Komisyon Adı:Dilekçe Komisyonu
Konu:Afyonkarahisar Milletvekili Burcu Köksal Ve İstanbul Milletvekili Mustafa Yeneroğlu'nun, 24/6/2021 Tarihli Ve 9341 Sayılı Başkanlık Divanı Kararı'na Süresi İçerisinde Tbmm İçtüzüğü'nün 116'ncı Maddesi Kapsamında Yaptıkları İtiraza İlişkin Görüşmeler
Dönemi:27
Yasama Yılı:4
Tarih:14/07/2021


Afyonkarahisar Milletvekili Burcu Köksal ve İstanbul Milletvekili Mustafa Yeneroğlu'nun, 24/6/2021 tarihli ve 9341 sayılı Başkanlık Divanı Kararı'na süresi içerisinde TBMM İçtüzüğü'nün 116'ncı maddesi kapsamında yaptıkları itiraza ilişkin görüşmeler BEHİÇ ÇELİK (Mersin) - Hayır, yok.

     BAŞKAN MİHRİMAH BELMA SATIR - Pardon.

     BEHİÇ ÇELİK (Mersin) - Yok ama Isparta'yı çok iyi biliyorum.

     BAŞKAN MİHRİMAH BELMA SATIR - Tamam, buyurunuz.

     BEHİÇ ÇELİK (Mersin) - Sayın Başkanım, değerli üyeler, değerli milletvekilleri, sayın bürokratlar; öncelikle hepinize sevgiler saygılar sunuyorum.

     Şimdi, görüldüğü üzere, bize gönderdiğiniz yazıda Sayın Hasan Demirekin'in söz konusu dilekçesinin adı geçiyor ama dilekçenin içeriği konmamış; Hasan Demirekin'in dilekçesinin içeriği yok bu yazıda. Onun için biraz önce benim elime geçti, şimdi okudum hemen hızlıca, onu ifade edeyim. Diğer taraftan, bir karmaşıklık var devlet yönetiminde; şimdi, Maden Kanunu'nu uygulayan birimler var, Bakanlık var, onun dışında, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı var, taşrada valilik var. Valilikler de iki türlü: Biri, büyükşehirin olduğu valilikler, ayrı bir fonksiyon yürütüyorlar; büyükşehir olmayan illerde özel idareler var, il genel meclisi var, encümen var. Şimdi, burada, söz konusu sorunla ilgili... Tabii, ben de valilik yaptığım için bunların işleyişini biliyorum ama mevzuatta inanılmaz değişiklikler oldu son on-on beş yılda; o sebeple, şu anda bir karışıklığın da olduğunu ifade etmek istiyorum. Burada bir toparlanma yapılması lazım; bunlar aslında, yasa düzenlemeleriyle de olabileceği gibi Enerji Bakanlığının da bu konuda iyi bir çalışma yaparak ve genelgeler çıkararak vatandaş lehine iyileştirmeler yapabileceğine inanıyorum; özellikle bunu belirteyim.

     Diğer taraftan, mesela, maden çıkarılabilecek olan bir alanın kapasitesinin ne olduğunu ve bu kapasitenin üzerinde ruhsatlandırma yapılmaması gerektiği yönünde valilikler uyarıldığında, valilikler orada, zaten bu konuda ruhsatlandırma yapmaz veya sizin vereceğiniz -belli konularda siz doğrudan veriyorsunuz- Enerji Bakanlığını kastediyorum, onların Maden Dairesinin vereceği ruhsatların mahiyeti de daha farklıdır. Dolayısıyla, burada, vatandaş lehine çözüm bulmak her zaman mümkündür ama bir taraftan biz, bir mermer ocağı açmayacak mıyız, bir maden arama ruhsatı vermeyecek miyiz, sonra işletme ruhsatı vermeyecek miyiz? Elbette ülkemizin ekonomisi açısından, istihdam yaratma açısından bunlar olacaktır ama bunların çevresel etkisinin mahzurlarının en aza indirilmesini de gözetmek zorundayız.

     BAŞKAN MİHRİMAH BELMA SATIR - Müdür Bey de, aynı şeyleri söyledi.

     BEHİÇ ÇELİK (Mersin) - Burada Hasan Demirekin'in vermiş olduğu dilekçede "aşırı maden ocağı faaliyetinin sınırlanması ve maden ocaklarından kaynaklı çevresel zararların boyutlarının araştırılarak alınması gereken önlemlerin belirlenip, uygulamaya geçirilmesi için gereğini" diye bize göndermiş. Bizim, Komisyon olarak vatandaşımızın bu dilekçesinin içeriğine yönelik olumlu katkı yapmamız gerekiyor. Bunun yanında Isparta'nın bu sorunlarıyla ilgili Meclis araştırma önergesi 2 tane var. Mesela, 1 tanesi 31 Ocak 2020'de verilmiş, Isparta Milletvekili Sayın Aylin Cesur veriyor ve verdikten bir yıl sonra heyelan riskiyle Mandallar Mahallesi -burada yazıyor zaten- Sütçüler ilçesine bağlı Yeşilyurt köyü Mandallar Mahallesi boşaltılıyor.

     Şimdi, demek ki bu araştırma önergesi idare tarafından...

     BAŞKAN MİHRİMAH BELMA SATIR - Soru önergesi.

     BEHİÇ ÇELİK (Mersin) - Soru değil.

     BAŞKAN MİHRİMAH BELMA SATIR - Soru önergesi.

     BEHİÇ ÇELİK (Mersin) - Meclis araştırma önergesi, burada var.

     Müsaade edersiniz, ben şunu -bir veya iki dakika sürer- okumak istiyorum.

     BAŞKAN MİHRİMAH BELMA SATIR - Neyi okuyacaksınız, araştırma önergesini mi?

     BEHİÇ ÇELİK (Mersin) - Şu içeriği... Araştırma önergesinin tümü değil, o burada.

     "Ülkemiz, maden ve yer altı kaynakları açısından zengin bir ülkedir. Ekonomimizin ihtiyaç duyduğu ham maddelerin temini ve ticareti konusunda madencilik stratejik bir öneme sahiptir ancak madencilik faaliyetleri belirli standartlara uygun olmadan ruhsatsız ve denetimsiz şekilde yapıldığında çevre üzerinde yaşanabilecek olumsuzluklara sebep olmaktadır. Bu sebeple devletlerin madencilik faaliyetleri sürdürülürken hafriyatlar nedeniyle çevreye ve yerleşim yerlerine zarar gelmemesi için gerekli düzenleme ve denetimleri yapması gerekmektir.

     Isparta ilimizin Sütçüler ilçesi başta olmak üzere Isparta'nın diğer bölgelerinde ve Türkiye'de ruhsatsız ve denetimsiz madencilik faaliyetlerinin bölgede yaşayan vatandaşlarımız tarafından dile getirilmesine ve zaman zaman ilgili kurum ve kuruluşlarca tespit edilmesine rağmen yerleşim yerleri, doğa ve çevre üzerinde neden olduğu zararlar devam etmektedir.

     Bu zamana kadar denetimsiz ve ruhsatsız madencilik faaliyetleri sebebiyle bozulan yollar, kirlenen su kaynakları, zarar gören tarım ve orman arazileri, yerleşim yerlerinin ve bölge halkının yaşayışını olumsuz yönde etkilemiştir. Bu durumun son örneği Isparta Sütçüler Yeşilyurt Mandallar Mahallesi'nde yaşanan bazı mermer ocaklarının ruhsatsız ve denetimsiz bir şekilde gerçekleştirdiği hafriyat dökümünden kaynaklı heyelan olayıdır.

     Sadece Yeşilyurt köyü çevresinde faaliyet gösteren 12 mermer ocağı bulunmaktadır. Bazı mermer ocaklarından çıkarılan hafriyatların denetimsiz, ruhsatsız bir şekilde dökülmesiyle yıllar içinde toprak üzerinde oluşan basınçla toprakta yarılmalar ve kaymalar, evlerde çatlaklar meydana gelmiştir. 2018'de günde 1-2 santim kayan toprağın günde 16 santim kaymaya başladığı görülmüştür. Vatandaşlarımız durumu 2018'den beri yetkili mercilere bildirse de önlem alınmamıştır.

     Sonuç olarak 25 Ocak 2021'de 121 vatandaşımızın yaşadığı Mandallar Mahallesi için acil boşaltma kararları alınmış 28 ev, 1 fırın ve 1 lojmanın boşaltılması istenmiştir. 31 Ocak 2021 tarihinde Isparta ilinin Sütçüler ilçesindeki mermer ocaklarının ruhsatlarının ve faaliyetlerinin denetimi ve ÇED izinlerine dair soru önergemizde, devlet denetimler konusunda görevini yerine getiremediğinde çevreye, sağlığa, yerleşim yerlerine gelebilecek zararları belirtmiş ve bugün hadiselerin yaşanabileceğine dikkat çekilmişti. Ancak gelinen noktada Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından bu uyarıların dikkate alınmadığı görülmektedir. 26 Ocak 2021 tarihli soru önergemizde de ihmallerin sebepleri Bakanlığa sorulmuştur.

     Mandallar Mahallesi'ndeki hadisenin ardından Sütçüler'in diğer köylerinde, Isparta'nın diğer ilçelerinde ve bütün Türkiye'de maden alanlarının bulunduğu bölgelerde oluşabilecek benzer hadiselerin önüne geçilmesi, ruhsat ve denetim konularında ortaya çıkan ihmaller, bunlara bağlı olarak yaşanan çevre sorunlarının tespit edilmesi ve konunun Meclis gündemine taşınarak bütün boyutlarıyla araştırılması ve çözüm yollarının bulunması amacıyla Meclis araştırması açılması..." Aylin Cesur, Isparta Milletvekili, 27 Ocak 2021'de vermiş.

     Şimdi, bir de 9 Nisan 2021'de Isparta Milletvekilimiz bir Meclis araştırma önergesi daha vermiş, bunu da dikkatlerinize sunuyorum. Şimdi, bu bölge... Sayın Başkanım, ben o bölgeyi çok iyi biliyorum dememin nedeni şu: Ben gençlik yıllarımda Burdur Bucak Kaymakamlığı yaptım. Dolayısıyla, Sütçüler bölgesine Karacaören Barajı yapıldı, o zaman baraj yoktu orada. Orayı atla geçerek karşı Sütçüler köylerini gezen bir kişiyim ama tabii ki aradan kırk yıl...

     BAŞKAN MİHRİMAH BELMA SATIR - Şimdi atlara gerek yok.

     BEHİÇ ÇELİK (Mersin) - Efendim?

     BAŞKAN MİHRİMAH BELMA SATIR - Yollar yapıldı hem de 5'li, 6'lı yollar yapıldı.

     BEHİÇ ÇELİK (Mersin) - Orada yok, orada yok.

     BAŞKAN MİHRİMAH BELMA SATIR - Peki, Sayın Vekilim, toparlayalım mı?

     BEHİÇ ÇELİK (Mersin) - Rahmetli Sayın Süleyman Demirel'in...

     BAŞKAN MİHRİMAH BELMA SATIR - Evet, doğru, Allah rahmet eylesin.

     BEHİÇ ÇELİK (Mersin) - Isparta-Antalya doğu bölümüne yaptığı yol geçiyor oradan, o barajın hemen üstünden.

     Sütçüler bölgesini biliyorum, inanılmaz güzel kanyonları olan, çok güzel vadileri olan -yörükler koyaklar der- koyakları olanı çok önemli bir bölgedir.

     BAŞKAN MİHRİMAH BELMA SATIR - Evet, doğru.

     BEHİÇ ÇELİK (Mersin) - Şimdi, orda mesela, dağ kekiği çok endemik bir bitkidir, bunlar bu ocaklar yüzünden mahvediliyor. Onun için belli bir kapasiteye kadar ruhsatlandırılmasının uygun olacağını söylüyorum.

     Bir de orada yılkı atları vardır, Sütçüler bölgesinde. O nedenle doğa tahribatı olmadan yani en rantabl şekilde ruhsat verilmesine elbette karşı değiliz.

     BAŞKAN MİHRİMAH BELMA SATIR - Evet, doğru.

     Sayın Vekilim, katkınız için çok teşekkür ediyoruz.

     BEHİÇ ÇELİK (Mersin) - Ben Sayın Aylin Cesur'un Meclis araştırma önergelerine ve soru önergelerine dikkat çekerek, dikkatlerinize sunuyorum ve Sütçüleri korumanızı, koruma yönünde gerek idari ve bürokratik birimler gerekse Meclis olarak elimizden gelenin yapılmasını istiyorum.

     Çok teşekkür ediyorum.