KORUNMASINA DAİR ULUSLARARASI SÖZLEŞMENİN
ONAYLANMASININ
UYGUN BULUNDUĞU
HAKKINDA KANUN
Kanun No. 4662 |
|
Kabul Tarihi : 26.4.2001 |
MADDE 1. – Türkiye
tarafından 13 Ocak 1999 tarihinde imzalanan “Tüm Göçmen İşçilerin ve Aile
Fertlerinin Haklarının Korunmasına Dair Uluslararası Sözleşme”nin ekli
bildirimler ve çekince ile onaylanması uygun bulunmuştur.
MADDE 2. — Bu
Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3. — Bu
Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER
GENEL
KURUL DAĞITIM
GENEL
A/RES/45/158
25 Şubat 1991
Kırkbeşinci
Oturum
Gündem
Maddesi 12
GENEL KURUL TARAFINDAN KABUL EDİLEN KARAR
(Üçüncü Komitenin (A/45/838/) Sayılı Raporuna İstinaden)
45/158
inci Tüm Göçmen İşçilerin ve Aile Fertlerinin Haklarının Korunmasına Dair
Uluslararası Sözleşme
Genel
Kurul :
Özellikle
en başta (1) İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (217 A (III) Sayılı Karar), (2)
İnsan Hakları ile İlgili Uluslararası Anlaşmalar (220 A (XXI) Sayılı Karar),
(3) Irk Ayırımcılığının Her Türlü, Şeklinin Ortadan Kaldırılmasına Dair
Uluslararası Anlaşma (2106 A (XX) Sayılı Karar), ve (4) Kadınlara Karşı Her
Türlü Ayırımcılığın Ortadan Kaldırılmasına Dair Anlaşma (34/180 Sayılı Karar)
olmak üzere, insan haklarının uluslararası düzeyde korunması ile ilgili temel
belgelerde açıklanan standartlar ve prensiplerin daima geçerli kalacağını bir
kere daha teyid ederek;
Uluslararası
Çalışma Teşkilâtının çerçevesi içinde oluşturulan standart ve ilkeleri ve
Birleşmiş Milletler Teşkilâtının çeşitli organlarında ve diğer uzman
kuruluşlarında göçmen işçiler ve aileleri konusunda yapılmakta olan çalışmaların
önemini akılda tutarak;
Şimdiye
kadar oluşturulmuş standartlar ve ilkeler kümesinin mevcudiyetine rağmen,
göçmen işçilerin ve ailelerinin insan haklarının, şeref ve haysiyetlerinin
güvence altına alınması ve durumlarının iyileştirilmesi amacıyla daha fazla
gayret sarfedilmesi gerektiğini tekrar ederek,
Göçmen
işçilerin ve ailelerinin haklarının korunmasına dair uluslararası bir sözleşme
taslağı hazırlanması amacıyla tüm üye Devletlerin katılımına açık bir çalışma
grubu oluşturulmasına dair 17 Aralık 1979 tarihli ve 34/172 sayılı kararını
hatırlayarak;
15
Aralık 1980 tarihli ve 35/198 sayılı, 16 Aralık 1981 tarihli ve 36/160 sayılı,
17 Aralık 1982 tarihli ve 37/170 sayılı, 16 Aralık 1983 tarihli ve 38/86
sayılı, 14 Aralık 1984 tarihli ve 39/102 sayılı, 13 Aralık 1985 tarihli ve
40/130 sayılı, 4 Aralık 1986 tarihli ve 41/151 sayılı, 7 Aralık 1987 tarihli ve
42/140 sayılı, 8 Aralık 1988 tarihli ve 43/146 sayılı, 15 Aralık 1989 tarihli
ve 44/155 sayılı kararlarını ve anılan kararlarda “Tüm Göçmen İşçilerin ve
Ailelerinin Haklarının Korunmasına Dair Uluslararası Bir Sözleşme Taslağı
Hazırlanması ile İlgili Çalışma Grubu”nun yetkisinin yenilendiği ve görevini
sürdürmesinin istendiğini de hatırlayarak;
Çalışma
Grubunun, 29 Mayıs -8 Haziran 1990 tarihleri arasında yapmış olduğu dokuzuncu
oturumlararası toplantısına dair raporunu, geri kalan hükümleri tamamlamak ve
44/155 sayılı karar uyarınca taslak Anlaşma metninin Birleşmiş Milletler
Sekreteryası İnsan Hakları Merkezi tarafından teknik düzeyde gözden geçirilmesinin
sonuçlarını değerlendirmek amacıyla, incelemiş olarak,
Çalışma
Grubunun Genel Kurul tarafından kendisine verilen görev uyarınca üstlenmiş
olduğu amaçlarını gerçekleştirmeyi başarmış olduğunu akılda tutarak,
1.
Tüm Göçmen İşçilerin ve Aile Fertlerinin Haklarının Korunmasına Dair
Uluslararası Sözleşme taslağının hazırlanmasını tamamlamış olmasından dolayı
Çalışma Grubuna takdirlerini ifade eder;
2.
Bu kararın ekinde yer alan, “Tüm Göçmen İşçilerin ve Aile Fertlerinin
Haklarının Korunmasına Dair Uluslararası Sözleşme”yi kabul eder ve Devletlerin
imzasına, onayına ve katılımına açar;
3.
Tüm üye Devletleri, öncelikli olarak, sözkonusu Sözleşmeyi imzalamaya ve
onaylamaya veya katılmaya çağırır ve erken bir tarihte yürürlüğe girmesini ümit
ettiğini ifade eder;
4.
Genel Sekreterden Sözleşme ile ilgili bilgilerin yayımlanması için gerekli tüm
yardım ve kolaylıkları sağlamasını rica eder;
5.
Birleşmiş Milletler organlarını ve kuruluşlarını, hükümetlerarası ve
hükümetlerdışı kuruluşları, Sözleşme ile ilgili bilgilerin yayılması ve
Sözleşmenin daha iyi anlaşmasının teşviki amacıyla daha fazla gayret göstermeye
davet eder;
6.
Genel Sekreterden Sözleşmenin statüsü ile ilgili olarak kırkaltıncı dönem
toplantılarında Genel Kurula bir rapor sunmasını rica eder;
7.
Kırkaltıncı dönem toplantıları sırasında Genel Sekreterin raporunu, “Tüm Göçmen
İşçilerin ve Aile Fertlerinin Haklarının Korunmasına Dair Uluslararası
Sözleşmenin Uygulanması” başlıklı gündem maddesi altında incelemeye karar
verir.
Genel
Kurul
69
uncu Toplantısı
18
Aralık 1990
EK
Tüm Göçmen İşçilerin ve Aile Fertlerinin Haklarının Korunmasına Dair
Uluslararası Sözleşme
Başlangıç
Bu
Sözleşmeye Taraf Olan Devletler,
Birleşmiş
Milletler tarafından kabul edilmiş insan hakları ile ilgili temel belgelerde
yer alan ilkeleri, özellikle İnsan Hakları Evrensel Beyannamesini, (217 A (III)
Sayılı Karar); Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara Dair Uluslararası Anlaşmayı
(2200 A (XXI) Sayılı Karar eki); Medenî ve Siyasal Haklara Dair Uluslararası
Anlaşmayı (2200 A (XXI) Sayılı Karar eki, Kadınlara Karşı Her Türlü
Ayırımcılığın Ortadan Kaldırılmasına Dair Anlaşmayı (2106 A (XX) Sayılı Karar
eki) ve Çocukların Haklarına Dair Anlaşmayı (34/180 Sayılı Karar eki) gözönüne
alarak;
Uluslararası
Çalışma Teşkilâtının görev çerçevesi içinde oluşturulmuş ilgili belgelerde
belirlenen standartlar ve ilkeleri, özellikle, İş Bulma Amaçlı Göç ile İlgili
Anlaşmayı (97 Sayılı), Aşağılayıcı Şartlarda Göçler ve Göçmen İşçilere
Yapılacak Muamele ve Sağlanacak İmkânlar Konusunda Eşitlik Prensibinin Teşviki
ile İlgili Anlaşmayı (143 Sayılı), İş Bulma Amaçlı Göç ile İlgili Tavsiyeyi (86
Sayılı), Göçmen İşçilerle İlgili Tavsiyeyi (151 Sayılı), Zorla veya Kuvvet
Kullanarak İşgücü İstihdam Etmenin İlga Edilmesine Dair Anlaşmayı (105 Sayılı)
gözönüne alarak;
Birleşmiş
Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilâtının Eğitimde Ayırımcılığın
Önlenmesine Dair Anlaşmasında (Birleşmiş Milletler, Anlaşmalar Serisi, Cilt No.
429, Sayı 6193) belirtilen ilkelerin önemini tekrar teyid ederek;
İşkencenin
ve Diğer Zalimane, İnsanlıkdışı ve Küçültücü Muamele ve Cezanın Önlenmesine
Dair Anlaşmayı (39/46 Sayılı Kararın eki); Suçun Önlenmesi ve Sanıklara
Yapılacak Muameleye Dair Dördüncü Birleşmiş Milletler Kongresi Bildirisini
(Bakınız :Suçun Önlenmesi ve Sanıklara Yapılacak Muamele Konusunda Dördüncü
Birleşmiş Milletler Kongresi, Kyoto, Japonya, 17-26 Ağustos 1979 :Sekreterya
tarafından hazırlanan rapor (B.M. Yayınları, Satış No. : E.71.IV.8), Yasa
Uygulayıcılarının Davranış Biçimleri (34/169 Sayılı Karar ve eki) ve Köleliğin
Önlenmesi ile İlgili Anlaşmaları (Bakınız :İnsan Hakları :Uluslararası Belgeler
Derlemesi (B.M. Yayınları, Satış No. : E.88.XIV.I) hatırda tutarak,
Uluslararası
Çalışma Teşkilâtının amaçlarından birinin, Anayasasında da ifade edildiği
üzere, yabancı ülkelerde istihdam edilen işçilerin menfaatlerinin korunması
olduğunu hatırlayarak ve anılan örgütün göçmen işçiler ve aile fertleri ile
ilgili konulardaki bilgi birikimini ve tecrübelerini akılda tutarak;
Göçmen
işçiler ve aile fertleri ile ilgili olarak Birleşmiş Milletler Teşkilâtının
muhtelif organlarında, özellikle, başta, İnsan Hakları Komisyonu, Sosyal
Kalkınma Komisyonu, B.M. Gıda ve Tarım Teşkilâtı, B.M. Eğitim, Bilim ve Kültür
Teşkilâtı, Dünya Sağlık Teşkilâtında ve diğer uluslararası teşekküllerde
yapılmış ve yapılmakta olan çalışmaların önemini müdrik olarak,
Göçmen
işçilerin ve aile fertlerinin haklarının korunmasına yönelik olarak bölgesel
veya ikili düzeyde bazı Devletler tarafından gerçekleştirilen gelişmeleri ve bu
alanda ikili ve çok taraflı sözleşmeler imzalanmasının önem ve faydasını da
keza müdrik olarak,
Milyonlarca
insanı ilgilendiren ve uluslararası toplumda çok sayıda Devleti etkileyen göç
olayının önemini ve kapsamını idrak ederek,
Göçmen
işçi hareketlerinin Devletler ve ilgili halklar üzerindeki etkilerinin
bilincinde olarak ve göçmen işçilere ve aile fertlerine yapılacak muamele ile
ilgili temel ilkelerin kabul edilmesi yoluyla Devletlerin tutum ve davranışları
arasında uyum sağlanmasına katkıda bulunabilecek kuralları tesis etmeyi arzu
ederek,
Göçmen
işçilerin ve aile fertlerinin diğer nedenler yanında, Orijin Devletten ayrı
olmaları ve İstihdam Devletinde bulunmaktan dolayı güçlüklerle
karşılaşabilmeleri gibi nedenlerle, sık sık içine düştükleri hassas durumu
dikkate alarak,
Göçmen
işçilerin ve aile fertlerinin haklarının her yerde yeterli şekilde tanınmamış
olduğu ve bu nedenle bu hakların uygun biçimde uluslararası korunma altına
alınmalarının gerektiği inancında olarak,
Özellikle
ailelerin parçalanmasına yol açması sebebiyle, göç olayının göçmen işçilerin
hem kendileri, hem de aile fertleri bakımından sık sık ciddî sorunlara neden
olduğu gerçeğini gözönüne alarak,
Göç
olayının neden olduğu insanî sorunların göçün düzensiz bir ortamda yapılması
halinde çok daha ciddî sorunlara yol açtığını akılda tutarak ve bu nedenle
gizli göçmen işçi hareketlerinin ve işçi kaçakçılığı olaylarının, aynı zamanda
göçmen işçilerin temel insan haklarının korunmasını sağlayarak önlenmesi ve
ortadan kaldırılması amacına yönelik uygun tedbirlerin alınmasının teşvik
edilmesi gereğine inanarak;
Kayıtlı
olmayan veya düzensiz bir durumda bulunan işçilerin diğer işçilere göre genelde
daha olumsuz koşullar içinde istihdam edildiklerini ve bazı işverenlerin haksız
rekabet koşullarının sağlayacağı menfaatlerden yararlanmak amacıyla bu tür
işçileri istihdam etmek eğiliminde olduklarını gözönüne alarak,
Tüm
göçmen işçilerin temel insan haklarının daha geniş bir şekilde tanınması
halinde düzensiz bir durumda bulunan göçmen işçilerin istihdam edilmesi
yollarına başvurulmasının cazip olmaktan çıkarılabileceği ve bunun da ötesinde
durumları mahallî mevzuata uygun olan göçmen işçilere ve aile fertlerine
belirli bazı ilave haklar verilmesinin tüm göçmenleri ve işverenleri ilgili
Devletler tarafından tesis edilmiş kanunlara ve kurallara uymaya ve saygı
göstermeye teşvik edeceğini de gözönüne alarak,
Bu
nedenle evrensel olarak uygulanabilecek kapsamlı bir anlaşma metni içinde temel
kuralları teyid ve tesis etmek suretiyle, tüm göçmen işçilerin ve aile
fertlerinin haklarının uluslararası korunmasının gerçekleştirilmesine ihtiyaç
duyulduğuna inanarak,
Aşağıdaki
hususlarda anlaşmışlardır :
Kapsam ve Tanımlar
Madde 1
1.
Bu Sözleşme bundan sonra belirtilen durumlar istisna olmak üzere, cinsiyet,
ırk, renk, dil, din veya inanç, siyasal veya diğer görüş, millî, etnik veya
sosyal köken, taabiyet, yaş, ekonomik durum, mülkiyet, medenî hal, doğum veya
diğer statüler açısından hiçbir farklılık gözetilmeksizin, tüm göçmen işçilere
ve ailelerine uygulanır.
2.
Bu Sözleşme göçmen işçilerin ve aile fertlerinin, göçe hazırlık, hareket,
transit geçiş ve İstihdam Devletinde kazanç getiren bir işte çalışma ve ikamet
süresinin tamamı ile Orijin Devlete veya mutad olarak ikamet edilen Devlete dönüş
dahil olmak üzere, göç sürecinin tamamı süresince uygulanacaktır.
Madde 2
Bu
Sözleşme metninde yer alan;
1.
“Göçmen İşçi” kavramı, vatandaşlık bağı ile bağlı olmadığı bir Devlette ücret
ödenen bir faaliyette çalıştırılacak, çalıştırılmakta olan veya çalıştırılmış
olan bir kişiye atıfta bulunur.
2.
(a) “Sınır İşçisi” kavramı, komşu bir Devlette mutad ikametgâhını muhafaza eden
ve normal olarak her gün veya en az haftada bir kez normal ikametgâhına dönen
bir göçmen işçiye atıfta bulunur.
(b)
“Mevsimlik İşçi” kayramı, niteliği gereği mevsimsel şartlara bağımlı olan ve
sadece yılın bir kısmında yapılabilen işi yapan bir göçmen işçiye atıfta
bulunur.
(c)
Balıkçıları da içeren “Gemi Adamı” kavramı, vatandaşlık bağı ile bağlı olmadığı
bir Devlete kayıtlı bir gemide istihdam edilen bir göçmen işçiye atıfta
bulunur.
(d)
“Sahil Açığındaki Tesiste Çalışan İşçi” kavramı, vatandaşlık bağı ile bağlı
olmadığı bir Devletin egemenlik alanı içinde yeralan bir sahil açığındaki
tesiste istihdam edilen bir göçmen işçiye atıfta bulunur.
(e)
“Gezici İşçi” kavramı, bir Devlette mutad ikametgâhı olan, fakat yaptığı işin
niteliği dolayısıyla, kısa süreler için, başka bir Devlete veya Devletlere
seyahat etmek mecburiyetinde olan bir göçmen işçiye atıfta bulunur.
(f)
“Projeye Bağlı İşçi” kavramı, istihdam edileceği Devlete belirli bir süre için
ve sadece işvereni tarafından bu Devlette gerçekleştirilmekte olan bir projede
çalışmak üzere kabul edilen bir göçmen işçiye atıfta bulunur.
(g)
“Belirli Bir İş İçin İstihdam Edilen İşçi” kavramı, aşağıda tarif edilen bir
göçmen işçiye atıfta bulunur.
(i)
İşvereni tarafından, kısıtlı ve belirlenmiş bir süre ile belirli bir görevi
yerine getirmek için, istihdam edileceği bir Devlete gönderilen göçmen bir
işçi; veya
(ii)
Profesyonel, ticarî, teknik veya diğer yüksek düzeyde özel yetenek gerektiren
bir işte kısıtlı ve belirli bir zaman için görevli göçmen bir işçi; veya
(iii)
İstihdam Devletindeki işvereninin isteği üzerine kısıtlı ve belirli bir süre
için geçici veya kısa süreli bir işte çalışan göçmen bir işçi;
Oturma
müsaadesinin bitim tarihinde veya şayet bu özel görevi veya işi daha fazla
yürütmüyor ise daha erken bir tarihte göçmen işçinin İstihdam Devletinden
ayrılması talep edilir.
(h)
“Serbest Çalışan İşçi” kavramı, bir çalışma mukavelesi olmadan kazanç getiren
bir faaliyetle iştigal eden ve hayatını normal olarak bu şekilde ya tek başına
ya da aile fertleri ile birlikte çalışarak kazanan göçmen bir işçiye ve
İstihdam Devletinde uygulanan mevzuat veya ikili veya çok taraflı anlaşmalar
uyarınca “serbest çalışan işçi” olarak tanınan diğer herhangi bir göçmen işçiye
atıfta bulunur.
Madde 3
Bu
Sözleşme aşağıda belirtilen kişilere uygulanmayacaktır :
(a)
Kabulleri ve statüleri genel uluslararası hukuk veya uluslararası özel
anlaşmalar veya sözleşmeler ile düzenlenen uluslararası kuruluşlar ve
temsilcilikler tarafından gönderilen veya istihdam edilen kişiler veya resmî
görevleri ifa etmek üzere bir Devlet tarafından ve ülke dışına gönderilen veya
istihdam edilen kişiler;
(b)
Bir Devlet tarafından veya onun adına kalkınma programlarına ve diğer işbirliği programlarına katılmak
üzere, ülke dışına gönderilen veya ülke dışında istihdam edilen, kabulü ve
statüsü istihdam eden Devlet ile aktedilmiş anlaşma ile düzenlenen ve bu
anlaşma uyarınca göçmen işçi sayılmayan kişiler;
(c)
Kendi Devletinden başka bir Devlette yatırımcı olarak ikametgâh edinen kişiler;
(d)
İlgili Taraf Devletin ulusal mevzuatında veya o Taraf Devleti bağlayan
uluslararası anlaşmalarda öngörülmemişse, mülteciler ve vatansızlar;
(e)
Öğrenciler ve stajyerler;
(f)
İstihdam sağlayan Devlette ikamet etmelerine ve kazanç getirici bir faaliyette
bulunmalarına müsaade edilmeyen gemi adamları ve sahil açığında kurulmuş bir
tesiste çalışan işçiler,
Madde 4
Bu
Sözleşmenin amaçları doğrultusunda “aile fertleri” kavramı, göçmen işçilerle
evli kişilere veya onlarla yürürlükte olan mevzuat uyarınca evlenmeye eşit
neticeler doğuran bir ilişki içinde bulunan kişilere, kendilerine bağımlı
çocuklarına ve yürürlükteki kanunlar veya ilgili Devletler arasında aktedilmiş
ikili veya çok taraflı anlaşmalar uyarınca aile ferdi sayılan diğer bağımlı
kişilere atıfta bulunur.
Madde 5
Bu
Sözleşmenin amaçları doğrultusunda, göçmen işçiler ve aile fertleri;
(a)
İstihdam sağlayan Devlete o Devletin kanunları ve o Devletin taraf olduğu
uluslararası anlaşmalar uyarınca, girmek, oturmak ve kazanç getirici bir
faaliyette bulunmak üzere müsaade verilmişse kayıtlı ve düzenli durumda olarak
değerlendirilirler;
(b)
Bu maddenin yukarıdaki (a) alt paragrafında öngörülen şartlara uymuyorlarsa
kayıtsız ve düzensiz durumda olarak değerlendirilirler.
Madde 6
Bu
Sözleşmenin amaçları doğrultusunda;
(a)
“Orijin Devlet” kavramı ilgili kişinin vatandaşlık bağı ile bağlı olduğu Devlet
anlamına gelir;
(b)
“İstihdam Devleti” kavramı, duruma göre, göçmen işçinin kazanç getirici bir
faaliyette bulunacağı, bulunmakta olduğu veya bulunmuş olduğu bir Devlet
anlamına gelir;
(c)
“Transit Devlet” kavramı, ilgili kişinin İstihdam Devletine gitmek, veya
İstihdam Devletinden Orijin Devlete veya mutad ikametgâhı bulunduğu Devlete
gitmek amacıyla transit geçiş yaptığı herhangi bir Devlet anlamına gelir.
KISIM II
HAKLAR KONUSUNDA AYIRIMCILIK
YAPILMAMASI
Madde 7
Taraf
Devletler, insan hakları ile ilgili uluslararası sözleşmeler uyarınca, kendi
ülkeleri içinde yaşayan veya yasal yetki alanına giren tüm göçmen işçilere ve
aile fertlerine, cinsiyet, ırk, renk, dil, din veya inanç, siyasal veya diğer
görüşler, millî, etnik veya sosyal köken, vatandaşlık, yaş, ekonomik durum,
mülkiyet, medenî durum, doğum veya diğer statüler gibi nedenlerle hiçbir
ayırımcılık yapmaksızın bu Sözleşmede öngörülen haklara saygı göstermeyi ve
uygulamayı taahhüt ederler.
KISIM III
TÜM GÖÇMEN İŞÇİLERİN VE AİLE
FERTLERİNİN İNSAN HAKLARI
Madde 8
1.
Göçmen işçileri ve aile fertleri Orijin Devletleri dahil her Devleti
terketmekte hürdürler. Bu hak kanunda öngörülen sınırlamalar, millî güvenlik,
kamu düzeni, kamu sağlığı veya ahlâkını veya diğer şahısların hak ve
hürriyetlerini korumak için gerekli sınırlamalar ve bu Sözleşmede tanınan diğer
haklarla uyumlu sınırlamalar istisna olmak üzere, hiçbir sınırlamaya tabi
tutulamaz.
2.
Göçmen işçiler ve aile fertleri kendi Orijin Devletlerine her zaman girmek ve
orada kalmak hakkına sahip olacaklardır.
Madde 9
Göçmen
işçilerin ve aile fertlerinin yaşama hakkı kanunla korunacaktır.
Madde 10
Hiçbir
göçmen işçi veya aile ferdi işkenceye veya zalimane, insanlıkdışı veya
aşağılayıcı muamele veya cezaya maruz bırakılamaz.
Madde 11
1.
Hiçbir göçmen işçi veya aile ferdi esarete veya zorbalıkla çalıştırılmaya tabi
tutulamaz.
2.
Hiçbir göçmen işçi veya aile ferdinden güç kullanılarak veya zorla çalışma
talebinde bulunulamaz.
3.
Bu maddenin 2 nci paragrafı, bir suçun cezası olarak ağır iş ve hapis
cezalarının kanunla hükmedilebileceği Devletlerde, yetkili bir mahkeme tarafından
verilmiş bir karar gereğince ağır şartlarda çalışma cezasının uygulanmasına
engel teşkil etmez.
4.
Bu maddenin amacı doğrultusunda “Kuvvet kullanılarak veya zorla çalıştırılmak”
kavramı aşağıdaki hususları kapsamaz :
a)
Bu maddenin 3 üncü paragrafında bahsekonu edilmeyen, bir mahkemenin yasal bir
kararı gereğince tutuklu bulunan veya böyle bir tutukluluk durumundan şartlı
olarak serbest bırakılmış bir kişiden normal olarak istenen herhangi bir iş
veya hizmet,
b)
Toplumsal yaşam ve refahı tehdit eder nitelikte olağanüstü durumlarda veya
doğal afet karşısında yapılması istenen herhangi bir hizmet;
c)
Normal medenî yükümlülükler arasında yer alan ve aynı zamanda ilgili Devletin
vatandaşları için de zorunlu olan herhangi bir iş veya hizmet,
Madde 12
1.
Göçmen işçiler ve aile fertleri düşünce, vicdan ve din özgürlüğüne sahiptirler.
Bu hak, kendilerinin seçeceği bir dine veya inanca sahip olmak veya geçmek
hürriyetini ve bireysel veya diğer kişilerle bir topluluk meydana getirmiş
olarak din ve inançlarını ibadet, dinî kurallara bağlılık, uygulama ve öğretme
şeklinde açıklamak hürriyetini kapsar.
2.
Göçmen işçiler ve aile fertleri, kendi seçtikleri bir dine veya inanca sahip
olmak veya geçmek özgürlüklerine zarar verecek zorlamalara maruz
bırakılamazlar.
3.
Bir insanın dinini veya inancını açıklama hürriyeti ancak kanunda tarif edilen
ve kamu güvenliğinin, düzeninin, sağlığının veya ahlâkının veya başkalarının
temel hak ve hürriyetlerinin korunması açısından lüzumlu olan sınırlamalara
tabi tutulabilirler.
4.
Bu Sözleşmeye Taraf Devletler, en az birisi göçmen işçi olan ebeveynlerin ve
uygulanabilmesi durumunda, kanunî vasilerin, çocuklarına kendi inançları
doğrultusunda din ve ahlâk eğitimi verme özgürlüklerine saygı göstermeyi
taahhüt ederler.
Madde 13
1.
Göçmen işçiler ve aile fertleri dışarıdan müdahale olmaksızın fikir ve düşünce
özgürlüğüne sahip olacaklardır.
2.
Göçmen işçiler ve aile fertleri ifade hürriyetine sahip olacaklardır; bu hak,
her türlü bilgiyi ve düşünceyi, sınır tanımaksızın, sözlü, yazılı veya basılı
olarak, sanat şeklinde veya kendi seçecekleri bir araç vasıtasıyla, araştırmak,
almak ve yaymak hürriyetini de kapsayacaktır.
3.
Bu maddenin 2 nci paragrafında öngörülen hakkın kullanılması beraberinde özel
yükümlülükler ve sorumluluklar getirir. Bu nedenle, bu hak bazı kısıtlamalara
tabi tutulabilir, ancak bunlar sadece kanunla belirlenen kısıtlamalar olabilir
ve aşağıda belirtilen nedenlere dayanabilir :
a)Diğer
kişilerin haklarına ve haysiyetlerine saygı göstermek için,
b)
İlgili Devletlerin millî güvenliğinin veya kamu düzeninin veya kamu sağlık ve
ahlâkının korunabilmesi için,
c)Herhangi
bir şekilde savaş propagandasının önlenmesi için;
d)
Ayırımcılığı, düşmanlığı veya şiddeti körükleyen millî, ırksal veya dinsel
nefret duygularının herhangi bir şekilde savunulmasının önlenmesi amacıyla.
Madde 14
Hiçbir
göçmen işçinin veya aile ferdinin özel hayatına, ailesine, konutuna,
mektuplaşmasına veya diğer şekilde haberleşmesine keyfî ve gayrî kanunî
müdahalelerde bulunulamaz; şeref ve haysiyetlerine gayrî kanunî saldırılar
yapılamaz. Herbir göçmen işçi ve aile ferdî bu tür saldırılara ve müdahalelere
karşı kanunun öngördüğü korumadan yararlanma hakkına sahip olacaktır.
Madde 15
Hiçbir
göçmen işçi veya aile ferdi, ister bireysel, ister başkalarıyla ortak olarak
mal-mülk edinme hakkından keyfî bir şekilde mahrum bırakılamaz. İstihdam
Devletinde yürürlükte olan kanunlar uyarınca, bir göçmen işçinin veya aile
ferdinin sahip olduğu değerler kısmen veya tamamen kamulaştırıldığı takdirde,
ilgili şahsın adil ve yeterli tazminat almaya hakkı olacaktır.
Madde 16
1.
Göçmen işçiler ve aile fertleri özgürlük ve kişi güvenliği hakkına sahip
olacaklardır.
2.
Göçmen işçilerin ve aile fertlerinin ister kamu görevlilerinden ister özel
kişiler, gruplar veya kuruluşlardan kaynaklansın, şiddet, fiziksel incinme,
tehdit ve korkutma gibi eylemlere karşı Devlet tarafından etkili biçimde
korunmaya hakları olacaktır.
3.
Göçmen işçilerin ve aile fertlerinin kimliklerinin kontrolü kanun uygulayıcısı
görevliler tarafından kanunla belirlenen usullere uygun olarak yapılacaktır.
4.
Göçmen işçiler ve aile fertleri, bireysel veya toplu olarak, keyfî tutuklamaya
veya gözaltına almaya maruz bırakılamazlar; kanunla belirlenen usullere uygun
durumlar ve nedenler dışında özgürlüklerinden mahrum edilemezler.
5.
Tutuklandıkları zaman, göçmen işçiler ve aile fertleri, imkânlar ölçüsünde
anladıkları bir lisanla, tutuklanma sebepleri hakkında bilgilendirilecekler ve
anladıkları bir lisanla kendilerine yöneltilen suçlamalar hakkında
gecikmeksizin kendilerine bilgi verilecektir.
6.
Göçmen işçiler ve aile fertleri, ceza gerektiren bir suç iddiasıyla gözaltına
alındıklarında veya tutuklandıklarında, yetkili hâkim veya kanunla yargılama
yetkisi verilmiş bir görevlinin önüne çıkarılacaklar ve makul bir süre
içerisinde yargılanacak ya da serbest bırakılacaklardır. Yargılanmayı bekleme
süresi boyunca tutuklu bulundurulmaları genel bir kural olmamalıdır; ancak
serbest bırakılmak, yargı sürecinin herhangi bir aşamasında ve gerekirse,
kararın ifası için, tekrar yargı önünde ispat-ı vücut edilmesini güvenceye
almak koşuluna bağlı kılınabilir.
7.
Bir göçmen işçi veya aile fertlerinden birisi tutuklandığı veya yargılanmak
üzere cezaevine konulduğu veya başka herhangi bir şekilde gözaltına alındığı
takdirde;
a)
Vatandaşlık bağı ile bağlı olduğu Orijin Devletin veya o Devletin menfaatlerini
temsil eden bir Devletin diplomatik veya konsolosluk makamları, tutuklanan kişi
talep ettiği takdirde, tutuklanma veya gözaltına alınma durumu ve sebepleri
hakkında gecikmeksizin bilgilendirilmelidirler;
b)
İlgili kişi anılan makamlarla haberleşme hakkını haiz olacaktır. İlgili kişinin
anılan makamlara göndermek istediği herhangi bir haber gecikmeksizin
ulaştırılmalıdır ve ilgili kişi ayrıca anılan makamlar tarafından gönderilen
mesajları gecikmeksizin almak hakkına sahip olacaktır.
c)
İlgili kişi, anılan makamların temsilcileriyle görüşmek ve kendi yasal temsil
edilme hakkına ilişkin olarak onlarla düzenlemeler yapmak üzere, bu hak ve
varsa ilgili Devletler arasında yürürlükte olan anlaşmalardan kaynaklanan
haklar konusunda gecikmeksizin bilgilendirilecektir.
8.
Tutuklama veya gözaltına alınma yoluyla hürriyetlerinden mahrum kalan göçmen
işçiler veya aile fertleri, tutukluluk durumlarının kanuna uygun olup
olmadığının gecikilmeksizin karara bağlanabilmesi ve gözaltına alınma hali
yasal değilse serbest bırakılmaları amacıyla yetkili bir mahkemeye başvurma
hakkına sahiptirler. Mahkemeye başvurduklarında, şayet kullanılan lisanı
konuşamıyorlar veya anlayamıyorlarsa, kendilerine, gerekirse malî yük
getirmeyecek şekilde, ücretsiz tercüman hizmetleri sağlanmalıdır.
9.
Yasalara aykırı şekilde tutuklanan veya gözaltına alınan göçmen işçilerin ve
aile fertlerinin tazminata yasal hakları olacaktır.
Madde 17
1.
Hürriyetlerinden mahrum kalan göçmen işçiler ve aile fertlerine temel insan
haysiyeti ve kültürel kimlikleri bakımından saygılı ve insanca muamele
yapılacaktır.
2.
Sanık durumundaki göçmen işçiler ve aile bireyleri, istisnaî şartlar dışında,
hüküm giymiş kişilerden ayrı tutulacaklar ve haklarında henüz hüküm verilmemiş
kişi olarak durumlarına uygun muamele göreceklerdir. Sanık gençler
yetişkinlerden ayrı tutulacaklar ve mümkün olabilecek en kısa zamanda
yargılanmak üzere mahkeme önüne çıkarılacaklardır.
3.
Herhangi bir göçmen işçi veya aile ferdi, bir Transit Devletinde veya bir
İstihdam Devletinde göç ile ilgili yasaların ihlali sebebiyle gözaltına
alınması halinde, imkânlar ölçüsünde, hüküm giymiş veya yargılanmak üzere
gözaltında bulunan kişilerden ayrı bir yerde bulundurulacaktır.
4.
Yetkili bir mahkeme tarafından verilmiş karar gereğince geçirilmekte olan hapis
süresince, göçmen işçiye veya aile ferdine yapılacak muamelenin temel amacı
onun topluma yeniden kazandırılması olacaktır. Genç hükümlüler yetişkinlerden
ayrı bir yerde bulundurulacaklar ve yaş ve hukukî statülerine uygun muamele
göreceklerdir.
5.
Gözaltı veya tutukluluk süresince, göçmen işçiler ve aile fertleri, aile
fertleri tarafından kendilerine yapılacak ziyaretler sırasında bulundukları
ülkenin vatandaşlarına sağlanan haklardan aynen yararlanacaklardır.
6.
Bir göçmen işçinin hürriyetinden mahrum bırakılması halinde, ilgili Devletin
yetkili organlarınca, eş ve küçük çocuklar başta olmak üzere, işçinin aile
fertleri bakımından ortaya çıkabilecek sorunlar dikkate alınacaktır.
7.
Göçmen işçiler ve aile fertleri, Transit Devlette veya İstihdam Devletinde
yürürlükteki kanunlar uyarınca gözaltına alındıkları veya tutuklandıklarında,
anılan Devletlerin aynı durumdaki vatandaşları ile eşit haklardan
yararlanacaklardır.
8. Bir göçmen işçi veya aile
ferdi, göç ile ilgili yasaların herhangi bir şekilde ihlal edilip edilmediğinin
tespiti amacıyla gözaltına alınması durumunda, yapılan işlemlere ilişkin
masrafları ödemeyeceklerdir.
Madde 18
1. Göçmen işçiler ve aile
fertleri, yargı organları önünde, ilgili devletin vatandaşlarının sahip
oldukları haklara eşit şekilde sahip olacaklardır. Kendilerine yöneltilen cezaî
iddiaların veya bir dava ile ilgili hak ve yükümlülüklerinin tespitinde,
kanunlar uyarınca oluşturulmuş yetkili, bağımsız ve tarafsız bir mahkeme önünde
adil ve kamuya açık biçimde haklarını savunma imkânına sahip olacaklardır.
2. Haklarında cezaî müeyyide
gerektiren bir suçtan dolayı dava açılmış göçmen işçiler ve aile fertleri
yasalara göre suçlulukları kanıtlanıncaya kadar suçsuz sayılacaklardır.
3. Haklarındaki cezaî müeyyide
gerektiren iddiaların tespitinde, göçmen işçiler ve aile fertleri aşağıda
açıklanan asgarî güvencelere sahip olacaklardır :
a) Kendilerine yöneltilen
iddiaların türü ve nedenleri hakkında, anladıkları bir lisanda, gecikmeksizin
ve ayrıntılı şekilde, bilgilendirilmeleri;
b) Savunmalarını
hazırlayabilmeleri ve seçecekleri avukatlarla haberleşebilmeleri için yeterli
süre ve olanaklara sahip olmaları;
c) Gereksiz gecikmeler
olmaksızın yargılanmaları;
d) Kendilerinin de katıldıkları
duruşmalarda yargılanmaları, kendilerini şahsen veya kendileri tarafından
seçilen avukatlar aracılığıyla savunmaları; eğer avukat yardımından
yararlanmıyorlarsa bu husustaki hakları hakkında kendilerine bilgi verilmesi;
adalet sürecinin gerekliliklerinin lüzumlu kıldığı hallerde ve parasal
güçlerinin ödemede bulunmaya yeterli olmaması durumunda herhangi bir ödeme
yapmaksızın kendilerine tahsis edilecek avukatların yardımından yararlanmaları;
e) Aleyhlerine tanıklık yapmak
isteyen kişilere soru sorabilmeleri ve kendi aleyhlerindeki tanıkları incelemek
ve kendi aleyhlerine tanıklık yapan kişilerin haiz oldukları hakların aynına
sahip olacak şekilde kendi leyhlerine tanıklık yapabilecek tanıkların
katılımını sağlamak;
f) Mahkemede kullanılan lisanı
anlayamıyor veya konuşamıyorlarsa, tercüman yardımından ücretsiz olarak
yararlanmaları;
g) Kendi aleyhlerine tanıklık
yapmaya ve suçlarını itirafa zorlanmamaları.
4. Genç kişilerle ilgili
durumlarda, yargılama usulü, sözkonusu kişilerin rehabilitasyonunun teşvik
edilmesinin arzu edilirliği ve yaşlarını göz önüne alacak şekilde olacaktır.
5. Bir suçtan dolayı hüküm giyen
göçmen işçilerin ve aile fertlerinin, kendileri ile ilgili hükmün ve tayin
edilen cezanın kanunlar uyarınca, daha üst bir mahkeme tarafından gözden
geçirilmesine hakları olacaktır.
6. Bir göçmen işçi veya bir aile
ferdi, yetkili mahkemenin nihaî kararı ile bir suçtan dolayı
cezalandırıldığında daha sonra karar değiştirilirse veya daha sonra ortaya
çıkan delillerin, kararın yanlış olduğunu tartışmasız şekilde göstermesi sonucu
ilgili affa uğrarsa, daha sonra ortaya çıkan delillerin ilk yargılanma
sırasında ortaya çıkarılmamasında ilgilinin tamamen veya kısmen bir sorumluluğu
olmadığı takdirde, karar sonucu uğramış olduğu mağduriyet dolayısıyla,
ilgilinin kanunlar uyarınca, tazminat elde etmeye hakkı olacaktır.
7. Hiçbir göçmen işçi veya aile
ferdi, ilgili Devletin kanunları ve ceza usulü hukuku uyarınca hüküm giymiş
veya affedilmiş olduğu herhangi bir suçtan dolayı tekrar yargılanamaz veya
cezalandırılamaz.
Madde 19
1. Hiçbir göçmen işçi veya aile
ferdi, işlendiği zamanda, ulusal veya uluslararası hukuk bakımından cezaî hüküm
gerektiren bir suç teşkil etmeyen herhangi bir fiil veya ihmal dolayısıyla,
cezaî hüküm gerektiren bir suç ile suçlanamaz ve onlara suçun işlendiği anda
yürürlükte olan yasaların öngördüğü cezadan daha ağır bir ceza verilemez. Suçun
işlenmesinden sonra, yeni bir yasal düzenleme ile, o suç için daha hafif bir
ceza getirilmişse, ilgili, öngörülen hafif şartlardan yararlandırılır.
2. Cezaî hüküm gerektiren bir
suç işlemiş olan bir göçmen işçi veya ailesi hakkında cezaî hüküm verilirken,
ikamet hakkı veya çalışma hakkı başta olmak üzere, göçmen işçinin statüsü ile
ilgili insanî mülahazalar göz önüne alınmalıdır.
Madde 20
1. Hiçbir göçmen işçi veya aile
ferdine, herhangi bir sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemiş
olmaları nedeniyle hapis cezası verilemez.
2. Hiçbir göçmen işçi veya aile
ferdi sadece iş sözleşmesinden kaynaklanan bir yükümlülüğü yerine getirmemiş olması
dolayısıyla, sözkonusu yükümlülük ikamet veya çalışma müsaadesinin bir şartını
teşkil etmedikçe, ikamet veya çalışma izninden mahrum bırakılamaz veya
sınırdışı edilemez.
Madde 21
Kanunlara uygun şekilde yetkili
kılınmış kamu görevlileri dışında, bir kimsenin kimlik belgelerine, ülkeye
giriş, ikamet ve çalışma izinleri ile ilgili belgelere el koyması, imha etmesi
veya imha etmeye teşebbüs etmesi gayri kanunidir. Ayrıntılı bir tutanak
düzenlenip ilgiliye verilmeden, bu tür belgelere el konulamaz. Bir göçmen
işçinin ve aile ferdinin pasaportunun veya aynı değerdeki belgesinin imhasına
hiçbir şekilde müsaade edilemez.
Madde 22
1. Göçmen işçiler ve aileleri
fertleri toplu sınırdışı edilme tedbirlerine maruz bırakılamazlar. Herbir
sınırdışı edilme durumu bireysel olarak incelenir ve karara bağlanır.
2. Göçmen işçiler ve aile
fertleri, ancak, kanunlara uygun olarak yetkili makamın vereceği karar
gereğince, bir Taraf Devletin ülkesinden sınırdışı edilebilir.
3. Bu karar anladıkları bir
lisanda kendilerine duyurulur. Millî güvenlikle ilgili istisnaî durumlar saklı
kalmak üzere, karar ve gerekçeleri, aksine zorunluluk yoksa ilgiliye yazılı
olarak bildirilir. İlgili şahıslar bu haklar konusunda önceden veya en geç
kararın duyurulması sırasında bilgilendirilir.
4. Yetkili yargı organı
tarafından alınmış nihaî bir kararın sözkonusu olduğu durumlar hariç, ilgili
kişinin sınırdışı edilmemesini gerektiren nedeni zorunlu ulusal güvenlik
nedenleri aksini gerektirmediği sürece, yetkili makama duyurmaya veya durumunun
yeniden gözden geçirilmesini talep
etmeye hakkı olacaktır. Durumunun yeniden gözden geçirilmesine kadar
ilgili kişi, sınırdışı edilme kararının askıya alınmasını isteyebilir.
5. Şayet icra edilmiş bir
sınırdışı kararı bilahare iptal edilirse, ilgili şahsın kanunlar uyarınca
tazminat talep etme hakkı doğar ve ilk karar ilgili şahsın ilgili Devlete geri
dönmesini önlemek için kullanılamaz.
6. Sınırdışı edilme halinde,
ilgili şahsa ülkeden ayrılmadan önce veya sonra, ücret ve sair alacakları ve
borçları ile ilgili hususları çözümlemek üzere makul bir fırsat tanınır.
7. Sınırdışı edilme kararının
uygulanmasına halel getirmemesi koşuluyla, sınırdışı edilecek göçmen işçi veya
aile ferdi, vatandaşlık bağı ile bağlı olduğu Devletten başka bir Devlete
gitmeye teşebbüs edebilir.
8. Sınırdışı edilmesinin
gerektirdiği masraflar, göçmen işçi veya ailesi fertleri tarafından
karşılanmaz. İlgili kişiden seyahat masraflarını karşılaması istenebilir.
9. İstihdam Devletinden
sınırdışı edilmek, göçmen işçinin veya aile fertlerinin, o Devletin kanunlarına
uygun şekilde elde etmiş oldukları ücretler ve benzeri haklara halel getirmez.
Madde 23
Mevcut sözleşmede tanınan
hakları zarar gördüğü takdirde, göçmen işçiler ve aile fertleri geldikleri
Devletin veya bu Devletin haklarını koruyan Devletin diplomatik ve konsolosluk
yetkililerine korunma ve yardım için başvuru hakkına sahip olacaklardır.
Özellikle, sınırdışı edilme durumunda, ilgili kişi bu hak hususunda gecikmeden
bigilendirilecek ve sınırdışı eden devletin yetkilileri bu hakkında kullanılmasını
kolaylaştıracaklardır.
Madde 24
Her göçmen işçi ve ailesinin her
ferdi her yerde yasalar önünde bir kişi olarak tanınma hakkına sahip olacaktır.
Madde 25
1. Göçmen işçiler ücretler ve
aşağıda belirtilen diğer konularda İstihdam Devletinin vatandaşlarına uygulanan
muamelelerden daha olumsuzuna maruz kalmayacaklardır.
a) Fazla mesai, çalışma
saatleri, haftasonu tatili, ücretli tatil, güvenlik, sağlık, iş ilişkisinin
sona erdirilmesi ile bu terimin kapsamı içine giren ulusal yasa ve
uygulamalarda yeralan diğer çalışma şartları;
b) Asgarî istihdam yaşı, evde
çalışmanın kısıtlanması gibi istihdam konuları ile, ulusal yasaların ve
uygulamaların kapsamı içerisine giren diğer istihdam konuları,
2. Özel istihdam sözleşmeleriyle
bu maddenin 1 inci paragrafında yer alan eşitlik ilkesinden feragat edilmesi
yasalara aykırı olacaktır.
3. Taraf Devletler, göçmen
işçilerin, çalıştıkları ülkede ikametleri ve istihdamları konusunda herhangi
bir düzensizlik nedeniyle, bu ilke uyarınca kazandıkları haklardan mahrum
kalmamalarını teminen tüm uygun önlemleri alacaklardır. Özellikle, işverenler
yasal ve sözleşmeye dayanan yükümlülüklerinden kurtulamayacaklar ve böyle bir
düzensizlik nedeniyle sorumlulukları hiçbir şekilde sınırlanamayacaktır.
Madde 26
1. Taraf Devletler aşağıdaki
hususlarda göçmen işçilerin ve aile fertlerinin haklarını tanırlar;
a) Ekonomik, sosyal, kültürel ve
diğer çıkarlarını korumak üzere, sendikaların ve yasalara uygun olarak kurulmuş
bulunan diğer kuruluşların toplantı ve faaliyetlerine, sadece ilgili örgütün
kurallarına tabi olarak katılmak;
b) Sadece ilgili örgütün
kurallarına tabi olarak yukarıda belirtildiği şekilde herhangi bir sendikaya ve
kuruluşa özgürce katılmak;
c) Yukarıda belirtildiği
şekilde, herhangi bir sendikadan ve kuruluştan yardım talep etmek.
2. Yasada belirtilmiş ve ulusal
güvenlik, kamu düzeni veya diğer kişilerin hak ve özgürlüklerini korumak gibi
demokratik bir toplum için gerekli olan durumlar dışında, sözkonusu hakların
kullanılması kısıtlanamaz.
Madde 27
1. Sosyal güvenlik konusunda,
göçmen işçiler ve aile fertleri İstihdam Devletinin yasaları ile ikili
anlaşmalar ve uluslararası anlaşmalarda yeralan ilgili şartları yerine
getirdikleri sürece, çalıştıkları devletin vatandaşlarıyla aynı muameleyi
görürler. Göçmen işçinin geldiği Orijin Devlet ile çalıştığı İstihdam
Devletinin yetkili makamları bu kuralın uygulanmasına ilişkin yöntemleri
saptamak üzere gerekli düzenlemeleri yaparlar.
2. Yürürlükteki yasaların göçmen işçi ve aile fertlerine belli bir
sosyal yardımı sağlayamamaları halinde, ilgili Devletler ilgili şahısların bu
yardım ile bağlantılı olarak yapmış bulundukları katkının kendilerine geri
ödenmesi imkânını, aynı durumdaki vatandaşlarına yapılan uygulama esas alınmak
suretiyle değerlendirirler.
Madde 28
Göçmen işçiler ve aile fertleri,
yaşamlarının korunması veya sağlık yönünden düzeltilmesi mümkün olmayan bir
zararın önlenmesi için gerekli olan her türlü tıbbî bakım görme hakkına, ilgili
Devletin vatandaşlarına yapılan uygulamaya eşit olarak sahiptirler. Sözkonusu acil
tıbbî bakımın sağlanması göçmen işçilerin ikamet ve istihdamına ilişkin
herhangi bir düzensizlik nedeniyle reddedilemeyecektir.
Madde 29
Göçmen işçinin her çocuğu isim,
doğum kaydı ve vatandaşlık hakkına sahip olacaktır.
Madde 30
Göçmen işçinin her çocuğu,
ilgili Devletin vatandaşlarıyla eşit muamele ilkesi çerçevesinde eğitim alma
temel hakkına sahip olacaktır. Okul öncesi kamu eğitim kurumlarına ve
okullarına giriş göçmen işçinin veya eşinin çalıştığı Devletteki ikamet ve
çalışmasıyla veya çocuğun ikametiyle ilgili düzensizlikler nedeniyle
reddedilemeyecektir.
Madde 31
1. Taraf Devletler göçmen
işçilerin ve aile fertlerinin kültürel kimliklerine saygı gösterilmesini
sağlayacaklar ve onların geldikleri Orijin Devletleri ile kültürel bağlarını
korumalarını engellemeyeceklerdir.
2. Taraf Devletler bu konudaki
gayretleri desteklemek ve teşvik etmek hususunda uygun önlemleri alabilirler.
Madde 32
Göçmen işçiler ve aile fertleri,
İstihdam Devletindeki ikametleri sona erdiğinde kazançlarını ve tasarruflarını
ve ilgili Devletin uygulanan kanunları uyarınca şahsî eşya ve mallarını
nakletme hakkın sahip olacaklardır.
Madde 33
1. Aşağıdaki durumlarla
bağlantılı olarak göçmen işçiler ve aile fertleri Orijin Devletince, İstihdam
Devletince veya Transit devletçe bilgilendirilme hakkına sahiptirler:
a) Bu Sözleşmeden doğan hakları
konusunda;
b) Kabul edilme şartları, ilgili
Devletin kanun ve uygulamaları uyarınca hak ve yükümlülükleri ve bu Devletteki
idarî ve diğer formaliteleri yerine getirmelerine yardımcı olacak konularda;
2. Taraf Devletler bu bilgilerin
yayılmasını veya bilgilendirmenin işverenler, sendikalar veya diğer uygun kurum
ve kuruluşlarca sağlanmasını teminen gerekli önlemleri alırlar uygunsa, ilgili
diğer Devletlerle de işbirliği yaparlar.
3. Bu tür bilgiler göçmen
aileler ve aile fertlerinin talep etmeleri halinde ücretsiz ve mümkünse
anlayabilecekleri bir lisanda verilir.
Madde 34
Sözleşmenin bu bölümünde yer
alanların hiç birisi göçmen işçilere ve aile fertlerine, İstihdam Devletinin
veya Transit Devletin mevzuatına uymaktan veya bu Devlet sakinlerinin kültürel
kimliklerine saygı yükümlülüklerini yerine getirmekten imtina etme hakkı
vermez.
Madde 35
Sözleşmenin bu bölümünde yer
alanlardan hiç birisi göçmen işçiler ve
aile fertlerinden belgesiz veya kuraldışı durumda olanların durumlarını
kurallara uygun hale getirdiği şeklinde yorumlanamaz veya bu Sözleşmenin VI.
Bölümünde öngörülen ve uluslararası göç için tutarlı ve hakkaniyete uygun
koşullar sağlanması amacına yönelik önlemlere halel getirmez.
BÖLÜMIV
Kayıtlı ve Kurallara Bağlı
Durumda Bulunan Göçmen İşçiler ve Aile Fertlerinin Diğer Hakları :
Madde 36
İstihdam Devletinde kayıtlı ve
kurallar çerçevesinde bulunan göçmen işçiler ve aile fertleri III. Bölümde yer
alan haklara ilave olarak Sözleşmenin bu bölümünde yer alan haklardan
yararlanırlar.
Madde 37
Göçmen işçiler ve aile fertleri,
hareketlerinden önce veya en geç İstihdam Devletine kabul edildikleri zamanda,
Orijin Devlet veya İstihdam Devleti tarafından kabul edilmeleri ve özellikle
kalışları ve gelir getirici faaliyetler ile ilgili koşullar hakkında ayrıca
istihdam Devletinde yerine getirmeleri gereken hususlar ve bu koşulların
değişmesi durumunda başvuracakları makam hakkında bilgi edinme hakkına
sahiptirler.
Madde 38
1. İstihdam Devleti, duruma göre,
göçmen işçilere ve aile fertlerine kalma ve çalışma izinlerine halel
getirmeksizin geçici olarak ayrılma izni sağlama hususunda her türlü çabayı
gösterir. İstihdam Devleti, bunu yaparken, göçmen işçilerin ve aile fertlerinin
özel ihtiyaçlarını ve bilhassa kendi devletlerine karşı olan yükümlülüklerini
göz önünde bulundurur.
2. Göçmen işçiler ve aile
fertleri bu tür geçici olarak ayrılma izninin koşulları hakkında ayrıntılı
olarak bilgilendirilmek hakkına sahiptirler.
Madde 39
1. Göçmen işçiler ve aile fertleri,
İstihdam Devleti sınırları dahilinde yer değiştirme ve ikamet yerlerini
serbestçe seçme özgürlüğüne sahiptirler.
2. Bu maddenin 1 inci
paragrafında bahsi geçen haklar, yasalarda öngörülen, ulusal güvenliğin kamu
düzeninin, kamu sağlığı ve ahlakının veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin
korunmasına matuf ve bu Sözleşmede tanınan diğer haklarla tutarlı olan
kısıtlamalar hariç, kısıtlanamaz.
Madde 40
1. Göçmen işçiler ve aile
fertleri istihdam edildikleri Devlette ekonomik, sosyal, kültürel ve diğer
çıkarlarını geliştirmek ve korumak üzere dernekler ve sendikalar kurma hakkına
sahiptir.
2. Bu hakka, kanunla düzenlenen
ve demokratik bir toplumda ulusal güvenlik, kamu düzeni veya başkalarının hak
ve özgürlüklerinin korunmasına matuf kısıtlamalar hariç, kısıtlama getirilemez.
Madde 41
1. Göçmen işçiler ve aile
fertleri kendi Devletlerindeki yasalar çerçevesinde, bu Devletteki toplumsal
hayata katılma, seçme ve seçilme hakkından yararlanma hakkına sahiptir.
2. İlgili Devletler gerekli ve
yasalarına uygun biçimde bu hakların kullanılmasını kolaylaştırırlar.
Madde 42
1. Taraf Devletler göçmen
işçilerin ve aile fertlerinin gerek Orijin Devletteki, gerek İstihdam
Devletindeki özel ihtiyaçları, amaç ve yükümlülüklerini de göz önünde
bulundurarak bunlarla ilgilenecek kuruluşların oluşturulmasını düşüneceklerdir
ve uygun şekilde göçmen işçilerin ve aile fertlerinin bu kuruluşlarda serbestçe
seçebilecekleri temsilcilerinin bulunması imkânlarını öngöreceklerdir.
2. İstihdam Devletleri, kendi
ulusal yasaları çerçevesinde göçmen işçilerin ve aile fertlerinin yerel
toplulukların yaşamına ve yönetimine ilişkin kararlarda danışma ve
katılımlarının sağlanmasına yönelik kolaylıklar sağlayacaklardır.
3. Göçmen işçiler, İstihdam
Devletinde, bu Devletin egemenliği çerçevesinde tanınmışsa, siyasal haklardan
yararlanabilirler.
Madde 43
1. Göçmen işçiler aşağıda
belirtilen hususlara ilişkin olarak İstihdam Devletinin vatandaşlarıyla eşit
muamele görürler.
a) Eğitim kurumlarından ve
hizmetlerinden yararlanmada, bu kurum ve hizmetlere kabul için gerekli şartları
ve diğer düzenlemelere uygunluk sözkonusu olduğunda;
b) Meslekî rehberlik ve işe
yerleştirme hizmetlerinde;
c) Meslekî eğitim ve yeniden
eğitim tesis ve kurumlarından yararlanmada;
d) Sosyal konut programları da
dahil, konut ve kira konusunda istismardan korunma imkânlarından faydalanmada;
e) Gerekli
katılım şartlarını haiz olmak kaydıyla, sosyal ve sağlık hizmetlerinden
yararlanmada;
f) Göçmen statülerinde
değişikliğe yol açmayacak olan ve ilgili kurumların kural ve düzenlemelerine
uygun bulunan kooperatifler ile özel işletmelerden yararlanmada;
g) Kültürel hayattan
yararlanmada ve katılımda.
2. Taraf Devletler, İstihdam
Devletince öngörüldüğü şekilde ikâmet izni için gerekli koşulları haiz iseler,
göçmen işçilerin bu maddenin 1 inci paragrafında belirtilen haklardan
yararlanmasını teminen etkin eşit muameleye tabi olmaları için gerekli
koşulları geliştireceklerdir.
3. İstihdam Devletleri
işverenlerin göçmen işçilere konut ya da sosyal veya kültürel kolaylıklar
sağlamasını engellemeyecektir. İstihdam Devleti, bu Sözleşmenin 70 inci
maddesine bağlı olarak bu tür kolaylıkları bu Devlette yerleşime ilişkin genel
koşullara uyulmak kaydıyla tespit eder.
Madde 44
1. Taraf Devletler, ailenin
toplumun doğal ve temel birimi olduğunu ve toplum ve Devlet tarafından
korunmaya hakkı olduğunu kabul etmiş olup, göçmen işçilerin ailelerinin
birliğinin korunmasını teminen gereken önlemleri alırlar.
2. Taraf Devletler, göçmen
işçilerin eşleriyle veya denk bir ilişki içinde olan kişilerle ve bakmakla
yükümlü oldukları evlenmemiş çocuklarıyla birleşmeleri için gerekli önlemleri
alır ve buna imkânlar ölçüsünde uygun ortam sağlarlar.
3. İstihdam Devletleri, insanî
temellerde, bu maddenin 2 nci paragrafında önerildiği gibi, göçmen işçilerin
diğer aile fertlerine de eşit muamele edilmesini olumlu yönde mütalaa ederler.
Madde 45
1. Aşağıda belirtilen hususlarda
göçmen işçinin, İstihdam Devletinde bulunan aile fertleri bu Devletin
vatandaşlarıyla eşit muamele görürler :
a) Eğitim kurumlarından ve
hizmetlerinden yararlanmada, bu kurum ve hizmetlere kabul için gerekli şartlara
ve diğer düzenlemelere uygun olmak kaydıyla;
b) Mesleki rehberlik ve eğitim
kurumlarından ve hizmetlerinden yararlanmada gerekli şartları haiz olmak
kaydıyla;
c) Sosyal ve sağlık hizmetlerinden
yararlanmada gerekli katılım şartlarını haiz olmak kaydıyla;
d) Kültürel hayattan
yararlanmada ve katılımda.
2. İstihdam Devletleri,
olanaklar ölçüsünde Orijin Devlet ile işbirliği yapmak suretiyle, özellikle
yerel dilin öğretimi açısından göçmen işçilerin çocuklarının yerel okul
sistemine uyumlarını kolaylaştırıcı bir politika izlerler.
3. İstihdam Devletleri, göçmen
işçilerin çocuklarının anadillerini ve kültürlerini öğrenebilmelerini
kolaylaştırmaya gayret gösterirler. Orijin devletler de bu amaç için olanaklar
ölçüsünde işbirliği yaparlar.
4. İstihdam Devletleri,
gerektiğinde Orijin Devlet ile işbirliği halinde göçmen işçilerin çocuklarının
anadil eğitimleri için özel programlar sağlayabilirler.
Madde 46
Göçmen işçiler ve aile fertleri,
ilgili Devletlerin yasaları, ilgili uluslararası anlaşmalar ve gümrük
birliklerine katılımlarından doğan yükümlülüklerine tabi olarak, kişisel
kullanımları ve ev için alınan mal ve eşyanın ithalat ve ihracatından alınan
gümrük harç ve vergilerinden muaftırlar. Bu muafiyet, kabul edildikleri
İstihdam Devletinde geçinmeleri için yaptıkları faaliyetler için gerekli olan
araç ve gerecin ithal ve ihracından doğan gümrük harç ve vergileri için de
aynen geçerlidir. Gözmen işçiler ve aile fertleri;
a) Orijin Devlet veya mutad
olarak ikamet edilmekte olan devletten ayrılışta;
b) İstihdam Devletine kabulde;
c) İstihdam Devletinden kesin
ayrılışta;
d) Orijin Devlet veya ikamet
edilen Devlete kesin dönüşte;
Sözkonusu muafiyetten
yararlanırlar.
Madde 47
1. Göçmen işçiler kazançlarını
ve birikimlerini, özellikle ailelerinin geçimlerini sağlamak için gerekli
miktarları İstihdam Devletinden Orijin Devlete veya bir başka Devlete transfer
etme hakkına sahiptirler. Bu transferler ilgili Devletin yürürlükteki
yasalarından kaynaklanan usullere ve yürürlükteki uluslararası anlaşmalara
uygun olmalıdır.
2. İlgili Devletler bu
transferlerin gerçekleşebilmesi için gerekli önlemleri alırlar.
Madde 48
1. Yürürlükteki çifte
vergilendirme anlaşmalarına halel getirmeden göçmen işçiler ve aile fertleri
istihdam Devletindeki kazançları bakımından;
a) İstihdam Devleti tabiyetinde
olup da aynı şartları taşıyan kişilerden daha yüksek harç ve vergilere tabi
olamazlar;
b) Bakmakla yükümlü oldukları
aile fertleri için uygulanan vergi indirimleri de dahil olmak üzere, İstihdam
Devletinin benzer şartlardaki vatandaşlarına sağlanan her türlü vergi indirimi
veya muafiyetinden yararlanırlar.
2. Taraf Devletler, göçmen
işçiler ve aile fertlerinin kazanç ve birikimlerinin çifte vergilendirmeye tabi
tutulmasını önlemek için gerekli önlemleri almaya çaba gösterirler.
Madde 49
1. Ulusal yasalar uyarınca
ikamet ve çalışma izinlerinin ayrı tutulduğu yerlerde, İstihdam Devleti göçmen
işçiye en az çalışma izni süresi kadar oturma izni verir.
2. İstihdam Devletinde kazanç
sağlayacağı işini kendisi seçme hakkına sahip olan göçmen işçilerin, çalışma
izinlerinin veya benzeri izinlerinin süresinin sona ermesinden önce gelir
getirici işlerinin sona ermesi halinde
durumları düzensiz mütalaa edilemez veya oturma izinleri geri alınamaz.
3. İkinci paragraftaki durumda
olan göçmen işçilere yeni bir gelir getirici iş bulmalarına olanak sağlayacak
zamanı tanımak üzere, en azından işsizlik parası almaya hak kazanabilecekleri
süreye tekabül eden bir süre boyunca oturma izinleri geri alınamaz.
Madde 50
1. Bir göçmen işçinin ölümü veya
evliliğinin sona ermesi halinde, İstihdam Devleti işçinin o Devlette oturan
aile fertlerine aile birleşmesinin temini ilkesi temelinde oturma izni
verilmesine olumlu yaklaşır; İstihdam Devleti bu fertlerin o zamana kadar
Devlette kaldıkları süreyi de göz önüne alır.
2. Böyle bir izin verilmeyen
aile fertlerine, ayrılmadan önce, İstihdam Devletindeki işlerini
tamamlayabilecekleri makul bir süre tanınır.
3. Bu maddenin 1. ve 2 nci
paragrafları bu durumdaki aile fertlerinin İstihdam Devletinin yasalarına göre
veya bu Devletin taraf olduğu iki taraflı ve çok taraflı anlaşmalar uyarınca
sağlanan oturma ve çalışma haklarını olumsuz yönde etkileyecek biçimde
yorumlanamaz.
Madde 51
İstihdam Devletindeki ikamet
izninin açıkca geçimi sağlamaya yönelik faaliyetin süresine bağlı olduğu
durumlar hariç olmak kaydıyla, geçimi sağlamaya yönelik faaliyetin serbestçe
seçilemediği İstihdam Devletindeki göçmen işçilerin durumu düzensiz olarak
nitelendirilemez ve çalışma izinlerinin süresi dolmadan, geçimi sağlamaya
yönelik faaliyetin bitmiş olması gerekçe gösterilerek ikamet izinleri geri
alınamaz. Çalışma izninde belirlenen şartlar ve kısıtlamalar saklı kalmak
kaydıyla, bu tür göçmen işçiler, başka iş imkânları aramak, kamu projelerine
katılmak ve çalışma izni süresinin geriye kalan süresinde mesleki eğitim görme
haklarına sahip olacaklardır.
Madde 52
1. Aşağıda belirtilen
sınırlamalara veya şartlara baağlı olmak kaydıyla, İstihdam Devletindeki göçmen
işçiler geçimlerini sağlamaya yönelik faaliyetleri özgürce seçme hakkına sahip
olurlar.
2. İstihdam Devleti herhangi bir
göçmen işçi için;
a) Devletin çıkarları için
gerekli olduğunda ve ulusal yasalarca öngörüldüğünde belirli iş, görev, hizmet
ya da faaliyet kategorilerinde çalışmaları kısıtlayabilir;
b) Ülkesi sınırları dışında
kazanılmış mesleki niteliklerin tanınması ile ilgili mevzuatı çerçevesinde,
gelir getirici faaliyetlerin serbestçe seçilmesini kısıtlayabilir. Ancak,
ilgili Taraf devletler bu mesleki yeterliliklerin tanınması hususunda gerekli
çabayı gösterirler.
3. Çalışma izinleri zamanla
sınırlı olan göçmen işçiler için İstihdam Devleti; ayrıca :
a) Gelir getirici faaliyetlerini
serbestçe seçme hakkını, göçmen işçinin kendi ülkesinin yasasında öngörülen ve
iki yılı geçmeyecek bir süre içinde o Devlette yasal biçimde ikamet etmiş
olması şartına bağlayabilir.
b) Kendi mevzuatı veya iki
taraflı veya çok taraflı anlaşmalara dayanarak kendi vatandaşlarına veya
onlarla aynı haklara sahip kişilere öncelik tanıyan bir politika çerçevesinde,
göçmen işçilerin gelir getirici faaliyetlerden yararlanmalarını sınırlayabilir.
Böyle bir sınırlandırma, ulusal mevzuatında beş yılı geçmeyecek şekilde
öngörülen bir süre boyunca yasal olarak o ülkede ikamet etmiş bir işçiye
uygulanamaz.
4. İstihdam Devleti işe alınan
göçmen işçinin kendi hesabına iş yapabileceği koşulları belirler. Bu hususta,
işçinin o Devlette yasalara uygun olarak ikamet ettiği bir süre dikkate alınır.
Madde 53
1. Kendileri sınırsız veya
otomatik olarak yenilenen ikâmet izni hamili olan bir göçmen işçinin aile
fertleri bu Sözleşmenin 52 nci maddesinde göçmen işçilere uygulanan şartlara
bağlı olarak gelir getiren faaliyetlerini serbestçe seçebilirler.
2. Taraf Devletler, gelir
getirici bir işte çalışma müsaadesi verilmesi hususunda göçmen işçinin gelir
getirici faaliyetleri serbestçe seçme müsaadesine sahip olmayan aile
fertlerine, yürürlükteki ikili ve çok taraflı anlaşma hükümleri saklı kalmak
kaydıyla İstihdam Devletine kabul edilmek için başvuran diğer işçilere göre,
öncelik tanıyacaklardır.
Madde 54
1. Göçmen işçiler ikamet
izinlerine, çalışma izinlerine ve bu Sözleşmenin 25. ve 27 nci maddelerinde
belirtilen haklarına halel gelmeksizin, aşağıda belirtilen konularda İstihdam
Devletinin uyruğundaki kişilerle eşit muamele görürler;
a) İşten çıkartılmaya karşı
korunma;
b) İşsizlik parası,
c) İşsizlikle mücadele için
geliştirilen kamu çalışma programlarına katılma,
d) İş kaybı veya gelir getirici
diğer bir faaliyetin sona ermesi durumunda, bu Sözleşmenin 52 nci maddesi hükmü
saklı kalmak kaydıyla, başka bir işe girme.
2. Bir göçmen işçi, mukaveledeki
şartların işveren tarafından ihlal edildiğini iddia ediyorsa, şikâyetine
ilişkin başvuruyu Sözleşmenin 18 inci maddesi 1 inci paragrafında belirtildiği
üzere İstihdam Devletinin yetkili makamlarına yapma hakkına sahiptir.
Madde 55
Gelir getirici bir faaliyette
bulunmalarına izin verilen göçmen işçiler, bu iznin gerektirdiği şartları
yerine getirmek kaydıyla, sözkonusu faaliyetle ilgili her konuda İstihdam
Devletinin vatandaşlarıyla eşit muamele göreceklerdir.
Madde 56
1. Ulusal yasalarda belirtilen
nedenler dışında ve III. Bölümde belirtilen koruma tedbirleri saklı olmak
kaydıyla, Anlaşmanın bu bölümünde atıfta bulunulan göçmen işçiler ve aile
fertleri İstihdam Devleti tarafından sınır dışı edilemezler.
2. Bir göçmen işçinin veya aile
fertlerinin ikâmet ve çalışma izinlerinden doğan haklarından mahrum bırakılması
amacıyla sınırdışı etme tedbirine başvurulamaz.
3. Bir göçmen işçinin veya aile
fertlerinden birinin sınır dışı edilmesi sözkonusu olduğunda, konu insancıl
yönüyle düşünülmeli ve mezkûr kişinin İstihdam Devletinde ikâmet ettiği süre de
dikkate alınmalıdır.
BÖLÜMV
Özel Kategorilerdeki
Göçmen İşçilere ve Aile Fertlerine
Uygulanabilecek
Hükümler
Madde 57
Sözleşmenin bu bölümünde belirtilen,
kayıtlı veya düzenli durumda olan, özel kategorilerdeki göçmen işçiler ve aile
fertleri, III. Bölümdeki ve aşağıdaki şekilde değiştirilen hususlar dışında,
IV. Bölümdeki haklardan yararlanırlar.
Madde 58
1. Sınır işçileri bu
Sözleşmenin, Madde 2, paragraf 2 (a)’da tanımlandığı gibi, İstihdam Devletinde
mukim olmadıkları göz önünde tutularak bu Devletin sınırları içinde bulunmaları
ve çalışmaları nedeniyle IV. Bölümde sağlanan haklardan yararlanırlar.
2. İstihdam Devletleri, belli
bir sürenin sonunda sınır işçilerine gelir getirici faaliyetlerini serbestçe
seçme hakkı tanıma hususuna olumlu olarak yaklaşacaklardır. Bu hakkın tanınması
onların sınır işçisi statülerini etkilemeyecektir.
Madde 59
1. Bu Sözleşmenin 2 nci madde, 2
nci paragraf (b) bendinde tanımlanan Mevsimlik İşçiler, İstihdam Devletinde
yalnızca yılın bir bölümünde bulundukları vakıası göz önünde tutularak, bu
Devletin sınırları içinde bulunmaları ve çalışmaları nedeniyle ve statülerinin
bu Devlette mevsimlik işçi olarak tanınması koşuluyla IV. Bölümde sağlanan
haklardan yararlanırlar.
2. Uygulanabilir iki taraflı ve
çok taraflı anlaşmalara bağlı olarak, İstihdam Devletleri bu maddenin 1 inci
paragrafı saklı kalmak kaydıyla, sınırları içinde kaydadeğer bir süre çalışmış
olan mevsimlik işçilere başka gelir getirici faaliyette bulunmak hakkını
tanımayı ve onlara bu Devlete kabul edilmek üzere başvuran diğer işçilere göre
öncelik vermeyi tezekkür edeceklerdir.
Madde 60
Bu Sözleşmenin 2 nci madde, 2
paragraf (e) bendinde tanımlanan gezici işçiler, İstihdam Devletinin sınırları
içinde bulunmaları ve çalışmaları ve bu Devlette gezici işçi olarak tanınmaları
koşuluyla IV. Bölümde sağlanan haklardan yararlanırlar.
Madde 61
1. Bu Sözleşmenin 2 nci Madde, 2
nci paragraf (f) bendinde tanımlanan proje işçileri ve aile fertleri 43 üncü
Madde, 1 inci paragraf (b) ve (c) bendleri, 43 üncü madde, 1 inci paragraf (d)
bendi ve sosyal konut programlarına ilişkin olması nedeniyle 45 inci Madde, 1
inci paragraf (b) bendi ve 52, 55 inci Maddeler hariç, IV. Bölümde tanınan
haklardan yararlanırlar.
2. Bir proje işçisi bu
Sözleşmenin 18 inci Madde, 1 inci paragrafı uyarınca mukaveledeki şartların
işveren tarafından ihlal edildiğini iddia ediyorsa, bu konudaki şikâyetini,
işvereni üzerinde hukukî işlem yapma hakkı olan Devletin adlî makamlarına
yöneltme hakkını haizdir.
3. İki taraflı veya çok taraflı
anlaşmalara bağlı olarak, ilgili Taraf Devletler proje işçilerinin proje
süresince kendi devletlerinin veya mutad olarak ikâmet ettikleri Devletin
sosyal güvenlik sisteminden yeterince yararlanmalarının sağlanması için gayret
sarfedeceklerdir.İlgili Taraf Devletler, hakların kaybının veya çifte ödeme
durumlarının önüne geçmek üzere gerekli önlemleri alırlar.
4. Bu Sözleşmenin 47 nci madde
hükümlerine ve ilgili iki taraflı veya çok taraflı anlaşmaların maddelerine
halel gelmeksizin, ilgili Taraf Devletler proje işçilerinin ücretlerinin bu
işçilerin kendi devletlerinde veya mutad olarak ikâmet ettikleri devlette
ödenmesine izin verirler.
Madde 62
1. Bu Sözleşmenin Madde 2, paragraf
2 (g)’de tanımlanan belirlenmiş bir iş için istihdam edilmiş işçiler, Madde 43,
paragraf 1 (b) ve (c), Madde 43, paragraf 1 (d), sosyal konut programlarını
içerdiği için Madde 52 ve Madde 53 paragraf 1 (d) hariç olmak kaydıyla, IV.
Bölümde sağlanan haklardan yararlanırlar.
2. 53 üncü Maddede öngörülen
şartlar hariç olmak üzere, belirlenmiş bir iş için istihdam edilmiş işçilerin
aile fertleri bu Sözleşmenin IV. Bölümünde göçmen işçilerin aile fertleri için
sağlanan haklardan yararlanırlar.
Madde 63
1. Bu Sözleşmenin 2 nci
Maddesinin 2 nci paragrafının (h) bendinde tanımlanan kendi işinde çalışan
işçiler, yalnızca iş sözleşmesi olan işçilere uygulanan haklar hariç olmak
kaydıyla, IV. Bölümde tanınan haklardan yararlanırlar.
2. Oturma izinlerinin mutlak suretle
kabul edildikleri gelir getirici faaliyet süresine bağlı olduğu durumlar hariç,
bu Sözleşmenin 52 ve 79 uncu maddelerine halel gelmemesi kaydıyla, kendi işinde
çalışan işçilerin ekonomik faaliyetlerinin sona ermiş olması onların ve aile
fertlerinin istihdam devletinde oturma ve gelir getirici faaliyette bulunma
izinlerinin geri alınması anlamına gelmez.
BÖLÜM VI
İşçilerin ve Aile
Fertlerinin Uluslararası Göçü İle İlgili Olarak Sağlıklı, Adil,
İnsanî ve Yasal
Şartların Geliştirilmesi
Madde 64
1. İlgili Taraf Devletler, Bu
Sözleşmenin 79 uncu maddesine halel getirmemek kaydıyla, işçilerin ve aile
fertlerinin uluslararası göçü ile ilgili sağlıklı, adil, insanî ve yasal
şartların geliştirilmesi amacıyla birbirleriyle uygun şekilde danışma ve
işbirliği faaliyetlerinde bulunurlar.
2. Bu bağlamda, yalnızca iş
ihtiyacı ve kaynakları değil, göçmen işçilerin ve aile fertlerinin sosyal,
ekonomik, kültürel ve diğer ihtiyaçları ile ilgili toplulukların göç sonucu
ortaya çıkan sorunları da dikkate alınır.
Madde 65
1. Taraf Devletler, işçilerin ve
aile fertlerinin uluslararası göçü ile ilgili sorunlarına çözüm getirecek
hizmetleri sağlarlar, Taraf Devletlerin hizmetleri aşağıdaki belirtilen
hususları da içerir :
a) Sözkonusu göçle ilgili
politikaların hazırlanması ve uygulanması;
b) Sözkonusu göçle ilgili
konularda diğer Taraf Devletlerin yetkili organlarıyla bilgi alışverişi,
danışma ve işbirliğinin yapılması;
c) Göç ve istihdamla ilgili
politikalar, yasa ve düzenlemeler, göç
ve diğer ilgili konularda diğer ülkelerle aktedilen anlaşmalar hakkında
özellikle işverenlere, işçilere ve kuruluşlarına gerekli bilginin verilmesi;
d) Ayrılış, seyahat, varış,
kalış, gelir getirici faaliyetler, çıkış, dönüş, istihdam devletindeki çalışma
ve hayat şartları ve gümrük vergisi, diğer vergiler ve diğer ilgili yasa ve
yönetmelikler konusunda gerekli olan izin, işlem ve düzenlemeler hakkında
göçmen işçiler ve aile fertlerine bilgi verilmesi ve gerekli yardımın
sağlanması.
2. Taraf Devletler, göçmen
işçilerin ve aile fertlerinin sosyal, kültürel ve diğer ihtiyaçlarını
karşılamak için gerekli olan konsolosluk ve diğer hizmetlerin uygun bir şekilde
yerine getirilmesini uygun şekilde kolaylaştırırlar.
Madde 66
1. Bu Maddenin 2 nci fıkrasına
bağlı kalmak kaydıyla, işçilerin bir başka Devlette istihdam edilmeleri için
işlemler yürütme hakkı aşağıdaki kuruluşlarla sınırlıdır:
a) Bu işlemlerin yapıldığı
Devletin kamu hizmetleri veya organları;
b) İlgili devletler arasındaki
anlaşmaya dayalı olarak, İstihdam Devletinin kamu hizmetleri veya organları;
c) İki taraflı veya çok taraflı
anlaşmalar uyarınca oluşturulan organlar.
2. Taraf Devletlerdeki yasa ve
uygulamalar çerçevesinde, bu Devletlerdeki kamu organlarının izin, onay ve
denetimine bağlı olarak, bunlar adına hareket eden kurum ve muhtemel işverenler
de sözkonusu işlemleri yürütebilirler.
Madde 67
1. İlgili Taraf Devletler,
göçmen işçiler ve aile fertlerinin kendi devletlerine dönmeye karar vermeleri
halinde veya oturma veya çalışma izinlerinin süresinin bitmesi durumunda, ya da
istihdam devletinde düzenli olmayan bir durumda bulunmaları halinde, bunların
düzenli bir şekilde dönüşlerini teminen gerekli önlemleri almak konusunda
işbirliği yaparlar.
2. Durumları düzenli olan göçmen
işçiler ve aile fertleriyle ilgili olarak, ilgili Taraf Devletler, anlaştıkları
koşullar çerçevesinde, bunların kendi devletlerindeki ekonomik koşullarının
iyileştirilmesi ve sosyal ve kültürel uyumlarının yeniden sağlanabilmesi için
uygun şekilde işbirliğini yaparlar.
Madde 68
1. Transit Devletleri de dahil
olmak üzere, Taraf Devletler göçmen işçilerin yasadışı veya gizli yollardan
göçünü ve düzensiz olarak istihdam edilmelerini önlemek üzere işbirliği
yaparlar. Her ilgili devletin kendi yargı alanı içerisinde alacağı önlemler
aşağıdaki hususları kapsar:
a) Göçmen giriş ve çıkışları ile
ilgili olarak yanıltıcı bilgilerin yayımlanmasına karşı gerekli önlemlerin
alınması;
b) Yasadışı veya gizli göçmen
işçi ve aile fertlerinin hareketlerinin izlenerek önlenmesi ve bu tür
hareketleri organize eden ve yürüten kişi, grup veya varlıkların etkin olarak
cezalandırılmaları konusunda önlemler almak;
c) Düzensiz durumda bulunan
göçmen işçi ve aile fertlerine karşı şiddet, tehdit veya şantaj uygulayan kişi,
grup veya varlıklara etkin yaptırım uygulanması için önlemler almak.
2. İstihdam Devletleri, ülkelerinde düzensiz durumdaki göçmen işçilerin istihdamını önleyecek bütün uygun ve etkin önlemleri alırlar. Bu önlemlere, uygun görüldüğünde, sözkonusu işçileri istihdam eden işverenlere yönelik cezalar da dahildir. Bu önlemler göçmen işçilerin işverenleri karşısında istihdamdan doğan haklarına halel getirmez.
Madde 69
1. Taraf Devletler, ülkelerinde
düzensiz durumda bulunan göçmen işçi ve aile fertleri var ise, bu durumun
sürmemesi için gerekli önlemleri alırlar.
2. İlgili Taraf Devletler sözkonusu
kişilerin durumunun, yürürlükteki ulusal yasalar ve iki taraflı veya çok
taraflı, yasalar çerçevesinde düzenli hale getirilmesi imkânının olup
olmadığını tezekkür ederken, bunların ülkeye giriş şartları, İstihdam
Devletlerindeki kalış süreleri ile özellikle aile durumlarına ilişkin hususlar
olmak üzere diğer ilgili hususları göz önüne alırlar.
Madde 70
Taraf Devletler kendi
vatandaşlarına uyguladığı önlemlerden daha olumsuz olmamak üzere, düzenli
durumdaki göçmen işçilerin ve aile fertlerinin çalışma ve hayat şartlarının
uygunluk, güvenlik ve sağlık standartları ile insanlık onuru ilkelerine uygun
olması için önlemler alırlar.
Madde 71
1. Gerekli hallerde Taraf
Devletler göçmen işçilerin veya aile fertlerinin cenazelerinin kendi
devletlerine nakli için gerekli kolaylıkları sağlarlar.
2. Bir göçmen işçinin veya aile
ferdinin ölümü ile ilgili bir tazminat sözkonusu olduğunda, Taraf Devletler
ilgili kişilere konunun ivedilikle halli için gerekli yardımı sağlarlar. Bu
sorunların halledilmesi bu Sözleşmenin ve ilgili iki taraflı veya çok taraflı
anlaşmaların ışığında yürürlükteki ulusal yasalar çerçevesinde
gerçekleştirilir.
BÖLÜMVII
Sözleşmenin
Uygulanması
Madde 72
1. a) Bu Sözleşmenin
uygulanmasının denetlenmesi amacıyla bir “Tüm Göçmen İşçiler ve Aile Fertlerinin
Haklarının Korunması Komitesi” (bundan sonra “Komite” diye geçecektir)
oluşturulacaktır;
b) Bu Komite, Sözleşme yürürlüğe
girdiğinde 10, Sözleşmenin 41 inci Taraf devlette yürürlüğe girdiğinde 14
uzmandan oluşacaktır. Bu uzmanlar yüksek ahlaklı, tarafsız ve Sözleşme ile
ilgili alanlarda ihtisas sahibi kişilerden seçilecektir;
2. a) Komite üyeleri Taraf
Devletler tarafından gizli oy esasına göre, yine Taraf Devletlerce aday
gösterilmiş kişilerin oluşturduğu listeden seçilecektir. Burada Orijin Devlet
ve İstihdam Devleti olmak üzere coğrafî dağılımın adil olmasına ve belli başlı
hukuk sistemlerinin temsil edilmesine dikkat edilir. Her Taraf Devlet kendi
uyruğunda olanlardan bir kişiyi aday gösterebilir.
b) Üyeler kendi şahsî
statülerine göre seçilir ve hizmet ederler.
3. Bu Sözleşmenin yürürlüğe
girdiği tarihten en fazla 6 ay sonra ilk seçim yapılır. Bu seçimden sonraki
seçimler ise her iki yılda bir gerçekleşir. Her seçim tarihinden en az dört ay
önce Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Taraf Devletlere iki ay içinde aday
göstermelerini yazılı olarak bildirir. Genel Sekreter, bu şekilde belirlenen
adayların alfabetik sıraya göre hazırlanmış bir listesini bunların kısa
özgeçmişlerini ve hangi Taraf Devletçe aday gösterildiklerini de belirterek
seçimden en geç bir ay önce Taraf Devletlere sunar.
4. Komite üyelerinin seçimi
Birleşmiş Milletler merkezinde Genel Sekreterin başkanlığında Taraf Devletlerin
katıldığı bir toplantıda yapılır. Taraf Devletlerin üçte ikisinin oturum için
gerekli çoğunluğu oluşturacağı bu toplantıda, en çok oy alan ve toplantıda
hazır Taraf Devletlerin salt çoğunluğunun oyunu alan adaylar Komiteye
seçilirler.
5. a) Komite üyeleri dört yıllık
bir süre hizmet ederler. Ancak, birinci seçimde seçilen beş üyenin süreleri
seçimden sonra iki yıl sonunda biter;
birinci seçimden hemen sonra, bu beş kişinin isimleri Toplantı Başkanınca kura
çekimi yoluyla belirlenir;
b) Bu Sözleşmenin kırkbirinci
Taraf Devlette yürürlüğe girmesinin ardından, bu maddenin 2, 3 ve 4 üncü
fıkralarında belirtildiği şekilde, Komiteye dört ilave üyenin seçimi yapılır.
İlave üyelerden ikisinin süreleri iki yıl içinde dolar. Bu üyelerin isimleri
Toplantı Başkanınca kura çekimi yoluyla belirlenir.
c) Komite üyeleri, yeniden aday
gösterilmeleri durumunda, tekrar seçilebilirler.
6. Komite üyelerinden birinin
vefatı, istifa etmesi veya herhangi bir nedenle Komitedeki görevini yerine
getiremeyeceğini açıklaması durumunda, bu üyeyi aday gösteren Taraf Devlet
vatandaşlarından birini kalan sürede görev yapması için tayin eder. Bu yeni
tayin Komitenin onayına bağlıdır.
7. Birleşmiş Milletler Genel
Sekreteri Komitenin görevlerini etkin bir şekilde yerine getirebilmesi için
gerekli personeli ve imkânları sağlar.
8. Komite üyeleri, Genel Kurulun
kararlaştırdığı süre ve koşullar itibariyle Birleşmiş Milletler kaynaklarından
aylık ücret alırlar.
9. Komite üyeleri, Birleşmiş
Milletlerin Ayrıcalıklar ve Bağışıklıklar Sözleşmesinin ilgili bölümlerinde
belirtildiği üzere, Birleşmiş Milletlerin görevlendirdiği uzmanların imkân,
ayrıcalık ve bağışıklıklarından yararlanırlar. (22A(1) Sayılı Karar)
Madde 73
1. Taraf Devletler Birleşmiş
Milletler Genel Sekreterine, Komite tarafından değerlenderilmek üzere bu
Sözleşmenin hükümlerine geçerlilik kazandırmak için aldıkları hukukî idarî, yasal ve diğer önlemlere dair
bir rapor sunarlar.
a) Rapor Sözleşmenin ilgili
Taraf Devlette yürürlüğe girmesinden sonra bir yıl içinde sunulur;
b) Bundan sonra her beş yılda
bir ve ayrıca Komite talep ettiği zaman sunulur.
2. Bu maddeye göre hazırlanacak
raporlar, Sözleşmenin uygulanmasını etkileyen unsurları ve varsa güçlükleri ve
ayrıca ilgili Taraf Devletteki göç akımının özellikleri hakkında bilgi de
içerir.
3. Komite raporların içeriği
hakkında daha başka hususlara da karar verebilir.
4. Taraf Devletler raporlarının
ülkelerindeki kamuoyuna geniş ölçüde duyurulmasını sağlarlar.
Madde 74
1. Komite her Taraf Devletin
sunduğu raporu inceler ve uygun gördüğü yorumları ilgili Taraf Devlete iletir.
Taraf Devlet Komitenin bu madde uyarınca yaptığı her yoruma ilişkin gözlemlerini
Komiteye sunabilir. Komite bu raporları incelerken Taraf Devletlerden ek bilgi
isteyebilir.
2. Birleşmiş Milletler Genel
Sekreteri, Komitenin olağan dönem toplantılarının açılışından uygun bir zaman
önce, bu Sözleşme ile ilgili olarak Uluslararası Çalışma Örgütünün görev
alanına giren konularda Komitenin Ofisin uzmanlığından yararlanmasını sağlamak
üzere, ilgili Taraf Devletlerce sunulan raporların birer örneği ile bu
raporların değerlendirilmesi için gerekli bilgileri Uluslararası Çalışma Ofisi Genel
Müdürüne iletir. Komite çalışmalarında ofisin sağlayabileceği görüş ve
malzemeleri değerlendirir.
3. Birleşmiş Milletler Genel
Sekreteri, ayrıca, Komiteye danıştıktan sonra, raporun görev alanlarını
ilgilendiren ilgili bölümlerinin örneklerini diğer ihtisas kuruluşlarına ve
hükümetlerarası kuruluşlara da iletebilir.
4. Komite, değerlendirmek üzere,
Birleşmiş Milletlerin ihtisas kuruluşlarını ve organlarını, hükümetlerarası
örgütleri ve diğer ilgili kuruluşları bu Sözleşmenin kendi alanlarını
ilgilendiren bölümleriyle ilgili olarak yazılı bilgi sunmaya davet edebilir.
5. Uluslararası Çalışma Ofisi,
Komite tarafından toplantılarda danışman niteliğinde temsilci bulundurmaya
davet edilir.
6. Komite, diğer ihtisas
kuruluşları ve Birleşmiş Milletler organları ile hükümetlerarası kuruluşlardan
temsilcileri toplantılarda hazır bulunmaya ve kendi alanlarına giren konularda
görüş bildirmeye davet edebilir.
7. Komite, Sözleşmenin
uygulanması hakkında özellikle Taraf Devletlerce sunulan rapor ve gözlemleri
inceleyerek, kendi görüş ve önerilerini içeren yıllık bir raporu Birleşmiş
Milletler Genel Kuruluna sunar.
8. Birleşmiş Milletler Genel
Sekreteri Komitenin yıllık raporlarını Sözleşmeye Taraf Devletlere, Ekonomik ve
Sosyal Konseye, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonuna, Uluslararası
Çalışma Ofisi Genel Müdürüne ve diğer ilgili kuruluşlara iletir.
Madde 75
1. Komite kendi çalışma
kurallarını kabul eder.
2. Komite memurlarını iki yıllık
bir süre için seçer.
3. Komite olağan olarak yılda
bir kere toplanır.
4. Komitenin toplantıları olağan
olarak Birleşmiş Milletler Genel Merkezinde düzenlenir.
Madde 76
1. Bu Sözleşmeye Taraf
Devletlerden biri bu madde kapsamı içinde herhangi bir zamanda, Taraf bir
Devletin diğer bir Taraf Devletin bu Sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüklerini
yerine getirmediği iddiasında bulunması halinde Komitenin bu konuda bilgi
toplama ve görüş bildirmeye yetkili olduğunu beyan edebilir. Bu maddenin
kapsamı içinde bilgi derlemek ve incelemek, ancak bu bilgilerin, Komitenin bu
konuda yetkili olduğunu beyan etmiş bir Taraf Devlet tarafından verilmiş olması
durumunda gerçekleşebilir. Komite böyle bir beyanda bulunmamış bir Taraf
Devletle ilgili olarak bilgi kabul edemez. bu maddede belirtilen bilgi
alışverişi aşağıdaki usule uygun olarak yapılır :
a) Bu Sözleşmeye Taraf bir
Devlet başka bir Taraf Devletin bu Sözleşmeye olan yükümlülüklerini yerine
getirmediğine kanaat getirirse, bu durumu sözkonusu Devletin dikkatine yazılı
olarak sunabilir. Komiteyi de bu konuda bilgilendirebilir. Konu hakkında haberdar
edilen Devlet bildirimden sonra üç ay içinde bilgi veren Devlete mümkün olan
ölçüde iddia edilen hususlara ilişkin iç usuller ve yapılan, yapılmak üzere
olan veya daha önce yapılmış bulunan düzeltmeler hakkında yazılı açıklamada
bulunur.
b) Konu Taraf Devletlerin
ikisini de tatmin edici bir şekilde ilk yazılı bildirimin muhatabına
ulaşmasından itibaren 6 ay içinde çözümlenemezse, Taraf Devletlerden biri konu
hakkında komiteyi ve diğer devleti de haberdar ederek sorunu Komiteye götürme
hakkına sahiptir.
c) Komite, konuyu ancak
uluslararası hukukça tanınan ilkelerle uyum içinde tüm mevcut iç hukuk
yollarına başvurulduğuna ve tüketildiğine kanaat getirdiğinde ele alır. Komite
konu ile ilgili düzeltmelerin makul olmayan bir şekilde uzatıldığını düşünürse
bu kural uygulanmaz.
d) Komite, bu fıkranın (c)
bendine bağlı olarak, bu Sözleşmede
belirtilen yükümlülüklerden doğan sorunlara dostane çözüm yolları bulunması
amacıyla Taraf Devletlere iyi niyet görevi önerebilir.
e) Komite bu madde kapsamında
derlenen bilgilerin incelenmesi sırasında kapalı toplantılar düzenler;
f) Komite, bu maddenin (b) bendi
çerçevesinde kendisine sunulan sorunlarla ilgili olarak, ilgili Taraf
Devletlerden bilgi talebinde bulunabilir;
g) Bu maddenin (b) bendinde
değinilen ilgili Taraf Devletler, konunun Komitece görüşülmesi sırasında temsil
edilebilme ve sözlü ve/veya yazılı sunuş yapma hakkına sahiptirler.
h) Komite, bu maddenin (b)
bendinde belirtilen başvuruyu aldıktan sonra on iki ay içinde aşağıdaki gibi
bir rapor sunar;
i) Bu maddenin (d) bendinde
belirtilen çerçevede bir çözüme ulaşılması durumunda, Komite vakıaların ve
ulaşılan çözümün kısaca açıklandığı bir rapor hazırlar;
ii) Bu maddenin (d) bendinde
belirtilen çerçevede bir çözüme ulaşılamaması durumunda ise, Komite ilgili Taraf
Devletler arasındaki konuya ilişkin ilgili hususları raporunda belirtir.İlgili
Taraf Devletlerin yazılı sunuşları ile kayda geçirilen sözlü sunuşları da
rapora eklenir. Komite ayrıca, yalnızca ilgili Taraf devletlere aralarındaki
soruna ilişkin uygun gördüğü görüşleri bildirebilir.
Her durumda, rapor ilgili Taraf
Devletlere gönderilir.
2. Bu maddenin hükümleri
Sözleşmeye taraf 10 devletin 1 inci fıkra doğrultusunda beyanda bulunmaları
durumunda yürürlüğe girer. Bu tür beyanlar Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine
yapılır. Genel Sekreter bu beyanların birer örneğini diğer Taraf Devletlere
iletir. Bir beyan herhangi bir zamanda Genel Sekretere de bildirimde bulunmak
suretiyle geri alınabilir. Böyle bir geri alma bu madde kapsamında daha evvel
iletilmiş bulunan bilgilerin incelenmesine halel getirmez; beyanını geri alan
Taraf Devletten yeni bir beyanda bulunmadıkça başka bilgi istenmez.
Madde 77
1. Bu Sözleşmeye Taraf bir
Devlet bu madde ile, herhangi bir zamanda bu Sözleşmede sağlanmış bulunan
haklarının o Devletçe çiğnendiğini iddia eden vatandaşlarından bilgi alma ve
değerlendirme hususunda komitenin yetkili olduğunu tanıdığını beyan
edebilir.Komite böyle bir beyanda bulunmamış Taraf bir Devletten bilgi alamaz.
2. Komite, bu madde uyarınca
isimsiz gönderilen veya bilgi sunma hakkını istismar ettiği sonucuna varılan ya
da bu Sözleşmenin hükümleriyle uyuşmayan haberleri kabul edilemez olarak
nitelendirir.
3. Komite, bu madde uyarınca
aşağıda belirtilen şartların mevcut olması halinde, bir bireyin verdiği bilgiyi
değerlendirmeye alabilir.
a) Aynı konu başka bir
uluslararası araştırma veya çözüm usulü çerçevesinde incelenmemişse ve
incelenmemekteyse;
b) Birey tüm iç hukuk yollarını
tüketmişse, bu kural, Komitenin kanaatına göre, bireyin sorunlarının çözümünün
nedensiz yere sürüncemede bırakılmakta olması veya alınan önlemlerin bireyin
sorununa çözüm getirmesi ihtimali olmaması durumunda geçersiz hale gelir.
4. Bu maddenin 2 nci
fıkrasındaki hükümlere göre, Komite bu madde altında kendisine ulaşan bilgileri
1 inci fıkradaki beyana imza atan ve bu Sözleşmenin herhangi bir hükmünü
çiğnediği iddia olunan Taraf Devletin bilgisine sunar. Sözkonusu Devlet, 6 ay
içinde Komiteye yazılı olarak konuyu açıklayıcı veya varsa sorunu telafi edici
bir işlemde bulunduğuna dair bilgi sunar.
5. Komite bu madde çerçevesinde
aldığı bildirimleri ilgili birey ve Devletten toplayabildiği bilgilerin
ışığında değerlendirir.
6. Komite bu madde çerçevesinde
aldığı bilgileri incelemek üzere kapalı toplantılar düzenler.
7. Komite görüşlerini ilgili
Taraf Devlet ve bireye bildirir.
8. Bu maddenin hükümleri bu
Sözleşmeye Taraf on Devletin 1 inci fıkra çerçevesinde beyanda bulunmaları
halinde yürürlüğe girer. Bu beyanlar birer örneklerinin diğer Taraf Devletlere
gönderilmesini sağlayacak olan Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine yapılır.
Bir beyan herhangi bir zamanda Genel Sekretere bildirimde bulunmak suretiyle
geri alınabilir. Böyle bir geri alma bu madde çerçevesinde daha önce iletilen
bir bilginin incelenmesine halel getirmez. Taraf devlet yeni bir beyanda
bulunmadığı sürece, beyanın geri alındığının Genel Sekreterin bilgisine
sunulmasından sonra bu madde çerçevesinde bireyden veya bireyin adına daha
fazla bilgi talep edilemez.
Madde 78
Bu Sözleşmenin 76 ncı maddesinin
hükümleri, Sözleşmenin kapsadığı alana giren anlaşmazlıkların ve şikâyetlerin,
Birleşmiş Milletler ve uzman kuruluşlarının kuruluş anlaşmaları veya onlar
tarafından kabul edilmiş anlaşmalarda öngörülen anlaşmazlıkların çözüm yolları
ile ilgili usullerin uygulanmasına halel getirmeyecek şekilde uygulanacaktır ve
sözkonusu hükümler Taraf devletlerin aralarındaki uluslararası anlaşmalar
uyarınca anlaşmazlıkların çözümüne yönelik başka yöntemlere başvurmalarına da
engel teşkil etmez.
BÖLÜM VIII
Genel Hükümler
Madde 79
Bu Sözleşmedeki hiç bir husus
Taraf Devletlerin göçmen işçilerin ve aile fertlerinin kabulüne uyguladıkları
ölçütleri tespit hakkını etkilemez. Göçmen işçilerin ve aile fertlerinin yasal
durumları ve onlara yapılacak muamele ile ilgili diğer hususlarda Taraf
Devletler bu Sözleşmenin getirdiği sınırlamalara tabidirler.
Madde 80
Bu Sözleşmede yeralan hiçbir
husus, Birleşmiş Milletler Şartının ve bu Sözleşmede ele alınan konular
hakkında Birleşmiş Milletlerin çeşitli organlarının ve ihtisas kuruluşlarının
sorumluluklarını tanımlayan kuruluş yasalarında yeralan hükümlere halel
getirecek biçimde yorumlanamaz.
Madde 81
1. Bu Sözleşmede yeralan hiçbir
husus, göçmen işçiler ve aile fertleri için,
a) Bir Taraf Devletin kanun ve
uygulamalarından; veya
b) Taraf Devletin bağlı olduğu
herhangi bir iki taraflı veya çok taraflı anlaşmadan;
doğan daha olumlu haklara halel
getirmez.
2. Bu Sözleşmenin hiçbir hükmü,
herhangi bir Devlet, grup veya kişiye, bu Sözleşmede yeralan hak ve
özgürlüklere halel getirecek herhangi bir faaliyette bulunma hakkı verecek
şekilde yorumlanamaz.
Madde 82
Göçmen işçiler ve aile
fertlerine bu Sözleşme ile sağlanan haklar geri alınamaz. Göçmen işçi ve aile
fertlerine bu haklardan vazgeçmeleri amacını güdecek herhangi bir baskı
uygulanmasına izin verilemez. Sözleşmede tanınan hakların mukavele yoluyla
aşındırılması mümkün değildir. Taraf Devletler bu ilkelere saygı gösterilmesini
teminen gerekli tedbirleri alırlar.
Madde 83
Her Taraf Devlet bu Sözleşmeyle
şu hususları taahhüt eder;
a) Bu Sözleşmede tanınan hak ve
özgürlükleri ihlal edilen kişilere etkili bir şekilde tazminat ödenmesinin
sağlanması, ihlalin resmî sıfata sahip kişiler tarafından yapılmış olması
tazminat ödenmesi hakkına halel getirmez.
b) Bu durumda olan kişilerin
iddialarının yetkili hukukî, idarî ve adlî makamlarca o Devletin adlî sistemine
göre incelenerek karara bağlanmasının ve hukukî tazmin imkânlarının
geliştirilmesinin sağlanması,
c) Tanınan tazmin haklarının
yetkili makamlarca yerine getirilmesinin sağlanması.
Madde 84
Her Taraf Devlet bu Sözleşmedeki
hükümlerin uygulanması için gerekli olan yasal ve diğer tedbirleri almayı
taahhüt eder.
BÖLÜMIX
Nihaî Hükümler
Madde 85
Birleşmiş Milletler Genel
Sekreteri bu Sözleşmenin metninin aslının muhafazasından sorumludur.
Madde 86
1. Bu Sözleşme tüm Devletlerin
imzasına açıktır. Sözleşmenin onaylanması gerekmektedir.
2. Bu Sözleşme herhangi bir
Devletin katılmasına açıktır.
3. Onaylama veya katılma
belgeleri Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine tevdi edilecektir.
Madde 87
1. Bu Sözleşme yirminci onaylama
veya katılma belgesinin verilmesinden sonra 3 aylık bir süreyi müteakip ilk
ayın birinci günü yürürlüğe girer.
2.
Sözleşmenin yürürlüğe girmesinden sonra Sözleşmeyi onaylayan veya katılan her
Devlet açısından, Sözleşme bu ülkenin kendi onay veya katılma belgesinin
veriliş tarihinden sonraki üç aylık süreyi takip eden ayın ilk günü yürürlüğe
girecektir.
Madde 88
Bu
Sözleşmeyi onaylayan veya katılan Devlet Sözleşmenin herhangi bir bölümünü
uygulamanın dışında tutamaz veya 3 üncü madde hükmü saklı kalmak üzere,
herhangi bir göçmen işçi kategorisini bu Sözleşmenin uygulaması dışında
bırakamaz.
Madde 89
1.
Bu Sözleşmenin kendisi bakımından yürürlüğe girmesinden itibaren 5 yıldan evvel
olmamak kaydıyla, herhangi bir Taraf Devlet Birleşmiş Milletler Genel
Sekreterine yazıyla bildirimde bulunmak suretiyle Sözleşmeden çekilebilir.
2.
Böyle bir çekilme, bildirimin Birleşmiş Milletler Genel Sekreterince
alınmasından sonra geçecek 12 aylık bir müddeti takip eden ilk ayın birinci
günü yürürlüğe girer.
3.
Böyle bir çekilme, çekilmenin yürürlüğe girdiği tarihten önceki yükümlülüklerin
yerine getirilmesini engellemez veya bu tarihten önce Komite tarafından ele
alınmış bir konunun incelenmesinin sürdürülmesine halel getirmez.
4.
Sözleşmenin bir Taraf Devlet için sona ermesinden sonra, Komite o Devlet ile
ilgili olarak yeni herhangi bir hususu ele alamaz.
Madde 90
1.
Bu Sözleşmenin yürürlüğe girmesinden itibaren 5 yıl sonra, herhangi bir Taraf
Devlet Sözleşmenin gözden geçirilmesi için bir yazıyla Birleşmiş Milletler
Genel Sekreterine başvurabilir. Genel Sekreter bunun üzerine önerilen
değişiklikleri Taraf Devletlere ileterek bunların tartışılması ve oylanması
amacıyla bir konferans toplanıp toplanmaması konusundaki görüşlerini
bildirmelerini ister. Müteakip 4 ay içinde Taraf Devletlerin en az üçte biri
konferansın toplanmasını isterse, Genel Sekreter Birleşmiş Milletler
gözetiminde bir konferans düzenler. Katılan ve oylayan Taraf Devletlerin
çoğunluğunun kabul ettiği bir değişiklik Genel Kurulun onayına sunulur.
2.
Değişiklikler Birleşmiş Milletler Genel Kurulunca onaylandığında ve Taraf
Devletlerin üçte ikisi tarafından kendi anayasal süreçlerine göre kabul
edildiğinde yürürlüğe girerler.
3.
Değişiklikler yürürlüğe girdiğinde, bunları kabul eden Taraf Devletleri bağlar,
diğer Taraf Devletler ise bu Anlaşmanın değişiklikten önceki hükümleriyle ve
daha önce gerçekleşmiş ve kabul etmiş oldukları değişikliklerle bağlıdırlar.
Madde 91
1.
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri imza, onay veya katılma sırasında Devletler
tarafından konulan çekinceleri alır ve tüm Devletlere tamim eder.
2.
Sözleşmenin amaç ve hedefleri ile tutarlı olmayan çekincelere izin verilmez.
3.
Çekinceler her zaman Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine bildirimde bulunmak
suretiyle kaldırılabilir. Genel Sekreter bu konuda tüm Devletlere bilgi verir.
Çekincelerin kaldırılması ile ilgili bildirimler Genel Sekreter tarafından
alındığı günden itibaren geçerli olur.
Madde 92
1.
Bu Sözleşmenin yorumlanması veya uygulanması konusunda iki ya daha daha çok
Taraf Devlet arasında anlaşmazlık olursa ve bu anlaşmazlık kendi aralarında
görüşme yoluyla giderilemezse, bunlardan birinin talebi üzerine hakeme
başvurulur. Hakemlik talebinden sonraki altı ay içinde taraflar arasında
hakemliğin düzenlenmesiyle ilgili bir anlaşmaya varılamaması durumunda,
taraflardan biri anlaşmazlığı, Divanın statüsüne uygun olmak kaydıyla,
Uluslararası Adalet Divanına götürebilir.
2.
Taraf Devletlerden her biri bu Sözleşmenin imzalanması, onaylanması veya
katılma sırasında, kendisinin bu maddenin 1 inci fıkrasıyla bağlı olmadığını
beyan edebilir. Diğer Taraf Devletler de böyle bir bildirimde bulunan Devlete
karşı sözkonusu fıkra ile bağlı olmazlar.
3.
Taraf Devletlerden biri bu maddenin 2 nci paragrafına göre bir bildirimde
bulunmuş ise, bu bildirimini herhangi bir zamanda, Birleşmiş Milletler Genel
Sekreterine bildirmek suretiyle geri alabilir.
Madde 93
1.
Arapça, Çince, İngilizce, Fransızca, Rusça ve İspanyolca metinleri aynı
derecede geçerli olan bu Sözleşme muhafaza edilmek üzere Birleşmiş Milletler
Genel Sekreterine tevdi edilir.
2.
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, bu Sözleşmenin onaylı örneklerini bütün
Devletlere iletir.
TANIK
OLUNUR Kİ;
Hükümetleri
tarafından yetkili kılınmış olan temsilciler bu Sözleşmeyi imzalamışlardır.
TÜM GÖÇMEN İŞÇİLERİN VE AİLE FERTLERİNİN HAKLARININ KORUNMASINA
DAİR ULUSLARARASI SÖZLEŞMEYE İLİŞKİN BİLDİRİMLERİMİZ VE ÇEKİNCEMİZ
A)
15 inci Maddeye ilişkin bildirim :
Yabancıların
ülkemizde gayrimenkul edinmeleri hakkında yasalarda öngörülen kısıtlamalar
geçerliliğini koruyacaktır.
B)
40 ıncı Maddeye ilişkin çekince :
Ülkemizde
2821 sayılı Sendikalar Yasasının 5 inci maddesi sendika kurucusu olma şartları
arasında Türk vatandaşlığına sahip olma koşulunu öngörmektedir. Göçmen
işçilerin ve aile fertlerinin istihdam edildikleri devlette sendika kurma
hakları Türkiye yasaları açısından geçerli olamayacağından bu maddeye çekince
konulacaktır.
C)
45 inci Maddeye ilişkin bildirim :
45
inci Maddenin 2, 3 ve 4 üncü fıkraları Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve ilgili
yasalara göre uygulanacaktır.
D)46
ıncı Maddeye ilişkin bildirim :
46
ıncı Madde ülkemizde halen yürürlükte bulunan ulusal gümrük mevzuatımızın
hükümlerine göre uygulanacaktır.
E)
76 ıncı ve 77 nci Maddelere ilişkin bildirim :
Türkiye
Sözleşmenin uygulanmasının denetlenmesi amacıyla oluşturulacak olan “Tüm Göçmen
İşçilerin ve Aile Fertlerinin Haklarının Korunması Komitesi”nin yetkisini ileri
bir zamanda tanıyacaktır.