BİYOLOJİ VE TIBBIN UYGULANMASI BAKIMINDAN İNSAN HAKLARI VE
İNSAN
HAYSİYETİNİN KORUNMASI SÖZLEŞMESİ: İNSAN
HAKLARI
VE BİYOTIP SÖZLEŞMESİNİN
ONAYLANMASININ UYGUN
BULUNDUĞUNA DAİR KANUN
Kanun No. 5013 |
|
Kabul Tarihi : 3.12.2003 |
MADDE 1. - Avrupa
Konseyi çerçevesinde 4 Nisan 1997 tarihinde imzaya açılmış olan “Biyoloji ve
Tıbbın Uygulanması Bakımından İnsan Hakları ve İnsan Haysiyetinin Korunması
Sözleşmesi: İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi”nin onaylanması uygun
bulunmuştur.
MADDE 2. - Bu Kanun
yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
BİYOLOJİ VE TIBBIN UYGULANMASI BAKIMINDAN İNSAN HAKLARI
VE İNSAN HAYSİYETİNİN KORUNMASI SÖZLEŞMESİ :
İNSAN HAKLARI VE BİYOTIP SÖZLEŞMESİ
BAŞLANGIÇ
Bu Sözleşmeyi imzalayan,
Avrupa Konseyi Üyesi Devletler diğer Devletler ve Avrupa Topluluğu,
10 Aralık 1948 tarihinde
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından ilân edilen İnsan Hakları Evrensel
Beyannamesini;
4 Kasım 1950 tarihli İnsan
Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunması Sözleşmesini;
18 Ekim 1961 tarihli Avrupa
Sosyal Şartını;
16 Aralık 1966 tarihli
Uluslararası Medenî ve Siyasî Haklar Sözleşmesini ve Uluslararası Ekonomik,
Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesini;
28 Ocak 1981 tarihli Kişisel
Verilerin Otomatik İşlenmesine Karşı Bireylerin Korunması Sözleşmesini;
20 Kasım 1989 tarihli Çocuk
Hakları Sözleşmesini gözönünde bulundurarak;
Avrupa Konseyinin amacının,
üyeleri arasında daha büyük bir birliğe
ulaşılması olduğunu ve bu amacın izlenmesinde kullanılacak yöntemlerden
birinin, insan hakları ve temel özgürlüklerin idamesi ve daha da
gerçekleştirilmesi olduğunu dikkate alarak;
Biyoloji ve tıp alanında
gittikçe artan bir hızla ortaya çıkan gelişmelerin bilinciyle;
İnsana, hem birey, hem de
insan türünün bir üyesi olarak saygı gösterilmesi ihtiyacına inanarak ve insan
onurunu güvence altına almanın önemini kabul ederek;
Biyoloji ve tıbbın kötüye
kullanılmasının, insan onurunu tehlikeye sokacak eylemlere neden olacağının
bilinciyle;
Biyoloji ve tıptaki ilerlemenin,
şimdiki ve gelecek kuşakların yararı için kullanılması gerektiği fikrini
onaylayarak;
Biyoloji ve tıbbın
yararlarından tüm insanlığın faydalanabilmesi için uluslararası işbirliğine
ihtiyaç duyulduğunu vurgulayarak;
Biyoloji ve tıbbın
uygulanmasında ortaya çıkan sorular ve bunlara verilecek cevaplar üzerinde bir
kamuoyu tartışması açılmasının teşvik edilmesinin önemini kabul ederek;
Toplumun tüm üyelerine,
hakları ve sorumluluklarını hatırlatma arzusuyla;
Bir Biyoetik Sözleşmesi
hazırlanmasına ilişkin 1160 (1991) sayılı Tavsiye Kararı dahil, Parlamenter
Meclisinin bu alandaki çalışmalarını gözönüne alarak;
Biyoloji ve tıbbın
uygulanmasında, insan onuru ve bireyin temel hak ve özgürlüklerinin korunması için gerekli bu tedbirlerin alınması
kararına vararak;
Aşağıdaki hususları kabul
etmişlerdir :
BÖLÜM I
Genel Hükümler
Madde 1. (Amaç ve konu)
Bu Sözleşmenin Tarafları, tüm
insanların haysiyetini ve kimliğini koruyacak ve biyoloji ve tıbbın
uygulanmasında, ayırım yapmadan herkesin, bütünlüğüne ve diğer hak ve
özgürlüklerine saygı gösterilmesini güvence altına alacaklardır.
Tarafların her biri, bu
Sözleşme hükümlerinin yürürlüğe sokulması bakımından kendi iç hukuklarında
gerekli tedbirleri alacaklardır.
Madde 2. (İnsanın önceliği)
İnsanın menfaatleri ve refahı,
bilim veya toplumun menfaatlerinin üstünde tutulacaktır.
Madde 3.
(Sağlık hizmetlerinden adil şekilde yararlanma)
Taraflar, sağlığa duyulan ihtiyaçları ve
kullanılabilir kaynakları gözönüne alarak, kendi egemenlik alanlarında, uygun
nitelikteki sağlık hizmetlerinden adil bir şekilde yararlanılmasını sağlayacak
uygun önlemleri alacaklardır.
Madde 4.
(Meslekî standartlar)
Araştırma dahil, sağlık alanında herhangi bir
müdahelenin, ilgili meslekî yükümlülükler ve standartlara uygun olarak
yapılması gerekir.
BÖLÜM II
Muvafakat
Madde 5. (Genel Kural)
Sağlık alanında herhangi bir müdahale, ilgili
kişinin bu müdahaleye özgürce ve bilgilendirilmiş bir şekilde muvafakat
etmesinden sonra yapılabilir.
Bu kişiye, önceden, müdahalenin amacı ve
niteliği ile sonuçları ve tehlikeleri hakkında uygun bilgiler verilecektir.
İlgili kişi, muvafakatini her zaman, serbestçe
geri alabilir.
Madde 6. (Muvafakat verme
yeteneği bulunmayan kişilerin korunması)
1. Aşağıda, 17 ve 20. maddelere tâbi olmak
koşuluyla, muvafakat verme yeteneği bulunmayan bir kimse üzerinde tıbbî
müdahale, sadece onun doğrudan yararı için yapılabilir.
2. Kanuna göre bir müdahaleye muvafakatini
verme yeteneği bulunmayan bir küçüğe, sadece temsilcisinin veya kanun
tarafından belirlenen makam, kişi veya kuruluşun izni ile müdahalede
bulunabilir.
Küçüğün görüşü, yaşı ve olgunluk derecesiyle
orantılı bir şekilde, gittikçe daha belirleyici bir etken olarak gözönüne
alınacaktır.
3. Kanuna göre, akıl hastalığı, bir hastalık
veya benzer nedenlerden dolayı, müdahaleye muvafakat etme yeteneği bulunmayan
bir yetişkine, ancak temsilcisinin veya kanun tarafından belirlenen kişi veya
makamın izni ile müdahalede bulunulabilir.
İlgili kişi mümkün olduğu ölçüde izin verme
sürecine katılacaktır.
4. Yukarıda 2 ve 3. paragraflarda belirtilen
temsilci, makam, kişi veya kuruluşa, aynı şartlarda, Madde 5’te belirtilen
bilgi verilecektir.
5. Yukarıda 2 ve 3. paragraflarda belirtilen
izin, ilgili kişinin en fazla yararı bakımından her zaman geri çekilebilir.
Madde 7. (Akıl hastalığı olan
kişilerin korunması)
Gözetim, denetim ve başka bir makama başvurma
süreçleri dahil, kanun tarafından öngörülen koruyucu şartlarla bağlı olmak
üzere, ciddî nitelikli bir akıl hastalığı olan kişi, yalnızca böyle bir tedavi
yapılmadığı takdirde sağlığına ciddî bir zarar gelmesinin muhtemel olduğu
durumlarda, muvafakatı olmaksızın, akıl hastalığının tedavi edilmesini
amaçlayan bir müdahaleye tâbi tutulabilir.
Madde 8. (Acil
durum)
Acil bir durum nedeniyle uygun muvafakatın
alınamaması halinde, ilgili bireyin sağlığı için tıbbî bakımdan gerekli olan
herhangi bir müdahale derhal yapılabilir.
Madde 9.
(Önceden açıklanmış istek)
Müdahale sırasında isteğini açıklayabilecek
bir durumda bulunmayan bir hastanın, tıbbî müdahale ile ilgili olarak önceden
açıklamış olduğu istekler gözönüne alınacaktır.
BÖLÜM III
Özel yaşam ve bilgilendirilme
hakkı
Madde 10. (Özel
yaşam ve bilgilendirilme hakkı)
1. Herkes, kendi sağlığıyla ilgili bilgiler
bakımından, özel yaşamına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir.
2. Herkes, kendi sağlığı hakkında toplanmış
herhangi bir bilgiyi öğrenme hakkına sahiptir. Bununla beraber, bireylerin,
bilgilendirilmeme istekleri de gözetilecektir.
3. İstisnai durumlarda, 2 nci paragrafta
belirtilen hakların kullanılmasında hastanın yararları bakımından kanun
tarafından kısıtlamalar öngörülebilir.
BÖLÜM IV
İnsan genomu
Madde 11.
(Ayırım yapmama)
Bir kimseye, genetik kalıtımı nedeniyle
herhangi bir ayrımcılık uygulanması yasaktır.
Madde 12.
(Genetik teşhise yönelik testler)
Genetik hastalıkları teşhise yönelik veya ya
kişinin bir hastalığa neden olan bir geni taşıdığını belirlemeye ya da genetik
bir yatkınlığı veya bir hastalığa eğilimi ortaya çıkarmaya yönelik testler,
sadece sağlık amaçlarıyla veya sağlık amaçlı bilimsel araştırma için ve uygun
genetik danışmada bulunmak şartıyla yapılabilir.
Madde 13.
(İnsan genomu üzerinde müdahaleler)
İnsan genomu değiştirmeye yönelik bir
müdahale, yalnızca, önleme, teşhis ve tedavi gayeleriyle ve sadece, amacının,
herhangi bir altsoyun genomunda değişiklik yapılması olmaması halinde
yapılabilir.
Madde 14.
(Cinsiyet seçememe)
Cinsiyetle ilgili ciddî bir kalıtsal
hastalıktan kaçınma hali hariç, doğacak çocuğun cinsiyetini seçmek amacıyla
suni döllenme tekniklerinin kullanımından kaçınılacaktır.
BÖLÜM V
Bilimsel araştırma
Madde 15.
(Genel kural)
Biyoloji ve tıp alanında bilimsel araştırma,
bu Sözleşme hükümlerine ve insan varlığının korunmasını güvence altına alan
diğer yasal hükümlere bağlı kalmak kaydıyla,serbestçe yapılabilir.
Madde 16.
(Üzerinde araştırma yapılan kişilerin korunması)
Bir kimse üzerinde araştırma, ancak aşağıdaki
şartların tümünün yerine getirilmesi halinde yapılabilir:
i) insanlar üzerindeki
araştırmayla karşılaştırılabilir etkinlikte başka bir seçeneğin bulunmaması;
ii) araştırmaya konu olan
şahsın maruz kalabileceği tehlikelerin, araştırmanın beklenen yararlarıyla
oransız olmaması;
iii) araştırma projesinin
bilimsel değerinin, araştırma amacının öneminin değerlendirilmesi ve etik
bakımdan kabul edilebilirliğinin çok disiplinli bir gözden geçirmeye tâbi
tutulması dahil, yetkili bir kurum tarafından bağımsız bir şekilde incelenmeden
sonra onaylanmış olması;
iv) üzerinde araştırma
yapılan kişilerin, korunmaları için kanun tarafından öngörülen hakları ve
güvenceleri hakkında bilgilendirilmiş olmaları;
v) 5. Maddede öngörülmüş
bulunan muvafakatin açıkça ve belirli bir şekilde verilmiş olması ve bunun
belgelendirilmiş bulunması. Bu muvafakat her zaman serbestçe geri alınabilir.
Madde 17. (Araştırmaya muvafakat etme yeteneği olmayan kişilerin
korunması)
1. 5. Maddede belirtildiği
şekilde muvafakatini açıklama yeteneği bulunmayan bir kimse üzerinde araştırma
ancak, aşağıdaki şartların tümünün yerine getirilmesi halinde yapılabilir:
i) Madde 16 alt paragraf
(i)’den (v)’e kadar olan şartların gerçekleşmiş olması;
ii) araştırmanın
sonuçlarının ilgilinin sağlığı üzerinde gerçek ve doğrudan yarar sağlama
beklentisinin bulunması;
iii) muvafakat etme
yeteneği bulunan bireyler üzerinde karşılaştırılabilir nitelikte bir etkinlik
doğuracak bir araştırmanın yapılamaması;
iv) Madde 6’da öngörülen
gerekli iznin belirli ve yazılı olarak verilmiş bulunması ve
v) ilgili kişinin itirazda
bulunmaması.
2. Araştırmanın ilgilinin
sağlığı üzerinde doğrudan yararlı sonuçlar sağlayacağı beklentisinin
bulunmadığı durumlarda, istisnai olarak ve kanun tarafından öngörülen koruyucu
şartlar altında, sözkonusu araştırmaya, yukarıda 1. paragraf ve alt paragraf
(i), (iii), (iv) ve (v)’de öngörülen şartlarla birlikte aşağıdaki ek şartların
da bulunması halinde izin verilebilir:
i) araştırmanın, hastanın
sağlık durumu, hastalığı veya rahatsızlığı hakkındaki bilimsel bilginin önemli
derecede geliştirilmesine katkıda bulunma yoluyla, ilgili kişiye veya aynı yaş
grubunda olan veya aynı hastalık ya da rahatsızlığa yakalanmış bulunan veya aynı
durumda olan diğer kimselere yarar sağlamaya elverişli nihai sonuçlara
ulaşılması amacını taşıması;
ii) araştırmanın, ilgili
kişi bakımından sadece asgarî bir tehlike ve asgarî bir külfeti gerektirmesi
Madde 18. (Tüpte embriyonlar üzerinde araştırma)
1. Hukukun embriyon üzerinde
tüpte araştırmaya izin vermesi halinde, embriyon için uygun koruma
sağlanacaktır.
2. Sadece araştırma
amaçlarıyla insan embriyonlarının yaratılması yasaktır.
BÖLÜM VI
Nakil amaçlarıyla canlı vericilerden organ ve doku alınması
Madde 19. (Genel kural)
1. Yaşayan bir kimseden nakil
amaçlarıyla organ veya doku alınması, sadece alıcının tedaviye ilişkin
istifadesi için ve ölmüş bir kimseden uygun organ veya doku bulunmadığı ve
karşılaştırılabilir etkinlikte başka bir tedavi yönteminin olmadığı durumlarda
gerçekleştirilebilir.
2. Gerekli muvafakat, Madde
5’te öngörüldüğü üzere, açıkça ve belirli bir şekilde, yazılı olarak veya resmî
bir makam önünde verilmiş olmalıdır.
Madde 20. (Organ alınmasına muvafakat verme yeteneği olmayan kişilerin
korunması)
1. 5. Maddeye göre
muvafakatini açıklama yeteneği bulunmayan bir kimseden organ veya doku
alınamaz.
2. İstisnai olarak ve kanun
tarafından öngörülmüş koruyucu şartlar altında, muvafakat verme yeteneği
olmayan bir kimseden kendisini yenileyen dokuların alınmasına aşağıdaki
şartların gerçekleşmesi halinde izin verilebilir:
i) muvafakat verme
yeteneği bulunan uygun bir vericinin bulunmaması;
ii) alıcı şahsın,
vericinin erkek veya kız kardeşi olması;
iii) bağışın, alıcı
bakımından hayat kurtarıcı olma beklentisinin bulunması;
iv) 6. Maddenin 2 ve 3.
paragraflarında öngörülen yetkinin, kanuna uygun olarak yetkili kurum
tarafından onaylanan şekilde, belirli ve yazılı olarak verilmiş olması;
v) muhtemel vericinin buna
itirazda bulunmaması.
BÖLÜM VII
Ticarî kazanç yasağı ve insan vücudundan
alınmış parçalar üzerinde tasarruf
Madde 21. (Ticarî kazanç yasağı)
İnsan vücudu ve onun
parçaları, bu nitelikleri dolayısıyla, ticarî kazanç sağlanmasına konu
olmayacaktır.
Madde 22. (İnsan vücudundan alınmış parçalar üzerinde tasarruf)
Bir müdahale sırasında insan
vücudunun herhangi bir parçası alındığında, çıkarılan parça, yalnızca uygun
bilgi verme ve muvafakat alma usullerine uyulduğu takdirde, çıkarılma amacından
başka bir amaç için saklanabilir ve kullanılabilir.
BÖLÜM VIII
Sözleşme hükümlerinin ihlali
Madde 23. (Hakların veya ilkelerin ihlali)
Taraflar, bu Sözleşme’de
öngörülen hakların ve ilkelerin hukuka aykırı bir şekilde ihlalinin en kısa
sürede önlenmesi veya durdurulması için uygun yargısal korumayı
sağlayacaklardır.
Madde 24. (Uygun olmayan zararın tazmini)
Tıbbî bir müdahale sonucunda,
uygun olmayan bir zarara uğrayan kişinin, kanun tarafından öngörülen koşullar
ve usuller uyarınca, adil bir tazminat isteme hakkı vardır.
Madde 25. (Yaptırımlar)
Taraflar, bu Sözleşme’de yer
alan hükümlerin ihlal edilmesi halinde uygulanacak uygun yaptırımları
sağlayacaklardır.
BÖLÜM IX
Bu Sözleşme ve diğer hükümler arasındaki ilişki
Madde 26. (Hakların kullanılmasının kısıtlanması)
1. Bu Sözleşmede yer alan
haklar ve koruyucu hükümlerin kullanılmasında, kamu güvenliği, suçun önlenmesi,
kamu sağlığının korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması
için kanun tarafından öngörülen ve demokratik bir toplumda gerekli olanlardan
başka kısıtlama konulmayacaktır.
2. Yukarıdaki paragrafta sözü
edilen kısıtlamalar, Madde 11, 13, 14, 16, 17, 19, 20 ve 21’e
uygulanmayacaktır.
Madde 27. (Daha geniş koruma)
Bu Sözleşmedeki hükümlerden
hiçbiri, Tarafların, biyoloji ve tıbbın uygulanmasında bu Sözleşmede
belirtilenden daha geniş bir koruma sağlama imkânını kısıtlayacak veya
etkileyecek şekilde yorumlanmayacaktır.
BÖLÜM X
Kamuoyu tartışması
Madde 28. (Kamuya açık tartışma)
Bu Sözleşmenin Tarafları,
biyoloji ve tıp alanındaki gelişmelerin doğurduğu temel soruların, özellikle
ilgili tıbbî, sosyal, ekonomik, ahlakî ve hukukî yansımaların ışığında, uygun
şekilde kamusal tartışmaya konu olmasını ve bunların muhtemel uygulamalarının,
uygun istişarelere konu olmasını sağlayacaklardır.
BÖLÜM XI
Sözleşmenin yorumu ve izlenmesi
Madde 29. (Sözleşmenin yorumu)
Avrupa İnsan Hakları Divanı,
– Taraflardan birinin
Hükümeti’nin, diğer Taraflara bilgi verdikten sonra ileteceği,
– 32. Maddeye göre, Sözleşme
Taraflarının temsilcileriyle kısıtlı bir şekilde oluşturulan Komitenin,
kullanılan oyların üçte iki çoğunluğuyla alacağı karara dayalı talepler
üzerine, bir mahkemede görülmekte olan herhangi belirli bir davaya doğrudan
atıfta bulunulmaksızın, işbu Sözleşmenin yorumuna ilişkin hukukî sorunlar
hakkında istişari nitelikte görüş bildirilebilir.
Madde 30. (Sözleşmenin uygulanması hakkında raporlar)
Avrupa Konseyi Genel
Sekreteri’nden alınan bir talep üzerine, Taraflardan herhangi biri, iç
hukukunun, Sözleşme hükümlerinden herhangi birinin etkin şekilde uygulanmasını
sağlama tarzı hakkında açıklamada bulunacaktır.
BÖLÜM XII
Protokoller
Madde 31. (Protokoller)
Bu Sözleşmede yer alan
ilkelerin geliştirilmesi amacıyla belirli alanlarda, 32. Madde uyarınca
protokoller aktedilebilir.
Protokoller, Sözleşmeyi
imzalayan Devletlerin imzasına açılacaktır. Protokoller, onay, kabul veya uygun
bulmaya tabi olacaklardır. İmzacı bir Devlet, önceden veya aynı anda Sözleşmeyi
onaylamadan, kabul etmeden ya da uygun bulmadan, Protokolleri onaylayamaz,
kabul edemez, ya da uygunluk veremez.
BÖLÜM XIII
Sözleşmede değişiklik yapılması
Madde 32. (Sözleşmede değişiklik yapılması)
1. İşbu Madde ve 29. Madde
ile Komite’ye verilen görevler, Biyoetik Yürütme Kurulu (CDBİ) veya Bakanlar
Komitesi tarafından tayin edilecek herhangi başka bir komite tarafından yerine
getirilecektir.
2. 29. Maddenin özel
hükümlerine zarar gelmeksizin, Avrupa Konseyi’ne üye Devletlerden her biri ve
bu Sözleşmenin Avrupa Konseyi üyesi olmayan Taraflarının her biri, Komite bu
Sözleşme tarafından verilen görevleri yerine getirirken, Komitede temsil edilebilecek
ve bir oy hakkına sahip olacaktır.
3. 33. Maddede atıfta
bulunulan veya bu Sözleşmeye Taraf olmayıp, 34. Madde hükümleri uyarınca
Sözleşmeye katılmaya davet olunan herhangi bir Devlet Komite’de bir gözlemci
ile temsil edilebilecektir. Avrupa Topluluğu, Taraf değilse, komitede bir
gözlemci ile temsil edilebilecektir.
4. Bilimsel gelişmelerin
izlenmesi amacıyla, işbu Sözleşme, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren beş yılı
aşmayacak bir süre içinde, ve müteakiben Komite tarafından belirlenebilecek aralarla,
Komite tarafından gözden geçirilecektir.
5. Taraflardan herhangi biri,
Komite veya Bakanlar Komitesi’nin, bu Sözleşmeye bir değişiklik getirilmesi,
herhangi bir Protokol aktedilmesi veya Protokollerden birine bir değişiklik
getirilmesi önerileri, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne iletilecek ve onun
tarafından Avrupa Konseyi’ne üye Devletler, Avrupa Topluluğu, herhangi bir
İmzacı Devlet, herhangi bir Taraf, 33. Madde hükümleri uyarınca bu Sözleşmeyi
imza etmeye davet edilen herhangi bir Devlet ve 34. Madde hükümleri uyarınca bu
Sözleşme’ye katılmaya davet olunan herhangi bir Devlet’e gönderilecektir.
6. Komite, öneriyi, 5.
paragraf uyarınca Genel Sekreter tarafından iletildiği tarih üzerinden iki
aydan az olmayan bir süre geçtikten sonra inceleyecektir. Komite, kullanılan
oyların üçte iki çoğunluğuyla kabul edilen metni, onay için Bakanlar Komitesine
sunacaktır. Bakanlar Komitesi’nin onayından sonra, metin, onay, kabul veya
uygun bulma için Taraflara iletilecektir.
7. Herhangi bir değişiklik,
değişikliği kabul eden Taraflar bakımından, en az dördü Avrupa Konseyi üyesi
olmak üzere, beş Tarafın değişikliği kabul etmiş olduklarını Genel Sekretere
bildirdikleri tarihi izleyen bir aylık sürenin geçmesinden sonra gelen ayın ilk
günü yürürlüğe girecektir.
Sonradan kabul eden Taraf
bakımından değişiklik, bu Tarafın, kabul keyfiyetini Genel Sekretere bildirdiği
tarihi izleyen bir aylık sürenin geçmesinden sonraki ilk günü yürürlüğe
girecektir.
BÖLÜM XIV
Son hükümler
Madde 33. (İmza, onay ve yürürlüğe girme)
1. Bu Sözleşme, Avrupa
Konseyi’ne üye Devletler, Sözleşme’nin oluşumuna katkıda bulunan üye olmayan
Devletler ve Avrupa Topluluğu’nun imzasına açık olacaktır.
2. Bu Sözleşme, onay, kabul
veya uygun bulmaya tabidir. Onay, kabul veya uygun bulma belgeleri, Avrupa
Konseyi Genel Sekreteri’ne tevdi edilecektir.
3. Bu Sözleşme, en azından
dördü Avrupa Konseyi üyesi olmak üzere beş Devletin, işbu Maddenin 2. paragrafı
hükümleri uyarınca Sözleşme ile bağlı oldukları iradesini beyan ettikleri
tarihi izleyen üç aylık sürenin geçmesinden sonra gelen ayın ilk günü yürürlüğe
girecektir.
4. Sözleşmeyle bağlılık
iradesini sonradan açıklayan herhangi bir İmzacı Devlet bakımından Sözleşme, bu
Devletin, onay, kabul veya uygun bulma belgesini tevdii tarihini izleyen üç
aylık sürenin geçmesinden sonra gelen ayın ilk günü yürürlüğe girecektir.
Madde 34. (Üye olmayan Devletler)
1. İşbu Sözleşmenin yürürlüğe
girmesinden sonra, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Taraflara danıştıktan
sonra, Avrupa Konseyi Statüsü’nün 20. Maddesi (d) alt paragrafında belirlenen
çoğunlukla ve Bakanlar Komitesine katılmaya yetkili olan Akit Devletler
temsilcilerinin oybirliğiyle Avrupa Konseyine üye olmayan herhangi bir Devleti
bu Sözleşmeye katılmaya davet edebilir.
2. Katılan herhangi bir
Devlet bakımından Sözleşme, katılma belgesinin Avrupa Konseyi Genel
Sekreteri’ne tevdii tarihini izleyen üç aylık sürenin geçmesinden sonra gelen
ayın ilk günü yürürlüğe girecektir.
Madde 35. (Bölgeler)
1. Herhangi bir İmzacı
Devlet, Sözleşmeyi imzalama aşamasında veya onay, kabul veya uygun bulma
belgelerini tevdi ettiği sırada, bu Sözleşmenin uygulanacağı bölge veya
bölgeleri belirleyebilir. Diğer herhangi bir Devlet, katılma belgesini tevdi
ettiği zaman aynı beyanda bulunabilir.
2. Herhangi bir Taraf, daha
sonraki bir tarihte, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne yönelik bir beyan ile,
bu Sözleşmenin uygulama alanını, beyanda belirtilen ve uluslararası
ilişkilerinden sorumlu olduğu veya yararına taahhütte bulunmaya
yetkilendirilmiş bulunduğu diğer bir bölgeye teşmil edebilir. Sözkonusu bölge
bakımından, Sözleşme, sözü geçen beyanın Genel Sekreter tarafından alındığı
tarihi izleyen üç aylık sürenin geçmesinden sonra gelen ayın ilk günü yürürlüğe
girecektir.
3. Yukarıdaki iki paragrafta
istinaden yapılmış herhangi bir beyan, sözkonusu beyanda belirtilen bölge
bakımından, Genel Sekreter’e yönelik bir bildirimle geri alınabilir. Geri alma,
sözkonusu bildirimin Genel Sekreter tarafından alındığı tarihi izleyen üç aylık
sürenin geçmesinden sonra gelen ayın ilk günü yürürlüğe girer.
Madde 36. (Çekinceler)
1. Herhangi bir Devlet ve
Avrupa Topluluğu, imza aşamasında veya onay, kabul veya uygun bulma belgesini
tevdi ederken, o sırada ülkesinde yürürlükte bulunan herhangi bir kanunun, bu
Sözleşmenin herhangi bir hükmü ile uyum halinde olmaması nedeniyle, herhangi
bir hüküm için çekince koyabilir. Genel nitelikteki çekincelere, bu madde
uyarınca izin verilmeyecektir.
2. Bu madde uyarınca
konulacak çekince, ilgili kanun hakkında kısa bir açıklama içerecektir.
3. Bu Sözleşmenin uygulanma
alanını 35. Maddenin 2. paragrafında belirtilen bildirgede sözü edilen bir
bölgeye teşmil eden herhangi bir Taraf, sözkonusu bölge bakımından yukarıdaki
paragraflar hükümleri uyarınca çekince koyabilir.
4. Bu maddede zikredilen
çekinceye koyan herhangi bir Taraf, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne muhatap
bir beyanla çekinceyi geri alabilir. Geri alma, sözkonusu beyanın Genel
Sekreter tarafından alındığı tarihi izleyen bir aylık sürenin geçmesinden sonra
gelen ayın ilk günü yürürlüğe girer.
Madde 37. (Fesih)
1. Herhangi bir Taraf, Avrupa
Konseyi Genel Sekreteri’ne yönelik bir bildirimde bulunmak suretiyle, her
zaman, bu Sözleşmeden ayrılabilir.
2. Sözkonusu fesih, buna
ilişkin bildirimin Genel Sekreter tarafından alındığı tarihi izleyen üç aylık
sürenin geçmesinden sonra gelen ayın ilk günü yürürlüğe girer.
Madde 38. (Bildirimler)
1. Avrupa Konseyi Genel
Sekreteri, Konsey üyesi Devletlere, Avrupa Topluluğuna, herhangi bir İmzacı
Devlete, herhangi bir Tarafa ve bu Sözleşmeye katılmaya davet edilmiş diğer
herhangi bir Devlete :
a) herhangi bir imza;
b) herhangi bir onay, kabul
veya uygun bulma belgesinin tevdii;
c) 33 veya 34. Maddeler
uyarınca bu Sözleşmenin yürürlüğe girdiği herhangi bir tarih;
d) 32. Madde uyarınca kabul
edilmiş herhangi bir değişikliği veya Protokolü ve bu değişiklik veya
Protokolün yürürlüğe girdiği tarih;
e) 35. Madde uyarınca
yapılmış herhangi bir beyan;
f) 36. Madde hükümleri
uyarınca konulmuş herhangi bir çekince ve çekincenin geri alınışı;
g) bu Sözleşmeyle ilgili
diğer herhangi bir fiil, bildirim veya bilgi iletimi
hakkında bildirimde
bulunacaktır.
Aşağıda imzası bulunanların
huzurunda, tam yetkiye sahip İmzacılar, bu Sözleşmeyi imzalamışlardır.
Oviedo’da, 4 Nisan 1997
tarihinde, her ikisi de eşit şekilde resmiyet taşıyan İngilizce ve Fransızca
dillerinde ve Avrupa Konseyi arşivlerine tevdi edilecek tek nüsha halinde
düzenlenmiştir. Avrupa Konseyi Genel Sekreteri, onaylanmış metinleri, Avrupa
Konseyi üyesi Devletler, Avrupa Topluluğu, bu Sözleşmenin oluşumuna katılmış
olan üye olmayan Devletler ve bu Sözleşmeye katılmaya davet edilen Devletlere
iletilecektir.
ÇEKİNCE METNİ
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti,
“Biyoloji ve Tıbbın Uygulanması Bakımından İnsan Hakları ve İnsan Haysiyetinin
Korunması Sözleşmesi : İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi”nin 36 ncı maddesi
uyarınca, Sözleşmenin 20 nci maddesinin, muvafakat verme yeteneği olmayan
kimselerden kendisini yenileyen dokuların alınmasını mümkün kılan 2 numaralı bendinin, 2238 sayılı Organ
ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanunun 5 inci
maddesiyle uyum halinde olmaması nedeniyle, işbu madde fıkrasını uygulamamak
hakkını saklı tutar.