Sayın Başkan Büyük Meclisin Değerli Üyeleri,
12 Mart Muhtırası üzerine 26 Mart 1971 tarihinde kurulan ve Millet Meclisinin 7 Nisan 1971 tarihinde büyük bir çoğunlukla güven oyuna mazhar olan partilerüstü Hükümet 3 Aralık 1971 günü istifa etmiştir. Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından Bakanlar Kurulunun teşkiline 7.12.1971 günü yeniden memur edilmiş bulunuyorum. Anayasamızın 102 nci maddesine uygun olarak seçilen Bakanların atanmaları 11.12.1971 tarihinde yüksek tasdike iktiran etmiştir. Memleketimizin içinde bulunduğu olağanüstü şartlar halen devam etmekte olduğundan, şimdi sunmakta olduğum Hükümet programı, daha evvel 7 Nisan 1971 tarihinde Yüce Meclisin güven oyu ile tasvip edilen Hükümet Programı ile birlikte mütalaa etmenizi istirham ediyorum.
Sayın Milletvekilleri,
Hükümet Programları, güven oyu verildiği takdirde Hükümetlerin ileride yapacakları işleri gösteren taahhütname niteliğinde belgelerdir. Yapacağımız işleri arzetmeten önce, aziz vatanımızın geleceği ve Parlamenter rejimin bekası bakımından önemli gördüğümüz hususları, yüksek takdirlerinize sunmayı ilk vazife sayıyorum.
Ülkemizde aşırı sol cereyanların komünizmin aşırı sağ cereyanların hilafetçiliğin şeriat esaslarına dayanan teokratik devlet kurma arzularının ve her çeşit bölücü faaliyetlerin kesinlikle karşısındayız.
Milletimizin ekonomik sosyal ve kültürel gelişmesinin Atatürk ilkelerine uygun reformcu bir görüşte sağlanmasını zorunlu görüyor ve görüş etrafında Cumhuriyetimizin bütün kuruluşlarının birleşmesi gereğine inanıyoruz.
Üzerinde görüş birliğine varılmasında yarar gördüğümüz diğer bir husus herkesin Cumhuriyet ilkelerine, demokratik Parlamenter rejime onun geleceğine inanması geleceğe ümit ve güvenle bakmasıdır. Memleketimizin sorunları demokratik rejim içinde halledilmelidir. Bunun yapılabileceğini Parlamentomuzun ispat edecek güçte olduğu, kısa süre önce gerçekleştirilen Anayasa değişiklikleri sırasında bir defa daha görülmüştür. Memleketimizde siyasi iktidarların Anayasa hükümlerine uygun olarak yapılacak serbest seçimlerle el değiştirmesi için gerekli şartların ve imkânların süratle sağlanmasına bütün gücümüzle çalışacağız.
Partilerüstü Hükümet olarak hiç bir partiye mal edilemeyecek olan icraatımızın yürütülebilmesi memleketimizi içinde bulunduğu sosyal ve ekonomik bunalımdan kurtaracak reformların gerçekleştirilebilmesi için, geçmişte yapılan hataların tenkit ve münakaşasının bir yana bırakılması, Parlemento ile Hükümet ilişkilerinde tam bir anlayış ve ahenkli bir çalışma havasının hakim kılınması lüzumuna inanıyoruz. Anayasamızın hükümlerine göre demokrasimizin vazgeçilmez unsuru olan siyasi partilerimizin birbirlerini yıpratma yerine memleket sorunlarının çözümlenmesi yönünde birleşeceklerini ümit ediyoruz.
Sayın Milletvekilleri,
Ekonomik kalkınma konusunda Anayasamızın ruhuna uygun düşen sarsılmaz kanaatımız şudur; Türkiye’nin ekonomik kalkınması demokratik rejim içinde ve karma ekonomi sistemine dayanılarak başarılabilir. Ekonominin kamu kesimiyle özel kesimi birlikte yaşıyacak her iki kesimin yatırım faaliyetleri sonucu plan ve programlama öngördüğü kalkınma hedeflerine ulaşılacaktır. Özel sermayenin kalkınma planlarına uygun yatırımlara yönlenmesi için gerekli güven ortamının sağlanmasına çalışılacaktır.
Devlet sektörüne ne kadar önem veriliyorsa, özel sektöre de aynı önemin verilmesi lüzumuna inanıyoruz. Özel sektörün de bu anlayış içinde memleket menfaatlerini ön planda tutarak kendisine düşen görevleri noksansız olarak ve gecikmeden yerine getirmesini bekliyoruz.
Hükümetimiz özel sektör yatırımlarının süratle gerçekleşmesi ve ihracatımızın artırılması için gerekli teşvik tedbirlerini alacaktır. Bu maksatla mevcut tecrübelerden ve evvelce bu konuda yapılmış olan çatışmalardan faydanılarak bir kanun hazırlanacak ve Meclislere sunulacaktır.
Bu münasebetle sosyal adalet esaslarına ve bilhassa gelir dağılımının daha adil bir hale getirilmesine büyük önem verdiğimiz ve bunun gerçekleşmesini titizlikle gözeteceğimizi belirtmek isterim.
Kalkınmamızın gerçekleşmesi için ekonominin bütün imkânları seferber edilirken memleket şartlarına uygun bir istikrarın temini için gerekli bütün tedbirler alınacaktır.
Yabancı sermaye konusunda bu sermayenin yurdumuzun menfaatlerine uygun olması esastır. Bu esasa dayanarak yabancı sermayenin kalkınma planlarımızın ve programlarımızın hedeflerine yönelen alanlara yatırım yapmasına müsaade edilecektir.
Hayat pahalılığı ile suni fiyat artışlariyle haksız kazanç sağlayanlarla etkili şekilde mücedele edilecektir. Bu konuda gerekli iktisadi ve hukuki tedbirler alınacaktır.
Milli tasarrufların kalkınma plan ve programlarından öngörülen hedeflere uygun yatırımlara dönüşmesi için her türlü tedbir alınacak, sermaye piyasasının kurulmasına yardımcı olarak tasarıların süratle kanunlaştırılmasına çalışılacaktır.
Sayın Milletvekilleri,
Bilinmesinde fayda gördüğümüz diğer önemli husus, kanunların üstünlüğü ve kanunların hakimiyeti ilkesine olan mutlak bağlılığımızdır. Hiçbir kanunsuz hareket musamaha ile karşılanmayacak kanuna aykırı fiil ve hareketlere karşı her alanda ciddi tedbirler alınacaktır.
Zorunlu haller dışında memurlar görevlerinden alınmayacak çalışkan, dürüst, ehliyetli devlet memurlarının güven içinde iş görmelerine gereken önem verilecektir.
Değerli arkadaşlarım,
12 Mart muhtırasından sonraki Hükümetin ne gibi şartlar içinde kurulduğu bilinmektedir. 8,5 ay gibi kısa bir süre içinde bu Hükümet önemli hizmetler görmüştür. Kahraman Silahlı Kuvvetlerimizin uyanıklığı ve müzahareti ile dışarıdan idare edilen anarşi ve şiddet eylemleri geniş ölçüde önlenmiş, suçluların büyük bir kısmı yakalanarak adalete teslim edilmiştir. Milletimizin huzurunu kaçıran demokrasimizin geleceğini tehlikeye düşüren ve eylemlerin kökünün kazınabilmesi için bunları yönetenlerin mutlaka yakalanarak adalete teslim edileceklerinden kimsenin şüphesi olmaması lazımdır.
Dikta heveslilerinin, Türk Milletini parçalamak isteyenlerin demokratik hukuk devletini zorla devirmek peşinde koşan anarşistlerin ve tedhişçilerin 1961 Anayasasının getirdiği hak ve hürriyetleri kötüye kullanmalarını önleyecek Anayasa değişiklikleri bu dönemde gerçekleştirilmiştir. Vatansever partilerimizin ve Yüce Meclis ve Senatonun Anayasa değişikliğinin gerçekleştirilmesi sırasında gösterdikleri birlik ve beraberliği şükranla karşıladığımızı huzurunuzda tekrarlamak isterim.
Bundan önceki Hükümetin iş başına gelmesinden sonra Yüce Meclislere sunulan ve kanunlaşan tasarılar az değildir. Sıkıyönetim Kanunu, Resmi Yüksek Okullar Kanunu, Serbest meslek sahipleri ve esnafla ilgili Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu bunlardan sadece birkaçıdır.
Geride, bıraktığımız 8,5 ay içinde Yüce Meclislere 35 kanun tasarısı sunulmuştur. Daha önce sunulmuş olup Hükümetçe benimsenmiş olanlarla birlikte bu sayı 50’yi geçmektedir.
Sayın Milletvekilleri,
Memleketimizi sürüklendiği uçurumun kenarında 12 Mart Muhtırası durdurmuştur. Bu tarihten sonra partiler üstü hüviyette kurulan Hükümetimizin tedhiş ve anarşiyi önlemek ve Anayasamızın öngördüğü reformları gerçekleştirmek görevini üzerine aldığı bilinmektedir.
7 Nisan 1971 tarihinde Yüce Meclisin büyük çoğunluğu ile onaylanan Hükümet Programının (Toprak ve Tarım Reformu, Milli Eğitim Reformu, Mali Reformlar, Yabancı Sermaye, Hukuk ve Adalet Reformu, Asayiş ve Güvenliğin Sağlanması, Devlet kesimini yeniden düzenleme, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Dış Politika, Milli Savunma) başlıkları altına ve diğer kısımlarında yazılı işlerin bir an önce yapılması için büyük çaba gösterilecektir.
Sayın Cumhurbaşkanının Meclis Başkanlarına, bana ve Parti Liderlerine gönderdiği mektubun ekinde gösterilen işlerin yapılmasına önem ve öncelik verilecektir.
Yüce Meclisin Değerli Üyeleri,
Güveninizi kazandığı takdirde Hükümetin önemle ve özellikle üzerinde duracağı ve bir an önce gerçekleştirmeye çalışacağı işlerin başlıcaları şöyle sıralanabilir;
Toprak ve Tarım Reformu, bir taraftan sosyal adalet diğer taraftan da verimlilik esasları gözönünde tutularak gerçekleştirilecek 20 nci yüzyıl gereklerine uymayan çağ dışı kalıntılara süratle son verilecektir.
Toprak ve Tarım Reformunu gerçekleştirirken yurdumuzun değişik bölgelerinin iklim ve toprak özellikleri, çeşitli tarım türleri gözönünde tutulmak suretiyle tarım işletmelerinin azami ve asgari büyüklükleri tespit edilecektir. Ayrıca, topraksız veya az topraklı çiftçilere dağıtılan arazilerin verimli tarım işletmeleri olarak yaşayabilmeleri için gerekli tedbirler alınacaktır.
Üretimin artırılmasını ve değerlendirilmesini sağlayacak kooperatiflerin kurulmasına ve teşvik edilmesine önem verilecektir.
Nüfusumuzun büyük çoğunluğunun geçimini, milli gelirin yaklaşık olarak % 30’unu, ihracatımızın da en önemli bölümünü sağlayan tarım sektörüne layık olduğu değeri vereceğiz. Tarım sektörü iç ve dış piyasa şartları gözönünde tutulmak suretiyle yeniden düzenlenecek bu maksatla 5 yıllık planlarımızın öngördüğü şekilde bir tarım planlaması yapılacaktır. Yurdumuzda büyük potansiyeli bulunan ve hem memleket beslenmesi hem de ihracat bakımından fevkalade önem ve imkânlar arzeden hayvancılığın gelişmesi için her türlü tedbirler alınacaktır. Zirai kredilerin işler hale getirilmesi ve kontrollü kredi sisteminin geliştirilmesi yoluna gidilecektir.
Devletin tarım sektöründe öncülük etmesi esastır. Bu alandaki çalışmalar hızlandırılacak toprak reformu çerçevesinde tarımsal üretimin artırılması için gerekli bütün tedbirler alınacaktır.
Devlet Üretme Çiftliklerinin daha geniş ölçüde faaliyette bulunmaları için yeni imkânlar sağlanacak, bu çiftliklerden bölgelerimizin tarımsal kalkınmalarında ve geliştirilmelerinde etkili olarak yararlanılacaktır.
Tarım Bakanlığı bu hedefleri geliştirecek bir hüviyetle çalışacaktır. Bakanlık tarım üretimini düzenlemek ve yürütmek görevi yanında memleketin tarım politikasına yön verecek şekilde faaliyette bulunacaktır.
Yedi ili içine alan haşhaş bölgesindeki afyon üreticisine mahsulünün karşılığı tazminat olarak ödenecektir. Aynı zamanda bu bölgedeki çiftçilere dahi iyi bir hayat seviyesi sağlayacak yeni yatırımlara gidilecektir. Bu yolda tedbirler alınmış ve alınmaktadır. Bunlar kısa sürede sonuç vermeğe başlayacaktır.
Ormanlarımız korunacak gözetilecek ve süreklilikleri sağlanacaktır. İleri ormancılık tekniği ile verimlerinin ve alanlarının artırılmasına çalışılacaktır. Orman topraklarında doğal dengenin sağlanması sosyal, ekonomik ve teknik icaplara göre yönetilmesi ve işletilmesi, verim gücü oranında bütünleşmiş, milli sermaye ile Orman Ürünleri Endüstrisi kurulması ve tüketim fazlasının ihracı için gerekli tedbirler alınacaktır.
Orman köylerinin sosyo-ekonomik sorunlarının çözümüne öncelik verilmesi üzerinde önemle duracağımız başlıca konulardandır.
Köy kalkınmasına önem verilecek altyapı hizmetlerinin hızla geliştirilmesine devam edilecektir. Su ve toprak kaynaklarının geliştirilmesi suretiyle tarımsal üretimi artıracak ve ekonomik gelişmeyi hızlandıracak tedbirlere öncelik verilecektir. Büyük Millet Meclisine sevkedilmiş bulunan “Toprak ve su kaynaklarını geliştirme birlikleri” kanun tasarısının en kısa zamanda kanunlaştırılması bu amaca ulaşmayı sağlayacaktır.
Değerli Üyeler,
Eğitimle ilgili reformlar konusunda özel yüksek okulların üniversite ve akademilere bağlanması ve imam hatip okullarının orta öğretime dayandırılması ile ilgili kararlar korunacaktır. İlköğretimden üniversiteye kadar her öğretim düzeyindeki kuruluşları ve eğitimi kapsayan diğer kanunlar en kısa zamanda hazırlanarak Yüce Meclislerin takdirine sunulacaktır. Üniversiteler Kanunu Anayasanın 120 ve 129 uncu maddeleri ışığı altında ve üniversitelerle yakın bir işbirliği içinde hazırlanarak Yüce Meclislere sunulacaktır.
Her kademedeki öğretim kurumlarında okuyan öğrencilerimizin Atatürk ilkelerine uygun bir anlayış içinde yetişmeleri sağlanırken bu öğrencilerin sol ve sağ aşırı uçlar tarafından zihinlerinin bulandırılmaması ve ön yargılara saptırılmamasına üstün bir dikkat gösterilecek, ayrıca her kademedeki öğretim kurumlarından çıkacak öğrencilerin, ekonomik hayatımıza katkıda bulunacak şekilde üretici hale getirilmeleri için, gerekli tedbirler alınacaktır.
7 Nisan 1971 günü Büyük Meclisin onayladığı propaganda da işaret edildiği gibi sosyal adaleti gerçekleştirici bir vergi yükü dağılımının sağlanması, Kalkınma Planlarının öngördüğü yatırımların finansmanı için gerekli ek gelirlerin sağlanması ile mali idarenin güçlendirilmesi yönünde zorunlu kanuni değişiklikler yapılacaktır. Ayrıca bankacılık sistemi ile sigortacılık konusunda en son gelişmeler gözönünde tutularak uzmanlarca hazırlanmakta olan değişiklikler kısa sürede değerlendirilecektir.
Emlak Vergisi değişikliği ile vergi kaybını önlemek için hazırlanmış olan Gelir vergisi ve diğer vergi tasarılarının kısa zamanda kanunlaştırılmasına ihtiyaç vardır. Bu konuda Parlamentomuzdan anlayış ve yardım beklemekteyiz. Ayrıca Büyük Meclise sunulmuş olan 1972 Bütçesinin ek finansman ihtiyacı yönünden de bunu zorunlu görmekteyiz.
Dış ticarette ihracatımızın artırılması hususuna büyük bir öncelik verilirken, ihracat ve ithalat işlemlerinin daha süratli bir şekilde yürüyebilmesi için gerekli tedbirlerin alınacağını da belirtmek isteriz.
Yurdumuzun enerji politikası öncelikle öz kaynaklarımıza dayandırılacaktır.
Petrol Kanununun milli menfaatlere aykırı hükümleri süratle değiştirilecek ihtiyacımız olan petrolün milli petrol kuruluşumuz tarafından yurt içinde sağlanması temel hedef teşkil edecektir. Uygulamada görülen milli menfaatlere aykırı aksaklıklar düzeltilecek akaryakıt ana depolarının devletimizin her türlü ihtiyacını emniyetle karşılayabilecek durum ve kuruluşa kavuşması sağlanacak, boraks ve benzeri stratejik madenler konusunda milli menfaatlere aykırı durumun düzeltilmesi için gerekli çalışmalar yapılacaktır.
Tabii servet ve kaynaklarımızın Devletin hüküm ve tasarrufu altında olduğu ilkesini koyan Anayasamız hükmü ışığı altında maden arama işlerimiz yeniden düzenlenecek maden işleri ile görevli kuruluşumuz bu işleri etkili bir şekilde kontrol edecek duruma getirilecek, maden ihracatı Devlet ve Kamu kuruluşlarınca denetlenecek ve ihracatın ham cevhere kıyasla tam veya yarı işlenmiş ürünler şeklinde olmasına çalışılacaktır.
Enerji üretiminde yurt ekonomisine en uygun düşecek yakıt ve kaynakların kullanılmasına büyük önem verilecek ve Türkiye Elektrik Kurumu Yurdumuzdaki bütün enerjiyi üreten kuruluş haline gelinceye kadar, Kurum dışındaki şirketlerin, elektrik üretimi plan ve programına göre işletilmeleri sağlanacaktır.
Türkiyemiz artık hızlı bir sanayileşmeyi gerçekleştirebilecek düzeye ulaşmıştır. Eldeki bütün bilgiler bunu göstermektedir. Hükümetimiz hızla sanayileşmeyi sağlayacak en uygun iktisadi politikaları ve teşvik tedbirlerini azimle uygulayacaktır.
Modern kesim adı verilen sanayi kesiminin bilimsel şekilde geliştirilebilmesi, kaynakların en iyi tarzda kullanılabilmesi israfın ve gereksiz tekrarların önlenebilmesi iyi hazırlanmış projeleri ve sanayileşme programlarını gerektirir. Hükümet olarak biz, karma ekonominin kuralları içinde güçlü ve hızlı bir sanayileşme programını ulusumuza sunmak kararındayız.
Bu program genel olarak uluslararası ticaret koşullarından uzak, rekabet gücünden yoksun bir takım üretim birimlerini yaratmayacak nitelikte olacaktır. Başka bir deyimle, sınai mamul ve yarı mamuller ihracatımızı çok güçlendirecek işletmelerle ilgili sanayileşme programı yapacağız.
Ağır teçhizat veya fabrikalar imal eden sanayi tesisleri, harp sanayii, elektronik sanayi, gemi yapım sanayii, demir çelik sanayiinin ve petrokimya sanayiinin geliştirilmesi için büyük projeleri en kısa zamanda uygulama safhasına koymaya çalışacağız.
Sanayileşmenin ön şartlarından biri de yatırım kredisidir. Bunu gerçekleştirmek ise güçlü kalkınma bankalarının varlığını gerektirir. Böyle bir kalkınma bankasının kurulmasına derhal teşebbüs edeceğiz. Yüce meclislerin bu alanda bize yardımcı olacaklarına inanıyoruz.
Cumhuriyetimizin kurucusu büyük ATATÜRK bizlere çağdaş uygarlık düzeyine ulaşmak milli hedefini vermiştir. Böyle bir uluslararası ortam ve milli hedef içinde, teknolojiye çok büyük öncelik vermemiz gerekeceği açıktır. Bu sebeple sanayi Bakanlığına teknolojik gelişmeleri takip ve uygulama görevi verilmiştir.
Turizm sektörünün ana sorunu olan yatırım ve işletmeciliğin ön planda bulunduğu bir endüstri dalı haline getirilmesi amaç edinilecektir.
Deniz ve göl kıyıları herkesin istifadesine açık tutulacak, turistik nitelik taşıyan devlet topraklarının elden çıkarılmamasını ve bu nitelikteki özel mülkiyet konusu toprakların, sektörün gelişmesine imkan verecek belirli bir plan disiplini içerisinde kamu yararına uygun kullanılmasını sağlayacak idari mali ve kanuni tedbirler alınacaktır.
Sağlık kurumlarının ve personelinin yurt sathında dengeli bir şekilde dağıtılması çevre sağlığı, koruyucu hekimlik, aile planlaması, ana ve çocuk sağlığı ve yataklı tedavi hizmetlerinde koordinasyonun sağlanması sağlık ve sosyal yardım politikamızın temel ilkeleri olacaktır.
İlaçta kalite ve fiyat kontrolü ilaç kullanımında israfın önlenmesi ilaç endüstrimizin hammadde yapımına ve ihracata yönelmesi için gerekli bütün tedbirler en kısa zamanda alınacaktır.
Büyük şehirlerimizde ve özellikle Ankarada “Kirli hava” probleminin ve kıyılarımızda günden güne artan “Su kirlenmesi”nin kısa sürede pratik ve etkili tedbirlerle çözümlenmesi Hükümetimizin üzerinde hassasiyetle duracağı bir sorundur.
Sayın Milletvekilleri,
Genel Güvenlik Kuruluşları özellikle toplumsal olaylarda üzerlerine düşen görevleri yapabilecek biçimde güçlendirilecektir. Kadro bakımından yeterli, hareket yeteneği üstün, modern araç ve gereçlerle donatılmış bir hale getirilecektir. Bilhassa toplum polisinin eğitimine önem verilecektir.
Büyük mal ve can kaybına sebep olan trafik kazalarını önlenmede etkili bir denetleme sisteminin geliştirilmesi ve trafik polisinin yetki, araç ve gereç bakımından da güçlendirilmesi sağlanacaktır.
Ankara ve İstanbul gibi büyük şehirlerimizin iç trafiğini modern yeraltı ve yer üstü ulaştırma araçlarıyla teçhis etmek için ciddi girişimler yapılacaktır. Derneklerin sosyal düzenimizde huzursuzluk yaratan faaliyetleri önlenecek, toplantı ve gösteri yürüyüşü özgürlüğü grev ve lokavt ile ateşli silahlar ve bıçaklar hakkındaki kanunlara tam saygı sağlanacak, uygulamadaki boşluklar giderilecektir.
Kaçakçılık olayları ile özellikle silah kaçakçılığı ile ciddi olarak mücadele edilecektir.
İl İdaresi ve Köy Kanunları ve idari taksimat konuları yeniden gözden geçilerek gerekli yasama tedbirleri için teşebbüs yapılacaktır.
Mahalli idareler, özel idare ve belediyelerin kuruluş, fonksiyon ve kaynak konuları yeniden hizmet ve günün koşulları açısından değerlendirilecektir.
Parlamentomuzda görüşülmekte olan Belediye Gelirleri Kanunu tasarısının sonuçlandırılmasını rica etmekteyiz.
İdarenin tarafsızlığı kesin olarak sağlanacaktır. Her türlü kayırma, partizanlık ve iltimas önlenecek her çeşit yolsuzluklarla ciddi olarak mücadele edilecektir.
Sayın Milletvekilleri,
Çalışma hayatımızda huzuru sağlayacak tedbirler alınacaktır.
Emekleriyle Türk Ekonomisine değerli katkıda bulunan işçilerimizle işverenler karşılıklı hak ve menfaatlerini dengeli bir şekilde korumak daha başlangıcında çözümlenmesi mümkün menfaat çatışmalarının Türk ekonomisine olumsuz etkilerini önlemek için Sendikalar Kanunu ile Toplu Sözleşme, Grev ve Lokavt Kanunları İşçi ve İşveren teşekküllerinin de görüşleri tespit edilerek birbirini tamamlayan bu iki kanun arasındaki çelişmeler giderilecektir.
Yurt dışındaki işçilerimizin sorunlarını, çözmek yaşama şartlarını iyileştirmek ve her türlü sosyal haklarını korumak için daha etkili tedbirler alınacaktır.
Ulaştırma Sektöründe kara deniz ve hava ulaştırması ile haberleşme imkânlarının genişletilmesi ve geliştirilmesi çalışmalarına hız verilecektir.
Nüfus artışının ve sanayileşmenin bir sonucu olarak hızla gelişen şehirleşmeye bilim ve memleket gerçeklerine uygun bir yön verilecek bölge ve şehir planlamasında çevre sorunlarının çözümlenmesine ve özellikle çevre sağlığına itina gösterilecektir. Az gelirli vatandaşlarımızın mesken edinme çabalarına yol gösterici ve destekleyici katkıda bulunulacaktır.
Gümrüklerimiz günün ihtiyaç ve icaplarına cevap verecek bir hüviyet ve seviyeye kavuşturulacaktır. Bu amaçla Millet Meclisi gündeminde bulunan Gümrük Kanunu tasarısının biran evvel kanunlaşmasını da Büyük Meclisten istirham etmekteyiz.
Tekel maddelerinin üretiminden satışlarına kadar ki aşamalarda bir taraftan yurt çıkarları diğer taraftan da Türk üreticisinin menfaatleri önemle gözetilecektir.
Gençlerimizi yarının milli görev ve sorumluluklarını yüklenebilecek üstün vasıflarla yetiştirmek, milli kalkınma çabamızın en verimli yatırımlarından biridir. Gençlere sağlıklı hayat şartları geniş bir dünya görüşü, köklü kültür imkânları sağlamak başlıca amacımızdır.
Çağdaş uygarlığa hızlı adımlarla ulaşabilmemizde rol oynayarak gençlere en verimli gelişim çağlarında fırsat eşitliği sağlanarak bütün milli kuruluşların iştirakiyle eğitim, sosyal refah, sağlık, çalışma ve dinlenme imkânları artırılacaktır.
Türkiye’de sporun geliştirilmesine ve yaygın hale getirilmesine gereken önem verilecektir.
Sayın Milletvekilleri,
1327 sayılı Kanunla değiştirilen 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu 800 bin kamu personelini çok yakından ilgilendirmektedir. Bu kanun noksanlarının tamamlanması, uygulamada, bilhassa intibak hükümlerinin uygulanmasında görülen hataların ve adaletsizliklerin süratle düzeltilmesi için meclislere sunulmuş olan tasarının bir an önce kanunlaşmasını yüce parlamentoda önemle istirham ediyoruz. Bu konuda Yüce Parlamentomuzun yardımcı olacağına inanıyoruz.
Siyasi Partiler Kanunu ile seçim mevzuatının geçirilen tecrübelerin ışığı altında, demokrasinin faziletine olan inancını pekleştirecek tarzda süratle ele alınmasına çalışılacaktır. Bunu sağlamak üzere Parti için demokratik denetimin daha etkili kılınması parti parasının partilerin tüzük ve yönetmelikleri ve parti amaçları doğrultusunda sarfolunması, Anayasa Mahkemesinin hesap denetiminin fiilen işler hale getirilmesi, parti içi seçimlerin dürüstlüğü yaygınlığı ve denetiminin daha iyi sağlanması ile ilgili tasarıların kanunlaştırılması konusunda partilerimizin ahenkli bir anlayış içinde tedbirler bulacağına olan ümidimizi bir defa daha tekrarlamak isteriz.
Resmi ilan rejiminin ıslahı işi ele alınacaktır. Basın suçlarında hapis cezalarının azaltılmasını, bunun yerine para cezalarıyla tazminatların fazlalaştırılmasını sağlayacak tasarılar hazırlanarak Meclislere sunulacaktır.
1972 yılı sonunda 18 milyon vatandaşımızın televizyondan faydalanması için ilk adımlar atılmıştır. Bu alandaki gayretlerin hızla sürdürülmesi ve gelecek yıllarda bütün yurdumuzun televizyon şebekesi içine alınması sağlanacaktır. Televizyon hizmeti başlıca haberleşme, eğitim, kalkınma ve milli kültür hizmeti olarak yürütülecektir.
Televizyon alıcı cihazlarının yurdumuzda yapımı ve özellikle elektriği olmayan köylerimiz için pille çalışan televizyon alıcıları yapılması şimdiden ele alınmıştır.
Yüce Meclisin Değerli Üyeleri,
Bundan önceki Hükümetin programında Hukuk ve Adalet Reformu başlığı altında öngörülen amaçlara ulaşılması için, gerekli idari ve kanuni tedbirlerin alınmasına devam olunacaktır. Bunlar arasında davaların süratle ve az masrafla sonuçlandırılmasını sağlayacak olanlara öncelik verilecektir. Adli zabıtanın kurulması için başlatılmış olan çalışmalar da tamamlanacaktır.
Sıhhatli bir toprak reformunun zorunlu unsuru olan kadastro çalışmalarının hızla sonuçlandırılması için, kadastro mahkemelerinin miktarı artırılacak özellikle Toprak Reformunun uygulanacağı bölgelerde bir ihtisas mahkemesi olarak Kadastro Mahkemeleri kurulacaktır.
Bundan başka adalet mekanizmasının Yüksek Hakimler Kurulunca etkili halde denetlenmesi sağlanacaktır.
Sayın Milletvekilleri,
Dış politikamıza Atatürk ilkeleri yön vermeğe devam edecektir.
Milletlerarası ilişkilerimizi bağımsızlık, egemenlik, ülke bütünlüğüne saygı ve içişlere karışmama ilkeleri çerçevesinde, karşılıklı saygı ve işbirliği anlayışı ile yürüteceğiz. Bu ilişkilerde karşılıklı yararların adil bir denge içinde bulunmasına özel bir itina göstereceğiz.
Milletlerarası ilişkilerin Birleşmiş Milletler Yasasında yer alan ilkelere uygun bir şekilde geliştirilmesi başta gelen amaçlarımızdan olacaktır.
Türkiye üyesi bulunduğu Birleşmiş Milletler ve bu örgüte bağlı ihtisas teşekküllerinin ve Avrupa Konseyi, Ortak Pazar gibi milletlerarası kuruluşların çalışmalarına faal ve yapıcı bir şekilde katılmaya devam edecektir.
Ortak savunma örgütü olan Kuzey Atlantik ittifakının güvenliğimizi artırmaktaki önemli rolü devam etmekte ve aynı zamanda Avrupa’da “Detente” ın gerçekleşmesine de etkili bir şekilde yardımcı olmaktadır. Bu örgütün karşılaştığı sorunları amaçlarına uygun bir dayanışma ve düşünce birliği içinde çözümlemeye çalışması, devamlılığının ve sağlamlığının gerçek teminatı olacaktır.
Avrupa’da güvenilir bir barış ve işbirliği ortamının gerçekleştirilmesine yönelen teşebbüslere ve bugün olumlu yola girdiği izlenimini veren gelişmelere, Türkiye iyi niyetli yapıcı ve gerçekçi bir tutumla katkıda bulunmaya devam edecektir.
Balkan ülkeleri ile olan çok yönlü ilişkilerimizi geleneksel iyi komşuluk anlayışı içinde, geliştirmeye gayret sarfedeceğiz.
Yakın dostluk ve ittifak bağlarımız bulunan A.B.D. ile ilişkilerimizi karşılıklı anlayış ve saygı esasları çerçevesinde daha da geliştirmek arzusundayız.
Sovyetler Birliği ile ilişkilerimizi dış politikamızın ana ilkelerine uygun şekilde geliştirmek için iyi niyetle çaba harcamaktan geri kalmayacağız.
İran ve Pakistan ile mevcut yakın ve dostane ilişkilerimizi esasen yürütmekte olduğumuz çok taraflı işbirliği ile daha ileri seviyelere ulaştırmaya çalışacağız.
Müttefikimiz Pakistan’ın içine itildiği fevkalade şartlardan Hükümet ve Millet olarak büyük üzüntü duyuyoruz. Bu dost ve kardeş ülkenin milli bütünlüğüne yönelen tehlikelerden başarı ile kurtulması için Türkiye kendisine destek olmaya çalışacaktır.
Arap ülkeleri ile uzun yılların meydana getirdiği geleneksel bağlarımızı daha da kuvvetlendirmek dileğimizdir.
Orta Doğu anlaşmazlığının Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 22 Kasım 1967 tarihli kararı çerçevesinde bölgeyi bir an önce barış ve istikrara kavuşturacak adil bir çözüme bağlanmasını arzu ediyoruz.
Çin Halk Cumhuriyeti ile kurduğumuz ilişkilerin dış politikamızın ana ilkeleri çerçevesi içinde yürütülmesini öngörmekteyiz.
Asya, Afrika memleketlerinde gelişmekte olan ilişkilerimize de önem vermekteyiz ve bu yöndeki gayretlerimize devam edilecektir.
Avrupa ekonomik topluluğu ile ortaklığımızın geçiş döneminde uygulanacak belgelerin onaylanmasına ilişkin kanun tasarısı 22 Temmuz 1971 tarihinde Yüce Meclislerce kabul edilmiş ve katma protokolün ticari hükümleri de 1 Eylül 1971 tarihinde geçici anlaşma ile yürürlüğe konulmuştur. Bu belgelere yurdumuz bakımından elverişli imkânlar eklenmesi yolunda girişimler yapılmış ve ilk olumlu sonuçlar alınmıştır. Anlaşmalarda öngörülen imkânlar çerçevesinde aynı yönde çalışmalar sürdürülmektedir. Toplulukların genişlemesi ve genel preferanslar çerçevesinde bu çalışmalarımızın somutlaştırılmasına gayret gösterilecektir.
Avrupa toplulukları ile ilişkilerimizi 1963 Ankara Anlaşmasında yer alan amaçlara ulaşacak şekilde geliştirmek azmindeyiz. Bu çerçevede iç planda da gerekli tedbirleri süratle ele almak ve kalkınma gayretlerimize buna göre yön vermek durumundayız.
Ortak Pazara tam üye olmadan önce, katma protokolde ve diğer anlaşmalarda milli sanayimizin gelişmesine engel olacak mahiyette uygulamalarla karşılaşılmaması için gerektiğinde karşılıklı müzakerelerle ayarlamalar yoluna gidilecektir.
İkinci Dünya Savaşından sonra kabul edilen Dünya Para Sisteminde görülen aksaklıklar ve ortaya konan yeni ihtimaller dikkatle izlenecek ve yurdumuz çıkarları açısından en isabetli yolda değerlendirmeler yapılacaktır.
Değerli Milletvekilleri,
Kıbrıs sorunu Hükümetimizin andlaşmalar çerçevesinde ve Türk Toplumunun haklarını sürekli olarak teminat altına alacak şekilde bir çözüme ulaştırılması için hiç bir gayreti esirgemeyeceği ulusal davamızdır. Bu soruna ilgili tarafların hak ve çıkarlarını bağdaştıracak bir çözüm şekli bulunabilmesi, aynı zamanda Türkiye ile Yunanistan arasındaki ilişkilerin eski dostane gelişme düzeyine oturtulmasına büyük ölçüde yardımcı olacaktır.
Üç yılı aşkın bir süreden beri devam ettiği halde olumlu bir sonuca ulaşamamış olan toplumlararası görüşmelerin saplandığı çıkmazdan kurtarılarak yapıcı bir yola sevkedilmesi için Türkiye ve Yunanistan’ın katılmaları ile genişletilmiş bir çerçevede devamının olumlu bir formül olduğunu düşünüyoruz. Bu formülün uygulama alanına intikal ettirilmesi için temas ve çalışmalar devam etmektedir.
Açıkça tekrarlamak isterim ki Türkiye’nin ve Kıbrıs Türk toplumunun andlaşmalarla tanınmış bulunan haklarına yapılabilecek herhangi bir yeni saldırı, bir oldu bitti, Türk Milletini tek vücut halinde ve bütün gücü ile karşısında bulacaktır.
Milli varlığımızın başlıca teminatı olan Milletçe güven duyguları ile bağlı bulunduğumuz Silahlı Kuvvetlerimizin yurt savunmasında ve milli güvenliğin sağlanmasında şerefli görevini yerine getirebilmesi için daima kudretli ve kuvvetli bir halde bulundurulması başlıca hedefimiz olacaktır.
Silahlı Kuvvetlerimizin savaş araç ve gereçlerinin yurt içinden sağlanması hususundaki ciddi çalışmaları devam ettireceğiz. Bu hedefe varıncaya kadar Silahlı Kuvvetlerimizin modern tekniğin bu alandaki imkânlarından faydalanmaya devam edebilmesini sağlamak üzere gerekli teşebbüsleri ve çalışmaları yapacağız.
Bu arada savunma hizmetlerinin gereği gibi yürüyebilmesini sağlamak amacı ile hazırlanmış olan kanun tasarıları ile Anayasamızda yapılan son değişiklikler sebebi ile Silahlı Kuvvetlerimizi ilgilendiren mevzuatta yapılması zorunlu görülen ve belli bir süre içinde kanunlaşması gereken tadilata ait olup kısa bir süre içinde Yüce Meclise sunulacak olan kanun tasarılarının süratle kanunlaştırılmasını bilhassa istirham edeceğim.
Sayın Milletvekilleri,
Sözlerimin sonuna gelirken şu hususları tekrarlamak isterim. Bundan önceki Hükümet gibi bu Hükümet 12 Mart 1971 tarihinde Silahlı Kuvvetlerimiz adına verilen muhtıranın ışığında kurulmuştur. 7 Nisan 1971 günü Millet Meclisinin 321 oyu ile güvenini kazanmış olan ve Hükümetin 3 Aralık 1971 günü istifası dolayısıyla uygulamasının tamamlanmasına vakit kalmamış olan programı bu Hükümet de çalışmalarına esas olarak benimsemektedir.
Sayın Cumhurbaşkanımızın 7 Aralık 1971 tarihinde Senato ve Meclis Başkanları, siyasi parti liderleri ve Başbakanlığa gönderdikleri mektup ve onun eki olan reform ve iş esasları da Hükümetimize ışık tutacaktır. Programımızın temeli yurdumuzun acele ihtiyacı olan reformları Atatürkçü bir anlayışla hazırlama gayretlerini ara vermeden sürdürmek, kısa zamanda bitirmek ve parlamentomuzun taktirine sunmak düşünce ve kararındadır.
Reformları gerçekleştirmek çabalarımızda Parlamentomuzla Anayasanın çizdiği hak ve yetki sınırları içinde işbirliği yapmaktan başka bir yol tanımıyoruz. Hükümet tasarıları hazırlayacak Meclislerimize sunulacaktır. Tartışma değiştirme kabul veya ret Parlamentomuzun en tabii hakkıdır.
Hükümet olarak Cumhuriyet Senatomuzun Millet Meclisimizin görevimizin yerine getirilmesinde desteğini yardımını teşvikini bizden esirgemeyeceğini umuyoruz. İçinde bulunduğumuz koşullar altında her zamankinden daha ağır sorumluluk yükleyen görevi bu umutla üzerimize aldığımızı bilhassa belirtmek isteriz.
12 Mart’ın öncesindeki ve sonrasındaki olağan dışı ortamdan ülkemizi en kısa sürede çıkarmak normal koşullara kavuşturmak normal işleyen bir demokrasi düzenine getirmek için biz Hükümet olarak hiç bir çabayı fazla bulmayacağız. Parlamentomuzla el ele, omuz omuza bu amaca doğru hergün yeni aşamaları geride bırakabileceğimize inanmak istiyoruz.
Şunu önemle hatırlatmak yerinde olacaktır. Amaç Parlamentosuz serbest seçimsiz maskelenmiş veya açık bir dikta değildir. Tersine, serbest ve dürüst seçime ve çok partili demokratik rejime dayanan milli iradeyi ifsadetmeden milli meclisler kuran her anlamı ile hukuk devleti olan bir devlet düzeni içinde yaşamaktır.
Aranılan devamlı kılınmak istenen huzurun ve sükunun vazgeçilmez şartlarından biri budur. Öteki de sosyal adaleti, refahı, vatandaşlar arasında yaygınlaştırmak, bunun içinde toprak ve tarım reformu, vergi ve maliye reformu, milli eğitim reformu, üniversite reformu, idare mekanizması reformu, adalet reformu gibi ana reformları yapmaktır. Bunlar başarılamazsa huzur ve sükun devamlı kılınamaz.
Yüce Meclisin Değerli Üyeleri,
Esas çizgileriyle özetlemeye çalıştığım programımızı sunmuş bulunuyorum. Takdir Yüce Meclisindir. Kendim ve arkadaşlarım adına Yüce Meclisi saygı ile selamlarım.