve 12 Kasım 1999 tarihlerinde meydana gelen depremlerin sonuçları da bu durumu teyit eder niteliktedir.

Konusunda uzman kişilerden oluşan bir Kurul tarafından yönetilen Doğal Afet Sigortaları Kurumu yoluyla, Kanun kapsamındaki bütün konutların deprem sigortası güvencesine kavuşturulmasını öngören yeni sistem, temel olarak şunları amaçlamaktadır:

a) Kapsamdaki bütün konutları, ödenebilir bir prim karşılığında sigorta kapsamına almak,

b) Devletin depremlerden kaynaklanan malî yükünü azaltmak,

c) Deprem hasarlarının neden olacağı malî yükü sigorta yoluyla uluslararası reasürans ve sermaye piyasalarına dağıtmak,

d) Risk modelleri yoluyla zemin şartlarına ve yapı özelliklerine göre prim fiyatlandırması yaparak bina standartlarının kalitesini yükseltmek,

e) Sigorta sistemini sağlıklı yapı üretiminde bir araç olarak kullanmak,

f) Hasar azaltıcı yöntem ve uygulamalara ilişkin çalışmaları desteklemek.

Söz konusu ihtiyaçları karşılamak üzere, 25.11.1999 tarihli ve 587 sayılı “Zorunlu Deprem Sigortasına Dair Kanun Hükmünde Kararname” ile ilgili olarak çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarından alınan görüşler çerçevesinde bu Kanun Tasarısı hazırlanmıştır.

MADDE GEREKÇELERİ

Madde 1. – Madde ile; Kanunun amacı belirlenmektedir. Amaç, maddede değinildiği gibi meydana gelebilecek deprem afeti sonucu bina maliklerinin binalarının zıyaı ve hasar görmesi nedeniyle uğrayacakları maddî zararların karşılanmasını temin etmektir. Burada yalnızca binaların zıyaı ve hasarlanması ile ortaya çıkan maddî zararların karşılanması amaçlanmakta olup, maliklerin diğer maddî ve manevi zararlarının giderilmesine yönelik olarak herhangi bir düzenleme yapılmamaktadır.

Madde 2. – Madde ile; Kanunun kapsamı tanımlanmaktadır. Buna göre; 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamındaki bağımsız bölümler, tapuya kayıtlı ve özel mülkiyete tabi taşınmazlar üzerinde mesken olarak inşa edilmiş binalar, bu binaların içinde yer alan ve ticarethane, büro ve benzeri amaçlarla kullanılan bağımsız bölümler ile doğal afetler nedeniyle Devlet tarafından yaptırılan veya verilen kredi ile yapılan meskenler bu maddenin kapsamındadır.

Zorunlu deprem sigortasında temel amaç, mesken sahiplerinin binalarının zıyaı veya hasarlanması nedeniyle uğrayacakları maddî zararları karşılamak olmakla beraber, ülkemiz koşullarında zaman zaman hem mesken olarak hem de ticarî faaliyet amacıyla kullanılabilen binaların içindeki ticarethane, büro ve benzeri bağımsız bölümlerin kapsam dışında bırakılmasının, uygulamada bazı zorluklara neden olabileceği görüşünden hareketle bunlar da kapsama dahil edilmiştir.

Köy yerleşim alanlarında bulunan maliklerin veya intifa hakkı sahiplerinin prim ödeme güçlerinin zayıf olması ve bu bölgelere poliçe ulaştırmanın güç olması nedeniyle bu alanlarda yer alan binalar zorunluluk kapsamı dışında bırakılmıştır. Ancak, bu bölgelerde bulunan binalar için ihtiyarî deprem sigortası yaptırmak mümkündür. Benzer şekilde, kamu kuruluşlarına ait binalar da zorunluluk kapsamı dışında tutulmuş olmakla birlikte söz konusu binalar için ihtiyarî olarak deprem sigortası yaptırılması mümkün bulunmaktadır.

Madde 3. – Madde ile; Kanunda yer alan bazı kavramlar tanımlanmaktadır.

Madde 4. – Madde ile; zorunlu deprem sigortası yapmak ve buna ilişkin diğer görevleri yerine getirmek üzere, kamu tüzel kişiliğini haiz Doğal Afet Sigortaları Kurumu kurulmuştur.

Kurumun görevlerini etkin bir şekilde yerine getirebilmesini teminen gerekli olan diğer düzenlemelere de bu maddede yer verilmiştir.

Madde 5. – Madde ile; kâr etmek amacı bulunmayan, sosyal bir işlevi olan ve öncelikle deprem olmak üzere diğer doğal afetlerin Devlete getirdiği malî yükü önemli ölçüde azaltacak olan ve esas gelirlerini sigorta primleri ile bunlardan elde edilen malî gelirlerin oluşturduğu Kurumun, yeterli kaynak birikimini sağlayabilmesi amacıyla, Kurum ve gelirlerinin her türlü vergi, resim ve harçtan muaf tutulması amaçlanmıştır.

Madde 6. – Madde ile; Kurumun genel yönetiminin bir Kurul tarafından, Kurum işlerinin ise, Kurum idarecisi sıfatıyla bir sigorta veya reasürans şirketi tarafından yürütülmesi öngörülmüş olup, bu sayede, Kurumun işlerinin yürütülmesi için yeni bir idarî ve teknik alt yapı oluşturulması gereği ortadan kalkmakta ve yeni bir harcama kalemine gerek kalmamaktadır.

Madde 7. – Madde ile; Kurumun Yönetim Kurulunun kimlerden oluşacağı ve bu kişilerin tâbi olacağı şartlar hüküm altına alınmıştır. Yönetim Kurulunun teknik kararlar alacağı göz önünde bulundurularak, Kurumun görevlerinin etkin olarak yerine getirilmesi için önem arz eden kurumların temsilcilerinin üye olarak katılması ve bu üyeliğe seçilecek olan kimselerin değişik alanlarda gerekli bilgi ve deneyime sahip olmaları öngörülmüştür.

Madde 8. – Madde ile; Kurumun genel yönetiminden ve işleyişinden sorumlu olan Kurulun görevleri belirtilmiştir.

Madde 9. – Kurum zorunlu deprem sigortası için teminat verecek olup, bu sigortaya ilişkin poliçeler yangın sigortası branşında ruhsatı bulunan Türkiye’de kurulmuş sigorta şirketleri aracılığı ile dağıtılacaktır. Ancak, Kurum poliçelerinin dağıtımını yapacak şirketlerin bazı teknik ve idarî özelliklere sahip bulunmalarını şart koşabilir. Bu şartlara uyan şirketlere Kurum tarafından yetki verileceği ve bunlarla sözleşme imzalanacağı hüküm altına alınmıştır. Ancak, bu şirketlerin sahip olmaları gereken asgarî niteliklerin ve uymaları gereken usul ve esasların Müsteşarlığın uygun görüşünün alınması şartı ile Kurul tarafından belirleneceği de bu madde ile düzenlenmiştir.

Madde 10. — Madde ile; Kanun kapsamındaki binaların ve bağımsız bölümlerin maliklerine veya varsa intifa hakkı sahiplerine zorunlu deprem sigortası yaptırmaları zorunluluğu getirilmiştir. Ancak, zorunlu deprem sigortasının yapılıp yapılmadığının denetlenmesi ve yaygınlığın sağlanması amacıyla, 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununa tâbi ve yöneticisi bulunan binalarda malikler veya varsa intifa hakkı sahipleri tarafından zorunlu deprem sigortasının yaptırılmadığı durumlarda, bu sigortanın yönetici tarafından yaptırılacağı veya sigorta primlerinin bu kişilerden gider olarak tahsil edileceği hüküm altına alınmıştır.

Mevcut yapı stokuna dahil bina veya bağımsız bölümler için sigortalanma esnasında, tapuya kayıtlı ve özel mülkiyete tâbi taşınmazlar üzerinde mesken olarak inşa edilmiş olmaları şartı dışında başka bir şart aranmamaktadır. Bu sayede mevcut yapı stokunun büyük bir kısmı kapsama dahil edilmiştir. Diğer taraftan, yeni inşa edilecek bağımsız bölümler ve binalar, ilgili mevzuat çerçevesinde inşaat ruhsatı alınmış olması kaydıyla kapsama dahil edilmiştir. Böylece ruhsatlı yapılaşmanın bir ölçüde teşvik edilmesi amaçlanmaktadır. Bu binalar için iskân izninden veya içinde yaşanmaya başlanmasından itibaren zorunlu deprem sigortasının yaptırılması gerekmektedir.

Kurumun, kendisi tarafından atanan uzmanlarca, ilgili mevzuatta öngörülen yapı standartlarına aykırı olarak inşa edildiği tespit edilen binaları sigortalamaktan imtina edebileceği hüküm altına alınarak sağlıksız yapılaşmanın engellenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca, bu tür binaların hangileri olduğunun bilinmesinde kamu yararı bulunduğu görüşünden hareketle, bu tür binaların bir listesinin Bakanın uygun görüşünün alınması şartıyla gazetelerde yayımlanabileceği öngörülmüştür.

Gerekli katılımın ve sigortanın sürekliliğinin sağlanması ile yükümlülerin geçerli bir sigortaya sahip olmaları bu Kanunun temel amacıdır. Bu amacı temin etmek ve yükümlülüklerin izlenebilmesine olanak sağlamak amacıyla, ilgili sigorta şirketlerine, sözleşmenin sona ereceğini ve yeni bir sigorta sözleşmesi yaptırma gereğini yükümlülere bildirme zorunluluğu getirilmiştir.

Sigorta sözleşmesinin sona ermesinden itibaren Kuruma bir aylık ilave teminat verme yükümlülüğü getirilerek unutma ve ihmalden kaynaklanabilecek teminatsız kalma durumu bir ölçüde giderilmiş olmaktadır.

Madde 11. – Madde ile; sigortaya ilişkin teminat tutarları, genel şartlar, tarife ve talimatlar, primlerin ödenme usul ve esasları ile yetkili sigorta şirketlerine ödenecek komisyonların Kurulun önerisi üzerine Bakanlıkça tespit edileceği ve sigorta priminin belirlenmesinde değerlendirilecek hususlar düzenlenmiştir. Bu sigortanın zorunlu bir sigorta olması ve toplumun genelini ilgilendirmesi sebebiyle diğer zorunlu sigortalarda da olduğu gibi Bakanlığa yetki verilmiş ancak teknik bilgileri ve kendi alanlarında deneyimleri bulunan Kurul üyeleri tarafından söz konusu hususlarda öneride bulunulması da hüküm altına alınmıştır.

Madde 12. – Madde ile, Kurum dışındaki kişi ve kuruluşların zorunlu deprem sigortası yapamayacakları hüküm altına alınmıştır. Diğer taraftan, bu sigortanın temel amacının kapsamda olan binaların yeterli bir teminata sahip olmalarının sağlanması olduğundan, bağımsız bölüm ve binaların değerinin belirlenecek olan teminat değerinden yüksek olması durumunda, verilen teminatın üzerinde kalan kısım için, zorunlu deprem sigortasının yapılmış olması kaydıyla, sigorta şirketleri tarafından ihtiyarî deprem sigortası yapılması mümkündür.

Madde 13. – Madde ile; mükerrer ödemelerin önlenmesi ve Devletin depremden kaynaklanan malî yükünün azaltılması bakımından, sigorta kapsamında meydana gelen maddî zararlar için Kurum tarafından tazminat ödendiği takdirde, Devletin 7269 sayılı Umumî Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanundan ve ilgili diğer mevzuattan kaynaklanan konut kredisi açma ve bina yaptırma yükümlülükleri ortadan kalkmaktadır. Bu sayede maliklerin veya varsa intifa hakkı sahiplerinin kendi risklerine karşı sigorta koruması sağlamaları zorunluluğu getirilmektedir. Bu zorunluluğu yerine getirmeyenlerin, 7269 sayılı Kanun ve ilgili diğer mevzuat çerçevesinde hak sahibi olamayacağı ifade edilmiştir.

Ancak, bu Kanun kapsamında olmayan binalar ile bu Kanun kapsamında olmakla beraber deprem dışındaki diğer bir doğal afet sebebiyle uğranılacak zararlara ilişkin olarak yeni bir düzenleme yapılmamıştır.

Madde 14. – Zorunlu deprem sigortasında teminatın bağımsız bölümler ve binalar için verilmesi ve riskin doğrudan doğruya binalarla ilgili olması nedeniyle menfaat sahibinin değişmesi halinde sigortanın yeni menfaat sahibi ile devam edeceği hükme bağlanmıştır. Böylece bağımsız bölümlerin ve binaların teminatsız kalmasının da önüne geçilmiş olunacaktır.

Madde 15. – Madde ile; deprem sigortasına katılımın ve sigortanın sürekliliğinin sağlanması amacıyla sigorta yükümlülerinin saptanması ve izlenmesi amacıyla çeşitli tedbirler öngörülmüştür.

Bu itibarla, mahallî idareler dahil tüm kamu kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişiler, sigorta yükümlülerinin saptanması ve izlenmesine yönelik olarak Kurum tarafından kendilerinden yazı ile istenecek bilgileri belli aralıklarla ve devamlı olarak yazı ile vermeye zorunlu oldukları hüküm altına alınmıştır. Bu sayede Kurum, ülkedeki yapı stokuyla ilgili sağlıklı bir veri tabanına sahip olacak ve böylelikle yükümlüler daha sağlıklı bir şekilde takip edilecektir.

Ülkemizde yer alan diğer zorunlu sigorta uygulamalarında kaçakların olduğu bilinen bir gerçektir. Bu nedenle, zorunlu deprem sigortasının istenilen düzeyde başarıya ulaşması için çeşitli kontrol mekanizmalarının devreye sokulması şarttır. Bunu sağlayabilmek için, zorunlu deprem sigortasının yaptırılmış ve sigorta sözleşmesinin işlem tarihi itibarı ile yürürlükte olduğu alıcı tarafından belgelenmedikçe tapu sicil müdürlükleri, bu sigortaya tâbi bağımsız bölüm ve binalarla ilgili satış işlemlerini gerçekleştiremezler.

Madde 16. – Yapımından sonra bazı binalarda tadilatlar yapıldığı bilinen bir gerçektir. Bu madde ile; binalarda, projeye aykırı olarak yapılacak tadilatların önlenmesi öngörülmüş ve bu nedenle ortaya çıkan veya artan zararın tazminattan düşürülmesi hükme bağlanmıştır.

Madde 17. – Sigortacılıkta uygulanan temel kurallar gereği olarak, sigorta teminatı verecek olan Kurumun yaptığı tazminat ödemesi tutarınca hukuken sigortalının yerine geçeceği hükme bağlanmıştır.

Madde 18. – Madde ile; Kurum kaynaklarının hangi gelirlerden elde edileceği belirtilmiş ve kaynakların amacına uygun olarak kullanılması sonucunda deprem nedeniyle oluşabilecek zararların tazmin edilmesine imkân verecek yeterli kaynak birikiminin uzun vadede sağlanması için kaynakların kullanılabileceği alanlar sınırlandırılmıştır.

Diğer taraftan bu maddenin ikinci fıkrasında, deprem sonucunda oluşan hasarlara ilişkin tazminatların en kısa sürede ödenmesini sağlamak amacıyla Kurumun Bakanın uygun görüşü ile borçlanabileceği hüküm altına alınmıştır.

Madde 19. - Kurum, toplam yükümlülüklerini ve sahip olduğu kaynakları dikkate alarak reasürans ve sermaye piyasalarından koruma temin ederek deprem riskini uluslararası reasürans ve sermaye piyasalarına dağıtacaktır. Ancak, istisnai olarak başlangıç yıllarında ülkemizin öngörülemeyecek büyüklükte bir depreme maruz kalması veya uluslararası piyasalarda oluşabilecek tıkanıklıklar nedeniyle yeterli düzeyde koruma temin edilememesi durumunda ortaya çıkan zararın, Kurum kaynakları ve koruma miktarının toplamının zorunlu sigorta kapsamında ödenmesi gerekli toplam tazminata olan oranı dahilinde karşılanacağı hüküm altına alınmıştır. Böylece, Kurum kaynaklarının yetersiz kalması durumunda Kurum varlıklarının zarar gören sigortalılara adil bir şekilde dağıtımı da temin edilecektir.

Madde 20. - Zorunlu deprem sigortasının başarıya ulaşması bu sigortanın ülke çapında yaygınlığına bağlıdır. Azamî oranda katılımın sağlanabilmesi amacıyla caydırıcı bir hüküm olarak bu sigortayı yaptırmayan yükümlülerden para cezası tahsil edileceği hüküm altına alınmıştır.

Madde 21. - Madde ile; Kurumun çalışma usul ve esaslarının yönetmelikle düzenleneceği hükme bağlanmıştır.

Madde 22. - Madde ile; 25.11.1999 tarihli ve 587 sayılı Zorunlu Deprem Sigortasına Dair Kanun Hükmünde Kararname yürürlükten kaldırılmaktadır.

Geçici Madde 1. - Madde ile; 587 sayılı Zorunlu Deprem Sigortasına Dair Kanun Hükmünde Kararname gereğince Kurul üyeliğine atanan kimselerin başka herhangi bir işleme gerek kalmaksızın mevcut görevlerine devam edecekleri belirtilmiştir. Diğer taraftan, Kurul üyelerinin hepsinin aynı anda değişmesi önlenerek devamlılığın, kurumsallaşmanın ve Kurum hafızasının sağlanması ve böylece bilgi birikiminin yeni üyelere aktarılması amacıyla, ilk defa atanan Kurul üyelerinden başkan ve Kurum idarecisini temsilen atanan üye dışında, atanmalarını takip eden üçüncü yılın sonunda kura sonucunda belirlenecek üç üyenin yerine, bu Kanunda belirtilen hükümlere uygun olarak yeni üye ataması yapılacağı hüküm altına alınmıştır.

Geçici Madde 2. - Çifte sigortanın önlenebilmesi amacıyla bu Kanunun 10 uncu maddesi hükmünün yürürlüğe giriş tarihinde yangın sigorta sözleşmesine ek olarak deprem teminatı bulunan bağımsız bölümler ve binalar için bu sözleşmelerin bitim tarihinde zorunlu deprem sigortası yaptırılacağı hususu hükme bağlanmıştır.

Geçici Madde 3. - Malikler veya varsa intifa hakkı sahipleri tarafından bu Kanun gereğince yaptırılması gerekli olan zorunlu deprem sigortasının 27.3.2001 tarihine kadar yaptırılması gerektiği hüküm altına alınmaktadır. Böylece, yükümlülere yükümlülüklerini yerine getirmeleri için belirli bir süre verilmekte ve bu tarihten sonra zorunlu deprem sigortasının yaptırılmaması durumunda para cezası uygulanmaktadır.

Madde 23. - Yürürlük maddesidir.

Madde 24. - Yürütme maddesidir.

T.C.
Başbakanlık	27.12.1999
Kanunlar ve Kararlar
Genel Müdürlüğü
Sayı : B.02.0.KKG.0.10/101-1/429/6478

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

“Zorunlu Deprem Sigortasına Dair Kanun Hükmünde Kararname” bugünkü Resmî Gazetede yayımlanmış ve Anayasanın 91 inci maddesi uyarınca bir sureti ekli olarak gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Bülent Ecevit

Başbakan

GENEL GEREKÇE

17 Ağustos 1999 tarihinde Marmara Bölgesinde ve 12 Kasım 1999 tarihinde Düzce ve çevresinde meydana gelen ve bölgede can ve mal kaybına neden olan depremler, ülkemizde deprem afetinin nelere yol açabileceğini tekrar göz önüne sermiştir.

Depremler, başta afetin meydana geldiği bölgeler olmak üzere tüm ülkeyi etkilemekte ve dolayısıyla ülkede yaşayan vatandaşların hepsi depremin sonuçları gerçeğiyle karşı karşıya kalmaktadır. Ortaya çıkan maddi zararların telafi edilmesi, deprem bölgesinde normal hayata dönülebilmesi, acil yardıma ihtiyaç duyan kimselerin bu ihtiyaçlarının giderilmesi ve benzeri için yapılan harcamalar ülke ekonomisine büyük bir yük getirmektedir. Ülkemiz topraklarının neredeyse tamamının deprem riski taşıması ve gelecekte de böyle afetler meydana gelmesi gerçeği nedeniyle, bu konularda yeni düzenlemelere gidilmesi zorunlu görülmektedir.

Deprem sigortasının geliştirilmesine yönelik olarak yapılan çalışmalar, 1998 Adana depreminden sonra yeni bir ivme kazanmış olup, söz konusu çalışmalar için Dünya Bankasından malî ve teknik destek sağlanmış bulunmaktadır. Bu konuda deprem tehlikesi itibarıyla benzer yapıda bulunan gelişmiş ülkelerde bu denli yüksek deprem zararlarının telafisindeki en etkili yöntem olan ve ülke genelinde katılım sağlanan deprem havuzu sisteminin yaşadığımız deprem felaketlerinden sonra ülkemizde de bir an evvel yerleştirilmesi amacıyla Doğal Afet Sigortaları Kurumu oluşturulmuştur.

Toplumun sigorta konusunda yeterli bilince sahip olmaması ve sigorta sektörünün mevcut malî gücünün ülke çapında yaygın bir sigorta programını yürütebilecek düzeyde olmaması nedeniyle deprem sigortasında yeni bir yapılanmaya gitmek ve zorunlu sigorta uygulamasına geçmek kaçınılmaz görülmektedir. 17 Ağustos 1999 ve 12 Kasım 1999 tarihlerinde meydana gelen depremlerin sonuçları da bu durumu teyit eder niteliktedir.

Konusunda uzman kişilerden oluşacak bir Kurul tarafından yönetilecek Doğal Afet Sigortaları Kurumu yoluyla, Kanun Hükmünde Kararnamenin kapsamındaki bütün konutların deprem sigortası güvencesine kavuşturulmasını öngören yeni sistem, temel olarak şunları amaçlamaktadır:

a) Kapsamdaki bütün konutları, ödenilebilir bir prim karşılığında sigorta kapsamına almak,

b) Devletin depremlerden kaynaklanan malî yükünü azaltmak,

c) Deprem riskini sigorta yoluyla uluslararası reasürans ve sermaye piyasalarına dağıtmak,

d) Detaylı risk modelleri yoluyla zemin şartlarına ve yapı özelliklerine göre prim fiyatlandırması yaparak bina standartlarının kalitesini yükseltmek,

e) Sigorta sistemini sağlıklı yapı üretiminde bir araç olarak kullanmak,

f) Hasar azaltıcı yöntem ve uygulamalara ilişkin çalışmaları desteklemek.

Söz konusu ihtiyaçları karşılamak üzere, 27.8.1999 tarihli ve 4452 sayılı Doğal Afetlere Karşı Alınacak Önlemler ve Doğal Afetler Nedeniyle Doğan Zararların Giderilmesi İçin Yapılacak Düzenlemeler Hakkında Yetki Kanunu çerçevesinde bu Kanun Hükmünde Kararname hazırlanmıştır.

MADDE GEREKÇELERİ

Madde 1. – Madde ile; Kanun Hükmünde Kararnamenin amacı belirlenmektedir. Amaç, maddede değinildiği gibi meydana gelecek deprem afeti sonucu bina maliklerinin binalarının zıyaı ve hasarlanması nedeniyle uğrayacakları maddi zararların karşılanmasını temin etmektir. Burada yalnızca binaların zıyaı ve hasarlanması ile ortaya çıkan maddi zararların karşılanması amaçlanmakta, maliklerin diğer maddi veya manevi zararlarına ilişkin olarak herhangi bir düzenleme yapılmamaktadır.

Madde 2. – Madde ile; Kanun Hükmünde Kararnamenin kapsamı tanımlanmaktadır. Buna göre; 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamındaki bağımsız bölümler, tapuya kayıtlı ve özel mülkiyete tabi taşınmazlar üzerinde mesken olarak inşa edilmiş binalar, bu binaların içinde yer alan ve ticarethane, büro ve benzeri amaçlarla kullanılan bağımsız bölümler ile doğal afetler nedeniyle Devlet tarafından yaptırılan veya verilen kredi ile yapılan meskenler bu madde kapsamındadır.

Zorunlu deprem sigortasında temel amaç, mesken sahiplerinin binalarının zıyaı veya hasarlanması nedeniyle uğrayacakları maddi zararları karşılamak olmakla beraber, ülkemiz koşullarında zaman zaman hem mesken hem de ticari faaliyet amacıyla kullanılabilen aynı bina içindeki ticarethane, büro ve benzeri bağımsız bölümlerin dışarıda bırakılması, uygulamada bazı zorluklara neden olabileceğinden kapsama dahil edilmiştir.

Madde 3. – Madde ile; Kanun Hükmünde Kararnamede yer alan bazı kavramlar tanımlanmaktadır.

Madde 4. – Madde ile; zorunlu deprem sigortası yapmak ve buna ilişkin görevleri yerine getirmek üzere kamu tüzel kişiliğini haiz Doğal Afet Sigortaları Kurumu kurulmuştur. Söz konusu Kurumun uygulamaya öncelikle deprem afeti ile başlayıp daha sonra ülkemizin maruz kaldığı diğer doğal afetleri de teminat altına alması amaçlanmaktadır. Kurumun görevlerini etkin bir şekilde yerine getirebilmesini sağlamak için gerekli düzenlemelere yer verilmiştir.

Madde 5. – Madde ile; sosyal bir işlevi olan, kâr amacı gütmeyen ve Devletin doğal afetlerden, öncelikle depremden kaynaklanan malî yükünü önemli ölçüde azaltacak olan ve esas gelirini sigorta primlerinin ve bunlardan sağlanan malî gelirlerin oluşturduğu Kurumun, yeterli kaynak birikimini sağlayabilmesi bakımından vergi muafiyeti getirilmiştir.

Madde 6. – Madde ile; Kurumun genel yönetiminin bir Kurul tarafından, teknik işlerinin ise, Kurum idarecisi sıfatıyla bir sigorta veya reasürans şirketi tarafından yürütülmesi öngörülmüş olup, bu sayede, Kurumun teknik işlerinin yürütülmesi için yeni bir idari ve teknik alt yapı oluşturulması gereği ortadan kalkacaktır.

Madde 7. –Madde ile; Kurumun Yönetim Kurulunu oluşturacak olan üyeler ve bu kişilerin tabi olacağı şartlar hüküm altına alınmıştır. Yönetim Kurulunun teknik kararlar alacağı göz önünde bulundurularak, Kurumun görevlerinin yerine getirilmesinde önem arzeden kurumların temsili ile üyeliğe seçilecek olan kimselerin değişik alanlardaki gerekli kariyere ve deneyime sahip olmaları öngörülmüştür.

Madde 8. – Madde ile; Kurumu yönetecek olan Kurulun görevleri belirtilmiştir.

Madde 9. – Madde ile; Kanun Hükmünde Kararname kapsamındaki binaların ve bağımsız bölümlerin maliklerinin veya varsa intifa hakkı sahiplerinin zorunlu deprem sigortası yaptırmaları zorunluluğu getirilmiştir. Ayrıca, yeni inşa edilecek bağımsız bölümler ve binalar, ilgili mevzuat çerçevesinde inşaat ruhsatı alınmış olması kaydıyla kapsama dahil edilmiştir. Böylece ruhsatlı yapılaşmanın bir ölçüde teşvik edilmesi amaçlanmaktadır.

Burada, gerekli katılımın ve sigortanın sürekliliğinin sağlanması ve yükümlülerin geçerli bir sigortaya sahip olmaları temel amaçtır. Bu amacı temin etmek ve yükümlülüklerin izlenebilmesine olanak sağlamak amacıyla, ilgili sigorta şirketlerine, sözleşmenin sona ereceğini ve yeni bir sigorta yaptırma gereğini yükümlülere bildirme zorunluluğu getirilmiştir.

Kuruma, sigorta sözleşmesinin sona ermesinden itibaren bir aylık ilave yükümlülük getirilerek unutma ve ihmalden kaynaklanabilecek teminatsız kalma durumu bir ölçüde giderilmiş olmaktadır.

Madde 10. – Madde ile; sigortaya ilişkin teminat tutarları, genel şartlar, tarife ve talimatlar, primlerin ödenme usul ve esasları ile Kurum İdarecisine ve yetkili sigorta şirketlerine ödenecek komisyonların Bakanlıkça tespit edileceği ve sigorta priminin belirlenmesinde dikkate alınacak faktörler düzenlenmiştir.

Madde 11. – Madde ile; mükerrer ödemelerin önlenmesi ve Devletin depremden kaynaklanan malî yükünün azaltılması bakımından, sigorta kapsamında meydana gelen maddi zararlar için Kurum tarafından tazminat ödendiği taktirde, Devletin 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanundan ve diğer kanunlardan kaynaklanan konut kredisi açma ve bina yaptırma yükümlülükleri ortadan kalkmaktadır. Bu sayede maliklerin veya intifa hakkı sahiplerinin kendi risklerine karşı sigorta koruması sağlamaları zorunluluğu getirilmektedir. Bu zorunluluğu yerine getirmeyenlerin, doğal afetlerle ilgili mevzuat çerçevesinde hak sahibi olamayacağı ifade edilmiştir.

Ancak, bu Kanun Hükmünde Kararname kapsamında olmayan binalarla bu Kanun Hükmünde Kararname kapsamında olmakla beraber deprem dışında bir doğal afet sebebiyle uğranılacak zararların düzenlenmesine ilişkin yeni bir düzenleme yapılmamıştır.

Madde 12. – Madde ile; deprem sigortasına katılımın ve sigortanın sürekliliğinin sağlanması amacıyla çeşitli tedbirler öngörülmüştür.

Bu itibarla, ilgili valilik veya belediye ile tapu sicil müdürlüklerinin kayıtlarından yararlanılacaktır. Ülkemizde yer alan diğer zorunlu sigorta uygulamalarında kaçak olduğu bilinmektedir. Zorunlu deprem sigortasının istenilen düzeyde başarıya ulaşması için çeşitli kontrol mekanizmalarının devreye sokulması şarttır. Bunun için, resmî daireler, zorunlu deprem sigortasının yaptırılmış ve primin ödenmiş olduğu belgelenmedikçe bu sigortaya tabi binalarla ilgili tapu tescil işlemleri dahil hiçbir işlem gerçekleştiremeyeceklerdir.

Madde 13. – Madde ile; menfaat sahibinin değişmesi halinde sigortanın yeni menfaat sahibi ile devam edeceği hükme bağlanmıştır.

Madde 14. – Madde ile; projeye aykırı olarak binada yapılacak tadilatların önlenmesi ve bu nedenle ortaya çıkan veya artan zararın tazminattan düşürülmesi öngörülmüştür.

Madde 15. – Madde ile; Kurumun, yaptığı ödeme tutarınca hukuken sigortalının yerine geçeceği hükme bağlanmıştır.

Madde 16. – Madde ile; Kurum kaynaklarının amacına uygun olarak kullanılması ve deprem nedeniyle oluşabilecek zararların tazmin edilmesine imkân tanıyacak yeterli kaynak birikiminin uzun vadede sağlanması için Kurumun kaynaklarının kullanılabileceği alanlar sınırlandırılmıştır.

Madde 17. – Madde ile; Kurum kaynaklarının başlangıç yıllarında ülkemizin Marmara depremi büyüklüğünde bir depreme maruz kalması halinde Kurum kaynaklarının yetersiz kalması durumunda Kurum varlıklarının zarar gören sigortalılara adil bir şekilde dağıtımının temin edilmesi amaçlanmıştır.

Madde 18. – Madde ile;Kurulun çalışma usul ve esaslarının yönetmelikle düzenleneceği hükme bağlanmıştır.

Geçici Madde 1. - Madde ile;Kurul üyelerinin hepsinin aynı anda değişmesi önlenerek devamlılığın ve kurumsallaşmanın sağlanması ile bilgi birikiminin yeni üyelere aktarılması amaçlanmıştır.

Madde 19. – Madde ile; Kurumun Eylül 2000 yılına kadar gerekli alt yapıyı oluşturup, sigorta teminatı sunabilecek duruma geleceği planlanmıştır. Bu bakımdan maddede sigorta yapma zorunluluğunun bu tarihte başlaması öngörülmektedir. Diğer taraftan, altı aylık ilave bir geçiş dönemi ile de yeni sistemin topluma mal edilmesi ve bu sürede olabilecek bir deprem nedeniyle maruz kalınabilecek mağduriyetlerin önlenmesi amaçlanmıştır.

Madde 20. – Yürütme maddesidir.

HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN (1/609)

ZORUNLU DEPREM SİGORTASINA DAİR KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME

Zorunlu deprem sigortasının düzenlenmesi; 4484 sayılı Kanunla değişik 27.8.1999 tarihli ve 4452 sayılı Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak, Bakanlar Kurulunca 25.11.1999 tarihinde kararlaştırılmıştır.

Amaç

MADDE 1. – Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin amacı, meydana gelecek deprem afeti sonucu bina maliklerinin veya intifa hakkı sahiplerinin, binaların ziyaı veya hasarlanması nedeniyle uğrayacakları maddî zararlarının karşılanmasını teminen zorunlu deprem sigortası yaptırmalarına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

Kapsam

MADDE 2. – 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamındaki bağımsız bölümler, tapuya kayıtlı ve özel mülkiyete tâbi taşınmazlar üzerinde mesken olarak inşa edilmiş binalar, bu binaların içinde yer alan ve ticarethane, büro ve benzeri amaçlarla kullanılan bağımsız bölümler ile doğal afetler nedeniyle Devlet tarafından yaptırılan veya verilen kredi ile yapılan meskenler zorunlu deprem sigortasına tâbidir.

Kamu kurum ve kuruluşlarına ait binalar ile köy yerleşik alanlarında yapılan binalar bu Kanun Hükmünde Kararname kapsamında zorunlu deprem sigortasına tâbi değildir.

Tanımlar

MADDE 3. – Bu Kanun Hükmünde Kararnamede geçen;

a) Bakan veya Bakanlık :Hazine Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Bakan veya Bakanlığı,

b) Müsteşarlık : Hazine Müsteşarlığını,

c) Kurum : Doğal Afet Sigortaları Kurumunu,

d) Kurul :Doğal Afet Sigortaları Kurumu Yönetim Kurulunu,

e)Zorunlu Deprem Sigortası :Depremin doğrudan veya dolaylı neden olacağı maddî zararları, 10 uncu madde gereğince belirlenen tutara kadar teminat altına alan zorunlu sigortayı,

İfade eder.

Doğan Afet Sigortaları Kurumu

MADDE 4. – Sigorta yapmak ve bu Kanun Hükmünde Kararname ile kendisine verilen diğer görevleri yerine getirmek üzere, Bakanlık nezdinde kamu tüzel kişiliğini haiz Doğal Afet Sigortaları Kurumu kurulmuştur.

Kurum, 1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanunu, 3346 sayılı Kamu İktisadî Teşebbüsleri ile Fonların Türkiye Büyük Millet Meclisince Denetlenmesinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun, 832 sayılı Sayıştay Kanunu, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ve 6245 sayılı Harcırah Kanununa tâbi değildir.

Kurumun sigorta primi alacakları, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.

Kurumun yıllık hesap, işlem ve harcamaları Müsteşarlık tarafından denetlenir.

Vergiden muafiyet

MADDE 5. – Kurum ve gelirleri her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır.

Kurumun yönetimi

MADDE 6. – Kurum, biri başkan olmak üzere toplam yedi üyeden oluşan Doğal Afet Sigortaları Kurumu Yönetim Kurulu tarafından yönetilir.

Kurumun teknik işleri;Müsteşarlık tarafından bir sözleşme ile bir sigorta veya reasürans şirketine Kurum idarecisi sıfatıyla yürütülmek üzere verilir. Sözleşme, en fazla beş yıllık süre için yapılır ve aynı usule göre yenilenebilir.

Doğal Afet Sigortaları Kurumu Yönetim Kurulu

MADDE 7. – Kurul üyeleri aşağıdaki kişilerden oluşur :

a)Başbakanlığı temsilen Başbakanlık Müsteşarınca belirlenecek en az genel müdür yardımcısı düzeyinde bir üye,

b) Müsteşarlığı temsilen Sigortacılık Genel Müdürlüğünden en az genel müdür yardımcısı düzeyinde bir üye,

c) Bayındırlık ve İskân Bakanlığını temsilen doğal afetler konusunda deneyimli en az genel müdür yardımcısı düzeyinde bir üye,

d) Sermaye Piyasası Kurulunu temsilen fon yünetiminde deneyimli en az daire başkanı düzeyinde bir üye,

e)Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğini temsilen sigortacılık ve reasürans konusunda en az yedi yıl deneyimli bir üye,

f) İnşaat, jeofizik, jeoloji mühendisliği veya dengi bölümlerinden mezun ve deprem konusunda en az yedi yıl deneyimli, Müsteşarlıkça belirlenecek bir üye,

g) Kurum idarecisini temsilen en az genel müdür yardımcısı düzeyinde bir üye.

Kurul üyeleri, Müsteşarlığın teklifi üzerine Bakan tarafından atanır. Bakan, üyeler arasından birini başkan olarak görevlendirir.

Kurul üyeliğine atanan kimseler beş sene için görev yaparlar ve en fazla iki kere atanabilirler.

Kurula atanan üyeler, temsil ettikleri kuruluşlardan ayrıldıkları takdirde Kurul üyelikleri sona erer. Bu nedenle veya diğer herhangi bir nedenle üyelikleri sona erenlerin yerlerine ilgili kuruluş tarafından en geç iki ay içinde yeni bir üye seçilir ve yukarıda belirtilen usule göre atamaları yapılır. Bu şekilde atananlar, yerine atandıkları üyelerin sürelerini tamamlarlar.

Kurul üyelerinin 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun değişik 48 inci maddesinin (A) bendinin (1), (4), (5), (6) ve (7) nci alt bentlerinde belirtilen şartları taşımaları zorunludur.

Kurul en az beş üyenin katılımıyla toplanır ve kararlarını en az dört üyenin aynı yöndeki oyuyla alır.

Kurulun temsili başkan tarafından, Kurulca alınan kararların yürütülmesi Kurum idarecisi tarafından yapılır.

Kurul başkan ve üyelerine;kamu iktisadî teşebbüslerinde yönetim kurulu başkan ve üyelerine ödenen aylık ücret ve diğer ödemeler tutarında ücret ödenir.

Kurulun görevleri

MADDE 8. – Kurulun görevleri şunlardır :

a)Kurumun işleyişine ilişkin politikaları tespit etmek ve çalışma planını düzenlemek,

b) Kurum idarecisinin çalışma usul ve esaslarını belirlemek,

c) Kurum nam ve hesabına zorunlu deprem sigortası sözleşmesi yapmaya yetkili sigorta şirketlerini ve uymaları gerekli usul ve esasları Müsteşarlığın görüşünü alarak belirlemek,

d) Tazminat ödemelerine ilişkin usul ve esasları belirlemek ve tazminat ödemelerinin en kısa sürede yapılmasını sağlamak,

e) Risk paylaşımı ve reasürans planını onaylamak,

f) Kurum kaynaklarının yatırıma yönlendirilmesine ilişkin usul ve esasları tespit etmek,

g) Halkla ilişkiler ve tanıtım kampanyaları yapılmasına karar vermek,

h) Zorunlu deprem sigortasına tâbi bütün binaların sigorta kapsamına alınmasını temin için gerekli tedbirleri almak.

Kurul, görev alanına giren konularda bilimsel çalışma ve araştırmalar yaptırabilir ve gerekli gördüğü takdirde; kadro karşılığı aranmaksızın, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı veya yabancı, proje süresiyle sınırlı olmak kaydıyla özel sözleşmeli danışman çalıştırabilir.

Sigorta yapma ve yaptırma zorunluluğu

MADDE 9. – Bu Kanun Hükmünde Kararname kapsamındaki bağımsız bölümler ve binalar için, malikler veya varsa intifa hakkı sahipleri tarafından zorunlu deprem sigortası yaptırılır.

Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yayımı tarihinden sonra mesken olarak inşa edilecek bağımsız bölümler ve binalar için, ilgili mevzuat çerçevesinde inşaat ruhsatı alınmış olması kaydıyla, iskân izninden veya içinde yaşanmaya başlanmasından itibaren bir ay içinde zorunlu deprem sigortası yaptırılır.

İlgili sigorta şirketi, sigorta sözleşmesinin bitiminden en az bir ay önce taahhütlü mektup, telgraf ya da noter kanalıyla sözleşmenin sona ereceğini ve yeni bir sigorta yaptırma zorunluluğunu sözleşme sahiplerine bildirir. Sigorta sözleşmesinin, sona ermesinden itibaren bir ay içerisinde yenilenmemesi durumunda Kurumun sigortadan kaynaklanan sorumluluğu sona erer.

Sigorta teminatı, tarife ve talimatlar, komisyonlar

MADDE 10. – Zorunlu sigortaya ilişkin teminat tutarları, genel şartları, tarife ve talimatları, primlerin ödenme usul ve esasları ile Kurum idarecisine ve yetkili sigorta şirketlerine ödenecek komisyonlar Bakanlıkça tespit edilir ve Resmî Gazetede yayımlanır.

Sigorta primlerinin tespitinde;binanın yüzölçümü, inşaat sınıfı ve kalitesi, binanın üzerinde bulunduğu arazinin jeolojik özellikleri, deprem riski ve benzeri faktörler dikkate alınır.

Devletin afetlerle ilgili mevzuattan kaynaklanan yükümlülükleri

MADDE 11. – Devletin, 7269 sayılı Umumî Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanundan ve diğer kanunlardan doğan konut kredisi açma ve bina yaptırma yükümlülükleri, deprem nedeniyle sigorta kapsamındaki binalarda meydana gelen zıya ve hasarlar sonucu uğranılan maddî zararlar için Kurum tarafından tazminat ödenmesiyle birlikte ortadan kalkar.

9 uncu madde gereğince cari bir zorunlu deprem sigortası bulunmayanlar, bu sigorta kapsamında karşılanacak zararlar için doğal afetlerle ilgili mevzuat çerçevesinde hak sahibi olamazlar.

Sigorta yükümlülerinin saptanması ve izlenmesi

MADDE 12. – Sigorta yaptırmakla yükümlü olanlar, Kurum tarafından tespit edilir. Bu işlem sırasında Kurum, ilgili valilik veya belediye ile tapu sicil müdürlüklerinin kayıtlarından yararlanır.

Kamu kurum ve kuruluşları, zorunlu deprem sigortasının yaptırılmış ve priminin ödenmiş olduğu belgelenmedikçe bu sigortaya tâbi binalarla ilgili tapu tescil işlemleri dahil hiçbir işlem yapamazlar.

Menfaat sahibinin değişmesi

MADDE 13. – Menfaat sahibinin değişmesi halinde sigorta, yeni menfaat sahibi ile devam eder.

Sigortalının mükellefiyeti

MADDE 14. – Binanın ve her bir bağımsız bölümün projeye aykırı olarak ve taşıyıcı sistemi etkileyecek şekilde tadil edilmesine veya zayıflatılmasına neden olan veya buna imkân veren malik, meydana gelen zararın bu nedenle ortaya çıktığı veya arttığı tutar kadar tazminat alma hakkını kaybeder.

Kurumun halefiyeti

MADDE 15. – Tazminatı ödeyen Kurum, yaptığı ödeme tutarınca hukuken sigortalının yerine geçer.

Halefiyet, sigortalının zararına olarak ileri sürülemez.

Kurumun kaynaklarının kullanılabileceği yerler

MADDE 16. – Kurumun kaynakları, Kurum tarafından ve sadece aşağıdaki amaçlar doğrultusunda kullanılabilir :

a) Kurum tarafından sigorta edilen binalara ait tazminat ödemeleri,

b) Kurumun yönetimi ve işleyişi için gerekli olan bütün masraflar ile Kurum idarecisine ödenecek komisyon,

c) Reasürans, sermaye ve benzeri piyasalardan sağlanan korumaya ilişkin ödemeler,

d) Kurumun görev alanına giren konularda yaptıracağı bilimsel çalışma ve araştırmalara ilişkin ödemeler,

e) Danışmanlık hizmetlerine (reasürans, yatırım, risk modellemesi gibi) ilişkin ödemeler,

f) Halkla ilişkiler ve tanıtım kampanyalarına ilişkin ödemeler,

g) Yetkili sigorta şirketlerine ödenecek komisyonlar,

h) Hasar tespit işlemlerine ilişkin ödemeler,

ı) Kurumun Devletten aldığı avansların geri ödenmesi.

Kurumun kaynaklarının yetersiz kalması

MADDE 17. – Kurum, sigortadan kaynaklanan toplam yükümlülüklerini ve sahip olduğu kaynakları dikkate alarak reasürans, sermaye ve benzeri piyasalardan sigortacılık tekniğinin gerektirdiği şekilde ve yeterli düzeyde koruma temin eder. Ancak, sigortalı hasarın beklenenin üstünde olması ve bunun Kurum kaynaklarını ve temin edilen koruma miktarlarını aşması durumunda, ortaya çıkan zarar, Kurum kaynakları ve koruma miktarını toplamının zorunlu sigorta kapsamında ödenmesi gerekli toplam tazminata olan oranı dahilinde karşılanır.

Yönetmelik

MADDE 18. – Kurulun çalışma usul ve esasları Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

GEÇİCİ MADDE 1. – Kurul başkan ve üyeleri, bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde atanırlar. İlk defa atanan üyelerden başkan ve Kurum idarecisini temsilen atanan üye dışında, üçüncü yılın sonunda kura sonucunda belirlenecek üç üyenin yerine, bu Kanun Hükmünde Kararnamede belirtilen hükümlere uygun olarak yeni üye ataması yapılır.

Yürürlük

MADDE 19. – Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 9 uncu maddesi hükmü yayımından dokuz ay sonra, 11 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü yayımından onbeş ay sonra, diğer hükümleri ise yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 20. – Bu Kanun Hükmünde Kararname hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

		Süleyman Demirel
		Cumhurbaşkanı
Bülent Ecevit
Başbakan		En. ve Tab. Kay. Bak. ve
Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	Başb. Yrd.
D. Bahçeli	H. H. Özkan	M. C. Ersümer
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı V.	Devlet Bakanı
R. Önal	Prof. Dr. H. Y. Gökalp	M. Keçeciler
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
Prof. Dr. Ş. S. Gürel	S. Somuncuoğlu	Y. Yalova
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
M. Yılmaz	Prof. Dr. R. Mirzaoğlu	R. K. Yücelen
Devlet Bakanı V.	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı V.
H. H. Özkan	Prof. Dr. Ş. Üşenmez	Y. Yalova
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
F. Ünlü	Prof. Dr. A. Çay	M. A. İrtemçelik
Adalet Bakanı	Millî Savunma Bakanı	İçişleri Bakanı
Prof. Dr. H. S. Türk	S. Çakmakoğlu	S. Tantan
Dışişleri Bakanı V.	Maliye Bakanı	Millî Eğitim Bakanı
Prof. Dr. Ş. S. Gürel	S. Oral	M. Bostancıoğlu
Bayındırlık ve İskân Bakanı	Sağlık Bakanı	Ulaştırma Bakanı
K. Aydın	Doç. Dr. O. Durmuş	Prof. Dr. E. Öksüz
Tarım ve Köyişleri Bakanı	Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı	Sanayi ve Ticaret Bakanı
Prof. Dr. H. Y. Gökalp	Y. Okuyan	A. K. Tanrıkulu
Kültür Bakanı	Turizm Bakanı	Orman Bakanı
M. İ. Talay	E. Mumcu	Prof. Dr. N. Çağan
	Çevre Bakanı
	F. Aytekin

Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu

Türkiye Büyük Millet Meclisi
Plan ve Bütçe Komisyonu	18.2.2002
Esas No. : 1/782, 1/609
Karar No. : 85

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

4484 Sayılı Kanunla değişik 27.8.1999 tarihli ve 4452 Sayılı Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak hazırlanan ve 27.12.1999 tarihinde Resmî Gazetede yayımı ile aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunularak yürürlüğe giren, Başkanlıkça 29.12.1999 tarihinde, tali komisyon olarak Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonu ile Adalet Komisyonuna, esas komisyon olarak da Komisyonumuza havale edilen 587 Sayılı "Zorunlu Deprem Sigortasına Dair Kanun Hükmünde Kararname" ile Bakanlar Kurulunca 29.11.2000 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunulan ve Başkanlıkça 7.12.2000 tarihinde talî komisyon olarak Adalet Komisyonuna, esas komisyon olarak da Komisyonumuza havale edilen " Zorunlu Deprem Sigortası Kanunu Tasarısı" Komisyonumuzun 6.2.2002 tarihinde, Orman Bakanı Nami Çağan ile Adalet Bakanlığı, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve Hazine Müsteşarlığı temsilcilerinin de katılımlarıyla yaptığı 27 nci birleşiminde, İçtüzüğün 35 inci maddesi uyarınca birbirleriyle ilgili görülmeleri nedeniyle birleştirilmesi ve görüşmelere Tasarının esas alınması suretiyle incelenip, görüşülmüştür.

Bilindiği gibi; ülkemizde yaşanan deprem felaketleri sonucunda; deprem riskinin yüksek olduğu gelişmiş bazı ülkelerde depremin neden olduğu büyük zararların telafisinde en etkili yöntem olarak kullanılan ve ülke genelinde katılımın sağlandığı deprem sigortası havuzu sisteminin ülkemizde de bir an önce kurulması için Doğal Afet Sigortaları Kurumu oluşturulmuştur.

Kanun Hükmünde Kararname ile Tasarı ve gerekçeleri incelendiğinde; meydana gelebilecek deprem afeti sonucu bina maliklerinin veya intifa hakkı sahiplerinin, binaların zıyaı veya hasar görmesi nedeniyle uğrayacakları maddî zararlarının karşılanmasını teminen zorunlu deprem sigortası yaptırmalarına ilişkin usul ve esaslarının belirlenmesinin amaçlandığı anlaşılmaktadır.

Komisyonumuzda, Tasarının ve Kanun Hükmünde Kararnamenin geneli üzerinde yapılan görüşmelerde;

- Zorunlu deprem sigortası yapmak ve kanunla kendisine verilen diğer görevleri yerine getirmek üzere Doğal Afet Sigortaları Kurumunun oluşturulmasının yerinde bir düzenleme olduğu,

- Deprem riskinin yüksek olduğu ülkemizde depremin neden olabileceği zararların telafisi için ülke genelinde katılımın sağlanacağı bir deprem sigortası havuzu sistemi kurulmasının memnuniyetle karşılandığı,

- Depremin yanında sel ve benzeri afetlerin de sistem kapsamına alınmasında yarar olacağı,

- Küçük işyerlerinin de kapsama alınmasının gerekli olduğu,

- Köylerde yapılan yeni veya çok katlı binaların da kapsama alınması suretiyle köylere tanınan muafiyetin daraltılması gerektiği,

- Beldelerin zorunlu deprem sigortası kapsamından çıkarılmasının daha uygun olacağı,

- Doğal Afet Sigortaları Kurumunun Sayıştay denetimine ve Devlet İhale Kanununa tabi olması gerektiği,

- Kurum idarecisi şirketin ihale ile belirlenmesi gerektiği,

- 6183 Sayılı Kanunun, zorunlu deprem sigortası primi tahsilatında uygulanmasının idareye yük getireceği ve sistemde kargaşa yaratabileceği,

- Oransal ödemeye ilişkin hükme açıklık getirilmesinin, ödeme konusunda Devletin güvence vermesinin, kaynakların tükenmesi durumunda Devletin kaynak aktarmasının gerekli olduğu,

- Primlerin bir havuzda toplanmasının doğru olmayacağı, riskin dağıtılması gerektiği,

- Azami teminat miktarının yetersiz olduğu,

- Uygulamanın yürürlüğe girmesinden önce bir geçiş dönemine ihtiyaç duyulduğu,

İfade edilmiştir.

Hükümet adına yapılan tamamlayıcı açıklamalarda ise;

- 17 Ağustos 1999 tarihinde meydana gelen ve çok büyük mal ve can kaybına neden olan Marmara depreminden sonra kamu otoritesince deprem zararlarının en aza indirilmesi amacıyla alınan tedbirler arasında en önemlilerinden birisinin meskenlerde depremin yol açacağı maddî zararların tazmin edilmesini sağlamaya yönelik olarak uygulamaya konan zorunlu deprem sigortasına ilişkin düzenleme olduğu,

- Ülkemiz topraklarının tamamına yakın bir kısmının deprem riski taşıması, hasarların kadastrofik nitelikte olması ve mevcut sigorta sisteminin bütün binalar için teminat sunmakta yetersiz kalması nedeniyle deprem sigortası konusunda yeni bir düzenlemeye gidilmesinin kaçınılmaz olduğu, bu amaçla 587 Sayılı Zorunlu Deprem Sigortasına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin 27.12.1999 tarihinde yürürlüğe girdiği,

- Sözkonusu Kanun Hükmünde Kararname ile zorunlu deprem sigortasını yapmak üzere Doğal Afet Sigortaları Kurumu'nun kurulduğu, Kurumun 27.9.2000 tarihinden itibaren poliçe düzenlemeye başladığı, halen 33 sigorta şirketi ve bu şirketlerin acentelerinin Doğal Afet Sigortaları Kurumu nam ve hesabına zorunlu deprem sigortası yaptığı,

- Zorunlu deprem sigortası uygulaması ile konut sahiplerine konutları ile ilgili olarak devletin bütçe imkanları ile ilişkili olmaksızın ve maddî kayıpları derhal telafi eden somut bir güvence temin edildiği, aynı zamanda ülke çapında risk paylaşımı ve dayanışma sağlandığı, yeterli iç kaynaklar birikinceye kadar riskin belli kısmının reasürans yoluyla uluslararası piyasalara plase edildiği,

- Zorunlu deprem sigortasının yeni bir sigorta ürünü olduğu ve bu ürünü sunan Doğal Afet Sigortaları Kurumu'nun faaliyetlerini sigortacılık prensiplerine göre yürüttüğü, kâr amacı gütmeyen Kurumun işlerinin yürütülmesi için fizikî bir yapılanmaya ihtiyacı bulunmadığı, Yönetim Kurulu dışında personeli bulunmadığı, teknik işlerin yürütülmesinin, etkinliğin artırılması ve maliyetlerin düşürülmesi amacıyla bu konuda tecrübeli bir reasürans şirketi olan Millî Reasürans T.A.Ş. tarafından yerine getirildiği, Hazine Müsteşarlığı ile sözkonusu şirket arasında 5 yıllık bir sözleşme imzalandığı,

- Kurumun olası bir deprem durumunda muhtemel yükümlülükleri ile ilgili olarak yeterli kaynağın bulunduğu, bu kaynağın toplanan prim gelirlerinden, reasürans korumasından ve hasar durumunda Dünya Bankasından sağlanacak finansmandan oluştuğu,

- Zorunlu deprem sigortasında amacın, kapsamda olan tüm binalar için deprem teminatı sunmak olduğu, bunun sağlanması bakımından, çeşitli denetim mekanizmalarına ihtiyaç bulunduğu ve uygulanan denetim mekanizmalarından birisinin tapu tescil işlemlerinde zorunlu deprem sigortası aranması uygulaması olduğu,

- Deprem riskinin bütün ülkeyi etkilemesine karşın sel, çığ, heyelan gibi risklerin lokal etkiye sahip olduğu, deprem dışındaki afetler için ihtiyari sigorta yapılabildiği,

- Sistemin meskenlere yönelik ve zorunlu bir uygulama olarak tasarlandığı, işyerleri için isteğe bağlı teminat imkanı bulunduğu, faal işyerlerinin ve küçük işyerlerinin tanımlanmasında ve takibinde ciddi güçlükler bulunduğu, ileride altyapının güçlendirilmesini müteakip küçük işyerleri için ek programlar oluşturulabileceği,

- Köy için de farklı uygulamanın eşitlik açısından sorun yaratabileceği, köylerde yeni bina yapılsa da konut sahiplerinin primleri ödeme gücü bulamayabileceği,

- Deprem riskinin yüksek olduğu ülkemizde sigorta kapsamının genişletilmesinin amaçlandığı, belediye örgütlenmesinin bulunduğu beldelerde sigortanın da yer almasının gerektiği, büyük şehirler ve birçok illerin beldelerinin klasik belde büyüklüğü ve gelişmişliğinin ötesinde ölçeklere sahip olması nedeniyle beldelerin istisna kapsamına alınmasının kargaşa yaratabileceği, aynı zamanda konutların %50'sinin de sigorta kapsamı dışına alınmış olacağı,

- Kurumun tamamen sigorta tekniğine göre yürütülen faaliyetleri nedeniyle bir ihtisas denetimine tabi olmasının gerekli olduğu, bu nedenle sigortacılık faaliyetlerini düzenleyen Hazine Müsteşarlığının denetiminin öngörüldüğü, Kurumun en önemli ödeme kaleminin yurt dışından her yıl sağlanan reasürans koruması olduğu, bunun için Devlet İhale Kanununa göre ihale yapmanın mümkün olmayacağı,

- Kanun Hükmünde Kararnamenin 27.12.1999 tarihinde yürürlüğe girdiği, sigorta uygulamasının 27.9.2000 yılında başladığı, bir yılı aşkın bir süreden beri uygulamanın devam ettiği, sigortanın yaptırılması için Tasarı ile 6 aylık bir süre daha tanındığı bu itibarla ek bir geçiş dönemine ihtiyaç bulunmadığı,

- Normal prim tahsilatında herhangi bir sorun yaşanmadığı, ödenmeyen primler ve cezalar ile ilgili tahsilatın Hazine Müsteşarlığı ve Maliye Bakanlığı arasında müştereken belirlenerek belli esaslara bağlanacağı,

- Zorunlu deprem sigortası ile tüm ülke kapsama alınarak risk yoğunlaşmasının önlendiği, ayrıca yurt dışından alınan reasürans koruması ile risklerin yurt dışına plase edildiği,

İfade edilmiştir.

Komisyonumuzun 6.2.2002 tarihinde yaptığı 27 nci birleşimde, Kanun Hükmünde Kararname ve Tasarının geneli üzerinde yapılan görüşmeleri takiben, konunun daha ayrıntılı bir şekilde incelenebilmesi ve gerekli düzenlemelerin yapılabilmesini teminen bir Alt Komisyon kurulmasına karar verilmiştir.

Alt Komisyonumuz, 7.2.2002 tarihinde konuyla ilgili Bakanlık ve Kuruluş temsilcileriyle yaptığı titiz ve kapsamlı çalışmalar sonucunda hazırladığı metni bir raporla birlikte Komisyonumuza sunmuştur.

Bu defa, Komisyonumuz 12.2.2002 tarihinde Devlet Bakanı Kemal Derviş ile ilgili kuruluşların temsilcilerinin de katılımlarıyla yapmış olduğu 29 uncu birleşiminde, görüşmelere Alt Komisyon tarafından hazırlanan metin üzerinden devam edilmesine karar vermiştir.

Metnin;

- 3 üncü maddesi; "Doğal Afet Sigortaları" ibaresinin "Deprem Sigortası" olarak değiştirilmesi, buna paralel olarak "Kurum" ve "Kurul" tanımlarının da değiştirilmesi ve tanımlar arasına Sigorta Denetleme Kurulu'nun ilave edilmesi suretiyle,

- 4 üncü maddesi; başlığının "Deprem Sigortası Kurumu" olarak değiştirilmesi, Kuruma zorunlu deprem sigortasını yönetme görevinin de verilebilmesini teminen "... yapmak..." ibaresinden sonra "..., yönetmek..." ibaresinin ilave edilmesi, beşinci fıkrasının Kurumun hesaplarının Sigorta Denetleme Kurulu tarafından denetleneceğine açıklık getirecek şekilde yeniden düzenlenmesi suretiyle,

- 6 ncı maddesi; birinci fıkrası "...Doğal Afet Sigortaları..." ibaresinin "...Deprem Sigortası..." olarak değiştirilmesi, ikinci fıkrasında yer alan "Müsteşarlık" ibaresinin, "Müsteşarlığın uygun görüşü alınarak Kurul" olarak değiştirilmesi suretiyle,

- 7 nci maddesi; birinci fıkrasında Kurulun oluşumunun yeniden düzenlenmesi, ikinci fıkrasına Kurul üyelerinden birinin, Başkanın bulunmadığı durumlarda Başkana ait görevleri yürütmek üzere Başkanvekili olarak seçileceğine dair bir hükmün ilave edilmesi suretiyle,

- 8 inci maddesi; Kurulun görevleri arasına, Kanunda öngörülen para cezalarına karar verme yetkisini düzenleyen bir hükmün (i) bendi olarak ilave edilmesi suretiyle,

- 10 uncu maddesi; üçüncü fıkrasının, Kurumun sigortalamaktan imtina edebileceği binaların, 27.12.1999 tarihinden sonra inşa edilen binalar olduğuna açıklık getirecek şekilde düzenlenmesi, ayrıca bu tür binaların listesinin Türkiye çapında değil, mahallinde dağıtımı yapılan gazetelerden birinde yayımlanabileceği şeklinde değiştirilmesi, dördüncü fıkrasına, konunun önemi nedeniyle sigorta sözleşmesinin bitiminden en az bir ay önce sigorta sözleşmesinin sona ereceği ve yeni bir sigorta yaptırma zorunluluğu bulunduğunun taahhütlü mektupla sözleşme sahiplerine bildirileceğine dair bir hükmün ilave edilmesi ve son cümlesinin metinden çıkarılması, 14 üncü maddede düzenlenen menfaat sahibinin değişmesi durumunu düzenleyen hükmün beşinci fıkra olarak maddeye taşınması ve madde başlığının da buna paralel olarak değiştirilmesi suretiyle,

- 14 üncü madde hükmü 10 uncu maddeye taşındığı için maddenin metinden çıkarılması suretiyle,

- 19 uncu maddesi, Devletin ödeme konusunda güvence vermesi gerektiği, kaynakların tükenmesi durumunda ise kaynak aktarabileceği gerekçesiyle, oransal ödemeye ilişkin hükmü düzenleyen maddenin metinden çıkarılması suretiyle,

- 20 nci maddesi; hapis cezalarının Anayasa'ya aykırı olabileceği düşüncesiyle metinden çıkarılması, konu bütünlüğünün sağlanması amacıyla birbirleriyle ilgili görülen hükümlerin biraraya getirilmesi, cezalar, tebligat, itiraz, cezaların tahsili ve para cezalarının yeniden değerleme oranında artışını düzenleyen hükümlerin ayrı fıkralar olarak yeniden düzenlenmesi suretiyle,18 inci madde olarak,

- Hazine Müsteşarlığı Sigorta Denetleme Uzman ve Uzman Yardımcıları ile Aktüerler ve Aktüer Yardımcılarının görev yerleri dışında yapacakları denetim görevleri sırasında, diğer denetim elemanlarına verilen gündelikten yararlanmalarını düzenleyen hükmün metne yeni 21 inci madde olarak ilave edilmesi suretiyle,

- Geçici 1 inci maddesi, mevcut Kurul üyelerinin atanmalarına açıklık getirecek şekilde ve metinde yapılan değişikliklere paralel olarak yeniden düzenlenmesi suretiyle,

- 1, 2, 5, 9, 11, 12 ve 13 üncü maddeleri aynen, 15, 16, 17, 18, 21 ve 22 nci maddeleri ise 14, 15, 16, 17, 19 ve 20 nci maddeler olarak aynen,

- Yürürlük ve Yürütmeye ilişkin 23 ve 24 üncü maddeleri 22 ve 23 üncü maddeler olarak aynen,

Kabul edilmiştir.

Ayrıca, metinde yapılan değişikliklere paralel olarak başlık da yeniden düzenlenmiştir.

Raporumuz Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile arz olunur.

Başkan	Başkanvekili	Sözcü
Metin Şahin	Hayrettin Özdemir	Ahmet Kabil
Antalya	Ankara	Rize
Kâtip	Üye	Üye
Cafer Tufan Yazıcıoğlu	Dengir Mir Mehmet Fırat	Gaffar Yakın
Bartın	Adıyaman	Afyon
	(Muhalefet şerhimiz eklidir)	(Muhalefet şerhim eklidir)
Üye	Üye	Üye
Sait Açba	M. Zeki Sezer	Cengiz Aydoğan
Afyon	Ankara	Antalya
(Muhalefet şerhim eklidir.)
Üye	Üye	Üye
M. Güven Karahan	Hüseyin Arabacı	Necati Yöndar
Balıkesir	Bilecik	Bingöl
		(Muhalefet şerhim eklidir)
Üye	Üye	Üye
Zeki Ergezen	Hayati Korkmaz	M. Altan Karapaşaoğlu
Bitlis	Bursa	Bursa
(Şerh eklidir)		(Muhalefet şerhi ekli)
Üye	Üye	Üye
Hakkı Duran	Aslan Polat	Mehmet Sadri Yıldırım
Çankırı	Erzurum	Eskişehir
	(İtirazım kaydiyle)	(Muhalefet şerhim eklidir)
Üye	Üye	Üye
S. Metin Kalkan	Mehmet Dönen	Aydın Ayaydın
Hatay	Hatay	İstanbul
(İmzada bulunamadı)	(Muhalefet şerhim eklidir)
Üye	Üye	Üye
Bülent Ersin Gök	Masum Türker	Nesrin Nas
İstanbul	İstanbul	İstanbul
Üye	Üye	Üye
Celal Adan	Hasan Çalış	Arslan Aydar
İstanbul	Karaman	Kars
(Muhalefet şerhim eklidir)
Üye	Üye	Üye
Mehmet Serdaroğlu	Necdet Tekin	Kemal Köse
Kastamonu	Kırklareli	Kocaeli
Üye	Üye	Üye
Süleyman Çelebi	Metin Ergun	Ş. Ramis Savaş
Mardin	Muğla	Sakarya
Üye	Üye	Üye
Cevat Ayhan	Yaşar Topçu	Lütfi Ceylan
Sakarya	Sinop	Tokat
(Muhalefet şerhi eklidir)
	Üye
	Bekir Gündoğan
	Tunceli

ZORUNLU DEPREM SİGORTASI KANUN TASARISINA

MUHALEFET ŞERHİMİZDİR

Zorunlu Deprem Sigortası Kanun Tasarısı sigortacılık anlayışından uzak, zaten ağır vergi yükünden mağdur olan topluma yeni bir vergi yükü getiren bir anlayışa sahiptir.

Zorunlu Deprem Sigortası Kurumu bu vergileri toplayabilecek organizasyona sahip olmadığı için Maliye Bakanlığını devreye sokmakta; bu da Maliye Bakanlığı Gelir İdaresine varolan yükünün yanı sıra milyonlarca yeni yükleri getirmektedir. Gelir İdaresinin bu yükün altından kalkamayacağı gerçeğine inanmaktayız.

Bu yükü Gelir İdaresine yüklemek yerine, emlak vergileri ile birlikte tahsil edilmesinin daha doğru bir anlayış olduğu kanısındayız.

Zorunlu Deprem Sigortasında mükellefe zorunluluk getirildiği halde, Kuruma istediği konutları kapsam dışında bırakma keyfiyeti getirmesi de doğru bir anlayış değildir. Zorunlu Deprem Kurumunun denetimi de tasarıda tam olarak belirtilmemiştir. Milyarlarca liranın toplanıp, değerlendirildiği, dağıtıldığı bir yerde Meclis denetiminin olması gerektiği kanısındayız.

Bu nedenlerle Kanun Tasarısına muhalif olduğumuzu belirtiriz.

MehmetDönen	M. Sadri Yıldırım	Celal Adan
Hatay	Eskişehir	İstanbul
	Necati Yöndar
	Bingöl

MUHALEFET ŞERHİ

Plan ve Bütçe Komİsyonu BaşkanlIğIna

1/782 sayılı Zorunlu Deprem Sigortası Kanun Tasarısı ile ilgili muhalefet şerhi aşağıda takdim edilmiştir.

Türkiye, coğrafya yapısı itibarı ile sık sık tabiî afetlere maruz kalmaktadır. Bunlar sel, çığ, yangın, kaya düşmesi, heyelan ve deprem şeklinde olmaktadır. Can ve mal kaybı bakımından en yaygın ve tesirlisi deprem afetidir. 1999 yılında vuku bulan Marmara depremi, takriben 20 000 can kaybı, yüzbinler mertebesinde hafif, orta ve ağır hasarlı mesken ve işyeri ile yakın zamanlarda rastlanan en büyük felaket olmuştur.

Afet halinde alınacak tedbirler ve yapılacak yardımlar 15.5.1959 tarih ve 7269 sayılı Kanunla düzenlenmiştir. Afet halinde vefat eden, yaralanan ve sakat kalanlar için yardım yapılmakta, afetzedelere bir kereye mahsus nakit yardım, evi oturulmaz hale gelenlere kira yardımı ve genel olarak gıda, ısınma ve ihtiyaç maddeleri yardımı yapılmakta, orta ve hafif hasarlı binalar için tamir yardımı yapılmakta, ağır hasarlı meskenler ve işyerleri için mesken ve işyeri edindirme yardımları yapılmaktadır. Ancak bu yardımların yeterince yapılabildiğini ifade etmek mümkün değildir. Bugün itibarı ile son kırk yılda meydana gelen afetlerde hak sahibi olduğu halde bugüne kadar hakkı verilememiş, evi yapılamamış, takriben otuzbin aile beklemektedir. Son yıllarda meydana gelen ve büyük kayıplara sebep olan Erzincan, Dinar, Çorum, Amasya, Adana ve Marmara depremlerinde devletin vecibelerini dikkatle ve süratle yerine getirme gayretinde olduğunu görüyoruz. Bu saydıklarımızdan Marmara dışındakiler tamamlanmıştır.

Afetlerden sonra karşılaşılan en büyük zorluk finansman kaynağı bulmak olmaktadır. Uluslararası yardımlara rağmen hükümetler kaynak bulmakta zorlanmaktadırlar. Bütçe açıklarının çok büyüdüğü ve borç ve faiz ödemelerinin doğurduğu kriz yıllarında kaynak bulmak daha da zorlaşmaktadır. Afet giderlerinin getirdiği yükün mertebesi hakkında bilgi vermek gerekirse Marmara depremi ile ilgili 31.12.2001 itibarı ile yapılan harcamaların toplamı 2838 trilyon olmuştur. Harcama dönemlerinde döviz kurları dikkate alındığında toplam harcama 4469 milyon dolar olmaktadır. Bunun takriben yüzde altısı bağış ve hibedir.

Afet sonrası karşılaşılan finansman sıkıntılarının aşılmasında afet sigorta fonu kurulması bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmaktadır. Ayrıca bu düzenleme binaların proje ve inşaat safhasında standartlara uygun yapılmasına da yardımcı olacaktır.

Tasarıda eksik gördüğümüz hususlar;

1. Tasarı sadece depremin, yangın dahil, doğrudan sebep olacağı maddî zararların teminat verilmiş belli miktarının ödenmesi hükmünü getirmektedir. Sadece meskenler ve mesken olarak inşa edilmiş binalardaki işyerleri için ödeme yapılmaktadır. Sel, yangın, heyelan, çığ ve kaya düşmesi gibi diğer afetler ile işyeri olarak inşa edilmiş binalar ve ziraî mahsulde meydana gelen zararlar tasarının dışında kalmaktadır. Bilhassa küçük ve orta esnaf için çalıştığı işyerleri, ömür boyu edindikleri ve geçimlerini temin eden yerler olarak evleri kadar mühim olmaktadır.

Son Afyon depreminde yıkılan küçük sanayi sitesi önünde çırpınan, ağlayan bir hanım “Onbeş yılda bu dükkanı edinmiştik. Biz şimdi nasıl geçineceğiz” diye feryad ediyordu. Tasarıda bu eksiklik giderilmelidir.

2. Köyler kanunun dışında kalmaktadır. Buralarda deprem afeti olması halinde yardım bütçeden mi yapılacaktır?

Köylerde isteyenin binasını DASK’a sigorta ettirmesine imkân verilmelidir.

3. Doğal Afet Sigorta Kurumunun (DASK) 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu, 1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanunu, 832 sayılı Sayıştay Kanunu ve Kamu İhale Kanununda istisna edilmesi doğru değildir. Kamu kurumlarında keyfi uygulamalara ve suiistimallere sebep olur.

4. DASK’ın işlerinin bir sigorta veya reasürans şirketine verilip yürütüleceği, hizmet satın alınacağı hükmü getirilmektedir (Md. 6). Bu hizmetin doğrudan bir şirkete verilmesi yerine ihaleye çıkılarak rekabetin sağlanması gerekir. Türkiye bölgelere ayrılarak hizmet ihale edilebilir. Bu sayede rekabet sağlanır.

5. Md. 7’de DASK yönetim kurulu üyeleri Bakanlar Kurulu tarafından tayin edilmektedir. Kurul üye sayısının 6 veya 9 kişi olması, görev süresinin 6 yıl olması ve iki yılda bir üyelerin üçte birinin değişmesi kurulda tecrübenin yeni üyelere aktarılmasını mümkün kılar ve devamlılığı temin eder.

DASK, 25.11.1999 tarih ve 587 sayılı KHK ile kurulmuş ve hazırlık döneminden sonra 27 Eylül 2000 tarihinde çalışmaya başlamıştır. 1 Şubat 2002 tarihi itibarı ile toplanan prim 62 trilyon liradır. Hedef 13 milyon meskenden yüzde 20’si sigorta olmuştur. 2001 yılında ortalama yıllık prim 22 milyon liradır. 2002 yılı için tarifelerde yüzde 47 artış yapılmıştır. 2002 yılında ortalama yıllık prim 32 milyon lira olacaktır. 13 milyon sigortalı mesken olursa bugünkü değerle yıllık prim geliri 416 trilyon lira mertebesinde olacaktır. Prim gelirlerinin takriben yarısı riski yaymak için reasürans şirketlerine dışarıya ödenmektedir. 1 Şubat 2002 itibarı ile toplanan 62 trilyonun takriben 32 trilyon lirası reassurance primi olarak ödenmiştir.

Takriben yarım katrilyon liralık sigorta fonunu yönetecek kurul üyeleri dikkatle seçilmelidir. Aksi halde fon kaynakları batırılır, yolsuzluklar ortaya çıkar.

6. Tasarı ile belediye bölgelerindeki binalar mecburî sigorta ettirilecek ve 7269 sayılı Afet Kanununa göre yardımdan faydalanamayacaklardır (Md. 13). Son Afyon depreminde görülmüştür ki sigortalı bina sayısı olması gerekenin yüzde 7’si mertebesindedir. Geri kalan yüzde 93’ün zararları nasıl tazmin edilecektir. Bu insanlar sokakta mı bırakılacaktır. Bu mümkün olamayacağına, amme vicdanı buna izin vermeyeceğine göre geçici bir kanunla bu insanlar hak sahibi yapılacaktır. Her afette ortaya çıkacak bu durum dikkate alınarak 13 üncü madde değiştirilmeli, sigortalı olmayı da teşvik edecek bir geçiş süresi koyulmalıdır.

7. DASK’ın hizmet sahasındaki mevcut binaları inşaat standartlarına uygun görmemesi sebebi ile sigorta etmemesi durumunda bu binaların durumu ne olacaktır. Afet neticesi hasara uğramaları halinde bunlara nasıl yardım edilecektir. 10 uncu madde bu bakımdan yeniden düzenlenmelidir. Şehir ve kasabalarda birçok bina bu duruma düşecektir. Fakirlik sebebi ile oturulan birçok bina aslında emniyetli değildir.

8. Kat mülkiyetine göre oturulan apartmanlarda binanın depreme karşı güçlendirilmesi gerektiğinde kat maliklerinin ittifakı arandığından bu karar alınamamaktadır, ilgili kanun değiştirilerek teknik raporun gerektirdiği güçlendirmenin yapılması mecburî hale getirilmeli ve iskân şartının devamı buna tâbi kılınmalıdır.

9. Tasarıda 10 uncu maddede apartmanlarda kat maliklerinin meskenlerini DASK’a sigorta ettirmemeleri halinde yönetici tarafından sigorta ettirilme mecburiyeti getirilmektedir. Bu husus hukuka aykırı olduğu gibi tatbikatta uygulanamaz ve ayrıca huzursuzluklara sebep olur.

Aslan Polat	Cevat Ayhan
Erzurum	Sakarya

MUHALEFET ŞERHİ

1. Zorunlu Deprem Sigortası için bir kamu kuruluşunun kurulması ve özel sektörün bu alandan dışlanarak -sadece sözleşme ile sigorta işlerinin yapılması işinin verilerek- bir tekel oluşturulması hem serbest piyasa ekonomisi mantığı ile bağdaşmaz hem de sigortacılığın gelişmesini baltalar.

2. Zorunlu deprem sigortası ile oluşturulan devlet tekeli rekabet ortamını kaldırmış ve tüketicinin seçme hakkı sınırlandırılmıştır.

3. DASK tarafından, kurum işlerinin kurum idarecisi sıfatıyla 5 yıl süreyle Türkiye İş Bankasının % 75 ortak olduğu Millî Reasürans T.A.Ş.’ne verilmesi dikkat çekicidir. Diğer sigorta şirketlerinin ve reasürans şirketlerinin devre dışı bırakılması düşündürücüdür.

4. DASK’ın topladığı primler ve diğer kaynakların kullanımında endişelerimiz vardır. Şu ana kadar toplanan 62 trilyonluk kaynağın 30 trilyonluk kısmının reasürans primi olarak kullanılması ve kalan 32 trilyonun Hazine Bonosu ve Repo’ya yatırılması bu fonların devlet borçlarının çevrilmesi için kullanıldığının açık bir göstergesidir.

5. DASK’ın sadece Hazine Müsteşarlığının iç denetimine tâbi tutulması ve dış denetim olan, Parlamento adına denetim olan SAYIŞTAY denetiminin dışında tutulması hükümetin Hesap Verme Sorumluluğu ve Şeffaflık İlkesine riayet etmediğinin açık bir göstergesidir.

6. Kat mülkiyetine tâbi olan yöneticisi olan binalarda zorunlu deprem sigortası yaptırma görevinin yöneticilere verilmesi uygulamada büyük sıkıntıları beraberinde getirecektir.

7. Yapı standartlarına aykırı olan binaların sigortalanmaması ve bu binaların listesinin Türkiye çapında dağıtımı yapılan gazetelerde yayınlanması uygulaması yeterli bir uygulama değildir. Muhtemel bir depremde bu çeşit binalarda can kaybı olmaması için gerekli tedbirlerin ne olacağı yasada belirtilmemiştir.

8. Zorunlu Deprem Sigortası Yasası çıkarılmadan Kanun Hükmünde Kararname ile getirilen bir hükümle deprem sigortası olmayan bina sahiplerinin 7269 Sayılı Yasa kapsamındaki devlet desteğinden mahrum olacakları yönündeki düzenleme Anayasaya aykırıdır. Mülkiyet gibi temel haklar ile ilgili bir düzenlemenin KHK ile yapılamayacağı açıktır. 7269 sayılı yasa kapsamındaki devlet desteğinin yasa yürürlüğe girinceye kadar devam etmesi Anayasal bir zorunluluktur.

9. Aynı taşınmaz üzerinde Zorunlu Deprem Sigortası ve ihtiyari sigortanın yapılabilmesi hem sigortacılık ilkelerine aykırıdır hem de uygulamada büyük ihtilaflara neden olabilecektir.

Doç. Dr. Sait Açba	M. Altan Karapaşaoğlu
Afyon	Bursa
Zeki Ergezen	M. Dengir Fırat
Bitlis	Adıyaman

MUHALEFET ŞERHİ

3 Şubat 2002 tarihinde Afyon Merkez, Sultandağı, Çay, Bolvadin, Çobanlar, Bayat ilçelerini kapsayan bir deprem olmuştur. Depremin olduğu tarihte Zorunlu Deprem Sigortası Kanunu yoktu. Sadece Kanun Hükmünde Kararname vardı. Deprem Sigortası yaptırmayanların oranları şu anda Türkiye’de % 90’ların üzerindedir. Kanun yeni çıkmakta ve 8 aylık bir süre tanınmaktadır. KKK ile Kanunen vatandaşlarımıza tanınan hakları kısıtlamak mümkün değildir. Bu nedenle, Zorunlu Deprem Kanununun yürürlüğe girmesinden önce meydana gelen depremlerdeki maddi zararlar için 7269 sayılı Kanun ve ilgili diğer mevzuat çerçevesinde vatandaşlarımızın hak sahibi olmaları gerekir. Afyon ve ilçelerindeki depremin hasarları Dinar ve Sakarya depremlerinde olduğu gibi Devletçe karşılanmalıdır.

12.2.2002

Gaffar Yakın

Afyon

ALT KOMİSYON RAPORU

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU BAŞKANLIĞINA

4484 Sayılı Kanunla değişik 27.8.1999 tarihli ve 4452 Sayılı Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak hazırlanan ve 27.12.1999 tarihinde Resmî Gazetede yayımı ile aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunularak yürürlüğe giren, Başkanlıkça 29.12.1999 tarihinde, tali komisyon olarak Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonu ile Adalet Komisyonuna, esas komisyon olarak da Komisyonumuza havale edilen 587 Sayılı "Zorunlu Deprem Sigortasına Dair Kanun Hükmünde Kararname" ile Bakanlar Kurulunca 29.11.2000 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunulan ve Başkanlıkça 7.12.2000 tarihinde tali komisyon olarak Adalet Komisyonuna, esas komisyon olarak da Komisyonumuza havale edilen " Zorunlu Deprem Sigortası Kanunu Tasarısı" Komisyonumuzun 6.2.2002 tarihinde yaptığı 27 nci birleşiminde, İçtüzüğün 35 inci maddesi uyarınca birbirleriyle ilgili görülmeleri nedeniyle birleştirilmiş ve Orman Bakanı Nami Çağan ile Adalet Bakanlığı, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilâtı Müsteşarlığı ve Hazine Müsteşarlığı temsilcilerinin de katılımlarıyla incelenip, görüşülmüştür.

Komisyonumuzda, Tasarının ve Kanun Hükmünde Kararnamenin geneli üzerinde yapılan görüşmeleri takiben konunun ayrıntılı bir şekilde incelenebilmesini ve gerekli düzenlemelerin yapılabilmesini teminen bir alt komisyon kurulmasına karar verilmiştir.

Alt Komisyonun, 7.2.2002 tarihinde Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı temsilcilerinin de katılımlarıyla yapmış olduğu toplantıda, Tasarı ve Kanun Hükmünde Kararnamenin etraflı bir şekilde incelenmiş, maddeler üzerindeki görüş ve düşünceler geniş bir şekilde dile getirilmiş ve yapılan değerlendirmeler sonucunda tasarı üzerinde gerekli değişiklikler yapılmıştır.

Alt Komisyon çalışmaları sonucunda, Tasarının;

- 2 nci maddesi, zorunlu deprem sigortası kapsamına giren binaların, yanlış anlamaları gidermek bakımından uygulamaya paralel olarak daha açık bir şekilde ifade edilmesi suretiyle,

- 4 üncü maddesi, üçüncü fıkrasının metinden çıkarılması, beşinci fıkrada yapılan değişiklik ile yanlış anlamaları gidermek amacıyla yalnızca süresinde ödenmeyen sigorta primi alacaklarının 6183 sayılı Kanuna göre tahsil edileceğinin ifade edilmesi, altıncı fıkrasının sonuna Kurumun denetimine ilişkin raporun, düzenlenmesini müteakiben Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanlığına sunulmasına yönelik bir ibarenin ilave edilmesi suretiyle,

- 10 uncu maddesi; ikinci fıkrası, yeni inşa edilen bağımsız bölümler ve binalar için 587 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile getirilen inşaat ruhsatı alınmış olması şartının, 27.12.1999 tarihinden itibaren inşa edilen bağımsız bölümler ve binalar için aranacağı hususunun daha açık bir şekilde ifade edilmesi, üçüncü fıkranın metinden çıkarılması, dördüncü fıkrasında, büyük maddi külfet ve yönetim zorluğu getiren taahhütlü mektup veya noter ile bildirme yükümlülüğünün kaldırılması, yıllık olarak verilen teminatın prim alınmadan otomatik olarak bir ay daha uzatılması sigorta pratiğine uymadığından, sözleşmenin sona ermesi ile birlikte yenilenmediği takdirde teminatın da sona erdiğine açıklık getirilmesi suretiyle,

- 12 nci maddesi; metne bu Kanun kapsamındaki bağımsız bölümler ve binalar için zorunlu deprem sigortası ile verilen teminat yerine ihtiyari deprem sigortası yapılamayacağına ilişkin bir ibarenin ilave edilmesi suretiyle,

- 15 inci maddesi; birinci fıkrasındaki "...Kurum..." ibaresinin "...Müsteşarlık..." olarak değiştirilmesi, ikinci fıkrasında, zorunlu deprem sigortasının yapılmasında kontrol mekanizması olarak kullanılan tapu işlemelerinin tanımı sadece satış işlemi ile sınırlandığından yeterli düzeyde bir kontrol olamadığı, bu sebeple uygulamaya paralel olarak, maliklerin veya intifa hakkı sahiplerinin taleplerine bağlı olarak tapu kütüğünde tescili ve terkini gerektiren bütün işlemler için sigorta arama zorunluluğunun getirilmesi suretiyle,

- 20 nci maddesi; maddede öngörülen para cezalarının caydırıcı olacak şekilde düzenlenmesi ve para cezalarının yeniden değerleme oranında artırılmasını temin edecek bir hükmün metne ilave edilmesi suretiyle,

- Geçici 2 nci maddesinin metinden çıkarılması suretiyle,

- Geçici 3 üncü maddesinin; yükümlülere, yükümlülüklerini yerine getirmeleri için bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren 8 ay süre tanıyacak şekilde yeniden düzenlenmesi suretiyle,

- Yürürlüğe ilişkin 23 üncü maddesinin yürürlük tarihinin Kanunun yayımı tarihi olarak belirlenmesi suretiyle,

- 1, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 13, 14, 16, 17, 18, 19, 21, 22 ve Geçici 1 inci maddeleri ile yürütmeye ilişkin 24 üncü maddesi aynen,

Kabul edilmiştir.

Raporumuz, Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanlığına saygı ile arz olunur.

Cafer Tufan Yazıcıoğlu	M. Altan Karapaşaoğlu	Mehmet Dönen
Bartın	Bursa	Hatay
	(Geneline muhalifim.)
Metin Kalkan	Nesrin Nas	Mehmet Serdaroğlu
Hatay	İstanbul	Kastamonu

ALT KOMİSYON METNİ

ZORUNLU DEPREM SİGORTASI KANUNU TASARISI

Amaç

MADDE 1. - Bu Kanunun amacı, meydana gelebilecek deprem afeti sonucu bina maliklerinin veya intifa hakkı sahiplerinin, binaların zıyaı veya hasar görmesi nedeniyle uğrayacakları maddî zararlarının karşılanmasını teminen zorunlu deprem sigortası yaptırmalarına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

Kapsam

MADDE 2. - Tapuya kayıtlı ve özel mülkiyete tabi taşınmazlar üzerinde mesken olarak inşa edilmiş binalar, 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamındaki bağımsız bölümler ile doğal afetler nedeniyle Devlet tarafından yaptırılan veya verilen kredi ile yapılan meskenler zorunlu deprem sigortasına tabidir.

Kamu kuruluşlarına ait binalar, köy yerleşim alanlarında yapılan binalar, 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamında olsalar dahi tamamı ikamet dışı amaçlarla kullanılan binalar bu Kanun kapsamında zorunlu deprem sigortasına tabi değildir.

Tanımlar

MADDE 3. - Bu Kanunda geçen;

a) Bakan veya Bakanlık: Hazine Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Bakan veya Bakanlığı,

b) Müsteşarlık: Hazine Müsteşarlığını,

c) Kurum: Doğal Afet Sigortaları Kurumunu,

d) Kurul: Doğal Afet Sigortaları Kurumu Yönetim Kurulunu,

e) Kurum İdarecisi: Doğal Afet Sigortaları Kurumunun işlerini yürüten şirketi,

f) Zorunlu deprem sigortası: Depremin, yangın dahil, doğrudan neden olacağı maddi zararları, 11 inci madde gereğince belirlenen tutara kadar teminat altına alan zorunlu sigortayı,

g) Sigorta şirketi: 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu uyarınca yangın sigortası branşında ruhsatı bulunan Türkiye’de kurulmuş sigorta şirketleri ile yabancı ülkelerdeki sigorta şirketlerinin Türkiye’deki şubelerini,

İfade eder.

Doğal Afet Sigortaları Kurumu

MADDE 4. - Zorunlu deprem sigortası yapmak ve bu Kanun ile kendisine verilen diğer görevleri yerine getirmek üzere, Bakanlık nezdinde kamu tüzel kişiliğini haiz Doğal Afet Sigortaları Kurumu kurulmuştur.

Kurumun faaliyetlerini, malî yeterliliğini ve Kurum tarafından yapılan incelemelerin sonuçlarını da içeren yıllık faaliyet raporu, Kurum tarafından her hesap dönemi sonunu takip eden dördüncü ayın sonuna kadar hazırlanır. Bu raporun bir özeti, günlük olarak yayımlanan ve Türkiye çapında dağıtımı yapılan gazetelerden ikisinde yayımlanır.

Kurum, 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu, 1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanunu, 3346 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile Fonların Türkiye Büyük Millet Meclisince Denetlenmesinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun, 832 sayılı Sayıştay Kanunu, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ve 6245 sayılı Harcırah Kanununa tabi değildir.

Kurumun menkul ve gayrimenkul varlıkları ile hak, gelir ve alacakları haczedilemez, Kurum iflas yoluyla takip edilemez. Kurumun, süresinde ödenmeyen sigorta primi alacakları, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.

Kurumun yıllık hesap, işlem ve harcamaları Müsteşarlık tarafından denetlenir. Denetime ilişkin rapor, düzenlenmesini müteakiben Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanlığına sunulur.

Vergiden muafiyet

MADDE 5. - Kurum ve gelirleri, banka ve sigorta muameleleri vergisi dahil olmak üzere her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır.

Kurumun yönetimi

MADDE 6. - Kurum, biri başkan olmak üzere toplam yedi üyeden oluşan Doğal Afet Sigortaları Kurumu Yönetim Kurulu tarafından yönetilir.

Kurumun işleri; Müsteşarlık tarafından bir sözleşme ile bir sigorta veya reasürans şirketine Kurum idarecisi sıfatıyla yürütülmek üzere verilir. Sözleşme, en fazla beş yıllık süre için yapılır ve aynı usule göre yenilenebilir. Kurum idarecisine ödenecek işletme ücreti aynı sözleşmede tespit edilir.

Doğal Afet Sigortaları Kurumu Yönetim Kurulu

MADDE 7. - Kurul üyeleri aşağıdaki kişilerden oluşur :

a) Başbakanlığı temsilen Başbakanlık Müsteşarınca belirlenecek en az genel müdür yardımcısı düzeyinde bir üye,

b) Müsteşarlığı temsilen Sigortacılık Genel Müdürlüğünden en az genel müdür yardımcısı düzeyinde bir üye,

c) Bayındırlık ve İskân Bakanlığını temsilen doğal afetler konusunda deneyimli en az genel müdür yardımcısı düzeyinde bir üye,

d) Sermaye Piyasası Kurulunu temsilen fon yönetiminde deneyimli en az daire başkanı düzeyinde bir üye,

e) Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğini temsilen sigortacılık ve reasürans konusunda en az yedi yıl deneyimli bir üye,

f) İnşaat, jeofizik, jeoloji mühendisliği veya dengi bölümlerden mezun ve deprem konusunda en az yedi yıl deneyimli, Müsteşarlıkça belirlenecek bir üye,

g) Kurum idarecisini temsilen en az genel müdür yardımcısı düzeyinde bir üye.

Kurul üyeleri, Müsteşarlığın teklifi üzerine Bakan tarafından atanır. Bakan, üyeler arasından birini başkan olarak görevlendirir.

Kurul üyeliğine atanan kimseler beş sene için görev yapar ve en fazla iki kere atanabilir.

Kurula atanan üyeler, temsil ettikleri kuruluşlardan ayrıldıkları takdirde Kurul üyelikleri sona erer. Bu nedenle veya diğer herhangi bir nedenle üyelikleri sona erenlerin yerlerine ilgili kuruluş tarafından en geç iki ay içinde yeni bir üye seçilir ve yukarıda belirtilen usule göre atamaları yapılır. Bu şekilde atananlar, yerine atandıkları üyelerin sürelerini tamamlar.

Kurul üyelerinin 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun değişik 48 inci maddesinin (A) bendinin (1), (4), (5), (6) ve (7) numaralı alt bentlerinde belirtilen şartları taşımaları zorunludur.

Kurul en az beş üyenin katılımıyla toplanır ve kararlarını en az dört üyenin aynı yöndeki oyuyla alır.

Kurulun temsili başkan tarafından, Kurulca alınan kararların yürütülmesi Kurum idarecisi tarafından yapılır.

Kurul başkan ve üyelerine, kamu iktisadi teşebbüslerinde yönetim kurulu başkan ve üyelerine ödenen aylık ücret ve diğer ödemeler tutarında ücret ödenir.

Kurulun görevleri

MADDE 8. - Kurulun görevleri şunlardır:

a) Kurumun işleyişine ilişkin politikaları tespit etmek ve çalışma planını düzenlemek,

b) Kurulca alınan kararların yürütülme esaslarını belirlemek,

c) Tazminat ödemelerine ilişkin usul ve esasları belirlemek ve tazminat ödemelerinin en kısa sürede yapılmasını sağlamak,

d) Risk paylaşımı ve reasürans planını onaylamak,

e) Kurum varlıklarının yatırıma yönlendirilmesine ilişkin usul ve esasları tespit etmek, gerekirse bu amaçla bir yatırım yöneticisi belirlemek,

f) Bakana Kurumun faaliyetleri hakkında bilgi vermek ve Kurumun malî yeterliliğini olumsuz yönde etkileyebilecek hususların tespit edilmesi durumunda alınması gerekli tedbirlere ilişkin olarak Bakana önerilerde bulunmak,

g) Halkla ilişkiler ve tanıtım kampanyaları yapılmasına karar vermek,

h) Zorunlu deprem sigortası kapsamında olan tüm binaların sigortalanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri almak.

Yetkili sigorta şirketleri

MADDE 9. - Kurum nam ve hesabına zorunlu deprem sigortası sözleşmesi yapmaya yetkili olacak sigorta şirketleri, bu şirketler ile imzalanacak sözleşmenin içeriği, bunların sahip olmaları gereken asgari nitelikler ve uymaları gerekli usul ve esaslar Müsteşarlığın uygun görüşü alınarak Kurul tarafından belirlenir.

Sigorta yapma ve yaptırma zorunluluğu

MADDE 10. - Bu Kanun kapsamındaki bağımsız bölümler ve binalar için, malikler veya varsa intifa hakkı sahipleri tarafından zorunlu deprem sigortası yaptırılır. 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununa tabi olan ve yöneticisi bulunan binalarda malikler veya varsa intifa hakkı sahipleri tarafından zorunlu deprem sigortasının yaptırılmadığı durumlarda, bu sigorta, yönetici tarafından yaptırılır ve sigorta primi bu kişilerden gider olarak tahsil edilir.

Yeni inşa edilen bağımsız bölümler ve binalar için, iskân izninden veya içinde yaşanmaya başlanmasından itibaren bir ay içinde zorunlu deprem sigortası yaptırılır. 27/12/1999 tarihinden sonra inşa edilen bağımsız bölümler ve binaların sigortalanmasında,ilgili mevzuat çerçevesinde inşaat ruhsatı alınmış olması şartı aranır.

Kurum, kendisi tarafından görevlendirilen uzmanlarca ilgili mevzuatta öngörülen yapı standartlarına aykırı olarak inşa edildiği tespit edilen binaları sigortalamaktan imtina edebilir. Bu tür binaların bir listesi, Kurulun bu yöndeki kararı sonrasında Bakanın uygun görüşü ile günlük olarak yayımlanan ve Türkiye çapında dağıtımı yapılan gazetelerden ikisinde yayımlanabilir.

Zorunlu deprem sigortası sözleşmesinin süresi bir yıldır. Malikler veya varsa intifa hakkı sahipleri, sigorta sözleşmelerini her yıl yenilemek zorundadır. Sigorta sözleşmesinin yenilenmemesi durumunda Kurumun sigortadan kaynaklanan sorumluluğu sona erer.

Sigorta teminatı, tarife ve talimatlar, komisyonlar

MADDE 11. - Zorunlu deprem sigortasına ilişkin teminat tutarları, genel şartları, tarife ve talimatları, primlerin ödenme usul ve esasları ile yetkili sigorta şirketlerine ödenecek komisyonlar Kurulun önerisi üzerine Bakanlıkça tespit edilir ve Resmî Gazetede yayımlanır.

Sigorta primleri; binanın yüzölçümü, inşaat sınıfı ve kalitesi, binanın üzerinde bulunduğu arazinin zemin özellikleri, deprem riski ve benzeri faktörler değerlendirilerek tespit edilir.

İhtiyari sigorta

MADDE 12. - Kurum dışındaki kişi ve kuruluşlar zorunlu deprem sigortası yapamaz. Sigorta şirketleri, bu Kanun kapsamındaki bağımsız bölümler ve binalar için zorunlu deprem sigortası ile verilen teminat yerine ihtiyari deprem sigortası yapamaz. Ancak, zorunlu deprem sigortası yapılan bağımsız bölümlerin veya binaların değeri zorunlu deprem sigortası ile verilen teminat tutarının üzerinde ise, bu tutarın üzerindeki kısım için, zorunlu deprem sigortasının yapılmış olması kaydıyla, sigorta şirketleri tarafından ihtiyari deprem sigortası yapılabilir.

Devletin afetlerle ilgili mevzuattan kaynaklanan yükümlülükleri

MADDE 13. - Devletin, 7269 sayılı Umumî Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanundan ve ilgili diğer mevzuattan doğan konut kredisi açma ve bina yaptırma yükümlülükleri, sigorta kapsamındaki binalarda deprem nedeniyle meydana gelen zıya ve hasarlar sonucu uğranılan maddi zararlar için Kurum tarafından tazminat ödenmesiyle birlikte ortadan kalkar.

10 uncu maddenin birinci fıkrası gereğince geçerli bir zorunlu deprem sigortası bulunmayanlar, bu sigorta kapsamında karşılanacak maddi zararlar için 7269 sayılı Kanun ve ilgili diğer mevzuat çerçevesinde hak sahibi olamaz.

Menfaat sahibinin değişmesi

MADDE 14. - Menfaat sahibinin değişmesi halinde zorunlu deprem sigortası, yeni menfaat sahibi ile devam eder.

Sigorta yükümlülerinin saptanması ve izlenmesi

MADDE 15. - Zorunlu deprem sigortası yaptırmakla yükümlü olanlar, 1 inci ve 2 nci madde hükümleri çerçevesinde Kurum tarafından tespit edilir. Mahallî idareler dahil tüm kamu kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişiler, sigorta yükümlülerinin saptanması ve izlenmesine yönelik olarak Müsteşarlık tarafından kendilerinden istenecek bilgileri belli aralıklarla ve devamlı olarak vermeye zorunludur.

Zorunlu deprem sigortasının yaptırılmış ve sigorta sözleşmesinin işlem tarihi itibarıyla yürürlükte olduğu belgelenmedikçe tapu sicil müdürlükleri, malikleri veya intifa hakkı sahiplerinin taleplerine bağlı olarak tapu kütüğünde bu sigortaya tabi bağımsız bölümler ve binalarla ilgili tescili veya terkini gerektiren işlemleri yapamaz. Zorunlu deprem sigortasına tabi bağımsız bölümler ve binalarla ilgili tapu tescil işlemlerinde aranacak belgeler ile uygulama usul ve esasları Müsteşarlık ile Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü tarafından müştereken belirlenir.

Sigortalının mükellefiyeti

MADDE 16. - Binanın ve her bir bağımsız bölümün projeye aykırı olarak ve taşıyıcı sistemi etkileyecek şekilde tadil edilmesine veya zayıflatılmasına neden olan veya buna imkan veren malik veya varsa intifa hakkı sahibi, meydana gelen zararın bu nedenle ortaya çıktığının veya arttığının tespit edilmesi durumunda bu tutar kadar tazminat alma hakkını kaybeder.

Kurumun halefiyeti

MADDE 17. - Kurum, yaptığı tazminat ödemesi tutarınca hukuken sigortalının yerine geçer.

Halefiyet, sigortalının zararına olarak ileri sürülemez.

Kurumun kaynakları ve bunların kullanılabileceği yerler

MADDE 18. - Kurumun kaynakları;

a) Sigorta primlerinden,

b) Kurum varlıklarından sağlanan gelirlerden,

c) Devletten alınan avanslardan ve sair gelirlerden,

oluşur.

Kurum, deprem sonucu oluşan hasarlara ilişkin tazminatların en kısa sürede ödenmesini sağlamak amacıyla yıllık prim gelirlerinin %25 ini geçmemek kaydıyla Bakanın uygun görüşü ile borçlanabilir.

Kurumun kaynakları, Kurum tarafından ve sadece aşağıdaki amaçlar doğrultusunda kullanılabilir:

a) Kurum tarafından sigorta edilen binalara ait tazminat ödemeleri,

b) Kurum idarecisine ödenecek işletme ücreti ile Kurumun yönetimi ve işleyişi için gerekli olan bütün masraflar,

c) Reasürans, sermaye ve benzeri piyasalardan sağlanan korumaya ilişkin ödemeler,

d) Kurumun görev alanına giren konularda yaptıracağı bilimsel çalışma ve araştırmalara ilişkin ödemeler,

e) Danışmanlık hizmetlerine ve (reasürans, yatırım yönetimi, risk modellemesi gibi) dışardan sağlanan hizmetlere ilişkin ödemeler,

f) Halkla ilişkiler ve tanıtım kampanyalarına ilişkin ödemeler,

g) Yetkili sigorta şirketlerine ödenecek komisyonlar,

h) Hasar tespit işlemlerine ilişkin ödemeler,

i) Kurumun Devletten aldığı avansların ve diğer borçların geri ödenmesine ilişkin ödemeler.

Kurum kaynaklarının yetersiz kalması

MADDE 19. - Kurum, sigortadan kaynaklanan toplam yükümlülüklerini ve sahip olduğu kaynakları dikkate alarak reasürans, sermaye ve benzeri piyasalardan sigortacılık tekniğinin gerektirdiği şekilde ve yeterli düzeyde koruma temin eder. Ancak, sigortalı hasarın beklenenin üstünde olması ve bunun Kurum kaynaklarını ve temin edilen koruma miktarlarını aşması durumunda, ortaya çıkan zarar, Kurum kaynakları ve koruma miktarının toplamının zorunlu deprem sigortası kapsamında ödenmesi gerekli toplam tazminata olan oranı dahilinde karşılanır.

Para cezası

MADDE 20. - Bu Kanunun 10 uncu maddesi gereğince süresi içinde zorunlu deprem sigortası yaptırmayanlar, Kurum tarafından, zorunlu deprem sigortası yaptırmadıkları her bir yıl için cari yılda ödemeleri gereken zorunlu deprem sigortası primi tutarı kadar para cezası ile cezalandırılır. Ancak bu ceza, içinde bulunulan yıl dahil geriye doğru en fazla üç yıl için uygulanır.

Zorunlu deprem sigortası yaptırmadığı Kurum tarafından tespit edilen kişilere, bu sigortanın yaptırılması ve para cezasının ödenmesi için taahhütlü mektup veya noter kanalıyla tebligat yapılır. Tebliğ tarihinden başlamak üzere bir ay içerisinde yaptırılmayan cari yılın zorunlu deprem sigortasına ilişkin sigorta primi ve ödenmeyen para cezası, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakında Kanun hükümlerine göre Maliye Bakanlığınca tahsil edilir. Tahsilatın Kuruma intikali de dahil olmak üzere tahsile ilişkin usul ve esaslar Müsteşarlık ile Maliye Bakanlığı arasında müştereken belirlenir.

11 inci madde uyarınca yayımlanan genel şartlar ile tarife ve talimatlara uymayan sigorta şirketlerinin bu fiilden sorumlu yetkilileri 5 milyar lira ağır para cezası ile cezalandırılır.

12 nci maddeye aykırı olarak yetkili olmaksızın zorunlu deprem sigortası yapan gerçek kişiler ile tüzel kişilerin bu fiilden sorumlu yetkilileri, 10 milyar lira ağır para cezası ile cezalandırılır; aynı fiilin ikinci defa işlenmesi halinde söz konusu kişiler hakkında üç aydan bir seneye kadar hapis cezası ile birlikte yukarıdaki para cezasının iki katına hükmolunur.

12 nci maddeye aykırı olarak zorunlu deprem sigortası yerine ihtiyari deprem sigortası yapan sigorta şirketlerinin bu fiilden sorumlu yetkilileri, 10 milyar lira ağır para cezası ile cezalandırılır; aynı fiilin ikinci defa işlenmesi halinde söz konusu kişiler hakkında yukarıdaki para cezasının iki katına hükmolunur ve sigorta şirketinin ilgili branştaki ruhsatı iptal edilir.

12 nci maddeye aykırı olarak, zorunlu deprem sigortası yapılmadan zorunlu deprem sigortası ile verilen teminat tutarının üzerindeki kısım için ihtiyarı deprem sigortası yapan sigorta şirketlerinin bu fiilden sorumlu yetkilileri, 5 milyar lira ağır para cezası ile cezalandırılır.

Bu maddede belirtilen maktu para cezaları,her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır.

Yönetmelik

MADDE 21. - Kurumun çalışma usul ve esasları Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

Yürürlükten kaldırılan hükümler

MADDE 22. - 25/11/1999 tarihli ve 587 sayılı Zorunlu Deprem Sigortasına Dair Kanun Hükmünde Kararname yürürlükten kaldırılmıştır.

GEÇİCİ MADDE 1. - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce Kurul başkan ve üyeliklerine atanmış olan kimseler, başka herhangi bir işleme gerek kalmaksızın mevcut görevlerine devam ederler. İlk defa atanan Kurul üyelerinden başkan ve Kurum idarecisini temsilen atanan üye dışında, atanmalarını takip eden üçüncü yılın sonunda kura sonucunda belirlenecek üç üyenin yerine, bu Kanunda belirtilen hükümlere uygun olarak yeni üye ataması yapılır.

GEÇİCİ MADDE 2. - Bu Kanunun 10 uncu maddesi gereğince yaptırılması gereken zorunlu deprem sigortası bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren 8 ay içinde yaptırılır.

Yürürlük

MADDE 23. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 24. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METİN (1/782)

ZORUNLU DEPREM SİGORTASI KANUNU TASARISI

Amaç

MADDE1. – Bu Kanunun amacı, meydana gelebilecek deprem afeti sonucu bina maliklerinin veya intifa hakkı sahiplerinin, binaların zıyaı veya hasar görmesi nedeniyle uğrayacakları maddî zararlarının karşılanmasını teminen zorunlu deprem sigortası yaptırmalarına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

Kapsam

MADDE2. – 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamındaki bağımsız bölümler, tapuya kayıtlı ve özel mülkiyete tâbi taşınmazlar üzerinde mesken olarak inşa edilmiş binalar, bu binaların içinde yer alan ve ticarethane, büro ve benzeri amaçlarla kullanılan bağımsız bölümler ile doğal afetler nedeniyle Devlet tarafından yaptırılan veya verilen kredi ile yapılan meskenler zorunlu deprem sigortasına tâbidir.

Kamu kuruluşlarına ait binalar ile köy yerleşim alanlarında yapılan binalar bu Kanun kapsamında zorunlu deprem sigortasına tâbi değildir.

Tanımlar

MADDE3. – Bu Kanunda geçen;

a) Bakan veya Bakanlık :Hazine Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Bakan veya Bakanlığı,

b) Müsteşarlık :Hazine Müsteşarlığını,

c) Kurum :Doğal Afet Sigortaları Kuru-munu,

d) Kurul :Doğal Afet Sigortaları Kurumu Yönetim Kurulunu,

e) Kurum İdarecisi :Doğal Afet Sigortaları Kurumunun işlerini yürüten şirketi,

f) Zorunlu deprem sigortası : Depremin, yangın dahil, doğrudan neden olacağı maddî zararları, 11 inci madde gereğince belirlenen tutara kadar teminat altına alan zorunlu sigortayı,

g) Sigorta şirketi :7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu uyarınca yangın sigortası branşında ruhsatı bulunan Türkiye’de kurulmuş sigorta şirketleri ile yabancı ülkelerdeki sigorta şirketlerinin Türkiye’deki şubelerini,

İfade eder.

Doğal Afet Sigortaları Kurumu

MADDE4. – Zorunlu deprem sigortası yapmak ve bu Kanun ile kendisine verilen diğer görevleri yerine getirmek üzere, Bakanlık nezdinde kamu tüzel kişiliğini haiz Doğal Afet Sigortaları Kurumu kurulmuştur.

Kurumun faaliyetlerini, malî yeterliliğini ve kurum tarafından yapılan incelemelerin sonuçlarını da içeren yıllık faaliyet raporu, Kurum tarafından her hesap dönemi sonunu takip eden dördüncü ayın sonuna kadar hazırlanır. Bu raporun bir özeti, günlük olarak yayımlanan ve Türkiye çapında dağıtımı yapılan gazetelerden ikisinde yayımlanır.

Kurum, görev alanına giren konularda bilimsel çalışma ve araştırmalar yaptırabilir ve gerekli gördüğü takdirde; proje süresiyle sınırlı olmak kaydıyla kadro karşılığı aranmaksızın Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı veya yabancı özel sözleşmeli danışman çalıştırabilir.

Kurum, 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu, 1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanunu, 3346 sayılı Kamu İktisadî Teşebbüsleri ile Fonların Türkiye Büyük Millet Meclisince Denetlenmesinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun, 832 sayılı Sayıştay Kanunu, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ve 6245 sayılı Harcırah Kanununa tâbi değildir.

Kurumun menkul ve gayrimenkul varlıkları ile hak, gelir ve alacakları haczedilemez, Kurul iflas yoluyla takip edilemez. Kurumun, sigorta primi alacakları, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.

Kurumun yıllık hesap, işlem ve harcamaları Müsteşarlık tarafından denetlenir.

Vergiden muafiyet

MADDE5. – Kurum ve gelirleri, banka ve sigorta muameleleri vergisi dahil olmak üzere her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır.

Kurumun yönetimi

MADDE6. – Kurum, biri başkan olmak üzere toplam yedi üyeden oluşan Doğal Afet Sigortaları Kurumu Yönetim Kurulu tarafından yönetilir.

Kurumun işleri; Müsteşarlık tarafından bir sözleşme ile bir sigorta veya reasürans şirketine Kurum idarecisi sıfatıyla yürütülmek üzere verilir. Sözleşme, en fazla beş yıllık süre için yapılır ve aynı usule göre yenilenebilir. Kurum idarecisine ödenecek işletme ücreti aynı sözleşmede tespit edilir.

Doğal Afet Sigortaları Kurumu Yönetim Kurulu

MADDE7. – Kurul üyeleri aşağıdaki kişilerden oluşur :

a) Başbakanlığı temsilen Başbakanlık Müsteşarınca belirlenecek en az genel müdür yardımcısı düzeyinde bir üye,

b) Müsteşarlığı temsilen SigortacılıkGenel Müdürlüğünden en az genel müdür yardımcısı düzeyinde bir üye,

c) Bayındırlık ve İskân Bakanlığını temsilen doğal afetler konusunda deneyimli en az genel müdür yardımcısı düzeyinde bir üye,

d) Sermaye Piyasası Kurulunu temsilen fon yönetiminde deneyimli en az daire başkanı düzeyinde bir üye,

e) Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğini temsilen sigortacılık ve reasürans konusunda en az yedi yıl deneyimli bir üye,

f) İnşaat, jeofizik, jeoloji mühendisliği veya dengi bölümlerden mezun ve deprem konusunda en az yedi yıl deneyimli, Müsteşarlıkça belirlenecek bir üye,

g) Kurum idarecisini temsilen en az genel müdür yardımcısı düzeyinde bir üye.

Kurul üyeleri, Müsteşarlığın teklifi üzerine Bakan tarafından atanır. Bakan, üyeler arasından birini başkan olarak görevlendirir.

Kurul üyeliğine atanan kimseler beş sene için görev yapar ve en fazla iki kere atanabilir.

Kurula atanan üyeler, temsil ettikleri kuruluşlardan ayrıldıkları takdirde Kurul üyelikleri sona erer. Bu nedenle veya diğer herhangi bir nedenle üyelikleri sona erenlerin yerlerine ilgili kuruluş tarafından en geç iki ay içinde yeni bir üye seçilir ve yukarıda belirtilen usule göre atamaları yapılır. Bu şekilde atananlar, yerine atandıkları üyelerin sürelerini tamamlar.

Kurul üyelerinin 657 sayılı DevletMemurları Kanununun değişik 48 inci maddesinin (A) bendinin (1), (4), (5), (6) ve (7) numaralı alt bentlerinde belirtilen şartları taşımaları zorunludur.

Kurul en az beş üyenin katılımıyla toplanır ve kararlarını en az dört üyenin aynı yöndeki oyuyla alır.

Kurulun temsili başkan tarafından, Kurulca alınan kararların yürütülmesi Kurum idarecisi tarafından yapılır.

Kurul başkan ve üyelerine, kamu iktisadî teşebbüslerinde yönetim kurulu başkan ve üyelerine ödenen aylık ücret ve diğer ödemeler tutarında ücret ödenir.

Kurulun görevleri

MADDE8. – Kurulun görevleri şunlardır :

a) Kurumun işleyişine ilişkin politikaları tespit etmek ve çalışma planını düzenlemek,

b) Kurulca alınan kararların yürütülme esaslarını belirlemek,

c) Tazminat ödemelerine ilişkin usul ve esasları belirlemek ve tazminat ödemelerinin en kısa sürede yapılmasını sağlamak,

d) Risk paylaşımı ve reasürans planını onaylamak,

e) Kurum varlıklarının yatırıma yönlendirilmesine ilişkin usul ve esasları tespit etmek, gerekirse bu amaçla bir yatırım yöneticisi belirlemek,

f) Bakana Kurumun faaliyetleri hakkında bilgi vermek ve Kurumun malî yeterliliğini olumsuz yönde etkileyebilecek hususların tespit edilmesi durumunda alınması gerekli tedbirlere ilişkin olarak Bakana önerilerde bulunmak,

g) Halkla ilişkiler ve tanıtım kampanyaları yapılmasına karar vermek,

h) Zorunlu deprem sigortası kapsamında olan tüm binaların sigortalanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri almak.

Yetkili sigorta şirketleri

MADDE9. – Kurum nam ve hesabına zorunlu deprem sigortası sözleşmesi yapmaya yetkili olacak sigorta şirketleri, bu şirketler ile imzalanacak sözleşmenin içeriği, bunların sahip olmaları gereken asgarî nitelikler ve uymaları gerekli usul ve esaslar Müsteşarlığın uygun görüşü alınarak Kurul tarafından belirlenir.

Sigorta yapma ve yaptırma zorunluluğu

MADDE10. – Bu Kanun kapsamındaki bağımsız bölümler ve binalar için, malikler veya varsa intifa hakkı sahipleri tarafından zorunlu deprem sigortası yaptırılır. 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununa tâbi olan ve yöneticisi bulunan binalarda malikler veya varsa intifa hakkı sahipleri tarafından zorunlu deprem sigortasının yaptırılmadığı durumlarda, bu sigorta, yönetici tarafından yaptılır ve sigorta primi bu kişilerden gider olarak tahsil edilir.

Bu Kanunun yayımı tarihinden sonra mesken olarak inşa edilecek bağımsız bölümler ve binalar için, iskân izninden veya içinde yaşanmaya başlanmasından itibaren bir ay içinde zorunlu deprem sigortası yaptırılır. Ancak, ilgili mevzuat çerçevesinde inşaat ruhsatı alınmamış binalar sigortalanamaz. Ayrıca, Kurum, kendisi tarafından görevlendirilen uzmanlarca ilgili mevzuatta öngörülen yapı standartlarına aykırı olarak inşa edildiği tespit edilen binaları sigortalamaktan imtina edebilir. Bu tür binaların bir listesi, Kurulun bu yöndeki kararı sonrasında Bakanın uygun görüşü ile günlük olarak yayımlanan ve Türkiye çapında dağıtımı yapılan gazetelerden ikisinde yayımlanabilir.

Önceden inşa edilmekle birlikte tapuya kaydı bu Kanunun yayımı tarihinden sonra yapılan binalar da bu maddenin ikinci fıkrası hükümlerine tâbidir.

İlgili sigorta şirketi, zorunlu deprem sigortası sözleşmesinin sona ermesinden en az bir ay önce taahhütlü mektup veya noter kanalıyla sözleşmenin sona ereceğini ve yeni bir sigorta sözleşmesi yaptırma zorunluluğunu sözleşme sahiplerine bildirir. Sigorta sözleşmesinin, sona ermesinden itibaren bir ay içerisinde yenilenmemesi durumunda Kurumun sigortadan kaynaklanan sorumluluğu sona erer.

Sigorta teminatı, tarife ve talimatlar, komisyonlar

MADDE11. – Zorunlu deprem sigortasına ilişkin teminat tutarları, genel şartları, tarife ve talimatları, primlerin ödenme usul ve esasları ile yetkili sigorta şirketlerine ödenecek komisyonlar Kurulun önerisi üzerine Bakanlıkça tespit edilir ve Resmî Gazetede yayımlanır.

Sigorta primleri; binanın yüzölçümü, inşaat sınıfı ve kalitesi, binanın üzerinde bulunduğu arazinin zemin özellikleri, deprem riski ve benzeri faktörler değerlendirilerek tespit edilir.

İhtiyari sigorta

MADDE12. – Kurum dışındaki kişi ve kuruluşlar zorunlu deprem sigortası yapamaz. Ancak, zorunlu deprem sigortası yapılan bağımsız bölümlerin veya binaların değeri zorunlu deprem sigortası ile verilen teminat tutarının üzerinde ise, bu tutarın üzerindeki kısım için, zorunlu deprem sigortasının yapılmış olması kaydıyla, sigorta şirketleri tarafından ihtiyarî deprem sigortası yapılabilir.

Devletin afetlerle ilgili mevzuattan kaynaklanan yükümlülükleri

MADDE13. – Devletin, 7269 sayılı Umumî Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanundan ve ilgili diğer mevzuattan doğan konut kredisi açma ve bina yaptırma yükümlülükleri, sigorta kapsamındaki binalarda deprem nedeniyle meydana gelen zıya ve hasarlar sonucu uğranılan maddî zararlar için Kurum tarafından tazminat ödenmesiyle birlikte ortadan kalkar.

10 uncu maddenin birinci fıkrası gereğince geçerli bir zorunlu deprem sigortası bulunmayanlar, bu sigorta kapsamında karşılanacak maddî zararlar için 7269 sayılı Kanun ve ilgili diğer mevzuat çerçevesinde hak sahibi olamaz.

Menfaat sahibinin değişmesi

MADDE14. – Menfaat sahibinin değişmesi halinde zorunlu deprem sigortası, yeni menfaat sahibi ile devam eder.

Sigorta yükümlülerinin saptanması ve izlenmesi

MADDE15. – Zorunlu deprem sigortası yaptırmakla yükümlü olanlar, 1 inci ve 2 nci madde hükümleri çerçevesinde Kurum tarafından tespit edilir. Mahallî idareler dahil tüm kamu kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişiler, sigorta yükümlülerinin saptanması ve izlenmesine yönelik olarak Kurum tarafından kendilerinden yazı ile istenecek bilgileri belli aralıklarla ve devamlı olarak yazı ile vermeye zorunludur.

Zorunlu deprem sigortasının yaptırılmış ve sigorta sözleşmesinin işlem tarihi itibariyle yürürlükte olduğu alıcı tarafından belgelenmedikçe tapu sicil müdürlükleri, bu sigortaya tâbi bağımsız bölümler ve binalarla ilgili satış işlemlerini yapamaz.

Sigortalının mükellefiyeti

MADDE16. – Binanın ve her bir bağımsız bölümün projeye aykırı olarak ve taşıyıcı sistemi etkileyecek şekilde tadil edilmesine veya zayıflatılmasına neden olan veya buna imkân veren malik veya varsa intifa hakkı sahibi, meydana gelen zararın bu nedenle ortaya çıktığının veya arttığının tespit edilmesi durumunda bu tutar kadar tazminat alma hakkını kaybeder.

Kurumun halefiyeti

MADDE17. – Kurum, yaptığı tazminat ödemesi tutarınca hukuken sigortalının yerine geçer.

Halefiyet, sigortalının zararına olarak ileri sürülemez.

Kurumun kaynakları ve bunların kullanılabileceği yerler

MADDE18. – Kurumun kaynakları;

a) Sigorta primlerinden,

b) Kurum varlıklarından sağlanan gelirlerden,

c) Devletten alınan avanslardan ve sair gelirlerden,

oluşur.

Kurum, deprem sonucu oluşan hasarlara ilişkin tazminatların en kısa sürede ödenmesini sağlamak amacıyla yıllık prim gelirlerinin % 25’ini geçmemek kaydıyla Bakanın uygun görüşü ile borçlanabilir.

Kurumun kaynakları, Kurum tarafından ve sadece aşağıdaki amaçlar doğrultusunda kullanılabilir:

a) Kurum tarafından sigorta edilen binalara ait tazminat ödemeleri,

b) Kurum idarecisine ödenecek işletme ücreti ile Kurumun yönetimi ve işleyişi için gerekli olan bütün masraflar,

c) Reasürans, sermaye ve benzeri piyasalardan sağlanan korumaya ilişkin ödemeler,

d) Kurumun görev alanına giren konularda yaptıracağı bilimsel çalışma ve araştırmalara ilişkin ödemeler,

e) Danışmanlık hizmetlerine ve reasürans, yatırım yönetimi, risk modellemesi gibi dışardan sağlanan hizmetlere ilişkin ödemeler,

f) Halkla ilişkiler ve tanıtım kampanyalarına ilişkin ödemeler,

g) Yetkili sigorta şirketlerine ödenecek komisyonlar,

h) Hasar tespit işlemlerine ilişkin ödemeler,

i) Kurumun Devletten aldığı avansların ve diğer borçların geri ödenmesine ilişkin ödemeler.

Kurum kaynaklarının yetersiz kalması

MADDE19. – Kurum, sigortadan kaynaklanan toplam yükümlülüklerini ve sahip olduğu kaynakları dikkate alarak reasürans, sermaye ve benzeri piyasalardan sigortacılık tekniğinin gerektirdiği şekilde ve yeterli düzeyde koruma temin eder. Ancak, sigortalı hasarın beklenenin üstünde olması ve bunun Kurum kaynaklarını ve temin edilen koruma miktarlarını aşması durumunda, ortaya çıkan zarar, Kurum kaynakları ve koruma miktarının toplamının zorunlu deprem sigortası kapsamında ödenmesi gerekli toplam tazminata olan oranı dahilinde karşılanır.

Para cezası

MADDE20. – Bu Kanunun 10 uncu maddesinin birinci fıkrası hükmünü yerine getirmeyenler, Kurum tarafından, zorunlu deprem sigortası yaptırmadıkları her bir yıl için ilgili yılda ödemeleri gereken zorunlu deprem sigortası primi tutarının dörtte biri kadar para cezası ile cezalandırılır. Ancak bu ceza, geriye doğru en fazla üç yıl için uygulanır.

Zorunlu deprem sigortası yaptırmadığı Kurum tarafından tespit edilen kişilere, bu sigortanın yaptırılması ve para cezasının ödenmesi için taahhütlü mektup veya noter kanalıyla tebligat yapılır. Tebliğ tarihinden başlamak üzere bir ay içerisinde yaptırılmayan carî yılın zorunlu deprem sigortasına ilişkin sigorta primi ve ödenmeyen para cezası, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre Maliye Bakanlığınca tahsil edilir. Tahsilatın Kuruma intikali de dahil olmak üzere tahsile ilişkin usul ve esaslar Müsteşarlık ile Maliye Bakanlığı arasında müştereken belirlenir.

Yönetmelik

MADDE 21. - Kurumun çalışma usul ve esasları Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

Yürürlükten kaldırılan hükümler

MADDE 22. - 25.11.1999 tarihli ve 587 sayılı Zorunlu Deprem Sigortasına Dair Kanun Hükmünde Kararname yürürlükten kaldırılmıştır.

GEÇİCİ MADDE 1. - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce Kurul başkan ve üyeliklerine atanmış olan kimseler, başka herhangi bir işleme gerek kalmaksızın mevcut görevlerine devam ederler. İlk defa atanan Kurul üyelerinden başkan ve Kurum idarecisini temsilen atanan üye dışında, atanmalarını takip eden üçüncü yılın sonunda kura sonucunda belirlenecek üç üyenin yerine, bu Kanunda belirtilen hükümlere uygun olarak yeni üye ataması yapılır.

GEÇİCİ MADDE 2. - Bu Kanun kapsamında olmakla birlikte bu Kanunun 10 uncu maddesi hükmünün yürürlüğe giriş tarihinde yangın sigortası sözleşmesine ek olarak deprem teminatı bulunan bağımsız bölümler ve binalar için zorunlu deprem sigortası, bu sözleşmelerin bitim tarihinde yaptırılır.

GEÇİCİ MADDE 3. - Bu Kanunun 10 uncu maddesinin birinci fıkrası hükmü uyarınca yaptırılması gerekli olan zorunlu deprem sigortası 27.3.2001 tarihine kadar yaptırılır.

Yürürlük

MADDE 23. - Bu Kanunun 13 üncü maddesinin ikinci fıkrası ile 20 nci maddesi 27.3.2001 tarihinde, diğer maddeleri yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 24. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

Bülent Ecevit
Başbakan
Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.	Devlet Bak. ve Başb. Yrd.
D. Bahçeli	H. H. Özkan	M. Yılmaz
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
R. Önal	Prof. Dr. T. Toskay	M. Keçeciler
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı V.	Devlet Bakanı
Prof. Dr. Ş. S. Gürel	Prof. Dr. T. Toskay	Y. Yalova
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Devlet Bakanı
M. Yılmaz	Prof. Dr. R. Mirzaoğlu	R. K. Yücelen
Devlet Bakanı V.	Devlet Bakanı V.	Devlet Bakanı
F. Ünlü	Prof. Dr. E. Öksüz	E. S. Gaydalı
Devlet Bakanı	Devlet Bakanı	Adalet Bakanı V.
F. Ünlü	Prof. Dr. A. Çay	H. H. Özkan
Millî Savunma Bakanı	İçişleri Bakanı	Dışişleri Bakanı V.
S. Çakmakoğlu	S. Tantan	Prof. Dr. Ş. S. Gürel
Maliye Bakanı V.	Millî Eğitim Bakanı V.	Bayındırlık ve İskân Bakanı
S. Tantan	R. Önal	K. Aydın
Sağlık Bakanı	Ulaştırma Bakanı	Tarım ve Köyişleri Bakanı
Doç. Dr. O. Durmuş	Prof. Dr. E. Öksüz	Prof. Dr. H. Y. Gökalp
Çalışma ve Sos. Güv. Bak.	San. ve Tic. Bak.	En. ve Tabiî Kay. Bakanı
Y. Okuyan	A. K. Tanrıkulu	M. C. Ersümer
Kültür Bakanı	Turizm Bakanı	Orman Bakanı
M. İ. Talay	E. Mumcu	Prof. Dr. N. Çağan
	Çevre Bakanı
	F. Aytekin

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONUNUN KABUL ETTİĞİ METİN

ZORUNLU DEPREM SİGORTASI

KANUNU TASARISI

(ZORUNLU DEPREM SİGORTASINA DAİR KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMENİN YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILMASI, HARCIRAH KANUNUNDA DEĞİ-ŞİKLİK YAPILMASI İLE ZORUNLU DEPREM SİGORTASI KANUNU TASARISI)

Amaç

MADDE 1. - Bu Kanunun amacı, meydana gelebilecek deprem afeti sonucu bina maliklerinin veya intifa hakkı sahiplerinin, binaların zıyaı veya hasar görmesi nedeniyle uğrayacakları maddî zararlarının karşılanmasını teminen zorunlu deprem sigortası yaptırmalarına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

Kapsam

MADDE 2. - Tapuya kayıtlı ve özel mülkiyete tabi taşınmazlar üzerinde mesken olarak inşa edilmiş binalar, 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamındaki bağımsız bölümler ile doğal afetler nedeniyle Devlet tarafından yaptırılan veya verilen kredi ile yapılan meskenler zorunlu deprem sigortasına tabidir.

Kamu kuruluşlarına ait binalar, köy yerleşim alanlarında yapılan binalar, 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamında olsalar dahi tamamı ikamet dışı amaçlarla kullanılan binalar bu Kanun kapsamında zorunlu deprem sigortasına tabi değildir.

Tanımlar

MADDE 3. - Bu Kanunda geçen;

a) Bakan veya Bakanlık: Hazine Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Bakan veya Bakanlığı,

b) Müsteşarlık: Hazine Müsteşarlığını,

c) Sigorta Denetleme Kurulu : Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Sigorta Denetleme Kurulunu,

d) Kurum: Deprem Sigortası Kurumunu,

e) Kurul: Deprem Sigortası Kurumu Yönetim Kurulunu,

f) Kurum İdarecisi: Deprem Sigortası Kurumunun işlerini yürüten şirketi,

g) Zorunlu deprem sigortası: Depremin, yangın dahil, doğrudan neden olacağı maddi zararları, 11 inci madde gereğince belirlenen tutara kadar teminat altına alan zorunlu sigortayı,

h) Sigorta şirketi: 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu uyarınca yangın sigortası branşında ruhsatı bulunan Türkiye’de kurulmuş sigorta şirketleri ile yabancı ülkelerdeki sigorta şirketlerinin Türkiye’deki şubelerini,

İfade eder.

Deprem Sigortası Kurumu

MADDE 4. - Zorunlu deprem sigortası yapmak, yönetmek ve bu Kanun ile kendisine verilen diğer görevleri yerine getirmek üzere, Bakanlık nezdinde kamu tüzel kişiliğini haiz Deprem Sigortası Kurumu kurulmuştur.

Kurumun faaliyetlerini, malî yeterliliğini ve Kurum tarafından yapılan incelemelerin sonuçlarını da içeren yıllık faaliyet raporu, Kurum tarafından her hesap dönemi sonunu takip eden dördüncü ayın sonuna kadar hazırlanır. Bu raporun bir özeti, günlük olarak yayımlanan ve Türkiye çapında dağıtımı yapılan gazetelerden ikisinde yayımlanır.

Kurum, 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu, 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu, 3346 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile Fonların Türkiye Büyük Millet Meclisince Denetlenmesinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun, 832 sayılı Sayıştay Kanunu, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ve 6245 sayılı Harcırah Kanununa tabi değildir.

Kurumun menkul ve gayrimenkul varlıkları ile hak, gelir ve alacakları haczedilemez, Kurum iflas yoluyla takip edilemez. Kurumun, süresinde ödenmeyen sigorta primi alacakları, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.

Kurumun yıllık hesap, işlem ve harcamaları Sigorta Denetleme Kurulu tarafından denetlenir. Denetime ilişkin rapor, düzenlenmesini müteakiben Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanlığına sunulur.

Vergiden muafiyet

MADDE 5. - Kurum ve gelirleri, banka ve sigorta muameleleri vergisi dahil olmak üzere her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır.

Kurumun yönetimi

MADDE 6. - Kurum, biri başkan olmak üzere toplam yedi üyeden oluşan Deprem Sigortası Kurumu Yönetim Kurulu tarafından yönetilir.

Kurumun işleri; Müsteşarlığın uygun görüşü alınarak Kurul tarafından bir sözleşme ile bir sigorta veya reasürans şirketine Kurum idarecisi sıfatıyla yürütülmek üzere verilir. Sözleşme, en fazla beş yıllık süre için yapılır ve aynı usule göre yenilenebilir. Kurum idarecisine ödenecek işletme ücreti aynı sözleşmede tespit edilir.

Deprem Sigortası Kurumu Yönetim Kurulu

MADDE 7. - Kurul; Müsteşarlık, Maliye Bakanlığı, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı ve Sermaye Piyasası Kurulunu temsilen kurumlarınca görevlendirilecek birer üye ile Müsteşarlıkça; konularında en az 7 yıl deneyimli kişiler arasından, sigortacılık ve reasürans dallarından birer üye ile inşaat, jeofizik veya jeoloji mühendisliği dallarının birinden belirlenecek bir üye olmak üzere yedi üyeden oluşur.

Kurul üyeleri, Müsteşarlığın teklifi üzerine Bakan tarafından atanır. Bakan, üyeler arasından birini başkan olarak görevlendirir. Kurul, üyeler arasından birini başkan vekili olarak seçer. Başkan vekili, başkanın bulunmadığı durumlarda Başkana ait görevleri yürütür.

Kurul üyeliğine atanan kimseler beş sene için görev yapar ve en fazla iki kere atanabilir.

Kurula atanan üyeler, temsil ettikleri kuruluşlardan ayrıldıkları takdirde Kurul üyelikleri sona erer. Bu nedenle veya diğer herhangi bir nedenle üyelikleri sona erenlerin yerlerine ilgili kuruluş tarafından en geç iki ay içinde yeni bir üye seçilir ve yukarıda belirtilen usule göre atamaları yapılır. Bu şekilde atananlar, yerine atandıkları üyelerin sürelerini tamamlar.

Kurul üyelerinin 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun değişik 48 inci maddesinin (A) bendinin (1), (4), (5), (6) ve (7) numaralı alt bentlerinde belirtilen şartları taşımaları zorunludur.

Kurul, en az beş üyenin katılımıyla toplanır ve kararlarını en az dört üyenin aynı yöndeki oyuyla alır.

Kurulun temsili başkan tarafından, Kurulca alınan kararların yürütülmesi Kurum idarecisi tarafından yapılır.

Kurul başkan ve üyelerine, kamu iktisadî teşebbüslerinde yönetim kurulu başkan ve üyelerine ödenen aylık ücret ve diğer ödemeler tutarında ücret ödenir.

Kurulun görevleri

MADDE 8. - Kurulun görevleri şunlardır:

a) Kurumun işleyişine ilişkin politikaları tespit etmek ve çalışma planını düzenlemek,

b) Kurulca alınan kararların yürütülme esaslarını belirlemek,

c) Tazminat ödemelerine ilişkin usul ve esasları belirlemek ve tazminat ödemelerinin en kısa sürede yapılmasını sağlamak,

d) Risk paylaşımı ve reasürans planını onaylamak,

e) Kurum varlıklarının yatırıma yönlendirilmesine ilişkin usul ve esasları tespit etmek, gerekirse bu amaçla bir yatırım yöneticisi belirlemek,

f) Bakana Kurumun faaliyetleri hakkında bilgi vermek ve Kurumun malî yeterliliğini olumsuz yönde etkileyebilecek hususların tespit edilmesi durumunda alınması gerekli tedbirlere ilişkin olarak Bakana önerilerde bulunmak,

g) Halkla ilişkiler ve tanıtım kampanyaları yapılmasına karar vermek,

h) Zorunlu deprem sigortası kapsamında olan tüm binaların sigortalanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri almak,

i) Bu Kanunda öngörülen para cezalarına karar vermek.

Yetkili sigorta şirketleri

MADDE 9. - Kurum nam ve hesabına zorunlu deprem sigortası sözleşmesi yapmaya yetkili olacak sigorta şirketleri, bu şirketler ile imzalanacak sözleşmenin içeriği, bunların sahip olmaları gereken asgari nitelikler ve uymaları gerekli usul ve esaslar Müsteşarlığın uygun görüşü alınarak Kurul tarafından belirlenir.

Sigorta yapma ve yaptırma zorunluluğu ile menfaat sahibinin değişmesi

MADDE 10. - Bu Kanun kapsamındaki bağımsız bölümler ve binalar için, malikler veya varsa intifa hakkı sahipleri tarafından zorunlu deprem sigortası yaptırılır. 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununa tabi olan ve yöneticisi bulunan binalarda malikler veya varsa intifa hakkı sahipleri tarafından zorunlu deprem sigortasının yaptırılmadığı durumlarda, bu sigorta, yönetici tarafından yaptırılır ve sigorta primi bu kişilerden gider olarak tahsil edilir.

Yeni inşa edilen bağımsız bölümler ve binalar için, iskân izninden veya içinde yaşanmaya başlanmasından itibaren bir ay içinde zorunlu deprem sigortası yaptırılır. 27/12/1999 tarihinden sonra inşa edilen bağımsız bölümler ve binaların sigortalanmasında, ilgili mevzuat çerçevesinde inşaat ruhsatı alınmış olması şartı aranır.

Kurum, 27.12.1999 tarihinden sonra inşa edilen binaların sigortalanmasında, kendisi tarafından görevlendirilen uzmanlarca ilgili mevzuatta öngörülen yapı standartlarına aykırı olarak inşa edildiğinin tespit edilmesi durumunda, bu binaları sigortalamaktan imtina edebilir. Bu tür binaların bir listesi, Kurulun bu yöndeki kararı sonrasında, Bakanın uygun görüşü ile günlük olarak yayımlanan ve mahallinde dağıtımı yapılan gazetelerden birinde yayımlanabilir.

Zorunlu deprem sigortası sözleşmesinin süresi bir yıldır. Malikler veya varsa intifa hakkı sahipleri, sigorta sözleşmelerini her yıl yenilemek zorundadır. Sigorta sözleşmesinin sona ereceği ve yeni bir sigorta yaptırma zorunluluğu, sigorta sözleşmesinin bitiminden en az bir ay önce taahhütlü mektupla sözleşme sahiplerine bildirilir.

Menfaat sahibinin değişmesi halinde zorunlu deprem sigortası, yeni menfaat sahibi ile devam eder.

Sigorta teminatı, tarife ve talimatlar, komisyonlar

MADDE 11. - Zorunlu deprem sigortasına ilişkin teminat tutarları, genel şartları, tarife ve talimatları, primlerin ödenme usul ve esasları ile yetkili sigorta şirketlerine ödenecek komisyonlar Kurulun önerisi üzerine Bakanlıkça tespit edilir ve Resmi Gazetede yayımlanır.

Sigorta primleri; binanın yüzölçümü, inşaat sınıfı ve kalitesi, binanın üzerinde bulunduğu arazinin zemin özellikleri, deprem riski ve benzeri faktörler değerlendirilerek tespit edilir.

İhtiyari sigorta

MADDE 12. - Kurum dışındaki kişi ve kuruluşlar zorunlu deprem sigortası yapamaz. Sigorta şirketleri, bu Kanun kapsamındaki bağımsız bölümler ve binalar için zorunlu deprem sigortası ile verilen teminat yerine ihtiyari deprem sigortası yapamaz. Ancak, zorunlu deprem sigortası yapılan bağımsız bölümlerin veya binaların değeri zorunlu deprem sigortası ile verilen teminat tutarının üzerinde ise, bu tutarın üzerindeki kısım için, zorunlu deprem sigortasının yapılmış olması kaydıyla, sigorta şirketleri tarafından ihtiyari deprem sigortası yapılabilir.

Devletin afetlerle ilgili mevzuattan kaynaklanan yükümlülükleri

MADDE 13. - Devletin, 7269 sayılı Umumî Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanundan ve ilgili diğer mevzuattan doğan konut kredisi açma ve bina yaptırma yükümlülükleri, sigorta kapsamındaki binalarda deprem nedeniyle meydana gelen zıya ve hasarlar sonucu uğranılan maddi zararlar için Kurum tarafından tazminat ödenmesiyle birlikte ortadan kalkar.

10 uncu maddenin birinci fıkrası gereğince geçerli bir zorunlu deprem sigortası bulunmayanlar, bu sigorta kapsamında karşılanacak maddi zararlar için 7269 sayılı Kanun ve ilgili diğer mevzuat çerçevesinde hak sahibi olamaz.

Sigorta yükümlülerinin saptanması ve izlenmesi

MADDE 14. - Zorunlu deprem sigortası yaptırmakla yükümlü olanlar, 1 inci ve 2 nci madde hükümleri çerçevesinde Kurum tarafından tespit edilir. Mahalli idareler dahil tüm kamu kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişiler, sigorta yükümlülerinin saptanması ve izlenmesine yönelik olarak Müsteşarlık tarafından kendilerinden istenecek bilgileri belli aralıklarla ve devamlı olarak vermeye zorunludur.

Zorunlu deprem sigortasının yaptırılmış ve sigorta sözleşmesinin işlem tarihi itibarıyla yürürlükte olduğu belgelenmedikçe tapu sicil müdürlükleri, maliklerin veya intifa hakkı sahiplerinin taleplerine bağlı olarak tapu kütüğünde bu sigortaya tabi bağımsız bölümler ve binalarla ilgili tescili veya terkini gerektiren işlemleri yapamaz. Zorunlu deprem sigortasına tabi bağımsız bölümler ve binalarla ilgili tapu tescil işlemlerinde aranacak belgeler ile uygulama usul ve esasları Müsteşarlık ile Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü tarafından müştereken belirlenir.

Sigortalının mükellefiyeti

MADDE 15. - Binanın ve her bir bağımsız bölümün projeye aykırı olarak ve taşıyıcı sistemi etkileyecek şekilde tadil edilmesine veya zayıflatılmasına neden olan veya buna imkan veren malik veya varsa intifa hakkı sahibi, meydana gelen zararın bu nedenle ortaya çıktığının veya arttığının tespit edilmesi durumunda bu tutar kadar tazminat alma hakkını kaybeder.

Kurumun halefiyeti

MADDE 16. - Kurum, yaptığı tazminat ödemesi tutarınca hukuken sigortalının yerine geçer.

Halefiyet, sigortalının zararına olarak ileri sürülemez.

Kurumun kaynakları ve bunların kullanılabileceği yerler

MADDE 17. - Kurumun kaynakları;

a) Sigorta primlerinden,

b) Kurum varlıklarından sağlanan gelirlerden,

c) Devletten alınan avanslardan ve sair gelirlerden,

Oluşur.

Kurum, deprem sonucu oluşan hasarlara ilişkin tazminatların en kısa sürede ödenmesini sağlamak amacıyla yıllık prim gelirlerinin % 25’ini geçmemek kaydıyla Bakanın uygun görüşü ile borçlanabilir.

Kurumun kaynakları, Kurum tarafından ve sadece aşağıdaki amaçlar doğrultusunda kullanılabilir:

a) Kurum tarafından sigorta edilen binalara ait tazminat ödemeleri,

b) Kurum idarecisine ödenecek işletme ücreti ile Kurumun yönetimi ve işleyişi için gerekli olan bütün masraflar,

c) Reasürans, sermaye ve benzeri piyasalardan sağlanan korumaya ilişkin ödemeler,

d) Kurumun görev alanına giren konularda yaptıracağı bilimsel çalışma ve araştırmalara ilişkin ödemeler,

e) Danışmanlık hizmetlerine ve (reasürans, yatırım yönetimi, risk modellemesi gibi) dışardan sağlanan hizmetlere ilişkin ödemeler,

f) Halkla ilişkiler ve tanıtım kampanyalarına ilişkin ödemeler,

g) Yetkili sigorta şirketlerine ödenecek komisyonlar,

h) Hasar tespit işlemlerine ilişkin ödemeler,

i) Kurumun Devletten aldığı avansların ve diğer borçların geri ödenmesine ilişkin ödemeler.

Cezalar

MADDE 18. - Bu Kanunun 10, 11 ve 12 nci maddelerine aykırı hareket edenlere Kurumca aşağıda belirtilen cezalar verilir:

A - 10 uncu madde gereğince süresi içinde zorunlu deprem sigortası yaptırmayanlara, zorunlu deprem sigortası yaptırmadıkları her bir yıl için cari yılda ödemeleri gereken zorunlu deprem sigortası primi tutarı kadar para cezası verilir. Ancak, bu ceza, içinde bulunulan yıl dahil geriye doğru en fazla üç yıl için uygulanır.

B - a)11 inci madde uyarınca yayımlanan genel şartlar ile tarife ve talimatlara uymayan sigorta şirketlerinin bu fiilden sorumlu yetkililerine 5 milyar lira para cezası verilir.

b) 12 nci maddeye aykırı olarak yetkili olmaksızın zorunlu deprem sigortası yapan gerçek kişiler ile tüzel kişilerin bu fiilden sorumlu yetkililerine 10 milyar lira para cezası verilir. Aynı fiilin ikinci defa işlenmesi halinde, para cezası iki kat artırılarak uygulanır, fiili işleyen sigorta şirketi ise şirketin ilgili branştaki ruhsatı Kurumun talebi üzerine Müsteşarlıkça iptal edilir.

c) 12 nci maddeye aykırı olarak zorunlu deprem sigortası yerine ihtiyari deprem sigortası yapan sigorta şirketlerinin bu fiilden sorumlu yetkililerine 10 milyar lira para cezası verilir. Aynı fiilin ikinci defa işlenmesi halinde para cezası iki kat artırılarak uygulanır, sigorta şirketinin ilgili branştaki ruhsatı Kurumun talebi üzerine Müsteşarlıkça iptal edilir.

d) 12 nci maddeye aykırı olarak, zorunlu deprem sigortası yapılmadan zorunlu deprem sigortası ile verilen teminat tutarının üzerindeki kısım için ihtiyarı deprem sigortası yapan sigorta şirketlerinin bu fiilden sorumlu yetkililerine 5 milyar lira para cezası verilir.

Bu madde gereğince yapılması gereken tebligatlar taahhütlü mektupla veya noter kanalıyla yapılır.

Verilen para cezalarına karşı, cezanın tebliğ tarihinden itibaren en geç 7 gün içinde yetkili Sulh Ceza Mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz, idarece verilen cezanın uygulanmasını durdurmaz. İtiraz, zaruret görülmeyen hallerde evrak üzerinden inceleme yapılarak en kısa sürede sonuçlandırılır. İtiraz üzerine verilen cezalar kesindir.

Tebliğ tarihinden başlamak üzere bir ay içerisinde yaptırılmayan cari yılın zorunlu deprem sigortasına ilişkin sigorta primi ve ödenmeyen para cezası, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre Maliye Bakanlığınca tahsil edilir. Tahsilatın Kuruma intikali de dahil olmak üzere tahsile ilişkin usul ve esaslar Müsteşarlık ile Maliye Bakanlığı arasında müştereken belirlenir.

Bu maddenin birinci fıkrasının (B) bendinde belirtilen maktu para cezaları, her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır.

Yönetmelik

MADDE 19. - Kurumun çalışma usul ve esasları Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

Yürürlükten kaldırılan hükümler

MADDE 20. - 25/11/1999 tarihli ve 587 sayılı Zorunlu Deprem Sigortasına Dair Kanun Hükmünde Kararname yürürlükten kaldırılmıştır.

MADDE 21. - 6245 Sayılı Harcırah Kanunu'nun 33 üncü Maddesinin (b) bendinde yer alan "Maliye Bakanlığı Hesap Uzmanı ve Uzman Yardımcıları," ibaresinden sonra gelmek üzere "Hazine Müsteşarlığı Sigorta Denetleme Uzmanları ve Sigorta Denetleme Uzman Yardımcıları, Aktüerler ve Aktüer Yardımcıları," ibaresi eklenmiştir.

GEÇİCİ MADDE 1. - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce, Müsteşarlık, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı ile Sermaye Piyasası Kurulunu temsilen Kurul üyeliklerine atanmış olanlar, başka herhangi bir işleme gerek kalmaksızın mevcut görevlerine devam ederler. Kurulun geriye kalan dört üyeliği için bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren üç ay içinde atama yapılır. Bu atamalar yapılana kadar mevcut üyeler görevlerine devam ederler.

GEÇİCİ MADDE 2. - Bu Kanunun 10 uncu maddesi gereğince yaptırılması gereken zorunlu deprem sigortası bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren 8 ay içinde yaptırılır.

Yürürlük

MADDE 22. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 23. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

SIRA SAYISI 824 ÜN SONU